Book Title: Marathi - Tattvasara
Author(s): Changdev Vateshwar
Publisher: Prachya Granth Sangrahalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/035284/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yazovijayajI jaina graMthamALA ghAghAsAheba, lAvanagara. zena : 0278- 2425322 3004849 gadeva vaTezvara kRta tatvasAra prAcya graMthasaMgrahAlaya - ujjayinI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI // cAMgadeva vaTezvara kRta tatvasAra. saMpAdaka DaoN. ha. rA. divekara, sAhityAcArya, em. e., DI. rA. ba. lakSmaNa bhAskara muLe yAMcyA prAkkathanAsaha. prakAzaka prAcya graMthasaMgrahAlaya - - ujjayinI. `^^^^^^ ~~ AlIjAha darabAra presa, gvAlhera. kiMmata ru0 1. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||shrii|| prAkkathana. gvAlhera saMsthAnAMtIla prajAjanAMce aneka prakAre hita karaNAr2yA va ApalyA rAjyAMta bhinna bhinna prakAracyA janahitakAraka saMsthA sthApana karaNAr2yA AmacyA ka0 mAdhavarAva mahArAjAMcyA manAMta prAcIna graMthAMcA saMgraha karaNyAcI kalpanA barIca varSe ghoLata hotI. paraMtu tyAMcyA kAryabAhulyAmuLe tyAMcyA hayAtIta yA kalpanesa mUrta svarUpa yeU zakale nAhI. nighRNa kALAne tyAMnA yA lokAMtUna akAlIMca ucalUna nelyAne tyAMcyA azA kityeka kalpanA amUrtAvasthetaca rAhilyA asatIla. prastuta "prAcya graMthasaMgrahA" cI yojanAhI, tyAMcyA pazcAt tyAMcyA jyA kAhI apUrNa rAhilelyA AkAMkSA kaunsilane yathAmati va yathAzakti pUrNa karaNyAcA prayatna kelA, tyAMpaikI eka hoya. hA saMgraha koThe karAvA yAviSayoM bareca divasa vicAra cAlalA hotA. tyAMta yA saMgrahAsa, atyaMta prAcIna kALApAsUna prasiddha asalelI, ekA kALI sarva vidyAMceM va vizeSataH jyotiSa vidyece AdyapITha mhaNUna nAvAjalelI, sapta puroMta agragaNya asalelI, pavitra ujjayinI nagarI yogya vATalI va tyApramANe he graMtha saMgrahAlaya ujjayinIsa sthApana karaNyAce TharaviNyAta Ale ANi puDhe sana 1931 yA varSI baDode saMsthAnace adhipati zrImaMta sayAjIrAva mahArAja gAyakavADa yAMnI ujjayinIsa bheTa dilI tevhAM tyAMnIhi paNa, yA kAryAsa heca sthala yogya azI ApalI saMmati darzavilI. ___ varIla TharAvApramANe ujjayinIsa yA saMgrahAlayAcI sthApanA AraMbhI zaharAMta ekA madhyavastIcyA ThikANoM karUna tyAsAThI soLA sabhAsadAMceM eka vyavasthApaka maMDaLa nemaNyAMta Ale. "alpAraMbhaH kSemakaraH" yA nyAyAne pahilI dona varSe tyAce kArya bahuteka sAvakAzaca cAlale hote. puDhe sana 1933 sAloM yA saMsthece cAlakatva zrIyuta kezavarAva DoMgare yAMce hAtI Ale va tyAMnI ApalyA dhaDADIcyA svabhAvAsa anusarUna yA kAryAsa jorAcI cAlanA dilI. sabhAsada, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMtha - nirIkSaka va saMrakSaka, yAMcI nivaDa vagaire sarvaca bAbatIMta tyAMnI sudhAraNA ghaDavUna ANalI asUna hallIM saMgrahAlaya sthAnIya mAdhava kaoNlejacyA bhavya divANakhAnyAMtIla prazasta gyAlarIMta neleM Ahe ANi saMgrahAMtIla graMthAMcyA saMrakSaNAceM kAma oghAneMca kaoNlejace priMsipaoNla zrIyuta tATake yAMcyA kaDe soMpaviNyAMta Ale asUna tevhAMpAsUna yA saMsthevI sArakhI bharabharATaca hota Ahe. Aja yA saMgrahAlayAMta graMthAMcI saMkhyA sumAreM pAMca hajArAMvara gelI Ahe. yA saMgrahAlayAcyA sthApanece mukhya uddeza tIna Aheta : '== (1) zaMbhara varSA pUrvIce saMskRta, marAThI, pArazI va arabI hastalikhita graMtha ekatra karAve, (2) jijJAsu abhyAsakAMnA havA tevhAM tyAMcA upayoga karUna ghetA yAvA, ANi (3) aprasiddha paNa mahatvapUrNa azA graMthAMceM prakAzana vhAveM, he te uddeza hota. jJAnAbhivRddhIcyA dRSTIneM he tinhI uddeza atyaMta lokopakAraka Aheta heM sAMgAvayAsa nakoca. graMthAMcA saMgraha karaNyAsa suruvAta kelI tevhAM chApavUna prasiddha karaNyAsa yogya ase kitIse graMtha sAMpaDatIla yAviSayIM zaMkAca hotI. paraMtu jasajase graMtha hastagata hota gele tasatazI hI zaMkA nivRtta hoUna azA prakArace graMtha bareca disUM lAgale. jyA graMthAviSayIM heM "prAkkathana" AmhIM lihIta AhoMta to graMtha yAca mAlikeMtalA hoya. to nusatA aprakAzitaca navhe tara alabhyahi paNa Ahe. marAThI bhASetIla suprasiddha saMta -- kavI zrIjJAnezvara mahArAja yAMce kiMvA ( zrIyuta pAMgArakarAMcyA lekhApramANeM ) tyAMcyA kaniSTha bhaginI zrImuktAbAI yAMce upadezita yogirAja vaTezvara cAMgadeva ( cAMgA vaTezvara) he yA graMthAce karte hota. marAThI vAGamayAMta yA graMthAceM nAMvadekhIla koNAsa mAhita navhateM, va tyAmuLe upodghAtAMta lihilyApramANeM sarasvatIcyA mahArASTrIya bhaktAMtUna yA graMthakArAcI bahuteka ucalabAMgaDIca jhAlelI hotI. paraMtu hA graMtha upalabdha jhAlyAvara tyA saMbaMdhAneM yethIla utsAhI sAhityasevaka DaoN. divekara yAMnIM eka troTaka lekha prasiddha kelA va tyAvarUna zrIyuta pAMgArakarAMnIM ApalyA "marAThI vAG mayAcyA itihAsAMta " yA graMthAcA AdarapUrvaka ullekha karUna graMthakArAcA gauravahi kelA Ahe. hallIM sAMpaDalelA hA graMtha truTita Ahe, paNa to prasiddha jhAlyAvara saMpUrNa graMtha miLaNyAcAhi saMbhava Ahe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yA saMgrahAlayAcI AtAM kAyamacI vyavasthA sarakArAMtUna jhAlI asUna rAjyAMtIla lokAMkaDe gAbALAMta paDalyAmuLe mAge puDhe naSTa hoNAre va taseca mAlakAMsa tAdRza upayoga nasUnahi nusate jatana karUna Thevilele prAcIna durmiLa graMtha, mAlakAcyA icchepramANe vinAmUlya kiMvA yogya mobadalA deUna hastagata kele Aheta. taseMca rAjyAbAhera jAlavaNa, gulasarAya, moraTa, banArasa, puNe, trAvaNakora, yA ThikANAMhUnahI ase aneka graMtha miLavile Aheta va puDhehI miLaviNyAce prayatna cAlU Aheta. tarI paNa graMtha saMgrahAlaya mhaTale kI tyAlA ase graMtha miLatola titake miLaviNyAcI icchAhI nehamIca asAvayAcI, hI goSTa ughaDa hoya. yAstava jyAMcyA saMgrahI azA prakArace prAcIna graMtha asatIla tyAMnI te vara sAMgitalyApramANe phukaTa athavA yogya kiMmata gheUna deNyAcI kRpA kelyAsa tyAMcA saMgrahAlayAMta sAbhAra svIkAra kelA jAIla. tUrta saMgrahAlayAMtola saMgrahota graMthAMpaikI prastuta "tatvasAra" hA pahilAca graMtha prakAzita hota Ahe, va tyAsaMbaMdhAne Avazyaka asalelI sarva mAhitI saMpAdakAne upodghAtAMta va TopAMta dilelohi Ahe tevhAM tyAviSayoM yethe vizeSa lihiNyAce arthAtaca kAMhIM prayojana nAhI. sAhityapremo lokAMkaDUna tyAceM avazya svAgata hoIla asA bharavasA vATato. sarate zevaTI, jyA kaunsilane yA saMgrahAlayAcI sarva vyavasthA karUna hA graMtha prasiddhIsa ANaNyAcI saMdhi dilo tyAMce AbhAra mAnaNe ucita hoya. vastutaH yA graMthAcyA prakAzanAce zreya lavakaraca ApalyA rAjyAcI sUtre hAtI gheNAnyA AmacyA mahArAjAMkaDe Ahe. tyAMnoM dilelyA uttejanAmuLe he kAma agodara hAtI gheUna te zevaTAsa netAM AleM Ahe, he sAMgaNyAsa AnaMda vATato, va mhaNUnaca tyAMcyA kArakirdIta yA saMgrahAlayAce kArya cAMgale vADhIsa lAgela va adhika cAMgale hoIla azI dRDha AzA Ahe. mukkAma laSkara, gvAlhera, maMgaLavAra, jyeSTha vadya 12, zake 1858, tA. 16 / jUna sana 1936. la. bhA. maLe, zikSaNa maMtrI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAMgadeva vaTezvarAcA " tatvasAra. "" upodrghAta sana 1933 cyA AkTobaramadhIla goSTa. gvAlhera sarakAraneM surU kelelyA prAcyavAGmaya graMthasaMgrahAlayAceM kAma cAlaviNAr2yA zrI. ke. ba. DoMgare yAMce gharIM kAMhIM junyA pothyA pahAta asatAMnA ekA vANyAkaDUna raddI mhaNUna vikata ANalelyA ekA gaTTyAMtalIM dona pAne mAjhyA dRSTIsa paDalI. tyAMtIla majakUra oMvIbaddha asUna tyAMcI bhASA junyA vaLaNAcI vATalyAneM mI kArakunAsa tyAca prakAracI sagaLI pAne goLA karAvayAsa sAMgitalI. zevaTaleM pAna pahAtAM pahAtAM 'zrIvaTezvarArpaNamastu' hA zevaTa pAhUna thoDeM Azcarya vATaleM. "aisI caturvidha bhaktI rasALa / voviyA dasAuzata ratnamALa / vAilI vaTezvara caraNayugaLA / cAMgA mhaNe" hI zevaTalI oMvI pAhUna utsukatA vATalI va "zake cautiseM bArA / paridhAvI sNvtsraa| mArgazira zuddha tIja ravivAra / nAma saMkhya / " hI oMvI vAcUna jJAnezvara samakAlIna cAMgadevAcAca hA graMtha asAvA hI khAtrI vATUna vilakSaNa AnaMda jhAlA. hA graMtha purA miLAvA mhaNUna puSkaLa khaTapaTa kelI paNa tI siddhIsa gelI nAhIM. nAgapUra yetheM sana 1933 cyA akherIsa jeM marAThI sAhitya saMmelana jhAleM tyAMtIla pradarzanAMta yA graMthAcI jitakIM pAne miLAlI titakIM ThevalIM va pro. potadArAMsArakhyA itihAsa saMzodhakAMcI graMthAcyA prAcInatvAbaddala khAtrI jhAlyAvara prAcya graMthasaMgrahAlayAcyA graMthamAleMta prathama puSpa mhaNUna yA truTita graMthAceM prakAzana vhAvayAceM TharaleM. tyApramANeM heM khaMDita kA hoInA paNa durmiLa puSpa Aja mahArASTra rasikAMpuDhe sAdara keleM jAta Ahe. junyA graMthAMcA koThe, kevhAM va kasA zodha lAgela, heM sAMgatAM yeta nAhIM. AtAMca pahAnA, tApI tIrIM rAhaNArA cAMgadeva koTheM va mahArASTrApAsUna dUra aMtarAvara Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asalelyA gvAlherIMtIla eka vAgo koTheM ? AjaparyaMta azA vANyAMkaDe AlelyA kitI tarI pothyA tukaDe hoUna puDyA bAMdhaNyAce kAmI AlyA asatIla kiMvA bhijavUna kuTalyA jAUna tyA rAMdhyAcyA TopalyA hoNyAce kAmI lAgalyA asatIla ? 'bhagna pRSTa kaTi grIva' hoUna lekhakAneM pothI lihAvI, paNa ticI kiMmata nasaNAr2yAMcyA hAtIM paDUna ticI azI durAvasthA vhAvI, yAhUna dusareM durdaiva teM koNateM? paNa AnaMdAcI goSTa Ahe kIM uzIrAneM kAM hoInA AmhAM lokAMce DoLe ughaData Aheta va divaseMdivasa ase graMtha naSTa hoNyAcI bhIti kamI hoUna te saMzodhakAMce hAtI paDaNyAcA saMbhava adhikAdhika hota Ahe. yA tatvasArAcI pothI 10" X5" AkArAcyA jADa dupadarI kAgadAvara kAjaLI zAIneM lihilI Ahe. pratyeka pRSThAvara akarApAsUna caudAparyaMta oLI Aheta, mhaNaje sAmAnyataH pratyeka pRSThAvara bArApAsUna paMdhrAparyaMta oMvyA Aheta. donhI pRSThe miLUna ekA patrAvarIla ovIsaMkhyA paMcavIsa te battIsa Ahe. mULa lekhakAneM yA pothIcIM azIM chattIsa patre lihilI. paNa tyAMpaikI phakta paMdharA upalabdha jhAlIM. upalabdha patra puDhIlapramANe :-- patrAMka . pRSThe. 1 1 21 te 30 32 va 33 35 va 36 oMvI saMkhyA. 1-- 13 = 13 590-- 881 = 292 912 - 965 = 54 992 - 1036 = 45 15 29 lekhakAneM hI pothI 1483 zakAMta durmati saMvatsarI ASADha zuddha 1 zukravArI pAtharI mukkAmIM lihilI Ahe. lekhakAceM nAMva boppa pAThaka aseM Ahe. 404 patra naM. 36 vara mULa lekhakAneM ApaleM nAMva, gAMva va lekhanakAla sAMgitalA Ahe. vaTezvarAcA ziSya cAMgadeva hA yA tatvasArAcA lekhaka asUna graMthAcA lekhanakAla zAlivAhana zaka 1234 paridhAvI saMvatsara Ahe. harizcaMdra nAMvAcyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parvatAvara jethUna maMgaLagaMgA nAMvAcI nadI nighate va jethIla mahAdevAcI kedArezvarAzI tulanA kelI jAte tyA ThikANI mArgazIrSa zuddha 3 ravivArI graMtha samApta jhAlA Ahe. zrIyuta la. rA. pAMgArakara yAMcyA matAneM 'nagara jilhyAMta Akole tAlukyAMta eka harizcaMdrAcA DoMgara Ahe, teMca he sthAna asAveM'. paNa yAbaddalacA kAyama nizcaya ajUna jhAlelA nAhI. ___ graMthAcA racaNArA cAMgadeva vaTezvara yAbaddala mahArASTra sArasvata lekhaka kai0 bhAve yAMnI ase mhaTale hote kI "yAca (jJAnezvara) kALAcyA graMthakArAMpaikI jyAceM nAMva mAtra sarvatra prasiddha Ahe paNa jyAce graMtha phAra upalabdha nAhIta asA cAMgadeva hA graMthakAra hoya." va "uttara paMcavizI yA nAMvAce eka prakaraNa, eka AratI va sumAre pAMca paMcavIsa abhaMga itakIca yAcI kRti hallI upalabdha Ahe." hI kRti atyaMta thoDI va tIhI pUrNavizvAsArha azI nasalyAmuLe mahArASTra sArasvatAcyA navIna AvRttItUna yA graMthakArAcI ucalabAMgaDI jhAlI. cAMgadevAce graMtha ekanAthAMsa cAMgaleca mAhIta asAveta ase tyAne ApalyA bhAgavatAce AraMbhIMca lihilelyA "vaMdUM prAkRta kviishvr| nivRtti pramukha jnyaaneshvr| nAmadeva cAMgadeva vaTezvara / jyAMce bhAgya thora guru kRpaa|| jayAMce graMtha paahtaaN| jJAna hoya praakRtaaN| tayAMce caraNIM maathaa| nijAtmatA nijbhaaveN||" yA oMvyAvarUna spaSTa disata Ahe. paNa hA graMtha jara miLAlA nasatA tara cAMgadevAce nAMva mahArASTra sArasvatAMtUna haLU haLU lupta jhAle asate. paNa hA miLAlyAvara AtAM tase hoNyAcI bhIti rAhilI nAhI. zrI. pAMgArakara yAMnI ApalyA 'marAThI vAGamayAcA itihAsa, khaMDa 1 lA-jJAnezvara nAmadevAMcA kAla' yA graMthAMta jarI cAMgadevAce varNana graMthakAra mhaNUna kelele nasale, tarI baDodyAcyA sahavicAra traimAsikAMta varSa 12, aMka 4 yAMta yAvara eka lekha prasiddha jhAlyAnaMtara ApalyA 'ekanAtha tukArAmAMcA kAla' yA dusa-yA khaMDAMta 6 pAne cAMgadeva vaTezvarAcyA tatvasArAvara prasiddha karUna cAMgadevAsa marAThI vAGamayAcyA itihAsAMta punhA sthAna dile Ahe. yAca khaMDAMta kelelyA ekA vidhAnAbaddala mAtra thoDe lihile pAhije. pRSTha 3 vara zrI. pAMgArakarAMnI lihile Ahe kI cAMgadeva yAceca cakrapANi he dusareM nAMva asAveM. paNa te barobara vATata nAhI. siddhapaMtha sAMgatAMnA cAMgadeva varNana Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 karitAta -- "zrImuktAdevI yoginI / je samasta siddha ziromaNi / tiye prasAdeM cakrapANi / jJAna siddha / " ApalyA svataHcA ullekha cAMgadevAneM yA prakAreM kelA aselaseM vATata nAhIM. zivAya cakrapANi heM nAMva vaTezvarAce ziSya mhaNaje muktAbAI - ce praziSya mhaNUna zivakalyANasvAmIMnIM ApalyA guruparaMpareMta svataMtra dileM Ahe va tetheM cAMgadevAcA ullekha nAhIM. zivakalyANasvAmI mhaNatAta - " to taisAci rasa vosNddlaa| tava muktAbAI prakAzalA / prAzuni taisAci uralA / zrI vaTezvarA didhalA to // vaTezvarAhunI cakrapANI / lAdhale he amRtasaMjIvanI / vimalAnaMdI tethunI / lAghate jhAle / / " ANi yA paraMparecA ullekha karatAMnA zrI. pAMgArakara yAMnIM pRSTha 520 vara muktAbAI - vaTezvara cAMgA - cakrapANi - asA ullekha karUna cAMgA vaTezvarAsa cakrapANice guru mhaNUna namUda keleM Ahe. mhaNaje ekadAM cakrapANi mhaNaje cAMgadeva va naMtara cakrapANi mhaNaje cAMgadevAce ziSya ase donhI paraspara viruddha ullekha zrI. pAMgArakarAMnI kele Aheta. hA graMtha lihiNArA cAMgadeva yAbaddalahI barAca goMdhaLa Ahe. cAMgadeva nAMvAce pAMca cAra puruSa hoUna gele. tyAMpaikIM yA graMthakArAceM nAMva cAMgA vaTezvara Ahe. mahArASTra sArasvatakAra. bhAve yAMnI mhaTalyApramANeM " yA cAMgadevAcIM caritre anekAMnIM gAilIM Aheta; paNa tyA sarvAMta itakA ghoMTALA Ahe kIM Aja tyApAsUna phAraseM niSpanna kAMhIMca hota nAhIM. phakta evaDheca mhaNaNyAsArakheM Ahe kIM hA puruSa prathama yogamArgI asUna puDheM bhakti mArgAMta ziralA asAvA. hA vayAneM vRddha asUna dIrghAyuSI asAvA. hA prathama vaTezvara yA nAMvAcyA gurUcA ziSya asAvA va mhaNUnaca yAsa cAMgadeva vaTezvara nAMva paDaleM asAveM. " paraMtu tatvasAra graMthAcA upalabdha bhAga vAcUna cAMgadevAne dona guru kele asAveta aseM vATata nAhIM. eka guru soDUna dusarA guru karaNAr2yAvara cAMgadevAneM je saNasaNIta koraDe oDhale Aheta (pahA o. 930 - 956 ) tyAMvarUna svataH cAMgadevAneM taseM keleM asela aseM mhaNavata nAhIM. gurutyAga va guruvadha cAMgadevAneM sArakheca mAnale Aheta. nirdaiva mANaseM svataH zuddha nasatAta va maga gurUvara guru karitAta. ekalavyAsArakhI kiMvA sAvitrIsArakhIM mANaseM svataHvaraca vizvAsa ThevatAta va svataHcyA vizvAsAcyA sAmarthyAvaraca tarUna jAtAta. ase udgAra kADhaNArA cAMgadeva svataHca dona guru Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNArA asela aseM saMbhavata nAhIM va aseM mhaNAvayAsa yatkicit harakata vATata nAhIM kIM cAMgadevAcA guru eka vaTezvaraca. maga to vaTezvara koNI aso ! AtAM yA vaTezvarAcI tatvasArAMta kAya mAhitI sAMpaDate teM pAhUM. prAraMbhIceM gaNeza zAradA vaMdanAnaMtaraceM guruvaMdana sAMpaDaleM asateM, tara yA praznAvara barAca prakAza paDalA asatA. paNa teM jarI sAMpaDaleM nAhIM tarI vaTezvarAcA ullekha bareca ThikANIM AlA Ahe. cAMgadevAneM nirguNa bhaktIcA anuvAda vaTezvara prasAdAneM kelA Ahe. jeM jANalyAneM jANIvecA zevaTa hoto teM vaTezvarAceM rUpa vaTezvara hoUnaca cAMgadeva sAMgata Ahe. triguNa gopya gavhara vaTezvarasvAmIcyA prasAdAne cAMgadevAcA saMsAra nAhIMsA jhAlA va vaTezvarAneMca Atmabrahma dAUna cAMgadevAsa cAMgadevAceM svarUpa sAMgitaleM. guruziSya eka jhAle, hI eka hoNyAcI bhAvanA nAhIMzI jhAlI va tI nAhIMcI bhAvanA vaTezvarAce ThikANI rAhilI. cAMgadevAne hI graMtharUpI pUjA guruvaTezvarAsa vAhilI. yA prakAraceM avadhUta cAMgadevAneM kiMvA vaTezvarAcyA sutAneM varNana keleM Ahe. yA sarva ullekhAvarUna cAMgadevAce jJAnamArgAMtIla va yogamArgAMtIla guru vaTezvara ekaca Aheta aseM vATateM. vaTezvara jara nusate yogasiddhaca asate tara varIla jJAna tyAMce kRpAprasAdAneM jhAleM, aseM mhaNUna vaTezvarAcI mithyA stuti va jJAnaguruviSayIM akRtajJatA cAMgadevAneM kevhAMhi nasatI darzavilI zivAya yogI vaTezvarAcA ullekha yogasiddhAMcyA nAmAvaLIMta na yeNeM AzcaryakAraka navhe kAya ? tyA mAlikeMta matsyeMdra cauraMgI, gorakSa va muktAdevI evaDhyAMcA ullekha cAMgadeva karitAta yAvarUna vaTezvara tyA mArgAMtIla asatIla asA saMbhava kamI vATato. cAMgadevAMce abhaMga pAhatAMhI vaTezvara nAMvAcA tyAcA yogamArgI koNI guru hotA aseM vATata nAhIM. rA. goMdhaLekarAMnI prasiddha kelelyA jJAnadevAcyA gAtheMta cAMgadevAce mhaNUna 46 abhaMga dile Aheta. tyAMtahI vaTezvarAcA yogAzIM koTheca saMbaMdha lAvalelA nAhIM. ulaTa jetheM jetheM vaTezvarAcA saMbaMdha Ahe tetheM tetheM to jJAnAzIMca Ahe. udAharaNArthaM abhaMga 8 madhye cAMgadeva mhaNatAta. 