Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvadayAnA jyotirdhara zrIhemacaMdrAcArya AcArya zrIvijayazIlacandrasUrijI mAtA pAhiNI ane navajAta zizu cAMgo guru devacaMdrasUrinI pATa para besI gayelo bALaka cAMgadeva dIkSAH cAMgadeva banyA ja nAgoramAM padavI pAmIne banyA AcArya hemacaMdra te kSaNe sADI banatAM mAtA pAhiNI namo arihaMtANaM... mA zAradAnI sAdhanAmAM tamaya muni somacaMdra mAtA-sAdhvInI aMtima kSaNe samAdhI ApatA guru hemara
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAsanasamrATa bhavana graMthamAlA - 12 (guruguNagAnamaya pravacanamALA saMpuTa-2) jIvadayAnA jyotirdhara zrI hemacandrAcArya : pravacanakAra : AcArya zrIvijayazIlacandrasUrijI : prakAzaka : zrIbhadrakarodaya zikSaNa TrasTa, godharA vi.saM. 207ra I.sa. 2016
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvadayAnA jyotirdhara zrI hemacandrAcArya vaktA : AcArya zrIvijayazIlacandrasUrijI pravacana - samaya tathA sthaLa : bhAdaravA vada-9, saM. 2071 tA. 6-10-2015, maMgaLavAra akoTA upAzraya, vaDodarA. prata : 1000 (c) sarvAdhikAra surakSita prakAzaka: zrI bhadraMkarodaya zikSaNa TrasTa clo. yazobhadra zubhaMkara jJAnazALA jaina sosAyaTI, godharA (paMcamahAla) - 389001 prAptisthAna : 1) sarasvatI pustaka bhaMDAra 112, hAthIkhAnA, ratanapoLa, amadAvAda-1 phona : 079-25356692 2) zrIvijayanemisUri jaina svAdhyAyamaMdira 12, bhagatabAga, jainanagara, pAlaDI, amadAvAda-7 phona : 079-2662246pa 3) zrIvijayanemisuri jJAnazALA zAsanasamrATa bhavana, haThIbhAInI vADI, dilhI daravAjA bahAra, zAhIbAga roDa, amadAvAda-4. phona: 079-22168554 mUlyaH 2200-00 (seTa) eka pustakanuM 40-00 mudrakaH kirITa grAphiksa - phona 079-2533005
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya amArA parama upakArI gurubhagavaMta zrIvijayasUryodayasUrIzvarajI ma.nI nizrAmAM, teonA ziSya zrIvijayazIlacandrasUrijInI preraNA anusAra sthApavAmAM AvelA amArA TrasTanA upakrame Aja sudhImAM ghaNAM pustako prakAzita thayelAM che. te zRMkhalAmAM Aje A pravacanamALAnI pustikAono bIjo saMpuTa prakAzita karavAno lAbha amane maLyo che, te mATe amo pUjya AcAryazrInA atyaMta RNI rahIzuM. vizeSa karIne, navI zarU thayelI "zAsanasamrATa bhavana graMthamALAnAM prathama che prakAzano amArA TrasTanA upakrame thayAM hatAM. ane te ja zRMkhalAnAM AgaLanAM prakAzano paNa amArA TrasTanA upakrame thAya che, tenuM amAre mana ghaNuM gaurava che. A prakAzanamAM zrIsAbaramatI-rAmanagara jaina je.mU.pU. saMgha - amadAvAda taraphathI potAnA jJAnakhAtAmAMthI udAra Arthika sahayoga maLyo che, te mATe teono paNa amo AbhAra mAnIe chIe. sughaDa mudraNa mATe kirITa grAphiksano AbhAra mAnIe chIe. - li. zrIbhadrakarodaya zikSaNa TrasTa, godharA -no TrasTIgaNa
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAsaMgika saM. 2072nA varSe mAgasara mAsamAM sAbaramatIrAmanagaranA zrIsaMghanI vinaMtIthI tyAM javAno yoga thayo. saMghanA mobhIonI bhAvanA hatI ke tame sUrata, vaDodarA vagere sthAne pravacanamALA goThavI tevI amAre tyAM paNa goThavo. amAre sAMbhaLavuM che. emanI e bhAvanAne anurUpa ame eka pravacanamALA goThavI, ane badhA munioe je bhinna bhinna mahApuruSo viSe pravacano ApyAM te badhAM A pustikAonA rUpamAM have pragaTa thaI rahyAM che. 2071nA cAturmAsamAM vaDodarA-akoTA upAzrayamAM paNa AvI pravacanamALA yojAI hatI. ane keTalAka viSayo yathAvat rAkhIne te ja pravacanamALA sAbaramatImAM paNa yojAI. te baMne sthAnanAM pravacanonuM saMkalana A pustikAomAM thayuM che, ane te rIte eka suMdara pravacanazreNi taiyAra thaI che. pravacanamALAnA bahAne ApaNane mahAna jyotirdhara pUjya puruSonA guNagAnanI anupama taka maLI teno ghero AnaMda che. sAthe ja anya bAhyapravRttirUpa-anuSThAnone badale AvAM antarmukhatA vadhAranAra anuSThAno paNa saphaLa thaI zake che teno ahesAsa haiye che ja. A pUrve prakAzita thayelA pravacanamALAnA prathama saMpuTane caturvidha zrIsaMgha taraphathI ghaNo ja AvakAra maLyo che. ane aneka jijJAsu jIvo tenA vAMcanathI lAbhAnvita thayA che. teonI ghaNA samayathI te prakAranA anya prakAzano mATenI mAMgaNI hatI. jijJAsuonI e zubha bhAvanAno pratisAda ApyAnA AnaMda sAthe. ASADha, 2002 - zIlacandravijaya
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvadayAnA jyotirdhara zrI hemacandrAcArya - vijayazIlacandrasUri zrIvIre paramezvare'pi bhagavatyAkhyAti dharmaM svayaM prajJAvatyabhaye'pi mantriNi na yAM kartuM kSamaM zreNikaH / aklezena kumArapAlanRpatistAM jIvarakSAM vyadhAd yasyA''svAdya vacaHsudhAM sa paramaH zrIhemacandro guruH // guruguNagAna ! eno eka majAno upakrama cAlI rahyo che. guru eTale zuM? guru kevA hoya ? guru koNa hoya ? gurutattva ane gurupada e be A zAsananI kevI jabaradasta AdhArazilAo che ? e badhA padArthonI samajaNa ApavA mATeno A eka nAnakaDo paNa majAno upakrama ApaNe rAkhyo che. vyaktinA mAdhyamathI gurutattvanI oLakhANa ! siddharSigaNI e vyakti hatA. siddhasena divAkara bhagavaMta eka vyakti hatA. hemacandrAcArya paNa eka vyakti hatA. paNa emanuM vyaktitva e "guru" zabdamAM saMtAyelA tattvane ujAgara kare che. guru
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ kevA hoya? gurunI garimA kevI hoya? gurunI kSamatA kevI hoya? gurunuM teja kevuM hoya? gurunuM mArgadarzana kevuM hoya? guruno mArga kayo hoya? gurunI preraNA kaI hoya? - A badhuM A mahAtmAonA jIvanamAMthI ApaNe zIkhavAnuM che. ApaNe cUsavAnuM che. tamane khabara che? tame gharamAM jamavA beThA ho ane jamatAM jamatAM vATakAmAMthI dALanuM TIpuM jamIna para paDe, tame jojo, AvuM ghaNIvAra banatuM hoya che. e TIpuM paDyuM hoya ne tyAM acAnaka kyAMkathI lAla kIDI AvI caDe che. e kIDI e TIpA upara potAnA be aMkoDA lagADI coMTI jAya. have dALamAM maracuM hoya, mIThuM hoya, haLadara hoya; dALamAM vaghAra hoya; kIDIne bhAve evuM emAM zuM hoya? ene sAkaranA TukaDAmAM ke mIThAImAM bhAvatuM maLe, dALamAM zuM maLe? paNa ApaNA gujarAtanA rivAja pramANe dALamAM goLa nAkhelo hoya. dALanA TIpAmAM goLano aMza hoya, ane kIDI e tIkhI, khArI ke khATI dALamAMthI paNa goLanuM gaLapaNa cUse. ATalI badhI tIkhI dALa, tenuM nAnakaDuM TIpuM, emAMthI paNa e kIDI enA matalabanuM - ene bhAvatuM - goLano aMza-cUsI le. arka kheMcI kADhe. e kIDInI jema ApaNe paNa A mahApuruSonA jIvanamAMthI kaMIka tattva, kaMIka rahasya, kaMIka paramArtha cUsavAno che. evo cUsavAno che ke ApaNuM jIvana dhanya banI jAya, ApaNe nihAla thaI jaIe. Aje hemacandragurunI vAto karavI che. kevI eka jaLahaLatI pratibhA che e gujarAtanI ! hA, e gujarAtanA hatA - samagrapaNe gujarAtanA. gujarAtamAM ja janamyA, gujarAtane ja karmakSetra banAvyuM, ane gujarAtamAM ja svargastha thayA. ane kevAM bhagIratha kAryo karyA! A je zloka huM bolyo emAM eka kavie jarA aTapaTI kalpanA karI che. emAM hemacandrAcArya ane vIraprabhu - banne vacce
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ tulanA karI che. kavie kahyuM ke zreNika jevo rAjA che; vIraprabhu jevA sAkSAt arihaMtapade birAjatA sarvajJa tIrthakara, jemaNe 14-14 comAsAM enA nagaramAM - rAjagRhImAM nAlaMdAmAM karyA; cAra buddhino nidhAna abhayakumAra jevo prajJAvaMta maMtrI hato; zreNikane daDha samyaktvavaMta zrAvakanI oLakha maLI che, zrI vIra prabhuno e parama AhaMta zrAvaka che, ane bhagavAnanI AjJAmAM ane dharmamArgamAM ene pUrepUro vizvAsa paNa che ane rasa paNa che. to eka bAju maMtrI abhaya che, bIjI bAju prabhubhakta rAjA zreNika che - sarvasattAdhIza, ne trIjI bAju svayaM tIrthakara che. Ama chatAM eka kAlasaukarika kasAI pAse katalakhAnuM baMdha rakhAvI zakyA nathI. vIraprabhue kahyuM che ke A katalakhAnuM eka dahADo baMdha rahe to tArI narakagati chUTI jAya ! paNa toya baMdha nathI rakhAvI zakyA. ane tenI sAme zrI hemacandrAcArya che. vikramanI 12mI sadInA uttarArdhamAM ane 13mI sadInA pUrvArdhamAM thayelA e mahAnubhAva ! emane kumArapALa jevo rAjA maLyo. tene e AcArye preraNA ApI - jIvadayAnI, ane "satterona HIRpAnanRpatiH' - koI paNa jAtanA kleza-kaSAya vagara, koI paNa jAtanI laDAI, mArAmArI ane jorajulamI karyA vagara, kumArapALe jIvarakSA karI. konI preraNAthI? to hemacandragurunI preraNAthI. - kavi sarakhAmaNI kare che. kyAM zreNika ane kyAM kumArapALa? kyAM vIraprabhu ne kyAM hemacandrAcArya ? eka tIrthaMkara, ane bIjA taddana chadmastha ! seMkaDo varSono taphAvata. chatAM kavi tulanA kare che ke je kAma bhagavAna vidyamAna hovA chatAMya zreNika nA karI zakyo, e kAma tamArI vidyamAnatAmAM tamArI preraNAthI kumArapALe karyuM ! sAheba ! dhanya che. jaya ho ! A hemacandrAcAryanI ApaNe vAta karavI che. emano janma ja jinazAsananA udyota mATe thayo che ! emanA guru che AcArya
