Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ A che. puNyazloka mahAmAtya vastupAlanA aprasiddha zilAlekhe tathA prazasti lekho [tIthAdhirAja zatrujya uparathI maLela be zilAlekho tathA dasa graMthastha prazastilekha.] A lekhamAM gUrjarezvara mahAmAtya vastupAla ane tejapAla saMbaMdhI adyAvadhi aprasiddha be zilAlekho ane dasa prazasti lekho ApavAmAM AvyA che. upara jaNAvelA banne zilAlekho eka ja divase lakhAyelA che ane eka ja sthAnamAMthI maLI AvyA che, tethI A be zilAlekho vastupAla-tejapAle tIrthAdhirAja zatruMjayagiri upara karAvelI paLanA ja che te nizcita thAya che. bIjA zilAlekhamAM zatruMjaya upara zrI AdIzvara bhagavAnanA maMdiranI sAme poLa karAvyAne ullekha che tethI ema lAge che ke Aje jene vAghaNapoLa kahe che te piLanA rathAne vastupAla-tejapAlanI karAvelI piLa hovI joIe. prastuta zilAlekho paNa vAghaNapoLanA samArakAmamAMthI maLI AvyA che tethI paNa A hakIkata vadhAre spaSTa thAya che. vastupAla-tejapAle karAvelI poLa kyAre karNa-zIrNa thaI haze ? teno jIrNoddhAra ke tenA sthAne navIna poLa kyAre thaI? ane navI thayelI poLanuM "vAghaNapoLa' nAma kema thayuM?--A hakIkata have zodhavI rahI. astu. pahelA zilAlekha saMskRta padyamaya che. bIjA zilAlekhanI racanA saMskRta gadya-padyamaya che. bane zilAlekhomAM AvatAM keTalAMka padyo gUrjarezvarapurahita somezvaradevaviracita lUNusahI-(AbU)-prazastilekha, zrI udayaprabhasUriviracita sukRtakIrti kallolinI, zrI arasiMha Thakakaraviracita sukRtasaMkIrtana, ane zrI narendraprabhasUrikRta vastupAlaprazasti AdimAM maLe che, tethI A zilAlekhono paghavibhAga vastupAlasaMbaMdhita sAhityamAMthI levAya che te nizcita thAya che. pahelA zilAlekhamAM vastupAla-tejapAlanI saMkSipta yazogAthA che, ane te bIjA zilAlekhanI pUrvabhUmikArUpa che. AthI e spaSTa thAya che ke vastupAla-tejapAle aviratapaNe lakSmIne sadvyaya karavAmAM pAchI pAnI nahotI karI; tema ja teo yuddhabhUmimAM jayavaMtA yoddhA hovA uparAMta uttama koTinA rAjanItijJa hatA. bIjA zilAlekhanI mukhya cAra hakIkato A pramANe che : jJAnAM. 38
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 ] jJAnAMjali 1. varatupAla-tejapAle zatruMjaya upara ujajayaMtAvatAra, rataMbhanaka tIthavatAra, satyapura tIthavatAra, naMdIzvarAvatAra ane zakunikAvihArAvatAranA nAme pAMca tIrthasmAraka maMdire karAvyAM hatAM, indramaMDapa karAvyo hato, kapardiyakSanA maMdirane jarNoddhAra karAvyo hato, tejapAlanI patnI anupamAna nAmanuM anupamA sarovara baMdhAvyuM hatuM, ane mULanAyaka zrI AdIzvarabhagavAnanA maMdira sAme pUrva-pazcima bhAgamAM potAnI ane potAnA bhAI enI mUrtio sahita eka paLa karAvI hatI. 2. vastupAlanAM mAtA-pitA ane bhAIonAM nAmone ulekha. 3. varatupAla-tejapAlane zrIsaMdha pratye ananya bahumAnavALe bhaktibhAva. 4. vatupAla, gUrjarezvara mahArAjA viradhavala, lAvaNyAMga-Niga (vastupAlanA moTA bhAI), malTadeva-mAladeva (vastupAlanA moTA bhAI), tejapAla (varatupAlanA nAnA bhAI), jaitrasiMha (vastupAlanA putra), ane lUNasiMha (tejapAlanA putra)nI guNAnuvAdapUrvaka yazogAthA. bane zilAlekhone zilA upara lakhanAra khaMbhAtanivAsI vAjaDane putra dhruvaka aTakavALe jayatasiMha che. giranAranA zilAlekhonA AdhAre A jayasiMhanuM aparanAma jaitrasiMha hatuM ane te kAyastha vaMzIya vAliganA putra sahajiganA putra vAjaDane putra hato e hakIkta jANI zakAya che. pahelA zilAlekhane ketaranAra bakulasvAmI nAmanA zilpIne putra dhruvaka aTakavALe puruSottama che. giranAranA zilAlekhonA AdhAre A puruSottama vastupAla zatruMjaya upara bAMdhelA idramaMDapa ane naMdIzvarAvatAranA mukhya zilpI somadevanA putra bakulasvAmIne putra hato e jANI zakAya che. bIjA zilAlekhana karanAra kumArasiMha nAmane sUtradhAra che. A kumArasiMha sUtradhAra vAhaDane putra hato te hakIkata giranAranA zilAlekha uparathI jANI zakAya che. 3 Aja sudhImAM upalabdha thayelA vastupAlanA zilAlekhonI lipi ane ukIrNana suMdara che. pitAnA zilAlekhanuM lipisauSThava barAbara jaLavAya te mATe lekhanakaLAmAM siddhaharata lekhakanI ane tadanusAra te lekhane suMdara rIte ketaranAra sUtradhAranI vastupAla khAsa pasaMdagI karatA hatA. Aje upalabdha thatA vastupAlanA zilAlekhamAM lekhaka ane utkIrNaka kalAkAronA nAmavALA je lekho zatrujya, giranAra ane khaMbhAtamAMthI maLyA che, temAM lekhaka ane ukIrNaka upara jaNAvelA ja che. lUNavasahI(AbU) nA zilAlekhamAM lekhakanuM nAma nathI tethI temAM jaNAvela ukIrNaka sUtradhAra kehaNanA putra dhAMdhalano putra caMDezvara lipimAM ane kotaravAmAM siddhahasta haze ema lAge che. AvI, koInA paNa kArya sAthe tenA nAmane amara karavAnI vastupAla jevI mahAnubhAvatA virala vyaktiomAM ja hoya che. bIjA zilAlekhamAM AvatI zatruMjaya upara poLa karAvyAnI hakIkta sivAyanI banne zilAlekhonI hakIkato vastupAlanA saMbaMdhamAM racAyelA sAhityamAM ane prazasti lekhomAM maLI Ave che, eTaluM ja nahi, paNa A zilAlekhomAM jene ullekha nathI tevI vastupAla saMbaMdhI hakIkato Aje moTA pramANamAM maLI Ave che. tene saMkSipta nirdeza karatAM pahelAM prastuta bane zilAlekhono bhAvArtha sahita akSarazaH pATha ane vastupAlane lagatA adyAvadhi aprasiddha dasa prazastilekho ane tene TUMka paricaya Apa ucita lAge che. 1. juo giranAra Iskripzansa, naM. 2, 21 29. 2. juo giranAra Iskripazansa, naM. 2, 23-24, 24-25, 26-27, 28-29. 3. juo giranAra Injhizansa, naM. 2, 21-23, 2728,
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNyazleAka mahAmAtya vastupAlanA aprasiddha zilAlekhA tathA prazastilekhA [ tee zilAlekhAGka 1 [1] // 60 // OM namaH zrIsarvajJAya // vizvasthitiprathamanATakasUtradhAro brAhmaM maho dhRtama... .namrakirITakoTi zakra. .. surA sa yugA [2] didevaH // 1 // svairaM bhrAmyatu nAma vIradhavalakSoNIMdukIttidivaM pAtAlaM ca mahItalaM ca jaladherantazca naktaMdivaM / dhIsiddhAMjana nirmalaM vijayate zrIvastupAlAkhyayA tejaHpAla [3] samAhvayAbhavadidaM yasthA dvayaM netrayoH // 2 // deva svarnAtha ! kaSTuM, nanu ka iva bhavAn ? naMdanodyAnapAlaH, khedastatko'dya ? kenApyahaha ! hRta itaH kAnanAt kalpavRkSaH / huM mA vA [4] dIstadetatkimapi karuNayA mAnavAnAM mayaiva prItyAdiSTo'yamurvyAstilakayati talaM vastupAlacchalena // 3 // vizve'smin kasya ceto dasya vizvAsamuccaiH prauDha - [5] zvetAMzurociH pracayasahacarI vastupAlasya kIrtiH / manye teneyamArohati giriSu..... ..yate gahvareSu sarvotsaMgA.... .. jala (?). yAti pAtAlamUlam // 4 // sa eSa niH- [6] zeSavipakSakAlaH zrIvastupAlaH [ padamadbhutAnAm ] / yaH zaMkaroSi praNayivrajasya vibhAti lakSmIparirambharamyaH // 5 // kiM brU. ..ha...... .. nIrani......... muSya zrIvastupAlasacivasya [7] guNapraroham / dainyA giro... neka... prItispRzaH kimapiH yatra dRzaH patanti // 6 // lAyona vIradhavalaH kSitipAvataMsaH kairnAma vikrama- nayAviva mUrtimaMtau / zrI [4] [vastupAla] iti vIralalAmateja : pAlazca buddhinilayaH sacivauH yadIyau // 7 // anaMtaprAgalbhyaH [sa] jayati balI vIradhavalaH zaila sAMbhadhi bhuvamanizamuddharttamanasaH / [9] [SThau ] maThapati-kolA [dhipa] kalAmadAM vibhrANau mudamudayinIM yasya tanutaH // 8 //
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3001 jJAnAMjali ......naMdatu yAvadiMdu-tapanau satkarmaniSNAtatAM puSNAtu prayato jagannijaguNaiH prINAtu [10] [lokapRNaiH / zreyAMsi zrayatAM yazAMsi cinutAmenAMsi vidhvaMsatAM svAminya......vivAsanAM (1) ca tanutAM zrIvastupAlazciraM // 9 // duHsthatvena kadImAnamakhilaM bhuulokmaalok[11 ya nAvirbhUtakRpArasena sahasA vyApAritazcetasA / pAtAlAd balirAgataH svayamayaM zrIvastupAlacchalA ttejaHpAlamiSAnmahImanimiSAvAsAcca karNaH punaH // 10 // tena bhrAtRyu[12]gena yA pratipuragrAmAdhvazailasthala vApIkUpanipAnakAnanasaraprAsAdasatrAdikA / dharmasthAnaparaMparA navatarA cakre'tha jIrNoddhatA tatsaMkhyApi na budhyate yadi pa[13]raM tadvedinI medinI // 11 // kSoNIpIThamiyadrajaHkaNamiyatpAnIyabinduH patiH siMdhUnAmiyadaMgulaM viyadiyattAlA ca kAlasthitiH / itthaM tathyamavaiti yatribhUvane zrIva[14]stupAlasya tAM dharmasthAnaparaMparAM gaNayituM zaMke sa eva kSamaH // 12 // yAvaddivIMdunArko vAsukinA vasumatItale zeSaH / iha sahacaritastAvattejaHpAlena vastupAlo'stu // [15] 13 // zrIvikramasaMvat 1288 varSe pauSa zudi 15 zukre prazastiniSpannA // etAmalikhat vAjaDatanujanmA dhruvakajayatasiMhAkhyaH / udakiradapi bakulasvAmisutaH puruSottamo vimalAM // zilAlekhAGka-2 [1] // 0 // OM namaH zrIsarvajJAya // devaH sa vaH zatamakhapramukhAmaraughAlataprathaH prathamatIrthapatiH punAtu / dharmakramo'pi kila kevala eva loke nItikramo'pi yadupakramameSa bhAti // 1 // zrIvikramasaMvat 1288 [2] varSe pauSa sudi 15 zuke zrImadaNahilapuravAstavyaprAgvATavaMzAlaMkaraNa Tha0 zrIcaNDapAtmaja Tha0 zrIcaNDaprasAdAMgaja Tha0 zrIsomatanuja Tha0 zrIAzArAjanandanena Tha0 zrI kumAradevIkukSisaMbhUtena Tha0 zrIlUNi [3]ga mahaM0 zrImAladevayoranujena mahaM0 zrItejaHpAlAgrajanmanA caulukyakulanabhastalaprakAzanakamArsaNDamahArAjAdhirAjazrIbhuvanaprasAdadevasutamahArAjazrIvIradhavaladevaprItipratipannarAjyasarvaizva[4]ryeNa saM[0] 77 varSe zrIzatrujayojayaMtaprabhRtimahAtIrthayAtrotsavaprabhAvAvirbhUtazrImaddevAdhidevaprasAdAsAdita............tyena zrIzAradApratipannApatyena mahAmAtyazrIvastupAlena anuja mahaM0 zrItejaHpA 5 lena ca iha svakAritasauvarNadaMDakalazavirAjitasaJcArutoraNAlaMkRtazrImadujjayaMtastaMbhanakatIrthayAvatArara.......