'cAMgA vaTezvarI sohaM jhAlA / avaghAci buDAlA jJAna DohIM.' abhaMga 20 madhye 'DoLAM lAvuni nijIM nijelA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nivaaNt| svapnI vaTezvara dekhilA nivAMta.' jivIMce hitagujajJAna koNI sAMgitaleM tara cAMgadeva varNana karitAta 'cAMgA mhaNe jivIMce guja, vaTezvareM maja sAMgitale'. (abhaMga 34) zevaTI zevaTI abhaMga 45 madhye tara spaSTaca ullekha Ahe kI 'cAMgA soya dharo jnyaan-vtteshvroN| muktAI jivhArI bodha krii|' yA sarva abhaMgAMtUna vaTezvarAvA yogamArgAzoM koThehI saMbaMdha cAMgadevAne sAMgitalelA nAhI. tevhAM cAMgadevAMcyA yA pratyakSa ullekhAviruddha nusatyA daMtakathAMvara ubhAralele vaTezvarAce yogamArga-saMbaMdha pramANabhata mAnatAM yeta nAhIta. ___ maga hA vaTezvara hotA tarI koNa? jJAnadevAMcI bheTa hoIparyaMta cAMgadeva korAca hotA. aneka siddhoMnI yukta asUna cAMgadevAceM korepaNa, IzvarAzI pratyakSa bheTa hota asatAMhI nAmadevAcyA kaccepaNAsArakheca hote. he koreMpaNa ghAlaviNyAsAThI jJAnarAjAMnI cAMgadevAsa cAMgadeva pAsaSTI lihUna pAThavilI. paNa ticA artha tyAsa kaLenA. tevhAM zrI. muktAbAIMnI cAMgadevAsa vizrAMti-vaTAkhAlI tyA cAMgadeva pAsaSTIcA artha sAMgitalA va cAMgadevAsa IzvarasvarUpa karUna dile. yA daMtakathevarUna vaTAkhAlI dAkhavilelyA svataHce IzvarasvarUpAzI ekajIva jhAlelA cAMgadeva tara puDhe vaTa +Izvara=vaTezvara yA nAMvAne oLakhilA jAta nasela nA? mhaNaje maLacA cAMgadeva vaTAkhAloM Izvara jhAlyAmuLe cAMgAvaTezvara jhAlA asAvA. vaTezvara mhaNaje dusareM koNI nasUna cAMgadevAcyA aMtaryAmI prakAzaNAreM Izvara svarUpa. yA kayanesa mAnyatA dilI mhaNaje sArI koDI ulagaDatAta. 'gurUnuM ziSyAcA ghoMTu bharUna', 'taMva ziSya mukhoM pravezalA', 'guru ziSya eka jhAle teM jhAleM paNahi gele, gele paNa rAhileM, vaTezvari' ityAdi tatvasArAMtIla vAkyAMcA, bodha spaSTa hoto. abhaMgAMtalI aneka sthaLe ulagaDatAta. udAharaNArtha mAgeM ullekhilelA caraNa AtAM adhika spaSTa samajato. 'cAMgayA soya dharI jJAna vaTezvarI' hI muktAbAIcI bhASA jJAnarUpa vaTezvara mAnalA tara adhika samarpaka hoIla. abhaMga 22 madhye 'muktAI mhaNe nAMva pai ThevIna, sutA bolavIna vaTezvarA,' yAcA artha yA kalpanenurUpa jAsta cAMgalA lAgato. zivAya 46 abhaMgAMpaikI 5 abhaMgAMta cAMgadeva he nAMva muLIca nasUna nusate vaTezvara heca nAMva Ahe. tatkAlIna kavIMcyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApalyA pratyeka abhaMgAMta ApalyA nAMvAcI chAna ghAlaNyAcyA paddhatIkaDe lakSya dileM tara vaTezvara haiM svataHceM nAMva nasatAMnA cAMgadevAne ghAtaleM asela aseM saMbhavata nAhIM. cAMgadevAsArakhyA vayovRddha va siddha puruSAce guru hoNyApekSAM tyAsa svasvarUpAcAca ziSya karaNeM muktAdevIsa adhika yogya vATaleM asela. vaTezvarAceM koDeM dusar2yA ekhAdyA adhika baLakaTa purAvyAne suTepAvetoM vaTezvara mhaNaje cAMgadevAMceM zuddha AtmasvarUpa aseMca mAnileM pAhije. heM svarUpa samajalyAvara cAMgadeva, cAMgA vaTezvara, kiMvA vaTezvara yA tInhI nAMvAneM ekaca vyakti oLakhilI jANyAsa harakata nAhIM, yA upapattImuLe yogasiddhAMce mAlikeMta vaTezvarAceM nAMva na yeNyAceMhI kAraNa spaSTa samajateM. AtAM graMthagarbhI kAya sAMgitaleM Ahe heM pAhUM. pahilyA pAMca ovyAMta gaNezastavana asUna puDhe 13 pAvetoM zAradAstavana Ahe. yApuDhe gurustavana asAveseM vATateM. yAnaMtaracyA jyA ovyA sAMpaDalyA nAhIMta tyAMta sthUla va sUkSma bhaktIceM jJAna vairAgya-saMmatIneM varNana keleleM asAveM aseM 595vyA oMvIvarUna vATateM. yApramANeM sthUla va sUkSma bhaktI sAMgUna cAMgadeva nirguNabhaktIkaDe vaLale Aheta. yA nirguNabhaktIceM vivaraNa karaNyApUrvI cAMgadevAne pada, piMDa, rUpa va rUpAtIta yA cAra goSTIMcA vicAra kelA Ahe. pada mhaNaje zvAsozvAsAbarobara hoNAre so'haM, ahaMsaH he zabda. piMDa mhaNaje zarIrAsa AdhArabhUta asalelI kuMDalinI. rUpa mhaNaje paMcamahAbhUtAMcA vistAra va laya va yA saMkoca vikAsAhUna para, dvaitAdvaitApalIkaDIla jo, to rUpAtIta. yA rUpAtItAcI bhakti tIca nirguNabhakti . 641 paryaMta hAca viSaya vistArAne pratipAdana kelA Ahe. oMvI 643 pAsUna 664 pAvetoM haThayoga sAMgitalA Ahe. paNa yAMta mukhya sAMgitalelI goSTa mhaNaje zarIra - sAdhanA na karaNeM. guruparaMparAgata va svAnubhUta vargana kaseM asateM yAcA varIla ovyA uttama mAsalA Aheta. samAdhIcyA yA oMtryA va jJAnezvarIMtIla yA viSayAcyA ovyA paraspara tADUna pAhaNyA sArakhyA Aheta. samAdhi lAUna mana nirviSaya karaNeM va nirguNabhakti karaNeM ekaca Ahe. yethe cAMgadevAneM nusatI 'zabdAcI cAvaTI' kelI nasUna 'AdhI kele maga sAMgitaleM ' yA nyAyAneM svAnubhavaca zabdarUpAneM otalA Ahe. puDheM nirvANa va siddha yoga Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMgUna brahmavivaraNAsa AraMbha kelA Ahe. maga pratyeka sAkAra vastu brahma kazI asate he sAMgUna ticA tyAga kasA karAvA yAce vivaraNa oMvI 730 paryaMta Ahe. niranirALyA kriyA, niranirALe yoga, niranirALI zAstre, evaDheca navhe tara pitRgotra, jIvabhAva yAMcyAhI mamatecA tyAga kelA pAhije. nusatyA zarIrasiddhIcIca navhe tara tija barobaraca pApapuNya, varNabheda, niMdAstuti, mAnApamAna, sukhaduHkha, Astika nAstika vAda, riddhi siddhi, karma niSkarma ityAdikAMcI Asa soDatAM soDatAM paMca bhUtAMcAhi tyAga jhAlA mhaNaje jeM aprameya, akSaya, avinAza, acyuta, sadAziva, sAnaMdapUrNa, sarvajJa, zAMta, maMgala, vedavedya, OMkArAkSara brahma rAhateM teM tUMca Ahesa' azI tatvamasi vAkyAcI phoDa kelelI Ahe. hA tatvamasi upadeza samajalA va manAcA pUrNapaNe lopa hoUna saMkalpa vikalpa mAvaLale mhaNaje sarva prakAracyA pravRtti ApoApa mAvaLatAta. maga ucitAnucita karmAce baMdhana rahAta nAhI. brahmavallyupaniSadAMta sAMgitalyApramANe 'etaraha vAva na tpti| kimahaM sAdhu nAkaravam / kimahaM pApamakaravamiti'--mI koNateM pApa kele kiMvA mI koNateM satkRtya keleM nAhIM ityAdikAMcA tApa tyAmAgeM rahAta nAhI. maga tyAcyA hAtUna kukarma jarI jhAle tarI tyAce baMdhana tyAsa hota nAhI. paNa akarma karUna baMdhana hota nAhI hA viSaya spaSTapaNe samajalA nasela mhaNUna dona udAharaNe deUna zaMkA ghetalyA Aheta va tyAceca samAdhAna moThyA mArmikapaNe kele Ahe. saMkalpa aso kI naso, koNAceM RNa kADhile kiMvA vidhavA brAhmaNastrIne puruSasaMga kelA tara teM RNa dyAve lAgela kI nAhI kiMvA tyA vidhavesa garbha rAhIla kI nAhI yA zaMkA, ANi melyAvara RNa dyAve lAgata nAhI kiMvA kSArAdika auSadhIMnI garbha dhAraNAca hota nAhI he samAdhAna, mULAMtaca oMvI 803 te 827 paryaMta vAcale pAhije. ___he jJAna atyaMta kaThiNa Ahe, thoDA veLa paTale tarI punaH punhA ajJAnAce paTala manAvara yetaca asate, ANi mhaNUnaca vara sAMgitalyApramANe kriyA karmAMcA lopa karaNAre jJAna bhalatyAsa sAMgaNe sAhasAce Ahe. to lopa ApoApa svAbhAvikapaNe jhAlA pAhije. muddAma karUna cAlata nAhI. haTAne kelyAsa upayoga nAhI. yA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAThIMca vedAnta jJAna 'aziSyAya na deyaM' asA pratiSedha Ahe. cAMgadevAnehI yA niSedhAcAca anuvAda kelA Ahe. ajJAna paTala manAvara na yeUM deNeM phAra kaThiNa Ahe va yA kAryAMta thoDeM yaza yeUna pUrNa siddhi prApta na jhAlI tara kAya hoIla yA praznAceM uttara bhagavadgItesa anusarUnaca 'asA apabhraSTa puruSa cAMgalyA kuLAMta janmUna vidhiyukta bhakti Acarito va siddha hoto' aseM 847 oMvIMta dile Ahe. yogyAcyA siddhi bhbhraMzAceM kAraNa mAtra cAMgadevAneM bhinna dileM Ahe. yogamArgAMta siddhi miLU lAgalI kIM ApaleM sthAna jAIla hI devAMsa bhIti vATU lAgate va mhaNUna te yA yogyAcyA mArgAMta vighne ANIta asatAta azI cAMgadevAMcI upapatti Ahe. paNa hI vighnAMcI bhIti siddhadazA AMgIM bANaNyApUrvIca Ahe. siddha jhAlyAvara maga vighneM koThalIM ? yApuDheM oMvI 867 pAsUna yogamArgAMtIla siddhAMcIM nAMveM dilI Aheta. AjapAvetoM haThayoga pradIpikAkAra svAtmArAma yogIzvarAneM sAMgitalelI yA mArgAMtIla " zrI AdinAtha matsyeMdra zAbarAnaMda bhairavA / cauraMgI-mIna - gorakSa-virUpAkSa-bilezayA : " maMthAno bhairavo yogI zuddhabuddhazca kaMthaDi: / koraMTakaH surAnaMdaH siddhanAthazca carpaTiH // kAnerI pUjyapAdazca nityanAtha niraMjanaH / kapAlI biMdunAthazca kAkacaNDIzvarAhvayAH // allamaprabhudevazca ghoDA colIca TiTiNiH / bhAlukI nAgadevazca khaNDakApAlikastathA // evaDhyAca lokAMcIM nAMveM mAhIta hotIM. paNa cAMgadevAneM yAhUnahi vistRta nAmAvali dilI Ahe. 881 oMvIMta hI mAlikA saMpalI nAhIM va puDhIla oMvyA upalabdha nasalyAneM hI yAdI ANakhI kitI lAMba hotI heM sAMgatAM yeta nAhIM. yA yAdIvarUna cAMgadevAcyA kALIM hA paMtha kitI pasaralA hotA va yAMta sarva jAtIMcyA strI puruSAMcA kasA samAveza hotA evaDheM mAtra ThaLakapaNeM najaresa paDateM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puDhIla upalabdha oMvyAMta gurubhaktIce mAhAtmya va gurudrohAce doSa varNana kele Aheta. cAMgadevAne sAMgitalelI gurusevA sAmAnya nasUna pUrNapaNe svatvAsa visaraNA-yA ananyapaNAcI Ahe. guru disalyA barobara tara loTAMgaNa ghAtaleMca pAhije paNa guru jyA dizesa asela tikaDehI namaskAra kelA pAhije. gurUceM vRthA anukaraNa tara karUMca naye paNa gurU jyA AsanAvara basata asatIla tyA varahI basU naye. ulaTa gurUcyA gharAcI kiMvA AsanAcIhI cittazuddhisAThI pUjA kelI pAhije . gurutyAga kiMvA gurudrohAcyA pAtakAsa tara sImAca nAhI. eka gurU soDUna dusarA karaNArAsa tara cAMgadevAne 'puMzcalI' cI upamA dilI Ahe. jase kanyA barAvayApUrvIca kuLAcA vicAra kelA pAhije taseMca yethehI Ahe. zivAya cAMgadevAcyA matAne gurupAsUna miLaNArI siddhi puSkaLazI svataHvaraca avalaMbUna Ahe. mAtIcyA kelelyA droNAcAryApAsUnahi jara eka lavyAsa siddhi miLavitAM AlI tara maga asiddha koNa rAhUM zakato? gurudroha cukUna ghaDalyAsa tyAcA nistAra kasA karAvA hA bhAga punhA gahALa jhAlA Ahe. sarate zevaTI saMvAdAtmaka graMthAcyA aMtI asaNArA 'pUrNapaNe samajale nA?' asA prazna asAvAse vATate. zrImadbhagavadgIteMta 'kaccidajJAnasaMmohaH praNaSTaste dhanaMjaya' asA prazna vicArUna 'sthito'smi gatasaMdehaH kariSye vacanaM tava' ase uttara Ahe. paNa yethIla uttara phAraca bahArIce Ahe. yethe ziSya gurUsaca aseM uttara deto kI 'AtAM samajAvayAce koNI va kAya ? samajaNArA, je samajAvayAceM teM va samajaNyAcI kriyA hI tripuTIca nAhIMzI jhAlyAvara maunAzivAya uttaraca kAya ? gurUnehI paNa ziSya itakA tayAra jhAlyAvara ApaNApekSAM nirALA ThevaNyAce kAraNa nAhI ase samajUna tyAsa svasvarUpI meLavileM. hI miLaNI cAMgadevAne phAraca maujecI varNilI Ahe. gurUne A pasarilA va ziSyAne gurUce mukhAMta praveza kelA va yApramANe guru ziSya ekasvarUpa jhAle. tatvasArAcA zevaTa yAhUna cAMgalA kasA asU zakaNAra? sadgurUneM jeM ApaleM nijasvarUpa ziSyAsa samajAvile, te pUrNapaNe samajUna ziSya va guru hA dvaitabhAva suTUna doghehi ekaca brahmasvarUpa jhAle kI sarva tatvAMce sAra prAptaca jhAle. hAca kharA tatvasArAcA garbhitArtha. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMbAceM aMtaryAma pAhilyAvara thoDeseM bahiraMgAkaDehI lakSya dile pAhije. graMyAcA chaMda oMvI asalyAbaddala svataH cAMgadevAneca aMtima oMvIMta sAMgitale Ahe. hA marAThI bhASetIla Adya chaMda hoya. momezvarAcA asA spaSTa ullekha Ahe kI 'mahArASTreSu yoSindiroMvo geyA tu kaNDane' mhaNaje mahArASTrAMtIla bAyakA kAMDatAMnA oMvyA gAta asatAta. abhaMga he nAMva jarI junyA graMthAMta sAMpaData nasale tarI oMvI he nAMva sarrAsa sAMpaDate. oMvIbaddha graMtha lihiNAr2yA sarvAMnI bahateka ApalyA graMthAcyA zevaTI yA chaMdAce nAMva ghAtale Ahe. jJAnezvarAMnI tara 'taisI gANIvete miravI, gItevINa hI raMgu dAvI, to lobhAcA baMdhu vovI, kelI miyAM' ase kAraNa dAkhavUna oMvo chaMdAcA aMgIkAra kelA Ahe. ___oMvI zabdAcI vyutpatti rAjavADe yAMnI ApalyA marAThI chaMdAvarIla lekhAMta puDhIla pramANe dilI Ahe. "UGa=sUtra oMvaNe hyA dhAtUpAsUna ovI hA zabda nighAlA Ahe. A+Uyana =oyana =oyanikA=ovaNikAovaiA =ovIA, oviyA. athavA ve (oMvaNe, graMtha racanA karaNe) yA dhAtUpAsUna nAma Uti. A+Uti=oti=oi=vovI=oMvI. azIhi siddhi hoU zakela. paraMtu ovaNikA hA zabda jyA arthI zake 1560tIla muhArimallabAsa nAmeM karUna mAnabhAva graMyakArAcyA darzanaprakAza graMthAMta AlA Ahe, tyA arthI pahilIca vyutpatti grAhya disate." paNa yA donhI vyutpatti samAdhAnakAraka vATata nAhIta. kAraNa A upasargapUrvaka UGa dhAtu koThe vAparalelA ADhaLata nAhI. A+ve dhAtu jarI upayogAMta asalA tarI Uti yA zabdAbarobara A lAgUna oti hA zabda aprayuktaca Ahe. sababa oMvI zabdAcI vyutpatti nirALayAca prakArAne kelI pAhije. zivAya varIla vyutpattIMta ghetalelyA oMvaNe yA arthAvarUnahI oMvIcyA prAcIna prakArAcI upapatti lAgata nAhI. oMvI zabdAcI vara dilelyA dona prakArAMhUna nirALI azI siddhi karatAM yeNyAsArakhI Ahe. tI mhaNaje A+vap ghAtUpAsUna. Avap=vAMTA kADhUna ThevaNe. yajJAMta pratyeka devatesa anulakSUna jo havirbhAga nirALA kADhUna dyAvayAcA asato tyAceM nAMva Avapana. AvapanI, bhASapanikA hI yajJAMtIla lahAna pAtrAMcI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAMve Aheta. mApAMpramANe yA pAtrAMnI vAMTe kADhAvayAce asatAta. AvapanI, AvapanikA yAMcI opaNI, opaNikA hI rUpaM sahaja siddha hotIla va povaH' yA prAkRta sUtrApramANe 'pa' cA 'va' karUna ovaNikA zabda hoNe sulabha Ahe. zivAya bhAga kADhUna ThevaNyAce arthAMta ANakhIhi eka artha sucavilA jAto, jo yA zabdAcyA siddhice khare svarUpa sucavito. kAMDatAMnA kiMvA daLatAMnA kAMhIM vivakSita kAlAnaMtara navIna bharaNa ukhaLAMta kiMvA jAtyAMta TAkAvayAce asate. hA kAla TharaviNyAsa azA gItAcA upayoga karIta asAveta. mhaNaje eka gIta jhAle kI eka opaNI saMpalI va yA arthAne opaNI, opI tyA dhAnyAcyA mApAsa va teM mApa kAMDale jAta asatAMnA kiMvA daLale jAta asatAMnA mhaTalyA jANAr2yA gItAsa lAvalA gelA asAvA. yA vyutpattIpramANe oMbI yA zabdAsa vizeSa artha yeto va hA chaMda nirmANa hoNyAce kAraNahI dhyAnI yeteM. AraMbhI AraMbhI oMvIce caraNa nizcita akSara saMkhyene yukta asatIla, kAraNa tyAzivAya kAlamApana barobara karatA yeNAra nAhI. paNa saMskRta anuSTupApramANe marAThI graMthakAra jevhAM oMvIcA jyotiSa, vedAMta, vaidyaka, ityAdi zAstra graMtha lihitAMnAhi upayoga karUM lAgale, tevhAM hA akSara niyama zithila hoUna oMvIsa sayamaka gadyAce svarUpa Ale. yAca kAraNAkaritAM anuSTup chaMdAlA jyApramANe 'eka nema nase gaNIM' ce rUpa rAhile, taseMca oMvIce rUpa rAhana zivAya akSara saMvyaMcehI baMdhana rAhile nAhI. mhaNUnaca oMvIce lakSaNa bAMdhatAMnA bhISmAcAryAsa "gAyatrI chaMdApAsauni dhRtiparyata, graMthavoviyAMce tIna caraNa jANAve mizrita, pratiSThepAsauni jagatIparyaMta, cauthA caraNa" ase sAMgAve lAgale. jJAnezvarItalyA oMvI caraNAcI saMkhyA mojUna pAhilyAmuLe rAjavADyAMsa ase lakSaNa bAMdhAve lAgale kI "oMvIce pahile tIna caraNa 'supratiSThA' pAsUna 'dhRti' paryaMtacyA koNatyAhI chaMdAce asatAta ANi cauthA caraNa 'madhyamA' pAsUna 'jagatI' "chaMdAparyaMtacyA koNatyAhi chaMdAcA asato." sArAMza kAya kI. bhISmAcAryAMnI oMvIcyA prathama tIna caraNAMta kamItakamI 6 akSareM tarI asAvIta asA niyama kelA va rAjavADyAMnI hI 6 akSarAMcI saMkhyA 5 vara ANalI. cAMgadevAcyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ovyAvarUna hI saMkhyA ANakhIhI khAlI ANAvI lAgela. tatvasArAMtIla sarvAMta lhaa| oMvI 666vI Ahe. icyAMta tInaca akSarAMcA eka caraNa paDato. 