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ devacandrasUri. avadhUta yogI puruSa ! sAdhaka ane jJAnI puruSa ! e vihAra karatAM karatAM dhaMdhukA padhAryA che. dhaMdhukAmAM pote vasatimAM - upAzrayamAM birAjamAna che. tyAM eka vaDIlanI AMgaLI pakaDIne eka nAnakaDo bALaka emane vaMdana karavA Ave che. cAreka varasanI enI uMmara haze. vaDIlanI AMgaLIe Ave che e. ' cAlatAM AvaDe to jAte cAlo. na AvaDe to koIkanI AMgaLI pakaDavAnuM zIkho. barAbara samajajo. ApaNe emAM nAnama samajIe chIe ke huM koInI AMgaLI pakaDuM? koIne "AMgaLI karI zakAya che, paNa koInI AMgaLI pakaDI nathI zakAtI. bALaka vaMdana kare che, ne pachI guru pAse Ubho rahI jAya che. e hAtha joDIne bhagavaMtane vinaMti kare che - bhayavaM ! bhavaNNavAo jammajarAmaraNalaharihIraMtaM / maM nitthArasu sucArittajANavattappayANeNa // nAnuM baccuM mAMgaNI kare che. ApaNe paraMparAgata rIte je kathA sAMbhaLI che te huM pachI kahIza. je kharekhara banyuM che te pahelAM kahyuM - bALaka mAMgaNI kare che te zabdo kavie potAnA goThavyA hoya to paNa temAM vyakta thatA bhAva eka bALakanA che. bALakane AvA zabdo kadAca nA AvaDe. e kahe che ke "he prabhu ! janma, jarA ane mRtyunA taraMgo dvArA mane tANI jatA A bhavasAgaramAMthI mAre bahAra nIkaLavuM che; mane uttama cAritranI hoDI tame bakSo, ane mane bahAra kADho !" bALaka mAMgaNI kare che ke mane cAritra Apo. bahu ochAM bALako hoya che, je nAnI uMmaranAM hoya, gurubhagavaMta pAse gayAM hoya, pAMca-paMdaranA ToLAmAM hoya, ane mahArAja sAheba mojamAM AvIne pUche ke bolo chokarAo ! tamArAmAMthI dIkSA koNa leze ? tyAre evuM bane ke dasamAMthI nava nA pADI de. 4 jaNa bole ja nahi, 4 nA pADe, ne ekAda
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ bALaka ema kahe ke "mAre levI che. te paNa koIka ja, kyAreka ja, badho vakhata nahi. ghaNIvAra so hoya ne ekeya na nIkaLe ! ane ahIM A bALaka sAmethI, vagara pUchyuM mAMgaNI kare che : "sAheba, mane saMsArathI bahAra kADho !" mahArAjajI pUche che : bhAI, tAruM nAma zuM ? tuM kono dIkaro? tArI mA koNa? tyAre e jenI sAthe - jenI AMgaLI pakaDIne Avyo hato te enA mAmA hatA, nAma neminAga e jamAnAnAM nAmo "ga' vALAM vadhAre rahetAM. emaNe hAtha joDIne vinaMti karI ke "prabhu ! A dhaMdhukAno rahevAsI che. moDha jJAtino che. enuM nAma che "cAMga". cazciga-cacca nAmano vaNika vepArI che. tenI patnI pAhiNI, e mArI bahena che. mArI e bahenano A dIkaro che cAMgo - cAMgadeva. neminAgane oLakhatA hatA gurubhagavaMta. saMghanA badhA zrAvakone oLakhe. ane A AgaLa paDato zrAvaka hato, eTale enI vAta sAMbhaLIne teo rAjI thayA. neminAne potAnI vAta AgaLa vadhAratAM kahyuM : "sAheba ! eka vAta Apa sAMbhaLo to kahevI che." gurue hasIne saMmati ApatAM ja teNe vAta kahevA mAMDI : "sAheba ! A bALaka jyAre avataryuM tyAre mArI bahenane svapradarzana thayeluM. emAM eNe evuM joyuM ke "mArA ghare eka AMbo Ugyo : AMbAnuM vRkSa - kerInuM jhADa - UgyuM. e bahu jhaDapathI moTuM thavA mAMDyuM. paNa jyAM ene phUla - mahora besavAnAM thayAM tyAM e AMbo UDI gayo ane nagarano bahu moTo bagIco hato vRkSothI bharelo, e bagIcAmAM vaccovaca jaIne e AMbo ropAI gayo. tyAM eNe potAnI chAyA, phaLa, phUla, pAMdaDAM - e badhAM dvArA asaMkhya lokone rAjI karyA. keTalAya lokone chAMyaDo Apyo. keTalAyane enAM phaLa mIThAM lAgyAM, keTalAyane enAM phUla. A badhuM eNe svapramAM joyuM."
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ "uparAMta, A bALaka mAtAnA garbhamAM Avyo tyAre amArA pradezamAM je azubha upadravo hatA te badhA zAMta thaI gayA, dukALa vagere. enA janma vakhate dizAo ekadama jaLahaLI UThelI, AkAzamAM prakAza phelAyelo." dhaMdhukA e bhAlakAMThAnuM gAma. e pradezamAM AMdhI-vaMToLiyA khUba Ave. neminAthe kahyuM ke "prabhu ! Ano janma thayo tyAre AMdhI ke dhULano varasAda to nahi, paNa AkAzamAMthI phUla paDyAM, ane AkAzamAM divya vAjiMtranAda thayo." A badhI vAto itihAsanA copaDe noMdhAyelI che, kAlpanika nahi. hemacandrAcAryanA samakAlIna, emanI pAchalI - vRddha avasthAnA samayamAM thayelA AcArya somaprabhasUri, emaNe A Akho vRttAMta - AMkhe dekhyo ahevAla - noMdhyo che, kumArapAla pratibodha' nAmanA graMthamAM. neminAthe AgaLa vAta karatAM kahyuM ke "sAheba, hajI eka vAta kahI dauM. A bALaka janamyA pachI ATalo samajaNo thayo tyArathI ame joIe chIe ke ene dharma sivAya kAMI gamatuM nathI. dharma sivAyanI koI vAtamAM enuM mana coMTatuM ja nathI." - A badhuM sAMbhaLIne gurubhagavaMta kahe che, "jo bhAgyazALI! AMbAnuM svapra joyuM. e AMbo eTale A bALaka. e tamAre tyAM avataryo kharo, paNa e tamAre tyAM nahi rahe. tamAre ene zAsanane samarpaNa karavo paDe. e zAsananA bagIcAmAM Avaze to eno mITho chAMyaDo, enAM phaLa-phUla AkhA jagata upara upakAra karaze. jo tame A bALaka amane soMpo, saMghane ne zAsanane soMpo to e zAsanano adbhuta prabhAvaka thAya, ane jaina dharmano vijayadhvaja AkhA jagatamAM laherAve." mAmAe kahyuM ke sAheba, enA bApAnI rajA levI paDe. to ja meLa paDe.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ enA pitAjIne samajAvyA, to e kahe ke tamArI badhI vAta mAre gaLe Utare che, paNa mAruM A rAMkanuM ratana che. ene huM mArA haiyAthI vikhUTo paDavA dauM e mArA mATe zakya nathI. nA pADI. mAtA mauna che. mAtAnI saMmati che, paNa pitA AgaLa mAtA lAcAra ! paNa mAtAnI saMmati che e joIne mAmA neminAga kahe che ke 'sAheba, enA bApane huM saMbhALI laIza, tame Ane laI jAva, dIkSA ApI do.' jojo ! mAmA rajA Ape che, ane te paNa bApanI uparavaTa jaIne ! tame zuM karo ? tamAruM paMca bese to mAmAne nAtabahAra karo ne ? bApa jIvato che to mAmAno adhikAra zo ? mAmAthI AvI rajA apAya ja kema ? hA, mAmAne rokavAno adhikAra cokkasa maLe. bApa rajA Ape to mAmA tarata kahI zake ke eno bApa to akkala vagarano che; e to rajA ApI de. mAmAnuM paNa thoDuM ' sAMbhaLavuM joIe. mAmA paNa buddhizALI che, pAMcamAM pUchAtA che ! jo roke to mAmA bahu mahattvanA. ane rajA Ape to bekAra ! A samAjanAM trAjavAM kaho, kATalAM kaho, bahu judAM. ame joyAM e kATalAM. bahu majA Ave. je saMsAra ame choDyo che e saMsAranI vAstavika vAto ane ceSTAo joIe, anubhavavA maLe tyAre amane ema thatuM jAya ke ame saMsAra choDyo che te bahu sAruM che. AvA saMsAramAM amArA jevAnuM to kAma ja nahi ! bApanI rajA hoya ne kAko nA pADe, mAmo nA pADe, phUvA nA pADe. AvuM to roja jovA maLe. ane A samAja eTalo badho kaDhaMgo samAja che ke bApane nahi paNa kAkAne, mAmAne ane phUvAne ja mahattva Ape. ane jo bApa nA pADato hoya ne mAmA-kAkA-phUvA hA pADe to to joI lyo majA ! 7