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNyazloka mahAmAtya vastupAlanA prasiddha zilAlekhe tathA prazasti lekho ( 301 .........hatamaM...........nandIzvarasatyapurazakunikAvihArakapardiyakSAyatanoddhAra anupamAbhidhA[6]namahAsarovaraprabhRtipradhAnadharmasthAnaparaMparAvirAjitasya zrIzadhuMjayamahAtIrthamaulimukuTAyamAnasya zrI[ ? yugAdi tIrthakara grIRSabhadevabhavanasyAgra...............pratolI kAritA [7] bhUyAdbhavalayasya vIradhavalaH svAmI samudrAvadheH zrImudrAdhikRtaH kRtaH sukRtinA yenAzvarAjAtmajaH / yasmA ... ...................vizvopakAravratI // 1 // dha[8]nyAtmA khalu vastupAlasacivaH sarvo'pi sampadyate yasaMparkavazena meduramadodreko vivekI janaH / tajanmA............kautukamaho (?)............ ..................ktinute naivAntaraM kiMca[9]na // 2 // tyAgArAdhini rAdheye hyakakarNaiva bhUrabhUt / / udite vastupAle tu dvikaparNA varNyate'dhunA // 3 // zrIvastupAlate[jApAlau jagatIjanasya cakSuSyau / / puruSottamAkSigatayoH syAtAM sadRzau na ravi-zazinoH // 4 // [10] tAbhyAmeva ca zrIgurjarendrasacivAbhyAmihaiva pratolyAH pazcimabhAgabhittidvaye zrIAdinAthadevayAtrAyAtazrI: ............hasnAtrotsavAnimittaM pUrNakalazopazobhitakarakamalayu galaM svabRhadvAndhavayoH Tha0 [11) zrIlUNiga mahaM0 zrImAladevayoH zrImadevAdhidevAbhimukha mUrtidvayamida kAritaM // ch|| . lAvaNyAMgaH zizurapi.........kasya nAsItprazasyaH __ zlAghApAtraM dadhadapikalAmAtramidurvizeSAt / datte ciMtAmaNiraNura 12 pi prArthitAni prajAnAM tApaklAnti vidhuvati sudhAbiMdurapyaMgalagnaH // 1 // maMtrIzvaraH sa khalu kasya na malladevaH sthaanN............nijaanvynaamdheyH| nimpiSya nirdayamadharmamayaM yadaMgaM yenodamUlyata kalipratima[13]lladarpaH // 2 // malladeva iti devatAdhipazrIrabhUtribhuvane vibhUtibhUH / / dharmakarmadhiSaNAvazo yazorAzidAsitasitadyutidyutiH // 3 // tathA zrI zadhuMjayamahAtIrthayAtrAmahotsave samAgacchadatucchazrIzramaNasaMghA 14]ya kRtAMjalibaMdhabaMdhuraM pratolyAH pUrvabhAgabhittidvaye svakAritametayoreva zrImahAmAtyayoH pUrvAbhimukha [mUti] yugalaM svAgataM pRcha(ccha)ti / uktaM ca etadarthasaMvAdi anenaiva zrIzAradApratipannaputreNa mahA 15 kavinA mahAmAtyazrIvastupAlena saMghapatinA adha me phalavatI piturAzA mAturAziSi zikhAM'kuritAdya / zrIyugAdijinayAtrikalokaM prINayAmyahamazeSamakhinnaH // 1 //
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2] jJAnAMjali puNyalokadvayasyAsya tejaHpA[16]lasya maMtriNaH / / devazca mara( ? ru)devazca zrIvIraH sarvadA hRdi // 2 // tejaHpAlaH sacivataraNinaMdatAdbhAgyabhUmi yaMtra prApto guNaviTapibhinirvyapohaH prarohaH / yacchAyAsu tribhuvanavanakhiNISu pragalbhaM prakrIDati prara[17] maramudaH kIrtayaH zrIsabhAyAH // 3 // yaH zaizave vinayavairiNi bodhavaMdhye dhatte naya ca vinayaM ca guNodayaM ca / soyaM manobhavaparAbhavajAgarUkarUpo na ke manasi cuMbati jaitrsiNhH||4|| zrIvastugala cirakA[18]la................. .........bhavatvadhikAdhi kazrIH / yastAvakInadhanavRSTihRtAvaziSTaM ziSTeSu dausthya............pAvakamucchinatti / / 5 // zrItejapAlatanayasya guNAnatulyAn zrIlUNasiMhakRtinaH kati na stuvanti ? / [19] zrIbaMdhanoddharatarairapi yaiH samaMtA duddAmatA trijagati kriyate'sya kIrteH // 6 // prasAdAdAdinAthasya yakSasya ca kapardinaH / vastupAlAnvayasyAstu prazastiH svastizAlinI // 7 // __ stammatIrthadhruvajayatasiMhena likhitA // [20] utkoNA ca sUtra0kumArasiMhena mahAmAtyazrIvastupAlasya prazastiriyaM // zubhamastu // cha // pahelA zilAlekhano bhAvArtha vizvasthitirUpa nATakanA prathama sUtradhAra, brahmatejane dhAraNa karanAra, karoDa Idro ane surAsure jemane vaMdana kare che te zrIyugAdideva jayavaMtA varte. (1) buddhirUpI siddhAMjanathI nirmaLa thayeluM vastupAla-tejapAlarUpI jenuM netrayugala che te viradhavalanI kIrti svarga, pAtALa, pRthvI ane samudra paryanta ahoniza prasare. (2) idanA naMdanavanano rakhevALa ane kahe cheH he devakanA svAmI! upAdhi thaI che. idra kahe che: zI upAdhi che? udyAnapAla kahe che : ApaNuM naMdanavanamAMthI kalpavRkSa corAyuM che. IMdra kahe che. AvuM bela mA, manuSyo upara karuNuM UpajavAthI meM kalpavRkSane vastupAlarUpe pRthvItaLane zobhAvavA kahyuM che. (3) cotho zloka khaMDita che tethI tene bhAvArtha lakhyo nathI. samasta zatruone parAjita karanAra ane AzcaryakArI jIvana jIvanAra A vastupAla snehIjanone sukha ApavAthI zaMkara samAna hovA chatAMya lakSmInA AliMganathI zobhAyamAna thaIne prakAze che; meTale vi samAna che. (5).
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNyazleka mahAmAtya varatupAlanA aprasiddha zilAlekho tathA prazastilekho [ 303 cha pada khaMDita che tethI tene bhAvArtha nathI lakhe. mUrtimaMta zaurya ane nIti jevA anukrame vIraziromaNi vastupAla ane buddhimAna tejapAla jevA jenA maMtrI che tevA mahArAjA viradhavalanI koNa prazaMsA nathI karatuM? (7) kachapAvatAra ane varAhAvatAranI kaLAne dhAraNa karanArA A be zreSTha maMtrIo jenA udayakArI atIva AnaMdane phelAve che te anaMtazauryavALo baLavAna varadhavala jaya pAme che. ahIM viradhavalane parvata ane samudra sahita pRthvIne niraMtara uddhAra IcchanAra jaNavyuM che. (8) pavitra jIvana jIvanAra zrI varatupAla dIrgha kALa paryata sadAcArI janonuM poSaNa karo, potAnA jagavyApI guNathI jagatane khuza kare, kalyANane vara, yaza meLo ane pApono nAza karo. (9) dAridrathI pIDAtA mAnavIone joIne aMtaramAM karuNuM UpajavAthI pAtALamAMthI balirAjA vastupAlarUpe ane svargamAMthI karNa tejapAlarUpe AvyA che. (10) te bAMdhavabelaDIe (vastupAla-tejapAle) pratyeka nagara, gAma, pravAsamArga ane parvata upara vA, kUvA, navANa, paraba, udyAna, sarovara, maMdira ane sadAvrato rUpI dharmasthAnanI je zreNi banAvI che tathA jeno jIrNoddhAra karyo che tenI saMkhyA paNa jANI zakAtI nathI-kadAca pRthvI te jANatI hoya te ! (11) pRthvItalanAM rajakaNonI saMkhyA, samudranAM biMduonI saMkhyA, AkAzanI aMgulasaMkhyA ane kALasthitinI mAtrAonI saMkhyA jANanAra traNe lekamAM je kaMI hoya te bhale hoya, paNa vastupAle karelAM dharmasthAnonI gaNatarI karavA mATe pote vastupAla paNa samartha haze ke kema, tenI zaMkA thAya che. (12) jyAM sudhI AkAzamAM caMdranI sAthe sUrya che, patALamAM vAsukI nAganA sAthe zeSanAga che, tyAM sudhI A lekamAM vastupAla ne tejapAlanuM sAhacarya ho. (13) zrI vikrama saMvata 1288nA varSamAM piSa suda 15 zukravAre A prazasti taiyAra thaI A suMdara prazastine vAjaDanA putra dhruvaka aTakavALA jayasiMhe zilA upara lakhI ane bakulasvAmInA putra puruSottame kotarI. bIjA zilAlekhano bhAvArtha prAraMbhamAM sarvapnane namaskAra karyA che ane prathama tIrthakara zrI yugAdijinanI stuti karI che. zrI zatruMjaya ane giranAranI yAtrAnA utsavathI prabhAvita thaIne saMvata 1277mAM sarasvatInA dattakaputra mahAmAtya zrI varatupAla ane tejapAle zatruMjayatIrtha upara suMdara toraNathI alaMkRta ujajayaMtAvatAra, staMbhanaka(khaMbhAta tIrthAvatAra, naMdIzvarAvatAra, satyapura(sAra)tIrvAvatAra ane zakunikAvihAravatAra ema pAMca tIrthonAM pratIkarUpe maMdira banAvyAM hatAM tathA anupabhAnA nAmanuM sarovara karAvyuM hatuM tema ja kapadiyakSanA maMdiranuM punaruddhAra karyo hato. pote karAvelAM A dharmasthAnothI zobhAyamAna zatrujya mahAtIrthanA mukuTa samAna zrI yugAditIrthaMkarabhagavAnanA maMdiranI sAme vikrama saMvata 1288nA varSamAM poSa sudi 15 zukravAre aNahilapuranA rahevAsI prAgvATa(poravADa)vaMzamAM alaMkArasamAna Thakkara zrI caMDaprasAdanA putra Thakkura zrI soma nA putra Thakkura zrI AzArAjanA putra ane zrI kumAradevInA putra .