'he nobaleM, pAhile, teMvIci kaiseM keleM, jANaneNa' hI tI oMvI. yAvarUna ApaNAMsa evaDheca mhaNatA yeIla kI arthAnurodhAne prasaMga paDela tase oMvIce caraNa marAThI graMthakAra lahAna moThe karIta asata. yethaparyaMta hA tatvasAra graMtha kasA miLAlA, to koThe, kevhAM va koNI lihilA ANi tyAce aMtaraMga tathA bahiraMga kase Ahe, yAcA vicAra kelA. AtAM jyAMce kRpAprasAdAne hA graMtha prasiddha hota Ahe tyAMce AbhAra mAnUna hA barAca lAMbalelA upodghAta purA karAvayAcA Ahe. sarvAMta prathama prAcya graMthasaMgrahAlayAcA upakrama karaNAre gvAlhera sarakAracyA zikSA vibhAgAce adhikArI rA. ba. lakSmaNa bhAskara muLe yAMce va gvAlhera mukkAmI tyA kAryAsa itakeM vyavasthita rUpa ANUna deNAre rA. kezava baLavaMta DoMgare yAMce AbhAra mAnale pAhijeta. rA. DoMgare yAMnI graMtha prakAzita karAvayAce TharavUna upodghAta va TIpA lihiNyAce kAma majavara sopavileM. dusar2yA ekAdyA lekhakAkaDe he kAma dile gele asate tara he yAhUna pUrvIca pure jhAleM asate. paNa mAjhe itara vyavasAya sAMbhALUna malA he kArya karAve lAgalyAmuLe yA prakAzanAsa kalpanebAhera vilaMba lAgalA yAbaddala kheda pradarzita karaNehI mAjheM kartavyaca Ahe. hA sArA vilaMba sosUna alIjAha darabAra presane he pustaka itakyA cAMgalyA rItIne chApana dile yAbaddala presace vyavasthApaka zrI. mAnagAMvakara yAMce AbhAra mAnalyAzivAya he AbhAra pradarzanAce kArya pureMca hoNAra nAhI. sababa yA sarvAMce AbhAra mAnUna va jyAMcyA kRpAchatrAkhAlI he sarva suvyavasthita hota Ahe te Amace zrImaMta mahArAja jivAjIrAva sAheba ziMde dIrghAyu hoUna azA prakAracI vAGmayAtmaka kAmeM tyAMcyA rAjavaTIMta aneka hovota azI IzvarAjavaLa prArthanA karUna hA upodghAta purA karitoM. lazkara gvAlhera. tAH 10 me 1936. hai. rA. divekara. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R : Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 22. mmswammy . .... 36 ... 3. .. . ... rezvarAmAyAnAmalAgaNa ghAma kamavankasamAsavazAstraviSTa nAgavAakarAnAvanAtavidha vA nacAhAna bhAvAcAvalA kalpanA hallA bAdhenAnIlAravatinadivAnApajAnAvidhavizvazanA vidyAsaraNa mAnA jAnAzAjAsamAyusahamagirijazaMkha namillAsapakavatAebadevApAvAcApradakSiNAvaralIgaNakAnena munAmAtA sunAnAradajazabdAlAnATikA lAgi cInAyakAjasudhAmiprakha yA jagAsArakhavAsyAsikAnAnimaLavimAulayamA sagunI" vAhanAvAzAMkarAvaraNAmahimAgahanAsarasthAna jiyanavarasAcAlana saMvAghAra nAdAvAavatAmAbAda jiyaanaadaabiyaadhiigii|iishvrve Lamhand IIItayaM paramezvazIlaMbikarakzA saMtuSTavAga 16.. Ain MunawwagramgmORY M KISA 59 - SA www.umaragyanbhandar.com . KARANMarigo - me agreeti Profe Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // OM namaH kuMjarezvarAya // gaNezavaMdana. myAM namilA gaNezvaru, jo kalmakSavanakuThAru, sarvazAstravicAru, pUrNadIpa // 1 // ___ jo saujanyAcA aMkuru, zabdabrahmavidyecA uccAru, unmeSAcA taruvaru, kalpavRkSu jo // 2 // jo AnaMdeM Dullattu, prabodhe nAcatu, tAMDava abhinavitu, zaMbhuputru jo // 3 // jo vighnavidhvaMsanu, avidyAtRRNadahanu, kuvidyAbharaNa hutAzanu, jJAnAjJI jo // 4 // __ jo saguNagumu sahaju, girije zaMbhucA Atmaju, to namilA mUSakadhvaju, ekadaMtu // 5 // zAradAvaMdana. vAcA pradakSiNA karunu, gaNezAteM namunu, AtAM sASTAMgiM praNamunu, zAradeteM // 6 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [2] kAzmirIcI nAyakA, je zabdabrahmAcI mULikA, je budhIsi prerakA, vAgezvarI // 7 // je gokSIradhavaLa, sphaTika saMkAza nirmaLa, vizuddha ubhayakuLa, brahmaputrI // 8 // jiye haMsAceM vAhana, pAzAMkuzadharaNa, mahimAgneM gahana, sarasvatI te // 9 // jiye navarasAMcA aLaMkAru, sapta svarAMcA zRMghAru, nAdAcA avatAra, nAdamUrti // 10 // jiyA nAdAciyA prItI, Izvaru kelA atI, tiM pAvavilA tRptI, nAdeM teyA // 11 // jaya jaya paramezvarI, laMbike khecarI, saMtuSTa vAgezvarI, parama guhya te // 12 // je mahimAneM gahana, svabhAveM prasanna, bhalA re mhaNauni vacana, anuvAdalI // 13 // vaMdana. AtAM .... ....... ....... ......... Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ....... .... ........ ........ ........ ..... www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] vairAgya teM aise, je deha ahaMtosa ruse, ichA kriyA rAhe ApaiseM, yogasiddhi // 590 // ___ jari aSTAMga yogAbhyAsu, tari svabhAveM hoya svayaMprakAzu, dekhije paramahaMsu, paramAtmA // 11 // zarIrasiddhAMta gopyagahara, te keMvi karUM gocara, pari sakaLe niHzabdAdhAra, kathana karIna // 92 // jaisA gurudrohu na par3e, ANi siddhidveSu na ghaDe, taisA boloM ujeDe, zarIranAthu // 93 // sopAne bolijaila, zAstrAjJA kathijaila, adhyAtmi kijaila, rUpa cAMga // 94 // he sthUla sUkSma bhakti, bolili jJAna vairAgyasaMmati / te pariyasA nirguNabhakti, cAMgA mhaNe // 95 // nirguNabhakti. je vAtivari givasitA, na dise saMsAravArtA, te hi nirguNa bhakti sevitAM, prapaMcu tuTe // 96 // je pApApuNyApUrvi, janma maraNAteM hAravi, mahA bodhu cevavi, AtmasvarUpeM // 97 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] je dusarepaNA hANi, svargasaMsArA dhuNi, je sevitAM nirvANiM, svayaM ziva // 98 // ____ he nirguNa bhakti, AikijeM svAtmahIti, Aho iye parauti, vastu asecinA // 99 // ___ AtAM vaTezvarAprasAdeM, mI nirguNabhakti anuvAdeM, tari Aikatu zrote vinodeM, cAMgA mhaNe // 600 // ___ tara sAMgaina paramazarirAci sthiti, te parisA nirguNa bhakti, jiyA kaivalya prApti, mokSarUpa // 1 // tice vibhAga. te nirguNa bhakti dvidhA, rUpa rUpAtita padA, gurunasAdeM sAnaMda, rahasya kathIna // 2 // __padA piMDAcI sthiti, rUparUpAtItaprApti, sabIja bheda vitpitti, prathak sAMdhaina // 3 // ___piMDu mhaNije kuMDaliNi zakti, pada paramahaMsu mhaNI. pati, rUpa biMdu kaLA jyoti, era kaLAmaya // 4 // pada. AtA padAcA vicAru, sAMdhijaila nAgaru, avadhAne yAveM ji avasarA, ekacittapaNeM // 5 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] tari pada teM paramAtmA mhaNije, te voMkAra sthAna bolije, jethe vAcA upaje, caturvidha // 6 // __avyaktu upaje prANu, tasya nAdeM manu, manavyomA pAsonu, buddhi jhAlI // 7 // manabuddhicA gaharI, tetheM jAliyA vAcA cyAri, parA pazyaMti madhyamA vaikhari, bolijati jyA // 8 // ___ parA mhaNije te mAtrAvRtA, toci ghoSu paramAtmeyA sAkSabhUtA, he anubhava saMketa, jANije jI // 9 // __tiye pAsauni pazyati, teci dhvani mhaNipati. madhyamA tiye parauti, te nAdasvarUpa jI // 10 // tiye pAsauni vaikhIra, evaM vAcA jAliyA cyAhI, te praNavAdika gaharI, sthUla bIja // 11 // teci akSara dvidhA, hakAra sakAra bhedA. ziva zakti saMbodhA, haMsavAkya paiM // 12 // sakAru visarga saMyuktu, hakAru biMdanAdabharitu, he bIjadvaya mhaNIpata, ziu zakti aiseM // 13 // zakti rahasya sakAru, sabIja ziu hakAru, he donhI ANi OMkAru, ajapA mhaNije // 14 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 6 ] AtAM pravezIM sakAru, bAhya nIrgami hakAru, teci sRSTi saMhAru, pRthagbIjeM // 15 // avarohiM virohiM mhaNipati, caMcaLeM nizvaLeM disati, saMtateM vartati, mana vyomiM // 16 // heM gurumukhe pAvije, chaMda ruSi devata jANije, yA pari kije, maMtra sidhdu // 17 // 9 evaM pada bolileM teM saMketeM kathileM tava ziSye pusileM piMDu kaisA // 18 // piMDa. AtAM piMDavyAkhyAna karIna, saMketeM sAMghaina, unmeSeM bolaina, bAlabodheM // 19 // piMDu mhaNipe zakti, kuMDaliNi vikhyAti, deha goLakotpatti, jethauniyAM // 20 // je bhujaMgaLaNe sUtale, AdhAriM nikSepili, yogiyAM jAli, muktivaradA // 21 // jaisi vidyu tejeM jhaLakati, kAM jaLiM macchaka taLapati, taisi AdhAri miravati, teja:puMja // 22 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [7] je ravisaMkhyA sahasra, mahA teja prakAzu, tevi svayaM taMja bahuvasu, AdhAriNI // 23 // je kuLA akuLA vicAru, pakSa dvaya nirdhAru, SaT cakrAM AdhAru, nADiyA // 24 // dazavAyu guNatrayA, ravi zazi bIja dvayA, paMcabhUtika pIThatrayA, zarIra saMkhyA // 25 // ___ he sarva kuMDaliNici sRSTi, utpatti saMhAra sthiti, AtAM guru vicAreM bolati, rUpa kaiseM // 26 // rUpa. AtAM rUpa sAMcaina AikA, je dazavidha pari eki anekA, pada piMDa vibhAgakA, pari ekAMci je // 27 // te nAda biMdu kaLA jyoti, evaMvidha rUpAci sthiti, tiyete jIu mhaNipati, guNAtmaku paiM // 28 // ____ mana buddhi citta ahaMkAru, hA catuSTaya AkAru, paMcabhUtikiM aneka vicAru, toci jAlA // 29 // AtAM paMcabhUtikotpatti, yAMci sAMghena vitpatti, eka ekA prati, janmajAle // 30 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [8] zUnya brahmA pAsoni, AkAza janmale tethauni, sarvA zeSA yeuni, vyApuni ase paiM // 31 // tiye vyoma janmalA pavanu, teja tayA pAsUnu, yekamekAMte prasaunu, bhUtasRSTi // 32 // Apa tejiM janmale, pRthvi tatva Api jAleM, kSiti praroho pAtale / sarva bIja // 33 // __ aise nAhI pAsUna jAleM, brahma katiM vistArale, Izvara teja vikaraleM, mUlamaMtra // 34 // __ IzAna mhaNije AkAza, vAyu mhaNije tatpuruSa, aghora teja prakAzu, vAmadeva mhaNije // 35 // ___ pRthvi sadyojAtA pAsauni, aiseM paMca brahmI houni, yeNeci anukremeM gaganiM, vilayo pAve // 36 // he nAdabiMdavyApa, yAMte mhaNIje rUpa, AtAM sAMghena saMkSepa, rUpAtIta // 37 // rUpAtIta. pRthvI ApiM virame, Apa tejiM uparame, teja pani ci same, vAyu nirALaMbiM // 38 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [9] jaisI dIpakaLikA gaganiM, jAe tetha hArapauni, tevi bhUteM bhUta giLUni, zUnya ThAke // 39 // ___ aisA saMkoca vikAzu, yA vegaLA prakAzu, dvaitAdvaita AbhAsu, rUpAtItu paiM // 40 // ___ evaM pada piMDa jAleM, rUpa rUpAtIta bolileM, saMkaLauni kathile, bhaktiyoga // 41 // __ aisI bhakti he pradhAna, evaM gurubhaktIceM lakSaNa, AtAM tUja sAMghena nirvANa, ziSyarAyA // 42 // haThayoga, AtAM sAdhAraNa sAMghijaila, haThayogu bolijaila, rAjayogu dAvijaila, tatvalAreM 43 // ___ jari haThayogAcI sAdhanA, tari na vacatI dehAbhimAna, teMci te ajJAna, nirasecinA // 44 // dehAceM sthAna mAna dekhauni, udAsa hoAve jANauni, ahaMbhAvApAsauni, tarici suTije // 45 // jari zarIra sAdhanA lAgalA, tari akhaMDa pada cukalA, vRthA abhimAniM paDalA, janmamULiM // 46 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [10] jahi zarIrasAdhanA kIjaila, pari deha nAzivaMta jAIla, vari janmAMteM sucila, duHkhamULa // 47 // heM cauraMgI gorakSA sAje, ANi taisi tiyeM yuga mhaNije, yetha ApaNa neNije, kAya hoila // 48 // ANi te devAMce aMza, kreta dvApara bahuvasa, haeN kaliyuga sakkeza, karma zarIreM // 49 // ApaNa Atmatatva jANije, mokSu yeku pAvije, yetha viSadaM na lavije, vilaMbu paiM // vIra deha sAbhimAnu sAMDauni, zunya dhyAni viramauni, tari yugasaMkhyA vAMcauni, toci ure // 51 // dekha pAM cauraMgInAthaM, kavaNa karma keleM dehAMta, nirguNa pravezapathiM, siddhu jhAlA // 52 // jari sarva azeSa sAdhaleM, tari kAryakAraNiM lAgaleM, svabhAyeM deha ubhAraleM, kalpa koTI // 53 // mhaNauni zarIra jANAveM, pari abhimAnA na yAtreM, manomaLa toDAve, zUnyaghasaNIM // 54 // pavanAbhyAsu karuni, baMdhu bheda mudrA laMghauni, yeNe jANe sAMDaunei, brahmaci hoje // 55 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [11) prathama vajrAsanI sthIrubhUtA, mULadvAriM baMdhu nirutA, nigatu pavanu mAgutA, bharItu kIje // 56 // adhai aDijeM, Urdhe baMdhu dAje, madhya aMkucije, ucchAla zaktI // 56 // guruvacanavarmabhedeM, zakti sUtalI prabodhe, adho mukha Urdhe, kamaLa hoe // 58 // ___ pavanaghAyeM hAlI, zakti puSTi ukalalI, Urdha paMtheM nighAlI, brahmaraMdhrA // 59 // pavana bhAreM cAlatI, Urdhaka, pelatI, AviMsa mhaNauni grAsitI, vyAdhi rogAteM // 6 // pavanaprabodhe mAtalI, jIva bhAvA muMkalI, tavaM satrAviM zravalI, zakti mukhiM // 61 // ___ mana pavana saMdhAneM, zakti usaLalI gagarne, bhedalI sthAne, SaTcakrAMcI // 62 / / graMthitraya cheduni, SaTcakre bheduni, trikuTiM yogu saMpauni, nirguNoMseM // 63 // je jANatAM jANaNeM sare, jeNeM manAMce manatva mure, teM sAMghena vicAreM, cAMgA mhaNe // 64 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [12] nirvANa. AtAM vaTezvaru hounu niguteM, sAMdhaina miM vaTezvarAteM, manA karaviM giLavIna mAguteM, saMsArAsi // 65 // vici kaiseM keleM, heM nobale, pAhileM, jANa neNa // 66 // jeM soneM ghaDauni, aLaMkAriM hoije AnAnI, taiseM AtmA vAMcauni, boloM neNeM // 67 // AtAM aso haiM kiti, uThauM saMsArAcI pAMti, yehaviM saMsAra vismRti, ApulA navhe // 68 // jaise nidrecyeni prasAdeM, bhogIjatI svapnIMcI pramAdeM, teviM ajJAnAceni madeM, saMsAru hA // 69 // yehaviM Atma prabodha dRSTI, ke mana ke zRSTi, he manomaya uThIM manA pAsauni // 70 // AtAM manAceM kasaNa moDijaila, mana hA doSu pheDijaila, mahATiyA bolijela, siddhayogu // 71 // siddhayoga. mana jiye ThAyiM lAvijaila, to toci baMdhu paDaila, mhaNauni nirAzI kijala, teNeMsiMci // 72 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [13] jetha jetha mana lAgaila, to toci saMsAru hoila, mhaNauni pAMguLa kijaila, nirALaMbiM // 73 // nirAkAra prakAzaila, tetha sAkAra uchedaila, nirguNa bhakti upadesIla, guru ziSyAsi // 74 // ___ jyA bhaktI niruteM, pAtale hRSIkezAteM, te na yetIci mAgute, garbhavAsA // 75 // te zakti zUnya prabhA, nAbhaM phAMkalI vyomagarbhA, manomaya sagarbhA, nAzu hoe // 76 // triguNa gopya gaharu, to svAmi mAjhA veTezvaru, tasya prasAdeM saMsAru, unmaLIlA // 77 // jeNeM Atma brahma dAvile, mAjheM maja upasileM, asata saMsArIka nAhiM jAleM, cAMgA mhaNe // 78 // sAkAra brahma AtAM yethUnu tatvasAra, sAMghijaila brahma sAkAra, guru saMvAdeM vicAra, ziSyAsi paiM // 79 // jeM jeM dAvItu jAIla, teM teM ziSyu tyajIla, baMdhu paDoM neMdila, kalpanecA // 80 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] jaisI kari joti gheuni, gRhavastu abalokuni, svayaM ThevileM dekhauni, tyAgu kIjai // 1 // ___nAM tari ailI thaDIye nAvecA, kije prayatnu svikAru tiyecA, pailu pAru pAvaleyAM ticA, pAMgu phiTe // 82 // _ taiseM dehasthe dehAtIta dekhileM, guru prasAdeM jANAMtaleM, mhaNauni tyajI putrA mhaNItale, azeSa hI // 83 // tyA kriyA karma jaMjALa, ANi bhrAMti