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ ahIM mAmAe bApane ovaraTeka karyo ne ApI dIdhI rajA ! devacaMdrasUri guru cAMgAne vihAramAM sAthe laI gayA. keLavavA mAMDyA. khaMbhAta padhAryA. tyAM udayana maMtrIne soMpyo. bALaka che, pAMca varasano che. ene sAcavavo paDe, keLavavo paDe. udayana maMtrI te pATaNanA rAjAno maMtrI che, khaMbhAtano sarva sattAdhIza sUbo che. enA rAjabhavanamAM rahevAnuM, ne guru pAse bhaNavAnuM, dharma zIkhavAno. saMvat 1145 nA kArtaka suda pUname bhagavaMtano janma dhaMdhukAmAM thayo. barAbara nava varSe 1154 mAM 9 varSanI uMmara thaI. 8 varSanI maryAdA pUrI thaI. navamA varSamAM mahA zudi caudaze guru mahArAje khaMbhAtamAM cAMgAne dIkSA ApI. ahIM have ApaNe tyAM pracalita che te vAta paNa kahI dauM. vAta evI che ke devacandrasUri dhaMdhukA padhAryA che. pote bahAra gayA che ne mAtA ne bALaka banne vaMdana karavA Ave che. gurunuM Asana khAlI che, bIjA badhA sAdhuo che. peluM bALaka doDatuM doDatuM sIdhuM mahArAjajInI pATa para jaIne gAdI-Asana khAlI hatuM tenA para besI gayuM. have mAtA to sAdhuone vaMdana karavAmAM vyasta che. tene thayuM ke cAMgo kyAM jato rahyo? eneya vaMdana karAvuM. e vyagratAthI cAre bAju cAMgAne zodhavA lAgI, to khyAla Avyo ke bhAI to gurunI pATa upara besI gayA che ! e doDI : Ubho thA beTA, Ubho thaI jA ! ahIM nA besAya, AzAtanA thAya ! ema bolatI e cAMgAno hAtha pakaDI uThADavA jAya che tyAM ja pAchaLathI eka dhIra gaMbhIra avAja Avyo ke pAhiNI ! ene Ubho nA karIza, bhale e Asana para beTho! mAtAe pAchaLa joyuM to dvAra para AcArya guru UbhA hatA ane Ama bolI rahyA hatA. pAhiNI ojhapAI gaI. gurujI padhArI gayA hatA. eTale emanI AmanyA jALavatI e eka bAju haTI gaI. aMdara
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ padhArI cUkelA gurue ene kahyuM ke "pAhiNI ! A tAro dIkaro eka dahADo A gAdIe ja besavAno che, enAM A eMdhANa che. mane soMpI de bena, A bALaka mane soMpI de." svapradarzananI vAta yathAvat che. kathA thoDIka judI paDe che. gurujI sakala saMgha sAthe ghare pagalAM karavA padhAryA. pAhiNI ekalI ja che ghera. bApa cAciga bahAra gAma gayo che. gurubhagavaMta cAMgAnI mAMgaNI kare che. mAtA harakhAte dile kahe che ke "mane vAMdho nathI, laI jAo ! mArA kuLadIpaka ratnane jo zAsanane samarpaNa karavAnuM hoya te enAthI UjaLuM ne rUDuM mArA jIvanamAM bIjuM kazuM ja na hoya. mArI to rajA che mahArAja, paNa eno bApa nA pADe che. ene manAvo, to mane vAMdho nathI." guru bhagavaMta kahe ke "bena, Akho saMgha kyAMya jAya nahi, e Aja tAre tyAM Avyo che, ene pAcho ThelIza ? saMghane nA pADIza?' atyAre saMghane lAvavo hoya to thoDA ghaNA paisA kharacavAthI saMgha ghare AvI jAya. thoDAka paisA kharce eTale saMgha Akho ghera ! ahIMyA paisA nathI kharacavAnA, dIkaro kharacavAno che ! sAheba kahe che ke saMgha tArA dIkarA mATe Avyo che, ene khAlI hAthe pAcho vALIza? ane.... ane mA ucakIne vahorAvI de che dIkarAne ke "laI jAo prabhu, Ane laI jAo ! enA bApane huM bharI pIza. je kakaLATa thaze te bhogavI laIza. A Apane soMpyo, laI jAva !" ane guru cAMgAne laIne vihAra karI gayA, khaMbhAta. pracalita vAta AvI che. ane graMthamAM noMdhelI vAta pahelAM kahI te che. 9
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1154nA mahA sudi 14 nA dine emane dIkSA ApI. nAma paDyuM muni somacandra. uMmara varasa nava. e pachI ra1 varasa sudhI te bhaNyA che, eTale 21 varasanI uMmara sudhI, 1166 sudhI. 1154 ane 1166 - keTalA varasa thayAM ? 45, 55, 65 ane 1 = ema 21. e 21 varasanI potAnI uMmaramAM bhaNyA che, khUba khUba bhaNyA che. kevuM bhaNyA haze? keTaluM bhaNyA haze ? amArI to akkala nathI cAlatI. sarasvatI devInI sAdhanA kare che, ane ene sAkSAt pragaTa kare che. pragaTa karIne enuM varadAna pAme che. siddhasArasvata bane che. naiSThika brahmacaryathI ane zuddha cAritrathI potAnA jIvanane sudaDha banAve che. gurubhagavaMtane lAgyuM ke lAyaka AtmA che, eTale 21 me varSe, 1166mAM nAgapura eTale nAgora - mAravADamAM emane AcArya padavI ApI. tyAre dIkSAnAM keTalA varSa ? bAra varSa. umara 21 varSa. tyAre AcArya padavI. e sAthe ja gurue potAnA gacchanI dhurA emane suprata karI ke A gaccha have tAre havAle. ane e ja divase emanI mAtA dIkSA le che. eka tarapha AcArya padavI, emAM somacaMdranuM nAma paDe che hemacandra: AcArya hemacandra ! ane e ja vakhate, e ja mAMDavAmAM emanI mAtA pAhiNI dIkSA le che. ane juo ! e AcArya paNa kevA ? mAtAne dIkSA ApavAnI sAthe ja sAdhvI-samUhanAM vaDA tarIke temane sthApI de ! guru hAjara haze. gurunI anumati vinA to kazuM thAya nahi. paNa e mAtA kevI haze ? kalpanA karI zakAya ke e sAmAnya mAtA nahi hoya. sAmAnya - mArA tamArA jevI turacchatAthI chalakAtI mAtA nahi hoya. enAmAM paNa kAMIka daivata to haze ja, ApaNI bhASAmAM kahuM to kAMIka Guts - gaTsa to
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ haze ja, kazIka kSamatAo haze ja. to ja dIkSA ApavAnI sAthe ja emane AcArya pravartinI pada Ape ne ! - AcAryanI mA che, paNa e mAtA koInA para rUvAba na chAMTe. pravartinI thaI gayAM eTale Ane tochaDAIthI bolAve, pelIne tucchakAre, amukane apamAnita kare, evuM nahi. ahIM to e ja vinaya ! e ja namratA ! e ja RjutA ! potAnI sAdhanAmAM mazagUla ! be ja kAma karavAnAM : potAnI ArAdhanA, mALA, svAdhyAya, ane potAnA dIkarA dvArA thatAM zAsananAM ne graMthasarjananAM kAmo joIne tenI upabRhaNA. e sivAya koI kAma ja nahi. basa, joI joIne rAjI thAya ke vAha ! mArA dIkarA kevA bhagavAnane vaphAdAra che ! zAsanane kevA samarpita che! zAsananAM kevAM kAmo kare che ! Ama joI joIne pomAya, harakhAya. sAthe potAnI ArAdhanA : koIne laDavuM nahi, koIne jhagaDavuM nahi, koIne UMce sAde bolavuM nahi, koIne tucchakAravA nahi, koIne UtArI pADavAnAM nahi. A badhI kSamatAo hoya tyAre pravartinI pada maLe ne ! pravartinI pada maLyuM teno matalaba ja A che. AcArya vihAra kare che - dezavidezamAM. emanI dharmapravRttio cAlu ja che. emAM eka divasa rAtre svapramAM eka devIe darzana ApyAM ane kahyuM ke "tame gujarAta choDIne bIje vicaravAnuM mAMDI vALo. tamArA hAthe gujarAtamAM jaina zAsanano mahAna udyota thavAno che. eTale pAchA gujarAtamAM AvI jAo.' Ama Adeza Apyo devIe, ane AcArya vihAra karatAM pAchA gujarAtamAM padhAryA. gujarAtamAM te vakhate rAjA siddharAja jayasiMhanuM rAja cAle che. e parama zaiva che, zivadharmano prakhara upAsaka. e Akho rAjavaMza bhagavAna zaMkarano parama ArAdhaka che. jo ke enA pAyAmAM jaina sAdhu che.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ vanarAja cApotkaTa - cAvaDAe pATaNanuM rAjya sthApyuM. eno vaMza te cAvaDA vaMza. te pachI solaMkI vaMza Avyo, ane pachI Avyo vAghelA vaMza. e traNe vaMza maLIne 600 varSa lagabhaga rAjya cAlyuM che gujarAtanuM. enA pAyAmAM zIlaguNasUri nAmanA jainAcArya che. vanarAja cAvaDAne moTo koNe karyo ? ene zikSA koNe ApI ? ene keLavyo koNe ? e lUMTAro hato, temAMthI mANasa koNe banAvyo ? AcArya zIlaguNasUri mahArAje. to pAyAmAM ja jaina dharma che. vanarAjano ke gujarAtano pahelo maMtrI koNa? to cAMpo vANiyo : cAMpAnerano jaina zrAvaka. A samagra rAjavaMzamAM tame juo, cAvaDAnA zAsanamAM ke solaMkI ane vAghelAnA zAsanamAM, maMtrIo jaina hatA; jaina maMtrIo ja zAsana calAvanArA hatA. to siddharAja parama zaiva rAjA che. AcAryajI pATaNamAM birAjyA che. vyAkhyAna niyamita cAlI rahyuM che. vidvAna mahApuruSa che eTale arjuna ane vidharmI vidvAno paNa emanI pAse Ave che. vyAkhyAnamAM yUlibhadrajInuM kathAnaka cAlI rahyuM che. emAM varNana AvyuM ke sthUlibhadra kozA vezyAne vacana ApyuM che ke huM pAcho AvIza, ane pachI emaNe to dIkSA laI lIdhI ! paNa vacananuM pAlana to karavAnuM che. eTale gurubhagavaMta saMbhUtivijayajInI anumati laIne te kozAne tyAM padhAryA che. kozAe emane citrazALAmAM utAro Apyo che, rAkhyA che. citrazALAmAM nagna citro che. kAmakaLAnAM ane kAmasUtranAM citro cAre tarapha AlekhAyelAM che, enI vacce rahevAnuM che. sAme vezyA Ave. adbhuta ane nitya navA soLa zRMgAra saje. roja navA navA raMga ane DhaMga. nRtya kare. gAna kare. ane AhAramAM nitya paDresa bhojana vahorAve. mAla, mevA, mIThAI, adbhuta bhojana !