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 ] jJAnAMjali tema ja Thakakara zrI bhUNiga ane mahAna zrI mAladevanA nAnA bhAI tema ja tejapAlanA moTA bhAI caulukyavaMzamAM sUrya samAna mahArAjAdhirAja zrI bhuvanaprasAdadevanA putra mahArAjA zrI viradhavalanI prItithI samagra rAjyanA aizvaryane pAmelA varatupAle tathA tenA nAnA bhAI tejapAle piLa karAvI, jeNe azvarAjanA putra(varatupAla)ne zrI mudrAdhikArI banAvyo te vIradhavala rAjA samudra paryanta pRthvIne svAmI thAo. (1). jenA paricayathI koI paNa mANasa nirmada ane vivekI thAya che te vastupAla kharekhara dhanyAtmA che. (2) tyAgazIla karNanA samayamAM pRthvI eka karNavALI hatI, te varatupAlanA udaya pachI be karNavALI thaI. (3) zrI vastupAla ane tejapAla jagatanA mANasonI AMkharUpa che, tethI viSNubhagavAnanI AMkharUpa sUryacaMdranI upamA temanA mATe ucita gaNavI na joIe. (4) ane te ja be bhAIoe upara jaNAvelI pioLanA pazcimabhAganI be bhIto upara zrI AdinAthadevanI yAtrA mATe AvelA......... nAsavanimitte pUrNakalazathI zobhAyamAna hatayugalavALI pitAnA vaDIla Tha. zrI bhUNiga ane mahAna zrI mAladevanI mUrtio zrI devAdhidevanA sanmukha banAvI. ' jema mAtra eka ja kaLAne dhAraNa karanAra caMdra vakhaNAya che pUjAya che, ati nAne ciMtAmaNi lokone ichita Ape che ane aMga upara lagADeluM amRtanuM biMda tApane dara ke bALaka hovA chatAM lUNasiMha (vastupAlane moTo bhAI) sarva janomAM prazaMsApAtra che. (1) kaLiyuganuM adharmamaya aMga pIsIne jeNe kalikAlarUpI zatruno garva hoya che tevA divyarUpavALA dhArmika ane yazasvI maMtrIzvara maladeva(vastupAlanA moTAbhAInI prazaMsA koNa nathI karatuM ? (2-3) tathA prastuta pioLanA pUrva bhAganI be bhI upara banAvelI hAtha joDIne UbhelI pitAnI (zrI varatupAla ane tejasvInI) mUrtio zrI zatruMjaya mahAtIrthayAtrA mahotsavanimitte AvatA mahAna zrIzramaNusaMgha prati svAgata pUche che. ahIM mahAkavi saMghapati zrI vastupAlanI aMtararmi jaNAvI che te A pramANe - huM (vastupAla) Aje zrI yugAdijinanI yAtrAe AvelA samasta yAtrikone agrAntapaNe khuza karuM chuM--eTale ke yAtrikonI bhakti karuM chuM--AthI ja mArA pitAjInI AzA phaLI che ane mAtAjInI AzISamAM Aje aMkura phUTayA che. (1) jenA bane loka pavitra che, tevA zrI tejapAlanA hRdayamAM sadA zrI yugAdijina ane zrI vIrajina che. (2) jenI sabhAnI vistRta pramodavALI kAtio traNe bhuvanamAM krIDA kare che tevA guNavAna, bhAgyavAna ane maMtrIomAM sUrya samAna tejapAla AnaMda pAme. (3) | vijayanuM jemAM bhAna na hoya evI abodha bAlyAvarathAmAM paNa je nya, vinaya ane guNodayane dhAraNa kare che te A jaitrasiMha (vastupAlano putra) sarva keInAM manane cuMbe che-sparza che. (4) jenA ApelA dAnane aMzamAtra paNa lokenuM dAridraya haNe che evA zrI vastupAla adhikAdhika lakSmIvAna thAo. (5)
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNyazleka mahAmAtya vastupAlanA aprasiddha zilAlekha tathA prazastilekha [ 35 jenA guNoe jenI kIrtine traNa jagatamAM vyApta karI che te A tejapAlanA putra lUNasiMhanA azanI sa prazasA 42 che. (6) bhagavAna zrI AdinAtha ane kapardiyakSanI kRpAthI A prazasti vastupAlanA vaMzanuM kalyANa karanArI yAsA. (7) mahAmAtya zrI vastupAlanI A prazasti staMbhatIrtha (khaMbhAta)nivAsI dhruva jagatasiMhe lakhI ane sUtradhAra kumArasiMhe kotarI. kalyANa ho! * have mahAmAtya zrI vastupAla saMbaMdhita adyAvadhi aprasiddha daza prazasti lekhone akSarazaH pATha ane te lekhono TUMka paricaya ApavAmAM Ave che: prazastilekhAGka-1 svasti zrIvalizAlAyAM vastupAlAya mantriNe / yadyazaHzazinaH zatruduSkIl zarIyitam // 1 // zauNDIro'pi vivekavAnapi jagattrAtA'pi dAtA'pi vA, sarpaH ko'pi pathIha mantharagatiH zrIvastupAlathite / svajyotirdahanAhutIkRtatamastomasya tigmAteH, kaH zItAMzupuraHsaro'pi padavImanvetumutkandharaH ? // 2 // zrIvastupAlasacivasya yazaHprakAze, vizvaM tirodadhati dhUrjaTihAsabhAsi / manye samIpagatamapyavibhAvya haMsa, devaH sa padmavasatizcalitaH samAdheH // 3 // vAstavaM vastupAlasya vetti kazcaritAmRtam ? / yasya dAnamavizrAntamarthiSvapi ripuSvapi // 4 // zUnyeSu dviSatAM pureSu vipulajvAlAkarAlodayAH, khelanti sma davAnalacchalabhRto yasya pratApAgnayaH / jagbhante sma ca parvagatisitajjotiHsamutsekita jyotsnAkandalakomalAH zaravaNavyAjena yatkIrtayaH // 5 // kunda mandapratApaM, girizagirirapAhaMkRtiH, sAbinduH pUrNenduH, siddhasindhurvidhRtavidhurimA, paJcajanyaH samanyuH / zeSAhinirvizeSaH, kumudamapamada, kaumudI niSprasAdA, kSIrodaH sApanodaH, kSatamahima himaM yasya kIrteH purastAt // 6 // yasyo/tilakasya kinnaragaNodgItairyazobhirmuhuH smeradvismayalolamaulivigalaccandrAmRtojIvinAm / spRSTi bhavadIzI mama na me no me'pyavApyeti gAM muNDanakpariNaddhadhAtRzirasAM zambhuH paraM pipriye // 7 // sAna. 3k
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306] jJAnAMjali rAkAtANDavitendumaNDalamahaHsandohasaMvAdibhiH ___ yatkIrtiprakarairjagattrayatiraskAraikahevAkibhiH / anyonyAnavalokanAkulitayoH zailAtmajA-zUlinoH kva tvaM kva tvamiti pragalbharabhasaM vAco vicerumithaH // 8 // bADhaM proDhayati pratApazikhinaM kAmaM yazaHkaumudI sAmodAM tanute satAM vikacayatyAsyAravindAkarAn / zatrustrIkucapatravallivipinaM niHzeSataH zoSaya tyanyaH ko'pyudito raNAmbaratale yasyAsidhArAdharaH // 9 // tatsatyaM kRtibhiryadeSa bhuvanoddhAraikadhaureyatAM bibhrANo bhRzamacyutasthitiratiprItyuttaraM gIyate / yatra prema nirargalaM kamalayA sarvAGgamAliGgite keSAM nAma na jajJire sumanasAmaurjityavatyo mudaH ? // 10 // na yasya lakSmIpatirapyupaiti janArdanatvAt samatAM mukundaH / vRSapriyo'pyugra iti prasiddhi dadhat trinetro'pi na cAsya tulyaH // 11 // svasti zrIbalaye namo'stu nitarAM karNAya dAne yayo raspaSTe'pi dRzAM yazaH kiyadidaM vandyAstadetAH prajAH / dRSTe samprati vastupAlasacivatyAge kariSyanti tAH kIrti kAJcana vA punaH sphuTamiya vizve'pi no mAsyati // 12 // yasmin vizvajanInavaibhavabhare vizvambharAM nirbhara zrIsambhAravibhAvyamAnaparamapremottarAM tanvati / prANipratyayakArikevalamabhUdu dehIti saGkIrtana lokAnAM na kadApi dAnaviSayaM na prArthanAgocaram // 13 // dRzyante maNi-mauktikastavakitA yadvidvadeNIzo yajIvantyanujIvino'pi jagatazcintAzmavismAriNaH / yacca dhyAnamucaH smaranti guravo'pyazrAntamAzIgiraH prAduHSantyamalA yazaHparimalAH zrIvastupAlasya te // 14 // koTIraiH kaTakA'GgalIya-tilakaiH keyUra-hArAdibhiH kauzeyaizca vibhUSyamANavapuSo yatpANivizrANitaiH / vidvAMso gRhamAgatAH praNayinIrapratyabhizAbhRta staistaiH svaM zapathaiH kathaM kathamapi pratyAyayAzcakrire // 15 // taistairyena janAya kAJjanacaurazrAntavizrANitai rAninye bhuvanaM tadetadabhito'pyaizvaryakASThAM tathA / dAnekavyasanI sa eva samabhUdatyantamantaryathA bAma yAcaka pasambhAvayan // 16 //
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNyazleka mahAmAtya vastupAlanA aprasiddha zilAlekha tathA prasasitalekho [ 307 tyAgo yadvasuvasuvAritajagaddAridrayadAvAnala zvataH kaNTakakuTTanaikarasikaM varNAzrameSvanvaham / .. saGgrAmazca samagravairivipadAmadvaitavaitaNDika stanmanye vasati tridhA'pi sacivottaMse'tra vIro rasaH // 17 // Azcarya vasuvRSTibhiH kRtamanaHkautUhalAkRSTibhi yasmin dAnaghanAghane tata ito varSatyapi pratyaham / dUre durdinasaMkathA'pi sudina tat kiJcidAsIt puna yenovilaye'tra ko'pi kamalollAsaH paraM nirmitaH // 18 // sAkSAd brahmaparamparAM gatamiva zreyovivattaH satAM tejaHpAla iti pratItamahimA tasyAnujanmA jayI / yo dhatte na dazAM kadApi kalitAvadyAmavidyAmayIM ya copAsya parispRzanti kRtinaH sadyaH parAM niva'tim // 19 // saGgrAmaH kratubhUmiratra satatohIpraH pratApAnalaH zrUyante sma samantataH zrutisukhoGgArA dvijAnAM girH| mantrIzo'yamazeSakarmanipuNaH karmopadeSTA dviSo hotavyAH phalavAMstu vIradhavalo yajvA yshoraashibhiH|| 20 // pralAdhyo na vIradhavalaH kSitipAvataMsaH kairnAma vikrama-nayAviva muurtimntau| zrIvastupAla iti vIralalAmatejaHpAlazca buddhinilayaH sacivau yadIyau / / 21 // anantaprAgalbhyaH sa jayati balI vIradhavalaH sazailAM sAmbhodhiM bhuvmnishmuddhrtumnsH| imau mantripraSThau kamaThapati-kolAdhipakalAmadabhrAM bibhrANau mudamudayinI yasya tanutaH / / 22 // yuddhaM vAridhireSa vIradhavalakSmAzakradovikramaH potastatra mahAn yazaHsitapaTATopena piindyutiH| so'yaM sAramarudbhirazcatu paraM pAraM kathaM na kSaNAd yAtrA''zrAntamaritratAM kalayatastAveva mantrIzvarau ? // 23 // rauraM bhrAmyatu nAma vIradhavalakSoNIndukItirdivaM . pAtAla ca mahItala ca jaladherantazca naktandivam / dhIsiddhAJjananirmala vijayate zrIvastupAlAkhyayA tejaHpAlasamAhvayA ca tadidaM yasyA dvaya netryoH|| 24 // zrImantrIzvaravastupAlayazasAmuccAvacairvIcibhiH sarvasminnapi lambhite dhavalatAM kallolinImaNDale / gaGgaveyamiti pratItivikalAstAmyanti kAmaM bhuvi bhrAmyantastanusAdamanditamudo mandAkinIdhArmikAH // 25 //