mAyA paTaLa, svapnAvasthA prabaLa, jANe putrA // 84 // jaisI kavhaNI yeki kALa vaSAM patita, bhujaMgAkAra dorI dIsata, telaTikeM jAleyAM manatva, svasthAnAM AleM // 85 // taisA ajJAnakALa saMsAru, AbhAsu mAyAmaya sAkAru, tatvavicAreM asaMsAru, toci hoe // 86 // ___nAMtari svapniM saMpatti lAhije, vihAvo rAjya pAvije, ceileyAM asije, ApaNapeMci // 87 // taisI ajJAna vismRti nidrA, dRzyAdRzya svapnabheda, svarUpiM ceileyAM abheda, svayaM toci // 88 // tevi AbhAsa mAyAmaya sakaLa, jaise pAhAtAM mRga jaLa, mhaNoni tyaji putrA pAlhALa, dvaita buddhi he // 89 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [15] tyAga. tyajiM AdhAra svAdhiSThAna, maNipura anuhAta jJAna, vizuddhAjJA sAdhana, SaTucakrAMceM // 90 // tyajiM mULabaMdhu vAyu sAdhana, khaMDajJAna laMbikAkaraNa, anahAta zravaNa, nako bhAvuM // 91 // tyaji adhordhva madhyasthAna, Asana mudrA lakSa dhyAna, ajapAmaMtra sAdhana, avasthA traya // 92 // tyajaM vAdu daMDi dAruNa, vijJAna vidyA sarvajJapaNa, kaLA kauzala pAMDityapaNa, sAMDoni ghAlI // 93 // tyajaM dhAtu dhAturvAda, rasa rasAyaNa upAdhi, vivara mukhya karuni samasta viSayabuddhi, jharNe seviM // 94 // tyajI tirthadeza bhramaNa giri gahara kardaLIvana, niropadrava sthAnIM rahaNa, prAraMbhI tuM // 95 // tyA pitRgotra samasta, jIva bhAva sAMDauni hoye nibhrAMta, dehasiddhi na lage sarvathA, nAzivaMta heM // 96 // aiseM hI deha sAdhya kIjela, tari Arikha eka bolijaila, brahmAdikIM deha tyAjajaila, gaNanA aMtIM // 97 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [16] sarva nara suracakrI viramati, brahmarUpI iMdra hArapati, brahmA viSNumUrti vilayA jAti, ApulIyA yatA // 98 // _ viSNu rudrI vyakhaste, rudra zivi mAgute, ziva zUnyA parote, zuddha buddha // 99 // aisi sUra dehasthiti, taye kAe rAhAti, mhaNaunu zarIrasiddhibhrAMti, sAMDi bApA // 70 // kiMbahunA sarva sAMDijANe, aiseM abheda aMta:karaNe, svayaM zUnya nirguNe, mahAbodhe // 1 // __sAMDiM pApapuNya kuLakathA, hoe pada piMDiM muktA, rUparUpAtIta pAhAtAM, niHsaMzaya // 2 // ___ sAMDi varNabhedu, zuci zaMkA baMdhu, vizvarUpiM sAnaMdu, tuMci hosi // 3 // ___ sAMDi niMdA stuti kaDavasA, mAnAbhirAnu kAisA, sukha duHkhIM nirAzA, hoi putrA // 4 // tyajiM Asti nAstika vAdu, bhramu voSadhIcA baMdhu, avilila vAcA prabaMdhu, jJAna bhrNshu|| 5 // tyajiM riddhi siddhici AvaDi, svarga bhogAdi phaLe thokaDiM, AtmatatvApAsuni bApuDi, hINeM dekhoM // 6 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 17 ] tyajaM karma niSkarma bhAvanA, vyApya vyApaka kalpanA, bhedabuddhi vivaMcanA, karisi jhaNeM // 7 // tyajiM pRthvi mAgauti, ApeM Apa tethiM, teji teja niruti, niropiM pA // 8 // AtmarUpa pavanIM pavanu tyajiM, AkAzIM AkAza yajiM, zeSi urela tyA bhajiM, AtmarUpA // 9 // tyajiM buddhi citta ahaMkAru, ANi zUnya mAnI vikAru, tetha uraila to vicAru, lAbhU vizeSiM // 10 // kadAlistaMbhU ukalitA. zUnyagarbhu phaLitAM, teNeM AkAreM vartatAM, kaivalya tuM // 11 // kadaligarbha dise taiseM rUpa tujheM ase, svayaM guru tujheM, tarici jANije // 12 // nAtari tayA manA saMhAru, vedavidyecA vicAru, teMci tatvasAra sAcAru, jANa putrA // 13 // mana pavana zUnnIM hArapati, tallIna mana teci gati, tayA parauteM kAMhiM Athi, tuM vAMcauni // 14 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [18] rajI vevaste tamaH, raja satviM abhinna, satva zunnIM zUnya, vilayo pAve // 15 // aise guNa guNa viramale maga svayaM zUnya uraleM, teM svarUpa ApuleM, phurDe jANA // 16 // jaisI karpUradIpa, rANivI lopAve jyoti, zeSi ure teM prati, svayaM jANa // 17 // bhariteM ghaTu bharitu mAhA zUnya purItu, tadbhAve biMbatu, ApaNaci // 18 // jaisi udakAmadhyeM ghAgari, tarata sabAhyabhyaMtarI, taisA zUnya niraMtarI, sukheM ase // 19 // mani mana virAle, mahA zUnya uraleM, tatvasAra pAvaleM, teMci tu jANa // 20 // citta cetanA murAlI, nirALaMbha jhAlI, bhRti neti neti bolilI, rahasya haiM // 21 // zrutirahasya. jeM aprameya apAra, sarvajJaci sAra, sarvabhUtiM aMtara, tUMci asamI // 22 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 9 ] jeM akSaya avinAza, sArAsAra sarvasva, brahmAdikAM upAsya, kaivalya jeM // 23 // jeM acyuta anugata, sadAziva sAkSAta, sAnaMda mUrta, anAmaya || 24 // jeM yugAMta zeSa, ghanAghana eka, anupamya sukha, 'sAgara jeM // 25 // jeM niraMtara udIta, bahutAMsi bahuta, sarvajJa zAMta, maMgaLa jeM // 26 // jeM tripadA gAyatrI sAra, ukArAkSara, veda vetha gahara, pAvana jeM // 27 // jetha sRSTi hoe jAe, mahAsukha visaMvaleM rAhe, te tuM pratyakSa pAhe, parIsa putrA // 28 // haiM acaLa mULa tuMci, jeM Adi aMtiM yekaci, dvaitAdvaita ApaNaci yetha bhedu nAhiM // 29 // * jaise bhAMgAra Adi aMtiM, teci madhye bhAva bhajati, pari vastu vicAreMci tiM, taiseMci heM tuM // 30 // kAMhiM cittiM nasmara, tuMci asabhi niraMtara, tuMci ye tujhe upacAra, arpaloMca ase // 31 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [20] manolaya. tuvAM tuMci manileM, tari tUMci avagheM jhAleM, manAceM geleM, manapaNa gA // 32 // pAhe pAM vicAriM, tuca asasI niraMtariM, manAMcA gahariM, rigauniyAM // 33 // manAM mAji righa pAM, taM righAlepaNa navha pAM, navhalepaNa sAMDiM pAM, sAMDityeM nasiM // 34 // tetha ANIka kAya uraila, ApaNapAMci ApaNa asaila, jetha zabda hA khuMTaila, ApeM Apu // 35 // jeM bolatAM na bolaveM, manAMsi na kaLave, teM houni aghaveM, asatAca ase // 36 // pAhe pAM tUMci nAhI, tetha pAvijaila teM kAi, maga dhyAnAM kavaNiM ThAi, sAmAvaNI // 37 // AdhIM maneM urAveM, maga dhyAnAteM dharAveM, AtA aso haiM AghaveM, ANapAMci // 38 // agA heM aghaveMci ukalaleM, kAMhiMci nAhIM guMtaleM, maja pratIti Ale, mhaNauni bolilAM // 39 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [21] pAheM pAM tuMci vicAriM, he mana nAhIM aiseM kari, tari tujAvAMvau niraMtariM, paripUrNa tuM // 40 // ___ jeviM udakiM udakabiMdu uThitI, virAleyAM udakaci hoti, teviM AtmasvarUpiM hoti jAtI, bhautikIyeM // 41 // ___ taiseM caitanya vikaraleM, uMca nIca jAleM, madhye padara paData gele, kalpanece // 42 // te kalpanA tujhI vituLalI, cittavRtti nAzalI, bhedabuddhI vuDAlI, svarUpiMci // 43 // teM svarUpaci ApaNa, he phuDeM tuM jANa, vedAMta guhya pramANa, parisa putrA // 44 // AdhiM riteM hoAve, maga dhAMuni bharAveM, bharItaci ase svabhAve, tari bharAveM kAe // 45 // . svAtmavicAra. ApaNa ApaNapeyAM voLagije, ApaNa ApaNapeyAM mhavaNa pUjA kIje, ApaNa ApaNeyAM prasanna hoije, tetha mAgateM kavaNa // 45 // ApaNa ApaNeyAM dhyAije, sevya sevakAM hoije, patra puSpa vAije, ApaNapeyAM // 47 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [22] muMgiyecAM ThAunu brahmavari, sabharAbharIta bAhyAMtariM, heM ApaNa vicAriM, tuM ziSya rAjA // 48 // yetha miM ANi tuMci nAhIM, tetha hA prapaMca rigela kAi, ApaNa ApaNeyAM pAhiM, tUMci asasI // 49 // prakRti puruSAM parauteM, jeM nIca jaMtumAtrA khAlauteM, heM ApaNapeMci niruteM, tu phuDeM jANa // 50 // jo madhya nA sevaTu, bharitu nA vohaTu, jeM avagheM tuMci nighoTU, tatvasAra paiM // 51 // AtAM haThamAtrA nalaga, pravRttikarmA umaga, svAtmasiddhi lAga, jetheM mI dise // 52 // kAMhiM pravRtti nivRtti mAnasiM, tari ApaNapeyAMni maLa tujasi, ANi bhiM cukasi, tari givasisi koTheM // 53 // aneM sAdhya mhaNije, tari sAdhyAsi durAvije, nAhi tari manAhiM aiseM kije, tari sAdhya siddhe // 54 // kApusu ugauM jAije, nAtari ugavaleM ase, teM sahajeM, ApalyAci // 55 // pAhe pAM pazcima dize jAtAM, ANi pUrva dize cAlatAM, to pAve dUravArtA, padApadA // 56 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [23] aise kAhiM pravRtti karauni pAvoM mhaNije, tara na payauni siNIje, nAtari nivRtti hoije, tari hoNe teMci tuM // 57 // __ mana sarauni mAvale, tetha ure teMhi nimAle, tari mAhAzUnya ughaDale, teMci tuM paiM // 58 // __ je na maMghatAM sAMdhaNe, na pAhAtA dekhaNeM, na bolatAM bolaNe, zuddha buddha // 59 // jeM sakalaguNa nidhivaMta, sarva prapaMcAtita, dvaitAdvaita vyaktirikta, sAkSibhUta jeM // 6 // jivAce jivhAra, paramAtmA mAhera, ANi guDhAMsi guDhAMtara, caitanya teM // 61 // jetheM zabdazAstra hArape, puNyapApeM na siMpe, neti neti mhaNoni vAsipe, vedazruti // 62 // jeyAsi suzabdAcA kaLaMku, anuvAdAcA dveSu, advaiteMsi roSu, svayaM guhya // 63 // ' jetha jIva paramAtbheyAMci bhAMgAreM hArapati, vedAMti vicArAce pAe na vhAti, advaitAciyA ahaMmati, na liMpeci je // 64 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [24] je svameva ekaci, tayAsi toMca, ApaNayAM ApaNaci, houni ase // 65 // ___jaM atItAsi atIta sarvI sarva bharIta, te he tuMci akhaMDita, jANa putrA // 66 // AtAM bahuta kAi bolAveM, avadhe tuMci jANAveM, evaM guNI ApuleM baraveM, rUpa jANa // 67 // eseM vair|gy upajaleM, tuja tuci prakAzaleM, tari saMsAra hArapaleM, svarUpiMci // 68 // evaM upajale jJAna, te tuci tuM ApaNa, tari suSTa gati gahana, pAtalAsi // 69 // aisA Atmabodhe bodhalA, sukhazayanI sUtalA, ase gaganI nimAlA, ApulAMci // 70 // avakAza zUnyAtAtu, svayaM zannI ratu, mana zeSi tRptu, houniyAM // 71 // karmalIlA. sahaja zUnya bharitu, aseM putrA saMtatu, bhuvanatrayIM vicaratu, svayaM lIlA // 72 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [25] anAzraya vartatu, nirguNAtIta mattu, anucitteM karma kari tu, na baMdhijasi // 73 // ___ pari teMci anucitta karbha aiseM, je sAkSAta paramAnaMdavaze, neNauni pAvije ApaiseM, jANauniyAM // 74 // ___ jaba aiseM bolileM, tava ziSyAce dhvanita jANitaleM, ucitAnucita uraleM, kairayeni kije // 75 // taisA kevaLa zuddha buddha, jethe mAvaLalA lokatraya saMmadhu, tari anucitta karma niSedhu, etheM kaicA // 76 // aiseM ziSyaci, jANitale manice, tari saMtoSauni guruceM, heci vAkya // 77 // ___ehaviM bhogu kA bhoktA, karma kA kartA, he nAhiM ci tatvatA, jJAniyAMsi // 78 // ___ jari rAtri divasAciye gharopari, asati kAya sUryAcA ghariM, tarI zubhAzubhe dusari, hoti teyAM // 79 // yeNe jANeM aise, neNateyAprati dise, jari kAMhIM jANateyA aiseM, jANItale // 8 // jari jANItale, tari zubhAzubha nimAle, pApa. puNya geleM, jaLauniyAM // 81 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [26] pApapuNyalaya. mhaNaunu AtmabodhAM pAhAleM, teyAM pApapuNya AMdhAreM sarale, zubhAzubha gele, nAzauniyAM // 82 // ____ jJAniyAMcyA dRSTI, paDaleM bhaleM taiseMhi karma nuThI, tokarUpAM doSasRSTI, pari bAdhije nA // 83 // athavA abhakSa bhAkSaleM, apeyA pAna jAla, ahaM katai kele, teyA bAdhenA // 84 // __yehaviM brahmAhamasmi bodhu, jayA jAlA nizuddha, to tyA pApapuNya sanmaMdhu, kadAci nAhIM // 85 // janhi mahAyajJa kele, kAM mAhApApa ghaDaleM, keleM karma manihuni suniTale, tari kavaNa bhogI // 86 // ___ mana pApa puNya kara, unmanI bhoge jarI, pApa puNya tarI, bAdhije nA // 87 // __jaisA niraMjanI jaLatu, sarva tRNabIja jALitu, to agni kA bhogitu, jaLinalyAteM // 88 // taisA agnIsAdRzya muktu, jo tatvabodharatu, vidhi. niSedharahitu, bAdhije nA // 89 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [27] agamya ghaDaleM, avadhyahi vadhaleM, jari mana pravartaleM, aiseyAsi // 9 // tahiM to na baMdhije, puNyapApeM na ghepije, lipije nA bhuMjije, manamukta jo // 11 // aiseM kevaDhe agAdha, Atmatatva mahAbodha, puNyapApa phaLaucheda, avinAzu jo // 92 // aisA guru tatvopadezu kelA, tava ziSyu saMtoSalA, ANi kRtAkRtya jAlA, paripUrNa to // 93 // ataHkaraNiM suTalA, jivabhAvAM muMkalA, svayaM bodhe bodhalA. guhya sukheM // 94 // ___ dhyeya dhyAtA visaralA, akhaMDitu jAlA, samadRSTI muktu misaLalA, teyA parI // 55 // kiMbahunA ziSyu upadesilA, gururahasya pAtalA, pari AkSepu kelA, to AikA // 96 // AkSepa. taMva ziSyu mhaNe jI tAtA, maja kRpA kelI AtAM, tumacyeni prasAdeM tatvatA, kRtArtha jAlAM // 97 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [28] tApatraye hotAM tApalAM, tumaceyA kRpA nivAlAM, parabrahma pAtalAM, avAcya jeM // 98 // garbhavAsu cukalAM, janmamaraNAM mukalA, jIvanmuktu jAlAM, tumacyeni jI // 99 // tumhI sarvakaLAsapUrNa, kelA miM paripUrNa, paNa vinauni pusaina, te sAMdhijo jo // 8.0 // __ muktAmukta karma keleM, karUna mana udAsa jAleM teM na baMdhe aiseM bolileM, teM kaisyeni jI // 1 // ___ asaMbhAvya kIje, ANi teNeM na baMdhije, aisI maja nupaje, pratIti he // 2 // __dekhA pAM samarthAce rINa kADhije, pari maryAdAti gheije, kADhuna na kADhila mhaNije, dharUniyAM // 3 // taiseM keleyAM na kele mhaNaje, maneM udAsa hoije, paNa teNoca bAdhije. jeyA parI // 4 // samAdhAna. taMva guru mhaNatI sAMdhaina, AMgAvari kADhile riNa, to pAtalA maraNa, tari kavaNa mAge // 5 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [29] taisA maneM mani melA, tari karma bhogu cukalA, yerA pratigraho ThAkalA, apraceyA // 6 // AkSepa. taMva ziSyu mhaNe avadhArAM, he pratItI Ale uttara, paNa saMzayo mAghArA, vartatu ase // 7 // ___tohI pariyesA sAMdhaina, viSayAMvari dAvIna, dRSTAMtu bolaina, ANiku yeku // 8 // ___ brAhmaNAcI vidhavA nArI, sAzaMkita puruSasaMgu karI, te garbhAbhiLASu na karI, pari garbhasaMbhavu hoyeci kiM // 9 // ___ jari udAsa vartalI, ANi coriyA pravartalA, gurviNI jhAlI, jeyAparI // 10 // tarI to kAya tiyA manorathu dharilA, maga tiyeprati phaLalA, tari icheviNa jAlA, garbhu kevi // 11 // te garbhaviSi udAsa, hA kIra bharvasA, tari saMbhavalA ApaisA, garbhu vADhe // 12 // evaM ziSyu bolilA, taMva gurunu dRSTAMtu dAvilA, upapattI ANilA, tyAciye paiM // 13 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [30] samAdhAna. guru mhaNe upAo neNatI, tayAM garbhakama bAMdhatI, yerI kSArAdikeM gALitI, jALIniyAM // 14 // jaisA biMdupraroho na pave, taise upAya jANAve, boSadhi jALAva, garbhagthAna // 15 // ___ kAM garbhu saMbhavalA jIra, AikaiM sala hoteM pari, tikta kSAriM, nAsti kIje // 16 // te kSAra pathyakarI, tari garbhu jire jaThariM, saveMci bAhirI, gaLaunu paDe // 17 // taiseM nAMva kSAra, sarva kalmaSa saMhAra, karma phaLa thAra, hoMci meMdI // 18 // aMtariM tatvAvalokana varte, manA pratItI parauteM, tata dhartIci nivarte, karma garbhu // 19 // __ te avaLokana aiseM, je zuddha jANaNe ase, samasta doSa dRSTi ruse, rusaNe nasiM // 20 // bhi jANaNe kiM rusaNe, teMhi gILije jeNe, ANi kevaLa ure je asaNe, toMca te jANa // 21 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [31] aisA jo bodhu, to samastAM doSAM kari vadhu ANiku yeku yeku bALabodhu, bolu parisa // 22 // to dRSTAMteM tuM parayAsa, loha lAgaleM pariseMsi, teM soneM hoya anyAsi, sUvarNa teM // 23 // tari teM kALepaNa teM geleM, pari teMci ujaLa jAleM, teviM pazupAza phiTale, prabodhatAM // 24 // kAM jyoti tamIM praveze, ANi aMdhakAru jAtu na dise, toci prakAze anAyAseM, tejaguNe // 25 // taiseM tatvateja nirmaLa, teNeM ajJAna hoya ujaLa, nivarte avalilA, karmatama // 26 // kAmanA na dharItu, karma karIto muktu, tatvadRSTi avalokitu, prAptu to gA // 27 // ziSyodvAra. 