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthUlibhadrajIe kahyuM ke "tAre A badhuM ja karavAnI chUTa, paNa cAra hAtha jagyA choDIne. mArI cotaraphanI cAra cAra hAthanI jagyA mArI. cAra hAthanI bahAra rahIne tAre je karavuM hoya te kara. nAcavuM hoya to nAca. kapaDAM paheravAM - na paheravAM e badhI ja chUTa. koI pAbaMdI nahi. basa, 4 hAthanI aMdara tAre nahi pravezavAnuM." Ama vyAkhyAnamAM kathA cAle che, ne brAhmaNa vidvAna A sAMbhaLe. eNe mAthuM dhUNAvyuM ne kahyuM ke mahArAja, AvAM gappAM nA mAro ! AvuM te kadI banI zake kharuM? AvI strI, AvI citrazALA, AvAM bhojana, AvAM nAca-gAna, AvI juvAnI - A badhuM bheguM thayuM hoya ne pelA sAdhu lapase nahi, e bane ja nahi. tame gappAM mAro cho. ane e vidvAne to bhAI rAjAnA darabAramAM jaIne kIdhuM ke "A hemacandra nAmanA jaina sevaDA - zvetAMbara sAdhu che, ne vyAkhyAnamAM AvAM gappAM mArIne lokone bharamAve che. mahArAja! AvAM gappAM marAtAM haze? vicalita kare evA tamAma vibhAvo upalabdha hoya, ane sAdhu Ama palAMThI mArIne - AMkho mIMcIne besI rahe ? gaLe nathI UtaratuM sAheba ! sAdhu paDyA vinA rahe nahi. bhalabhalo lapaTAI jAya !" rAjAne paNa vAta vicAravA jevI to lAgI. have rivAja evo ke moTA ke parvanA divaso hoya tyAre AcArya paNa rAjasabhAmAM padhAre. evA eka divase pote rAjasabhAmAM padhAryA che. lAkaDAnA bAjaTha para beThA che. e vakhate pelA vidvAne rAjAne chaMcheDyo, ane yUlibhadranI vArtA yAda apAvI. rAjAe kIdhuM ke tamArI vAta to sAcI che. AvI vArtA kAMI gaLe UtaratI nathI. rAjAe AcAryane pUchyuM : hamaNAM kayA viSaya para vyAkhyAna karo cho Apa ? AcAryuM saMkSepamAM sthUlibhadranI vAta karI. rAjAe kIdhuM ke "sAheba ! A
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAto gaLe nathI UtaratI. AvuM to kAMI banI na zake. vizvAmitra ane menakAnI kathA to ApanA dhyAnamAM ja hoya ! tame vizvAmitranuM nAma sAMbhaLyuM che ? menakA ane vizvAmitra. eka apsarA ne eka RSi. kamATIbAga myujhiyamamAM rAjA ravivarmAnuM doreluM citra - peInTiga che, joI Avajo ! emAM menakA nAmanI devAMganA vizvAmitrane calita kare che, eno tapobhaMga karAve che. abhuta citra che. jo ke tamAre to kyAMya AvuM Ave nahi, kharUM? sIdhI lAInanA tame mANaso ! "nizALethI nIkaLI, javuM pAMsaruM ghera' - barAbara ne ? ophisathI ghare - gharethI ophisa ! emAM vacce AvuM myujhiyama jevuM kazuM Ave kharuM? jarA samaya kADhIne jovA jajo. rAjA ravivarmAnAM citro. gAyakavADa sarakAre emane ahIMyA rAkhelA ane citro dorAvarAvelAM. e asala citro ahIM myujhiyamamAM che. emAM menakA RSine calAyamAna kare che : vizvAmitrano tapobhaMga ! to rAjA pUche che sAheba! vizvAmitraparAzaraprabhRtayo ye'nye'mbupatrAzinaste'pi strImukhapaGkajaM sulalitaM dRSTvaiva mohaM gatAH / AhAraM saghRtaM payodadhiyutaM bhuJjanti ye mAnavAsteSAmindriyanigrahaH kathamaho ! dambhaH samAlokyatAm // vizvAmitra zuM khAtA'tA e khabara che? kaMdamULa khAtA'tA ane pANI pItA'tA. paDiyAmAM pANI pIe ane jhADanAM pAMdaDAM, mULA-gAjara ane sUraNano kaMda, tathA phaLo AvuM badhuM khAya. bIjuM kAMI khAtA nahi. vikAra kare evo koI ja khorAka nahi. e paNa bApaDA menakA jevI strIne joIne pAMca kSaNamAM pANI pANI thaI gayA; calAyamAna thaI gayA. to A
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthUlibhadranI tame vAta karo cho ke bAra bAra varasa sudhI e vezyA sAthe emaNe bhoga bhogavelA, paNa sAdhu thayA pachI ene tyAM rahyA, SaDUsavALAM bhojana karyA, emanI cAre bAju kAmabhoganAM citro hatAM, sAme soLa zaNagAra sajIne e strI nAcatI hatI, ane chatAM e vicalita na thayA ! sAheba, kahetA to dIvAnA, sunatA bhI dIvAnA ? AvI vAta mAnyAmAM kema Ave ? A siddharAja jayasiMha bole che. pelA vidvAna paNa bole che. badhA AcArya pAse javAba mAMge che ke tamArI vAta gappAM lAge che, sAcI nathI lAgatI. tyAre AcArya eno javAba Ape che. bahu Akaro javAba che. paNa Apavo ja paDe. zAsananI niMdA thAya ane mahApuruSonI vAta mithyA Thare te kema calAvI levAya ? eTale AcArya javAba Ape che - siMho balI dviradazUkaramAMsabhojI saMvatsareNa ratameti kilaikavelam / pArApataH kharazilA-kaNabhojano'pi kAmI bhavatyanudinaM vada ko'tra hetuH ? // bhAI, tame vizvAmitranI sAthe sthUlibhadranI sarakhAmaNI kyAM karo cho ? A to siMha ane pArevAnI sarakhAmaNI gaNAya. kema? to mahArAja ! siMha che ne, e hAthIne phADI khAya; hAthI ane sUvarane mAre ane enA vikAra ane unmAda jagADe evA mAMsathI potAnuM peTa bhare - traNaso ne sAITha dahADA e A ja khAya. ane chatAM ene kAmavAsanA varasamAM eka ja vAra, kyAreka ja udayamAM Ave, jAge. e varasamAM amuka ja vAra saMsArasukha bhogave, pharI pharI nahi. AvA jabbaradasta vikRti karanArA AhAra karavA chatAM paNa. 15
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane peluM kabUtara ! tamArA vadhelA-ghaTelA anAjanA dANA, dharatI para verAyelA hoya te khAya. chatAM tame juo ke tenI kAmavAsanA keTalI tIvra ane prabaLa hoya che ! rAjan ! kabUtara ane siMhanI sarakhAmaNI na hoya. tame je nAmo ApyAM ne e kabUtara che mahArAja !, sthUlibhadra to siMha hatA - siMha. javAba maLI gayo ! AcAryane mithyAbhASI TharAvavAnA peMtarA khoTA paDyA. paNa pelA vidvAna brAhmaNathI na rahevAyuM. koI paNa rIte AcAryane bhoMThA pADavA ja che. rAjA to AcAryanA javAbathI ne temanI chaTAdAra vANIthI khUba prabhAvita hato. paNa vidvAnane e game nahi. eTale eNe navI vAta upADI. e kahe ke, 'AcAryajI A badhuM saMskRtamAM phaTAphaTa bole che ne, e badhuM amArA brAhmaNoe banAvelA vyAkaraNa bhaNIne bole che. emane potAne kAMI AvaDatuM nathI. emanI pAse potAnuM koI vyAkaraNa nathI. A to prAkRta bhASAvALA gAmaDiyA mANaso che. ATaluM AvaDatuM hoya to te amAruM bhaNIne AvaDyuM che.' siddharAje pUchyuM, mahArAja ! tamAro zuM javAba che A vAtamAM ? AcArye kahyuM, bhAI ! amArI pAse jainendra vyAkaraNa che, tenI tamane khabara nathI lAgatI. bhagavAna mahAvIra pAThazALAe beThA tyAre indre AvIne temane prazno pUchyA ane temaNe je javAbo ApyA tenuM 'jainendra' nAme vyAkaraNa banyuM che, te ame bhaNIe chIe. tame enI pothI nathI joI ? to Avo mAre tyAM, huM batADuM. eTale rAjA ane pelA vidvAna beya uchaLyA : sAheba ! AvI paurANika vArtAo nA karo. atyAre che koI vyAkaraNa tamArI pAse, tamAruM ? jenA AdhAre tame bhaNyA e to brAhmaNonuM ja banAveluM ne ? 16
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ emane lAgyuM ke AcArya phasAyA - barAbaranA. paNa hemacandraguru jenuM nAma ! emaNe kahyuM ke jo rAjAjI mane sahAya kare, to huM navuM vyAkaraNa banAvavA taiyAra chuM. mahArAja! tamAre sahAya karavAnI, huM banAvIza. vAta upara tyAM paDado paDI gayo. AcArya to veNa uccArI dIdhuM. paNa rAjAnA manamAM eka vAta barAbara besI gaI ke A sAdhumAM kAMIka che e nakkI. e sAmAnya cIlAcAlu sAdhu nathI lAgatA. kAThiyAvADamAM Ane "phATela piyAlAvALo" kahevAya. arthAt asAdhAraNa vyaktitva dharAvanArA mANasa che, sAdhAraNa nathI. ane rAjAne emano satsaMga khUba gamavA mAMDyo. eNe vinaMti karI ke "sAheba ! tamAre roja rAjasabhAmAM AvavAnuM." AcArye kahyuM ke "tamArI ruci hoya to AvIza." ane potAnAM dharmakAryomAMthI samaya kADhIne roja pote padhAre. roja navA navA prazno pUchAya ne teo tenA sarasa javAba ane samAdhAna Ape. rAjA khUba rAjI thAya, tene guru uparano bhAva vadhato jAya. IrSALu loko, brAhmaNo ane bIjA vidvAnone A kema game? temaNe AcAryane kyAM phasAvavA, kevI rIte bhoMThA pADavA, tenA jAtajAtanA dAva racI kADhyA. roja aTapaTA savAlo laI Ave temane bhIMsamAM levA, paNa AcArya buddhi ane jJAnanA baLe kAyama nIkaLI jAya. eTale eka dahADo koIke rAjAne pahelethI kAna bhaMbherIne taiyAra karI nAkhyA ke "prabhu ! AcAryajI Ave eTale pUchajo ke mokSa meLavavo hoya to kayo dharma karavo paDe ? kayA dharmanA pAlanathI mokSa maLe ?" e badhAnA manamAM khAtarI hatI ke AcArya ema ja kaheze ke "jaina dharma pALo to ja mokSa maLe." ane AvuM kahe eTale ApaNe emanA para tUTI paDIzuM. majA AvI jaze.