Book Title: Jambu Azzayanam and Jambu Charitam
Author(s): Dharmratnavijay
Publisher: Manav Kalyan Sansthanam
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032750/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAgavAvagAyanamaHkAleNategAsamaparAyazidemAmanayohocyAvataal gaNarAyagiTegaNazilyAceemavacArAyaziMderiNaronImarAyAhAnAmatIla yanomaUmArAcubudhiniNataNakAlagatirasasaMga samAsayamAdavAArasuvA eyudhicaramAyAjAvarAvaNazilaesamosariaizaenimunamRtiparivAra saMga samara nakhesarajAvayakavAsarA nincAsANacitayanaM.dhammasAsamAgavihare dhAmmacuyyayAriyannAta.tasandIdANasA letAvasavidAraNagaghuirAyalaziphalajJAli 3biyasukSakaletAvakammaracayaphalasAvi sidhikalApraNiparAyAjavamuccA taMgapaMgAdAvamahahAgatagavaMzI jAhA sUrAyAsohAghuchAmamAvalaga OMgAkairanyadhannatAjayava evaM vyAsA kasaMdigItAramaNalAvayA vismAta divajamivadisaMpAgapatogamavAdasahietayaNAsaaiziAyarAyAnAva yAsAsayavaMyasAdAvakotavirasaMhANiyAzrayechimajabutagAmeAkavalIsadhissA nae gANiyaviragaeNaMbaIsayanayaMzavaditinavAdasahatAMgasamarasatyavamo. dAsIra maravANIe evayAsau zreNAdavajaMbadAvarasAradevAsasaMgjAmanAma nayArahotyAtacaraNarAvaumAmathAmAvasaIsassasAriyAvaIssetarAvarapute jAvayannAlajahA savAdadesAvadAvahichAtapaNavAdAvasAUsajIpadhammasutrA siripaumasuMdarauvajjhAyaviraiyaM paNDitamAnasiGgharacitaM jaMbuajjhayaNaM jambUcaritam saMzodhakaH saMpAdakazca : munidhrmrtnvijyH| jabakhie015 zrIvAnarAgAyanamAnabahAvadalinaratAvasAvatesainapadevANI magadizaziyAkIdAgRhaparerAnA zreNikorAnA rAjyakarotiekadAnanyurAyala guNavizalAkayace yethIvIraMsamavasate tAvAsayarika rathIthalikazcacAna tasyAyasenikAsumukhaDakhorakoniscitamuniSThAkArakanastAhitIyenoktIvanyasyAsopasannavadIrAjAMsya nAnyadAjeparezivadhavastyazvavAnA saMkhutaHsopatamavinAnuniznapasnUiyate tadanenajIvanmRtanaM ki titIvAtyaya muneH samAzimonajyatojI vinA munAkiMtaSasAnUyasAMki RtigocaramAyA mItsvasanIyayarAnArAmUnika raMgekA savAro'siyArayA tAnamanasArakhaMDavAzcakAkIvAzerAjaviravelAnimArohAtatastasyadezIrAjAne mani namaskRtyusamayasaraNapacuHSadarilIkRtyaSaNapaMcadevAnIthInivasAda dinAnAMtajinamatyadAyasanAmayAce dinetadavihivayanakogatimAsAdayanAsvAmpAyAtadAtakAlomuniHsaptamanarakaMbajetA kRSItaracUyoraviSayA yasavarAjAAyadyasminasamayekAlekIta tadAkAgatistasyapAhAyalu sarvArthamikiMgamanayAmpa sevanivartateAnagavana kimarthanyAlatiyA svAbhyAMcorAjana vayasainikamAyAkata bayarinarImanarenavismRtavatAmasAMatyaharikhama zanivamisAIbhamAnamahinAzirasijAra zirarakA dikhAkaravidayAnanalahitAnAtAnamAnmAnama samaratamatiyAbiMgamAMkitanestanAmivimitiyatastaspaMdimAhArdanavijIbhAvikannAkara racUnAjIcyAthapalikamyavasnadhyAnammAscitAnana nikaHpAhA jIvasamvevasutenAla rAjyanivizpakatheSajayAra mAdabaluHpAhAyotanapuresoma-zatyAyalitarvAnAkAmasaMsArakrAmya sancebAnaMrAnyAnizyAriSyArAzara dhA-mAMcaMyunaHtapazcinAmAgavAvartanAvAvaktataka-yAjastapatapastavAvadhArikhyA pUrvasaMnayogaviharukArA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapAgacchAdhirAja, jaina zAsana ziratAja, paramArAthyapAda AcAryadeveza zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siripaumasuMdarauvajjhAyaviraiyaM paNDitamAnasiGgharacitaM jaMbuajjhayaNaM jambUcaritam | - mArgadarzakA : pravacanaprabhAvakapUjyAcAryazrIvijayakIrtiyazasUrIzvarAH saMzodhakaH saMpAdakazca munidharmaratnavijayaH -: prakAzaka: mAnava kalyANa saMsthAnam mayurabhAI sI. zAha - seTelAiTa, ahamadAbAda mo. 9898154422, 9824026127 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthanAma : jaMbuajjhayaNaM jambUcaritam graMthakartAraH : siripaumasuMdarauvajjha. paNDitamAnasiGghAH mArgadarzakAH : pravacanaprabhAvakapUjyAcArya zrIvijayakIrtiyazasUrIzvarAH saMzodhakaHsaMpAdakazca : pUjyamunirAjazrIdharmaratnavijayaH saMskaraNam : prathama : vi.saM. 2073 i.sa. 2017 prAptisthAnam (1) mAnavakalyANa saMsthAna - amadAvAda, mayurabhAI - mo. 9898154422 A. rAmacaMdrasUri pAThazALA, sAbaramatI, amadAvAda - phona 079-27516513 ajayabhAI, muluMDa - mo. 9322239802 (4) rItezabhAI, bhIvaMDI - mo. 9860456222 (5) ketanabhAI, surata - mo. 9825918220 (6) samIrabhAI, nAzika - mo. 9527994198 (7) prazAMtabhAI saMgamanera - mo. 9850958444 bharatabhAI, pUnA - mo. 9373326436 (9) dIpezabhAI, AkolA - mo. 9922967881 ayaM grantho jJAnanidhinA prakAzito vartate, ato gRhasthena sampUrNamUlyaM samayaiva svAmitvaM karaNIyamasya granthasya, samucitaM zulkaM samarpya caiSa ptthniiyH| ___ mudraka : bharata grAphiksa 7, nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rilIpha roDa, ahamadAbAda-380001 phona : 079-22134176, mo. 9925020106 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIyama paramapUjya upAdhyAya zrIpamasuMdaragaNiviracita, prAkRtabhASAnibaddha A jaMbu ajajhayaNaM tathA paMDitamAnasiMghaviracita saMskRtabhASAnibaddha jaMbUcarita graMtha aneka hastapratonA AdhAre saMzodhita thaIne prakAzita thaI rahyo che. jaMbusvAmInI jIvanakathA jainasAhityamAM suprasiddha che. jaMbUsvAmInA jIvana viSe prAkRta, saMskRta, apabhraMza, gujarAtI, hiMdI Adi aneka bhASAomAM aneka mahApuruSoe racelA caritro prakAzita thayA che. A jaMbUcaritra graMtha-prAkRta-saMskRtanuM saMzodhana ane sampAdana kAryaparamapUjya paramazAsanaprabhAvaka pravacanaprabhAvaka AcAryadeva zrImad vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjanA mArgadarzana anusAra prazAntamUrti AcAryadeva zrImad vijaya bodhiratnasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna saMzodhanAdikAryamAM prayatnazIla munivarazrI dharmaratnavijayajIe karela che. tathA amArI saMsthAne aneka pariziSTothI samRddha "jaMbucariyuM graMtha sau prathamavAra prakAzita karavAno lAbha Apyo che te badala amArI saMsthA temanI RNI che. A graMthanA saMzodhana kAryamAM kobA-zrIkailAsasAgarasUrijJAnabhaMDAra, DahelAnA upAzraya-jJAnabhaMDAra tathA pukharAja rAyacaMda ArAdhanA bhavana jJAnabhaMDAra, amadAvAda taraphathI hastapratonI nakala tathA saMzodhanopayogI anekavidha mAhIti sAhitya prApta thayela che, te badala amArI saMsthA temano AbhAra mAne che. graMtha saMzodhana prakAzana kAryamAM amadAvAda-nAsika-pUnA-saMgamanera-AkolA vagere sthAnanA aneka zrutapremI sAdhako sahAyaka banyA che tenI bhUribhUrianumodanA. A graMthanuM chApakAma khaMtapUrvaka karI ApavA badala bharatabhAI- amadAvAdano khUba khUba AbhAra mAnIe chIe. bAlabrahmacArI, muktipadanA bhoktA zrIjabUsvAmInA caritranuM sArI rIte parizIlana karI sau koI bhavyatmAo saMvegane prApta karI sarvaviratidharmanI utkRSTa ArAdhanA karIne aSTakarmano kSaya karIne muktisukhane prApta kare e ja zubhabhAvanA!!! mAnava kalyANa saMsthAna amadAvAda. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayamArgadarzikA * 4. OM viSayaH prakAzakIyam viSayamArgadarzikA saMzodhakIyam upakArasmaraNam zrutabhakti anumodanA prAstAvikam jambUajjhayaNaM-jambUcaritam pariziSTAni pariziSTam - 1 AgamapAThaH pariziSTam - 2 AntarazlokAnukramaNikA pariziSTam - 3 kathAnukramaH OM OM OM Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMzodhakIyama jaMbUsvAmInuM caritra aneka pUrvAcAryoe saMskRta, prAkRta, apabhraMza ane dezI bhASAomAM raceluM che. jemAMthI atre upAdhyAya zrI padmasudaMravijayajI gaNivara racita caritra (prAkRta) ane paMDitamAnasiMgharacita saMskRta caritranuM hastaprato dvArA saMzodhana karavAmAM AvyuM che tenI vigato prastuta karAya che. jabUsvAmI.caritranI hastapratomAM (1) jaMbU ajhayaNa, (2) jaMbU payatno ane (3) jaMbUcaritra nAma jovA maLe che. keTalIka hastapratomAM mULa prAkRtabhASAnA varNana sAthe gujarAtI bhASAmAM Tabo-gujarAtI anuvAda prApta thAya che. jaMbUsvAmInuM caritra prAkRta bhASAmAM kula 21 uddezAmAM graMthakAre varNavyuM che. A graMthanA adhyayana saMzodhana karavA aneka hastaprato prApta karI. jemAMthI saMzodhana-saMpAdana karavA nIcenA jJAnabhaMDAronI pratono upayoga karela che. viSaya lekhaka lekhana prata prata saMvata sthaLa 1. jaMbUajhayaNa-rabo zrI kesaracandrapremacandra 1771 DahelAnoupAzraya sArI 904622 2. jaMbUayaNa-rabo 2RSilAlacaMda 1787 kobA./pa468 3. jaMbUcaritra pU.vinayasuMdara muni 177ra kobA/5957ra 4.jaMbUcaritra zeThaRganAtha 1963 kobA/15301 sArI () prati naM 46rara - prAraMbha ane mIMDuM .. nama: zrI ramyo nama: I tei jAnse... aMta - jaMbUdiTuMte egavIsamo uddeso evaM jaMbUajjhayaNaM samattaM AlApakasvarupaM saMpUrNam / saMvata 1771 varSe mAgazira vadi 13 zukle sakalavAcakacakracUDAmaNi mahopAdhyAya zrI pa.zrItejacandragaNiziSyapaNDita zrI pa.zrI tArAcandra pa. tatvacandragaNiziSyaga. / zrI kesaracandra premacandreNa likhitam // zubhaM bhavatu lekhkpaatthkyoH| prata naM 5468 - prAraMbha bhale mIMDu, zrI gurubhyo namaH / teNaM kAleNaM... aMta - jaMbUajjhayaNe egavIsamo uddeso 21 cha-evaM jaMbUajjhayaNaM saMmattaM cha / upAdhyAyazrIpadmasuMdaragaNikRtaM AlApakasvarupaM saMpUrNam // cha / saMvat 1787 varSe dutIyai (dvitIya) bhAdravA sudi 13 zanivAsare likhitaM RSilAlacaMda jhAlAM kI sAdaDI madhye // sArI sArI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prata naM 59572 - prAraMbha bhale mIMDu, zrI gurubhyo namaH / teNaM kAleNaM... antaH jaMbuajjhayaNe egavIsamo uddeso samatto / evaM jaMbu ajjhayaNaM smttN| upAdhyAyazrIpadmasuMdaragaNitakRtaM AlApakasvarupaM sampUrNa samAptam / / chaH / saMvata 1772 varSe phAlguNamAse zuklapakSe 10 dine bhumisutavAsare saMpUrNo'yaM jaato|| // zrI rastuH // kalyANaM bhUyAt // paMnyAsa zrI pa. zrI dhanavijayataziSya - caraNarajareNusamAnaM vinayasuMdaram, TIkhA(kA)'nena likhitam / / chaH / / prata naM 15301 - prAraMbha - bhale mIMDu, zrI jinAya namaH / mahAvIraM jinam... aMta-saMvata 1963 nA zrAvaNa sudI ekAdazI vAra candravAre lipIkRtaM zrInAganezanivAsI zeTha RganAtha / alpaM bhUlacUka lakhANadoSa mujaneM micchA mi duSkRtya ho jyo || zrI rastu // lekhaka pAThakayoH subhaM bhUyAt // 1 // zrI zubhaM mavatu II jaMbUsvAmI -prAkRta caritra upAzrI padmasuMdaravijayajIe raceluM. tenA AdhAre anuvAda paMDitamAnasiMghe karela, A graMthano anuvAda mULa graMtha sAthe ame meLavyo tyAre keTalAka zloko tathA muddAo vizeSa dhyAnamAM AvyA. aneka jaMbUsvAmI caritraprAkRtanI hastaprato tapAsI paraMtu uparanA zloko tathA muddAo koIpaNa pratamAM maLyA nahi. AthI saMbhAvanA che ke paMDitamAnasiMgha pAse je hastaprata hatI, te hastaprata amane prApta thaI nathI. AthI prAkRta ane saMskRta caritrane alaga alaga saMzodhana karI taiyAra karyuM che. jaMbUsvAmInA caritranuM anekavAra vAMcana karavAthI vairAgyanA bhAvonI sAdhaka AtmAone thatI anubhUti uttama kakSAnI che te kharekhara ApaNA jIvanamAM Ave to kharekhara jIvana saphaLa banyA vagara rahe nahIM ! jaMbUsvAmI caritranA adhyayana dvArA sau bhavyAtmAo paramapadanA bhoktA bane e ja zubha bhAvanA. mahA suda. 7-2073 zukravAra caMdanabALA vAlakezvara li. pa.pU. A.zrI bodhiratnasUrijI ma.sA.nA ziSya muni dharmaratnavijaya mahArAja ..6.. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upakAra smaraNa. anaMta upakArI dIkSAyugapravartaka pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA. samarpaNaguNasamrATa pUjyapAda AcAryadeva zrImavijaya mahodayasUrIzvarajI mahArAjA vardhamAnataponidhipUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya lalitazekharasUrIzvarajI mahArAjA vAtsalyavAridhi pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya mahAbalasUrIzvarajI mahArAjA suvizAla gacchAdhipati pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya puNyapAlasUrIzvarajI mahArAjA samatAsAgara pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya hemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA pravacanaprabhAvaka pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjA. prazAntamUrti pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya bodhiratnasUrIzvarajI mahArAjA. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -96@7. zrutabhakti anumodanA A samagra graMthanA saMzodhana-prakAzanano saMpUrNa lAbha zrI arihaMta jaina zvetAmbara rIlIjIyasa TrasTa zAstrInagara AkolA zrI saMdhe lIdhela che. Ape lIdhelA lAbhanI amo bhUri bhUri anumodanA karIe chIe. lI. mAnava kalyANa saMsthAnA amadAvAda Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstAvikama anAdianaMta A saMsAramAM rakhaDatA jIvone pAMcamA ArAmAM sAcA AdhArabhUta jo koI paNa hoya to te mAtrane mAtrajinabiMba ane jinAgamache. pUrvAcAryabhagavaMtoe paNa A vAtane vAraMvAradoharAvI AnI upAdeyatA para atyaMta bhAramukyo che. tema chatA jeTalI lokapriyatAzrI jinezvaraparamAtmAnA biMbane maLI che. tevI atyadhika lokapriyatA temanA svamukhe uccarita vANI samAna jinAgamane nathI maLI te vAta sarvavidita che. sAdhakonI sAdhanAnokramapaNa AmAM kAraNa che. anejinAgama pratyabhaktipragaTAvavA mATe joItIyogyatAno abhAvapaNa AmAM kAraNa che. tevA ghaNA kAraNo AviSayamAM vicArI zakAya che. tema chatAM Agamo-paramAtmAnIvANI samajavAbesanArasAdhakane jeTalo AnaMda dravyAnuyoga-gaNitAnuyoga-caraNakaraNAnuyoganAviSayosAMbhaLatAnathI thatoteTalo ane sarvAdhika AnaMdamukhyatayAcaritAnuyoganAgrantho-viSayone sAMbhaLatA samajatA vAMcatA thAya che ane tethI ja Aje moTAbhAganA jinavANInA rasikajIvone jeTalI vAtadaSTAMta dvArA sArI rIte samajAvI zakAya che. teTalI anya rIte nathI samajAvI zakAtI. Aja vAtane puSTa karatA sammatitarka prakaraNamAM paNa draSTAMta e saraLatAthI bodhanuM kAraNa bane che tema jaNAvyuM che. mATe ja jainazAsananA agaNita graMthomAM Aje paNa vipula sAhitya caritAnuyoga saMbaMdhI maLe che. te caritAnuyoganA graMthonI paNa je viziSTatA vividhatA - uttamatA - sarvajanagAhItA che tema ja loko Aje paNa tenuM avagAhana ApaNI pAse che. te ApaNuM gaurava che. te kathA sAhityamAM naLa-damayaMti vagere kathAnI jemaja suprasiddha banelI jo koI kathA hoya to te jaMbukamAra nI kathA che. sAhityakAroe dareka rasono AmAM bhaMDAra bharyo che. to tenI sAthe dareka rasono upasaMhAra zAMta rasamAM karI batAvyo che. A bUkumAranI mULakathA tenI avAMtara kathAo sAthe ja eTalI rocaka che ke tene vAraMvAra vAgoLyA vinA rahevAya tema nathI. A kathAnI zarUAta paNa vairAgyathI thAya che ane aMta paNa vairAgyathI thAya che. A kathAmAM nAnAmAM nAnuM draSTAMta paNa vairAgyarasathI AtmAne rasa taraboLa karI de che. pachI te nAgilAno upadeza hoya ke, zivakumAranI bhAvanAo hoya, jaMbUkamArano patni ane prabhavakumAra sAtheno vArtAlApa hoya che, te badhAnI dIkSAnuM rocaka varNana hoya sarvatra vairAgya ja vairAgya. mATe A kathAne bIjI rIte oLakhavI hoya to tenA mATe vairAgyano mahAsAgara evuM nAma ApI zakAya. prAkRta ane eka che saMskRta, prAkRta caritra payagno ajhayaNa, cariyA vagere nAme oLakhAya Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. ane saMskRta caritra prAkRtanA AdhAre ja taiyAra thayeluM hovA chatA prAkRta karatA thoDuM vistRta che. mAhIti vagere paNa thoDI vadhAre che. dareka caritramAM AvatI vividhatAnI jema ahIM paNa nAmo-kathAo vageremAM anya caritro karatA ghaNA matAMtara che. paNa caritromAM te bAbata asaMbhavita na hovAthI atyAre te aMge vicAraNA na karatA mULa granthano je viSaya che tene vicArIe. granthakAra paramAtmA mahAvIra svAmInA svamukhe varNavAyela kathAne temanA jamukhe jaNAvI rahyA che. saMskRta caritramAM kyAMka-kyAMka AgamonI sAkSI vagere paNa ApI che. tema karIne caritrane mAtra kathA rasanA sAdhana tarIke na rAkhatA Atma parINatine nirmaLa banAvavAnuM kArya paNa granthakAre karyuM che. temaja Agama tarapha najara kendrita karavAnuM kArya paNa graMthakAre karyuM che. banne graMthomAM jhAjho pheraphAra na hovAthI bannenI saMkalita viSaya vastu ja ahIM jaNAvavAmAM Ave che. sau prathama graMthanI zarUAta karatA graMthakAra jaNAve che ke - te kALe ane te samaye avasarpiNI kALanA cothAArAnA aMtima saikAmAM rAjagRhI nagarI hatI. tenI RddhidevanagarI sadaza hatI. tenuM varNana ahIM saMkSepamAM karIne aupapAtika AgamanI sAkSI ApI che. temAM je pramANe rAjagRhI nagarInuM varNana che teja pramANe ahIM paNa samajavuM. te rAjagRhI nagarImAM guNazilaka nAmanA yakSamaMdiramAM zramaNa bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI paramAtmA vihAra karatAM padhAryA. te guNazilaka cetyanA varNana mATe paNa zrIaupapAtika AgamanI sAkSI ApavAmAM AvelI che. paramAtmA mahAvIrasvAmI bhagavAnanA samavasaraNamAM zreNika mahArAja saparivAra vaMdana karavA mATe Ave che. paramAtmA cAra prakAranA dharmanuM nirUpaNa kare che. tyAre eka maharthika deva paramAtmA pAse AvI vaMdanA karIne potAnIdevalokanI sthiti (zaSa AyuSya) saMbaMdhI pRcchA kare che. paramAtmA kahe che ke AjathI AraMbhI sAta divasa mAtra ja tArUM AyuSya bAkI che. te sAMbhaLIne deva je dizAthI Avelo hato te dizA tarapha pAcho vaLI jAya che. je joIne zreNika mahArAjA prazna kare che ke A deva marIne kaI gatimAM jaze? paramAtmA mahAvIrasvAmI kahe che ke ahIMthI marIne Aja rAjagRhI nagarImAM jaMbusvAmI nAmanA aMtima kevalI thaze. tyAra pachI temanA pUrvabhavonA varNana dvArA A caritranI zarUAta thAya che. paramAtmA mahAvIra svAmInA mukhe A caritra varNavAyeluM hovAthI AnI mahattA khUba ja vadhI jAya che. paramAtmA mahAvIrasvAmI pharamAve che ke A jaMbudvIpanA, bharatakSetranA sugrAmanagaramAM rAvaDanAmano eka mANasa raheto hato. tene revatI nAmanI patnI hatI. bhavadeva-bhAvadeva nAmanA be putro hatA. bhavadava sAdhunA saMyoge vairAgya pAmI dIkSA le 10. