________________
કેવા હોય? ગુરુની ગરિમા કેવી હોય? ગુરુની ક્ષમતા કેવી હોય? ગુરુનું તેજ કેવું હોય? ગુરુનું માર્ગદર્શન કેવું હોય? ગુરુનો માર્ગ કયો હોય? ગુરુની પ્રેરણા કઈ હોય? – આ બધું આ મહાત્માઓના જીવનમાંથી આપણે શીખવાનું છે. આપણે ચૂસવાનું છે.
તમને ખબર છે? તમે ઘરમાં જમવા બેઠા હો અને જમતાં જમતાં વાટકામાંથી દાળનું ટીપું જમીન પર પડે, તમે જોજો, આવું ઘણીવાર બનતું હોય છે. એ ટીપું પડ્યું હોય ને ત્યાં અચાનક ક્યાંકથી લાલ કીડી આવી ચડે છે. એ કીડી એ ટીપા ઉપર પોતાના બે અંકોડા લગાડી ચોંટી જાય. હવે દાળમાં મરચું હોય, મીઠું હોય, હળદર હોય; દાળમાં વઘાર હોય; કીડીને ભાવે એવું એમાં શું હોય? એને સાકરના ટુકડામાં કે મીઠાઈમાં ભાવતું મળે, દાળમાં શું મળે? પણ આપણા ગુજરાતના રિવાજ પ્રમાણે દાળમાં ગોળ નાખેલો હોય. દાળના ટીપામાં ગોળનો અંશ હોય, અને કીડી એ તીખી, ખારી કે ખાટી દાળમાંથી પણ ગોળનું ગળપણ ચૂસે. આટલી બધી તીખી દાળ, તેનું નાનકડું ટીપું, એમાંથી પણ એ કીડી એના મતલબનું - એને ભાવતું - ગોળનો અંશ-ચૂસી લે. અર્ક ખેંચી કાઢે.
એ કીડીની જેમ આપણે પણ આ મહાપુરુષોના જીવનમાંથી કંઈક તત્ત્વ, કંઈક રહસ્ય, કંઈક પરમાર્થ ચૂસવાનો છે. એવો ચૂસવાનો છે કે આપણું જીવન ધન્ય બની જાય, આપણે નિહાલ થઈ જઈએ.
આજે હેમચન્દ્રગુરુની વાતો કરવી છે. કેવી એક જળહળતી પ્રતિભા છે એ ગુજરાતની ! હા, એ ગુજરાતના હતા - સમગ્રપણે ગુજરાતના. ગુજરાતમાં જ જનમ્યા, ગુજરાતને જ કર્મક્ષેત્ર બનાવ્યું, અને ગુજરાતમાં જ સ્વર્ગસ્થ થયા. અને કેવાં ભગીરથ કાર્યો કર્યા!
આ જે શ્લોક હું બોલ્યો એમાં એક કવિએ જરા અટપટી કલ્પના કરી છે. એમાં હેમચન્દ્રાચાર્ય અને વીરપ્રભુ – બન્ને વચ્ચે
