________________
એમની યોજના કારગત નીવડી. રાજાના ગળે એ વાત ઊતરી ગઈ અને તે દહાડે તેણે રાજસભામાં એ પ્રશ્ન ઉપાડ્યો. હવે સીધેસીધું આચાર્યને તો પૂછાય નહિ, એટલે ગોઠવણ પ્રમાણે સભામાં જે જે બ્રાહ્મણો હતા, વિદ્વાનો હતા, સંન્યાસીઓ હતા, એ બધાને રાજાએ પ્રશ્ન પૂછ્યો : “કયો ધર્મ મોક્ષ અપાવે? ધર્મ તો આટલા બધા છે. એમાં કયો ધર્મ પાળું તો મને મોક્ષ મળે?”
એક પછી એક બધા જવાબ આપવા માંડ્યા. કોઈકે કીધું કે શંકરની ઉપાસના કરો તો મોક્ષ મળશે. કોઈ કહે, માતાજીની ઉપાસના કરો, શક્તિની ઉપાસનાથી જ મોક્ષ થાય. કોઈ કહે કે આમ કરો, તો કોઈએ કહ્યું કે તેમ કરો. બધા પોતપોતાની વાત કરવા માંડ્યા.
પણ રાજાના ગળે એ વાતો ના ઊતરી. એણે કહ્યું કે આવી એકાંગી વાત ના કરો. સૌને સંમત થાય તેવી વાત કરો.” રાજા બુદ્ધિશાળી છે. વિચારક છે. એને એકેય જવાબથી સંતોષ નથી થતો. છેલ્લે એની નજર પડી આચાર્ય હેમચન્દ્ર પર. એણે કહ્યું, મહારાજ ! તમે જ કહો ને, મોક્ષ કયો ધર્મ પાળવાથી મળે?
અને આચાર્યે એને જવાબ આપતાં કહ્યું કે “તમને એક વાર્તા કહું, એમાં તમારી વાતનો જવાબ આવી જશે, અને એમણે વાર્તા માંડી.
એક ગૃહસ્થ પરણેલો. એની આંખ બીજી એક સ્ત્રી સાથે લડી ગઈ. એનેય પરણ્યો. બે પત્ની થઈ. એણે પહેલી પત્નીની ઉપેક્ષા કરી અને બીજી તરફ ઢળી ગયો. એટલે પહેલીને વાંકું પડ્યું. તમે જાણો છો કે શોક્યના વેર કેવા હોય? પહેલી પત્નીને થયું કે મારા ધણીને મારી તરફ પાછો વાળવો જ પડે. પેલી પ્રત્યે જ એ આકર્ષાયેલો રહે તે ન ચાલે. વિચાર કરે છે કે શું કરું હું?
કોઈ ઉપાય જડતો નથી. જડે છે તે લાગુ પડતો નથી. પેલો એની સામે જોતો જ નથી. એવામાં આને એક જોગણ ભટકાઈ
18