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300] jJAnAMjali haho rohaNa ! rohita tvayi muhuH kiM pInateya ? zruNu bhrAtaH! samprati vastupAlasacivatyAgairjagat prIyate / tenAstaiva mamArthikuTTanakathAprItirdarI kinnarI gItaistasya yazo'mRtaizca tadiyaM medasvitA me'dhikam // 26 // deva ! svarnAtha ! kaSTa, nanu ka iva bhavAn ! nandanodyAnapAlaH, khedastatko'dya ? kenApyahaha ! tava hRtaH kAnanAt klpvRkssH| hu~ mA vAdIstadetat kimapi karuNayA mAnavAnAM mayaiva prItyAdiSTo'yamuAstilakayati tala vastupAlacchalena // 27 // karNAyAstu namo namo'stu balaye tyAgaikahevAkinau yau dvAvapyupamAnasampadamiyatkAla gatau tyAginAm / bhAgyAmbhodhirataH paraM punarayaM zrIvastupAlazciraM manye dhAsyati dAnakarmaNi parAmaupamyadhaureyatAm // 28 // vyomotsaGgarudhaH sudhAdhavalitAH kakSAgavAkSAkitAH ___ stambhazreNivijRmbhamANamaNayo muktAvacUlojjvalAH / divyAH kalpamRgIdRzazca viduSAM yattyAgalIlAyitaM vyAkurvanti gRhAH sa kasya na mude zrIvastupAlaH kRtI ? // 29 // yad dUrIkriyate sma nItiratinA zrIvastupAlena tat __kAJcit saMvananauSadhImiva vazIkArAya tasyekSitum / kIrtiH kauJjanikuJjamAnagiriM prAzailamastAcalaM vindhyo'dhara-zarvaparvata-mahAmerUnapi bhrAmyati // 30 // devaH paGkajabhUvibhAvyabhuvanaM zrIvastupAlodbhavaiH zubhrAMzudyutibhiryazobhirabhito'lakSyairvilakSIkRtam / kalpAntoddhatadugdhanIradhipayaHsantApazaGkAkulaH zaGke vatsara-mAsa-vAsaragaNaM saMkhyAti sargasthiteH // 31 // citraM citraM samudrAt kimapi niragamad vastupAlasya pANe yo dAnAmbupravAhaH sa khalu samabhavat kortisiddhasravantI / sA'pi svacchandamArohati gaganatalaM khelati kSmAdharANAM zRGgotsaGgeSu raGgatyamarabhuvi muhurgAhate khecarorvIm // 32 // puNyArAmaH sakalasumanaHsaMstuto vastupAla statra smerA guNagaNamayI ketakIgulmapaGktiH / tasyAmAsIt kimapi tadidaM saurabha kotidambhAd yena prauDhaprasarasuhRdA vAsitA digvibhAgAH // 33 // secaM secaM sa khalu vipulairvAsanAvAripUraiH sphItAM sphAti vitaraNataruvastupAlena niitH|
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNyazleka mahAmAtya vastupAlanA aprasiddha zilAlekho tathA prasastilekhe ( 300 tacchAyAyAM bhuvanamakhila hanta ! vizrAntametada dolAkeliM zrayati paritaH kItikanyA ca tasmin // 34 // zrIvastupAlayazasA vizadena dUrAdanyonyadarzanadaridradRzi trilokyAm / nAbhau svayambhuvi vasatyapi nirvizaGka zaGke sa cumbati hariH kamalAmukhendum // 35 // sa eSa niHzeSavipakSakAlaH zrIvastupAlaH padamabhutAnAm / yaH zaGkaro'pi praNayivajasya vibhAti lakSmIparirambharamyaH // 36 // cItkAraiH zakaTavajasya vikaTairazvIyaheSAravai rArAvai ravaNotkarasya bahalaibandIndrakolAhalaiH / nArINAmatha caccarIbhirazubhapretasya vitrastaye mantroccAramivA''cacAra caturo yastIrthayAtrAmaham // 37 // // ete maladhArinarendra prabhasUrINAm // zrIraivatAcalasthazrIzatruJjayAvatArapraveze vAmabhittigA prazastireSA ||ch / prazastilekhAGka--2 zreyaH puSyatu zAzvataM yadukulakSIrArNavendurjino ___ yatpAdAbjapavitramaulirasamazrIrujayanto'pyayam / dhatte mUni nijaprabhuprasRmaroddAmaprabhAmaNDalai vizvakSoNibhRdAdhipatyapadavIM nIlAtapatrojjvalAm // 1 // prIti pallavayantu vo yadupaterdevasya dehAto bhRGgAbhAH zazikundasundararadajyotizchaTAlaGkRtAH / yaH(? yAH) sammohaparAjayaikapizunaprotkIrNavarNasphuratpUrvApaTTasanAbhayaH zuzubhire dharmopadezakSaNe // 2 // AnandAya prasavatu sadA kumbhikumbhopamAnaM nAmeyasya sphuritacikurottaMsamaMsadvayaM vH| zreyaH sampatkalazayugalaM zrRGkhalAnaddhamuccai__ yanmanyate vipulamatayaH puNyalakSmInidhAnam // 3 // yatkalpadrama kAmadhenu-maNibhiryacchadbhiriSTa phalaM zreyaH kizcidupAji tatpariNatiH zrIvastupAlaH kila / yat tvetasya gataspRhAnapi janAnicchAdhikaM dhinvataH puNyaM tatparipAkamAkalayituM sarvajJa eva prabhuH // 4 // ghaddhiSNupuNyabhayasantatiradbhutazrIH zrIvastupAlasacivaH sa cirAyurastu / saMklaptasaGghapatinA kRtatIrthayAtrAH khelanti yasya zizavo'pi gRhAGgaNeSu // 5 // // zrInAgendragacche zrIvijayasenasUriziSyazrIudayaprabhasUrINAm // ch||
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30) zAnArle prazastilekhAGka-3 pANiprabhApihitakalpatarupravAlazcaulukyabhUpatisabhAnalinImarAlaH / dikcakravAlavinivezitakIrtimAlaH so'yaM cirAyurudiyAdiha vastupAlaH // 1 // ekastvaM bhuvanopakAraka iti zrutvA satAM jalpitaM lajAnamrazirAH sthirAtalamidaM yad vIkSase vedmi tat / vAgdevIvadanAravindatilaka ! zrIvastupAla ! dhruvaM. pAtAlAd balimuddidhIrgharasanmArga bhavAn mArgati // 2 // na jAtu vizrAmyati tAvakInA dInAtinirvAsaka ! vastupAla ! / jihvA pareSAM guNamAdadAnA karadvayI ca draviNaM dadAnA // 3 // karNe'bhyarNamupAgate surapatervairocane rocaya___tyuccairAtmarucA bhujaGgabhuvanaM prApte zivatvaM zibau / / / jAtaH kAlavazena yaH kila khilastyAgasya mArgaH punaH so'yaM samprati vastupAla ! bhavatA zreyaskRtA vAhyate // 4 // vastupAlaH kathaM nAma nA'yaM jImUtavAhanaH ? / upakriyAmahInAM yaH karoti dviSatAmapi // 5 // ullAsitapallavakaH kalpataruH kalpate na saMvaditum / sumanaHsamRddhimadhikAM pAlayatA vastupAlena // 6 // . karo'yaM kalpadrustava kamalavAsA ca dRgasau sudhAsUktiH saiSA zizirakarabimba mukhamidam / taditthaM pAthodhermathanahataratnasya bhavatA samudreNaupamyaM bhavati sacivendo ! kimucitam ? // 7 // prAyaH santi narAH parApakRtaye nityaM kRtopakramAH / kastAna dustaraduSkRtotkaradurAlokAn samAlokate ? / draSTavyastu sa vastupAlasacivaH SADguNyavAcaspati rvAcA siJcati yaH sudhAmadhurayA durdaivadagdhaM jagat // 8 // vairocane caritavatyamarezamaitrImekatra nAganagaraM ca gate dvitIye / dInAnanaM bhuvanamUrddhamadhazca pazyadAzvAsitaM punarudArakareNa yena // 9 // kutrApi nopasargo varNavikAro nipAtato vA'pi / sacivottamena racitA na vyAkaraNasthiti]na // 10 // te tiSThantyapare narendrakaraNavyApAriNaH pAraNAM ye nityaM pavanAzanA iva paraprANAnilaiH kurvate / stotavyaH punarazvarAjatanujo yaH sArasArasvatA dhAraH kAraNamantareNa kurute pathyaM pRthivyA api // 11 //