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. saMyamanuM pAlana karatA bhavadevamuni potAnA bhAIne pratibodha karavA mATe sugrAmanagaramAM Ave che ane bhAInI lajjAthI bhAvadeva dIkSA le che. bhavadeva muni saMyamapALI svarge jAya che. tyAMthI ekAvanArI banI mokSa sukhanA bhoktA banaze. bhavadevamuninA svargagamana bAda bhAvadevamuni saMyamamAM asthira bane che. pUrvamAM paNa lajjAthI ja saMyama svIkAryuM hatuM. tethI vicAre che ke - "navayauvanA, surUpA, lAvaNyavALI evI nAgilAno meM phogaTa ja tyAga karyo. have pharIthI tene meLavI pAMce prakAranA manuSyabhavasaMbaMdhI kAmabhogone bhogavI AnaMda mANIza. Ama vicArI cAritrano tyAga karI sugrAmanagaramAM RSabhadeva prAsAdanI pAse Ave che. saMyogavazAt nAgilA paNa tyAM ja Ave che. tyAre nAgilAnuM zarIra atyaMta durbaLa thayuM hovAthI bhAvadevamuni tene oLakhI zakatA nathI. ane tene pUchyuM "zuM tuMnAgilAne oLakhe che?" tyAre nAgilAe "A mAro pati che e pramANe tene oLakhI lIdho ane tene pUche che tAruM nAma zuM che? tuM zA mATe ahIM Avyo che? tAre nAgilAnuM zuM kAma che? tyAre bhAvadeva kahe che ke te mArI patnI che. tenuM premarUpI zalya mArA hRdayamAM ghaNuM kheMce che. meMlajjAthI saMyamato lIdhuM paNa tene choDavAnI mArI IcchA che. AvA vacana sAMbhaLIne te munine kahe che ke AvA khoTA vacano nahIM bola. tuM mUrkha kema bane che. ciMtAmaNI jevA saMyamanA sukhane choDIne kAMkarA jevA sAMsArika sukhane koNa grahaNa kare? airAvaNane mukIne gadheDA para koNa caDhe? kalpavRkSane mukIne AkaDo koNa vAve? khIra choDIne kAMjI koNa khAya? te rIte dharmane choDIne kAmabhogamAM koNa pravRtta thAya te pUrvanA maharSione yAda kara. temaNe sahana karelA duSkara evA upasargone yAda karI. temaNe pALelA saMyamane kAraNe te mokSapadane pAmanArA banyA. tethI tuM paNa zramaNa padane prAptakara. nAgilAnA zarIramAM bAratAromAMthI azucino pravAhanikaLI rahyo che. AvA azuci bharelA zarIramAM bhogavilAsanA abhilASano tyAga kara. vagere vairAgyasabhara vacano dvArA tene saMyama jIvanamAM sthira karavAno prayatna kare che. tyAre bhAvadeva muni tene kahe che ke tuM ekavAra mane nAgilAnA darzana karAva. tyAre nAgilA kahe che ke tArI priyA je hatI te ja huM chuM. ane tuM ja mAro prANavallabha pati che. te sAMbhaLI bhAvadevamuni pUche che. suMdara rUpavALI evI tuM AvI durbaLa kema banI gaI? tyAre nAgilA kahe che. tame saMyamI banyA te sAMbhaLI huM paNa vairAgyabhAvane pAmI ane jinadharmamAM raktacittavALI zramaNopAsikA banI ane chaThThane pAraNe chaThThano tapa karI pAraNe AyaMbila karatI hatI. te tapane kAraNe mAruM zarIra durbaLa thayuM che. te sAMbhaLI bhAvadevamuni pratibodha pAme che. punaHcAritranuM pAlana karIne devalokamAM utpanna thAya che. nAgilA paNa tapa karI ekAvatArI banI mokSe jaze. .il... Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvadevamuni devalokamAMthI cyavane jaMbudvIpanA pUrvavidehamAM vItazokA nagarImAM padmaratha rAjA ane vanamAlA rANInA zivakumAra nAmanA putra tarIke utpanna thAya che. yuvAvaya pAmatAM 500 kanyA sAthe tenuM pANigrahaNa thAya che. ekavAra gocarIe jatA munine temano dharma pUche che. mahAtmA potAnA gurU pAse mokale che, ane tyAre AcAryazrI dharmaghoSasUri mahArAjA tene pUrvabhava kahe che. te pUrvabhavane sAMbhaLI zivakumArane jAtismaraNajJAna pedA thAya che. ane dIkSA levA mATe taiyAra thAya che. paraMtu tenA mAtApitA tene anumati nathI ApatA, tyAre zivakumArane samajAvavA mATe daDharatha nAmanA tenA kalyANamitrane mokale che. daDharathanA AgrahathI jyAM sudhI mAtA-pitA jIvatA che tyAM sudhI cAritra na levuM. tema te svIkAre che. paraMtu gharamAM rahIne paNa sAdhunI jema ja jIvIza tema nakkI kare che. zivakumAra chaThThane pAraNe chaThTha, pAraNe AyaMbila kare che. bAra varSa sudhI A rIte tapa karI tyAMthI karIne vidyummAlInAmanocAra palyopamanI sthitivALo deva bane che. A ja deve paramAtmA mahAvIra svAmI pAse AvIne potAnA AyuSya saMbadhI pRcchA karI hatI. tyArabAda devaccavIne rAjagRhanagaramAM RSabhadatta zreSThIne tyAM dhAraNI devInI kukSIthI jaMbUkumAra nAme putrarUpe utpanna thAya che. yuvAvaya thatAM ATha kanyA sAthe tenA vivAha nakkI thAya che, te ja samaye paMcamagaNadhara zrIsudharmAsvAmI mahArAjA vihAra karatA tyAM padhAre che. zreNika mahArAjA vaMdana mATe Ave che. te ja samaye jaMbUkumAra paNa tyAM Ave che. dezanA sAMbhaLI jaMbUkamArane vairAgya bhAva pedA thAya che. mAtApitAnI anujJA levA mATe nagaramAM AvatA yudhdha mATe taiyAra karelAyasnagoLAmAMno eka goLo tenI sAme paDatAM virati vinA mAruM maraNa na thAo evI zubhabhAvanAthI AjIvana brahmacaryavrata laIne ghare jAya che. mAtA-pitAne potAnI sarvaviratinA svIkAranI bhAvanA jaNAvatAMsnehane vaza thaIne lagna karavA mATe samajAve che. paraMtu jebUkumAranA deDha vairAgyanA kAraNe mAtA-pitAnI badhI ja samajAvaTa niSphaLa jAya che. tyAre mAtA-pitA tene kahe che ke tuM ekavAra amArI bhAvanAthI pANigrahaNa kara pachI tAre je karavuM hoya te karaje. tyAre mAtA-pitAnA AgrahathI ATha kanyAo sAthe te lagna kare che. lagna karavAmAM paNa ATha kanyA ane jaMbUkumArano parivAra ema navaparivAra taraphathI 11 karoDa suvarNamudrAno kharca karavAmAM Ave che. ema kula 99 karoDa suvarNamudrAnA kharce mahAmahotsava pUrvaka lagna karAvyA. have jaMbUkumAra mahelamAM AvIne potAnI patnInI sAthe vicAraNA kare che. ane saMsAranI asAratA jaNAve che. jyAre AThe patnIo saMsAranA sukho bhogavavA mATe vividha yukti pravRttio ane daSTAMnto Ape che. te samaye prabhAva cora 500cora sAthe corI karavA Ave che. tenI pAse avasvApinI vidyA che. te dvArA mahelamAM rahelA darekane la.. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suvaDAvI de che. jyAre te vidyAnI asara jaMbUkumArane nathI thatI. te coroe badhuM luMTatA jue che. tyAre mArI dIkSA nimitte lokomAM apavAda thaze ke ghara luMTAyuM eTale dIkSA le che, evuM na bane te mATe karIne "namo arihaMtANa' evuM padabole che. tyAre badhA coro caMbhita banI jAya che. prabhavate joIne Azcaryacakita banI jAya che ane jaMbUkumAra pAse jaIne kahe che ke mArI pAse tAlodghATanI ane avasvApinI vidyA che. e huM tamane ApuM ane tame mane A staMbhanI vidyA Apo. tyAre jaMbUkumAra kahe che ke mArI pAse AvI koI vidyA nathI. mAtra dharmavidyA ja mArI pAse che. te kAraNathI AkhAya mArA A aMtapura sahita vaibhavano tyAga karIne saMyamane grahaNa karavAno chuM. te sAMbhaLI prabhavane Azcarya thAya che. pachI jaMbUkumAra ane prabhAva cora vacce vistRta vArtAlApa paNa thAya che. vividha dRSTAMntoyukti-prayuktio dvArA jaMbUkumAra prabhava corane mauna kare che. tyArabAda AThe patnIo vArApharatI eka ekadaSTAMnta dvArA jaMbUkamArane saMsAramAM bAMdhavA mATenI mahenata kare che. paraMtu paramavairAgI bUsvAmI viveka-dAkhalA-yuktio dvArA temanI dareka vAtanuM nirasana kare che. A carcAmAM ATha patnInI ATha vArtA ane tenA javAba mATe kahelI jaMbUkumAre AThe vArtA, temaja prabhAvacorane uddezIne jaMbUkumAre kahelI bIjI traNa vArtA ema 19 vArtAo khUba ja saraLa zailImAM varNavAyela che. tyArabAda jaMbUkumAranI daDhatA joIne ATha patnI, prabhava sahita 500coro paNa pratibodha pAme che. temane vairAgI thayelA jANI mAtA-pitA paNa pratibodha pAmI dIkSA levA taiyAra thAya che. koNika mahArAjA AvI nave jaNanA vakhANa kare che. bhavya varaghoDo kADhI hajAro purUSo jene upADe tevI zibikA para ArUDha thaI paMcama gaNadhara zrIsudharmAsvAmI jyAM samavasarelAM che tyAM Ave che. ane saMsAra sAgarathI pAra utAravAnI vinavaNI kare che. tyAre zrIsudharmAsvAmIe saMyama keTaluM duSkara che. meghakumAra-araNIkamunivagere paNa asthira cittavALA banyA hatA. tArAthI pAlana thaze? tema samajAve che. saMyamanI duSkaratAnA 24 muddA batAvyA che. je atyaMta parizIlanIya che ane saMyamajIvananuM uttama mArgadarzana pUruM pADe tevA che. jaMbUkumAra A badhu sAMbhaLI kahe che ke, saMyamajIvana bAyalA jIvo mATe duSkara che. zUravIra mATe nathI. A sAMbhaLI yogyatA jANI jaMbUkumArane pAMcaso sattAvIza puNyAtmA sAthe dIkSA Ape che. sattaramAM varSedIkSA thAya che. vIza varSachadmasthaparyAya pALI, cummAlIza varSano kevalajJAna paryAya pUrNa thatAM esIvarSanuM AyuSya pUrNa karI mokSe jaze. temanA mokSagamana bAda viccheda pAmanArI 10vastunuM varNana paNa atre kareluM che. A rIte bUkumAranuM caritra pUrNa thAya che. graMthakAre vairAgyano rasathALa bharIne A grantha ApaNI samakSa mukyo che. enuM jeTalIvAra ApaNe Acamana karazuM. teTalo vairAgya majabUta thayA vagara raheze nahIM. aMtamAM kahyuM che "je A caritra sAMbhaLI zraddhAne dhAraNa 13. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaze te ArAdhaka jANavA A zabdo uparathI paNa A graMthanuM mUlya ApaNe samajI zakIe chIe. A graMthanuM ahIM to saMkSiptamAM ja teno svAda mANavA puratuM Alekhana karyuM che. teno AnaMda mANavA to graMthanuM parizIlana Avazyaka che. pUjya upAdhyAya zrIpamasuMdaragaNimahArAjA racita A prAkRtacaritra to jANe Agamo na vAMcatA hoIe tevo bhAva pedA karAve che. ane prAkRta bhASAne na jANatA sAdhako mATe paMDita mAnasiMghajIe tene anusAreja saMskRta caritra banAvyuM che. jo ke saMskRta caritra saMpUrNapaNe prAkRtine anusAre taiyAra nathI thayuM. temaja aneka prakAranA navA padArtho temAM che, tethI svataMtra rIte ja tene taiyAra kareluM che. prAkRta temaja saMskRta caritranI bhASA ekadama saraLa che. viziSTa vAkya racanAo temaja kAvya zailIno upayoga AmAM nathI thayo. keTalIka jagyAe te zabdane samajAvavA tenA paryAyavAcI nAmo mukIne spaSTatA karelI che. bhASAnI draSTIe vaividhya jovA na maLatuM hovA chatAM saMkSepamAM AkhAya caritrane saraLabhASAmAM varNavela hovAthI je paNa saMskRta-prAkRtanA prAraMbhika abhyAsI che. tene upayogI thaze. tema vicArI prApta ane saMskRta caritra upara nIce goThaveluM che. A granthanA saMpAdanamAM ane saMzodhanamAM ghaNI muzkelI hatI. ghaNA pATho azuddha temaja bhraSTa hatA. aneka pratonA AdhAre zuddhikaraNa karyuM tathA pravacana prabhAvaka pUjaya AcAryazrI vijaya kIrtiyazasUrIzvarajI mahArAjAnA mArgadarzanathI saMpAdana suMdara rIte thaI zakyuM. tethI temano huM RNI chuM tathA A graMthanA saMzodhana-saMpAdana kAryamAM pUjyazrInA mArgadarzanAnusAra muni zrI kRtiyazavijayajI mahArAje aneka prakAre sahAya karI che. te sivAya saMzodhana-saMpAdana mATepa.pU.AcAryazrI vijaya rAmacaMdrasUri pAThazALAsAbaramatI-amadAvAda pukharAja rAyacaMda ArAdhanA bhavana-sAbaramatI amadAvAda temaja kailAsasAgarasUri jJAna bhaMDAra kobAe ghaNI sahAya karI che. te paNa smaraNIya che. prAnta A saMkSepamAM varNavela caritranA vAMcanathI sahu jIvovairAgyanA mahAsAgaranuM avagAhana karI mokSa sukhane pAme tevI zubhabhAvanA. lI. muni dharmaratna vijaya mahArAja 14. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siripaumasuMdarauvajjhAyaviraiyaM jaMbuajjhayaNaM teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe nAma nayare hotthA / vaNNao / tattha NaM rAyagihe nayare guNasilae nAmaM ceie / vaNNao / tattha NaM rAyagihe seNie nAmaM rAyA hotthA / maMti abhayanAmaM kumAre caubuddhiniuNe / teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM paNDitamAnasiGgharacitaM jambUcaritam mahAvIraM jinaM natvA sarvajJaM sukhadAyakam / jambUsvAmicaritraM hi saMskRtIkRtya likhyate // 1 // mAtardaha me duritaM tvaritaM sadbuddhibhAjanam / kuruta martyasurAsuravandyo yenAhamabhivande // 2 // kuru karpUragaurAGgI zAstre cAsminsahAyatAm / pratibhAhetusadbhAve'pyahamicchAmyanugraham // 3 // sadA sundaramAbhAti tvadvaktraM kamalopamam / tatastvadvakAlIno'yaM svAnto me bhramarAyate // 4 // duSkaraM yojanaM tAvadyAvattvaM na prasIdasi / tvaddevyanugrahe prApte duSkaraM sukaraM bhavet // 5 // vAgbIje ! hana durbuddhi subuddhi dehi zAzvatIm / mAnasiGghAbhidhAno'haM saMskRtaM yojayAmyataH // 6 // tasminkAle caturthArakalakSaNe tasminsamaye rAjagRhaM nAma nagaramabhUt / varNato'lakAsadRkSaM pramuditaM prakrIDitaM yAvadabhirUpaM pratirUpamatIva manoharamRddhisamanvitaM yathaupapAtiketathA vAcyam / tatra rAjagRhe guNazilakanAma caityaM yakSAyatanamasti varNato ythauppaatike| tasminnagare zreNikanAmA nRpatirasti / tasya rAjJazcaturbuddhinidhAnAbhayakumAranAmAmAtyo'bhavat / tataH sukhena rAjA rAjyaM pAlayati zreNikaH / jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaNe bhagavaM mahAvIre puvvANupubvi caramANe jAva jeNeva guNasilae ceie smosrie| seNie rAyA niggao maMtiparivArasaMjue / samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdai namasai / vaMdittA namaMsittA jAva pajjuvAsamANNe naccAsaNe ciTThai / . bhagavaM dhamme bhAsamANe viharai / dhamme cauppayAre pannatte / taM jahA - dANe1 sIle2 tave3 bhAve4 / dANeNa puNNalacchIphalaM / sIleNa icchiyasuhaphalaM / taveNa kammakhayaphalaM / bhAveNa siddhiphalaM / seNie rAyA uvaesaM pucchA / tae NaM ege deve mahaDDie bhagavaM vaMdai / jahA suriyAbho tahA pucchA / mama devaloe ahuNA kAi Au pannattA / bhayavaM evaM vayAsI - ajja sattadiNamaMtare maNuyabhave pAvissai / te deva jAmeva disaM pAubbhUe tAmeva disaM paDigae / tae NaM seNie rAyA uTThie evaM tasminkAle tasminsamaye zramaNo bhagavAn mahAvIraH pUrvAnupUrvyA grAmAnugrAma caGgamyamANo vihAraM kurvan yatra rAjagRhaM yatra guNazilakaM nAma yakSacaityaM tatraiva svAmI samavasRtaH / catunikAyadevaracitatrivapre rUpyasvarNaratnamaye tanmadhyabhAgaviracitasamavasaraNamadhyasiMhAsanasaMsthito bhagavAnAbhAti / tatsopAnAvalI viMzatisahasrasaGkhyAkA / zreNikarAjA nirgato vandanArthaM sAmantamantrIcaturvidhasainyaparivAraparivRtaH saMyuktaH / zramaNabhagavantaM tripradakSiNIkRtya vanditvopaviSTo yathocitasthAne yAvatparyupAsate nAtidUraM nAtyAsannaM tisstthti| ___ tato dharmArthinaM samAgataM vijJAya bhagavAn dharmaM bhASamAno vicrti| dharma bhagavatA catuSprakAraM prajJaptam, tadyathA - dAnaM zIlaM tapo bhaavnaaruupm| dAnena puNyalakSmI: prApyate, dAnaM puNyalakSmIphalam / zIlamIpsitasukhAvAptikam / tapaH karmakSayaphalam / bhAvanayA siddhigamanaphalopalabdhiH / ato bhAvanA siddhigmnphlaa| caturvidhaM dharma prarUpitaM savistaraM bhgvtaa| mahAdareNa zreNikarAjopadezaM zrutvA sthito'sti, tadaivaiko maharddhiko vRndArako bhagavantaM yathAvidhaM vanditvA yathA sUryAbhaH tathA bhagavantaM prazna papraccha - he svAmin ! mama triviSTapasyAdhunA kiyanmAtrA kAyasthitiH prajJaptA ? bhagavAn tadaivamavAdIt - bho deva ! adyadinAdArabhya saptadinAntare manuSyatvabhavaM tvaM prApsyasi / tato bhagavaduktavAkyaM zrutvA sa devo vanditvA yasyAM dizi prAdurbhUto'bhUt jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vayAsI - bhayavaM! esa deve ko bhavissai ? seNiA! apacchimajaMbUnAmaM kevalI bhavissai / tae NaM seNie rAyA viNaeNaM pucchai-bhayavaM! jaMbUpaMcabhavadiTuMte uvadaMseha | tae NaM samaNe bhagavaM mahAvIre mahuravANIeNaM evaM vayAsI - seNIyA! iheva jaMbUddIve ddIve bhArahe vAse suggAmanAmaM nayare hotthA / tattha NaM rAvaDa nAma pAmare vasai / tassa bhAriyA revai nAmaM / tassa attae rAvaDaputte duve pannatte / taM jahA bhavadeve, bhAvadeve hotthA / tae NaM bhavadeve sAhusaMjoe saMjameNaM viharai / aNNayA kayAi se bhavadeve nAmaM aNagAre suggAmanayare uvAgacchai / bhAvadeve baMdhave paDibohai / nAyalA NAmaM bhAriyA navaparaNIyA cayai / lajjAe saMjameNaM vihri| duvAlasasaMvaccharaMtarie bhavadevaNAmaM aNagAre aNasaNe devaloe egAvayAre