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ emanI yojanA kAragata nIvaDI. rAjAnA gaLe e vAta UtarI gaI ane te dahADe teNe rAjasabhAmAM e prazna upADyo. have sIdhesIdhuM AcAryane to pUchAya nahi, eTale goThavaNa pramANe sabhAmAM je je brAhmaNo hatA, vidvAno hatA, saMnyAsIo hatA, e badhAne rAjAe prazna pUchyo : "kayo dharma mokSa apAve? dharma to ATalA badhA che. emAM kayo dharma pALuM to mane mokSa maLe?" eka pachI eka badhA javAba ApavA mAMDyA. koIke kIdhuM ke zaMkaranI upAsanA karo to mokSa maLaze. koI kahe, mAtAjInI upAsanA karo, zaktinI upAsanAthI ja mokSa thAya. koI kahe ke Ama karo, to koIe kahyuM ke tema karo. badhA potapotAnI vAta karavA mAMDyA. paNa rAjAnA gaLe e vAto nA UtarI. eNe kahyuM ke AvI ekAMgI vAta nA karo. saune saMmata thAya tevI vAta karo." rAjA buddhizALI che. vicAraka che. ene ekeya javAbathI saMtoSa nathI thato. chelle enI najara paDI AcArya hemacandra para. eNe kahyuM, mahArAja ! tame ja kaho ne, mokSa kayo dharma pALavAthI maLe? ane AcArye ene javAba ApatAM kahyuM ke "tamane eka vArtA kahuM, emAM tamArI vAtano javAba AvI jaze, ane emaNe vArtA mAMDI. eka gRhastha paraNelo. enI AMkha bIjI eka strI sAthe laDI gaI. eneya paraNyo. be patnI thaI. eNe pahelI patnInI upekSA karI ane bIjI tarapha DhaLI gayo. eTale pahelIne vAMkuM paDyuM. tame jANo cho ke zokyanA vera kevA hoya? pahelI patnIne thayuM ke mArA dhaNIne mArI tarapha pAcho vALavo ja paDe. pelI pratye ja e AkarSAyelo rahe te na cAle. vicAra kare che ke zuM karuM huM? koI upAya jaDato nathI. jaDe che te lAgu paDato nathI. pelo enI sAme joto ja nathI. evAmAM Ane eka jogaNa bhaTakAI 18
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaI. eNe jogaNIne pakaDIne kIdhuM ke kaMIka evuM auSadha Apo ke mAro dhaNI mane joto thaI jAya, mAro kahyAgaro banI jAya. pelI jogaNI kAmaNa-TUmamAM vizArada hatI. eNe kIdhuM ke evI auSadhi ApuM ke tArA dhaNIne baLada jevo AjJAMkita banAvI dauM. ene lagAma bAMdhIne eno eka cheDo tArA hAthamAM rahe evo banAvI dauM. bAI kahe, basa, mAre e ja joIe che, pelIne bhUlI jAya ne mane ja jue. jogaNa kahe, le, A davA, A cUrNa. game tema karIne ene tAre tyAM jamavA laI Avaje, ane rasoImAM A cUrNa bheLavIne khavaDAvI deje. tAruM kAma thaI jaze. pelI potAnA dhaNI pAse gaI ne karagaravA mAMDI. pelAe lAto mArI, gALo ApI, e badhuM khamI khAdhuM paNa jIda nA choDI. chevaTe pelo kaMTALIne tene tyAM gayo. ANe garamAgarama zIro banAvyo, emAM peluM cUrNa bheLavI dIdhuM ne jamADI dIdho. jevI e rasoI enA peTamAM gaI e sAthe ja e mANasa maTIne baLadamAM pheravAI gayo. zIMgaDAM, khUMdha, cAra paga, pUMchaDuM - adala baLada ja. bAI to A joIne bhaDakI ja gaI. ene to pALelA prANI jevo pati joIto'to ene badale A to sAcesAca prANI banAvI dIdho ! are tArI bhalI thAya ! pelI jogaNane have kyAM zodhavI? e to jatI rahI ! pachI to AkhA gAmamAM hAhAkAra macI gayo. ane pelI enI zokya ene choDe kharI ? eNe AkhuM gAma mAthe lIdhuM ke mArA varane ANe baLada banAvI dIdho ! ANe paNa baLadane lagAma bAMdhI, ne laIne nIkaLI paDI. enA hAthamAM kharekhara lagAma AvI gaI. have gAmamAM to rahevAya nahi. eTale jaMgalamAM rakhaDatAM phare che. pahelAM baLadane 19
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAro carAve che. pachI pote je maLe te khAya che. jaMgalamAM ja paDyA rahe che. eka jhADa nIce bAI raDatI beThI che. baLadane jhADa pAse ramato mUkyo che. eve vakhate AkAzamAM zaMkara ane pArvatI vimAnamAM besIne nIkaLyAM. AcAryazrI vArtA kahe che. vimAnamAM beThelA pArvatInI najara acAnaka A strI para paDI. pArvatI paNa strI che. strInI be bhUmikA : strIne strInI IrSyA bahu Ave, jhera bahu Ave, A pahelI bhUmikA. ane strIne strInI dayA paNa bahu Ave, A bIjI bhUmikA. be sAmasAmA cheDAnAM tattvo che. jyAM dayA che tyAM IrSyAnuM jhera paNa che. amRta ane jhera banne ADoza paDozamAM rahetA hoya evI koI jagyA hoya to enuM nAma che strI. ja to, pArvatI mAtAne dayA AvI. emaNe zaMkara bhagavAnane kIdhuM : 'mahArAja, UbhA raho !' bhagavAna kahe, 'zuM thayuM ? kema UbhA rahevAnuM ?' to kahe, 'pelI bAI jaMgalamAM ekalI-aTUlI che ne raDe che. kAMIka vicitra lAge che. mAre enuM duHkha jANavuM che.' bhagavAna kahe ke 'enuM duHkha eka ja che. ene enA patine vaza karavo'to. e mATe eNe kAmaNa-TUmaNa karyAM to enA pariNAmamAM eno dhaNI A baLada thaI gayo. ene pAcho mANasa banAvavA sAru A raDe che.' pArvatI kahe, 'prabhu ! kAMI dayA karo ne enA para. mArAthI enuM rUdana nathI jovAtuM. keTaluM kalpAMta kare che ! kaMIka karo !' banneno saMvAda pelI strI sAMbhaLe che. zaMkare kahyuM ke 'eno upAya to sAva sahelo che. e jyAMjhADa nIce beThI che te jhADane copharatI je vanaspati UgI che emAM eka vanaspati evI che ke e jo cUMTIne A baLadane khavaDAve to e pAcho mANasa thaI jAya.' 20
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Ama bolatAM bolatAM bhagavAna to AgaLa jatA rahyA. paNa A badhuM pelI bAIe sAMbhaLI lIdheluM. e tarata UbhI thaI ane vRkSano chAMyaDo paDe che tyAM sudhInI bhUmi para cotarapha jeTalI vanaspati UgelI, tenuM eka eka taNakhaluM toDatI gaI ane pelA baLadane khavaDAvatI gaI. ema karatAM karatAM acAnaka ja tenI mUThImAM taNakhalAMno eka jaththo Avyo, e baLadanA moMmAM jatAM ja te pAcho manuSya banI gayo ! badhI vanaspati khAtAM khAtAM pelI zaMkare kahelI te paNa AvI gaI, ane kAma patI gayuM. "rAjan !" AcArya bhagavaMta rAjAne kahe che : "jema kayuM taNakhaluM khAdhuM ne pelo mANasa thayo e khabara nA paDI, ema kaliyugamAM 'A dharma karo to ja mokSa maLe' evuM nathI; kaLiyugamAM to sarva dharmomAM je zubha tattva che tenuM saMkalana karo, ane tame sadAcAranuM AcaraNa karo to mokSa thAya." rAjA harakhAI UThyo. virodhI badhAnAM hathiyAra heThAM paDyAM. badhAne ema hatuM ke AcArya ema ja kaheze ke 'tIrthaMkaranI pUjA karo to ne sAdhu thAva to mokSa maLe.' paNa AcArye kevo javAba Apyo ? - Ane zAstramAM cArisaMjIvanIcAra - nyAya' evA nAme oLakhAvyo che. cAri eTale ghAsacAro, emAM chUpAI hatI saMjIvanI auSadhI, te carAvI, ane pelo baLada pAcho manuSya tarIke pragaTa thayo; ema tame dareka dharmamAM zubha tattva che tene svIkAro ane tenuM AcarANa karatAM karatAM tame mokSa pAmo. rAjA rAjI rAjI thaI gayo. e bolyo ke A badhAnA javAba khoTA hatA. mane A badhA phasAvavA mAgatA'tA paNa tamAro javAba ! vAha ! tame pUrNataH sAcA cho mahArAja !' vicAra karo : e rAjA kevo haze, vicAraka ane vivekI ? ane AcArya kevA haze ! emanI kSamatAo ne pratibhA kevI haze ! 21
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAto to AvI ghaNI che. paNa thoDuM jatuM karavuM paDe, AgaLa cAlavuM paDe. AgaLa vadhIe : mAlavA sAthe gujarAtanuM yuddha thayuM. siddharAja jayasiMha mAlavA para caDI gayo che ane bAra varSa sudhI ghero ghAlyo che. dhArA nagarI che. naravarmA rAjA hato. teno dIkaro yazovarmA hato. eno aNanama killo evo to majabUta hato ke 12-12 va2sa sudhI ghero ghAlyo to paNa te na jItAyo. e killAnI racanA ne enuM bAMdhakAma ! ane mAlavadezanI prajA ! 12 varasa ghero nAkhyo toya Dage nahi. bAra varasane aMte mahAmaMtrI muMjAla ane sAMt mahetA jevA mahAmaMtrIonI buddhinA baLe rAjA jItyo. enI kathA bahu lAMbI che; kevI rIte jItyo ? kevAM vighno AvyAM ? e badhI vArtAo judI che. atyAre eno avasara nathI. rAjA jItIne pAchA pATaNa AvyA che. pATaNa aNahilapura pATaNamAM rAjAnuM bhavya svAgata thaI rahyuM che. aneka bhATa, cAraNo, baMdijano, stutikAro, dharmAcAryo rAjAne vadhAve che, ane AzIrvAda Ape che. ane e paraMparAne anusarIne AcArya hemacandra paNa eka dukAnanA oTalA para UbhA che. - rAjA siddharAjano hAthI AvI rahyo che. dhImo dhImo cAle che, jhaDapathI doDI na jAya. e rIte cAlatAM cAlatAM AcArya jyAM UbhA che tyAM Avyo. hAthI jarAvAra Ubho rahe ne rAjA cAre kora najara pherave che. emAM enI najara AcArya upara paDI ne rAjAnuM moDhuM hasu hasu thaI gayuM. rAjA AcAryane hAtha joDI praNAma kare che ane te ja kSaNe AcArya ene AzIrvAda Ape che : bhUmiM kAmagavi ! svagomayarasairAsiJca ratnAkarA muktAsvastikamAtanudhvamuDupa ! tvaM pUrNakumbhIbhava | dhRtvA kalpatarordalAni saralairdigvAraNAstoraNAnyAdhatta svakarairvijitya jagatIM nanveti siddhAdhipaH // 22