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNyaka mahAmAtya vastupAlanA aprasiddha zilAlekho tathA prasAritalekha [ 31 bhavati vibhave puMsAM cakSustRtIyamiti zruti ne tu kumatayaste vIkSante sati tritaye dRzAm / ayamiha paraM mantrI netradvaye'pi karasthitA malakaphalakaprAyAM lokadvayImavalokate // 12 // vastupAla ! sadA haste satyapyamRtavarSiNi / vairivargaH 'sadAhaste yat tadeta dihAdbhutam // 13 // AkarSanasidaNDameva na punaH pAdaM vimuJcanniSu zreNImeva na mAnitAM vinamayan dhanvaiva noccaH shirH| kampaM dantapidhAnameva na manaH saMkhye dadhAnazcama kAraM kasya cakAra naiva sacivastomaikavAstoSpatiH ? // 14 // prAsAdAstava vastupAla ! ta ime tanvanti cetaH satAM / sAnanda shshishekhraadishikhrnaamaabhiraamshriyH| yeSAM kAJcanakumbhasambhavamahaHsandohasantapitAH / santyuccaistuhinoccaye'pyupacayaM puSNanti pUSNaH karAH // 15 // paripIDitA samantAjjaDasamayenAmunA girA devii| zrIvastupAlasacivaM nibiDaguNaM paTamivAzrayati // 16 // uddhRtya bAhumahameSa muhurvadAmi brUtAM sa madvacasi vipratipadyate yH| yadyasti kazcidaparaH paramArthavedI zrIvastupAlasacivena samaH kSamAyAm // 17 // zrIvastupAla! cirakAlamayaM jayantasiMhaH sutastava bhavatvadhikAdhikadhIH / yastAvakInadhanavRSTihRtAvaziSTaM ziSTeSu dausthyadavapAvakamucchinatti // 18 // yathA yathA'yaM tava vastupAla ! gotraM guNaiH sUnuralaGkaroti / tathA tathA matsariNAM narANAmami citteSvanalaM karoti // 19 / / purA pAdena daityAre vnoprivtinaa| adhunA vastupAlasya hastenAdhAkRto baliH // 20 // madhyastha kathayanti kecidiha ye tvAM sAdhuvRttyA budhAH zrImantrIzvara ! vastupAla! na mRSA teSAmapi vyAhRtam / karNo'bhUdupari kSitebaliradhastvaM cAtra madhye tayoH sthAtetyarthasamanvaye nanu vayaM madhyasthamAcakSmahe // 21 // kampAkulamavalokya prativIrANAM raNAGgaNe hRdayam / anukampAkulamayamapi sacivazcakre nijaM cetaH // 22 // narendrazrImadrA sapadi marirevApaharate hatAzA caitanyaM paricaritamAlinyamanasAm / 1 dAhena sahitaH sdaahH|
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 712 ] jJAnAMjali ihA'mAtye bhrAntyA'pyakalitakalaGke punarasau vivekAviSkAraM racayati paraM gIriva guroH|| 23 // loke'sminnayameva mantritilakaH zreyAniti vyAhRtaM satya mAnaya mA'pamAnaya sakhe ! mAnya tdnyairjnaiH| etasmin sukRtAmaye'pi samaye saumyena yaH karmaNA dharma saMcinute karoti ca mahAjaino nijainovyayam // 24 // ke vA skhalanti na narendra niyogamudrAM hastasthitAM madhughaTImiva dhArayantaH ? / tAM dIpikAmiva kare punareSa kRtvA sanmArgamaJcati nirastatamaHsamUhaH // 25 // kArpaNyAtizayena kazcana dhanaM yaH svaM nidhatte sa tad bhoktu nAtra na vA'pyamutra labhate hastAdadhastAd gatam / yaH pAtrapratipAdanena saphalIbhUtAM vibhUtiM puna (kte'smin viditAgamo'nugamayatyanyatra janmanyapi // 26 // mayA mohaM nItAH kati na matimanto'pi kimahaM nikRSTa zliSTA vipaNiSu paNastrIgaNanayA? / viSAdaM kRtvA zrIriti kila gatA tIrtha miva taM tataH sanmArgeNa pratidivasamenAM nayati yaH // 27 // guNaiH pareSAM gaNazo gRhItairguNIti yuktA kila kIrtirasya / apyarthisArthapratipAditazrIH, zrImAniti khyAtiridaM tu citram // 28 // AlokanAdapi vinAzitasajjanAtiH, zrIvastupAlasacivaH sa ciraayurstu| yatkIrtayastridivasindhupayaHsapakSAH prakSAlayanti kalinA malinAM dharitrIm // 29 // kecit kavIndramapare puruSapradhAna, jAnanti saMyati suduHsahamanyumanye / manye'hamenamiha karNamivAvatIrNa', zrIvastupAlavapuSA viduSAM tapobhiH // 30 // netrotsavaM suvati tApamapAkaroti, datte sadA sumanasAmamRtaiH prmodm|| sallakSaNapraNayinIM ca bitti mUtti, kiM rohiNIpatiraho ! nanu vastupAlaH ? // 31 // lokAnAM vadanAni dInavadanaH kasmAt samAlokase, bhrAtaH ! samprati ko'pi kutracidapi trAtA na jAtApadAm / astyekaH paramatra mantritilakaH zrIvastupAlaH satAM, daivAdApatitaM chinatti sukRtI yaH kaNThapAza haThAt // 32 // mattAridvipasiMhasiMhanacamUcakreNa vikrAmato yasyAsisphuritAni tAni dadRzuH ke vA na revAtaTe ? / tasyApi prasabhaM bamA bhujayoH saMrambhama-bhonidhi prAnte saiSa sarISadRSTighaTanAmAtreNa mantrIzvaraH // 33 // vikrAmadvairicakraprahitazitazarAsAraduravIra vyApAre yasya nA''sIdatiparuSaparuSaH saGgare bhaGgarekhA /
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNyazleka mahAmAtya vastupAlanA aprasiddha zilAlekhe tathA prazaritalekhe [ kAle tena zrIvastupAlAd vilasadasilatAbhImavRttAdamAtyA datyAkArAvatAraH prathamamadhigataH sindhurAjAtmajena // 34 // ye nArinAgadamanIM dadhatAsilatAmamoghamantreNa / uttAritaroSaviSaprasaraH samare kRtaH zaGkhaH // 35 // amAtyataraNe ! zRNu kSaNamidaM madIyaM vacaH, svacakra-paracakrayorapi puraH pramodAt sadA / tavopakRtimarthinaH prakRtimapramattendriyAH, kRtiM ca kRtipuGgavA yuvatayaH stuvantyAkRtim // 36 // sA kAlidAsasya kavitvalakSmIH, sphuTaM praviSTA tvayi vastupAla ! / AsAditA'smAbhiravekSamANaiH, sAkSAdiyaM tatpadapaddhatiryat // 37 // dharaNe! dharaH sthito'sau nAgaH zeSaH karoti dhRtimatulAm / punnAgaH punarupari sthito'zvarAjAtmajaH satatam // 38 // zrIvastupAlaH sa cirAyurastu yanmantrasaMtrastasamastazatroH / caulukyabharnustadasezca tiSThatyalabdhasiddhiH paramAraNecchA // 39 // tisraH spRzannapi tithIriva jagatIreSa te yazovAraH / zrIvastupAla ! kalayati nAvamatAM me tadAzcaryam // 40 // kalpAyurbhavatu dviSo'bhibhavatu zrIvastupAlaH kSitau durdaivAnaladagdhasAdhujanatAnirvApaNaikApaNaH / ambhodheH savidhe vidherapi manasyAtanvatA vismayaM yena krodhakarAlabhAlabhrakuTirbhagnA bhaTAnAM ghaTA // 41 // manye dhuri sthitamima sacivaM zucInAM madhyasthameva munayaH punarAmananti / mAtaH! sarasvati ! vivAdapadaM tadetanniIyatAM saha mahadbhirupAgataM me // 43 / / Alokate'sya na khalo'pi kimapyavadyaM vidyAbhibhUtapuruhUtapurohitasya / yasyAyamAhatabhujArgalayA vyadhAyi zrIvIravezmani kaliH skhalitapravezaH // 43 // viracayati vastupAlazzulukyasaciveSu kaviSu ca pravaraH / na kadAcidarthaharaNaM zrIkaraNe kAnyakaraNe vA // 44 // pracAraM caurANAM pracuraturagazrIH prazamayannameyaM pAtheyaM pathi pathikasArthAya vitaran / digantAdAhUtairvihitabahumAnaiH priyajanaiH samaM mantrIyAtrAmayamakRtazatruJjayagirau // 45 // yo mAnye mAnamuccaiH suhRdi suhRdayaH snehamalpe prasAda bhIte rakSAM daridre draviNavitaraNaM yAnahIne ca yAnam / mAge ge'pi kurvannapara iva surakSmAruhaH mApamantrI yAtrAM kRtvojayante vijitakalimalaH prApa saGghaprabhutvam // 46 // anujanmanA sametastejaHpAlena vastupAlo'yam / madayati kasya na hRdayaM madhumAso mAdhaveneva // 47 // zAna. 40
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4] jJAnAMjali sa zrItejaHpAlaH sacivazcirakAlamastu tejasvI / lavaNaprasAdaputrazrIkaraNe lvnnsiNhjnko'sau|| mantritvamatra kurutAM kalpazataM kalpatarukalpaH // 49 // zrIvastupAlatejaHpAlau jagatIjanasya cakSupyo / puruSottamAkSigatayoH syAtAM sadRzau na ravi-zazinoH // 50 // tattvaprakAzakatvena tayoH svacchasvabhAvayoH / parasparopameyatvamAsIllocanayoriva // 51 // panthAnameko na kadApi gacchediti smRtiproktamiva smarantau / sahodarau durddharamohacaure sambhUya dharmA'dhvani tau pravRttau // 12 // tena bhrAtRyugena yA pratipura-grAmA'dhva-zailasthalaM / __ vApI-kUpa-nipAna-kAnana-saraH prAsAda-satrAdikA / dharmasthAnaparamparA navatarA cakre'tha jIrNoddhatA tatsaMkhyA'pi na budhyate yadi paraM tadvedinI medinI // 53 // yAvad divIndunA'rko vAsukinA vasumatItale zeSaH / iha sahacaritastAvat tejaHpAlena vastupAlo'stu // 54 // // ete gUrjarezvarapurohita Tha0 somezvaradevasya // cha / prazastilekhAGka-4 bhUyAMsaH padavAkyasaGgatiguNAlaGkArasaMvargaNa prakSINapratibhAH sabhAsu kavayaH krIDantu kiM tAdRzaiH ? / drAkSApAnakacarvaNapraNayibhirgumphaigirAmugiran niHsIma rasameka eya jayati zrIvastupAlaH kaviH // 1 // guNagaNamavalamvya yasya kIrtiH prathayati narttanacAturI vicitrAm parikalitavizAlavaMzakoTiH paTutaradikarikoTikarNatAlaiH // 2 // jagadupakRtivyApAraikapravINamateritaH, kathamidamabhUdevaM vizvApakAraparaM yazaH / dvijaparivRDhamlAniM dhatte tuSAragireH kalAM, dalayati surasrotasvinyAstanoti parAbhavam // 3 // yadIyaprAdhAnyAdanupadamavApyodayadazAM, prazAsti kSamApIThaM jaladhivalayaM vIradhavalaH / apAste yanmantrairapi ca ripucakre raNakalAvilAsAnevoccaiH kalayati manorAjyaviSayAn // 4 //