sijjhissi| tasyAM dizi punarapi pratigataH / tadanantaraM zreNikarAjA svasthAnAgakadutthAya bhagavadantikamAgatya paryupAsannevaM vadati - bhagavan ! eSo devaH ko bhaviSyati ? zreNikapraznAnantaraM bhagavAnevamuvAca - zreNika ! asau devajIvo'pazcimajambUnAma kevalI bhaviSyati / tataH zreNiko vinayena bhagavantaM paripRcchati - bhagavan ! jambUsvAmIpaJcabhavadRSTAntAnupadizata / tataH zramaNo bhagavAn mahAvIro madhuravANyA meghagarjitagambhIradhvaninavamavAdIt - . bho zreNika! atraiva jambUnAmni dvIpe bhAratavarSe sugrAmeti nAma nagaramabhUt / tatra nagare rAvaDanAmA kazcitpAmaraH parivasati / tasya bhAryA revtiinaamnii| tasyAtmajau dvau prajJaptau, tathA ca bhavadevo bhaavdevshc| tato bhavadevaH sAdhusaMyogenAlpakarmatvena vairAgyAtpravrajitaH / sAdhuguNairanugataH saMyamena tapasA cAtmAnaM bhAvayanvicarati / anyadA kadAcit sa bhavadevasAdhuH sugrAmanagare vihAraM kurvansamupAgato bhAvadevAnujaM pratibodhArtham / tato'nukrameNa bhAvamanovRttyAnujaM sAdaraM pratibodhya sAdhutvaM prApitaH / nAgilAnAmnI tadbhAryAM navayauvanAM tyaktvA vihAraM cakAra / lajjayA saMyamaM pAlayati / atha ca dvAdazasaMvatsarAnantaraM bhavadevA-nagAro'nazanena samAdhimaraNena mRtvA devaloke devo'bhUt / tatazcyutvaikAvatAreNa siddhisukhaM prApsyati / jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tae NaM bhAvadeve aNagAre saMyamabhaTThA / nAyalA mama bhAriyA NavajovvaNA aivagoraMgI sarUvA paMcavihakAmabhoge vilassAmi / evaM abbhatthie cArittaM cyi| jeNeva suggAmanayare parisare risahajiNAlae teNeva uvAgacchai / jiNaharaduvAre ThiccA teNaM samaeNaM nAyalA tattha uvaage| kisA dubbalA aviyANiyamANe bhAvadeve evaM vayAsI - bho bhadde ! tumaM nAyalA uvalakkhai / tae NaM nAyalA paI uvalakkhiyA evaM vayAsI - tumaM kiM nAmA? keNaTeNa ihamAgayA? nAyalAeNaM kiM kajjaM atthi? tae NaM bhAvadeve evaM vayAsI - nAyalA mama bhAriyA mama maNe aiva pimmaviyogaM sallai / puvviM mayA lajjAeNaM saMjamaM gahiyaM / jAva pimmavasie saMjamaM mukko / jayA NaM nAyalA milassai tayA NaM gihavAsaM kAmabhoga vilassAmi / teNadveNaM ihamAgayAha tae NaM sA nAyalA evaM vayAsI - esa micchAvayaNaM mA vayaha / saMjamaM ciMtAmaNiM tataH pazcAdbhAvadevo'nagAro bhrAtRkAladharma vijJAya saMyame'sthiracitto'bhavat / pUrvamapi caraNaM lajjAvazenAGgIkRtamabhUt / atha sAdhutvaM tityakSurevaM cintitavAn / hA ! mayA mUrkheNa nAgilA mama bhAryA navayauvanA, atIvagaurAGgI, surUpA, salAvaNyA vRthA tyaktA / ataH paraM tayA saha paJcavidhamAnuSyakAn kAmabhogAn vilasAmi / evaM saGkalpitavAn, cintitavAn, prArthitavAnAsIt / tataH sa parigRhItacAritraM parityajya yatra sugrAmanagaraM tatparisare yaccopavanaM tatraiva RSabhajinaprAsAdamasti ttraivopaagcchti| upAgatya RSabhajinabhavanadvAra UrvIbhUya sthitaH / tasminsamaye nAgilA tatpatnI RSabhajinaM namaskartuM tatraivopAgatA / atIvakRzA durbalA tadAnIM tAmajAnatA tena bhAvadevena pRSTA - bhadre ! tvaM nAgilAmupalakSyasi vA na ? tato nAgilayA patirupalakSitaH, evaM vadati taM prati - bho mune! tvannAma kim ? kenArthenAgato'si? atra nAgilayA saha tava kiM kAryamasti ? tato bhAvadeva evamavAdIt - he bhadre ! nAgilA madbhAryA tasyAtIva mama premaviyogazalyaM parisphurati / pUrvaM mayA hIyA saMyamaM gRhItamabhUt / yAvadadhunA premavazataH saMyamaM mumukSurasmi / mayA pratijJA kRtA'sti / yadA ca mAM nAgilAbhAryA miliSyati tadAhaM tayA sArdhaM kAmabhogavilAsaM bhokSyAmIti / tenaarthenehaagto'hm| jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraTThavei ko vi kakkaraM giNhai / gayaMdaM muyai rAsahaM ko vi giNhai / kapparukkhamullayai ko vi kaNagaM tthvei| amayaM paraTThavei ko vi sovIraM AsAyai / mUDhapurise jiNadhamma cayai ko vi kAmabhoge vilassai / pavahaNaM cayai ko vi silAe citttthi| puvvisAhu saMbhAreha / bharahAidasacakkavaTTi rajjaM caittA saMjameNaM vihariyA / e sAhu saMbhAreha namIrAyarisI, dummuharAyarisI, karakaMDurAyarisI, naggairAyarisI, miyAputtasAhu, samuddapAlasAhu, gayasukumAlasAhu dussahovasaggaM aNubhavai, sesA sAhu sNbhaareh| meajjarisI, meghamuNI, ajjuNamAlAyAre muNI, dhanne aNagAre, khaMdhe aNagAre, aimuttrisii| eyAiM aNegarAyakumArA rajjaM, raTuM, puraM, aMteuraM ciccA jahA nAguvva kaMcuya saMyameNaM tavasA appANaM bhAvemANe vihariyA / kei siddhisuhaM pattA kei devaloe egAvayAriNo sijjhissai / tumaM te sAhusamANe bhvh| nAyalAsarIre asui tato nAgilA tadvacanaM zrutvA taM ca cAritrabhraSTaM vijJAya taM muni pratyevamavAdIt - bho mune ! etanmithyAvaco mA vada / mUl mA bhava / bhASAsamiti vada / saMyama cintAmaNiratnasadRzamihalaukikapAralaukikasukhapradaM pariSThApya viSayasukhaM karkarasamaM ko'pi gRhAti ? gajendraM muktvA rAsabhopari ka Arohati ? kalpavRkSamunmUlya ko'pi nijagRhe kanakavRkSaM vapati ? ko'pi payaH pariSThApya kAJjikamAsvAdayati ? tathaiva ko'pi mUDho dharma parityajya kAmabhoga vilasati ? tathaiva potaM pravahaNaM tyaktvA ko'pi zilAyAmupavizati ? tvamapi tathaiva karoSi / tathaiva vAntamAhAraM ko mUrkhaH karoti ? bho mune ! pUrvamapi ye ye sAdhavo jAtAstAnsmara / bharatAdayo dazacakravartinarezvarA rAjyarASTrabalavAhanakozakoSTAgArANi tyaktvA saMyamamArgasAdhakAH saMyamenaiva vihRtAstAnsmara / namirAjarSi-dvimukharAjarSi-karakaNDUrAjarSinaggaIrAjaSi-mRgAputrasAdhu-samudrapAlasAdhu-gajasukumAlAdayo ye kecana sAdhavaH sajAtAste sarve dussahamupasargamanubhavantaH, sahantaH sajAtAstAnsmara / metAryarSiH, megharSiH, arjunamAlAkArimuni, dhanyanAmAnagAraH, khandhakanAmAnagAraH, jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aviyattadehe duvAlasadAre ahanisi pavAhei / adhuve asAsae sarIre vAhirogANaM Alae / tesiM sarIrANaM kIva ramai / paMDiA viramaMti / navaraM gahiyaM saMjamaM na muyai / jahA agaMdhaNakule nAgA vamiUNa visaM na pacchA giNhai / appaM aggiM homi| tahA tumaM bhavaha / saMjamasAraM muNaha / dehaM kAmabhogaM asAraM jaannh| puNaravi saMjamaM uccareha / tayA NaM bhAvadeve mahilAe evaM vayAsI-bho mahilA ! egavAraM mama nAyalA daMsAveha / tayA NaM te nAyalA evaM vayAsI - he sAhurUvA ! ahaM nAyalA / tava piyA ihaM / tumaM mama pANavallaha / esa vayaNaM succA bhAvadeve evaM abbhatthie / hA ! esA mama vallahA dubbalA kisA arUvasarIrA / teNaM bhAvadeve NaM evaM vayAsI - vallahA ! tumaM keNaTeNaM dubbalA kisA bhavai / tayA NaM nAyalA evaM vayAsI - tuma atimuktakarSiH prabhRtayo'nekarAjakumArA rAjyaM rASTraM balaM vAhanamantaHpuraM tyaktvA yathA sarpaH kaJcakaM tyaktvA yathA palAyate tathaiva te svAtmakAryasAdhakAH saJjAtAH / saMyamena tapasA cAtmAnaM bhAvayato vicaritAH / kecitsiddhisukhaM prAptAH, keciddevaloke gatAH, ekAvatAreNa siddhiSyante / tasmAttvaM bho'nagAra ! zramaNo bhava / nAgilAzarIre'zucinicite dvAdazadvArANi sampravahanti / kRmijAlasaGkale'dhruve'zAzvatazarIra AdhirogAlaye bhogAbhilASaM nivartaya / tasminnuktalakSaNazarIre'medhyarUpe ko'pi mUDho ramate / paNDitAH zuddhamatayo yatayo matsadRzyA viramanti, paraM vizeSato gRhItaM saMyamaM na mucyate / yathA'gandhanakulasamudbhUtAH sarpA viSaM pazcAnna gRhNanti, svAtmAnamagnau juhvati / tathA tvamapi bhava / saMyamaM sAraM jAnIhi / dehaM ca kAmabhogavilAsamasAramanityaM jAnIhi / bhagnapariNAmatvAt punarapi saMyamavratoccAraM kuru / yatidharme'prakampo bhava / tadA bhAvadeva evaM vadati - he stri zrAvike! ekavAraM mAM nAgilAM nidarzaya, dRSTipUtAM karomyahaM yathA / tato nAgilaivaM vakti - bho mune ! tasyA etadvacaH zrutvA bhAvadevo manasyetadvidhamabhyarthitaM cintitaM saGkalpaM samutpannam / hA ! eSA madvallabhA durbalAtIvakRzA kIdRzI jAtA arUpazarIrA / tato jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjamaM mae viyANiyA pacchA ahaM veraggI jaayaa| jiNadhamme samaNovAsiyA baMbhayAriNI bhUA / chaTuMchaTTeNaM pAraNae AyaMbile vihraami| te vayaNaM succA bhAvadeve sNbuddho| hA ! mayA akiccaM kiccaM / esa itthIrUve kAmaviyAraM jiie| ahaM saMjamaM paricayai bhogaM kNkhi| ahaM adhaNNe, akayapuNNe, akayasohA evaM vayAsI - nAyalA ! tumaM dhaNNA, kayapuNNA / jahA rahanemI tahA puNaravi saMyamaM giNhai / appANaM saMlehaNA jhUsai / kAlaM kiccA devaloe samupanno / nAyalA jIve egAvayAre siddhe bhavissati / tae NaM bhAvadevajIve deve sattasAgarovamAI ThiI pannattA / tattha devaloe AukkhaeNaM aNaMtaraM cayaM caittA iheva jaMbUddIve dIve puvvamahAvidehe vItasogA nayarI hotthA / tattha NaM vItasokAnayarIe paumaraha rAyA, vaNamAlA paTTadevI / bhAvadeva evaM vakti - vallabhe ! suMdari ! tvaM kena kAraNena durbalA'tIvakRzIbhUtAsi / ityukte sati nAgilaivamavAdIt - svAmin ! tvAM saMyaminaM mayA vijJAya pazcAdahaM vairAgyabhAvaM samupagatA jinadharme dRDhacittA, zramaNopAsikA, brahmacAriNI bhUtA / SaSThaMSaSThena pAraNakenAcAmlaM tapaH kurvANA vicarAmi / tasyA vacaH zrutvA bhAvadevaH pratibuddho vicArayati manasi - hA ! mayA'kRtyaM kRtam, etayA strIrUpayA kAmavikAraM jitam, ahaM saMyamaM parityaktumanA bhogAn kAGkSayAmyabhilaSAmi / tato'hama'dhanyo'kRtapuNyo'kRtazobho durAcAryAtmAnaM nindan garhannevaM vakti - he nAgile ! tvaM dhanyA kRtapuNyA tvatsadRzyanyA kApi nAsti / nAgilAvacanapratibuddho yathA rathanemistathA punarapi saMyamaM gRhNAti, pApamAlocayati, nindati, bahUni varSANi saMyamaM prapAlyAnukrameNAtmAnaM saMlekhanayAnazanena saMsthApya kAlamAse kAlaM kRtvA devaloke samutpannaH / nAgilaikAvatAreNa siddhiM gamiSyati / tatastatra bhAvadevajIvasya saptasAgaropamapramANA sthitirvseyaa| ___ tato devalokAdAyuHkSaye bhavakSaye devasambandhizarIraparityAge sthitikSaye devAyuHkSaye'nantaraM cyutvAtraiva jambUdvIpanAmni dvIpe pUrvamahAvidehe vItazokApUryAM padmaratho nAma rAjA tasya vanamAlA nAmnI paTTarAjJI tayA saha vividhakAmabhogAn jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivihaM kAmabhogaM bhuMjamANe viharai / tae NaM se deve vaNamAlAkucche samuppanno / navaNhaM mAsANaM jAva AruggAruggaM dAraM payAyA / jAva sivakumAro nAma dttN| paMcadhAi parigaie viharai / juvvaNAraMbhe egadivase paMcasayakannA pANi giNhAvei / aNNayA gavakkhe Thio paMcasaya-aMteurImajjhe battIsabaddhanADayaM viloemaanne| teNaM samaeNaM vIyasogAnayarIe majhamajheNaM dhammaghosasIsaM aNagAre mAsakhamaNa-pAraNae goyaraggagamaNaM pAsei / IriyAsamie jAva gutti-gutta baMbhayArI sivakumAre samaNaM pAsai pAsittA evaM abbhatthie / esa sAhu / esa nIrasasarIre usiNaparisahe dussahe, kise, dubbale, kilaMte, sNte| esa sAhu vaMdAmi uThAe gavakkhaM muyai / muyaittA jeNeva se niggaMthe teNeva uvAgacchai uvAgacchittA vaMdai vaMdittA evaM vayAsI - keNaTeNaM esa dussahaM sahai / sAhu evaM vayAsI-dhammaTThAe / siva vayaitesI NaM ke dhamme? te dhamme mama dhammAyariyaM viyANai / siva vayai-te dhammAyarie bhujyamAno rAjA vicarati / tato'sminnavasare bhAvadevajIvo devastasyAM kukSau samutpannaH / navasu mAsesu vyatikrAnteSvanukrameNArogyArogyaM dArakaM prasUtA prjaataa| yAvacchivakumAreti nAmnA sa dArako'bhUt / paJcadhAtRbhiH parigRhIto lAlyamAno bAlo vRddhi gacchan vicarati / sarvakalAkuzalaH zaizavAtikrame yauvanArambhe tatpitrA paJcazatakanyakAH pariNAyitA pANigrahaNaM kAritAH / tAbhiH sArddhamiSTasukhAn bhuJjAno vicarati / anyadA vAtAyanopari paJcazatAntaHpurIbhiH parivRto dvAtriMzadbaddhanATakaM vilokynnsti| tasminsamaye vItazokAnagaryAM madhyaMmadhyena dharmaghoSAcAryaziSyAnagAraM mAsakSapaNapAraNArthaM gocarIgataM muniM pazyati / IryAdisamitiM yAvad guptabrahmacAriNam, malamalinagAtram, cAritrapAtram, zivakumAro dRSTavA, evamabhyarthitavAn saGkalpitavAn / eSa sAdhunirasazarIraH, uSNapariSahadussahasoDhAH, kIdRzo durbalaH pariklizyan paribhramati / zAntaH, dAntaH, eSaH sAdhurahaM vande / tata utthAya gavAkSaM muJcati / muktvA yatra sa nigraMthaH sAdhustatraivopagacchati / upAgatya ca taM muniM vandate, evaM vadati jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kahiM atthi ? vIyasogAbAhiraM puratthime disAe ujjANe tattha atthi / tae NaM te sivakumAre jeNeva dhammAyarie teNeva uvAgacchai uvAgacchittA vaMdai vaMdittA evaM vayAsI - tumhaM ke dhamme pannatte ? tayA NaM dhammAyarie puvvabhava-devabhavaM niveiyaM / sivaM jAisaraNaM samuppannaM / puvvabhavaM succA verAggaM saMbhUyaM / aNuNNATThAe jAmeva disaM pAubbhUe tAmeva disaM paDigae / jeNeva ammApiyaro teNeva uvAgacchai uvAgacchittA jahA mehe navaraM aNuNNA na dAviyA / tae NaM paumarahe rAyA daDhadhammA - kenArthena sAdho dussahaM tapaH pariSahAdi sahasi ? sAdhustaM pratyevamavAdIt - bho zivakumAra ! dharmArthaM dussahaM sahyate / zivo vadati - svAmin ! bhavatAM ko dharma: ? sAdhuravAdIt- bho ziva! mama dharmAcAryA dharmaM vijAnanti / punaH zivo vadati - te dharmAcAryAH kva sthAne santi ? muniruvAca - vItazokAyAM bahiH pUrvasyAM dizi yadudyAnaM tatra snti| tataH zivakumAro yatra dharmAcAryastatraivopAgacchati / dharmAcAryaM vandate vanditvaivaM vakti - svAmin ! bhavatAM ko dharmaH prajJaptaH ? tata AcAryaiH pUrvabhavaH zivAya niveditaH / IhApohaM kurvatastasya jAtismaraNaM smutpnnm| svapUrvabhavavRttAntaM zrutvA vairAgyaM samutpannam / tataH sUrIzvaraM vanditvA mAtApitroranujJArthaM yasyAM dizi prAdurbhUtastAmeva dizAM pratigataH / yatra svasaudhe mAtApitarau tatraivopAgacchati / yathA meghakumAreNa jJAtAdharmakathAyAM mAtApitarAvanujJArthamabhyarthitau tathaiva paramanujJA na dattA / tataH padmaratho rAjA dRDhadharmanAmAnaM zramaNopAsakaM zabdApayati / evaM vadati - bho dRDhadharman ! zruNu, mamaikaH putraH, iSTaH, kAntaH manojJaH bhUSaNakaraNDasamAnaH, taM pratyevaM vada yathA sa gRhavAse sthiro bhavati / tato dRDhadharmA yatra zivo'sti tatraivopAgacchati, vandate, tadaivamavAdIcchivaH - bho sAdharmika! etadayuktaM mA kuru / dRDhadharmA vadati - bho ziva! tvaM bhAvacAritrazramaNo'si tatastvamabhivandituM yogyo'si / paraM bho zivakumAra ! mamaikaM vacanaM zruNu, manyasva, matzikSAkSaraM prtipdysv| yAvanmAtRpitRbhyAM jIvadbhyAM caraNaM mA gRhANa / bhAvacAritre jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NAmaM samaNovAsayA saddAvei [saddAvittA] evaM vayAsI - daDhadhammA ! mama ega putte iTe, kaMte, maNuNNe bhaMDakaraMDagasamANe / te vayaNaM bhAsaha jeNaM gihavAsaM thiraM bhavai / tae NaM daDhadhamme jeNeva sive teNeva uvAgacchai uvAgacchittA vaMdai / tae NaM sivaM evaM vayAsI - sAmI ! esa ajuttaM mA kareha / daDhadhamme vayai - sIvA ! tumaM bhAvacArittaM atthi / teNaTeNaM vaMdaNIya jAe / sivA ! ega mama vayaNaM mannaha / jAva ammApiehiM jIvaMtehiM tAva saMyamaM mA giNhaha / bhAvacAritte samaNovAsayarUve gihaM ciTThaha / tae NaM sivaM tahatti paDivannaM / tae NaM sive chaTuMchaTTeNaM pAraNae AyaMbilaM viharai / duvAlasa saMvaccharaM tavaM kiccA kAlamAse kAlaM kiccA vijjuNamAlI deve smuppnnnno| tattha NaM cattArI paliovamAi ttii| AukkhaeNaM bhavakkhaeNaM TThiikkhaeNaM aNaMtaraM cayaM caittA iheva jaMbUddIve dIve bhArahe vAse iheva rAyagihe nayare usabhadatta seTThi parivasai / tassa gihe bhAriyA dhAraNIdevI hotthA / saddarUvarasagaMdhaphAsasuheNaM viharai / tassa kucche paMcame bhave jaMbUnAmakumAre samuppaNNo / tae NaM dhAriNIdevI puvvarattAvarattakAlasamayaMsi jaMbU nAma rukkhe hiraNNasuvaNNapattapupphaphalapUrie appamuhe pavesaM pAsai / navaNhaM mAsANaM jAva jaMbUnAmakumAre paMcadhAiparigae vivaDDai / sAiregaM aTThavarisaM jANittA vijjAyariyasamIve mAiAI bAvattarikalA causaTThi viNNANazramaNopAsakarUpe gRhe tiSTha / tatastasyAgraheNa zivena tathaiveti pratipannam / etadvAkyaM mAnitam / tataH zivakumAraH SaSTaMSaSTena pAraNakenAcAmlatapaH kurvan viharati / dvAdazavatsarANi tapaH kRtvA kAlamAse kAlaM kRtvA vidyunmAlIsuratvena samutpannaH / tatra vimAne catvAri palyopamAyuSkasthitiH / tata AyuHkSayAnantaraM cyutvAtraiva jambUdvIpanAmni dvIpe bhArate varSe rAjagRhe nagare RSabhadattazreSThI parivasati / kiM viziSTa ? RddhimAn dIptimAn yAvadaparibhUtaH / tasya gRhe dhAraNIdevI patnI sarUpA salAvaNyA salajjA catuHSaSTimahilAkalAkuzalAsti / tayA saha zreSThI zabdarUparasagandhasparzapaJcavidhamAnuSyAn kAmabhogAn bhuJjAno vicarati / tasminsamaye sa devajIvazcyutvA tasyAM kukSau garbhatvena smutpnnH| jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kusalo aivasarUvo ammApiyavallaho bhavissati / aivasohAgI, suMdara, maNohararUva, lakkhaNa / te dhaNNA mahilAkucchI uttamaputta payAyai / meiNImullaM asthi / puNa mahilAmullaM ntthi| se keNaTeNaM paDhamasIlaguNe? navaraM