9 evaM vidhiM dRSTAMtiM ziSyAsiM AleM pratita, mhaNeM phiTalI ji bhrAMti, tAtkAlAce paiM // 28 // saMzaya sala phiTaleM, mana nizalya jAleM, maga mhaNeM jI uddharIleM, kRpA karUni // 29 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 32 ] ziSyU mhaNe tAtA, niHsaMzaya jAlAM sarvathA, parabrahmeA tRptAM keleM mAteM // 30 // " mAnaseM manorathu puralA, ANi svAtmabodhArtha bANalA, dustaru taralA, bhavasiMdhu hA // 31 // ji tumhAM devAMci upamA detAM, nyUna heM sarvathAM, kaivalya jJAna maja pAhAtA, tumhica jI // 32 // aMtaSkaraNIM bodhalA, maga stuti karU lAgalA, tatra guru nivArilA, saMketeM to // 33 // mhaNe rakSilAM ji tAtA, mhaNauni caraNAvari ThevilA mAthA, he tatva pAhAtAM trupti nAhIM // 34 // he manaci nAhIM sarvathA, te anupamya sAdhatAM yA AtmasukhA AtA, tumhI keli // 35 // gurUceM sAMgaNeM. tava gurumUrtti mhaNe putrA, yetha tujaci ArhatA, haiM ANikAsi sarvathA, sAMgho naye // 36 // heM tuvAMci jANAveM, ANikAMsi na saghAveM, sRSTighAtakAM na vhAveM, Aika putrA // 37 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [33] jo saMsAra sukhAtItu, ANi vairAgya yuktu, to karAvA taptu, yerAM sAMghAve nAM // 38 // jeyA viSayasukha na sare, vairAgya nAhiM pure, sAMghitaleyAMhi na pure, kAMhiM keleM // 39 // mhaNauni teM sarva gopya karAve, tuvAMci jANAveM, guru mhaNe na sAMghAve, kavhaNA prati // 40 // aiseMhi jari sAMghitale, tari tuvAM kAye jANitaleM, mUrkhAsi yeila vahile, pratIti kAM // 11 // __ je viSayasuSe bhulati, te brahma kevi jANati, bApuDe ThAkati, cocAvale // 42 // mhaNaunu sAMghitale neNati, vicaMbale ThAkati, bhraSTAbhraSTiM siNati, garbhavAsiM te // 43 // ___ AtAM jANAveM nigute, neNaNeM rigoM nedAveM tetheM, ehAveM garbhavAsi bahuteM, duHkheM asati // 44 // prazna guru brahmopadezu kariti, era te saveMci visarati, tayAM kavaNi gati, ziSyu puse // 45 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [34] uttara. __taMva guru mhaNe mahAmati, AtAM parisa te gati, icchecyA pAvati, yogAteM te // 46 // ___ te uttama kuLiM janmati, zuci prAjJa hoti, ANi vidhiyukta bhakti, kariti te // 47 // __ maga toSe anukrama pAvane, pAve devatraya cinheM, teyAMceni mAne, AyuSya bhogA // 48 // __ maga to martyalokI upaje, mAyA moheM na ghepije, ANi svayaM jJAna sahaje, yogu pAve // 49 // zaMkA. tava ziSya mhaNe pariyasA, tayA tatvajJA vidhi kAisA, jo utakarSu svecchA, sarva karmi // 50 // nirasana taMva zrIguru mhaNati, teyA devAMci vighne paDati, tye teyA kariti, upasarga // 51 // kavhaNI yeku jJAnAciyA cADA, rigAlA vairAgyA phuDhA, tava devAcA dhADA, paDalA teyA // 52 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [35] jJAna jANAve yA lAgi, lAgalA gurucA saMgi, tari devAcA AMgi, ani jaLe // 53 // kavhaNA ekAcA vicAriM, dekhili jJAnAci ujiri, tari kudaLighAta vari, AroDhile // 54 // dekhAM pAM zukadevo cAlavile, raMbhece poTa ciravile, aiseM akRtya keleM, kesaNe paiM // 55 // saMnyAsi kAM tApasa, jJAnahani bahuvasa, te ghaDiye khApara sAdRzya, karUna pheDI // 56 // jari mhaNasi kavaNa, tari sAna te jANa, loSTa kapAli sahitu ApaNa, idR dekhe // 57 // __ he bali avidyA kariti, upasarga ciMtiti, Amace pada ichiti, mhaNauniyAM // 58 // ehaviM jJAne jo sarisA, tayAsi vighnalezu kAisA, he sAdhakAci dazA, sAMghitalI // 59 // prasAdaprApti. tava ziSye vismayo kelA, aMtaSkaraNI saMtoSalA, maga caraNA lAgalA, zriguruceyA // 6 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 36 ] caraNAvaraunu uThavilA, samIpa baisavilA, maga mhaNe devAhuni AgaLA, kelAM tumhI // 61 // harSavinodeM phuDA, nAcatu gurupuDhAM vici mhaNe maja goDa, didhaleM svAmiM // 62 // " gurucaraNa mastakIM Thevile, ANi poTeMsi dharile, maga hAta pasarale, prasAdAsi // 63 // gurUni mUkhacA ugALu didhalA, mahAprasAda mhaNauni yere ghetalA, maga ziSyeM pusilA, siddhapaMthu // 64 // siddhapaMtha. ziSyu mhaNe tAtA, kavaNa kavaNA prAptA, yA vastU tRptA, anaMta siddha // 65 // AdinAthA prasAdeM, umAsvAmisaMvAdeM, machiMdra prabodheM, prakaTa jAle // 66 // jo pada piMDa jJAtA, nigAle karacaraNa dRSTAMtA, to jANa cauraMgIM siddhAMtA, kuLa dipaku // 67 // zrIgorakSanAtha, deha siddhi siddhAMta, paramatatva vikhyAta, AcArye jANa // 68 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [37] zrImuktAdevI yogIni, je samasta siddha ziromaNi, tiye prasAdeM cakrapANi, jJAnasidhdu // 69 // jaLAMgharu meDuki kaMthaDi, dhuMdhaDI, kApaDa, virUpAkSu // 70 // sarva susAverI, nAgArjuna kaNerI, luilAlA kukari, ratnaghoSu // 71 // kAnhu kudALa, dAripu kalAli, bhusaku kAMbaLa, koraMTaku // 72 // carpaTa kapITa kAMsAri, cATu bhATu kuMbhAra, kanakhaLu mikhaLu camAri, sAti tAMti // 73 // ghaTAmahiSu cokhalI, sarva bhakSaku siddha varalI, kAzyapu cihALI, ghaTu manAkSu // 74 // paMkaja dukhaMDi, licakA parakhaMDi, jaLAMgharu kavaDi, nirguNa bhaMgI // 75 // kumudu guDarI, voDikA kAverI, pAhANu sAgarI, ajapA bodhi // 76 // avadhutu guMDa marAuLa zabarI, manu ajagIri, jirAbAI khecarI, demAdevI // 77 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 36 ] bhAdu mAhiLu ciMcaNI, dhAmu dhUmra TiMTiNi, atibaLu mahAbaLu mAthaNI, govicaMdu // 78 // bodhi jainaMdu, kapALi somacaMdu, bharturi vijayacaMdu, tAlhA teli // 79 // caMDALi hADi, DoMki ghoDA cuLi, godAi thAkaDi, vimaLanAthu // 80 // vaNakAkaLi, SaDagu kokAvaLi, medaDi sutalI, sarva bhakSu // 81 // haridha-- ..... ...... deva, para zivA parautI dhAMva, mahimesi gA // 12 // gurubhakti. Izvara vAcA aisIci, sarva zAstra siddhAMta taiseci, tarituM gurudroho kahiMci, paDoM nediM // 13 // guru jethani dekhije, tetheMci loTAMgaNa ghAlije, kAM jiye darzi AikIje, namaskArije tayA dezA // 14 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 39 ] gurusthAniMhuni AleM, kAM gurukathana keleM, yera vyApAra rAhAle, AikAve yA // 15 // aisI ananya bhakti, toca uttama puruSa asati, ANi gurubhaktI parauti, siddhi nAhIM // 16 // deheM maneM vAcA, guruseve Adaru jeyAcA, tari zivosmi ho teyAcA, bodhu vADhe // 17 // ajJAna niHzeSa jAye, kevaLa jJAna rAhe, ApaNapeM ApaNa pAhe, gurusevA paiM // 18 // aise ApaNa yeoni phalaleM, jeM aTaka gurusevAbaLeM, pari guruvacana kevaLeM, ulaMghAveM nA // 19 // guru karitI teM na karAveM, guru bolatI teM na bolAveM, ANi guruceM na corAveM, kAMhiMca gA // 20 // guru sAMghatI teM kIje, gIta kAM gurusiM pAThAMtara na kIje, gIta zAstriM // guru jiye Asana baisati, kAM bhuvanIM jiye vasatI, tiye sevAbuddhi pUjajati, cittazuddhi // 22 // zAstra nocarIje, 21 // guruce guru tehI manI dharIjatI, guru tatviM pUjI - jati, gurunAmamALA vAijatI, vaikharIsi / / 23 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 40 ] gurudroha. aiseM jo na karI, to ApaNapayAM vairI, ANi nirayayoni mAjhAri, paDe to paiM // 24 // gurusi vAdu karitI, ANi veda niMdA karitI, te brahmaghAtaka hotI, mahApAtakI / / 25 guru vacana maniM na dharitI, gurusiM ahaMkAru karItI, to jAcije aghoriM, gabhavAsiM // 26 // guruvacanAMceni ahaMkAreM, kukamaiM patitu Acare, ANi guruceM visure, nAhiM karI // 27 // jJAnI jo vividhu, aisA jo ase samaMdhu, to lopauni apavAdu, Acare jo // 28 // to kalpa saMkhyA varSe, ase to avagatI mukheM, bhogauniyAM nimiSeM, rogiyA hoe / / 29 / / jahIM jAlA trikALavettA, siddha lakSaNIM pUratA, pari gurutyAgeM sarvathA, naraka bhogI // 30 // jeNeM gurusevA lopilI, pramANakiyA laMghilI, teNeM adhogatI ApulI, vRtti kelI // 31 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [41] jo guruteM tyajUnu jAe, niMdA paizunya khAe, to pApiyA yogI navhe, vastu karUnu || 32 // aisiyA abhaktI, Apule guru laMghitI, maga ANikAseM kariti, puzcaLIkeM // 33 // pahile yekurUkarItI. ekuci disu mAnitI, maga nAvaDe tAra karItI, ANiku yeku // 34 // aise guru sAMDove karitI, taiseci gurudrohiM paDatI, tayAci parI bhogItI, garbhavAsu te // 35 // guru karAveyA karitI, maga karuniyAM sAMDitI, hINa te tyajItI, pApabuddhI // 36 // teyAM guruvadhA pApa dhaDe, ANika zivadroho paDe, te adhogatI rokaDe, ghAlIjatI // 37 // prazna. taMtra ziSya mhaNe svAmI, kAMhi yeka pusaina jI bhiM, teM prasanna houni tumhIM, sAMdhAveM bhaja // 38 // eka khaMDajJAnIM lAgale, yeka maMtrayatriM jaDale, adhamopadezi paDale, aghore paiM // 39 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 42 ] uttara. taMva guru mhaNatI, te AdhiMci kAM neNatI. maga karUniyAM karitI, vicAru kAM // 40 // te sAca kiM laTikeM, heM Adhici jANAveM nikeM, nAhiM tari sAzaMke, pAtra hoije // 41 // AdhIM dhaDaphuDeM vicArije, maga guru kaje, jevi kuLakanyA varije, jANauniyAM // 42 // maga keleyAri aisI, he cikhimikhI kAisI, pIra ANika pariyosa, upAo ase, // 43 // tari jayAcA anugraho AdhiM, tayAteM pusAveM trizuddhI, tai ANikI ThAI buddhi, karUM lAhe / / 44 / / kAM AdhilA guruceona abhAveM, ANikA gurUteM bhajAveM, taiM doSAteM na pave, sAdhaku to // 45 // guru devaMgata hotI, kAM dipAMtarA jAtI, teyA vAMcUna ANike ThAI saMgatI, karUMci naye // 46 // jo yogu pahiliye ThAMi sAMghatI, toci saMvAdu ANikI ThAI dekhatI, tari AdhIla guru mAnijatI, trizuddhi gA // 47 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 43 ] yenhaviM kapALI jaDe, nAthilA doSa ghaDe, jaiM AMdhaLeM parDe, karADisi // 48 // nirdeveM mAnaM zuddha navhati, maga gurUvAra guru kariti, te taiseci loTijati, adhogati // 49 // sadaiva to koli bhalA, jeNe mAtiyecA droNu kelA, teyAcA aisA vizvAsu jAlA, tari asiDa kavaNu // 50 // kAM sati sAvitri houni, lagna lAgatAMci nidhAna, bhartArAceM Aikoni mana, dRDha citta kele // 51 // aisA vizvAsu jetheM, te tatpuruSu nigute, je loTateyAM jugAM mAgute, sthira karitIM // 52 // jo pahilA saMkalpu uThilA, to teNeM sAca kelA, tari ziSyadharmu cAlatA kelA, sadaive teNeM // 53 // enhA gurU karja, to manA naye tari ANikA bhaji - je, tari gurudrohI koTheM Thevije, adharmesi // 54 // aisA apramAdu na ghaDe, teyAceM jyAleM vADhe, ANi jive te puDhe, teyA ThAke // 55 // mhaNauni prayatneM sevA karja, manovRtti bhaMgo nedije, avajJAne dekhije, gurudevAsi // 56 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [44 IzvarAdika kopati, te zrIgurUni rAkhijati, ANi zrIguru kopati, tari kavaNu rAkhe // 57 // ___ jo gurUcA manI nureci, to asatAM bodhu na paveci, karmirUpa baseci, ardhakUpIM // 58 // ___ guru yeNe AkAreM, umAsahitu harihareM, vasije carAcareM, zrIgurU murti // 59 // bramhAkoTi madhyantu, jituke kAhiM vartata, teM zrIguru caraNIM vasata, nitivaMta paiM // 6 // ___ gurucaraNa sevauni. Agi hAta lAvauni, jiye jaLeM yota spauMni, tiye tirtharUpeM // 61 // gUru tirtharUpa jANije, avajJAbhede na dekhije, droho paDo neMdije, doSadRSTi // 62 // __ he siddha dharma sAdhiti, je Izvara bolijati, te Amhi tujaprati, sAMghitale // 63 // prazna. tava ziSyu mhaNe tAtA, guru sevijati AtmahitA, pari pramAdavaze avacitA, droho ghaDe // 64 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 45 ] tari je yAceyA uttara, gurudroho ghoSa nistara, aiseyAcyA upasArA, sAMdhijo ji // 65 // uttara. tava saMtoSoni gurunArthe, mhaNitaleM ziSyAteM, AgA gurudroho nivarte, gurukRpA vi ..... ........ ...... ziSya mhaNe, AtAM jANijaila kavaNeM, maja bolatAMci avaghaDavANe, bolaNeM jeM // 92 // jeM hAlaUni na hAlaNeM, nedakhauni dekhaNeM, saghaNavaTa asaNeM, vyoma jaiseM // 93 // je jANaNaici kevaLa, svarUpaci nizcaLa, te myAMci miM niSphaLa, jANitaleM jI // 94 // aiseM jANaNeM nivaDaleM, jaiseM pAhaleMci pAhAleM, teMci teM lAdhaleM, bhyAMci mAteM // 95 // aisA bodhAcA kevaLu, kelA maja sukALu, kIM jANAveM yA aLumALa, ureci nA // 96 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat * www.umaragyanbhandar.com Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 46] kiM jANaNeMci jAleM, AtAM dvaitabhAva gele, nAzauniyAM jI / 97 // AtAM jaiseM aseM taiseM asatAca ase, asaNeMci " kiM jANAveM yA mULa AleM, ase, adRzyA ziu // 98 // " aikAMtAsi yekAMtapaNa, paripUrNa paripUrNa catuSTayA si kAraNa, nirguNa je // 99 // je yekaleci yeka, ANi zaSAsi zeSa, sukhAsi sukha, sukhaci je // 1000 // sadA tRpta tRptavaMta, ApaNAMpAMci nivaData, ApaNapeMci ApaNa asata, ApaNapeMsiM // 1 // tumhIM kRpAdRSTI pAhilAM, maga ApaNapeMci uThilA, kiM uThileMpaNeM jAlAM, ApaNapeMci // 2 // ANi ApaNapeMviNa kAMhiM, vizvi dujeMci nAhiM, aMtiM bolaNeyAMci lihi, pusilI jI // 3 // AtAM bolaNeyAMcA mAgu moDilA catuSTayAcA ThAo pheDilA, to pailupAru pAtalA, tatvakRpA // 4 // tumaciyA kRpecyA bharovarI, prapaMcA kelI boharI, kIM dusarepaNa nidasurI, sAMDoni geleM // 5 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] AtAM saMsArazaMkA phITalI, paMcamahadbhatiM bhUteM viramaliM, aila pailA miLAliM, bhavabIjeMsiM // 6 // jivAcI jivadazA gelI, ANi zivAcI vivaMcanA ThelI, svameva pratIti jAlI, abolaNeM jeM // 7 // jI myAM ApaNa dekhila aise, na dekhaNeyAM sArikhe jaise, neNaNeyAM sArikheM ase, ekaci jeM // 8 // aiseM jeM brahma amita, aMtarbAhya bharIta, saMpUrNa dAvita, jAlepaNeM // 9 // ___ziSyu bolAveM teM bolilA, maga nivAMtu bola nuThelA, avaLokuM lAgalA, gurumUrtIteM // 10 // aisA zrIgurUci jAlA jANItalA, prAptIta hA pAtalA, AtAM svarUpiM ApulA, ghAluM yAsi // 11 // __guru mhaNatI ziSyu muktu bhalA, mici te hA jAlA, AtAM karuM ApulAM, nijabhaktu // 12 // __taMva zrIguru jAle prasanna, pasarauni vizALa vadana, jaise ujaLale gagana, caMdra biMbiM // 13 // maga zrIguru mhaNatI ziSyAteM, AtA tuM praveza gA yetheM, pAvalAsi mAteM, abhedarUpeM // 14 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [4] aisA dhvani AikilA, taMva ziSyu mukhiM pravezalA, jaisA prakAzu mInalA, prakAzAsi // 15 // kAM samudriM samudru misaLalA, kAM AkAziM AkAzAlayo jAlA, hariharAM jAlA, aikyavAdu // 16 // __ taiseM ubhayatAM mInale, brahmatIja yekavATale, guru rAzi vADhInale, asaMkhyAta // 17 // gurunu ziSyAcA ghoMTu bharUnu, ApaNayAMhi miThI deunu, pratItimAgu sAMDaunu, rAhilA paiM // 18 // AtAM mAgAM puDhAM ekuci, ghanadATa guruci, tayA sukhA na yeci, rUpa kruuN|| 19 // guru ziSya yeka jAle, teM jAlepaNahi gele, gele. paNa rAhile, vaTezvariM // 20 // ___ aisA ziSyu gurubhakti bodhalA, vedaguhya pAtalA, kavitA dharme saMpalA, prabaMdhu hA // 21 // ___ he caturvidha bhakti, hA pAMcavAM puruSArtha jANatI, te kaSTiM samApti, pAvavilI // 22 // mahAI bolilAM Araja, bALabodhapaNe viraja, guruvaTezvariM vAilI pujA, cAMgA mhaNe // 23 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com * kAsamu samudramisaLa ko nayA mInala jiyakIya Ayaemohima cAhutamanAA vighanadATara vitayA sukhAna gelapaNarAhilIvi lAbhahAi mATI bolilI rajAdA 214 sarvatIrtha yajJaphalApAvijelAhakA 2 jAnA rivAdvArA ziSyava tamAma paripakva navalapara ya mAThIpAvalI 22 // hai| vAkadarapata vAMga avadhutra simAnAmA danuvazaGkuki // kavasavacAramAtithI gAtI thI ke mahimAkANusevinASTayajJasaMpAdanAzAmA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [49] sarva tIrtha yajJa phaLa, pAvije avaliLa, he kathA parisatu nirmaLa, zrote vakte // 24 // ___ vaTezvarAcA sutu, cAMgA mhaNe avadhutu, siddhasaMkate mAtu pragaTa kelI // 25 // ___ hA graMthu pAvalA samApti, tai zAALavAhanu zaku kitI, kavaNa saMvatsaru mAsu tithI, vAru kavaNu // 26 // ___ kavaNa kSetra sthAna devatA, kavaNa gaMgA tIrthA, kaisI mahimA kavaNu sevita, pRthajJa sAMghoM // 27 // zake cautiseM bArA, paridhAvI saMvatsarA, mArgazira zuddha tIja ravivAra, nAmasaMkhya // 28 // harizcaMdra nAna parvatu, tetha mahAdeo bhaktu, sura siddhagaNI vikhyAtu, sevije jo // 29 // ___ harizcaMdra devatA, maMgaLa gaMgA saritaH, sarva tIrtha puravitA, saptasthAna // 30 // brahmasthaLeM brahma na saMDitu, caMcala vRkSu anaMtu. liMgiM jagannAthu, mahAdeo // 31 / aisA sarvAMcA samAo, kaLI saMsAru duHkhAcA pravAho, tA deo mokSAcA utsAo, zanaiH zanaiH // 32 // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [50] jo tIrthAsi tarthi, kedAreMsiM tukitAti, ANi kSetriM nirmAtI, prabaMdhu hA // 33 // AtAM gaNanAtha sarasvatI namaskAra dinapratI, jihiM yoganirvANasamApti graMthu nelA // 34 // ___ iti guruziSya saMvAde, tatvasAra prabaMdhe, kathileM vaTezvaraprasAde, yogarahasya he // 35 // __ aisI caturvidha bhaktI rasALa, voviyA dasADazata ratnamALa, vAilI vaTezvaracaraNayugaLa, cAMgA mhaNe // 36 // // iti zrI guruziSya saMvAda tatvasAra pUrNAmiti // // zubhaM bhavatu / zrI vaTezvarArpaNamastu / zake 1483 durmatinAma saMvatsara aSADha zuddha 1 zukra nadine pAtharga sthAne kedAraliMga samIpe boga pAThakena ida pustakaM likhitaM // zubhaM bhavatu // lekhakapAThakayorvijayI rastu // zivArpaNamastu // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIpA. OM namaH kuMjarezvarAya-hA praNAma graMthalekhakAne kelelA Ahe kI graMthakA cAMgadevAne, he sAMgaNe kaThiga Ahe. kuMjarezvara nAMva saMskRta vAGmayAMta upalabdha nAhI. yAcA artha gaNapati hoU zakela kiMvA he ekAdyA kuladevatecehI nAMva asU zakela. myAM--junyA marAThIta myAM, miyAM va kvacit meyAM azI rUmeM ADhaLatAta. saMskRta mayA' varUna hI rU jhAlI Aheta. gagezvaru--gaNapati. akArAMta nAmeM, vizeSaNe va kAMhIM dhAtusAdhiteM junyA marAThIta ukArAMta vAparalelI ADhaLatAta. kalmajhavanakuThAru--nAparUpI vanAcA nAza karaNArA. 