________________
પ્રાણીજન્ય વસ્તુઓની શૃંખલાઃ દૂધ, માંસ અને ચામડું-આપણે એક નજર નીચે આપેલા કોષ્ટક પર નાખીશું તો ખયાલ આવશે કે પ્રાણીજન્ય વસ્તુઓનો ઉપયોગ દરેક લોકો-શાકાહારી કે બિનશાકાહારી લોકો કરી રહ્યા છે.
પ્રાણીજન્ય વસ્તુઓ
વપરાશાત ૧. દૂધ અને દૂધબનાવટની વસ્તુઓ જેવી કે ઘી, | શાકાહારી અને બિનશાકાહારી બટર, ચીઝ, પનીર, આઈસક્રીમ, ઈત્યાદિ ૨. માંસ
| બિનશાકાહારી ૩. ચામડું .
શાકાહારી અને બિનશાકાહારી | ૪. બીજી પ્રાણીજન્ય વસ્તુઓ, જેવી કે ચરબી, હાડકાં, શાકાહારી અને બિનશાકાહારી
લોહી, વાળ, ઈત્યાદિ, જેનો ઉપયોગ સાબુ, કૉમેટિક્સ, ટૂથપેસ્ટ, દવાઓ, બ્રેડ, બ્રશ, ઈત્યાદિ વસ્તુઓ બનાવવામાં થાય છે.
છેલ્લાં ૫૦ વર્ષમાં માંસની ખૂબ જ ઊંચી દીવાલ ઊભી થઈ છે અને એના પાયામાં દૂધ અને ચામડું ભરેલું છે. આપણે પાયામાંથી દૂધ અને ચામડાંને હટાવીશું તો જ આ માંસની દીવાલને તોડી શકીશું. કતલખાનાના આર્થિક ગણિતનો દાખલો તો જ બરાબર બેસે, જો પ્રાણીઓનો “જીવતાં અને મર્યા પછી’ એમ બન્ને રીતે ઉપયોગ હોય. દૂધથી માંસ-કઈ રીતે આ સાંકળને તોડી શકાય?
માગ, પુરવઠો અને કિંમત (Demand- Supply And Price)ના અર્થશાસ્ત્ર (Economics)ના સાદા નિયમથી આપણે દૂધ અને બીજી ડેરી પ્રોડક્ટની માગ ઘટાડીએ તો શું થાય?
દૂધનું અતિ વેપારીકરણ થયું છે એ ઓછું થવાની શરૂઆત થાય. દૂધની ઓછી માગના લીધે દૂધના ભાવમાં ઘટાડો થાય. ઓછી માગ અને ઓછા ભાવને લીધે વિદેશી મોટી ડેરી કંપનીઓને ધંધો કરવાનું ઓછું પ્રોત્સાહન મળે.
આના લીધે બિનકુદરતી રીતે થતો પ્રાણીઓનો ઉછેર ઓછો થાય. કતલખાનાને મળતાં પ્રાણીઓની સંખ્યામાં ઘટાડો થાય. માંસનું ઉત્પાદન ઘટે. માંસની કિમતમાં વધારો થાય. માંસની માગ ઘટે, માંસનો વપરાશ ઓછો થાય. છે અને અંતે... દૂધ અને માંસનું વિષચક તૂટવાની શરૂઆત થાય. દૂધ અને માંસ એક સિક્કાની બે બાજુ જેવાં થઈ ગયાં છે. આપણે સિક્કાની એક બાજુના આર્થિક મૂલ્યને નાબૂદ કરી શકીએ તો સિક્કો ખોટો થઈ જાય અને આપણે આ દૂધ અને માંસની ભાગીદારીના વેપારમાંથી બહાર નીકળી જઈએ.
૨૫