uttamasapurisaM kucche uvvjji| teNaTTeNaM mahilAmullaM natthi / ega ega purise sUrasamANe, cNdsmaanne| titthayara, cakkavaTTI, vAsudeva, baladeva, maMDalIe erise putte payAyai / esa itthipunnnnphle| teNaM jaMbU nAmaM kumAre amukkabAlabhAve juvaNagamaNapatte ammApiyaehi viyANiyA sarisayA, sarittayA, sarivvayA, suvaNNaMgI, miyaMkkhI, harilaMkI, causaTThivinnANakusalA ibbhaaTThakulabAlayA pANiggahaNaM tttthaaviyaa| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM suhammA nAmaM ajje gaNahare puvvANupudvi caramANe zubhasvapnasUcito jambUkumAranAmnA paJcamabhave bhaviSyati / so'yaM devajIvo bhagavatoktaH zreNikAgre / tatastayA dhAriNyA pUrvarAtrApararAtrakAlasamaye jmbuukumaardaarko'jni| tato'nukrameNa kRtakulamaryAdau pitraavbhuutaam| tataH sakalasvajanaparajanajJAtivargasamakSaM tasya bAlasya jambU nAma dadatuH / tataH paJcadhAtRparigRhIto lAlyamAno vivardhate / tadA mAtApitarau sAtirekA'STavArSikaM bAlaM vijJAya kalAcAryasamIpe kalAgrahaNArthaM muktaH / tataH stokakAlena buddhiprAgbhAreNa ca dvAsaptatikalAvicakSaNo jAto'tyantasurUpo mAtRvallabho bhaviSyati / jambUbAlo'tIvasaubhAgyavAn, sundaraH, sulakSaNaH, mAtApitrobhUSaNakaraNDapiTakasamAnaH / kiM bahunA, tatastAH striyo dhanyA yAsAM kukSAvuttamapuruSAH prajAyante / medinyA maulyamasti, punarmahilAmaulyaM nAsti / tatkatham ? prathamazIlaguNadhAraNena, anyaccottamapuruSAH kukSAvutpadyante / tenArthena mahilAmaulyaM nAsti, eke puruSAH sUryasamAnAH, candrasamAnAH, tIrthaGkarAH, cakravartinaH, vAsudevAH baladevAH, maNDalikAdaya IdRkSAH putrAH prajAyante tAH striyaH puNyaphalAH / tato jambUnAmA kumAra unmuktabAlabhAvo yauvanamanuprApto mAtApitrovijJAya sadRzalAvaNyAH suvarNAGgyo mRgAkSyo harimadhyatanvAzcatuHSaSTivijJAnakuzalA ibhyazreSThIkulabAlikA mAtRpitRbhyAM jambUkumArapANigrahaNArthaM mArgitAH / tasminkAle tasminsamaye sudharmanAmA gaNadharaH samacaturasrasaMsthAnadharaH jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAmANuggAmaM duijjamANe jAva jeNeva rAyagihe nayare guNasilae ceie smosrie| jAva kuNio niggao jaMbU vi niggao / suhammamuhe dhammaM suNamANe viharai / taM jahA - jayA NaM cittaM, vittaM jayA NaM dhammaruI tayA NaM appahiyaTThAe avilaMba bhaveha / keNaTeNaM? maNa caMcalaM teNaTeNaM pamAo na kaayvvo| te vayaNaM succA jaMbU veraggaM bhavai / dhammAyariehiM evaM vayAsI - tubbhehiM abbhaNuNNAyA ammApiyA Aese giNhAmo / pacchA saMjamaM viharAmi jahAsuhaM / tae NaM jaMbU jeNeva ammApiyA teNeva uvAgacchamANo rAyagihe duvAre teNaM samaeNaM nayarabbhiMtaraeNaM egaM jaMtagolaM AgacchamANe pAyArakavisIsabhaggaM / te jaMtagolaM jaMbUsamuhe paDiyAM / tao visesaveraggaM jAyaM / jeNeva dhammAyarie teNeva uvAgacchai / jAva samaNovAsayo jAyo / pacchA jeNeva ammApiya gehaM teNeva uvAgacchai uvAgacchittA mAyapiya pAyaM paDei evaM pUrvAnupUrvyA caramANo yAvadatra rAjagRhaM nagaraM tatra guNazIlakaM nAma caityaM tatrAgatya samavasRtaH / vanapAlakena vardhApitaH koNiko rAjA / tena rAjamukuTaM vAnyAbharaNAnyuttArya vanapAlakAya pradattAni / rAjA vandanArthaM nirgataH / tathaiva jambU nirgataH / yAvadanukrameNa sudharmAsvAminaM dharmAcAryaM nAtyAsannaM nAtidUraM paryupAsate / tataH sudharmAsvAmimukhAddharmaM zruNvan vicarati / tadyathA - yAvaccittaM vittaM yAvaddharmerucistAvadAtmahitArthAyAvilambino dharme bhava / yatkSaNamAyurmadhye kSIyate tadupalabdhiH punarduSkarA / yAvatkAlabhujaGgamo na grasati, yAvadasminvyAdhigraste zarIre svAsthyam, yAvajjarArAkSasI na sphurati, yAvatpaJcendriyazaktisamagrA na pratihatA tAvat zIghraM dharmasAdhane prayatnaH kAryaH / kenArthena ? manazcAJcalyamasthairya vidyullateva tenArthena dharme bahvantarAyavinite pramAdo na kartavyaH / sarvathA padArthAnAmanityatvAtsandhyArAgasamatvAdArogyasya yataH - sthairyaM sarveSu kAryeSu zaMsayanti na pnndditaaH| bahvantarAyavighnasya dharmasya tvaritA gatiH // 1 // iti / kAmabhogasaMyogA svapnavad dRSTanaSTatvAdanityA, yauvanasukhamapi stokadinAni, jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vayAsI - ammApiya ! tubbhe abbhaNuNNAyA ahaM saMjameNaM viharAmi / tae NaM jahA mehe navaraM piyA evaM vayAsI - puttA ! jaMbu se gihIdhamme susAhu saMjogI sadhAmI je puttA ammApiya saMkIrai / tae NaM ammApiya evaM vayAsIputtA ! ahaM tava ammA jaMbu ammAmaNa chavvihe rase NiphannaM / taM jahA - amiya, madhu, caMdaNa, caMda, dakkha, sakkarAe charase vihIe mAtamaNA nippAiyA / tamhA ammApiyasaNehaM mA muNch| pANiggahaNaM kareha / pacchA saMjamaM giNhaha / tayA NaM jaMbU tusiNiyaM ciTThai / ammApie vivAhaM sajjei / tayA NaM aTThakulabAliyA ammApie vivAhaM sajjei / tayA NaM aTThakulabAliyA ammApiya evaM vayAsI - amhe jaMbUeNaM kannagA na dAissai / jeNa kAraNeNaM jaMbU saMjamaM giNhai / pacchA kaNNagA kiM kiiri| teNaTeNaM na dAissai / tayA NaM te kaNNagA evaM vayAsI - AjammakAle jaMbU viNA lakSmyo'pi naiva sthirAH, kAmAH kimpAkAntaphalasadRzAH / aayurvaaritrnggbhnggsdRshm| ataH sarvaM saMsArasvarUpamanityamutpattivinAzAbhyAmetat saMsArAsAratAvacaH sUrIzvaramukhAmbhojAt zrutvA jambU vairAgyaM bibhranudvahan dharmAcAryaM sudharmAsvAminamitthaM vadatisvAmin ! bhavadanujJAto yAvanmAtApitrorAdezaM lAtvA pazcAtsaMyamamArge vicarAmi / tataH sUribhiruktam - yathAsukhaM devAnupriya ! mA pratibandhaM kuryAH / tato jambU sudharmAsvAminaM natvA yatra svagRhe mAtApitrorupAgamyamAno rAjagRhavapragopuradvAre yAvadabhyeti tasminsamaye'vasare nagarAbhyantarata ekaM yantragolamAgacchantaM prAkArakapizIrSabhagnam, tadyantragolacakraM jambUsanmukhaM patitam / tato vairAgyaM vizeSato jAtam / tato pazcAdvalayitvA gurusamIpe gatvA brahmavrataM gRhItam / tato yatra mAtApitRsadma tatraivopAgacchati / mAtApitrorpAdayornipatati / taccaraNayorlagitvA evamavAdIt - bho pitro ! bhavadbhyAmanujJAto dattAdezaH saMyamaM zrutacAritrarUpamaGgIkaromyabhyupagacchAmi / tato mAtApitarAvAdezaM dadatuH, yathA meghaH zreNikAGgajaH / tadvadvipratArito bahubhiH premavAkyaistathApi na manyate / paraM pitA itthamavAdIt - bho putra! sa eva gRhIdharmaH, sa eva sAdhuyogIzvaradharmo ye putrA mAtApitroH zuzrUSAM kurvnti| jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amhe aTTha baMbhayAriNI / amhe saddhi saMjamaM giNhaissAmo / te kaNNagAammApie te puttIvayaNaM succA aiva 2 ADaMbare aTThakaNNagaM jaMbUpANiM giNhAvei / ega ega kaNNagApiyA nava nava koDi suvaNaM hatthamuyai / navakoDisuvaNNaM mAyagehadatte evaM egAsI / aTThArasakoDi suvaNNaM usahadattagihe NaM ThAvei / evaM navanao koDI suvaNaM hatthaM muyai / tae NaM se dhaNasaddhiM aTThabhAriyA jeNeva jaMbUgehe teNeva uvAgacchai / uvAgacchittA aTThaaMteurI ciTThai / jaMbU aTThaaMteurie evaM vayAsI - bho vallahA ! saMsAra asAra atthi / taM jahA - saMjhAsamae ko vi rukkhe bahu vihaMgamA egao milaMti vibhAe dasodisaM jaMti / tahA e savva saMsArasayaNA niya niya kamme sajjei / iha egao sayaNaM miliyA saMjhAe bhuMjei / pacchA paraloe savve dasodisaM jaMti / tae NaM aMteurI evaM vayAsI - haMtA ! pahu ! tao puNo sAmI saMsArakAraNe ye sutA mAtApitarAvavagaNya caraNaM gRhNanti taddharmo'pi nirarthakaH / mAtApItthamavAdItbho putra ! ahaM tava mAtA / putra ! mAtRmanaH SaDvidharasasamudayena niSpannam / tadyathAamRtam, madhu, candanam, candraH, drAkSA, zarkarA ete SaDvidharasAstairmAtmano niSpannam / tasmAnmAtRpitRsatkaM snehaM mA muJca na visRja, asmadvAkyena pANigrahaNaM kuru / bhogaM bhuGktvA bhogI bhUtvA saMyamaM pazcAd gRhNIyAH / AjJaptiM kartumarho bhv| ___ tasminsamaye jambUzvasurairvArtA zrutA jambUdIkSAgrahaNalakSaNA / tataste vicintayAmAsuH - vayaM svakanyA na vitariSyAmastasya yena kAraNenAsau jambU cAritraM gRhNAti pazcAd naH kanyakA viyogaduHkhArtAH kiM kariSyanti / tAsAM bAlaviyoginInAM pazcAtkA gatiH, ato'smAbhirna dAtavyA / tatastAH kanyakAH svaM svaM pitaramitthamavAdiSuH - bho mAtApitarau ! AjanmakAlaM jambUM vinA vayamapyaSTau brahmacAriNyaH / jambUsArdhaM saMyamaM gRhISyAmaH / tataste kanyakApitaraH svasvasutAva-cAMsi pratizrutvAtIvADambareNa kanyakASTakasya mahAmahotsavena jambUkumAraM pANigrahaNaM kAritam / harSapraharSeNaikaikasyAH kanyAyAH pitA pratyekamekAdazakoTisuvarNa yautakaM vitarati / evaM sarvA aSTAzItikoTayaH suvarNasya, atha ca RSabhadattaH putraM jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ piyA juvaNasarisae saMjoe na bhogaM bhuMjai te pacchA puNa maNuabhavA kihaM lbbhssi| tamhA piyA ! amhasarIraM bhogaM bhuMjaha / pacchA jarAsamae saMyamaM giNhassai annonnaM evaM sNlvmaannii| teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihAsaNNe corapallI / tattha NaM pabhave NAmaM teNe parivasai / taMduaMkuvvasaNasamatthe, maMsAhAraM, surApANaM, vesadAsIvidhavAgamaNaM, paMceMdiyasaMhAraNaM, teNalakkhaNasamatthaM, paratthIgamaNaM esa sttvsnnkusle| se pabhava NAmaM teNe paMcasayA parivArie / ahammI, ahammaDhe, duTThacitte, pAvI, pAvadiTThI, paralacchIgahaNasamatthe suure| jeNeva pabhave rAyagihe dAre paDhamajAmavelAe uvAgacchai aparAhna pacchima jAmasamae pehei / teNaM pabhaveNa aNNayA paMcasayA saddAviA evaM vayAsI - Agacchantu savve mama saddhiM ajja rAyagihe pavisAmo / ajja usabhadattaputta jaMbU pANiggahaNasamae navanaUyakoDi suvaNNe gihamAgayA / calaha pANigrahaNaMkArayitvai kAdazakoTimAnaM hiraNyaM hastamutkalanavelAyAM jambUkumAraM pratyarpayati / evaM navanavatikoTisuvarNaM jAtam / tatsvena sArddhamaSTabhAryA yatra jambUkumArasyoccaihayaM tatropAgacchanti / __atha ramyAbhI ramaNIbhiH sAddhaM rAtrisamaye dIpodyote zayyAyAM samupavizati / jambU yatra samupaviSTazcakAsti tatraivASTAntapUryAstiSThanti / atha jambUkumAro'vAdIttAsAm- bho vallabhAH ! saMsArasvarUpamasAramadhruvam / yathA sandhyAsamaye kasmin vRkSe bahavo vihaGgamA ekato milanti, krIDanti, kUjanti, vilasanti / vibhAte jAte dizodizaM yAnti / tathA saMsAre sarvasvajanasaGgamAH / nijanijapUrvopAttakarmaparipAkAtirekeNAtraikato milanaprasaGgaH samupapadyate / saMyogAnta AyuHkSaye vimuktA AyuHpUrNaM kRtvA nibaddhamAtraM stokaM mahadvA svakIyaM bhuktvA sukhaduHkhamayaM karma pazcAdvipannAH paraloke dizodizaM gatyanusAreNApakrIDanti / narakanigodAdiSu caturazItilakSajIvayoniSu saJcaranti / tato'ntaHpUrya evamavAdiSuH- tatsatyaM prabho ! tathApi punaH svAmin ! saMsAranimittaM patipriyANAM yauvanasadRkSe saMyoge sakalabhogasAmagrI jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajja te dhaNaM gihissAmo / evaM annonnaM saMlavaMti / tae NaM pabhavAipaMcasayA saNNaddhabaddhA, sasatthA, sadhaNuMA, sauDuNo, sakuMtA jeNeva rAyagihe duvAre teNeva uvAgacchaMti / uvAgacchittA tAlogghAeNavijjA-joe tAlagaM ugghADeMti / majjhe mAgayA pacchAdAraM peheMti / sigghaM turiyaM cavalaM jeNeva jaMbUgehe teNeva uvAgacchaMti / uvAgacchittA vijjAe tAlagaM ugghADeMti / tae NaM pabhave jaMbUgehe bhArIyA jaMbU anidaM pAsai pAsittA pabhave asovaNiM dalai dalaittA egaM jaMbU viNA savve jaNA niddA payAyA / tae NaM te pabhave teNe paMcasayA saddhi jaMbUgihe paviTThA / taM gihamajjhagehe jAlae, mAlae, gavakkhe, kaTThagharaM, paDagharaM, bhUmigharaM, maMjusae, peIe, paTArie, karaMDe, gavAlae, puhavIbhAyaNe, teyabhAyaNe, kaTThabhAyaNe / je jehiM vatthaM, suvaNNaM, pattaM, rayaNaM, muttAvalayaNaM, viddumaM, hIraNNaM te tehiM savve egao melati / gahaNaTThAe moTayaM baMdhati / samadhigamya na bhogAn bhokSyanti ye mUDhAste punarvarAkA bahu zocayiSyanti / punarmanuSyabhavo kathaM labhiSyati / dazabhirdRSTAntairduSprApyastatprApyabhogasAmagrIbhogAn bhuGkva ca yathA dharmastathA karma sAdhanasAmyatvena manuSyabhavopalabdhirdurApA'sti / tasmAd he priya ! asmaccharIrabhogaM vilasaya pazcAdbho-gAbhilASaM sampUrya jarAsamaye saMyame sAdhumArge sAdhanaparAyaNA bhaviSyata / anyo'nyamevaM saMlapamAnAH santyo vicaranti / tasminkAle tasminsamaye rAjagRhanagarAsannA caurapallyasti / tatra prabhava nAmA stenAdhipaH parivasati kuvyasanAsaktaH samarthaH / punaH kiMviziSTaH? mAMsAhArI, surApAnI, vezyAdAsIvidhavAparastrIgamanaparaH, paJcendriyasaMharaNaparaH, cauralakSaNakuzalaH, prapUrNaH, vyasanasaptakametat teSu samarthaH / sa prabhavanAmA stenaH paJcazatacauraiH parivRttaH, punaradharmI, adharmIkhyAtiH, dharmeSTaH, pApI, ghAtakaH, paralakSmIgrahaNasAvadhAnaH, samarthaH, zUraH / tataH sa prabhavo yadA rAjagRhavapragopuradvAre rAtrisamaye prathamayAmamadhye prAvizatprodghaTite sati pazcAdapararAtre pazcimaprahare purAbahiniSkrAmati / lokAdalakSIbhUtaH sntisstthte| itthaM cauveM kurvannanyadA tena prabhaveNa paJcazatamalimlucAH zabdApitA evamavAdIt jaMbu anjhayaNaM : jambUcaritam Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tae NaM se jaMbU nAma samaNovAsae evaM abbhtthie| ahaM vibhAyakAle savvaM cayai saMjameNaM viharissAmi / puNa logamajjhe hIlassai / ko vi majjhimapuriso bhAsissai / dhaNaM paNaTThA pacchA uttamapurusaM kiM kIrai / teNaTeNaM saMjamaM esa giNhai / puNa mayA esa paMcasayA samakAlaM na giNhai / evaM abbhatthie / evaM vayai - "namo arihaMtANaM" esa padappasAe paMcasayA pabhavAi teNA thaMbhIyA jahA selabhA tahA / je jehiM te tehiM Tagamaga savvaM viloiyA / tayA NaM pabhave evaM abbhatthie - esA vijjA rammA naratiriyarthabhaNI / ko vi nareNaM mama asovaNIaM na bhiNNA / disA viloyamANe jaMbU pallaMke ThiyA pAsai pAsittA haTThA jeNeva jaMbU teNeva uvAgacchai uvAgacchaittA vaMdai vaMdaittA evaM vayAsI - dhaNNa dhaNNa jaMbu ! jeNa ahaM maMtabale thNbhiyaa| jaMbu ! ahaM tumaM duvijjA daaemi| tumaM mama egaM thaMbhiNIvijjA dehi| tayA NaM jaMbU dhammaTThAe bhAveNaM evaM vayAsI - pabhavA ! mayA vijjAe natthi kAmaM / e savve vijjA avijjA ega dhammaM viNA / tamhA ahaM vibhAyasamae e savva dhaNe bho stenAH ! sarve matsAkaM samAyAntu / bho adya sarve militvA rAjagRhe pravizAmaH / yata RSabhaputrapANigrahaNAvasare tasyAvAse navanavatikoTimAnaM suvrnn-maagtmsti| ato'dya yUyaM tanmandire pracalantu / taddhanaM vayaM gRhISyAmaH / itthaM vicintyAnyo'nyaM saMlapanti, sNjlpnti| tataH prabhavAdayaH paJcazatastenAH sannaddhabaddhAH, sazastrA, sadhanvinaH, sakhaDgAH, sakuntAH, sakavacAH, carmakheTakA prasthitAH / yatra rAjagRhanagarAsannaM yatnena yantramudghATya ca purAntaH samAyAtAH / sametAH pazcAdvAraM saMpidadhanti sthgynti| tatra zIghraM capalaM yatra jambUgRhaM tatraivopAgacchanti / tatra samAgatya ca tAlodghATanavidyayA tAlakamudghATayanti / tataH sa prabhavo jambUgRhe praviSTaH paJcazataparivRtaH / tato jambU bhAryAsahitamanidraM pazyati / dRSTvA ca prabhavo'vasvApinInidrAM dadAti / tatastasyAM dattAyAmekaMjambUkumAraM vinA sarve vezmavAsIjanA dAsadAsIpramukhA nidrAvazena ghUrmitA jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMteuraM ciccA saMjamaM giNhAmi / pabhavo vayai - jaMbu ! esa riddhi-dhaNa, esA navajuvvaNA sarisayA jAva no aNNAe saha paccakkhasuhaM keNaTeNaM muccissi| puNa puNa esa suhaM kihaM pAvissai / ahaM tava sevayaM bhavissai / tamhA esa suhaM vilAseha / tae NaM jaMbU pabhaveNaM evaM vayAsI - pabhavA ! esa suhaM kiM? eNaM jIveNa devasuhaM annubhviyaa| viviha kAmabhogaM vilassai / pabhavA ! esa jIve suhe no tappiyA jAyA tayA apuvvaM mannai / jammajarAmaraNadukkhaM no picchai / jahA biDAlo payaM pAsai puNa jaThThiyA no pAsai / tahA jIvaM bhogabhogaM picchai / puNa paraloaM no picchai jahA mahubiMdue purise / tae NaM pabhave evaM vayAsI-jaMbU ! te kuNa mahubiMdue purise? tae NaM se jaMbU evaM vayAsI - mahubiMduje diTuMto pabhavA ! ko vi purise mahAsatthovagae / aNNayA ko vi satthavAha saddhi aNNajaNavae niggayo / te purise aNNayA maggasatthabhaTTho, paMthacukko / kihaM pahe na nidrAparavazakA jAtAH / tataH sa prabhavazcauraH sapaJcazatazcauro jambUmandirAntaH prvissttH| tadyathA - gRhamadhye, gRhAlake, jAlike, gavAkSe, kASTagRhe, pratigRhe, bhUmigRhe, garbhAgAre, maJjUSikAyAm, peTikAyAm, piTArake, karaNDake, gavAlaye, mRdbhAjane, tAmrabhAjane, kASTabhAjane / yatra yatra vastUni vasUni ca sarvANyapyekato melayanti, saMyojayanti, grahaNArthaM poTakaM badhnanti, mahatpaTaM vistArya granthi nibadhnanti / tataH so jambU nAma zramaNopAsakastasyaivaMvidhamabhyarthitam, cintitam, prArthitatam, manogatam saGkalpaM smutpnnm| vicArayati ahaM prAtaHkAle sarvasyApyenaM tyaktvA saMyamena vicariSyAmi, saMyamaM gRhISyAmi / tathApi punarlokamadhye'varNavAdo hIlanA bhaviSyati / katham ? ke'pi madhyamAdhamapuruSA bhASayiSyanti - dhanapraNaSTe dravyanAze sati pazcAduttamapuruSAH kiM kriyante uttamaiH kiM kAryamityarthaH / yato yAvaddhanaM tAvatsarve svajanaparajanAzca saMtuSyanti / premabhAvaM ca rakSanti / nirdhanAnAM lokarItyA mRtakaprAyatvAt / yato nirdhanAH zavasamatveneti dharmakarmakaraNAkSamatvAt / tenArthenAhaM jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ labbhai / teNaM samaeNaM mattamAtaMge te purise haNaNaTThAe sammuhaM dhAvamANe pAsai / tayA NaM te puriso paNaTTho bhayabhIyo pahamajjhe egaM mahAkuvaM pAsai / bhayavasiyo te puriso kuvaM paviTTho / tayA NaM kuvamajhe vaTavallI vilaggA ahe viloyai / kuvamajjhate egaM mahAajagare muhe viyAsamANe pAsai / tassa kuve cattAri kuNe cattAri mahAvisamae payaMDasarIraM paNNagaM pAsai / jayA NaM uvari viloyai tayA NaM se vaTavallImUle do mUsA kori| tayA NaM te gayaMda rosajoe niggohe sAhA bhaMjaNaTThAe hallolai / tayA NaM teNa sAhAe mahuAlae, mahupUrie atthi| se mahuAmacchI tattha purisasarIre tIkkhaNaDaMke Dasai / romarome vilaggai / hatthavallI viruhA se macchI sarIreNa no uDAei / teNaM tvavazyaM saMyamamAcariSyAmi / punarmayaite paJcazatacaurAH samakAlaM grahItumazakyAH / dravyarakSaNopAyo'pi karaNIyaH / evamabhyarthitavAn saGkalpitavAn, tato vicintyaivamavAdIt - 'namo arihaMtANaM' etatpadaprabhAveNa samastAstaskarAH paJcazatapramANAH stambhitAH zailastambhavat / ye yatra sthitAstatra nizcalA pustakacitravat, anyo'nyaM TiTigAyante / zaktipratihatAH punaH punarvilokayanto nizceSTAstarkayantazcireNa te kimayaM devarUpo vA nararUpadharaH pumAn jambUsvAmisvarUpaM vicintayanti / __ tadAnIM prabhavo manasyevamabhyarthitavAn - yadeSA jambUvidyA ramyA naratiryakstambhinI / etasyAgre madIyAvasvApinI nistejaskA jAtA / iyanti dinAni yAvanmamAvasvApinInidrA kenApi na bhinnA / na nivartitA / evaM digavalokanaM kurvan yAvadvicArayan vicarati tAvatA jambUkumAraM paryaGke sthitaM pazyati / hRSTastuSTo yatraiva jambUstatraiva sameti / samAyAti vandate, jambUM vanditvA prabhava evaM vadati - dhanya dhanya jambU ! yena tvayA'haM mantrabalena stambhito'smi jito'smi ca / jambU tvAmahaM dve vidye saprabhAve dadmi / mAM tvamekAM stambhinIvidyAM dehi / tato jambU tadvacanaM zrutvA dharmArthaM prabhavaM pratyevamavAdIt - bho prabhava ! mama vidyAyA nAsti kAryam, etAH sarvA vidyA avidyA avidyArUpAH / ekA dharmavidyA suvidyA / yataH jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaeNaM te mahumaMDave mhubiNduaNgli| se purisamuhe biMduaM paDai / jIhe AsAyai mahAsavAyaM veyi| pabhavA ! tae NaM samaeNaM ko vi vijjAhare vimANaThiA tattha jattaTThAeNaM AyAsaM calamANe teNa vijjAharabhAriyA te kuvapurise saMkaDe pAsai / karuNAbhAvae piyaM paiMevaM vayAsI-pANavallaha ! vimANaM ciTThAvaha! esa kuvapurise saMkaDe niyAsaha / se vijjAhare kuvapattaM purisaM pAsai / se vijjAhare itthI NaM evaM vayAsI-vallahA ! esa kuvapurise na nissri| mahubiMdue viluddhA teNaM na nissarai / itthI evaM vayAsIsAmI ! esa saMkaDe ThANaM gayaMda sAhA hallolai jAva macchI bhakkhai / esa duhamajjhe sAmI ! kiM mahubiMdusuhaM / eyaM niyAsaha / te vayaNaM succA jeNeva kuvapuriso teNeva * varamekA kalA ramyA yayAdhaHkriyate bhavaH / bahvAbhirapi kiM tAbhiH kalaGko yAsu vartate // 1 // tasmAdbho prabhava ! ahaM prabhAtasamaya etaddhanamantaHpuryazca tyaktvA saMyama gRhISyAmi / tataH prabhavo vadati - bho jambU ! tvayaitaddhanametA navayauvanAH sadRkvayaskA yAvatsurUpAH suMdaryo na visRjanIyA:-, sAdaraM bhogyAH, etatpratyakSasukhaM satyaM kathaM muJcasi ? yadadRSTasukhalipsA mA kuru / pratyakSanirvANasukhaM priyAdarzanaM sarAgeNApi yatra nirvANamanubhUyate viraktacittaH kathaM bhavasi / punaretAsvAdRtAsvAdaraM vizeSataH kAryam / adUSitaguNagaNAlaGkRtazarIrAH striyastAsAM punaH punaretatsukhaM kathamAsAdayasi ? prApsyasi / manuSyabhogA durlabhAH, ahaM tava sevako bhaviSyAmIti / tathaitatsukhaM samprAptaM hastasAt tAn vilasaya / yata uktam - * priyAdarzanamevAstu kimanyairdarzanAntaraiH / prApyate yatra nirvANaM sarAgeNApi cetasA // 1 // tato jambU prabhavaM pratyevamavAdIt - bho prabhava ! etatsukhaM kiyanmAtram, kiM sukhametad / anena jIvena devasukhAnyapyanubhUtAni vividhAH kAmabhogavilAsA anubhUtAH / he prabhava ! eSa jIvaH sukheSu tRpti no bhajate / tRptirna jAtetyarthaH / yataH jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaMThe vimANaM ThiccA vijjAhara evaM vayAsI - bho duhipurisA ! mama bAhaM vilaggaha esa vimANaM ciTThaha / tae NaM so puriso evaM vayAsI - ega khaNaM vilaMbaha esa mahubiMduaM muhaM paDai pacchA uvAgacchissAmi / se biMduaM AsAyai / puNa vijjAhare duccaM pi taccaM pi vAraM vAraM saddAvei / sa kuvapurise khaNaM khaNaM vilaMbAvei / pabhavA! tattha NaM saMkaDaM suhaDaM paNaTThai vA na paNaTThai / pabhavo evaM vayAsI / tattha NaM jaMbu ! suhaDaM kiM vA kIvaM tattha ciTThai / esa ko vi mUDhe jeNa tattha ciTThai / pabhavA! evameva saMsArajIve viyaanniiyaa| saMsAraaDavI purisajIva, gayaMdamaraNe, kuvajammAvayAre, ajagaranarage, sappacattAri kohamANamAyAlobha, vaTTavallI AuyaM, mUsA do pakkha seya sAma, macchIDaMka Ahi vAhI, mahuabiMdusarise visayasuhaM, vijjAhara susAhuguru, vimANaM pavayaNaM dhaneSu jIvitavyeSu strISu cAhArakarmasu / atRptAH prANinaH sarve yAtA yAsyanti yAnti ca // 1 // tathA bho prabhava! ayaM jIvo dugdharUpabhogAnabhikAGkSati / punarjarAmaraNarUpaM lakuTI na pazyati, yathA biDAlaH payaH pazyati paraM yaSTikAM na pazyati, tadvadayaM jiivH| tathA jIvo viSayabhogamIpsati paraM paraloke kimpAkaphalopamaM duHkhaM na pazyati / yathA madhubindukalAlasapuruSavat / tataH prabhava evamavAdIt - jambu! sa madhubindukalipsuH puruSaH kaH, mAM tvaM nivedaya / tato jambU taM pratyevamavAdIt - bho prabhava! shrunnu| kasmiMzcidgrAme kazcitpuruSo mahAsatvopagato'nyadA kenApi sArthavAhena sArddhamanyajanapade nirgataH / prasthitaH sArthenAnyadA mArge cauraiH sArtho luNTitaH / tadA dizodizaM nezurjanAH / sa pumAnapi naSTo mArgabhraSTaH panthAnaM na labhate / tasminprastAve mattamataGgajo vanyakarI taM puruSahananArthaM sanmukhamavapatitaH / taM sanmukhamuddhataM dhAvamAnaM vilokya tadAnIM sa puruSaH praNaSTaH, vizeSato bhayabhItaH sanmArgamadhye yAti / tAvadana ekaM mahatkUpaM pazyati / nIravivarjitaM pazyati / bhayabhItaH sanAkulIbhUtaH sa pumAn jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atthi / erise joe pabhavA ! kahaM na nissariyai vA nissariyai / pabhavo vayainissariyai / jaMbU vayai - tamhAhaM mahubiMdusamANaM visayasuhaM cayai saMjamaM vihraami| pabhavA ! ahiMsAsamaM dhammaM natthi, saMtosasamaM suhaM natthi, saccasamaM sA uccaM natthi, sIlasamaM maMDanaM natthi / esa vayaNaM pabhavaM no ruyai / jahA ulUyaM diNaM, jahA divaM payaMgA, jahA teNa ujjoyaM, kiviNa dAyAraM, kuputta ammApiyavayaNaM, tahA jaMbUvayaNaM na ruyai / (jaMbUddir3hate paDhamoddeso sampatto) biio uddeso - kuberadattA diTuMto puNaravi pabhava evaM vayAsI / jaMbU ! ammApiyA-baMdhavA-kalatta-mittasayaNasaMbaMdhi-saparijaNA juvvaNAraMbhe mA muMcaha / jaMbU evaM vayai - pabhavA ! esa savvajaNA Aesavatthu kammajoe savva milie / esa jIve ko vi kassa natthi / kUpAntaH praviSTaH prANarakSaNArtham / tasmin kUpamadhya eko mahAnvaTavRkSo'sti / tatchAkhAmadhastanI nyaJcan lambamAno vilagnaH / so'dhaH pazyati kUpamadhyam, tata ekaM mahAntamajagaraM vikasitamukhakuharaM pazyati / sphATitamukhamityarthaH / punastasminneva kUpe caturSu koNeSu catvAro mahAviSadharAH pracaNDazarIrAH pannagAstAn pazyati / yadA ca nara uparito vilokayati tadAnIM vaTazAkhAmUlaM dvau zvetazyAmamUSakau kRtantaH pshyti| tadAnIM sa gajo roSayogena nyagrodhazAkhAbhaJjanArthaM tAM zAkhAmAndolayati hallolayati / itastatastasyAmeva plakSazAkhAyAM saraghAlayaM madhupUrNamasti / tatastA madhumakSikAstasya puruSasya zarIraM tIkSNai'kairdazanti / romNi romNi zliSyanti, vilagnanti / taddhastau vaTazAkhAvilagnau zarIrAnmakSikAnoDDApayitumuddhartuM na zaknoti / tasminsamaye madhumakSikAlayAnmadhubindukaM galati, kSarati / tadvindukaM tasya narasya mukhe nipatati / tajjihvayA'svAdayati mahatsukhaM vedyte| tatastasminnavasare prabhavaH ko'pi vidyAdharasabhAryo vimAnasthito yAtrA) prasthitaH / AkAze calamAne te vidyAdharavidyAdhau~ kUpe taM puruSaM mahatsaGkaTe nipatitaM pazyataH / sAnukrozA sAnukampA sadayahRdayA vidyAdharabhAryA priyaM pratyevamavAdIt - prANavallabha ! atraiva vimAnaM sthApaya / etaM kUpapuruSaM niSkAsaya / tato vidyAdharo jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka dhamma viNA appahiyaM natthi / pabhavA ! ThANe ThANe bhAriA puttA mittA baMdhavA bhave bhave atthi / ega dhamma dullaho / pabhavA ! egabhave aThArasanAyare bhaviA / pabhavaM vayai - se aThArasanAyare diTuMta mama vayaha / tayA NaM jaMbU evaM vayAsI - iheva jaMbUddIve dIve bhArahe vAse mahurA nAmaM nayarI hotthA / tao mahurAe kuberaseNA NAmaM gaNiA privsi| sarUvA, juvvaNA, naviNA, causaTThi mahilAguNAlaMkiyA, goraMgI, paranaramaNavehaNanayaNasamatthA, paradhaNapaccakkhagahaNasamatthA / aNNapurise saddhiM bhuMjamANe viharai / mAyAkaraMDage teNa kuberaseNAe aNNayA jualaM pasaviA / dasUTTaNaMtarie se juale nAmaMkiyamuddAe te jualamalaMkiA taM jahA - kuberadatta, kuberdttaa| paTTakule pariveDDhiyA peimajjhe tthaaviaa| sA maMjUsA jamuNA nadIpavAhe mukkA / teNa maMjUsA aNukameNaM jeNeva sorIpure taDe teNeva uvaagcchi| bhAryayaivamukto taM puruSaM pazyati dRSTvA ca svastriyaM pratyevaM babhANa - he vallabhe ! eSaH kUpapuruSo na nissariSyati na nirgamiSyati / madhubindusvAdavilubdhastena kAraNena na niSkramiSyati / tataH strItthamavAdIt - svAmin ! etanmahatsaGkaTasthAnamanyacca gajendreNa zAkhA dolitA, yAvanmakSikA bhakSayanti zarIram, etad duHkhamadhye svAmin stokaM bindusvAdasukhaM na tyakSati kim / mahadduHkhamanubhUyate'nena / tasmAttvamenaM niSkAsaya madvacasA / tato vidyAdharo dayAM datvA yatraiva kUpapuruSastasyopakaNThe vimAnamavatArayati / avatIrya ca sthApayati / tataH kUpakaNThe sthitvA vidyAdharo'vAdIt tam - bho duHkhIn puruSa! mama bAhuvilagno bhava / tvAM yathA niSkAsayAmi madetadvimAne tiSTha / tataH sa pumAnnevamavAdIt - bho paropakArin ! mahAbhAgakaM kSaNaM vilamba kuru / pratIkSasva etanmadhubindukaM mukhe yAvannipatati / madIyaitadekabindupatanAnantaramahamupAgamiSyAmi / itthamuktvA tadvindukamAsvAdayati / punarapi vidyAdhara evamavAdIt / dvitrirvAraM zabdApayati kUpapuruSam / punaH sa vakti - kSaNaM pratIkSasva taM vilambayati / kiM bahunA svAdalubdho na nirgamitaH / vidyAdharaH svasthAne gataH / tato jambusvAminoktam / bho prabhava ! tatra saGkaTe subhaTaH kazcitpraNazyati jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tae NaM sorIpuravAsI do vavahAriyA / teNaM sA maMjUsA gahiA / egaMte vihaaddei| jeNe gihe puttaM atthi puNa puttI natthi teNa vavahAriNA puttI ghiaa| jeNe gihe puttI puNa puttaM natthi teNa vavahAriNA puttaM gahiaM / puvvanAmamuddAlaMkiA tassa nAmeNa vivaDDai / kameNa juvvaNAlaMkiA sarisayA se duve aNNoNNaM pANi ginnhaaviyaa| suhaMsuheNa vilAsamANe aNNayA pai piyA sAri-pAse kIlamANe aNNoNNaM muddiA pAsai niyanAmaalaMkiyA / tayA NaM te duve saMkiA, kaMpiA annonnaM ammApiya pucchA jamuNA maMjUsA laddhA savvaM niveiyaM / annonnaM bhAyabhaiNI viaanniaa| kuberadattA aivaveraggaM pattA pavvaiA / bahu chaTThaTThamadasamaduvAlasatavaM ArAhei / aNNayA sukkajjhANe jhAeDhA jIve mahApAvakammakArI baMdhavA bhayaNI na vA praNazyati / evamukte prabhava evamavAdIt - tatra jambu ! subhaTaH, UrjasvI sarvazilpakuzalo yuvA sa tatra na tiSThati / IdRzaH ko mUDho yastatra tiSThati / tato jambu provAca - bho prabhava ! etadeva saMsArasvarUpaM vijAnIhi / asArasaMsArarUpATavyAM puruSo jIvaH, gajendrarUpaM maraNam, kUpaM janmAvatArarUpam, ajagaro jarArUpam, catvAraH sarpAH krodhamAnamAyAlobharUpAH, vaTazAkhArUpamAyuH, dvau pakSau mUSakarUpau zvetazyAmau, madhumakSikA AdhivyAdhirUpAH, madhubindusadRzaM viSayasukham, tatra vidyAdhararUpa: susAdhuH, pravacanarUpaM guruvacanaM vimAnam, tataH prabhava ! IdRkSe'rthayoge kathaM nissarati vA na nissarati / prabhavo vadati - yo vicakSaNaH zUraH sa nissarati / jambu vadati - tasmAdahaM madhubindusamAnaM viSayasukhaM tatra vidyAdhararUpo susAdhustatsaMyoge viSayasukhaM bindusamAnaM tyaktvA saMyame vicariSyAmi / bho prabhava ! ahiMsA samo dharmo nAsti, santoSasamaM sukhaM nAsti, satyasamaM zaucaM nAsti, zIlasamaM maNDanaM nAsti / etatsarvaM vacaH prabhavaM prati na rocate / yathA'lavaNamodanam, yathA dIpasya pataGgAH, yathA stenasya jyotsnA, kRpaNasya dAtAraH, yathA kuputrasya mAtRpitRvacanaM tathA jambUvacanaM na rocate prabhavasya / (jambUdRSTAnte prathamoddezakaH samAptaH) punarapi prabhava evamavAdIt jambUkumAraM prati - bho jambu ! mAtApitA jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vilsiaa| esa pAvaM kihaM vucchiNdissi| evaM sukkalesAe ohinANe samuppaNNaM / te NANajoe baMdhavacariaM viloyai / taM jahA - sa kuberadatte vavahAraTThAe mahurAe patto / kammajoe visayaviyAravasie kuberaseNA vesA sarUvA diTThA mohaM gyaa| te kuberadatta kuberaseNA saddhi vilAsamANe egaputtaM payAyA diTThA / kuberadattA sAhuNI sIsaM dhuNai / hA dhI visaya jeNa jIve kajjaM akajjaM na veyai / esa jIve, dhaNe, Auyaitthivisae vavahArarAsI jahiM hI tippati natthi / kuberadatta ayANamANe mAyasaddhiM bhogaM bhuMjai putta pasaviyA / ahaM paDibohaTThAe tattha gacchAmi / evaM Abhoe guruANAe sAhuNI mahurAe AgayA / jeNeva kuberaseNA gehe teNeva bAndhavakalatramitrasvajanaparijanasambandhijJAtivargasukhaM mA muJca na visRj| jambU evamabhASiSTa - bho prabhava! ete sarvajanA AtmIyasvArthakarmayogena militAH snti| saMsAre'sminnasAre jIvaH ko'pi kasyApi nAstyekaM puNyaM vinaa'tmhitmnynnaasti| bho prabhava ! sthAne sthAne bhAryAputrabandhavA bhave bhave svakIyakarmayogena militA bhinnabhinnagatibhya uddhRtA ekIbhUtAH saGgatAH / bho prabhava ! eSo dharmo durlabhaH, svajanasaGgamaH sulabhaH / bho prabhava ! ekasmin bhave 'STAdazanAtarakA abhuvan / prabhavo vakti - bho jambUM! mamASTAdazagotradRSTAntaM vada / tato jambU taM pratyevamavAdIt bho ! zruNu / ___ ihaiva jambUdvIpe bhArate varSe mathurA nAmnI nagaryabhUt / tasyAM mathurAyAM kuberasenA nAmA gaNikA parivasati / surUpA, sayauvanA, catuHSaSTilalanAvijJAnaguNagaNAlaGkRtA, gaurAGgI, paranaravipratAraNaparA, nayanabANavedhanasamarthA, paradhanapratyakSavaJcikA grahaNasamarthA / anyadA kenacitpuruSeNa sArdhaM sukhAnyupabhuJjAnA vicarati mAyAmithyAkaraNDikA / tataH kuberasenayA'nyadA putraputrIlakSaNaM yugalaM prasUtam / dazadinAnantaraM tadyugalaM nAmAGkitamudrikAGkitaM kRtvA kuberasenayA paTTakUle pariveSTya peTikAyAmantarA saMsthApya maJjUSA yamunAsaritpravAhe muktA / tataH sA maJjUSA'nukrameNa zaurIpurasamIpe prAptA / tatra zaurIpuravAstavyau jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uvAgacchai uvAgacchittA vesaM kuberaseNaM sAhuNI evaM vayAsI - kuberaseNA ! mama ! uvassayaM dAveha / tayA NaM vesA vayai-esa sAlAe ciTThaha tayA NaM esa mama poyaM rovai tayA NaM esa pAlaNaM halloleha / tayA NaM te sAhuNI tattha ThiyA / te sAlAmajjhe gabbhagharae kuberaseNAe saddhiM kuberadatta vivihaM kAmaM viyri| teNaM samaeNaM pAlaNaM poya royai / majjhatthi vesA vayai-sAhuNI ! poa paMjaraM halloleha / tayA NaM te sAhuNI mahuravayaNeNa hAlaruaM gAei / taM jahA- bAlaga ! mA royaha tumaM mama ega mAyA baMdhava mA royaha / 1 / mama vallaha kuberadatta tassa putta dvau vyavahArikau paramavayasyau svecchayA dhunItaTanikaTe sollAsaM krIDAM kurvantau tatraiva samupasthitau / tAbhyAM sA maJjUSA yamunA pravAhato niSkAsya gRhiitaa| rahasi tAmudghATya tasthau / tAbhyAM parasparameSaH paNakRto yatkiJcidasyAM madhye nirgamiSyati tadvibhAgaM kRtvA vAM gRhISyAvaH / tato nirgataM tadyugalaM yasya gRhe putro'sti tena sutA gRhiitaa| tataH pUrvanAmAGkitamudrikAM dRSTvA mAtRpitRbhyAM tayostannAmaiva rakSitam / krameNa yauvanamadhigatau sazrIkau, guNAlaGkRtau, surUpau, salAvaNyau tau dvAvanyonyamanukrameNa pUrvakarmasaMyogataH pariNItau / zubhalagne mAtRpitRbhyAM pariNAyitau / sukhaMsukhena bhogAn vilasantau vicarataH / anyadA patipatnyau sArikrIDAM krIDantau divyantAvanyonyaM mudrikAM pazyataH / nijanijanAmAGkitamudrikAM vilokayantau zaGkito, kAkSitau / tatastau dvAvanyonyaM mAtApitronidAnaM papracchatuH / mAtRpitRbhyAM sarvaM vRttAntaM tAbhyAM prarUpitam / yathA maJjUSAyAM labdhau tathA''mUlacUlato niveditam / tato'nyonyaM bhrAtRbhaginyau vijJAya kuberadattA'tIvavairAgyamanuprAptA sAdhvIpArve pravrajitA / bahUni SaSTASTamadazamadvAdazAdinA nAnAvidhatapAMsi tapyamAnA vicarati / jJAnamArAdhayati / anyadA prastAve zukladhyAnaM dhyAyantItthaM vitarkayantyAsIt / hA jIva ! pApin mahAkilbiSakArin tvaM tebhyaH pAtakebhyaH kathaM mucyase ? yato bhrAtAbhaginIM vilasata iti duSTakarmavipAkaM paratramahAkaTukaphalaM narakanigodAdigati IhAJcakre / evaM zukladhyAnapAdasaMsparzanAdavadhijJAnaM samutpannam / sA tena jJAnenAbhogayati, jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 26 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tumaM teNaM mama putta, mA royaha / 2 / mama pANavallaha kuberadatta tassa tumaM baMdhava teNa mama tuma deura, mA royaha / 3 / mama baMdhavassa tumaM putaM teNa tume mama bhattIja, mA royaha / 4 / mama mAyApati tassa tumaM baMdhava teNaM tuma mama pittiya, mA royaha / 5 / mama savakka puttassa tumaM puttaM teNa tumaM mama pautta, mA royaha / 6 / e cha nAyare sAhuNI poa saddhiM bhAsiyAi / tao pacchA sAhuNI cha nAyare baMdhava kuberadatta saddhiM bhAsA taM jahA - bho kuberadatta ! suNeha - tuma mama egamAyA teNaM tumaM mama baMdhava sunneh|1| vilokayati / bhrAtRcaritraM dyotyti| tataH sa kuberadattaH vyavahArArthaM mathurAM prAptaH / karmavazatastatraiva puri viSayavikAravyApAravazaMgataH / kuberasenAvezyAM surUpAM dRSTvA tayA janayitryA saha kandarpasarpo dRSTo mohaMgataH / ajJAnakarmodayabAhulyAt taM tathAvidhaM mahAmohagrastaM kuberadattaM kuberasenAsArdhaM vilasantaM tatazca tamevaikaputraprajAtaM vijJAya dRSTvA ca kuberadattA sAdhvI taccaritraM zIrSa dhUnayati / saMsArAsAratAM vicAryetthaM vakti - hA dhig viSayakarmaNo mohakarmaNo yenA'yaM jIvaH kAryAkAryaM na vetti, yato jIvo dhanAyuHstrISu na kadApi tRpta iti / viSayavazato bhrAtaraM madanAnalajvAlAkulakalitaM dRSTvA sAdhvI vakti - kuberadatto'yaM mAtaramajAnAno mAtuH sArdhaM bhogAn bhunkti| tataH sutaH savitryA saha lubdhaH / a'to'haM pratibodhArthaM tatra vrajAmi / manasaivaM kuberadattA sAdhvI vicintayati / tata itthaM vicintya guruNyabhyanujJAtA pradattAdezA tato vijahAra / kramAnukrameNa mathurAyAmAjagAma tato yatra kuberasenAvArAGganAgRhaM tatraivopAgAt / upAgatya ca kuberasenAM paNyAGganAmevaM vadati - kuberasene! mAmupAzrayaM dApayata / tadA vezyA vadati - zAlaiSA sundarA tatra nivAsaM kuru / tatra tiSTha / tadA sAdhvyA vicAritam - eSopazamarasamayI yenAnayopazamarasamayaM vAkyaM prayuktamiti kRtvA sA vezyAyAH sulabhabodhitvaM vijJAtam / sAdhvyA vijJAya ca tatraiva tadvasatyAM cAnujJAtA samupasthitA tatra zAlAyAmuSitA / tasyAM zAlAyAM madhyagRhe kuberasenAsArdhaM jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 27 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mama ammA tassa tumaM pai teNaM tuma mama piyA suNeha / 2 / mama piyA tassa tumaM piyA teNaM tumaM mama viddhapiyA suNeha / 3 / tumaM mama pANi giNhai teNaM tumaM mama vallaha suNeha / 4 / mama savakka tassa tumaM puttaM teNaM tumaM mama putta suNeha / 5 / mama deuraM tassa piyA teNaM tumaM mama sasarA suNeha / 6 / e cha nAyare sAhuNI kuberadatta payaM bhaasiyaaii| tao pacchA ammA kuberaseNA payaM cha nAyare sAhuNI bhAsai / taM jahAammA kuberaseNA ! suNeha - tume ahaM pasaviA teNaM tumaM mama ammA suNeha / 1 / piA vi piA tassa tumaM itthI teNaM mama viddhamAyA suNeha / 2 / mama baMdhava tumaM kuberadatto vividhakAma-bhogAnupabhuJjAno vicarati / mhdvyvhaarmyogykaarymaacrtiityrthH| tasmin samaye potadolApaJjarake poto rodati / tadA madhyasthagRhagatA kuberasenA sAdhvI prati vakti - sAdhvI potapaJjaraM dolaya hallolayet / tatastadAnIM tayetyukte sA sAdhvI madhuravacanenollApanakaM gAyati tAM vijijJApayitum, tadyathA - bAlaka ! mA roda tava mamaikA mAtA ato bhrAtA roda 1 / mama vallabhaH kuberadattaH tasya tvaM suto'to putra mA roda 2 / matprANapriya kuberadattastasya tvaM bhrAtA tena tvaM mama devaro mA roda 3 / mabhrAtRputratvena tvaM bhrAtRjo mA roda 4 / manmAtRpatiH kuberadattastasya tvaM bhrAtA'to pitAnujaH pitRvyaH zrRNu 5 / mama sapatnI tasya putrasyatvaM putrastata stena tvaM pautra mA roda 6 / ete SaT nAtarakAH sAdhvyA potena sArdhaM bhASitAH / tataH sAdhvI SaT nAtarakA bhrAtRkuberadattena sArdhaM bhASayati - tadyathA-bho kuberadatta ! zruNu / tava mamaikA mAtA tena tvaM bhrAtazruNu 1 / mama mAtRpatitvAt he pitastvaM zruNu 2 / matpitAstasya tvaM pitA tato mama pitAmaha tvaM zruNu 3 / tvaM matpANigRhItA tatastvaM madvallabha zruNu 4 / matsapatnI tasya tvaM putrastataH sapatnIputratvena putraH zruNu 5 / maddevarastasya tvaM pitA'to mama zvasura zruNu 6 / ete SaD nAtarakAH sAvyA kuberadattaM prati bhASitAH / jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAriA teNaM tumaM mama bhojAi suNeha / 3 / savakkaputtassa tumaM kalatta teNaM tumaM mama vahuaM suNeha / 4 / mama bharatArassa tume mAyA tumaM mama sAsu suNeha / 5 / mama bharatAra tassa tumaM bhAriyA teNaM mama tumaM savakki suNeha / 6 / e cha nAyare sAhuNI kuberaseNA pai bhaasitaa| evaM aTThArasa nAyare gabbhagharamajjhe kuberaseNAe succA Asuratte sAlaM uvAgae / evaM vayAsI - sAhuNI ! esa asamaMjasavayaNaM asaccaM keNatuNaM vayai / tato mAtrA sArddha kuberasenayA saha SaDgotrA bhASayati - tadyathA mAtaH kuberasene ! zruNu tathA mAM tvaM prasUtA tavAtmajA'haM tatastvaM mama mAtA zruNu 1 / matpitA kuberadattastasya mAtA tvaM tena pitAmahI zruNu 2 / mabhrAtRbhAryAtvena mama bhrAtRjAyA zruNu 3 / matsapatnIputrasya tvaM jAyA tena.madvadhU zruNu 4 / madbhartustvaM mAtA tato mama zvazrU zruNu 5 / madbhartustvaM bhAryA tena matsapatnI zruNu 6 / ete SaTnAtarakAH sAdhvyA mAtaraM kuberasenAM prati bhASitAH / evaM sarvamIlane'STAdazagotrA nAtarakAH saJjAtAH / tato garbhagRhagatA kuberasenA zruNoti / tAn zrutvA''suratvaM caNDatvabhAvamupasthitA / sAdhvInikaTamupAgatA evamavAdIt - sAdhvi! mahAvratadhAriNi ! tvametadasamaJjasavacanamasatyaM kenArthena vadasi ? eSaH kiM sAdhvIdharmo ? yataH sAdhavo'zubhamayuktamazrutaM na bhaNanti / eSaH sAdhudharmaH, tvayA'zrutapUrva vAkyaM kathamavAci? tayetyukte sAdhvI mitamaJjulamadhuravANyA tAM pratyevamavAdIt - kuberasene ! shrunnu| sAdhvyo'lIkamasamaJjasavAkyaM na vadanti / punarapi kuberasenA vinayena sAdhvImevaM paripRcchati - sAdhvI ! satyaM vada / tataH sAdhvyA pazcAtsarvamAmUlacUlataH sarvaM satyaM svAnubhUtaM niveditaM yathAjAtam / tataH kuberadattayA maJjUSAdivRttAntaM prakAzitam / tatzrutvA kuberasenA'tIvapazcAttApaM vidadhati / bahuvairAgyabhAvena saMvegamupAgatA saMyamaM gRhaati| tata ugratapasA karmanirbalaM kRtvA'nazanena mRtvA devalokaM prAptA / kuberadattA sAdhvyapi cAritraM samyak prapAlyAnte'nazanArAdhanAdisamAdhimaraNena mRtvA'nukrameNa sadgatiM gtaa| jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 29 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ esa kiM sAhuNIdhamme / sAhuNI hAsa, asuhaM ajuttaM saviajuttaM na bhaNaMti / esa. sAhudhamme / tayA NaM sabhAsAe sAhuNI evaM vayai - kuberaseNA ! sAhuNI asaccaM na vayai / puNaravi kuberaseNA viNaeNaM pucchai / pacchA sAhuNIe savvaM niveiyaM / kuberaseNA tumaM kuberadattakuberadattAmaMjusAivuttaMtaM succA aiva pacchAhAvaM veyi| bahu veraggabhAvasaMjameNaM giNhai / uggaM tavaM kamma nibbalaM kiccA devaloe pattA / pabhavA ! saMsAra esa lakkhaNe / esa savvakuDuMba evaM bhANiyavvaM / kuDuMba esa mAyAjAlaM esa ko vi mohaM kIrai / je kIvANaM kAyarANaM ihaloe pivAsI paraloyaparamuhANaM te jIve saMsArasuhaM veyi| jiNavayaNaM evaM taM jaanni| jAI joNigAmagoyanayaraThAmanAmakulaM natthi jIve na phAsiyaM tamhA ega dhammamagga saraNaM karissai / (jaMbU diTuMte bIo uddeso samatto) tato jambU vakti - bho prabhava ! eSa saMsAra IdRglakSaNaH / etat kuTumbaM mAyAjAlasamAnaM svapnopamamavagamyaitasminmahAmohaH kathaM kriyate / ye kAtarA ihaloka sukhaprasaktacittA viSayapipAsayA paralokasAdhanaparAGmukhAste jIvAH saMsArasukhaM vedayante / tathAhi-bho prabhava ! saMsAre'pAre tatsthAnaM nAsti yajjIvena paryAptAparyAptasUkSmabAdaratrasasthAvaratvena caturdazarajvAtmako loko na spRSTo'bhavadanena prANinA / yata uktam - tatsthAnaM nAsti loke'smin vAlAgrabhAgamAnataH / yajjIvaiH karmayogena na ca spRSTaM kadApi cet // 1 // prabhava ! tAni janapadajAtiyonigrAmanagarasthAnanAmakulagotrANi na santi yajjIvenA'saMspRSTAni / tasmAdIdRzaM svarUpaM vijJAya dharmaH zaraNatvena kriyate / manasi dhAryate sarvaduHkhApahaH zrIjinoktaH / (iti zrIjambUdRSTAnte dvitIyoddezakaH) punarapi prabhavo jambUmevamavAdIt - jambU ! etasminsaMsAre sundaryo navayauvanA, padmalocanA, zazAGkavadanAstriyaH tAsAM saGgamaM samadhigamya ye tAbhiH sArdhaM na zliSanti suratasukhamanubhavanti (ca) teSAM manuSyajanmaprAptamapi nirarthakaM jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taIo uddeso - mahesaradattadidruto puNaravi pabhava evaM vayAsI - jaMbu ! esa saMsAre suMdarI navajuvvaNA saddhi na AliMgai tassa jamma niratthayaM viyaannh| puNa tava gihe puttaM viNA erisi riddhiM kahaM pAvissai / jaMbu ! jahA - purANe erisaM vayaNaM atthi / taM gihaM suNNaM puttaviNA, baMdhavaM viNA disi suNNA, satthaM viNA suhaDasuNNaM, dariddeNa savvaM sunnnn| teNaM tava bhAriyAe egaM puttaM bhavai / pacchA tassa puttassa gihabhAraM Thavei pacchA saMjameNa vihara / puNa purANe purisaM vayaNaM atthi| puttaM viNA gai natthi saggasuhaM natthi, tamhA puttamuhaM diTThA pacchA te mANavA saggaM pAvai / tamhA jaMbu ! gihaM ciTThaha / tayA NaM jaMbU vayaipabhavA ! puttovari mitti mA dhareha / pazu bahavA pasavai / tao NaM kiM pasu saggaM viphalaM jAnIhi / punastava vezmani putraM vinaiSA zrIH kutrApi kasyacidanyasya haste sameSyati kulaTAGganAvadanyatra tvallakSmIH / jambu ! purANe'pIdRzaM vacanaM proktamastiputraM vinA tadgRhaM zUnyam, bAndhavairvinA digzUnyA, praharaNaM vinA zUnyaM sainyam, rAjyaM zUnyaM niHsacivam, saraH zUnyaM jalaM vinA, mukhaM netraM vinA zUnyam, bhojyamAjyaM vinA zUnyam, dayitA duHzIlA tasyApi gRhaM zUnyam, sainyaM svAmi vinA zUnyam, devaM vinA prAsAdaH zUnyaH, tathA daridreNa sarvaM zUnyam / tatastava patnyo'GgajaM yAvajjanayanti tAvatkAlaM pratIkSasva / tata ekasmin sute jAte pazcAtsutaM svagRhabhAre vinivezya tvaM saMyame vicara / pazcAtsaMyamamArgamanuSThiyate tvayA / purANeSvIdRzaM vacanamasti - vinA putraM gatirnAsti svargasukhaM sarvathA nAsti tasmAtputramukhaM dRSTvA pazcAddevAzanaM prApnuvanti manuSyAH / tasmAnmadvacasA jambu ! gRhe tiSTha / tadAnIM jambUH prabhavaM pratyevaM vadati - bho prabhava ! putropari snehabhAvaM na dhriyate / maitrIbhAvamapi mA dhara / prabhava ! pazavo bahavo prasavanti putrAn tataH svargaM kiM prApsyanti / tataH prabhava evamavAdIt - jambu! putraM vinA pituH paralokagatasya vAri ko dAsyati / jambU vakti - prabhava ! ko'pi kasyApi pAnIyaM na dAsyati / sarve jIvA nijanijakarmavazataH saMsAre paribhramanti / jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAvissai / pabhava evaM vayAsI - jaMbu ! putta viNA piaraM vAri ko vi dAvissai / jaMbu vayai - pabhavA ! kovi kassai pANI dAvissai / savva jIve niya niya kammappasAe saMsAre pariphurai / pabhavA ! teNa ko vi piA ko vi puttA jahA mahesaradatte / pabhava vayai - te mahesaradatta diTuMta mama uvadiseha / jaMbU vayai - pabhavA ! iheva jaMbUddIve ddIve bhArahe vAse vijayapure nayare mahesaradatta vavahArI ege vasai / jiNadhammaM na yANai / bhaddapariNAme viharai / aNNayA mahesaradattapiyA maraNaTThAe bhUmisaMthariyA putteNaM evaM vayAsI - putta ! appakule sarAha (zrAddha) samae egaM mahisaM ghAijjai / tuma mama diNe mahisaM saMbhAre kajjaM kareha / puttaM tahatti paDivannaM / tao pacchA sa piyA aTTajjhANe kAlaM kiccA mahise pAubbhUo / mahesaradattamAyA maMdiramohe kAlaM kiccA sANI puNA viyarai / caturgatiSu parisphuranti / prabhava ! tena na ko'pi kasya pitA, na ko'pi sutaH, yathA mahezvaradattavyAvahArikaH / prabhavo vakti - jambu ! mahezvaradattadRSTAntaM mamopadizata / jambU vakti - prabhava ! shrunnu| ihaiva jambUdvIpe bhArate varSe vijayapuranagare mahezvaradatto vyAvahArikaH parivasati / paramamithyAtvamohitamatiH / jinadharmalavalezamAtraM na jAnAti paraM bhadrakapariNAmo vicarati / anyadA mahezvaradattazreSThIpitAmaraNArthaM bhUmau saMstAritaH putraM pratyevamavAdIt - bho putra ! AtmIyakule IdRzI kulakramAyAtA paramparAgatA sthitirasti / zrAddhasamaya eko mahiSo vyApAdyate svajanavargaM poSaNArtham / tatastvayApi mama pradeyaH / mahezvaraM putraM saMsmArayati pitA tatastena tatheti pratipannam / tataH pazcAtsa pitA''rtadhyAnena kAlaM kRtvA mahiSatvena tatraiva prAdurbhUtaH / mahezvaradattamAtA tasyaiva mandirAntarA kAlaM kRtvA zunItvena samutpannA vicarati gRhamadhya itastataH / sa mahezvaradatto'nyadA kadAcinnijastriyamanyapuruSeNa sArdhaM vilasantI krIDantIM pazyati / tadAnImevamabhyarthitaM cintitam - hA strIvizvAsaM kazcinmanute yo manute sa mUDhapuruSaH / viDambanametat tadyathA - striyo vaktravacane candravadanavacchItale, vANI madhusadRzA 32 jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tayA NaM mahesaradatta aNNayA kayAi niyabhAriA aNNapurisasArisayA vilAsamANI pAsai / tayA NaM evaM abbhatthie - hA ! "itthivisAsaM maNNayai / se mUDhapurise"-viddhavayaNaM esa saccaM / taM jahA - vayaNaM vANI mahuragavilamaNe nigghAya diTThI, sukumAla aNNapurisaM vilasai / aNNapurisaM ciMtaNaM teNa itthIvisAsaM mUDhalakkhaNaM / jahA paesI sUrIkaMtA iva bhANiyavvA / itthI NaM sahAve sattadosA pannattA / taM jahA - atahaM1 sAhasaM2 mAyA3 mUDhattaM4 ailohaM5 asuaM6 ahiMsAhINaM7 esa sattadosA teNa itthI na vIsAsaM / evaM abbhatthimANe rosavase aNNapurisaM ghaayi| miSTA, kRSNA manasi striyaH pApacaritrakAriNyaH, nighRNA dehe sukumAlinyaH karmataH kaThorAH / yataH - AliGgatyanyamanyaM ramayati vacasA vIkSyate cAnyamanyam / rodatyanyasya hetoH kalayati zapathairanyamanyaM vRNIte / zete cAnyena sArdhaM zayanamupagatA cintayatyanyamanyam / strI vAmeyaM prasiddhA jagati bahumatA kena dRSTena sRSTAm // 1 // iti hArdam / yadanyapuruSeNa vilasantyanyaM manasi vicintayantyanyaM nirbhartsayantyanyaM viDambayanti / yataH - sammohayanti madayanti viDambayanti nirbhartsayanti ramayanti viSAdayanti / etAH pravizya sadayaM hRdayaM narANAM kiM nAma vAmanayanA na samAcaranti // 1 // ataH strIvizvAsaM mUrkhalakSaNam / yathA pradezIsUrIkAnteva strIcaritrANi boddhvyaani| strIsvabhAve saptadoSAH prajJaptAstadyathA - anRtam, sAhasam, mAyA, mUrkhatvam, atilobhatA, azaucam, nirdayatvaM, ca strINAM doSAH svabhAvajAH 1 / tenArthena strINAM vizvAso na kartuM yogyaH, evaM vicintayan roSavazato'nyaM puruSaM hanti / so'nyapuruSaH svAtmadoSaM svalpaM vijAnannAtmAnaM nindan kAlaM kRtvA tasyaiva gRhe tatstrIkukSau svavIryamadhye garbhatvena samutpannaH / sa jAranaro navasu mAseSu vyatikrAnteSu yAvaddArakaM jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te aNNapurise appadosaM viyANamANe appaniMdamANe kAlaM kiccA mahesaradattaitthikucche virIyamajhe putta samuppanno / se putte navaNNaM mAsANaM jAva puttaM payAyA / aiva mahesaradattassa te putta vallaho / ahanisi ucchaMge nivesAvei / mahesaradatte sa purisaghAyaM ko vi na yANei / mammae pacchannaM tthiyaa| esa paMDiyalakkhaNA pannattA taM jahA-aTuM paNaTuM, maNakaTTha, gihaducariyaM, sayaNavaMcaNaM, pUaNaavamANaM eaM ca mamma paMDiyA na pyaasei| ____tae NaM mahesaradatte sa purisaghAe tusaNIe suhaMsuheNa viharai / tae NaM se mahesaradattabhAriyA pai uvari visesabhattiviNayaM sussupajjuvAsai / evaM ciMtai / esa pai dhaNNo jeNaM mama cariyaM na payAsiyaM / ahaM adhaNNA jeNa mae bhattArapuTTi dAviyA / ahuNA aha mama jAvajjIva sIladhammA aiva maNapimmA paMcavihaM kAmaM viharai / tae NaM se mahesaradatte aNNayAkayAI piakamma sarAha AraMbhiyA / taM diNe piyAvayaNaM saMbhAriyA egamahisaM sddaaviyaa| kammajoe se piyAjIvamahisa savvakuTuMba sA mahezvarapatnI prasUtA / so'Ggajo'tIva mahezvaradattasya vallabho'harnizaM svotsaGge nivezayati / mahezvaradattena ghAtito yo naraH taddhAtitavArtAM na jAnAti ko'pi / yato marmasthaganaM kurvanti