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 325 puNya loka mahAmAtya vastupAlanA aprasiddha zilAlekha tathA prazastilekha parIhAsaprauDhAH zivazikharibhAsAM vidadhato marAlI mAlinyaM muSitamahimAno himagireH / triyAmAjIvAtoH kavalitakalaGkAH pratidizaM dizanti prAgalbhI yadasamayazaHpUravisarAH // 5 // yasya stasbhapure parAkramacamatkAreNa pAre girAmudgrovo'pi namannamandasamarAhakArakAraskarAt / sAmApasRtapradhAvitahayaprasvedavindUtkarairanAkSIdayazaHprazastimasitaiH saGgrAmasiMhaH pathi // 6 // kSIraM kSAramamodinI kumudinI rAkA varAkI hatA zrIhInAstuhinAvanIvarabhuvo mandaiva mandAkinI / niHsArANi saroruhANi na ca te hasAH prazaMsAspadaM yatkIrtiprasare surebhadazanacchAye dizazcumvati // 7 // yasyAndhaGkaraNe'pi bhUyasi dhane niHzeSazAstrAgama jJAnajyotirapAstamohatamaso naa'bhuunmdprshryH| nonmIlanti ca dharmavarmitatanorudAmakAmabhrama cApapreritamArgaNavyatikaravyApivyathAvIcayaH // 8 // vaprAbhaH kanakAcalaH sa parikhAmAtra nidhiH pAthasAM dvIpAnyaGgaNavedikA parisaro vindhyATIniSkuTaH / yasyA'cumbitacitrabuddhivilasaJcANakyasAkSAtkRte. rudyoge karagartanatitajagatyavyAjamunmIlati // 9 // tIrthayAtrAmipAd yena tavantA digjayotsavam / / parAbhavo vipakSasya balino'pi kaleH kRtaH // 10 // digdhairdugdhamahodadhau himagirau smeraiH zive sAdaraiH sAsphoTaiH sphaTikAcale samudayattoSaistuSAraviSi / reje yasya vikasvarA'mbujavanastomeSu romAJcitai runmIlanmadarAjahaMsaramaNIramyairyazorAzibhiH // 11 // yahAna yadasImazauryavibhavaM yadvaibhavaM yadyazo yavRttaM bhaNadoSThakaNThamabhajat kuNThatvametasya yat / AjanmAskhalitairvacobhirabhajad bhaGgaprasaGgaiH kathaM sAmya yAtu vasantapAlakRtinA tasmAd girAmIzvaraH ? // 12 // te nIhAravihAriNaH, kavacitAste candanaiH syandibhiH, te pIyUSamayUSamanavapuSaH, te pdmsnmaashritaaH| mAkandAGkaramaJjarInigaDitAH krIDanti te santataM. siktAH sUktisudhArasena sukaveH zrIvastupAlasya ye // 13 //
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16] jJAnAMjali yasya sAhityapAthodhipadavIpAradRzvanaH / zrayanti vAgvahitrANi vicitrANi kavIzvaroH // 14 // AmodaM sumanaHsu saMvidhatI puMskokilapreyasI nAdazrIsuhRdAM muhuH kavigirAmunmudrayantI pthH| mAkandAkuramaJjarImiva guNazreNi samAtanvatI seyaM hanta ! vasantapAla ! bhavataH kIrtirvasantAyate // 15 // AjanmA'pi zaye kRtAya sukRtastomAya yatnAnmayA / ___yadyAsAdyata ko'pi dUSaNakaNaH zrIvastupAla ! tvayi / yatkalpadrumapallavadyutimavaSTabhyaiva kalpadrumaM pANidhika kurute tavaiSa manute ko'muM na doSAzritam // 16 // // ete kavisArvabhaumazrIhariharasya // cha / prazastilekhAGka-5 mukhamudrayA sahAnye dadhati kare sacivamantriNo mudrAm / zrIvastupAla ! bhavato vadAnya ! tad dvitayamunmudram // 1 // kItiH kandalitendukAntivibhavA, dhatte pratApaH punaH prauDhiM kAmapi tigmarazmimahasAM, buddhirbudhArAdhanI / pratyujIvayatIha dAnamasamaM karNAdibhUmIbhujaH, tat kiJcinna tavAsti yanna jagataH zrIvastupAla! priyam // 2 // gItaM na svadate, dhinoti na vidhuH, prINAti vINA na sA, ___ kAmyaH so'pi na kokilAkalavaraH(? ravaH), zravyo na haMsasvanaH / vAgdevIpadapadmanUpura ! yadi zrImalladevAnuja ! zrUyante sacivAvataMsa! bhavatA saMkIrtitAH suuktyH||3|| tiSThanto'pi sudUratastribhuvanavyAptipragalbhAtmanA tena tvadyazalA vayaM sumanaso nirvAsitAH sadmanaH / tairetairihi tadvirodhirabhasAd vaddhA sthitiste hRdi kSantavyaM kavibAndhavena tadidaM zrIvastupAla ! tvayA // 4 // // ete mahAmAtyazrIvastupAlaparamamitramantrizrIyazovIrasya // cha / prazastilekhAGka-6 svasti zrIvastupAlAya zAlante yasya kIrtayaH / vyomni yanmAti gaurAGgIdhammilla iva mallikAH // 1 // zrIrAmaH sukRtasuto vasantapAlaH kiM vAcyaH zucicaritAni yadyazAMsi / Adhatte visavizadopavItatantuvyAjenorasi rasikaH svayaM svayaMbhUH // 2 //
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNyazleka mahAmAtya vastupAlanA aprasiddha zilAlekhe tathA prazasitalekhe [ 37 tattAdRgnavadharmakarmaracanAsaMvarmitAnAM muhu rmAhAtmyaM kila vastupAlayazasAM kaH prastutaM na stute / vandyo'pi dyusadA sadA kalayati zvetAMzu-sAdhipa svaHsrotAMsi jaTAtaTe yadupamApUtAni bhUtAdhipaH // 3 // IdRkkiJcanadAnavikramadharoddhAraizcirAya'te / zuddhaM sAdhu ca vastupAlasaciveneveti devo hriH| zrIkAnto'pi jitAsuro'pi jagatAM dhuryo'pyayaM varNikAM tvatkIrteriva darzayatyabhisabhaM hastAttakambucchalAt // 4 // zrImantrIza ! vasantavat tava yazo lakSmIsakhISu svayaM gAyantISu jagannidherudarabhUH pAtAlapAtA smitaH / zrotuM nAbhipathe vibharti nibhRtaM devaH sahasrasphaTa zaGke zuklasahasrapatramiSato mUrdhA tamakSizravAH // 5 // tvatkIrticchannamUogiriza-girijayoogabhAjoH karAna sparza bhUyoviyogavyasanacakitayorarddhanArIzabhAvaH / jajJe zrIvastupAla ! dhruvamayamanayostvatpratApAgnikIlA lIlAbhistArakArtasvaravaravapuSoH sandhibandhAbhirAmaH // 6 // surastrINAM vaktraiH zucibhirabhibhUto'pi mahasA mahaGkArAdvaitaM yadakRta kalaGkI himakaraH / mudA tejaHpAlAgraja ! tadapi mASTuM smayamayai__ ramIbhirgAyadbhirdizi vidizi tene tava yazaH // 7 // yadi viditacaritrairasti sAmyastutiste kRtayugakRtibhistairastu tad vastupAla ! / catura ! caturudanvadvandhurAyAM dharAyAM tvamiva punaridAnI kovidaH ko vidagdhaH ? // 8 // mayyevaM jAgarUke zaraNamupagato matprabhuprauDhakIti spardhAbaddhAparAdhastribhuvanavibhunA hu~ kimetena pAlyaH / ityAkramyAtitIvra prathamamamumumAkAntaciSmadakSi cchadmA saMzopya dInaM zazinamanamayad vastupAlapratApaH // 9 // pAtAle tvadarAtibhUpativadhUnetrAmbupUraH patan pAthonAthapathaiH kadarthayatu mA pIyUSakuNDAni naH / ityabdheramumuddharanti vibudhAH zyAmena somAyane kumbheneva sakajalaM jalamidaM tallakSmalakSyAdiha // 10 // asmatprabhuprabhavatIvratarapratApaspoddhataH kathamanena dhRto'yamaurvaH / yAtrotsave taba vasanta ! mahIrajobhiritthaM krudheva pidadhurjalarAzimazvAH // 11 //
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18] jJAnAMjali zrImantrIzavataMsa ! nUtanabhavatkIrtipravandhAvalI nityavyAlikhanena tAlataruSu cchinnacchadatheNiSu / kaH syAdasya nisargadurgatakavitrImaNDalasya zrute rAkalpaH kSitikalpavRkSa ! na yadi svarNAni dadyAH sadA // 12 // // ete Tha0 lUNasIha suta Thakara arasiMhasya // cha / prazastilekhAGka-7 amandapadanisyandapadapremapacelimAH / vAcaH zrIvastupAlasya vandyA vAcaspaterapi // 1 // siddhe siddhanRpe, zanairavasite rAjyapratApo dRDho ( ? pe dRDhe ) ___ jAtA gUrjaranirjarendramahiSI gopopabhogyaiva bhUH / kAruNyAdupakAriNo bhagavatastadvastupAlacchalAt sargo'yaM sukRtaiH satAM pariNataH zrI-vAGmayo vedhasaH // 2 // lakSmI nandayatA, rati kalayatA, vizvaM vazIkurvatA, akSaM toSayatA, munIn mudayatA, citte satAM jAgratA / saMkhye'saGkhyazarAvalI vikiratA, rUpazriyaM muSNatA, naikadhyaM makaradhvajasya vihito yeneha darpavyayaH // 3 // zeSAhiH saha zaGkareNa, zazinA rAkA, saro mAnasaM haMsaH, kairaviNIkulAni zaradA, gaGgA tuSArAdriNA / sambhUyApi na yasya vizrutaguNagrAmasya jetuM kSamAH snAnottIrNasurendradantiradanacchAyAvadAtaM yazaH // 4 // kastUrikApaGkakalaGkitAni vaktrAmbujAni dviSadaGganAnAm / prakSAlayAmAsa cirAya cAru yatkhaDgadhArAmalinapravAhaH // 5 // naivAnyaH sparddhamAno'pi vavRdhe yasya kIrtibhiH / Rte viyuktavairistrIgaNDamaNDalapANDutAm // 6 // asAvAdyaH sargaH zivi vali-dadhIciprabhRtayo _ vidhAtuAsena vyavasitavato dAtRvidhaye / kalau saMkSiptaitatprakRtiparamANUccayamayaH samAsenedAnI sphuTamayamamAtyaika tilakaH // 7 // saubhrAnaM pitRbhaktiratra nibiDA maitrIti rAmAyaNI yenAzrAvi nRzaMsabhArgavabhujopAkhyAnavaja kathA / kiJcAnyat tapasaH suto narapatInAkramya yoSTavAn parvA''sIdadhikaM tadeva rataye yasyAnizaM bhAratam // 8 //