'kalmakSa hA zabda saM. 'kalmaSa' yAcA apabhraMza Ahe. azA prakAracoM rUpake marAThI junyA vAGamayAMta havI tevaDhI sAMpaDatIla. yAca graMthAMta azA rUpakAMcI relacela kamI nAhI. 'kalmaSa dhvaMsakArI' pada hitopadezAMtahI sAMpaDateM. (2) saujanyAMcA aMkuru--cAMgalepaNAcA koMbha. prathama padAvarIla anusvAra lekhakatramAdAne AlA asAvA. varIla prakAraceca hehI rUpaka Ahe paNa yetheM samAsa na vAparatAM vigrahavAkya vAparale Ahe. zabdabramhavidyA-vedavidyA. unmepa-yA zabdAcA mULa artha DoLe ughaDaNe asA Ahe. yAvarUna puDhe yAcA artha ajJAnAMdhAMce DoLe ughaDaNAre jJAna asA jhAlA. yethe yAca arthAne hA zabda AlA Ahe. jJAnAcA taruvara hAca kharA kalpavRkSa mhaNaje jJAna heca kharokhara kAmanA pUrNa karaNAre Ahe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Dullattu-Dulata asato. yA prakAracyA dhAtusAdhita vizeSaNAce rUpa prAyaH ukArAMta sAMpaDate. zevaTIla takArAce dvitva mAgIla lakArAcyA dvitvAmuLe Ale Ahe. abhinavitu-abhinaya karito. 'ya' cA 'va' jhAlA Ahe. kuvidyAbharaNahutAzanu-cAMgadevAne yA oMvIMta avidyA va kuvidyA yAMtIla bheda moThyA gamatIne dAkhavilA Ahe. avidyA mhaNaje vidyecA abhAva hA svAbhAvika asato. vidyA zikaNyApUrvI pratyeka manuSya avidyaca asato. mhaNUna avidyesa svAbhAvikapaNe vADhaNAr2yA gavatAcI upamA dilI Ahe. paNa kuvidyA hI svAbhAvika nasUna svataH miLavilelI asalyAmuLe kRtrima va mhaNUnaca alaMkArA sArakhI asate. alaMkArA pramANeca kuvidyecIhI mANasAsa aiTa asate. cAMgadevAsa svataHca ApalyA kuvidyecI jANIva asalyAmuLe tyAja kaDUna hA bheda dAkhavilA jANe aparihAryaca hoteM. jJAnAgnIsa avidyA tRNAsa jALaNArA paNa kuvidyAbharaNAcI Ahuti khANArA muddAmaca mhaTaleMseM vAtateM. jJAnAjJI-jJAnAgni, asA pATha havA. girije zaMbhucA-girijecA mhaNaje pArvatIcA va zaMbhu mhaNaje zaMkarAcA. cAMgadevAcyA bhASetIla he prathama padAceM sAmAnyarUpa dhyAnAta ThevaNyAsArakhe Ahe. hiMdIta hA praghAta sarasahA cAlU Ahe. vAcA pradakSiNA karunu-vANIne pradakSiNA karUna. vAcA he saMskRta tRtIyaikavacanAMta rUpa marAThIta bareca veLa taseMce taseMca sAMpaDateM. udAharaNArtha kAyAvAcAmaneM. ANakhIhI kAhI saMskRta rUpeM marAThIta tazIca rAhilI Aheta. jaseM rAjazriyA virAjita. Una pratyayAMta dhAtusAdhita avyayAceM ukArAMta rUpa zrIzivAjI mAharAjAMcyA veLacyA patravyavahArakAlAparyaMtahI sAMpaDateM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sASTAMga praNamanu - sASTAMga namaskAra. 'praNamunu' heM rUpa 'praNamanu' aseM pAhije. kAraNa yetheM heM Una pratyayAMta dhAtusAdhita nasUna nAma Ahe. sASTAMga namaskArAcI prathA mahArASTrAMtIla asUna tI ajUnahI 'sA. na. vi. vi.' yAMta saMkSepAneM vidyamAna Ahe. 'sASTAMgI namana karuni ATha vaNa' yA AryAcaraNAMta paMtAMnIhI sASTAMga namaskArAMmuLe dona hAta, dona pAya, dona guDaghe, chAtI va zira yA ATha aMgAMsa ghaTTe paDaNyAcyA praghAtAcA ullekha kelA Ahe. (7) mULikA -- mULa, muLo. kAzmirIcI nAyikA - vidyecI adhidevatA. kAzmIra deza dahAvyA zatakA pAsUna bArAvyA zatakAparyaMta vidyeceM mAheraghara jhAlyAmuLeM tyAkALIM kAzmIrI hA zabda vidyA kiMvA vidvAnAMcA vAcaka jhAlelA hotA. budhIsI buddhIsa. vAgezvarI - saMskRta 'vAgIzvarI' ceM marAThI apabhraSTa rUpa. (8) gokSIraghavaLa-gAIcyA dudhApramANeM zubhra. ubhayakuLa---sAsaraceM va mAheraceM azIM donhIM kuLeM. sarasvatI, bramhaputrI va zivasnuSA asalyAneM-- ticI donhIM kuLeM zuddhaca hotIM. ( 9 ) jiye -jilA. pAzAMkuzagharaNa -- phAMsa va aMkuza yAMce dhAraNa. cAMgadeva yAneM zAradeceM 'vINA pustaka dhAriNI' aseM varNana leM nasUna 'pAzAMkuzadhAriNI' aseM keleM Ahe. yAvarUna tyAce matAneM vidyA hI kevaLa vinoda va AnaMda utpanna karaNyApekSAM cittAsa' bAMdhaNArI va iSTakAryAkaDe pravRtta karaNArI Ahe. 'yogazcittavRtti nirodhaH yA tatvApramANeM vAgaNAr2yA yogezvarAsa heM sAjeseMca Ahe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahimAgne-lekhakAcyA pramAdAne hA zabda asA lihilA gelA Ahe. 'mahimA' hI tIna akSare lihilyAvara puDhacyA 'gahana' zabdAMtIla 'ga' lihilA gelA. paNa kAnA deUna tyAsa purA karaNyApUrvIca lekhakAcyA lakSAMta ApalI cUka AlI va tyAne 'ne' he akSara lihile. paNa 'ga' cA ardhabhAga khoDAvayAcA tasAca rAhilA. yethIla zabda 'mahimAneM' mhaNaje moThepaNAmuLe, asA Ahe. 13vyA oMvIcA prathama caraNa 'je mahimAneM gahana' asAca Ahe. (10) navarasa-zRMgAra, hAsya, vIra, karuNa, raudra, bhayAnaka, bIbhatsa, adbhuta va zAMta, he naU rasa. saptasvara-SaDja, RSabha, gAMdhAra, madhyama, paMcama, dhaivata va niSAda he sAta svara (11) atI, ti-yetheM kAMhIM lekhana doSa asAvAse vATate. artha spaSTa lAgata nAhI. (12) laMbike, khecarI hI donhIM yoga zAstrAMtIla devatAMcI nAve Aheta. yA nAMvAcyA mudrAhI Aheta. (13) anuvAdalI--bolalI. sarasvatI prasanna hoUna 'bhalAre' aseM mhaNAlI. (14) AtAM-yethe prathama pRSTha saMpaleM. puDhacI patre na miLAlyAne puDhe kAya asela he sAMgatA yeta nAhI. paNa gaNezazAradAvaMdanA naMtara bahudhA guruvaMdana aselaseM vATate. he sAMpaDateM tara cAMgadevAcyA gurUbaddala kAhI mAhitI vizeSa miLaNyAcA saMbhava hotA. yethUna puDhacI 19 parne mhaNaje 590 oMvI paryaMtacA bhAga gahALalA Ahe. (590) deha ahaMtesi-dehAbhimAnAsa. yA oMvIMta vairAgyAcI atyaMta suMdara vyAkhyA dilI Ahe. dehAcA abhimAna soDaNe yAcaMca nAMva vairAgya. 'rusaNe' yA zabdAneM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phAraca bahAra kelI Ahe. samarthAMcyA 'prItiviNa rUsUM naye' yA sAMgaNyApramANeM dehAcI prIti agadI svAbhAvika Ahe. paNa tarIhI deha ApalA Ahe hI goSTa ThAUka asUnahI tyAcA abhimAna na bALagaNeM heMca khareM vairAgya. ichA - icchA. ApeseM-- AneM Apa. yAceM zuddha rUpa ApaiseM hiMdI 'ApahI se' pAsUna ApaIseM. ApaiseM, ApeseM aseM jhAleM asAveM . (591) aSTAMga yoga bhyAnu--aJTAMga yogAbhyAsu. yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhyAna, dhAraNA va samAdhi hIM yogAcI ATha aMgeM. paramahaMsu -- yogyAMcyA koTIMtIla zreSTha koTIcA puruSa. (592) gopya gavhara--na sAMgaNyAsArakheM gUDha. sakaLai--- sakaLahI. 'ha' cA lopa hoUna sakaLai, 'sakaLe' aseM rUpa jhAleM Ahe. ApaiseM hA zabda pahA. niHzabdAvAra - zabda rahita anubhavAcyA AdhArAvara. (593) ujeDeM-- ughaDapaNAneM, spaSTapaNAneM. (594) sopAneM-- kramAkramAne, pAyarI pAyarIneM. bolijaila -- bolileM jAIla. dhAtUsa 'ijaila' hA pratyaya marAThIta karmaNi rUpa hota ase. cAMga - cAMgalepaNAneM. lAUna junyA (595) pariyesA - aikA. hA dhAtu saMskRta 'parIS' pAsUna nighAlA Ahe. 'parIS'' ceM bhAvavAcaka nAma paryeSaNa hoUna pariyeSaNeM, pariyesaNeM yA kramAneM hA marAThIMta utaralA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirguNabhakti--cAMgadevAne yethUna yA bhaktIveM vargana kele Ahe. sthUlabhakti va sUkSna bhakti yA dona prakArAMce vargana gahALa jhAlelyA graMyabhAgAMta asAveM. cAMgA-yA nAvAne cAMgadeva svataHcA ullekha karito. vAtivarI-bArA aMguLAvara. hA nAtha sAMpradAyAMtIla zabda Ahe. 'to vAtivarI pavanu, givasitA na dise' aseM jJAnezvarahi mhaNatAta. donhI nAkapuDyAMtUna jo vArA vAhata asato tyAcI maryAdA bArA aMgulAMcI Ahe. tyAcyA AMta. givasitAM--sAMpaDale asatAM. saMskRta 'gaveSaNA' yA pAsUna hA dhAtu jhAlAseM vATate. (597) pApA puNyApUrvI-pApa va puNya yAMcyA kalpanAMce AdhI. prathama padAcyA sAmAnyarUpAkaDe lakSa dile pAhije. cevavi-jAgRta karI. (598) dhuNI-nAza karI. (599) Aho--aho. vAcakAMce kiMvA zrotyAMce lakSa vedhaNyAsAThI vAparaleleM saMbodhana. iye parauti--icyAhUna palIkaDacI mhaNaje zreSTha. (600) vaTezvarAprasAdeM--vaTezvarAcyA kRpeneM. 'ra' cA kAnA lekhaka pramAdAne paDalelA disato. vaTezvarA baddalacI mAhitI upodghAtAMta pahAvI. Aikatu-aikota. AjJArthoM saMskRta ukArAMta dhAturUpAvarUna he rUpa pracArAMta Ale. puDhe zevaTacA 'u' upAMtya svarAzI miLUna Aikota-aikota aseM rUpa jhAle. A+Iz yA saMskRta dhAtUpAsUna aikaNe hA dhAtu janmalA Ahe. ajUnahI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAdyAceM dhyAna AkarSaNa karUna tyAsa aikAvayAsa lAvAvayAceM asatAM ApaNa 'heM pahA' mhaNato. jiyA --jImuLe. saMskRta 'yayA' pAsUna. (602) rUparUpAtita padA-rUpa va rUpAtIta yA nAMvAcI. sAnaMda -- cAMgadeva oMvIcyA yamakAbaddala barAca bephikIra disato. yetheMca dhA, dA, va da ceM yamaka Ahe. (603) pApti--prApti. vilitti - - ' vyutpatticeM' apabhraSTa rUpa. prathak-pRthak, vegaLepaNeM. (604) kuDaMliNi zakti - - kuMDalinI nAMvAcI eka nADI zarIrAMta Ahe. hI jAgRta karaNeM yogAceM eka mukhya kArya Ahe. jJAnezvarI a. 6, ovyA 221 te 291 yAMta kuMDalinI, ticI jAgRti va tyA pAsUna hoNArA pariNAma phAraca surasa rItIneM sAMgitalA Ahe. yA graMthAMtahI puDheM thoDeMseM kuMDalinI - varNana Aheca. mhagoto -- mhaNina yA dhAtUcA prayoga yA graMthAMta bareca veLA kelA Ahe. kartari rUpa mhaNipaNeM va karmaNi mhaNijaNeM. era-- itara. yAceM yera aseMhi rUpa ADhaLateM. ( 605 ) sAMdhijaila -- sAMgaNeM yAceM rUpa vareca veLAM sAMghaNeM aseM ghakAra yukta sAMpaDaleM. nAgaru -- cAMgalyA rItIcA. nagara pAsUna hA zabda jhAlA Ahe. nagarAMta zobhesA. avadhAne - avadhAna, dhyAna. na varIla mAtrA puDhIla de muLeM lekhakapramAdAneM paDalI asAvI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ voMkAra--OMkAra. zabdAMcyA AraMbhIcyA okArA baddala vokAra va ekArAbaddala yekAra nehamI yeto. (607) tasya-saMskRta rUpa jasecyA taseMca Ale Ahe. mana vyomA pAsonu--manAcyA AkAzA pAsUna mhaNaje pokaLItUna. (608) mana buddhicA gavharI-manAcyA va buddhIcyA gUDha ThikANI. 'ca' yAcyA marAThItalyA duherI uccArAmuLe puSkaLa ThikANI 'ca' cyA jAgI 'cya' va 'cya' cyA jAgI 'ca' lihilA jAto. udAharaNArtha yetheca 'cyA' ce aivajI 'cA' lihilA gelA va puDhacyAca caraNAMta 'cAri' cyA jAgI 'cyAri' lihile gele. yA cArI prakArAcyA vANIMce varNana samarthAMnIhI dAsabodhAMta dazaka 17vA, samAsa 8vA, oMvyA 1 te 3 madhye kele Ahe. (609) mAtravRtA-mAtrAvRtA. nivaLa iMdriyAne yukta. bhagavadgItetahi 'mAtrA' zabda yAca arthoM 'mAtrAsparzAH' yA padAMta AlA Ahe. paramAtmeyA--paramAtmyAcA. ghoSu-ghoSa, dhvani, nAda, va zabda yA cAra niranirALyA ekA puDhIla eka pAyar2yA Aheta. atyaMta sUkSma to ghoSa, naMtara dhvani, kiMcitsthUla to nAda va dusar2yAcyA zravaNeMdriyAsa gocara to zabda. (610) pazyaMti--pazyaMtI. parecyA puDhIla vANIce svarUpa. parA hI pUrNapaNe avyakta, dusar2yAcyA najaresa yeNArI tI pazyaMtI, oMTha hAlAvayAsa lAgale kI madhyamA va spaSTa aikU yeU lAgalI kI vaikharI, ase vANIce cAra bheda kele Aheta. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (611) sthUla bIja-spaSTapaNe dhyAnAta ANUna deNAre akSara. bIja kiMvA mAtRkA hI tAMtrika vidhIMtIla viziSTa akSare Aheta. niranirALayA devatAMsAThI hI niranirALI mAnalI gelI Aheta. (612) haMsa vAkya---'haMsaH' he vAkya. he ahaM saH hmaNaje mI to (ca Ahe) yA vAkyAceM saMkSipta rUpa. pratyeka zvAsA barobara vAyu AMta oDhalA hmaNaje 'saH' yA sArakhA va vAyu bAhera paDalA hmaNaje 'haM' yA sArakhA nAda hoto yA pratyeka zvAsocchAvAsA barobara to mI, to mI, hI bhAvanA jAgRta ThevaNAre teM haMsa vAkya. (613) viMdanAdabharitu--biMdu hmagaje anusvArAsArakhyA nAdAne yukta. bijadvaya-bIjaya. ziuzakti--ziva zakti. 'haM' he Atma sUcaka akSara zivAceM va 'saH' he anyasRSTisUcaka akSara zaktIce dyotaka mAnale gele Ahe. 'ziva' yAMtIla 'va' cyA jAgI 'u' AlelA disato. yAca pramANe 'jIva' yAceMhi lekhana 'jIu' aseM ADhaLateM. (614) ajapA--jicA japa karAvA lAgata nAhIM to ajapA. 'OM haMsaH' yA akSarAMcyA nAdAcI punarukti hmaNaje japa. toMDAne japa na karitAM pratyeka zvAsocchavAsA barobara hotaca asato hmaNUna yogI loka yA maMtrAsa 'ajapA gAyatrI' aseM hmaNatAta. AtAM--AMta cyA aivajI lekhakapramAdAne AtAM lihile geleM. pRthagbIjeM niranirALI bIjAkSareM. AMta praveza kelA kI sRSTi va bAhera paDaleM kI saMhAra. 'yadidaM kiNc| tatsRSTvA / tdevaanupraavisht|' yA brahmopaniSadAMtahi heca sAMgitale Ahe. hmaNUna mAyece kiMvA sRSTIce bIja sakAra va IzvarAce AtmapratIka bIja hakAra azI niranirALI bIjAkSare Aheta. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat ___www.umaragyanbhandar.com www Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (616) avarohiM virohi-caDha utArAMta. zvAsAcyA Ata bAhera yaNyAMta. manavyomi-cittAcyA cidAkAzAMta hI nAdAkSareM satataca vAvarata asatAta. (617) chaMdaruSidevata--pratyeka maMtrAcA chaMda, RSi va deva ThAuka asalyA zivAya maMtra siddha hota nAhI hA maMtrazAstrAcA siddhAMta Ahe va he sAreM gurumukhAneMca kaLaleM pAhije hA daMDaka Ahe. (619) unme-ughaDapaNAne. mAge jasA uje. zabdAcA prayoga kelA Ahe tasAca yetheM unmeSa zabda vAparalA Ahe. bAlaboce-spaSTapaNe va lahAna mulAsa samajela azA ta-heneM. marAThIsahI hA zabda lAvitAta hmaNUna marAThIta asAhI artha yetheM karitAM yeIla. tyAveLace sAreca graMthakAra marAThIta lihIta asatAMnA yA goSTIcA ullekha karIta asata. puDhehi oMvI 1023 ta hI goSTa cAMgadevAneM- hi spaSTa kelI Ahe. (620) dehagoLakotpatti-dehAcyA goLyAcI upaja. sarva dehAsa hI nADI mukhya AdhAra mAnilo gelyAmuLe dehanirmitIsaca hI kAraNa mAnilI gelI Ahe. 604 oMko madhyeho kuMDalinI hmaNajeca piMDa aseM hmaTale Ahe. (621) bhujaMgaLaNe-bhujaMgapaNe baddala cukIne lihile asAveM. sUtale--nijalo ase. 'sUtanA' yA hiMdI dhAtUvarUna 'sUtaNe' yA marAThI dhAtUcA prayoga kelA Ahe. puDhehi oMvI 658 madhye 'sUtalI' hmaNaje nijalelI yA arthoM yA dhAtUcA prayoga sAMpaDato. 'sUtale' he rUpa lekhakapramAdAne jhAle asAveM va yA lekhakapramAdAce kAraNa prAcIna lipItIla mAtra pramANe lihilI jAta asaNArI velAMTI asAvI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhAri--AdhAracakrAce ThikANI. yogazAstrAMta ApalyA zarIrAcyA ThikANI sahA cakraM mAnalI Aheta. gudadvArAjavaLIla zivaNIcyA ThikANI (1) AdhAracakra, nAbhipradezAjavaLa (2) svAdhiSThAnacakra, hRdayadezAce ThikANI (3) maNipUracakra, nAsAmUlI (4) anAhatacakra, kapALAce ThikANI (5) vizudvavaka va zirobhAgoM (6) AjJAcaka azoM hI sahA cakeM hota. cakra magaje zarIrAMta kholagaTa asalelI vAToLI jAgA. samAdhi lAvatAMnA vAyu Urdhva karUna brahmAMDoM neU lAgale jhaNaje yA sahA cakrAMcyA ThikANI to bharUna rAhata asato azI yogAcI mAhitI Ahe. (622) vidyu-vidyut, vIja. machaka-bhatsya, mAsA. 