te paNDitalakSaNalakSitA puruSAH prajJaptAH / tadyathA - arthaM praNaSTam, manogataM pAtakam, gRhaduzcaritram, Atmano guhyam parApamAnatvam, etat marmapaJcakaM paNDitA vicakSaNA na prakAzayanti / tataH sa mahezvaradattastaM pUrvaM vyApAditaM puruSaM hatvA tuSNIkaH san sukhaMsukhena vicarati / tato mahezvarabhAryA bharturupari vizeSato bhaktivinayazuzrUSAM kurvantI paryupAsate / taccittaM raJjayati / eSa vallabho dhanyo yena maccaritraM jane na prakAzitaM na prakaTitam / ahaM tvadhanyA'kRtapuNyA yena kAraNena mayA bhartAraM pRSTi dattA / aho'hamadharmiNI guNairadUSitaM patimavagaNayya jArapuruSasArdhaM bhogAbhilASAn pUritavatyA mayA kAlo nItaH / ata Arabhya mama yAvajjIvaM zIladharma zaraNam, atIva manasi premapUrNA paJcavidhamAnuSyakAn kAmabhogAn mahezvaradattasArdhaM bhuJjAnA vicarati / tato mahezvaradattenAnyadA kadAcitpitRkarma zrAddharUpaM prArabdham / tasmin samaye pitRvacanaM saMsmarannekaM mahiSaM krINayati maulyena lAti / karmayogataH sa jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 34 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhiya ghaayaa| maMsaM khaMDaM khaMDaM savvaM bhuMjamANe viharai / tae NaM se mahesaradattamAyA jIva sANI nijagihaM viyANei mAgayA / se mahisaasthi sANI AsAyai / jIhe maMsaruhiraM aahaarei| teNaM samaeNaM dhammaghosa nAmaM aNagAre niggaMthe AhAraTThAe tattha uvAgacchai / nANajoe asamaMjasaM pAsai / sIsaM dhuNai evaM vayAsI-"sa piyamaMsaM sarIraM posi| sattu ucchaMge nivesAvei / mama piyadiNa ujjamaM sAevaM bhaasi| esa mohbiddNbiyN|" tae NaM mahesaradatte sAhuvayaNaM succA abbhuTei vaMdai vaMdittA evaM vayAsI - sAmI ! esa vayaNaM ahaM na saMbuddha / tao pacchA sAhu purisaghAyaM savvaM niveiyaM / se sAhuvayaNaM sANI succA jAIsaraNe samuppannaM / te jAIsaraNajoe sANIeNaM mahesaradatteNa sa gihamajjhe pAyAle nihANaM daMsAviyaM / te nihANaM mahesaradattaM giNhai / micchattamaggaM pitAjIvamahiSaH sarvakuTumbasamakSaM sAkSikaM ghAtitaH / tatpizitaM sarvaM svajanavarga nimantrya parivezitam / tataste sarve mAMsamahiSaM bhuJjAnA vicaranti / tato mahezvaradattamAtAzunIjIvo nirmitAM rasavantI jJAtvA janA yatrAbhyavaharanti tatraivAgatA / zunI tasya mahiSasyAsthInyAsvAdayati / jihvayA mAMsaM rudhiramAhArayantI sukhaM vetti shunii| tasminnavasare dharmaghoSanAmA nirgrantho'nagAraH sAdhurAhArArthamanupayogena tatropAgacchati / jJAnenAbhogayati vilokayati / tato'samaJjasaM svarUpaM pazyati / zIrSa dhUnayati / muni hRdyevaM vicintayati-aho'narthaM pitRmAMsena zarIraM puSNAti / zatrumutsaGge nivezayati / mukhe matpitRRNAM mayA dattamiti bruvantaM dRSTvA tathaiva pratinivRtto yathopAgato'bhUt / tato mahezvaradattaH sAdhuvacanaM zrutvA'bhyuttiSThati abhyutthAya tUrNaM munisamIpamupAgacchati / munimabhivanditvA tata evamavAdIt - svAmin ! etadvacanaM bhavaduktaM mayA nAvabuddham / tataH pazcAdAgrahAtsAdhunA yAvatparapuruSahananAdArabhya sarvo vRttAnto niveditaH / tataH sAdhuvacanaM zrutvohApohaM kurvantyA zunyA jAtismaraNaM samutpannam / tena jAtismaraNajJAnopayogena zunyA mahezvaradattasya gRhamadhye pAtAlagataM nidhAnaM darzitam / tannidhAnaM mahezvaradatto lAti / sAdhustu pratigataH / tato mahezvaradattena jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #52 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #53 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhoAveiM / hAliga saMtuTTho evaM vayAsI - esa maMDagagulaM kihaM nippaNNai / tayA NaM bhArIAammAe jAmAi paiM gahumaMDaga bIaM, gulabIaM, ikkhukhaMDaM daaviaa| kuvaM khaNAi unhAlIe vavAhI ikkhuvAvaNavihI savvaM niveiyaM / tae NaM hAligo saMtuTTho sigghaM jeNeva niyakarasaNA teNeva uvAgacchai uvAgacchittA se puphiya koddavAiM savvaM apakkaM AmUlei / ikkhuvAvaNaTThAe kuvaM khaNAvei / tattha kuvaThANe silA uvavaNNA taM ThANaM cayai / aNNaTThANe khaNAvei tatthavi silA uvavaNNA / tao pacchA se hAligo pacchAtAvaM karei / hA! mayA koddavAi asaNaM hAriaM, gulamaMDagaM na nipphAiyaM / mahApacchAtAvaM veyai / sAmI ! tahA tumaM bhavissai / amhANaM suhaM caittA saMjamaM na egamaNe / teNaM siddhikaNNagaM na pAvissaha ! teNaM amha saddhi bhogaM bhuMjaha / pacchA jarAe saMjamaM gihissaha / (jaMbU diTThate cauttho uddeso samatto) ___paMcamo uddeso - vAyasadiTuMto tae NaM jaMbU samuddasirIpaI pattuttaraM bhAsai / subhagi! ahaM vAyasasariso lohI natthi / teNa pacchAtAvaM bhavai / suNeha - iheva jaMbUddIve ddIve bhArahe vAse bharuacchinayare narabayAtIre gayaMda kalevare asthi / te kalevarabhakkhaNaTThAe bahuvihA munmUlyotpATya nikSiptam / etadapi na niSpannam / ahamito bhraSTastato bhraSTaH / dve'pi kArye vinaSTe'zanadhAnyamunmUlitam, guDamaNDakA api na niSpannA / mayobhayaM hAritam / pazcAnmanasi mahatpazcAttApaM vedayati / samudrazrI vadati - svAmin ! yUyamapi tathaiva bhvissyth| tasmAdasmatsukhaM vimucya saMyamaikamanA: pAlayitumazaktAH siddhivadhUgamanasukhaM na prApsyatha / tenA'smatsArddhaM bhogAn bhudhvam / pazcAjjarAvasthAyAM saMyama gRhISyatha / (iti jambUdRSTAnte caturthoddezakaH samAptaH) / tato jambU samudrazriyaM pratyuttaraM dadAti - subhage ! tanvaGgi zruNu, priye'haM dhvAkSasadRkSo lobhagrasto nAsmi yena pazcAttApo bhavati / zruNu sundari ! ihaiva jambUdvIpe dvIpe bhArate varSe bharuacchanagare narmadAtaTinItIre gajendrakalevarastatkalevaraM gajarUpaM bhakSaNArthaM nAnAvidhavihaGgamA gRdhrAdayo militAH / ekIbhUtAstatkalevaraM jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vihaMgamA mileMti / se kalevare bhkkhille| ko vi paMkhI naItaDe ciTThai, ko vi puNaravi uvAgacchai / evaM suheNaM vihaMgamA viharaMti / teNaM majhe ego vAyaso avamaduvAre gayaMdakalevare paviTTho ciMtai / keNa kAraNe ahaM bAhiraM nissarAmi / ihaM suheNa AmisaM bhakkhemi / sayA ihaM ciTThissAmi / evaM ciMtamANe tattha vAyaso Thiyo suheNaM ciTThai / tae NaM te kalevare gimhakAle avamadAre saMkocie hotthaa| se vAyase kalevaramajjhaThie no nissarIyai / tae NaM vAsArai vAsA vuTThA / se kalevaraM jalajoe samudaM paviTuM / tayA NaM te avamadAre jalajoe pasariA hotthA / sa vAyasaM bAhiraM uvaage| kalevaraM uvari ThiccA disApaDilehaNaM karei / caudisie jalaM viNA kiMci no pAsai / uDiA puNaravi kalevare ThiyA / puNa uDIyA kalevare ThiyA vAraM vAraM uDDai ko'pi bhakSayati, ko'pi pakSI nadyAstIre tiSThati / ko'pi punarapi tatraivopAgacchati keciduDDInAH pratyupAgacchanti / evaM sasukhaM vihaGgamA vicaranti / tadAnIM teSAmantareko vAyasapakSI tasmin gajakalevare'padvAreNa pravizati / pravizyAntare cintayati - kena kAraNenAhaM bahinissarAmi? yenAhamantarA sukhenAmiSaM bhakSyAmi / tato'traiva sthAsyAmi, pariva-sAmi / hRdyaivaM vicintya tatraiva vAyasastiSThati / tatastatkalevaraM grISmavipadvArataH saGkucitaM mudritamabhavat / tataH so vAyasastasminneva kalevare sthito niSkramituM na shknoti| tatastadAnIM varSAsu vRssttirjaataa| saMplAvitabhUmaNDalA sthaleSvapi prApyasalilA nadyaughapUrakA / tasminsamaye taddhastikalevaraM jalaughapUrataH samudre praviSTam, sAgare gatam / tadAnIM tadapadvAraM salilasaMyogAdviprasRtaM vidalitamityarthaH / tatastadAnIM sa vAyaso bahirbhAgamupAgataH / kalevarasyopari bhAge niSadya digavalokanaM dignirIkSaNaM karoti / tatazcaturdikSvapi jalaM vinA kimapi na niriiksste| tata utpatati uDDInaH punarapi kalevare niSIdati / punarAvRtya punaruDDIna evamanekavAramitastato bhrAntvA tasminneva kalevare tisstthti| kAko na punarjalaprAntaM sAgaratIraM ca pshyti| viprakRSTatIratvAtsAgarasya tena kAkena taTaM na prAptam / yAvattatraiva jIvitAd vyaparopitaH kAkaH / tato jambU vakti - subhage samudrazriye ! tAdRg mUl nAsmyaham / yuSmaccharIrabhogalubdho na jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #56 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #57 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te jhNpaavio| te purise kavi bhuuyo| mahApacchAtAvio rukkhasAhAe ThiccA / tae NaM tassa itthiyA vAnaraM pimmaM mukkA puNaravi dahamajjhe no jhaMpAvei / tattha rukkhachAe pattasarIraM AcchAyai ThiyA / sa vAnaraM asAyAveyaNI veyai / tae NaM tassa vaNa AsaNNanayare rAyA AsakIlaNaTThAe tattha vaNe uvAgacchai / uvAgacchittA tae NaM vijayasattu rAyA esA suMdarI diTThA evaM vayAsI - tumaM ko vi, katthamAgayA, kattha calasi? tae NaM te itthie esa kavicariaM niveiaN| rAyA diTThIrAgeNa mohaM gyaa| rAmA rAyA-diTThi-vayaNe mohaM vsiyaa| aNNoNNaM sasahaM rAyA sA itthi vivAhiyA / savvadevI sire paTTadevI tthaaviaa| viviha vattha, viviha AharaNA, viviha kAmabhoge sarisajoe aiva pimmabharaM viharai / tae NaM se tatraivodyAne samupAgacchati / vanakrIDAmazvavAhanikAM kRtvA yAvattatraiva vicarati tAvatA jitazatrurAjJA sA sundarI ramaNI dRSTA / tAM vIkSyaivamavadat - bhadre ! tvaM kA'si? kuta AgatA ? ratirvA rambhA vA kinnarI vA narI vA? agre kva yAsyasi ? rAjJetthaM sAdaraM pRSTA satI tadAnIM tayA sarvaM kapicaritraM yajjAtamabhUttadrAkSe niveditam / rAjJA'pi dRSTirAgeNa mohaMgataH san tasyAH sanmukhaM muhurmuhuH pazyati / rAmA'pi rAjanmukhaM dRSTvA mohavazaM gtaa| parasparaM kAmavyathApIDitau sarAgaM nirIkSantAvabhUtAm / tataH sA pauralokasamakSaM rAjJA vivAhitA / sarvAsvantaHpurISvantarA paTTarAjJI sthApitA / vividhavastrAbharaNAdIni samarpitAni / vAsabhuvanamuccaiH samarpitaM vasanAya / atha sA'nekavidhakAmabhogopalabdhau satyAM sadRkSayauvanAvasthAdisaMyoge'tyantaM rAjJA sArdhaM premabharaM bibharti vicarati / tataH pazcAtsa kapiH pazcAttApaM karoti / ___ tasminsamaye ko'pi nATyakArayitApuruSastaM kapi chalena gRhItvA nibadhnAti / pratodaprahArayogena nATyaM zikSayati / zikSayitvA gRhe gRhe taM nartayati / kapiprasAdena sa naraH sukhenAjIvikAM kurvan vicarati / anyatra yatra rAjA devyA sArddhaM gavAkSopari sthito'sti tatraiva sa naTapuruSo vanaukena sahAgataH / tato vividhaprakArairnATyaM kaaryti| kapinA sarve'pi sajjanA nATyena raJjitAH / tadAnIM taM vAnaradAnArthaM karAGgulyA gRhnnaati| jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 42 . Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavi pacchAtAvei / tayA NaM ko vi naDapurise se kavi phaMdeNa gahiyo / kasappahArajoe nADayaM sehaaviyo| gihaM gihaM nccaavio| sa vAnarapasAe naTTapurisaM suheNa viharai / aNNayA jeNeva rAyA devIsaddhiM gavakkhe tthiyo| tattheva sa naTTapurisaM vaanrsddhimaagyo| vivihaM nccaavei| savvasahA kavi rNjiyaa| teNa te vAnara dANaTThAe te devI aMjaliM ginhai / dANaM jAyai / jayA NaM vAnara devImuhaM viloyai uvlkkhiyaa| tayA NaM kavi nayaNaM aMsu jharai / hA! esA mama mahilA aiva rUvavaI / tayA NaM sA devI evaM vayai - keNaTeNaM kavi roai / devI uvalakkhiyA evaM vayAsI - kavi! mA royaha / jayA NaM mama tumaM bahuvihaM vAriyA tayA NaM mama vayaNaM na kiccA ahuNA ruyaM kiM bhavai / mA ruyaha / sa vAnara nADayaM jamma pUriyaM / tahA sAmI tumaM bhavissai / ahaM vAraM vAraM kahAmi saMjamaM mA giNhaha / tumaM amha vayaNaM natthi aaraahiaN| puNa pacchA ailohaM ihaloaM prloaNvinnsssi| teNaM sAmI! amha sAricchA suragihe natthi / suhaMsuheNa devI pANinA tatpANi saMspRzati ityarthaH / saMspRzya tasya karatale yAvaddAnaM dadAti tAvadvAnaro devImukhasanmukhaM vilokayati / taM vIkSyopalakSitA / tena tadAnIM kapidRgbhyAmazrUNi kSaranti / katham hA mamaiSA mahilA / ataHkAraNAdatIva roditi kapistAM smRtvA smRtvA / tadAnIM sA strI tamitthaM vadati - kenArthena rodiSi kape ! kapirvadati - devi! tvAM nijastriyamupalakSya rodmi / tataH sA devI avadat - vAnara ! mA roda / yadA mayA bahu vAritastadAnIM tvayA macchikSAkSaraM vacanaM nAGgIkRtaM na prtipnnm| vividhaprakArairniSiddho'pi tvaM madvAkyaM nAspAkSIt / tato'dhunA rodanena kiM bhavati / tasmAnmA roda / mana sthiraM kuru / tatsvarUpaM devIvAnarajaM rAjJA dRSTaM pRSTaM ca tayA niveditaM yathAjAtam / tatastasya kapirjanma nATakena pUrNIcakre / tataH padmazrI babhASe - svAmin ! yUyamapi tadvadbhaviSyatha / ato vAraM vAraM mayocyate-svAmin ! yUyamidAnI mA gRhNIta saMyamam / madvacanaM nArAdhayiSyasi tadA pazcAttApaM kariSyati / atilobhAdihalokasukhAvubhau vinazyataH / svAmin ! asmatsadRkSAH sundaryaH surAlaye'pi surAGganA na santi / tasmAdasmat sArddha vilAsaM kuru / yathecchaM jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #60 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #61 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiraNNakAraputtI pANiM ginhAviyA / hiraNNagAraputta bhAriA saddhiM annonnaM mahAmohaM pimmaM viharai / piyAvayaNaM na ArAhei / aNNayA puttabhAriyA annapurisa saddhi bhuMjamANe pAsai / tayA NaM piyA puttaM paI niveiyaM / putta ! tava bhAriyA aNAyAraNI atthi / tassa piyAvayaNaM puttaM niveiyaM / duccaM pi taccaM pi puttaM piyAvayaNaM na mannai / Asarutte piyA pai evaM vayAsI - jajjarapurisA ! moNaM kuru, erisI ko vi sIlavaI natthi / tayA NaM te jajjarasuvaNNagAra pacchaNNa paDhamarayaNI Thiyo / tae NaM sA aNAyAraNI jayA NaM te aNNapurisaM saddhi sijjAe suttA tayA NaM jajjarahiraNNagAre pacchaNNa puttabhAriyA pAuneuraM saNiyaM ginhai pnnttttho| tayA NaM aNAyAraNI viyANiyA nArAdhayati naadryti| tato'nyadA putrapatnImanyapuruSeNa sArddha bhogAn bhuJjAnAM sambhogAsaktAmIdRkSAM pazyati / pitA tavRttAntaM sutaM prati niveditam - putra ! tvatpatnyanAcAriNI parapuruSagAminyasti / sutastadvacanaM na zraddadhAti / tataH sa jIrNasuvarNakAro'nyadA pracchannaH prathamarajanyAM sthitaH / tatastenA'nyadA rajanyAM punarapi sA tathaiva dRSTA / suvarNakAreNa punarapi putrAya niveditam / tadApi putrastadvacanaM na pratIcchati na manuta ityarthaH / dvitrirvAraM pitroktaM tathApi suto na manute / yataH - * rattA picchaMti guNA dosA picchaMti je virattA y| . majjhatthiyA ya purusA guNesu dosesu rajjaMti // tataH pazcAdAsuratvaM caNDatvabhAvamupAgataH putro jarAjarjarita-muvAcaDolatkaratvaM muhurmuhurvadasi mithyAtvavacanam, maunamavalambya tiSTha, joSaM kuru, IdRzI zIlavatI kApi nAsti / tvaM na jAnAsi vRddhatvAdvikalamatirasi / tena nirbhatsitaH-, dhikkRtastadAnIM sa vRddhahemakUTa pracchannavRttyA prathamayAminyAM jAgrataH sthitaH / tataH sA'nyadA rajanyAM yadA'nyapuruSeNa sArddha zayyAyAM samprAptA paryaGke niSaNNA / pazcAttena sAdhU yathecchaM kAmAbhilASAn pUrayitvA yAvatsuptA tadAnIM jarAjarjaritasvarNakAraH pracchannavRttyA putravadhUpAnnUpuraM svanitaM zabditaM zrutvA tannUpuraM vadhUpAdAllaghuhastatayA jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 46 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mama neuraM ginhI gayo / tayA te aNNapuriso visjjiyo| taM ThANe niyapai sddaavio| sijjAsayA viharai / tae NaM te bhAriyA khaNaMtari evaM vayAsI - pANavallaha ! jAgaha tumaM piyA ahuNA mama pAyaneuraM ginhai / paNaTThAo gacchai gacchittA pacchA evaM bhAsissai / mayA esa kulavahu aNNapurisasaddhi sijjAe neuraM gahiyA / pANavallahA! pacchA tumaM jANaha / ahaM kiM na yANAmi / tae NaM vibhAsamae putta piyA paiM evaM vayAsI - piyA ! keNaTeNaM rayaNIsamae mama sijjAe lajjAsamae aagto| tae NaM se jajjarahiraNNagAre putta paI aNNapurisAisavvaM niveiyaM / te vayaNaM putta na mannai / niSkAsya gRhItvA praNaSTaH / tadAnIM sA'nAcAriNIvadhUstannUpuraM zvasuragRhItaM svarUpaM vijJAya tadAnIM sA'nyapuruSaM visarjitam / visRjya tasminneva sthAne nijapati zabdApayitvA AhvayitvA zayyAyAM suptA kapaTanidrayA / tataH sA bhAryA kSaNAntare tamevamavAdIt - prANavallabha ! jAgrata / nidrAM jahIta / vIkSadhvamadhunaiva tvatpitA madIyaM pAdanUpuraM gRhItvA palAyitaH praNaSTaH / tato yUyaM vrajata vrajata pazcAdevaM sambhASayiSyati mayaitasyAH kulavadhvAnyapuruSeNa sArddha paryaGkasuptAyA nUpuraM gRhItamevaM kathayiSyati tato yUyaM pazcAcchIghraM yAta yAta prANavallabha ! tataH paraM yUyaM jAnIta / ahaM kimapi na jAnAmi / tataH sa svarNakArasuto vibhAtasamaye pitaraM pratyevamavAdIt - pitaH ! kenArthena rAtrisamaye macchayyAyAM lajjAsamaye AgataH ? nUpurAdAnavArtA sarvA niveditA / tato vRddhasvarNakAreNa putraM pratyanyapuruSAdisarvaM vRttAntaM niveditam / tadvacanaM suto na manute / putrapitroH parasparaM virodho jAtaH / __pazcAttadanantaraM vRddhasvarNakArasya nidrA praNaSTA / tato'harnizamArttadhyAnaM vedayati saGkalpavikalpe dhyAyan vicarati / tato'nyadA putravadhU bhojanaM na bhunakti / ruSTvA sthitA evaM vakti - tadAnImahaM bhojanaM bhunajmi, jememi, yadA cAhaM