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNyazleka mahAmAtya vastupAlanA aprasiddha zilAlekho tathA prazaritalekha [319 mua-bhojamukhAmbhojaviyogavidhuraM manaH / zrIvastupAlavaktrendau vinodayati bhAratI // 9 // deve svargiNyudayanasute vartamAnaprabhUNAM __dUrAdarthI viramati bata! dvArato vAritaH san / diSTayai tasminnapi kusamaye jAtamAlambanena svacche vAJchA phalati mahatAM vastupAle vizAlA // 10 // utkarSo'yamathApakarSaviSayaH sadbhyo na zakAmahe ye cA'rocakinaH sadA kRtadhiyastebhyastu bddho'nyjliH| patasthAnuguNopamAnarasikA dAne dame pauruSe kiM kurmo matiranyameti na samutkampA'pi campAdhipe // 11 // anye vAci pare kriyAsu sacivAH santyeva rAjAGgaNe zaGke yairanuzIlitaM gurukulaM mA sAhasAH pakSiNaH / AzArAjasutastu sa stutipadaM zrIvastupAlaH satA mekaH karmaNi vAci cetasi samujAgatiM yaH kAryiSu // 12 // pAlane rAjalakSmINAM lAlane ca manISiNAm / astu zrIvastupAlasya nirAlasyaratirmatiH // 13 // // etAnI paNDitaAmabhrAtRpaNDitadodarasya // cha // prazastilekhAGka-8 svasti zrIbhUmisImAvipinaparisarAt kSIranIrAbdhinAdha[ :] pRthvyAM zrIvastupAlaM kSitidhavasacivaM vodhayatyAdareNa / asyAmAsmAkapacyAM kupuruSajanitaH ko'pi cApalyadoSo niHzeSaH saiSa lokampRNa] guNa ! bhavatA mUlato mArjanIyaH // 1 // -paM0 jagasIhasya // prazastilekhAGka-9 kalikavalanajAgratpANikhelatpratApadhutilaharinipItapratyanIkapratApaH / jayati samaratattvArambhanirdambhakelipramuditajayalakSmIkAmuko vastupAlaH // 1 // tvaM jAnIhi mayA'sti cetasi dhRtaH sarvopakAravatI, kiM nAmA? savitA, na, zItakiraNo, na svargivRkSo, na hi / parjanyo, na hi, candano, na hi, nanu zrIvastupAlaH, tvayA jJAtaM samprati, zailaputri-zivayorityuktayaH pAtu vaH // 2 // sArasvatA'mbhonidhipArvaNenduH zrIvastupAlaH scivaadhiraajH| ciraM jayatveSa sahA'nujanmA saputrapautraH saparicchadazca // 3 //
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320] jJAnAMjali // bhRgukacchIya dhruva Tha0 vIkalasuta Tha0 vairasiMhasyaite // cha / zubhaM bhavatu zrIsaGghasya iti ||ch // bhadram // cha / prazastipa-20 pUrva dIpaspardhipAre'ndhakAre yaM pazyanti jyotirntrmunondraaH| vizvamAnaM vevamAdya tamAre cUlAratna tha yAtrA sArA che ? nendoH kalA na girijA na kpaalshukti|kssaa na bhasma na jaTA na bhujngghaarH| yAtrAsti nAnyadapi kiJcidupAsmahe tadrUpaM purANamunizIlitamIzvarasya // // 2 // ekastridhA hadi sadA vasati sma citra yo vidviSAM ca viduSAM ca mRgIdRzAM ca / tApaM ca sammadabharaM ca ratiM ca siJcan phU(?) mar = vinA 2 sTIsTAra che rU vicchAyatAM jhagiti niHzvasitena ninyuryasyArivArijazastrayamAyatena / bharturyazazca vadanaM ca kalaGkazUnyazItAMzubimbasadRzaM maNidarpaNaM ca // 4 // zIleti zIlarucirAbharaNA kalatra yasyAbhavajjalanidheriva jahanukanyA / vyomendranIlamukurAntaru(? ra)rundhatIyaM yasyA janena kRtinA pratimeti mene // 5 // | ti mAthAtRnAmAvativAna A jI. zubhaM bhavatu zrIsaGghasya iti bhadram // cha / upara jaNAvelA daza prazastilekhono saMkSipta paricaya A pramANe che: prazasti lekhAMka 1 : A prazastinA kartA AcArya zrI narendraprabhasUri che. ahIM vastupAlane vIra, vikI, janarakSaka, virodhI-avidhi janone dAna ApanAra, sarvatomukhIkIrtivALo ane bhAgyavAna jaNAvyo che. uparAMta ahIM e paNa jaNAvyuM che ke, tenA vidvAnonI patnIo maNimotIonAM AbhUSaNe paheratI ane tenA sevako paNa dAnazIla hatA. prazastilekhAMka 2: A prazatinA kartA varatupAlanA guru nAgendragIya zrI vijayasenasUrinA ziSya AcArya zrI udayaprabhasUri che. ahIM giranAra, zrI neminAtha ane zrI AdIzvara bhagavAna prati bhaktibhAva vyakta karIne vastupAlanI dAnazIlatA ane dhArmikatA jaNAvI tene dIrdhAyu thavAnI AziSa ApI che. prazasti lekhAMka 3H A prazasti gUrjaredhara purohita semezvaradeve racelI che. AnAM keTalAMka padyo somezvaradevaracita kIrtikaumudI tathA lUNavasahI( AbU)nI prazastimAM maLe che. vastupAlanA dIghAyunI AziSa ApavA uparAMta pAMDitya, dAnazIlatA apakAraka upara upakArIpaNuM, A bhava-parabhavanI sthitinuM ciMtana, yuddhamAM hatAza zatruo pratye anukaMpA, vivekIpaNuM, dhArmikatA, adhikArano sadupayoga, sadAcArIpaNuM, yuddha vagere vastupALane lagatI hakIkatonuM hRdayaMgama varNana A prazastimAM che. uparAMta, tejapAla ane jayaMtasiMhanI dAnazIlatA tathA vastupAlanA pratyeka kAryamAM tejapAlanA sAhacaryane ulekha paNa A prazastimAM che.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ puNyazloka mahAmAtya vastupAlanA aprasiddha zilAlekha tathA prazastilekha [ 321 : prazastilekhAMka 4: AnA racayitA kavi sArvabhauma harihara paMDita che. A prazastimAM vastupAlanI dAnazIlatA ane yazasvitAne suMdara rIte varNavIne tenI kIrtinI vyApakatA jaNAvI che. varatupAle saMgrAmasiMhane parAjita karyAno ullekha paNa ahIM che. vastupAle karelA zaMkhanupaparAbhavanA prasaMgane varNavatuM zaMkhaparAbhava nATaka A harihara paMDite racyuM che. prazasti lekhAMka 5: mAtra cAra kAvyAtmaka A prazastinA racayitA mahAmAtya varatupAlanA parama mitra yazavIra maMtrI che. AmAM vastupAlane guNavAna mitro pratyeno AMtarabhaktiyukta sneha ane vastupAlamAM evI koI vastu nathI je jagatamAM koIne paNa apriya hoya, A be hakIkata mukhyatayA jaNAvI che. uparAMta vastupAlanI sUkitao (subhASito) zreSThatama hatI teno paNa nirdeza ahIM jANI zakAya che. prazasti lekhAMka 6H A prazasti Tha0 lUNasiMhanA putra Thakara asiha-ThAkura arisiMhe-racelI che. ahIM vastupAlanI saccaritratA, dharmabhAvanA ane dAnazIlatA varNavIne tenI kIrtinI vyApakatA tathA vIratA jaNAvI che. prazastilekhAMka 7: Ama nAmanA paMDitanA bhAI dedara nAmanA paMDite A prazasti racI che. ahIM vastupAlamAM lakSmI-sarasvatInuM aikya batAvyuM che. uparAMta tenI suktio, rAvaMte mukhI kAryadakSatA, vIratA, dAnazIlatA ane vidvattAno ahIM nirdeza karyo che tema ja tenA yazane sarvadizavyApI jaNAvyuM che. - prazastilekhAMka 8H mAtra eka ja padyamaya A prazasti jagasiMha paMDite racI che. ahIM vastupAlane AlaMkArika rIte puruSa jaNAvela che. prazasti lekhAMka 9 : A prazaritanA kartA bhRgukaccha(bharUca)nivAsI dhruva aTakavALA Thakkara vIkalanA putra Thakkara vairasiMha che. ahIM vastupAlane mahAna yuddho, zreTa paropakArI ane vidvAna jaNAvela che. prazastilekhAMka 10 ? A prazastimAM enA racanAranuM nAma ApyuM nathI. aMtanI pupikA uparathI jANI zakAya che ke mAMdhAtRnagaramAM AvelA maDezvara nAmanA zivAlayanA zilAlekhanI A prazasti che. AnAM pahelAM be padya zaMkaranI pUjA-bhaktirUpe che ane bAkInAM traNa padya vastupAlanI ve che. AmAM vastupAlanuM nAma nathI tema ja aMtima pAMcame padyamAM prazastinA mukhya nAyakane zIlA nAmanI patnI jaNAvI che tethI A prazasti varatupAlanI haze ke kema, tevI zaMkA thAya te vAbhAvika che. saMbhava che ke zilAlekha uparathI paraMparAe utArA thatAM mULa prazastine keTaleka bhAga lekhakenA doSe bhulAI javAthI lupta thayuM hoya. bAkI je pothImAM vastupAlanI prazastiono ja saMgraha Sta AvatI A prazasti vastupAlanI ja hovI joIe ema mAnI zakAya. uparAMta, vastupAle rinA punaruddhAra tema ja zivanAM pUjA-darzana karyAnA ullekho to tenA samayanI ja kRtiomAM , tethI prastuta prazasti vatupAlanI na hoya tema mAnavAne koI kAraNa nathI. A pratipAdana je sAcuM hoya to vastupAlanI patnI saMkhanA nAmane susaMskRta karI kadAca zIlA tarIke ahIM nirdiSTa karyuM hoya tevuM anumAna thaI zake. A prazastionA kartAo pachI AcAryazrI narendraprabhasUri, AcAryazrI udayaprabhasUri, gurjarezvarapurohita zrI mezvaradeva, kavi sArvabhauma harihara paMDita, maMtrI yazavIra ane kaphakara arisiMhanA saMbaMdhamAM jJo. 41 * ta