'tsa' cA prAyaH 'cha' hoto. 'ka' hA svArthI pratyaya Ahe. AdhAri-AdhAri. (623) AghArigI--AdhAriNI, AdhAra asalelI kiMvA AdhArasthAnI rAhaNArI. (624) kuLA akuLA--kula zabda hA yethe zaktimArga saMpradAyAMtIla arthoM vAparalA Ahe. zakti va ticeM sUjana yA arthoM kula zabda yethe vAparalA Ahe. yA pAsUnaca kaula magaje vAmamArgo zAkta asA artha hoto. yA zaktIcA hmaNaje kuMDalinIcA vicAra zAkta va azAkta doghehi karitAta. pakSadvaya--jIva ANi ziva yA donhI pakSAsa. nADiyA-iDA, piMgalA va suSumnA yA tInhI nADIsa. yogazAstrAMta yA tIna nADyA mukhya mAnilyA Aheta. (625) dazavAyu-prANa, apAna, vyAna, udAna va samAna he pAMca va calana, valana, prasAraNa, nirodhana va AkuMcana karaNAre kiMvA nAga, kUrma, kRkaza, devadatta va dhanaMjaya www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 yA pAMca nAMvAMnI prasiddha asalele pAMca miLana dahA. pahA dAsabodha da. 16, sa. 6, oM. 3, 4. guNatrayA-satva, raja va tama yA tIna guNAMsa. pIThatrayA--pIThacayA asA pATha havA. zarIrasaMkhyA--sAta. hI sAtahI pIThe pazcima mArgAcI hmaNUna jJAnadevAMnI ApalyA uttaragIteta puDhIla pramANe sAMgitalI Aheta. trikuMbha kiMvA trikUTa, zrIhaTa, golhATa, auTa, bhramara, caitanya va brahmaraMdhra hI tI sAta pIThe hota. dazavidha-guNAtmaka jIva, mana, buddhi, citta, ahaMkAra va paMcamahAbhUteM miLUna dahA prakAraceM. (630) janmajAle---janmajale, janma dile yA arthI janmajaNe yA dhAtUce rUpa asAveM. oMvI 632 madhye 'prasaunu' aseM jhaTale Ahe. (631) sarvAM zeSAM--sarva itara goSTIMta. (633) kSitipraroho--kSiti praroheM asA pATha asAvA. jaminI pAsUna vADhalyAne. (634) keti--kiti kiMvA keMvi. vikaraleM-vikArale. (635) IzAna--yA va puDhIla 636 yA oMvIta paMcatatvAMvara sthApilelI pAMca IzvarasvarUpaM sAMgitalI Aheta. vibhUti dhAraNa maMtrAMta zira, mukha, hRdaya guhya va pAda yA pAMca ThikANI AkAza, vAyu, teja, Apa va pRthvI yA pAMca bhUtAMce bhasma karUna Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 aMgIM caciNyAcI kalpanA Ahe. yA pAMca maMtrAMtIla prathama zabda pratyeka bhUtAcA adhipati mAnalA Ahe. 'IzAnaH sarva vidyAnAM' yA maMtrAMtIla IzAna, 'tatpuruSAya vidmahe' yA maMtrAMtIla tatpuruSa, 'aghorebhyo' yAMtIla aghora, 'vAmadevAya namo' paikIM vAmadeva va 'sadyojAtaM prapadyAmi' yAMtIla sadyojAta, hIM tIM pAMca Izvara svarUpeM hota. (636) anukremeM--anukrameM asA pATha havA. puDhIla mAtremuLe 'ka' vara mAtrA lihilI gelI. (639) dIpakaLikA - - divyAcI jyota. hA saMkoca va vikAsa upaniSadgraMthAMsa pramANabhUta Ahe. brahmavallIMta hAca krama sAMgitalA Ahe. ( 640 ) yAvegaLA -- yAhUna nirALA. rUpAtIta mhaNaje sarva prakAracyA rUpAMta rAhaNArA paNa tyAhUna nirALA. 'sthiracara vyApuni avaghA jo jagadAtmA dazAMguleM uralA'to. (641) saMkaLauni - saMkalana karUna, ekatra karUna. dvimAtraka aukArAMta rUpa dhyAnAMta ThevaNyA sArakheM Ahe. (643) haThayoga -- yogamArgAcA eka prakAra. yA prakArAMta dehAsa daMDa deUna cittAcI caMcalatA moDAvayAcI asate. rAjayoga -- yogamArgAcA eka dusarA prakAra. hA sulabha asalyAmuLe haThayogAviruddha yAceM nAMva rAjayoga Ahe. yAMta AsanAvara basUna ekAgra cittAneM samAdhi sAdhAvayAcI asate. (644) vacatI -- jAtAta. saMskRta ' vraj' pAsUna 'vaca' hA prAcIna marAThIMtIla dhAtu jhAlA asAvA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 (645) sthAnamAna -- deha kitI divasa TikaNArA Ahe va kevaDhAsA Ahe, heM sthAnamAna. marAThI tAnamAna zabda yAca pAsUna jhAlA Ahe. hoAveM vhAveM. (647) sucila - suvila. prasavIla, janmadeIla. cava va yA donhI akSarAMcyA tatkAlIna lekhana paddhatimuLe jhAlelA lekhaka pramAda. (649) krena dvApara - kRta treta dvApara aseM lihitAMnA cukUna lihileM geleM. hIM tIna yuge yethe sAMgAvayAcI hotIM haiM puDhIla oLIMtIla kaliyuga zabdAvarUna spaSTaca Ahe. (651) vari - varacyAvara, sarvAM AdhIM . zUnyadhyAni - kazAceMhi viziSTa dhyAna nasaNeM yAceM nAMva zUnyadhyAna. mhaNaje zUnyAceM dhyAna asA vidhAyaka artha na ghetAM niSedhaka arthaca yetheM ghyAvayAcA Ahe. vAMcauni - jivaMta rAhUna. (652) cauraMgInAtha- -nAtha paraMpareMtIla eka puruSa. yAce hAtapAya tuTUna paDalA asatAM yA bhagnAvayavasthitIMta matsyeMdranAthAcyA darzanAne yAsa hAtapAya phuTale azI kathA Ahe. jJAnadevAneMhI jJAnezvarIMta "to matsyeMdra saptazRMgIM / bhagnAvayavA cauraMgI / bheTalA kI to sarvAMgIM / paripUrNa jhAlA // asA a. 18, oMvIM 1754 madhyeM ullekha kelA Ahe. "} (654) zUnya gharANI - zUnya gharSaNIM. heM kAMhIM nAhIM, heM kAMhIM nAhIM, neti neti asA sArakhA vicAra karUna. (655) pavanAbhyAsu - vAyu nirodhAcA abhyAsa, prANAyAmAcA abhyAsa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhu-mULabaMdha, jAlaMdharabaMdha va uDiyAnabaMdha he tIna. yAMcyA viSeza vivaraNA sAThI jJAnezvaroMtola a. 6 madhIla 12 va 13 vyA zlokAMvarIla oMvyA pahAvyAta. bheda-mAgeM sAMgitalelyA cakrAMcA bheda. mudrA--yogazAstrAMta dhyAna karIta asatAMnA boTAMcyA viziSTa prakAracyA ThevaNI sAMgitalyA Aheta tyA. (656) vajrAsana-ekaprakAracI mAMDI ghAlage. jJAnezvarI a. 6 oMvyA 192 te 199 madhye mULabaMdha va vajrAsanA cI mAhitI deUna 'arjunA he jANa, mULabaMdhAceM lakSaNa, vajrAsana gauNa, nAma yAsI' ase sAMgitale Ahe. nigatu-nighaNArA. bharitu kIje-bharAvA. apAna dvArAne bAhera paDaNArA vAyu ulaTA karUna zarIrAMta bharAvA. (657) aghe-khAlUna. Urdhe-UrceceM apabhraSTa rUpa. khAlUna aDavilA va varUna dAbalA mhaNaje madhye bharaNArA vAyu AkuMcana karAvA lAgato va yA pramANe AkuMcita jhAlA kI to usaLU lAgato. aMkucije-AkuMcije. (658) sUtalI prabodhe-prabodhe ase niranusvAra kriyApada rUpa vAcAveM. nijalelI jAgI hoI. (660) Avisa-AmiSa, bhakSya. grAsitI-khAU lAgalI. tInhI caraNAMtIla kriyAMcA cAlU lAgalI, pelU lAgalI, va grAsU lAgalI asA artha kelA pAhije. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (661) muMkalI--mukalI. saMskRta 'muJc' varUna anusvAra AlA. satrAvi--satarAvI. caMdrAcyA kaLA soLA Aheta. yAMhUna nirALI ho satarAvI kalA yogamArgAMtalI eka saMjJA Ahe. yogazAstrAcI kalpanA Ahe koM nAsAmla va dRSTIcyAvara eka amRtAne bharalelI nADI Ahe. kuMDalinI jAgRta hoUna tine zarIrAMtale sAre doSa jALUna TAkale va prabuddha hoUna tI brahmAMDoM jAUM lAgalI hmaNaje ticyA dhakkyAne hI Urdhvamukha nADI adhomukha hote va ticyAMtUna amRta sravU lAgate. jJAnezvarAMnI ilAca 'caMdrAmRtAce taLe' hmaTale Ahe. zravali---sravali, sravU lAgalI. graMthitraya--iDA, piMgalA va suSumnA yAMcyA gAMThI. nobale-bolata nAhI. na bole yAce rUpa. junyA marAThIta niSedhArthI dhAtu karAvayAcI hI tanhA disate. 'na' hA niSedhArthI zabda gheUna tyA puDhIla dhAtUcyA AdyAkSarAcA svara 'na'sa lAvAvayAcA va teM AdyAkSara akArAMta ThevAvayAce asA niyama disato. na bolaNe, yAce nobalaNe, na dekhaNe, yAce nedakhaNe, na gheNe ceM neghaNe ityAdi udAharaNe dhyAnAta ThevaNyAsArakhI Aheta. pAhile--yetheM tInaca akSarAcA eka caraNa Ahe. jJAnezvarAMnI oMvIcyA prathama tIna caraNAMta pAMca akSarAMhUna kamI akSareM kadhIca vAparalI nAhIta, paNa cAMgadevAne tryakSarI caraNahI kvacit vAparalA Ahe. (667) AnAnI-anyAnyIM, niranirALyA. anya - anna hoUna AnaM jhAleM Ahe. (668) pAMti-paMkti, oLa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (670) keM-koThe, koThaleM. zRSTi-sRSTi. uThI-uThaNe, utthAna. IkArAMta bhAvavAcaka nAmeM junyA marAThIta puSkaLaca ADhaLatAta. ujirI, lihI, ghaDI (ghaDaNa) ityAdi udAharaNe dAkhavitAM yetIla. (671) kasaNa-AdhAra, kaNA. (673) pAMguLa-nirAdhAra. (676) sagarbhA-sAr2yAcyA sAr2yA, AtIla bhAgA sahita. (677) veTezvarU-vaTezvaru. tasya-saMskRta rUpa jasecyA taseMca. oM. 607 pahA. unmaLIlA-unmUlana kelA, upaTUna TAkilA, nAhIMsA kelA. (678) upasile-upadesileM. lekhakapramAdAneM madhIla 'de he akSara lihAvayAceM rAhile. (680) nedila na deIla. na deNe, 'nedaNeM' ce rUpa. (682) nAMtarI-nA tarI. ailI thaDIye-ikaDIla tIrAvara. prayatnu-prayatleM. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pailu pAru-palIkaDIla tIra. jJAnadevAcyA uttara gIteMta hIca kalpanA javaLa javaLa yAca zabdAMta sAMgitalI Ahe. 'taMvaci pAMgu kIje nAvecA, jaMvavari pAra na pAvije mahA nadIcA, to pAvaliyA nAvecA, anAdaru kI.' (685) kavhaNI yekI kALavaSAM patita-koNI eka Akasmika paDalelI. he puDhIla caraNAMtIla dorIceM vizeSaNa. jAleyAM-jhAlyAsa, jhAlyAvara. (687) vivhAvo-vivAha. 'ha'aMtI asalyAmuLe okArAMta rUpa hoUna varNavyatyAsAne jhAleleM rUpa. ceileyAM-jAge jhAlyAvara. cetaNe pAsUna ceiNe. (690) AdhAra--AdhAracakra va tyAce jJAna. yethe sAhI cakrAMcI nAMveM sAgitalI Aheta. (691) anahAta zravaNa-anAhata zravaNa. samAdhi lAgalyAvara karNapathAvara jo eka prakAracA nAda aikU yeta asato to aikaNe. hA kazAvarahi AghAta na karitAM hota asalyAmuLe yAsa anAhata nAda aseM hmaNatAta. (692) avasthAtraya jAgRti, svapna va suSupti yA tIna sthiti. dhAturvAda-kimayA. sone karaNyAcI vidyA. vivara-niranirALI kADha. yA caraNAMta 16 akSare Aheta. jhaNeM-nako. 'cana' yA saMskRta zabdAM pAsUna hA marAThI zabda jhAlA asalyAne hA niSedhArthI vAparalelA asato. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (695) nIropadravasthAnI rahaNa-nirupadravasthAnI rAhaNe. (697) Arikha-saMskRta 'ArSa' pAsUna Arkha, Arikha ase jhAle Ahe. juneM va hmaNUnaca sonyA sArakhe asalele satya. (698) yatA-iyattene, maryAdene. kalpanA azI Ahe kI sarvAMcA kALa maryAdita Ahe. mANaseM melyAvara deva hotIla, devAMce AyuSya saMpalyAvara iMdrAdi deva brahmarUpa hotIla, brahmA ApalyA maryAdece zevaToM viSNumUrtIta lIna hoIla. (699) vyaravaste--vyavaste aivajI hI akSare lihilI gelI asAvIta. 'vya' naMtara 'ste' cA sakAra bhAga jo rakArA sArakhA asato to kADhalA gelA. paNa lageca cUka lakSAta AlyAne va lihilA paNa mAgIla rakAra khoDAvayAcA rAhilA. oM 9 tIla mahimAgne varIla TIpa pahA. vyavaste hA zabda puDhehi 715 vyA oMvIMta AlA Ahe. saMskRta 'vyavasita' yAMtIla dhAtUce he rUpa Ahe. lIna hoI, zevaTI hoI. (700) sUradehasthiti--suradehasthiti. (701) aMtaHSkaraNa-aMtaHkaraNa. junyA jivhAmUlIya uccArAmuLe lekhakapramAda, (702) hoe hoI, hoya. (704) kaDavasA lepa, baMdha. (705) avilila-azuddha. saMskRta 'Avila' pAsUna jhAlA asAvA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 (706) thokaDiM-thoDIzI, lahAnazI. saMskRta 'stoka' pAsUna hA zabda jhAlA va maga varNavyatyAsAne thoDakI hoUna thoDI azA rUpAne hAca zabda AjacyA marAThIta vAvarata Ahe. (709) uraila-bAkI rAhIla. paMcatatveM paMcatatvAMta misaLalyAvara meM zillaka urela. (711) zUnyagarbhu-jyAcyA AMta kAMhIM nAhIM asA. (712) tuse-tuja aise, tujase. (714) mana pavana-vAnyAsArakheM caMcala asaNAreM mana. tukArAmAnehI hA zabda 'jetha pAMguLale mana pavana' yethe asAcA asAca vAparalA Ahe. zUnI-zUnyI. uccAradoSAmuLe lekhanadoSa. 'nya' cA uccAra 'na' sArakhA bahudhA aikU yeto. Athi-'asti' ce rUpa Ahe. he praznArthaka vAkya samajale pAhije. (716) phuDeM-sphuTapaNAneM, spaSTapaNAneM. (717) rANIvIM-rahANIvIM, astitvAMta. rahANe yA pAsUna rahANIva hoUna rANIva zabda hoto. (721) nirALaMbha-nirAdhAra, nirAlaMbana zRti-zruti. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anAmaya- -kalyANa. 21 (724) (725) yugAMta zeSa-- yugAMtahI zillaka rAhaNAreM. (728) visavale - visAMvale. 'vizrAma' pAsUna visAMvA va tyA pAsUna jhAlelA visAMvaNeM hA dhAtu. ( 730 ) bhAMgAra - saMskRta 'bhRMgAra' hmaNajeM soneM yA pAsUna hA zabda jhAlA asAvA. jJAnezvarakAlIM hA zabda phAra pracArAMta hotA. bhAva bhajati -- niranirALIM rUpeM gheteM. tiM -tI. (731) tuMciye -- tujhyAMta. upacAra - sAmagrI, sarva goSTI. tujhyA sAr2yA goSTI tujhyAMtaca sAmAvalelyA Aheta. (733) manAMcAM- -manAcyA. rigauniyAM - righUna, praveza karUna. (734) sAMDityenasi - soDaNAnyAsaha. yA oMvIMta cAMgadevAneM vastuvarNana karitAMnA zabda kase pAMguLatAta heM surasa rItineM dAkhavileM Ahe. manAMta zirUna vicAra kelAsa tara tUMca tUM AhesA disazIla aseM sAMgitaleM khareM. paNa manAMta zira hmaNatA barobara ziraNArA va ziraNyAcI kriyA ANi ziraNyAceM TikANa yA tIna goSTI bhinna vATatAta. hmaNUna puDheM sAMgitaleM kIM righAleMpaNa hmaNaje AMta ziraNyAcyA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyesa khareM samajU nako. teM righaNe hmaNaje righaNe navhe. paNa hA niSedhabhAva kAMhIM tarI astitva sucavito hmaNUna to soDAvayAsa sAMgAveM to punhAM soDaNArA, soDaNyAcI kriyA va soDAvayAcI vastu hI tripuTI kAyamaca rahANAra. hmaNUna to niSedha soDaNAr2yAsaha soDAvayAsa sAMgitalA. sArAMza puDhIla oMvIMta sAMgitalyA pramANe yA varNanAMta zabdaca khuMTatAta hmaNaje kuMThita hotAta. (737) sAmAvaNI-IkArAMta bhAvavAcaka nAma. lInatA, laya. __ (738) ANapAMci ApaNapAMci. 'pa' lihitAMnA cukUna rAhilA. (740) tujAvAMcau niraMtari-tujhyA vAMconi niraMtarI. (746) voLagije-namaskAra karAvA. mULa saMskRtadhAtu 'avalaga.' ava cA jhAlA vo va la cA jhAlA La. tukArAmahI hmaNato 'brahmAdika jetheM tuhmAM voLagaNe, itara tuLaNe kAya pure.' nhavaNa-snapana pAsUna jhAlele rUpa. snAna ghAlaNe. ApaNeyAM-ApalyAsa. tukArAmA puDhe 'mane pratimA sthApilI, maneM manA pUjA kelI, maneM icchA puravilI, mana mAulI sklaaNcii|| mana guru ANi ziSya, karI ApuleMci dAsya, prasanna Apa ApaNAMsa, gati athavA adhogti.||' he lihitAMnA yA oMvyA asAvyAtase vATateM. (747) vAije-vAhije. (748) muMgiyecyA ThAunu brahmAvari-muMgIcyA sUkSma ThikANA pAsUna brahmA pAveto. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (750) parauteM-palIkaDIla, zreSTha, uMca. khAlauteM khAlIla, nIca. (751) nighoTu-nirbheLa. tatvasAra-'tatva' yAceM sAra. 'tatvamasi' yA mahAvAkyAMtIla grAhya artha. yAca arthAne hA 'tatvasAra' graMtha asAvA ase vATate. cAMgadevAMsa jJAnadevAMnI jeM pAMsaSTa ovyAMce patra lihile va je cAMgadeva pAsaSTI yA nAMvAne prasiddha Ahe, tyAMta 'tatvamasi' yA mahAvAkyAcAca bodha lihilA Ahe. tevhAM hA bodha jhAlyAnaMtara yA 'tatvamasi' mahAvAkyAce sAra cAMgadevAcyA graMthAMta yeNe sAhajika Ahe. pai-pAhI. yAceM 'pAI' ase hoUna tyAceca rUpAMtara 'pai' ase jhAle Ahe. (754) manAhi-mana nAhi. eka nakAra lekhakadoSAmuLe rAhilA. hI oMvI vAcalI kI kenopaniSadAMtIla 'yadi manyase suvedeti' hmaNaje 'samajaleM vATaNArAMsa samajale nasate' yA maMtrAcI AThavaNa yete. (755) yA oMvIcA spaSTa artha samajalA nAhI. (758) mAhAzUnya-mahAzUnya. mana vicAra karatAM karatAM hArale ANi mAjhyA. zivAya kAhI nAhI he samajale jhaNaje zUnya jJAna jhAle. paNa hA bAkI uralelA mIpaNAhI nAhIMsA jhAlA hmaNaje je kAya uraleM teM mahAzUnya. 'mI brahma Ahe he samajUna mAjhyA mI paNAcA lopa jhAlA hmaNajeca khare jJAna Ale. (762) siMpe-'liMpe' asA pATha havA. vAsipe-'vAz' oraDaNe yA pAsUna vAsa, vAsipa hA dhAtu jhAlA. yAcA artha oraDaNe, moThyAne sAMgaNe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 (764) bhAMgAreM - suvarNAlaMkAra. yA caraNAMta 17 akSareM Aheta. pAe na vhAtI-- AdhAra hota nAhIMta. pAyA hmaNaje AdhAra va vhAto hmaNaje hotI. sUtalA - nijalA. oM. ApulAMci - svataHca. (770) 658 pahA. (773) anucitteM - anuciteM. khareM pAhileM asatAM bahuvacana 'karmoM' aseM pAhije. paNa yetheM vizeSaNAceM bahuvacana va vizeSyAMceM ekavacana lekhaNIcyA ghasaraNyAneM jhAleM asAveM. na baMdhijasi - baddha hoNAra nAhIMsa, bAMdhilA jANAra nAhIMsa. (775) dhvanita -- manAMtIla goSTa. (777) ziSyaci - 'ziSyAceM' asA pATha havA. (779) gharopari - hA zabda bahudhA 'paroparI' asAvA. paroparI hmaNaje prakAra. 