________________
અને પેલું કબૂતર ! તમારા વધેલા-ઘટેલા અનાજના દાણા, ધરતી પર વેરાયેલા હોય તે ખાય. છતાં તમે જુઓ કે તેની કામવાસના કેટલી તીવ્ર અને પ્રબળ હોય છે ! રાજન્ ! કબૂતર અને સિંહની સરખામણી ન હોય. તમે જે નામો આપ્યાં ને એ કબૂતર છે મહારાજ !, સ્થૂલિભદ્ર તો સિંહ હતા - સિંહ.
જવાબ મળી ગયો ! આચાર્યને મિથ્યાભાષી ઠરાવવાના પેંતરા ખોટા પડ્યા. પણ પેલા વિદ્વાન બ્રાહ્મણથી ન રહેવાયું. કોઈ પણ રીતે આચાર્યને ભોંઠા પાડવા જ છે. રાજા તો આચાર્યના જવાબથી ને તેમની છટાદાર વાણીથી ખૂબ પ્રભાવિત હતો. પણ વિદ્વાનને એ ગમે નહિ. એટલે એણે નવી વાત ઉપાડી. એ કહે કે, ‘આચાર્યજી આ બધું સંસ્કૃતમાં ફટાફટ બોલે છે ને, એ બધું અમારા બ્રાહ્મણોએ બનાવેલા વ્યાકરણ ભણીને બોલે છે. એમને પોતાને કાંઈ આવડતું નથી. એમની પાસે પોતાનું કોઈ વ્યાકરણ નથી. આ તો પ્રાકૃત ભાષાવાળા ગામડિયા માણસો છે. આટલું આવડતું હોય તો તે અમારું ભણીને આવડ્યું છે.’
સિદ્ધરાજે પૂછ્યું, મહારાજ ! તમારો શું જવાબ છે આ વાતમાં ?
આચાર્યે કહ્યું, ભાઈ ! અમારી પાસે જૈનેન્દ્ર વ્યાકરણ છે, તેની તમને ખબર નથી લાગતી. ભગવાન મહાવીર પાઠશાળાએ બેઠા ત્યારે ઇન્દ્રે આવીને તેમને પ્રશ્નો પૂછ્યા અને તેમણે જે જવાબો આપ્યા તેનું ‘જૈનેન્દ્ર’ નામે વ્યાકરણ બન્યું છે, તે અમે ભણીએ છીએ. તમે એની પોથી નથી જોઈ ? તો આવો મારે ત્યાં, હું બતાડું.
એટલે રાજા અને પેલા વિદ્વાન બેય ઉછળ્યા : સાહેબ ! આવી પૌરાણિક વાર્તાઓ ના કરો. અત્યારે છે કોઈ વ્યાકરણ તમારી પાસે, તમારું ? જેના આધારે તમે ભણ્યા એ તો બ્રાહ્મણોનું જ બનાવેલું ને ?
16