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ varara] jJAnAMjali che. bhogIlAla sAMDesarAe potAnA "mahAmAtya vastupAlanuM sAhitya maMDaLa ane saMskRta sAhityamAM teno phALo" nAmanA pustakamAM savistara lakhyuM che. sAtamAM prazastilekhanA kartA dedara paMDita, AThamA prazastilekhana kartA jagasiMha ane navamA prazastilekhanA kartA Thakkara vairisiMha-A traNa vidvAnonAM nAma prAyaH anyatra anupalabhya che. AthI vastupAlanA vidadlamAM A traNa nAma umerAya che. ahIM jaNAvelA daza prazastilekhonA saMgrahanI hastalikhita prati ane zrI lAvaNyavijayajI jaina jJAnabhaMDAra(rAdhanapura)mAMthI maLI che. prastuta prati vikramanA paMdaramA zatakane aMtabhAgamAM lakhAyelI che. prastuta daza prazasti lekho paikI pahelA prazastilekha sivAyanA nava le adyAdhi aprasiddha che. pahelA prazastilekhanuM mudraNa siMghI jaina graMthamAlAmAM saMthAMka 5 tarIke "mahAmAtya-vastupAla-kIrtikIrtanasvarUpa sukRtakIrtikarlolinyAdi vastupAlaprazastisaMgraha' nAme prasiddha thayelA graMthamAM thayeluM che. chatAM ahIM ApelA A pahelA prazastilekhamAM varatupAle giranAra upara karAvelA zatruMjayAvatAra tIrthanI DAbI bAjunI bhIMta uparanA zilAlekhanI nakalarUpe prastuta pahelo prazastilekha che te hakIkata vizeSa hovAthI jijJAsuone ane saMzodhakane upayogI samajIne ahIM Ave che. vastupAlane lagatA anyonya sAhityanI tathA A prazastionI gaMbhIra pAMDityapUrNa racanA jotAM varatupAla ucca koTino kAvya parIkSaka hato te hakIkata spaSTa thAya che. dazamo prazastilekha, pahelAM jaNAvyuM tema, zivAlayanA zilAlekhanI uttarottara thatI AvelI nakalarUpe che. eTale pahelA ane dezamAM prazasti lekha sivAyanA ATha prazastile vastupAlanI paricAyaka rastuti-prazastirUpe che. alabatta, A prazastio vastupAlanA kaI paNa zilAlekhanA gadyabhAga sAthe mUkavA mATe barAbara saMgata thAya tevI che. Ama chatAM AThamo prazastilekha mAtra eka padyarUpe che tethI A prazasti to kevaLa rastutiprazaMsArUpe ja gaNAya. A uparathI anumAna thAya che ke, jemAM prAcIna kALamAM mahArAjA bhoja Adi vidyApriya ane dAnazIla rAjAo samakSa kuzaLa kavio pitAnI uttamottama kRtio rajU karIne suyogya parIkSaka pAsethI puraskAra laIne garva anubhavatA tema vastupAla samakSa paNa aneka vidhAno AvatA haze ja ane te temanI kRtionI pUrepUrI mahattA samajIne samucita puraskArathI temane sanmAnatA haze emAM jarAya zaMkA nathI. saMbhava che ke AThamo prazastilekha AvA ja koI prasaMgano hoya. prAraMbhamAM ApelA bIjA zilAlekhamAM vastupAla mATe vaparAyeluM vizeSaNa vApratipaHTTR(sarasvatIne dattaka putra) paNa vastupAlamAM uttama pAMDitya ane pAMDityaparIkSaNa hatuM te vastunuM sUcaka che. vastupAlanuM A vizeSaNa jarAya atizayokti ke vicArutArUpe nathI paNa e eka hakIkatanuM sUcaka che, kAraNa ke, vastupAle pote racelA naranArAyaNananda mahAkAvya ane raivatakAdrimaMDananeministavanA aMtamAM pitAne vAvI dharmamUna ane zArAghamaMjUnuM eTale ke sararavatInA dharmaputrarUpe jaNAve che. te TUMkamAM, vastupAlano paricaya ApanAra labhya sarva sAdhanemAM tenuM pAMDitya Dagale ne pa . khAyeluM hovAthI vidhAnane enA pratye ananya AkarSaNa hatuM te nirvivAda hakIkata che. sApa sI. ahIM e paNa samajI levuM joIe ke, vastupAlanA saMbaMdhamAM upalabdha thatI nAnI moTI racanAonI e vizeSatA che ke tenA racanArA ucca koTinA viziSTa vidvAna hatA. AvA vidvAne vidyA pratyenA samucita AMtarika Adara sivAya kevaLa dhanakuberanA dhanathI AkarSAya tevA yAcakattivALA hoI zake ja nahi, ane hoya to temanI racanAo AvI prAsAdika banI zake nahi. A uparathI vastupALamAM vidyA pratye tema ja vidvAno pratye bahumAnayukta bhakti hatI te hakIkata spaSTa thAya che.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ pujya mahAmAtya vastupAlanA aprasiddha zilAlekha tathA prazaritalekha [ 323 Aje pracura mAtrAmAM upalabdha thatI puNyaka mahAmAtya vastupAlasaMbaMdhita samagra sAmagrIne jotAM te vIragAthA, dAnagIthA, dharmagAthA ane vidyAgAthAno sAco adhikArI hatA ema spaSTa jaNAya che. A hakIktane TUMkamAM paricaya A pramANe che : : : : - anyAnya yuddhamAM saphaLa yoddhA tarIkenI kAmagIrI, zaMkhapa Adi rAjAono parAjaya kare tema ja buddhi-zaktithI rAjyavahIvaTanuM saMcAlana: A vastune vastupAlanI vIragAthA kahI zakAya. dIna-hIna-duHkhI janone anukaMpAdAna ApavuM, sArvajanika upayoga thAya-lAbha levAya--tevAM sthAne dA.ta., kUvA, vAva, taLAvo, paraba, satrAgArasadAvrato vagere baMdhAvavA ane vidyAnA bahumAnarUpe vidvAnone puraskArarUpe bhaktibhAvapUrvaka dAna ApavuM-A vastune varatupAla dAnadharma kahI zakAya. Abu-delavADAnAM vizvavikhyAta maMdiranuM nirmANa; zatruMjaya upara indramaMDapa, naMdIzvarAvatAra, rataMbha nakatAvatAra, zakunikAvihArAvatAra, satyapuratIthavatAra, ujayaMtAvatAra, avakana sAMba-pradyumnaaMbAnAmagiranArazikhacatuSkAvatAranAM pratIkarUpe te te tIrthAdinuM nirmANa, giranAra upara aSTApadAvatAra, sametazikharAvatAra, zatrujayAvatAra, staMbhana tIrvAvatAranA pratIkarUpe te te tIrthanuM nirmANa; dhoLakA vagere sthaLomAM navIna jinamaMdiranuM nirmANa; zrIpaMcAsara pArzvajinamaMdira (pATaNa), zrI pArzvajinamaMdira tathA zrIyugAdijinamaMdira (khaMbhAta); vyAdhrapallI-vAghelanuM jinamaMdira, zrI AdIzvarajinamaMdira tathA aMbikA maMdira (kAsahadatIrtha); valabhI(vaLA)nuM zrIyugAdijinamaMdira Adi aneka jinamaMdirano jIrNoddhAra; aneka jinamaMdiramAM vividha jinabiMbonuM pratiSThAna, dhoLakA, khaMbhAta vagere sthaLomAM navA upAzrayonuM nirmANa bharUca vagere rathaLonAM maMdiromAM suvarNadaMDAdi caDAvavA; zatruMjaya, ujajayaMtAdi aneka tIrthonI anekazaH yAtrA karavI; sAta graMthabhaMDAre lakhAvavA--A badhI hakIkatone vastupAlanI dharmagAthA kahI zakAya. bhALavAne subhaTavarmA nAmano rAjA DabhoInA vaidyanAthanA zivAlayanA suvarNa kaLazo laI gayo hato tenA sthAnamAM vastupAle navA suvarNa kaLaza sthApyA hatA; khaMbhAtamAM bhImanAthanA zivAlayamAM suvarNa daMDa ane suvarNakalaza caDhAvyA; bhaTTAditya-sUryanI pratimAne suvarNamukuTa karAvyo ane te ja bhaTTAdityanI pUjA mATe vahaka nAmanA vanamAM kUvo karAvyo; svayaMbhU vaidyanAthanuM akhaMDamaMDapavALuM zivAlaya baMdhAvyuM," bakulAditya-sUryanA maMdiramAM UMco maMDapa karA; dhoLakAmAM rANakabhadvArakanA maMdirano jIrNoddhAra karAvyo che prabhAsamAM somanAthanI bhaktipUrvaka pUjA karI;8 nagarA gAmamAM saMvata 903nI sAlamAM ativane lIdhe paDI gayelA sUryamaMdiramAM sUryapatnI rannAdevInI mUrti tUTI gaI tethI tenA sthAne potAnI patnI lalitAdevInA puNyasaubhAgyanimitte saMvata 1292mAM rannAdevInI rti banAvI, je saMbaMdhI zilAlekha Aje paNa surakSita che, tema ja vastupAla taraphathI roja 1--0, A sAta TippaNIovALI hakIkato hakakara arasiMhakRta sukRtasaMkIrtana, AcAryazrI udayaprabhasUriracita kIti kallolinI, zrI narendraprabhasUricita vatupAlaprazasti Adi varatupAlanA samayanI ja racanAomAM savistara varNavelI che. 8. A hakIkata gUrjarezvarapurAhita semezvaradevaracita kIrtikaumudImAM maLe che. pR4 180, lekha 2. .
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324] jJAnAMjali pAMcaso brAhmaNo vedapATha karatA tevI hakIkta prabaMdhAmAM maLe che-A badhI hakIkato uparathI vastupAlamAM parasaMpradAya pratye te te saMpradAyanI paraMparAne anurUpa nicha Adara hato te spaSTa thAya che. rAjya ke dezanA mukhya rAjapuruSoe kema vartavuM joIe, te mATe vastupAla kharekhara dAkhalArUpa eTale ke Adarza samAna che. svadharmasthAnanI sAthe sAthe paradharmasthAnanA nirmANa Adi hakIkatone paNa samadraSTA vastupAlanI ucca prakAranI dharmagAthA kahI zakAya. - A lekhamAM prasaMge prasaMge AvatI tathA anyatra paNa moTA pramANamAM upalabdha thatI vastupAlasaMbadhita vidyA pratyenI ane vidvAna pratyenI bhakti vagere hakIkata tema ja naranArAyaNanandamahAkAvya jevA prAsAdika graMthanI racanA karavI vagere bAbatone vastupAlanI vidyAgAthA kahI zakAya. Aje varatupAlanA saMbaMdhamAM jeTalI vividha sAmagrI upalabdha che teTalI bhAgye ja gujarAtanA kaI bIjA aitihAsika puruSanI maLatI haze. yatra tatra prasiddha thayelI vipula sAmagrInA AdhAre AvA vidhavirala puNyazloka mahAmAtyanA jIvananAM vividha pAsAMne comerathI cacIne eka graMtha lakhAya te te eka udhyogI, preraka ane mahattvanuM kArya gaNAze. A lekhamAM ApelA be zilAlekhonI phoTokopI ApavA badala zeTha zrI ANaMdajI kalyANajInI peDhInA vahIvaTakartAone tathA daza prazastilekhavALI hastalikhita pratino upayoga karavA ApavA badala zrI lAvaNyavijayajI jaina jJAnabhaMDAra(rAdhanapura)nA vahIvaTakartAone dhanyavAda ApIne prastuta lekha pUrNa karuM chuM. iti. ['zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava graMtha, sane 1968 ]