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ he kAmadhenu gAya ! tamArA gomaya-rasa vaDe A AkhI bhUmine lIMpaNa karo ! ApaNe tyAM dharatIne pavitra karavA mATe gAyanA gobarathI lIMpavAno rivAja che. ane AkhI pRthvIne lIMpavI hoya to kAmadhenu gAya sivAya bIjI gAya cAle nahi ! eTale AcArya kAmadhenune lIMpaNa karavAnuM kahe che. ane te samudro ! tamArA peTALamAM asaMkhya motI paDyAM che - sAcAM sAcAM, e motI bahAra kADho ane enA sAthiyA pUrAvo - muphrAsvastimAtanuSyam ! ane he candramA ! tuM pUrNImava ! rAjAnuM svAgata karavA mATe mAthe pUrNa kaLaza laIne sAme javuM paDe, to he candra ! tuM pUrNa kaLazanuM rUpa dharIne Ava ane rAjAnuM svAgata kara ! toraNo bAMdhavAM paDe, koNa bAMdhe ? zenAM bAMdhe ? to kahe che ke te digajo ! ATha dizAnA adhipati ATha ATha dikupAlo evA he diggajo ! tame jaldI jaldI jAva naMdanavanamAM, tyAMthI kalpavRkSanAM pAMdaDAM lo, ne enAM toraNo banAvI cAre bAju bAMdhavA mAMDo ! kema bhAI, evaDuM te zuM moTuM parAkrama karyuM che tame ke A badhuM ame devalokanA devo karavA mAMDIe ?" to AcArya kahe che ke tamane khabara che? svararvinitya nAti navaeNti siddhAMdha: - potAnA hAthe AkhA jagata upara digvijaya meLavIne A mahArAjAdhirAja siddharAja jayasiMha padhArI rahyA che, emanuM svAgata karavAnuM che; mATe tamane A badhuM karavA mATe bolAvyA che. rAjAno hAthI thaMbhI gayo che. AkhA rAjamArga upara UbhelI medanI paNa stabdha banIne UbhI rahI gaI che. AcAryazrI zloka lalakAre che, ane rAjA kAnamAM amRta reDAtuM hoya e rIte ene jhIle che. rAjA praNAma karato AgaLa vadhe che. digvijayano utsava pUro thayo ane badhuM thALe paDyuM. 23
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAlavAne lUMTIne ghaNuM badhuM laI AvyA che. ratno, sonuM, cAMdI, jhaverAta ne aneka vastuo, badhuM lUMTIne lAvyA che. badhuM ThekANe pADatA jAya che. chello Avyo pustakabhaMDAra. e paNa Akho laI Avyo che. rAjAe e pustakabhaMDAra kholAvyo. kahe ke mAre e pothIo jovI che. vidvAnone besADe che ane pothIo kholAvIne hAthamAM le che. eka pothI lIdhI ne pUchyuM. A zuM che ? kayo graMtha che ? vidvAnoe kahyuM ke "A 'sarasvatIkaMThAbharaNa' nAmanuM vyAkaraNa che." koNe banAveluM che ? to 'rAjA bhoje banAveluM che." bIjI pothI lIdhI. pUche ke A zuM che ? to javAba maLyo 'sarasvatIkaMThAbharaNa' nAmanuM kAvyazAstra che. koNe banAveluM ? to 'rAjA bhoje'. trIjo graMtha lIdho : A zuM che ? to kahe, 'sarasvatIkaMThAbharaNa' nAme alaMkArazAstra che. koNe banAvyuM ? to kahe, 'rAjA bhoje'. Ama eka pachI eka rAjA bhojanI graMtha- racanAonI pothI rAjAnA hAthamAM AvatI jAya che. eka zAstra evuM nathI ke jenA upara rAjA bhoje potAnI kalama na calAvI hoya ! rAjA stabdha banIne pUche che ke A badhI rAjA bhojanI racanAo che ? javAbamAM 'hA' AvI. pUchyuM : ApaNe tyAM AvI koI racanA kharI ? ApaNA koI vidvAne karI hoya evI racanA ! 'mahArAja ! kSamA karajo ! paNa bhoja rAjAnA graMtho ja ApaNe tyAM bhaNAvavAmAM Ave che. emanAM ja alaMkArasUtro ane emanuM ja kAvyazAstra ahIM bhaNAya che.' 'to mArA gujarAtanuM vyAkaraNa nathI ? kAvyazAstra paNa nahi ? sAhitya nahi ?' mahArAja ! kSamA karajo. paNa ApaNA gujarAtamAM evo koI vidvAna nathI ke jene bhoja rAjAnI haroLamAM mUkI zakAya.' 24
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjAnuM mana khATuM thaI gayuM. ene e kSaNe lAgyuM ke huM jItIne paNa hArI gayo ! pazubaLamAM huM jItyo. hAthI, ghoDA, ratha, pAyadaLa, talavAra, bhAlA ane tIrakAmaThAnA yuddhamAM huM jItyo. paNa buddhinA, saMskAritAnA ane saMskRtinA yuddhamAM huM hArI gayo. e badhAmAM to bhoja jItyo che, mALavA jItI gayuM che, huM nahi. enuM khAvuMpIvuM harAma thaI gayuM. rAjasabhA bharAI. rAjA bIjAM badhAM ja kAmo kare che kharo, paNa enA haiyAmAMthI A khaTako jato nathI. emAM acAnaka enI najara AcArya hemacandra para paDI. ene pelI vAta yAda AvI, sthUlibhadranI kathA vakhate je carcA thaI'tI e. eNe tarata ja kIdhuM : "mahArAja ! peluM vacana yAda che ?" mahArAja kahe, bilakula yAda che." "to have kyAre eno amala karazo ?" rAjanuM ! tame jarA navarA paDo eTale karIe. tame laDAI cAlu ja rAkho cho evA vAtAvaraNamAM huM evA kAma zI rIte karI zakuM?" tyAre rAjA bole che eka zloka : yazo mama tava khyAtiH puNyaM ca muninAyaka ! / vizvalokopakArAya kuru vyAkaraNaM navam // "mahArAja ! mAro yaza prasare, tamane khyAti maLaze, ane tamane ne mane bannene puNya thaze rASTrasevAnuM, bhASAnI sevAnuM, gujarAtanI sevAnuM. tame jagatanA upakAra mATe vahelI take navuM vyAkaraNa nirmANa karo !" - AcArya bhagavaMte e paDakAra jhIlI lIdho, ane kahyuM ke "rAjan ! kAzmIrathI, kAzIthI ane bIjA judA judA dezomAMthI mane keTalIka pothIo tamAre meLavI ApavAnI che. ATalI sahAya karo, pachI huM tarata kAme lAgI jauM'. rAjAe tarata ja je te rAjyonA ke dezanA rAjAo upara bhalAmaNapatro ke anurodhapatro potAnA sevako sAthe mokalI 25
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApyA ke tamArA dezanA jJAnabhaMDAromAMthI A prato ane A graMthonI amAre jarUra che; ApavA kRpA karajo. Ama emaNe 18 vyAkaraNo AkhA bhAratavarSamAMthI bhegAM karyA. te samaye 18 vyAkaraNa calaNamAM hatAM, te badhAM meLavI lIdhAM. badhAyano abhyAsa karyo AcAryo. abhyAsa karyA pachI emaNe kalama uThAvI. zAstranuM sarjana zarU thayuM. eka ja varSamAM savA lAkha zloka-pramANa "siddhahemacandrazabdAnuzAsana' nAmanA vyAkaraNanI racanA karI. keTalA varSamAM ? eka varSamAM. koNe karI? AcArya hemacandra. siddharAja jayasiMhanI vinaMtithI racanA karI che, eTale paheluM nAma siddharAjanuM rAkhyuM. racanAra pote che eTale bIjuM nAma potAnuM rAkhyuM : siddhahemacandrazabdAnuzAsana. sAMgopAMga ! savA lAkha zloka ! tame kalpanA karI zako ? kevuM abhuta vyAkaraNa ! aDhAra hajAra zloka pramANa mULa. 84 hajAra zloka-pramANa eno bRhadRnyAsa. enAM bIjAM nyAyasUtro. badhuM maLIne savA lAkha. e vyAkaraNanI racanA karIne emaNe rAjasabhAmAM peza karyuM. rAjA ema ne ema svIkArI le? tame sonIne tyAM dAgIno laIne jAva toya kasa mAre, to rAjA vyAkaraNane ema ne ema thoDuM svIkArI le? rAjAe paMDitonI sabhA besADI. kIdhuM ke A vyAkaraNanA zabda zabdane tapAso. parIkSA karo. parIkSAne aMte badhA ja vidvAnoe eka avAje kabUla karyuM ke atyaMta prasanna, saraLa ane zreSTha vyAkaraNanuM AcAryazrIe nirmANa karyuM che. tyAre siddharAje e vyAkaraNanI pothI lakhAvarAvI. ene hAthInI aMbADI upara, potAno hAthI, jenA upara potAnA sivAya koI besI na zake enI upara pote na besatAM pothI padharAvI. ane pote te hAthInI bAjumAM, AcAryanI sAthe, chaDIdAranI jema cAlyo. pATaNanA rAjamArgo - 26
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ para siddhahemavyAkaraNano varaghoDo kADhyo. "mArA gujarAtanuM vyAkaraNa" - evuM ene gaurava hatuM. A vyAkaraNanuM nirmANa hemacandrAcAryuM karyuM, e zabdAnuzAsana. tyAra pachI to liMgAnuzAsana, kAvyAnuzAsana, chaMdonuzAsana, vAdAnuzAsana, ema pAMce pAMca anuzAsano, lAkho zloka pramANa temaNe racyAM che. e jamAno kevo vicitra hato tenI vAta kahuM. bahu bhayAnaka jamAno ! brAhmaNone zramaNonI, jaina dharmIonI IrSyA thAya. jainone kema pachADavA ? nIcAjoNuM kema karAvavuM ? enI satata peravIo cAle. taka maLatAM ja jainonuM hINuM dekhADe, hINuM kare. huM kumArapALanI vAta upara AvI rahyo chuM. kumArapALa rAjA thayo e pahelAM varSo sudhI eNe bhaTakavuM paDyuM che. kumArapALanI hatyA karavA mATe siddharAja jayasiMhe potAnA mArAo rokyA che. kumArapALa e siddharAjano bhatrIjo che. siddharAjane koI saMtAna nathI. nimittazAstrIoe ane AcArya hemacandra jevA gurue kahyuM che ke tamArA nasIbamAM saMtAnayoga che nahi. eTale enA manamAM savAla thayo ke "to mArA pachI pATaNanuM rAjya koNa saMbhALaze ?" badhAe kahyuM ke kumArapALa saMbhALaze." rAjAne lAgI AvyuM : huM koIne paNa rAjya soMpIza, paNa kumArapALane na ApuM. ane eNe tenI hatyA karavA mATe potAnA mArAo choDI mUkyA che. potAnA sainikone rokyA che. kumArapALa dara-ba-dara rakhaDe che. bhikhArI, bAvo, saMnyAsI, bauddha sAdhu, parivrAjaka ema judA judA veze bhaTake che. bhikhArI banyo, mAgaNa banyo, ema keTalAMya veSa-parivartana karyA. varSo sudhI rajhaLapATa karI. emAM eka vakhata bhAgato bhAgato khaMbhAta gayo che. tyAM saMtAvA mATe teNe ')