'pa' cyA aivajIM cukUna 'gha' jhAlA asAvA. (782) pAhAleM ---- pAhileM. jihIM hA kartA adhyAhRta Ahe. AMdhAreM - dRSTIcA saMzaya spaSTa na disaNeM. Aja hAca zabda 'AMdhArI' yA rUpAMta vAvarata Ahe. (783) tokarUpAM -- lahAna mulAcyA rUpAneM vAvaraNAr2yA jIvAtmyAsa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 dotrasRSTI - 'doSasRSTi' heM zuddha rUpa. lokAMsa doSa hmaNUna disaNAr2yA goSTI. pari-heM yetheM upamAvAcaka avyaya Ahe. yAcA saMbaMdha mAgIla caraNAMtIla doSasRSTIzI Ahe. jyA pramANeM lahAna mulAcyA rUpAneM vAvaraNAr2yA jIvAtmyAsa lokAMsa vAITa disaNAr2yA goSTI bAghata nAhIMta ; hmaNaje tyAce hAtUna azA goSTI jhAlyA tarI tyAsa doSa lAgata nAhIM, tyAca pramANeM jJAna dRSTi prApta jhAlelyA mANasAsahI ucitAnucita karmAceM baMdhana rAhata nAhIM. (785) to tyA pApapuNyasanmaMva- - " to pApapuNyasaMbaMdha tyAlA' asA anvaya karUna puDhIla 'kadAci nAhIM' zIM joDAvayAcA. (786) suniTaleM - 'nisuTaleM' asA pATha havA. lekhakAcyA cukImuLeM hA varNavyatyAsa jhAlA asAvA. nisuTaleM hmaNaje nighUna geleM. (791) manamuRtu - manAcyA taDAkyAMtUna mukta jhAlelA. amuka karAveM va amuka karUM naye azI jyAcyA manAMta pravRtti rAhilI nAhIM to. (793) kRtAkRtya --- ' kRtakRtya' asA pATha havA. (797) jAlAM -- jhAloM. heM uttamapuruSa vAcaka ekavacanIM rUpa dhyAnAMta ThevaNyA sArakheM Ahe. yA graMthAMta bareca ThikANIM azA prakAraceM rUpa AleM Ahe. (600) kelAM--keloM. yetheM puDheM 'mi' heM uttamapuruSIM sarvanAma asalyAneM yA rUpAbaddala saMzayaca nAhIM. sAMghijo -- sAMgAveM. junyA marAThIMta dvitIya puruSIM bahuvacanIM aseM rUpa nehamI yeteM. jJAnezvarIcyA AraMbhIMca 'mhaNe nivRtti dAsa, avaghArijo jI' aseM Ahe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (805) AMgAvari-nivaLa svataHcyA javAbadArIvara, koNAsa jAmIna na ThevatAM. (806) apraceyA-apracetayA asA pATha pAhije. pracetA hmaNaje jJAnI va apracetA hmaNaje ajJAnI. (809) gurviNI-garbhiNI. (812) kIra-nizcita. 'saMskRta 'kila' pAsUna hA zabda 'la' cA 'ra' hoUna jhAlA asAvA. (813) gurunu-gurUneM. tRtIyecyA ekavacanAce rUpa. (818) karmaphaLathAra-karmaphaLAsa thArA. thArA hmaNaje rAhaNyAsa jAgA. (819) manA-'mana' asA pATha havA. mana anubhavA palIkaDe Ahe. ANi aMta:karaNAMta jJAnaprakAza asela tara karmAce phaLa rAhaNyAsaca asamartha hoIla. karmaphaLecchAca nasalyAsa karmaphaLa kase yAvayAceM. karmagarbhu-karmAceM bIja. (820) rusaNenasi-rusaNAr2yAsaha. mAgeM oMvI 734 pahA. (822) yeku yeku-ekadAMca yeka pAhije. lekhaka pramAdAmuLe dvirukti. anyAsi-'anAyAsiM' asA pATha pAhije. kAMhIM zrama na karitA. puDhe oMvI 825 madhye spaSTaca 'anAyAseM' aseM pada Ale Ahe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (824) pazupAza-hA zabda atyaMta aprayukta paNa phAra mahatvAcA Ahe. jyA dorIne pazu vadhastaMbhAsa bAMdhalA jAto to pazupAza. paNa kRSNamizrAcyA prabodhacaMdrodaya nAMvAMcyA nATakAMta hA zabda ekA viziSTa arthI vAparalA Ahe. jIvAtmyAsa jakhaDUna TAkaNAr2yA baMdhanAMsa hA zabda kRSNamizrAne vAparalA Ahe. yA arthI hA zabda phakta yAca nATakAMta AlA Ahe. kRSNamizrAcA kAla I. sa. cyA akarAvyA zatakAcyA zevaTI zevaTI Ahe. yA nATakAMta prathamaca vedAnta va vaiSNava bhaktIcI suMdara sAMgaDa ghAtalI Ahe. cAMgadevAne hA graMtha vAcalA asAvA ase disate. puDhacA 'ca' zabda 'prabodhatA' hI heca sucavito. (826) avalilA-lIleneM, sahaja. avalIlA he zuddha rUpa. (830) parabrahmeA--parabrahmAceM yogAneM. tRtIyeceM ekavacana. (832) ji-jI, sanmAnArthI saMbodhana. he saMskRta 'ayi' ce rUpa. ya cA jhAlA ja va a cA jhAlA lopa. ajI, jI, donhI rUpeM pracArAMta Aheta va donhIMcA miLUna jhAlelA 'ajIjI' zabdahI moThyA mANasAcA kala pAhUna bolaNe yA arthI rUDha Ahe. gurunivArilA-'guruni vArilA' asA padaccheda karAvA. gurUne nivAraNa keleM. (834) trupti-zuddha rUpa tRpti. (835) ArhatA-yogyatA. arhat yA zabdApAsUna jhAlele bhAvavAcaka nAma. puDhacyAca oMvIta heca rUpa niranusvAra Ale Ahe. (837) saMghAveM-sAMghAveM baddala lekhaka pramAdAne lihile geleleM rUpa. adhikArahIna mANasAsa jJAna na sAMgaNyAcA yogya praghAta bhAratavarSAMta phAra prAcIna kALAShree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAsUna cAlata AlA Ahe. 'idamaziSyAya na deyaM hI sUcanA upaniSadAMta veLoveLI dilelI Ahe. manUneMhi aseMca sAMgitale Ahe kI. vidyA brAhmaNametyAha zevadhiste'smi rakSa mAm / asUyakAya mAM mA dA yataH syAM vIryavattamA / havyA tyA mANasAsa haveM teM jJAna dilyAne arthA aivajI anarthaca hoto. hA anartha hmaNajeca sRSTighAta puDhIla caraNAMta sAMgitalA Ahe. puDhIla oMvyAMtUna hAca artha adhika spaSTa kelA Ahe. (842) _ viSayasuSe-viSaya sukheM. kha baddala Sa junyA graMthAMtUna puSkaLa ThikANI sAMpaDato. yAce kAraNa hmaNaje narmadecyA uttaresa Sa cA kha ca uccAra karitAta. Sa cA kha, ya cA ja va jJa cA gya asA uccAra zukla yajuHzAkhIya vaidikalokAMtahI pracalita Ahe. cocAvale-hA zabda coMca yA nAmA pAsUna jhAlA Ahe. pakSI muLAMsa coMca mArUna jazI bhoke pADatAta tase karaNe hmaNaje cocAvaNe. morAMbA, morAvaLA karitAMnA AMbyAMcyA phoDIsa kiMvA AMvaLayAMsahI coMcAvIta asatAta. yAca pramANe bhinna bhinna saMzayAMnI cocAvalele jhaNaje viddha jhAlele. azA prakArace vyaMjaka zabda marAThIta kitI tarI Aheta. (843) vicaMbaleM--'viTaMbale' ase asAvese vATate. (846) ichecyA pAvatI, yogAteM te-te icchecyA yogAteM pAvatI, asA anvaya. jo yoga pUrvI icchita hote to tyAMsa miLU lAgato. (848) devatrayacinheM hA zabda asAca ghetalA tara tyAcA artha tInhI devAMcI hmaNaje brahmA, viSNu, maheza yAMcI lakSaNe asA artha hoIla. paNa hA artha samAdhAnakAraka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 vATata nAhIM. kadAcit 'devatvacinheM' asA pATha asela va tasA asalyAsa yaza, zrI, kIrti ityAdi lakSaNeM asA cAMgalA artha hoUM zakela. ( 849) ghepije -- gheNeM hmaNaje ApalyA tAbyAMta ghetaleM jANeM gheNeM yA dhAtU pAsUna ghepaNeM hA zabda jhAlA Ahe. (850) vidhi - hA zabda cukIneM paDalelA disato. puDhIla oMvI varUna hA zabda vighna asAvA aseM vATate. Aja jarI marAThIMta vighna zabda napuMsakaliMgI Ahe tarI svapna zabdA pramANeM pUrvI to puMlliMgI va napuMsakaliMgIM asA donhI liMgIM asaNeM zakya Ahe. kiMvA cAMgadevAcyA yamaka = niraMkuzatvAsa anusarUna 'tayA tatvajJA vighneM kAisI' asAhI pATha saMbhavanIya Ahe. (851) tyete. (852) cADA ---- cADeneM, iccheneM. ghADA paDalA-ghAlA paDalA. ghAlA yA arthI dhADA hA zabda ajUnahI rUDha Ahe. (853) devAcyA Agi --- devAMcyA AMgIM. devAMcyA dehAsa Aga lAgate hmaNaje te krodhAgnIneM jaLU lAgatAta. (854) ujira - kiraNa, jhAMka, prabhA. saMskRta 'ujjval' yA dhAtU pAsUna hA zabda jhAlA Ahe. heM ikArAMta bhAvavAcaka nAma. kudaLighAta vari AroDhileM ---vara kur2hADIce ghAva ghAlaNeM surUM keleM. (855) kesaNeM - kazAneM kaiseni pAsUna heM rUpa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 (856) khApara sAdRzya----khAparAsArikheM. pheDI- 'phoDI' asA pATha havA. (857) loSTakapAli -artha lAgata nAhIM. hI sArIca oMvI spaSTa kaLata nAhIM. idR-- 'iMdra' asA pATha asAvAseM vATateM. (860) zrIguruceyA- zrIgurucyA. (864) mUkhicA--mukhIMcA. ugALU--ghAMsa. saMskRta 'udgAra' pAsUna jhAlelA zabda. (869) AcArya -- zevaTalyA ya muLeM heM ekArAMta rUpa jhAleM. zevaTIM va asatA tara okArAMta rUpa hoteM jaseM rAva ceM rAvo. paNa rAyaceM hoteM rAye. (870) zrImuktAdevI yoginI -- yA paraMpareMta nivRtti va jJAnadeva yAMcIM nAMveM nasUna gorakSanAthA naMtara muktAbAIcAca yoginI hmaNUna ullekha kelA Ahe. zivakalyANa svAmIMnIM ApalyA nityAnaMda dIpikecyA zevaTIMhI azIca paraMparA dilI Ahe. gorakSanAthA pAsUna eka pravAha gainInAtha, nivRtti va jJAnadeva yA mArge AlA va dusarA muktAbAI, vaTezvara, cAMgadeva yA mArgAneM AlA. cakrapANi - hA vaTezvarAcA ziSya hmaNUna cAMgadevAcA samakAlIna 'vaTezvarAhuni cakrapANi, lAghale he amRtasaMjIvanI' aseM zivakalyANasvAmI hmaNatAta. ( 871-881) yA ovyAMta yA siddhayogamArgAMtIla siddha puruSAMcI va striyAMcIM nAMveM dilelIM Aheta. yA paikIM kAMhIM nAMveM haThayogapradIpikeMtahI sAMpaDatAta. ( upodghAta pahA ) yA nAMvAvarUna tyAkALI hA mArga kitI va kasA pasaralA hotA yAcI kalpanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAMgalI yete. yAMta aneka jAtIcyA strIpuruSAMcI nAMveM AlI Aheta. 881vyA oMvI naMtara 912 pAvetoMcyA oMvyA asalelI dona patre kiMvA 4 pRSThe gahALalI Aheta. (914) dazI-'dezI' asA pATha pAhije. (917) gurusevo-guruseve ase asAvese vATate. zivo'smi-'ahaM brahmAsmi' yA vAkyAbaddala 'zivohamasmi' azA vAkyAcA upayoga AcAryAMnI surU kelA. mI ziva Ahe hA bodha. (919) ApaNapyeni-ApalepaNAne. 'gurusevAbaLe, jeM aTaka aise ApaNapyeni phaLale' hA anvaya. aTaka-aprApya, na miLaNyA sArakheM ; teMhI gurusevecyA sAmarthyAmuLe ApaNa hoUnaca prApta jhAle, hA bhAvArtha. (922) tiyeM-tI Asane va bhuvaneM. (923) vAijatI-vAhAvyAta. kharA zabdArtha-vAhilyA jAvyAta. (924) nirayayonimAjhAri-nirayayoni madhyaMtarI jhaNaje narakayonIta. madhyAMtarI ceM majjhAtrI aseM rUpa hoUna mAjhAriM aseM rUpa jhAle Ahe. (926) aghori-bhayaMkara azA. yA padAvarUna mAgIla dona caraNa 'guruvacana mani na dharI'; 'gurusiM ahaMkAra karI' ase eka vacanI asAvetase vATate. (927) visure-visare. vismaraNe pAsUna visuraNe va maga visaraNe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 (928) vividhu-vidhirahita. jJAnI puruSa vidhiniSedharahita asato hA saMbaMdha. samaMdhu-saMbaMdha. (929) rogiyA-rogI, rogayukta. (932) khAe hA khANe yA dhAtUcA prayoga sevana karaNe yA arthI Ahe. niMdA, paizUnya khANe hmaNaje niMdA va cahADI aikaNe. ajUnahi zivyA khANe yA prayogAMta khANe yA dhAtUcA upayoga Ahe. vastu karunu brahma asUnahi, brahmaprApti karUnahi. (933) puzcaLIkeM-puMzcalI hmaNaje zinaLa, jAriNI strI. ticyA ta-heneM jhaNaje eka soDUna dusar2yAce sevana karaNyAcyA paddhatIneM. cAMgadevAcyA abhaMgAMtahI hA zabda sAMpaDato. 'pativrate puMzcalI sAMgAta jhAlA, dohIteM bheTalA eka dekhA'. cAM. a. saM. 19. (934) yekuru--yekuguru yA aivajI lekhakapramAdAneM 'gu' gaLUna rAhilele rUpa. (935) sAMDove-tyAga. sAMDaNe yA dhAtU pAsUna jhAlele nAma. cikhimikhi-cokhAMdaLapaNA. oraDA AraDa. 'cIkhanA' yA hindI dhAtUpAsUna he rUpa jhAle asAveM seM vATateM. upAo-upAya. ya cA jhAlA va va maga jhAleM he rUpa. (944) trizuddhI--pUrNapaNAneM, zuddha manAne. yA zabdAcI vyutpatti dona prakArAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 . hoU zakela. vaidika bhASetahI tIna prakArace mhaNaje mAnasika, vAcika, va kAyika ase tIna prakArace satya sAMgitale Ahe. tyAsaca anusarUna manAne, vANIne va kRtIne zuddha rAhUna asA artha karatA yeIla kiMvA koNacIhi goSTa trivAra sAMgitalI mhaNaje pakkI jhAlI asA prAcIna praghAta asalyAmuLe trizadvI yA rUpAceM trizuddhI aseM rUpa jhAle asAveM. devaMgata-'divaMgata' asA pATha asAvA va prAcIna lekhana paddhatimuLe to 'devaMgata' asA lekhakAne vAcalA asAvA. dipAMtarA-dvIpAMtarA aseM pAhije. dusar2yA ThikANI. __ (948) karADisI-kaThiNa jAgeta. (950) sadeu-sadaiva, devakAna. mAgIla oMvItalyAca 'nirdeva mani zuddha navhatI yAzI virodha dAkhaviNyAsAThI vAparalelA zabda. puDhehi oMvI 953 madhye sadaiva zabda AlAca Ahe. ____ koli-koLI. ekalavya nAMvAcA niSAda. droNAcAryAne vyAghaputra mhaNUna yAsa vidyA zikaviNyAceM nAkAralyAvara yAne droNAcAryAMcI mRNmayamUrti karUna ticyA javaLa vidyA zikalyAcI kathA mahAbhAratAMta prasiddha Ahe. guru mAtIcA asatAMnAhi ziSya ApalyA bhaktImuLeca ApalA uddhAra karU zakato he dAkhaviNyA: sAThI he TharIva udAharaNa Ahe. mAtiyecA droNu-mAtIcI droNAcAryAMcI mUrtI.. (951) nidhAna-nidhana, mRtyu. lekhakAkaDUna kAmA cuhIne 'basta lihilA gelA. (952) tatpuruSu-'satpuruSu' asA Tha havA.' Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 jugAM - - jagAM kiMvA yugAM. je jANAr2yA jagAMsa sthira karitAta kiMvA jANA-yA yugAMsa sthira karitAta. dusarA artha adhika cAMgalA vATato. hiMdIMta yugAsa 'juga' hmaNatAta 'jugajuga jIo' hmaNaje yugeMcI yugeM jivaMta rahA. hA AzIrvAda hiMdIta prasiddha Ahe. satpuruSa jANAnyA kAlAsahI sthira karatAta hA abhiprAya. + (955) apramAdu-- pramAdu asA pATha havA. teyAceM jyAleM vADhe--tyAce ThikANI utpanna jhAlelyA goSTI vRddhiMgata hotAta. jive teM puDheM tayA ThAke - - vRddhiMgata jhAlele vA utpanna jhAleleM tyA puDheM yeUna ubhe rAhateM. jyAleM va jive hIM donhI rUpeM jiNeM hmaNaje utpanna hoNeM vA jivaMta rAhaNeM yA dhAtU pAsUna jhAlI Aheta. (956) avajJAnedakhije --avajJAneM na dekhije kiMvA avajJA nedakhije asA padaccheda karAvA. pahilyA arthAta 'na' rAhilA aseM samajAve va dusar2yA arthAta avajJA heM tRtIyeceM rUpa va nedakhije heM na dekhaNeM pAsUna jhAlelyA nedakhaNeM kriyApadAceM rUpa. (958) ardhakUpI -- vihirIMta ardhA va ardhA bAhera asA loMbakaLata. ( 960) brahmAkoTimadhyastu -- 'brahmANDakoTimadhyasthu' asA pATha havA. (961) Agi - Agi, aMgAsa. (965) upasArA--'upacArA' asA pATha pAhije. ( 966-992) yA ovyAMceM patra gahALa jhAleM Ahe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (996) aLumALa-evaDheseM, 'aDumADu' yA kAnaDI rUpApAsUna Da cA La hoUna he rUpa jhAleM. ziu-ziva. catuSTaya-mana, buddhi, citta va ahaMkAra yA cAra goSTI. pahA ovaM. 629. (1000) zaSAsi-'zeSAsi', asA pATha havA. (1003) lihi--ikArAMta nAma. lihiNe hA artha. (1005) boharI-nirAsa. avaharaNe yAce jAgI voharaNe rUpa hoUna tyAce ikArAMta nAma voharI. va va ba cyA abhedAneM boharI aseM rUpa hote. nidasurI-pUrNapaNAneM. na dusarI yAceca bolIMta jhAlele rUpa. dusareM kAMhIM na rAhatAM yA arthI hA zabda vAparalA jAto. (1009) jAlepaNe--svayaM brahma jhAlyAcyA yogAneM. jAhalepaNe baddala jAlepaNe asA zabda vAparalA jAto. (1013) caMdrabiMbi-caMdrAce maMDala ugavaleM asatAM. (1014) mInalA-miLAlA, ekarUpa jhAlA. (1017) yekavATale-ekavaTaleM, ekavaTa hmaNaje ekarUpa. hA vaTa pratyaya ghana, tikta, kSAra ityAdi zabdAMta lAgUnaca ghaNavaTa, tikhaTa, khAraTa ityAdi zabda jhAle Aheta. vaTa pratyayahI saMskRta 'vat' cAca apabhraMza Ahe. kaTavat-kaDuvaTa-kaDavaTa-kaTusvarUpa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1019) rUpa karUM-varNana karatAM. nirUpaNa yA arthIca rUpa. (1022) te kaSTi samApti pAvavilI tyAMnI kaSTAMcyA ThikANI zevaTa poMcavilA asA pratizabdArtha. tyAMnI 'punarapijananaM, punarapi maraNaM' yA trAsAcA zevaTa kelA, yA ApattIMtUna mukta jhAle asA bhAvArtha. (1027) pRthajJa--'pRthak' asA pATha havA. (1028) cautiseM bArA-'aMkAnAM vAmato gati.' yA nyAyAne 1234 hA. zaka. ekotrIMta ajUnahI hIca paddhati sAMpaDate. chattIsa chattIsa zahANNavabArA hmaNaje 36436 = 1296. (1029) harizcaMdra hA parvata, tyAca pramANe maMgaLagaMgA nAMvAcI nadI, saptasthAna, dakSiNakedAra ityAdi goSTIMvarUna yA graMthAce lekhana sthAna nizcita karatA yeNyAsArakhe Ahe. paNa ajUna pAvetoM yA sthAnAMcyA AdhAre he ThikANa nizcita jhAlele nAhI. (1034) dinaprati-pratidina yA aivajI dinaprati. (1036) dasADazata-'dasAuDazata' asA pATha asAvAse vATate. AuDa hmaNaje auTa kiMvA sADetInaH AuDazata hmaNaje ekaseM sADetIna va tyAcI dasapaTa hmaNaje 1035., yA pramANe racalelpA jyA oMvyA tyA.1035 ratnAMcI mAla ThevakarAguru, cyA casNakamaLI vAhilI; aseM rUpaka.. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thazAha alchbllo BLa 3 Tento Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com