________________
૧૨
દૂધ, માંસ અને ચામડાના ઉત્પાદનમાં એક્સાથે વધારો થવો - આ જોગાનુજોગ નથી...
આપણા માટે અજાણ્યું લાગે છે, પણ આ ગણતરીપૂર્વક થઈ રહ્યું છે એનો ખયાલ નીચે આપેલી થોડી વિગતથી સમજાશે, જેમાં સરકાર અને બીજી સંસ્થાઓ આ બાબતમાં શું કહે છેઃ
૧. ‘બહુ મોટું પશુધન હોવા છતાં માંસ ઉદ્યોગને જોઈએ એવો હિસ્સો નથી મળ્યો. દૂધ ઉત્પાદનમાં ભારત દુનિયામાં એક નંબર છે, પરંતુ એની સાથે માંસ ઉત્પાદનનો વિકાસ થવો જોઈએ એ નથી થયો.’ ભારત સરકારના વાણિજ્ય ખાતાની વેબસાઈટ મુજબ
૨. ‘ભારતમાં વધતી જતી દૂધની માગને કારણે ભેંસના માંસનું ઉત્પાદન વધી રહ્યું છે અને આ ડેરી ઉદ્યોગના વિકાસને કારણે થઈ રહ્યું છે.’ અમેરિકાના ખેતી વિભાગના અહેવાલ મુજબ
૩. ‘સફેદ ક્રાંતિ તો જ સફળ થશે, જ્યારે બિનજરૂરી પ્રાણીઓને અલગ કરીને માંસની નિકાસ વધારવામાં આવે.’ માંસના મોટા નિકાસકાર ‘અલ્લાના કંપની’ના રિપોર્ટ મુજબ
૪. જુલાઈ, ૧૯૯૫માં ભારત સરકારે આપણી સુપ્રીમ કોર્ટમાં જણાવ્યું કે ‘આ તદ્દન સ્પષ્ટ છે કે સરકાર વૈજ્ઞાનિક પદ્ધતિથી પશુધનના વિકાસ અને એના વપરાશ માટે (જેમાં સારી ગુણવત્તાના માંસનું ઉત્પાદન પણ આવી જાય છે) પ્રોત્સાહન આપી રહી છે.’
પ. પશુપાલન અને ડેરીખાતાના અધિકારીના કહેવા પ્રમાણે ‘એ હકીકત છે કે સરકાર વિદેશોમાં પ્રચલિત પદ્ધતિ પ્રમાણે માંસનું ઉત્પાદન વધારવા પર ખાસ ધ્યાન આપી રહી છે. અમારા મંત્રાલયે આ બાબતમાં અગત્યનો ભાગ ભજવ્યો છે અને અમને એનો આનંદ છે. કૉમર્સ અને ઈન્ડસ્ટ્રીઝના નિકાસ વિભાગે (APEDA) માંસની ગુણવત્તા સુધારવા માટે કમર કસી છે. છેલ્લા એક વર્ષમાં ૧૭૦ આધુનિક કતલખાનાંને મંજૂરી આપવામાં આવી છે અને રૂપિયા ૧૫ કરોડની રાહતો (subsidy) બીજાં કતલખાનાંને આધુનિક બનાવવા માટે આપી છે.’
૬. ૧૯૨૯ના વર્ષમાં શ્રી જવાહરલાલ નેહરુએ કહેલુ કે “હું જ્યારે ભારતનો વડા પ્રધાન થઈશ ત્યારે મારું પહેલું કામ ગાયનાં કતલખાનાં બંધ કરાવવાનું હશે.’’ ૧૯૫૦ના વર્ષમાં ૩૫૦ કતલખાનાં હતાં, જ્યારે આજે એક લાખથી પણ વધારે છે. કતલખાનાંની સંખ્યા પણ ૧૯૭૦ પછી જ વધી છે. જ્યારથી ભારત સરકારે કતલખાનાં સ્થાપવા માટે રાહતો (subsidy) આપવાની શરૂઆત કરી.
શ્વેત ક્રાંતિનું પરિવર્તન ગુલાબી (માંસ) ક્રાંતિમાં થયું. ડેરી ઉદ્યોગની છત્રછાયામાં માંસ ઉદ્યોગ પણ ફૂલીફાલી રહ્યો છે. આ વાત ભારત સરકાર કે બીજી સંસ્થાઓ પા સીધી કે આડકતરી રીતે સ્વીકારે છે.
સદીઓ અગાઉ ભારતમાં દૂધ અને ઘીની નદીઓ વહેતી હતી. ભારત સરકારે ફરી વાર એ કરવાની કોશિશ કરી, પા! આ વખતે બીજો એક છુપાયેલો બદઈરાદો હતો અને એને કાો દૂધની સાથે પ્રાણીઓનાં લોહીની નદીઓ પણ વહેવા લાગી.