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ hemacandrAcAryane zaraNe javuM paDyuM. AcArya ane saMtADyo che. udayana maMtrI dvArA enI rakSA karAvI che. jyAM saMtADyo hato e bhoMyaruM Aje paNa khaMbhAtamAM mojUda che. Akho tADapatrIya pothIono bhaMDAra hato e bhoMyarAmAM. e pothIonI vacamAM kumArapALane saMtADI dIdho, ane cAre bAju pothIo ja pothIo. rAjAnA sainiko pagerU pakaDatAM tyAM AvyA. bhoMyarAmAM UtaryA. zodhe che, paNa kyAMya jaDato nathI. pAchA jatA rahe che. A rIte ene jIvanadAna ApyuM, koNe ? AcAryo, ane udayana maMtrIe. A upakAra kumArapALa bhUlyo nathI. e rAjA thayo che. rAjA thayA pachI 10 varSa sudhI eNe saMgharSa karavo paDyo che. enAM sagAMvahAlAM, enA bhAyAto ane bIjA rAjAo, koI evuM mAnatA nathI. badhA siddharAjanA pakSamAM che. kumArapALane to raste rajhaLato bhikhArI ja gaNIne vAta kare che. daza varSa sudhI e badhAne vaza karavAmAM ja te aTavAyo che. badhAMne jItatAM ene daza varSa lAgyAM che. emAM AcArya kyAMthI yAda Ave ? daramiyAnamAM, vi. saM. 1211 mAM AcAryajInAM mAtA sAdhvI pAhiNI kALadharma pAmyA che. saMthAro karyo che, Akho saMgha bhego thayo che. AcArya pote bAjaTha mAMDIne beThA che. mAne navakAra saMbhaLAve che. mAne nirdhAmaNA karAvavAno yoga maLe e dIkaro keTalo vaDabhAgI ! pote AcArya che. gacchAti che. mAtAne dharma karAve che. te vakhate saMgha puNyadAna kare che. - A eka ApaNI prathA che. mRtyusanmukha jaI rahelA ArAdhaka pUjyanI anumodanAmAM vividha sukRtono saMkalpa karavo ane temanI pAse jaIne jAhera karavo. saMghe rUpiyA traNa karoDanuM puNyadAna ApyuM : ame tamArI pAchaLa traNa karoDano dharmavyaya karIzuM. 28
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ tyAre mAtA kSINa svare AcAryane uddezIne kahe ke "je mArA sagAM nathI e loko mane ATaluM puNya Ape che, ane tame mArA sagA dIkarA cho toya mane kAMI ApatA nathI !" AcArya mAtAnA viyoganI kalpanAe subdha hatA. haiyuM vihaLa hatuM. eTale Avo koI khyAla temanA dilamAM Avyo nahoto. paNa mAnA zabdo sAMbhaLatAM ja tarata temaNe potAnI bhUla sudhArI lIdhI. temaNe kahyuM ke "mA, tamArA nimitte huM be kAma karIza. eka to huM eka karoDa navakArano jApa karIza. ane bIjuM, huM traNa lAkha navA zlokonuM sAhitya-sarjana karIza." kalpanA karI zako cho? eka dIkaro mAne kevuM puNya Ape che ! A puNya che. puNya mAne maLe ane lAbha ApaNane maLe. traNa lAkha zloko kone maLyA ? ApaNane ne ? emaNe e banAvyA, racyA, to ApaNe vAMcIe chIe. AkhuM zAsana lAbhAnvita thAya, A mahApuruSonI AvI adbhuta kRtiothI. have mAtAnA svargagamana pachI pAlakhI nIkaLI. emAM AcArya jatA nathI. sAdhuthI pAlakhIyAtrAmAM javAya nahi. potAnA guru hoya ke nA hoya, paNa temanI paNa pAlakhImAM sAdhu jAya nahi. smazAne paNa jAya nahi. jAya to sAdhupadane hINapa lAge. sAdhupadanI maryAdA ghavAya. sAdhuthI upAzrayanI dIvAla oLaMgAya nahi. AcArya paNa upAzrayamAM ja rahyA che. pAlakhIyAtrA nIkaLI ne acAnaka brAhmaNonuM ToLuM AvyuM. eNe evI aphaDA-taphaDI ane dhakkAmukkI macAvI ke pAlakhI nIce paDI gaI ane mAtAnuM mRtaka bhoMya upara dhULamAM ragadoLAya e rIte paDI gayuM. brAhmaNoe e mRtakane lAta mArI. enI upara thUkyA. jainonuM halakuM dekhADavAnI A vRtti. A aitihAsika ghaTanA che. emAM koI raMgoLI pUravAno avakAza nathI. AnI AcAryane khabara paDI. khinna thaI gayA. 29.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahApuruSone kheda thAya ne, e dharatIkaMpa karatAMya bhUMDI vAta che. mAtAno to agnisaMskAra thaI gayo, paNa te pachI tarata AcArya pATaNa choDIne vihAra karI gayA, ane kumArapALa jyAM yuddhanA medAnamAM hato tyAM tenI chAvaNImAM pahoMcyA. rAjA coMkI gayo : "prabhu ! tame ahIMyA? yuddhanI chAvaNImAM ?" AcArye kahyuM ke have pATaNamAM rahevA jevuM amArA mATe nathI rahyuM rAjanuM!" " thayuM mahArAja ! ?" tyAre vAta karI. kSamA mAge che kumArapALa. kahe ke "huM pAcho pATaNa AvuM pachI badhI vyavasthA karIza. mane mApha karo." rAjAe guru pAse vacana lIdhuM ke "tamAre pATaNa pAchA AvavAnuM. A apamAnathI bhAgI nahi javAnuM. ane huM AvuM tyAre mane maLavAnuM !' rAjA yuddha jItIne pAcho Avyo. rAjasabhAmAM nimaMtraNa ApIne gurune bolAvyA. sabhAmAM rAjA vaMdana karIne kahe che ke "prabhu ! A rAjaya ApanuM che. Ape ja mane kaheluM ke A tArIkhe tuM rAjA thaIza. saMvata 1199 nI amuka tithie tAro rAjyAbhiSeka thaze. ane tame mArA jIvananI paNa rakSA karI che. eTale kharekhara A rAjyanA kharA hakadAra tame cho. svIkAra karo !" AcArye kahyuM : "rAjan ! ame to sAdhu chIe, akiMcana. rAjapATane ame zuM karIe ? ame to khuzImahi varSa paikSa nI vAso vasIrdi - gocarI bhikSAthI lAvI lAvIne khAnArA mANaso chIe. tamAruM A rAjya tamane ja mubAraka !" tyAre rAjA mAgaNI kare che ke "tamAre nitya rAjasabhAmAM avazya AvavAnuM." jainonI pratiSThA vadhe ane jainonuM mAna-sanmAna thAya evI AkhI yojanA ghaDI che - rAjAe. vAto to ghaNI che, paNa ApaNo samaya maryAdita che. to, guru rAjAne jIvadayA tarapha 30
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ dore che. emane khyAla AvI gayo che ke jaina zAsanano DaMko vagADavAnuM zAsanadevatAe kIdheluM che. ene mATenuM sabaLa mAdhyama kumArapALa che. enA mAraphate aDhAra dezomAM amAri-ghoSaNA karAvI. kevI rIte ? badhAM rAjyo kAMI potAnAM nahotAM. jItyAM hatAM to badhAMne paNa te badhAM potAnuM kahyuM kare tevAM nathI. potAnA 4 dezomAM saMpUrNa amAri-ghoSaNA karAvI. kaccha, saurASTra, rAjasthAna ane gujarAta. ane bAkInA rAjAonAM rAjyomAM kyAMka pote dhana kharacIne; te te rAjAne rAjI karavA ghaNI sonAmahoro kharacI. e rAjI thAya tyAre badalAmAM amAri-ghoSaNA mAgI. kyAMka rAjAne potAnA mitra banAvyA, ane maitrInA dAve amAri-pravartana karAvyuM. kyAMka vinayapUrvaka namra thaI enAM vakhANa karI ene rIjhavIne jIvadayA paLAve. Ama jIvadayA mATe emaNe badhuM ja karyuM che. kumArapALe aDhAra rAjyomAM zuM zuM karyuM ? huM sAmAnya AMkaDA boluM ? dharma pAmyA pachI eNe zuM zuM karyuM ? to, 18 rAjyomAM jIvadayA paLAvI. enA zilAlekho maLyA che rAjasthAnanA ratanapura ane kirADU jevAM kSetromAMthI. e Aje paNa vidyamAna che. 1444 navAM jinAlayo baMdhAvyAM. sAta vyasanonuM nivAraNa karyuM. pote to e vyasano choDyAM ja, rAjyamAM paNa aTakAvyAM. 16 hajAra jinamaMdironA jIrNoddhAra karAvyA. mahAdevanAM maMdiro ane evAM sthAnonI vAta to judI ja. sAta vakhata zatruMjayanI yAtrA karI. ekalA nahi, saMgha sAthe. 21 jJAnabhaMDAro lakhAvyA. eka eka bhaMDAramAM tamAma graMthonI pothIo hoya evA 21 bhaMDAro. parama Arhata ane paranArIsahodara e rAjA. eNe koI 'jU' ne mAre ne, ene paNa sajA karI che. eka uMdarane potAnA paribhramaNa vakhate ajANatAM ja mArI nAkhelo, tyAM prAyazcittarUpe pote mUSakavasahI nAmanuM 31
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ derAsara baMdhAvyuM. eka telI, ghAMcI. ghANI calAve. e "jU mArato hato. ene pakaDyo. ane enA ja ghANAnI AvakanA paisAmAMthI mUkAvasahI nAmanuM derAsara baMdhAvyuM. kasAIo. hajAro kasAIonAM kuTuMbone traNa varSa mATe emanAM bharaNa-poSaNa dhaMdhA-dhApA, levaDa-devaDa vagerenI badhI javAbadArI pote svIkArI, ane emane khATakIno dhaMdho baMdha karAvyo. gujarAtamAM pUjA karavA mATe rezamI vastra maLatAM nahotAM. banatAM nahotAM. kAzI dezamAM ja e banatAM. have tyAMno rAjA, e rezamI vastra jeTalAM bane e pote maMgAve, pote pahere, ane pachI bIje divase potAnA paganI chApa enA upara pADIne pelAne pAchAM Ape. vastra hAthe banAvavAnAM ne bahu ochAM bane. te pachI te vaNakaro tene kAMjI caDAvIne vepAra kare. eTale gujarAtamAM je vastra jAya e rAjAnA paga paDelAM ane UtarelAM jAya. - kumArapALane A khabara paDI. eNe kAzI upara caDAI karI. yuddha karIne tyAMnA rAjAne harAvyo. ane pachI tyAMnA sAtaso sALavIo eTale vaNakaronAM kuTuMbone tyAMthI pATaNa lAvI vasAvyAM. Aje paNa pATaNamAM sALavInI poLa che. sALavInI poLa amadAvAdamAM paNa che. pATaNamAM sALavIonuM derAsara che. amadAvAdamAM che. badhA sALavIone jaina banAvyA. e loko pUjAnI joDa banAve ane enA rAjyamAM vece. ghebara khAtAM khAtAM mAMsa yAda AvyuM. patharo lIdho ne dAMta toDavA mATe upADyo. sevakoe hAtha pakaDI lIdho. AcArya bhagavaMta pAse vAta pahoMcI. gurue kidhuM : "dAMta toDavA e prAyazcitta nathI" "to ?' "pahelAM to ghebarano tyAga karo. ane bIjuM prAyazcitta roja savAranA dAtaNa karatAM pahelAM 12 prakAza 32.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstranA ane 20 prakAza vitarAgastavanA, 32 dAMta ane 32 prakAza, eTalo svAdhyAya karavAno, pachI dAtaNa karavAnuM." samajyA bhAI? keTalI vAto karavI ? kaMTakezvarI devIno prasaMga kahIne vAta pUrI karUM. kaMTakezvarI devI e rAjAnI kuLadevI che. Aso sudamAM sAtame 700, AThame 800, ane nome 900 pADAno vadha e mAtAjI sAme karavo paDe. rAjAe hAjara rahevuM paDe, enA lohIthI rAjAne tilaka thAya. e bhoga rAjA dharAve, enI zeSa pahelAM rAjA cAkhe, ane pachI AkhA nagaramAM vaheMce. pADAno bhoga, bakarAno nahi! - kumArapALane vAta karI. eNe nA kahI : "nahi bane. pUjArI kahe, "mahArAja ! mAtAjI kopAyamAna thaze to AkhA pATaNanuM satyAnAza jaze !" "je thavuM hoya te thAya; mArAthI A hiMsA nahi bane !' pUjArI kahe, "paNa prabhu ! to koIka upAya karo. kaMIka karo. cAle tema nathI.' rAjA kahe, sAruM, eka rasto kADhuM chuM." eNe maMtrIne kIdhuM : "badhA pADA laI Avo, magAvI lo; mAtAjInA maMdiranA parisaramAM roja eTalA pADA chUTA mUkI dejo ne daravAjA baMdha karAvI dejo. maMdira khulluM rAkhavAnuM. huM mAtAjIne prArthanA karIza ke A tamAro bhoga ame tamane dharyo. tamane joIe to tamArI jAte enuM lohI pI lejo." daravAjA baMdha. koI aMdara jAya nahi. sainiko cokI mATe UbhA rahI gayA. pUjArI jaI zake nahi. savAra paDI. traNe divasanA pADA roje roja aMdara mUkAtA. savAre rAjA Ave ne dvAra khule. badhA pADA hemakhema ! ekeyanI katala thayelI nahi. e joIne kumArapALe kIdhuM ke "jo mAtAjIne bhoga joIto hota to ApaNe mAtAjIne ja soMpyA'tA. emaNe laI lIdhA hota. 33.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ kharekhara to mAtAjInA nAme A pUjArIo carI khAya che. e lokone khAvAno svAda che, eTale mAtAjInA nAme badhuM calAve che. have eka kAma karo. A 700-800-900 pADAnI jeTalI kiMmata thAya eTaluM dhana huM mAtAjInA bhaMDAramAM bheTa ApuM chuM.' ApI dIdhuM. paNa pUjArIonI to hAlata kharAba thaI gaI. mAtAjI kopaze to ? evA phaphaDATamAM e bApaDA phaphaDI UThyA. rAta paDI. madharAte kaMTakezvarI devI hAthamAM trizULa laIne moDhAmAMthI lAMbI jIbha bahAra kADhI lapakArA mAratAM rAjAnI sAme mahelamAM sAkSAt thayAM. caMDikAnuM svarUpa joyuM che ne ? evAM vikarALa ! bolyAM : * narAdhama ! mArI maryAdA toDI ? lAva, mAro bhoga lAva !' " rAjA leza paNa vicalita na thayo. e bolyo : 'mAtAjI ! meM to tamane bhoga ApI ja dIdho che. tame na svIkAryo emAM huM zuM karuM ?' devI kahe : 'duSTa ! mArI sAmo bole che ? mAruM apamAna kare che ? le, leto jA !' ane temaNe rAjAne trizULa mAryuM. jevuM trizULa vAgyuM ke rAjAnA aMge aMgamAM gaLata koDha phUTI nIkaLyo. pIDAno pAra nahi. lAkha lAkha vIMchI DaMkhatAM hoya tevI kALI baLatarA upaDI. devI to alopa ! rAjAe tAtkAlika udayana maMtrIne bolAvyA. kIdhuM ke 'A sthiti thaI che. zuM karuM ?' maMtrI game tevo toya vANiyo hato, mAravADI vANiyo. toDa kADhe tenuM nAma vANiyo. e kahe, mahArAja ! lAkha mare paNa lAkhono pAlanahAra nA mare. tamArI jiMdagI bacatI hoya to prabhu ! AMkhamiMcAmaNAM karo. pUjArIone kahI daIe ne pADAno bila apAvI daIe.' 34
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjA kahe, "nirmAlya ! namAlA ! ATalA mATe tane maMtrI banAvyo che ? AvI salAha ApavA mATe ? nIkaLa ahIMthI." pachI Adeza karyo ke "atyAre ne atyAre mArA mATe citA khaDakAvo. lAkaDAM maMgAvo. savAre lokone khabara paDaze ke rAjAne A kAraNe Avo vyAdhi thayo, to lokomAM mArI ane dharmanI vagovaNI thaze. lokone jANa thAya e pahelAM ja huM baLIne rAkha thaI jAuM, to mAro dharma vagovAya nahi. loko hiMsA tarapha DhaLe nahi." maMtrIe bahu samajAvyA, paNa rAjA na mAne. maMtrIne thayuM ke A to "namAja paDhavA jatAM masjida koTe vaLagI." navI Aphata AvI. eNe kahyuM, "mahArAja ! eka kAma karuM. huM atyAre ja gurubhagavaMtane maLI AvuM." rAjAe kIdhuM : "hA, jAva, gurujIne pUchI Avo." gayA guru pAse. gurue kIdhuM : "AvuM thayuM ? kAMI vAMdho nahi. beso." maMtrIne besADyA. gurue vATako pANI maMgAvyuM. pANI sAme rAkhI padmAsana vALIne samAdhimAM besI gayA. parama yogI puruSa hatA e hemacandra guru. ApaNA zarIramAM brahmapramAM amRtanuM jharaNuM che. ene kalApAnIya' kahe che. bhASAmAM "kalavANI'. e amRtanuM jharaNuM koIka yogI puruSane ja vazamAM hoya. e potAnI yogasAdhanAthI ene vaza kare. vaza karIne e amRta vahAve, jharAve ane jhare e pachI e potAnA ghUMka vATe pelA pANImAM nAkhe che. evuM pANI karIne gurue maMtrIne ApyuM ke "jAva, A pANI rAjAne chAMTo, lagAvI dejo." laIne gayA. chaMTakAva karyo. paLabharamAM ja rAjAnuM zarIra nIrogI, nirAmaya ane sohAmaNuM banI gayuM. raktapitta maTI * 35
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ gayo. baLatarA zamI gaI. hRSTapuSTa sazakta banI gayo. have ApaghAta karavAnI vAta na rahI. AnaMda AnaMda thaI gayo. savAra paDI. rAjA vicAra kare ke pahelAM guruno AbhAra mAnavA jAuM. bahAra nIkaLyo. joyuM to daravAje eka strIne bAMdhavAmAM AvelI che, ane e strI kALo kakaLATa karatI raDatI hatI. bahena ! tame koNa? ahIM koNe tamArI A dazA karI? pelI kahe, "huM devI kaMTakezvarI". "tame to rAtre mane mArIne jatAM rahelAM ! "are bhAI ! tArA gurue mane lAvIne ahIM bAMdhI dIdhI che, ane mArA aMge aMge baLatarA chUTI che. bhAI, mane mApha kara, ane tArA gurune kahe ke mane choDe. enI zakti AgaLa huM lAcAra thaI chuM." gayA guru pAse. vAta karI. gurue devIne kahyuM : eka zarate choDuM. have koI jIvahiMsA nahi karavAnI. ane pATaNamAM kyAMya jIvahiMsA thatI hoya to rokavAnI - javAbadArI tArI." mAtAjIe javAbadArI svIkArI ane chUTakAro pAmyAM. A che hemacandrAcAryanA jIvananI keTalIka vAto. AvA mahAna AcArya bhagavaMta ane paramAta mahArAjA kumArapALa - e bannee maLIne jaina zAsananI je prabhAvanA karI che, jaina dharmano je udyota karyo che ane prabhAva phelAvyo che, enI to vAto karIe teTalI ochI che. enAM mUlya ApaNe AMkI zakIe ema nathI.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAsanasamrATa bhavana graMthamALAnAM prakAzano guruguNagAnamaya pravacanamALA : saMpuTa 1 1. zrIharibhadrasUrIzvarajInI sAhitya-prasAdI 2. zrI hemacandrAcAryanI sAhitya-prasAdI 3. somasuMdarayuganI sAhitya-prasAdI 4. hIrayuganI sAhitya-prasAdI | 5. upAdhyAyajInI sAhitya-prasAdI 6. zAsanasamrATa ane temanA ziSyonI sAhitya-prasAdI ' Adarza gaccha Adarza gacchanAyaka 'jUna jayavaMtuM jinazAsana zAsanasamrAT bhavana kI punita yAdeM ' guruguNagAnamaya pravacanamALA : saMpuTa 2 1. siddhasena divAkarasUri jIvana ane sAhitya sarjana 2. vairAgyarasanA uddagAtA zrIsiddharSi gaNi 3. jIvadayA jyotirdhara zrIhemacandrAcArya 4. vastupAlanA ghaDavaiyA gurubhagavaMto 5. saMvegamArganA punaH pravartaka traNa paMjAbI mahApuruSo : zAsanasamrATa bhavana KIRIT GRAPHICS 09898490091