divyaM kRtvA niSkalaGkaM bhavAmi / tato'haM nAgarikalokasamakSaM saprabhAvadevatAsAkSikaM divyaM krissyaami| devatA] saMspRzAmi / yadA cAhaM pApakAriNI bhaviSyAmi tadA mAM devatA bhakSayiSyati, yadA cAhamAcAravatI tadA na bhakSayiSyati / tato'nantaraM bhojanaM bhunjmi| jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 47 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #65 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAveha / evaM bhAsamANe sappabhAvadevayA saMghaTTiya bahiraM aagyaa| savvajaNAo samAri bhAsai / jayajayArava sadda vittharai / jajjara hiraNNagAraM puttAisavvajaNA hilaMti niMdati garahaMti / sayaM sayaM gihaM savvajaNA pddigyaa| tayA NaM te jajjarasarIraM hiraNNagAraM mahAaTTaduhaTTa veyai / hA! itthicariyaM ko vi na viyANai / ko vi paMDiyA tArA gaNei / gahagaNa saMkhA krei| gahaneyaM viyaannei| rAhu-ravi-sasicariyaM viyANai / puNa itthicariyaM ko vi devA na yANaMti / tao maNuA visesaM na yaannNti| evaM aTTaduhaTTavasie visesa anidde bhvi| rAjJoktaM tthaivetynggiickaar| atha so rAjJaH prAsAdagRhAnuccairgavAkSajAle darzanIye'bhirUpe yAvatpratirUpe rAjJAdezAtsaMsthitaH / tatraivA'harnizaM nivasatItyarthaH / caturdikSvapi bhANDAgAramantaHpuraM ca vilokayan vicarati / tataH so'ntaHpurasaudhasamIpasaudhagavAkSamadhyavartI madhyarAtrisamaya anta:purapRSThadvAre paTTagajendraM hastipaka sahitastamAgataM pazyati / tatastatra paTTahastI paTTarAjJI zuNDAhastena prAsAdapazcAdgavAkSadvArataH saGgrahya svakumbhasthalapRSThapradeze saMsthApayati, aarohyti| tato hastipakaH paTTarAjJI sArdhaM suratasukhaM sarvadA'nubhavati / tasmin dine sA rAjJI karmayogAttadvArAcca kSaNaghaTIkAlamAtraM vilambaM kurvantI sadyo nAgatA / tadA tena hastipakena hastiskandhopari pUrvaM yAvadgADhadurvacanairnirbhasitA pazcAttADitA hastizRGkhalayA devIm / tathApi setthamavAdIt - svAmin ! mamaikAparAdhaM kSamasva / adyapazcAttatkAlamupAgamiSyAmi / pazcAttena premavAkyopazAntena devIvacanAmRtAbhiSiktena niSAdinA sopabhuktA paJcendriyaviSayasukhaiH / pazcAddhastinA karAgreNa gRhItvA taddvArAt tasminneva saudhe vimuktA raajnyii| pazcAdgajendrasahito gajapAlakaH pratigataH sthaane| ___ etaccaritraM rAjakulasamudbhavaM vIkSya vRddhakalAdasyaivaMvidhaH saGkalpaH samutpadyata / yadyetasmin rAjavezmanIdRgvidhacaritrANi santi / tato madIyaM vezmani kiyanmAtram / ko'haM kena gaNanayA gaNyate / yataH ko jAnAti mAmitaH jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ se hiraNNagAre jajjarIe anidAe puruse nayaramajhe vitthriyaa| annonnaM bahujaNa evaM saMlavaMti-jajjarahiraNNagAre anidAe atthi / se aniddapurise rAyA saddAviyA evaM vayAsI - bho anidda hiraNNagArA! mama aMteuraM bhaMDArovariM ciTThaha / teNaM viloyh| tae NaM te aniddapurisA taha tti / rAyapasAyaM ginhamANe uDDagavakkheNaM sayAe tthiyo| coddisaM bhaMDAgAraM aMteuraM viloyamANe vihri| tae NaM majjharayaNI samae aMteurapiTThaduvAre paTTagayaMda kuNtaarshiymaagyaa| tattha paTTadevI gayaMdanAsAe vilgaa| htthiputttthitthiyaa| tattha kuMtAra paTTadevI saddhiM bhogaM bhuNji| bhuMjaittA paTTadevI gayaMdanAsAe gahie niyagavakkhaM gayA / tao pacchA kuMtAra gayaMdasahi pddigyo| pUrvamArtadhyAnopagato'bhUttanmithyA''tmAnaM pariklizyannabhuvaM tanmayA vRthA, zocanaudAsInyaM vihitam / yato mahAmANDalikAH, mahAchatrapatayaH, bahuvijJAnakuzalAH, bhaJjanaghaTanasamarthAH, mahAparAkramAH, pratyakSasahasrAkSapratimAH, narapatayaste'pi strIbhiraGgulyagre nartitAH / indracandrakezavarudrAdayo'pi muSitAstadAhaM mahAmUDho'smi / vRthA zocayAmi / yadetadrAjavezmanIdRgvidhaM strIcaritram, tadA kiM nAma madIyaM gRhaM manye / evaM vicintyArttadhyAnaM visRjya suptaH / sukhena nidrA tsyaagtaa| yatAuktaM bhAratIye nATyazAstre nidrAkAraNAni, ebhyo nidrA sNbhvnti| AlasyAd daurbalyAtklamAcchramAccintanAtsvabhAvAcca / ___ rAtrau jAgaraNAdapi nidrA puruSasya saMbhavati // 1 // tato vibhAtasamaye rAjapuruSairAgatya jAgarito'pi na jAgarti / kathaJcinmahatA kaSTena jajAgAra / tataste rAjapuruSAstaM gavAkSAruDhakaM vRddhakalAdaM rAjJaH samIpaM samAnayanti / tato rAjJA praNAmAnantaraM taM pRssttm| bho vRddhakalAda ! kena hetunA'tipramIlA tavAdyAgatA, satyaM vada / bho ! anyadineSu jAgaruko prAharIka AsIstvam / tato rAjJo bhRzamAgrahAttenoktam - svAmin ! mA pRccha na vadAmyaham / punarapi bhUpatinA vizeSataH pRSTaH / kena hetunA nidrA pracurA tvaagtaa| tadA rAjJA muhurmuhundriAkAraNe pRSTe sati sa hiraNyakAro rAjJo'gre zvasuro vadhUduzcaritraM pUrvaM prakAzitavAn / pazcAdrAjJastrIcaritraM jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . esa cariyaM jajjara-hiraNNagAraM pAsai / pAsittA evaM abbhatthie / rAyagihe esa cariyaM tao NaM mama gihe ko nAma / ahaM aTTaduhaTTa veijjamANe se micchA / je mahAmaMDalIyA, mahAchattavai, mahAparakkammA, mahAviNNANakalAkusalA, paccakkhasarasaItullA te vi purisA itthIhi aMgulI uvari naccAviyA / tao esa rAya mama gihaM kuNa naam| evaM ciMtiya aTTaduhaTTa visjjiyaa| suheNa niddaamaagi| no vi jggi| tayA NaM vibhAyasamae rAyA te aniddapurisA jaggAviyA / rAyA pucchai - hiraNNagArA! keNa kAraNeNaM ainiddaamaagyaa| hiraNNagAraM vayai - rAyA mA pucchaha / na bhAsAmi / tao rAyA puNa puNa visesaM pucchai / keNa kAraNeNa niddAmAgayA / tayA NaM se nivedayati / sarvamAmUlacUlato vRttAntaM rAjJA taM paTTadevyAH zrutam / paTTarAjJIcaritraM viditvA hemakAraM prati vadati - hemakUTakena cihnana vijJAyate satyam / tato so'vAdIt / svAmin ! bhavadIyAntaHpure yAvantyo lalanAH santi tAvantyaH sarvA AkAraNIyAH zabdApayitavyAH / tato yUyaM puSpakandukaM hastanyastaM kRtvA sarvAstA IdRgAdeze prayoktavyAH / adya sarvAstriyo madakSipurato nirgacchantu niSkramantu mukhe vAcAmyahaM puSpakandukakrIDAM bhavadbhiH sArdhaM pratyekaM cikIrSAmi / puSpakandukaprahAro mayA mucyate bhavadbhiH soDhavyaH / itthaM kRte yA tAsAM madhye puSpakandukaprahAreNa vyAjamudbhAvayantI bhUmau nipatati tasyA gAtre zRGkhalAghAtacihnaM bhavet cedyadi tadA satyamavaseyaM madvacasi prtiitiraanyitvyaa| tato rAjJopadiSTaM tathaiva vihitaM satyasvarUpaM vijJAya rAjJA hemakAro bahusatkArasanmAnaprasAdadAnena prativisarjitaH / svagRhe pressitH|| tato rAjA''suratvaM caNDatvabhAvamupAgataH / kopAruNalocanaH paTTarAjJI paTTahastinaM gajapAlakaM ca zabdApayati / svasevakebhyo nirdezo dattaH / bho sevakapuruSA ! enaM devIM gajAdhirUDhAM gajArUDhaM kRtvA nagaramadhyaMmadhyena trikacatuSkacatuSpathAdiSu ghoSayanto yo yAdRkkarma karoti sa tathAphalaM prApnotIti bruvanto nagarAnnirgatya yatra zailazRGgaM tatraiva vrajantu / tatastatra gatvA hastinaM niSAdinaM rAjJIsahitaM zailazRGgamArohayitvA parvatAdhirUDhaM gajaM kRtvA sarva ekIbhUtA gajendra pAtayidhvaM zailakUTAd mA jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiraNNagAre appamahilAcariyaM niveiyaM pacchA paTTadevIcariyaM niveiyaM / tae NaM hiraNNagAro pddivisjjio| rAyA Asuratto uvAgacchai uvAgacchittA paTTadevI, paTTahatthI, kuMtAra saddAviyA / paTTadevI gayaMdaM ThAviA kuMtAra Asanne nayaramajhamajjheNaM jeNeva pavvayasihare teNeva uvAgacchai / uvAgacchittA gayaMdaM duruhAviyA / rAyA koDuMbiyapurusA evaM vayAsI - sevayA ! esa gayaMdasahiyA kuMtAra-devI siharaM puThi Dholaha / vilaMbaM mA kuru / tayA NaM te koDuMbiyapurisA siharasamIvaM gyaa| rAyAvayaNaM ugghosai / tayA NaM vilambaM kuryAH / tataste kauTumbikapuruSAstathaiveti pratipadya zikharasamIpaM samupAgatA rAjJo vacanamudghoSayantaH / sarvapurIvilokyamAnaH sa gajaH svasyaikamagrapAdamambaramuccaiH sthitaM kRtvA sthitaH / bhAvArthastvayam utpATitapAdAno'bhavat / tatastribhizcaraNaiH zarIrabhAramudvahati / tadAnIM mantrisAmantAdisarve janA rAjAnaM vijJapayanti - he narendra ! eSo hasti lakSaNopeto hastilakSaNairuttamo'sti / sahasrayodhA lakSayodhAH saMgrAmasamarthaH saMgrAmeSvaparAjito'to rakSaNIyo gajaH / hastipakarAjJau dezAbahiniSkAsaya svAmin ! teSAM vijJaptA / pazcAdrAjAgataM pratyAnayati, na manyate / rAjJA gajaM dvipadbhyAmAkAzasthitaM yadAgatya dRSTaM tadA mAnitaM / rAjA santuSTo gajendropari prasIdya svasthAne AlAnastambhe gajaM sthApayati / niSAdadaivyauM dvAvapi raassttraabhinisskaasitau| tatastau dvau nRstrIrUpAvaTavyAM paribhramantau saMdhyAsamaye kasyacidpuraHsannidhau devagRhamadhya Agatya vizrAmitau paryuSitau rAtrisamaye / tasminsamaye nagaramadhye kasyacidibhyasya vezmani kSAtradAnena dhanaM muSitvA ko'pi cauraH praNaSTaH / sa caurastasminneva sthAne devAlayAntarAgataH / tataH sahastyArohabhAryA cauramAgataM sarUpaM salAvaNyaM dRSTvA tata uttiSThate / niSAdipAzrvAdutthAya tatsamIpamupasthitA / evaM cauraM pratyavAdIt - mA bibheSi tvm| cedyadi ke'pi rAjasubhaTAstvAM pratinibadhnanti tadA tvayA vAcyam bho / ahaM paradezI sabhAryo devAlayamAgatya vizrAnto'smi / tataH kazciccauro dhanaM muSitvehAgataH / mAM pUrvasuptaM hananArthamupAgatastadAnImahaM bhIta iti vAcyam / tayaivaM cauraH zikSitaH / punaruktaM tayA tasminsamaye cedyadi subhaTAgamanAvasare jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savvajaNa viloyamANe gayavara egapAyaM AgAsaM tthio| tihuM pAe sarIrabhAraM vhi| tayA NaM maMtAi savvaloA rAyaM viNNavai / nariMda esa hatthi uttamo, sabalo, joho, sNgaamsmttho| kuMtAra devI paesa niyAsaha / sAmI ! gayaM pacchA aannaaveh| rAyA no mannai / gayaMde do vi pAyaM AyAsaM evaM tiNNipayaM aayaasN| rAyA sNtuttttho| gayaMde gihe tthaavio| mahApasAyai / kuMtAra-devI do vi jaNapaya niya bAhiraM nissaariyaa| tae NaM te duve paribhamamANe saMjhAsamae ko vinayaraparisare devakule visaamiyaa| te NaM samaeNaM nayaramusiA kovi teNa paNaTThA tassa devakula maagyaa| tae NaM te kuMtArabhAriyAe coraloaNA pAsai / uThei tassa samIve ThiyA evaM vayAsI - mA tvAmahaM kathayiSyAmi tvaM madbhartA'si / tadA tvaM maccharIravilagno bhaviSyat / maddehAliGganaM tvayA vidheyam / eSa eva prANarakSaNopAyo'sti / kadA te tvAM cetpraznayiSyanti cauraH kvA tadA tvayA vaktavyam mayA na jJAyate kutracitsupto bhaviSyati devAlayamadhye / cedyadi tvaM vaktumazakto bhavasi tadA'haM teSAM pratyuttaraM dAsyAmi / parasparamiti vicArya tAvekIbhUtvA suptau / caureNApi tadvacanaM prANarakSaNArthaM tathaiveti prtipnnm| tasmin samaye vibhAte jAte nagararAjasubhaTAH "kva cauraH kva cauraH" iti bruvantaH samAgatAH / sannaddhabaddhakavacAH, sakhaDgAH, zastrapANayastadA sA rAjJI tAnevamavAdIt - bho subhaTA ! ko'pi steno bhavettadA devAlaye vilokyante / tadA subhaTA anyo'nyamevaM vadanti - ko'pi steno'trAgato bhaviSyati / kutracitsupto bhaviSyati / itastato vilokyata iti vicArya stenamanveSayanti subhaTAH nigrahArtham / tadAnIM hastiniSAdinaM niraparAdhInaM svecchayA suptaM vilokayanti / vilokyaivaM bruvantyanyo'nyameSazcauro labdho'sti / ttsttkaalmibhpaalkmvmodkbndhnainibdhnnti| tataste taM gRhItvA durdazAM darzayanto kurvanto rAjAdezena yatra bandhasthAnaM tatra samAnayanti / taM niSAdinaM zUlikAropaNaM kurvanti subhaTAH pratinivRttAH / tato jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhIyaha tumaM ko vi / ahaM nayare teNe / ahaM dhaNamUsiya paNaTThA ihamAgayA / mama puTThi suhaDaM mama haNaNaTThAe uvAgacchamANe / tayA NaM ahaM bhIemi / tayA NaM devI evaM vayAsI - tumaM mama bhattAraM bhavasi, mama sarIraM vilasasi / teNa vayai - haMtA bhavissai / tayA NaM te duve egbhuuyaa| teNaM samaeNaM nayarasuhaDA AgayA saNNaddhabaddhA / tayA NaM devI evaM vayAsI - suhaDA ! ko vi viloyaha / tayA NaM suhaDA evaM vayAsI - ko vi teNa ihmaagyaa| tayA NaM kuMtAraM pAsavia / esa teNe takkAlaM gahei / se kuMtAre sUlIyArohaNaM karei / suhaDA pddigyaa| tae te kuMtAre itthIcariyaM viyANamANe pANaM no nigacchai / pivAsA hastipAlakasya zUlikAropitasya strIcaritraM vijAnanAnasya vicAryatastasya prANAH kaNThapradezAnna nirgacchanti / tRSA lagnA tasya / tasminprastAve jinadattanAmA zramaNopAsakastatpuravAstavyaH sa nirgataH zarIracintArtham / tataH zmazAnabhUmau cauraM taskaravyapadezena zUlikAropitasya hastyArohasya caurAnumAnatvaM jinadattamanasi samudbhAsitaM zUlikAropitaM dRSTvA samAgatastannikaTaM dRSTaM ca tatsvarUpam / tato niSAdinA nIrapAnArthaM hastyAGgulyAdinA saMjJA kRtA vAkzaktirgatA / tataH so jinadattazrAvakastatkRtasaMjJAM matvA taM namaskAramantraM zikSayitvA yAvajjalopAdAnArthaM gRhe gato jhaTiti tAvatso nidhanaM prAptaH / paJcaparameSThimahAmantrasmaraNaprasAdena zubhAdhyavasAyena saudharmakalpe devatvena samutpanno niSAdI yathA huNDakastathA vaktavyo bhaNitavyaH / tatra devaloke devabhavasambandhisampUrNasukhAnyanubhavati, vilasati / tataH sA devI pazcAtprabhAtasamaye jAte stenasArddhaM vilasati / yathA stenaM pazyati tathA svakIyacaritravijJAnakalAM smarantI vimarzantI svamanorathAn pUrayati / yathA yathA mano'bhilASaM vedayate tathA tathA viSayakarmagranthi nibadhnAti / nibiDakarmapAzaM nigaDayati / tataH prasthitazcauraH sabhAryastasminnavasare'dhvAntarAgatAM mahApagAM pravahantI pazyataH / tAM dRSTvA caurastadAnIM tAM pratyevamavAdIt - bho patni ! tvaccharIropajaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samupannA / tae NaM jiNadatte samaNovAsiyA namukkAra sikkhAviyA / jahA huMDae tahA bhANiyavvA / kAlaM kiccA se kuMtArajIve sohammadevaloe devo samupanno / devasuhaM vilssei| tae NaM te vibhAe samae teNa saddhiM devI calamANe jahA teNa viloyai tahA devI kAma maNohare veyai / maNe visae kammagaMThi baMdhai / te samae pahamajjhe mahAnaI jalapUrie pAsai / pAsittA tae NaM teNaM devIpaiM evaM vayAsI - bho bhAriA ! tuma sarIraM esa uvagaraNaM mama dAveha jau NaM tumaM mama savvaM uvagaraNA gahAya naI pelADie muyai pacchA ahaM ihamAgamissAmi / evaM bhAsamANe savvAharaNaM uvagaraNaM olapaTa karaNAbharaNAdIni gRhItvA nadyAM paratratIre muJcAmi / pazcAdahaM drutamAgamiSyAmi tvAM ndiimuttaaryaami| evamuktvA sarvopakaraNAni tatsamIpAduttarazATikAM vinottArya gRhItvA sariduttIrNaH / paratIraM saMprApya sthitaH / tataH saH caura evaM cintayAmAsa / yA strI svabhartAravimukhA svapatiM parityajya matsArddhaM sukhaM vilasati sA strI kiM mama sukhaM dAsyati / tasmAdenAM tyakSyAmi / evaM vimRzyopakaraNAni gRhItvA mukhaM lAtvA praNaSTaH / tataH pazcAddevI vilokayati zabdaM pazcAtkaroti / punaH stena pazcAnnavilokayati / tatastasmin sthAne prAptA devI vastravivarjitA nadItIre muJjastRNasthA roditi, krandati, bahuzocayantI tiSThati / tasminnavasare sa niSAdIjIvo devaloke devabhUto'vadhijJAnenAbhogayati svapUrvabhavaM niSAdirUpaM pazyati / jJAnopayogena devI ca nadItaTe vastrahInAM pazyati dInAvasthA prapannAm / tadAnIM sa devastAM pratibodhanArthaM devalokAnmanuSyalokamadhyamupAgacchat / devagatyA'saGkhyAtA dvIpasamudrA vyatikrAman yatraiva rAjJI sthitA'sti tatraivopAgacchati / tatropAgatya jambukarUpamekaM vikurvayati racayati / tata ekaM gRdhrapakSiNaM rUpaM racayati / sa gRdhra AkAze paribhramati / jambukamukhe mAMsakhaNDaM vikurvayati / palapezI zRgAlamukhe 56 jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viNA savvaM gahAya naI uttarAe pacchima taDe ThiyA / tae NaM evaM abbhatthie "je itthI bhattAraM cayai mama saddhiM vilasai / se itthi kiM mama suhaM dAissai / tahA evaM cyissaami|" evaM ciMtiu uvagaraNaM gahAya paNa8o / devI viloyai / sadaM karai / puNa teNa pacchA na viloyai / te teNa tassa ThANe gayo / tae NaM se devI egAgI, vatthahINA naI taDe muMjathale ThiyA royai / kaMdai sasoyai citttthi| teNaM samaeNaM te kuMtArajIve deve ohinANaM Abhoei / kuMtArabhavaM pAsai / nANajoe devI pAsai naItaDe vatthahINA / tayA NaM paDibohaNaTThAe naItaDe uvAgacchai / jaMbukarUvaM viuvvai / ega giddhaNIrUvaM viuvvai / se giddhaNI AyAse bhamai / viracayati / sa jambuko nadItaTe mAMsakavalaM muJcati / nadImadhye matsyagrahaNArthaM prapalAyate, dhAvati / tadA tasminnavasare tadgaNDolaM gRdhrapakSI gRhItvotpatito viyati paribhramati / vAraM vAraM zRgAlaH palabalaM muJcati / taTe tadgrahaNArthaM matsyo yAvannirgachati nIrAttIraM dhAvati tAvatpunargRdhrapakSI gRhItvA palaM kha udgacchati / matsyastu jale nimajjati / tatkautukaM devI vilokayati / vilokyoktamekaM zlokam * re re jambuka nirbuddha matsyastu salile gataH / na matsyaM na ca mAMsaM ca AkAze kiM nirIkSasi // 1 // tato jambukavAkyaM rAjJI prati zlokaH pazyati paradoSaM (ca ?) svadoSaM naiva pazyati / na jAro na ca bhartAro jale tiSThasi nagnikA // 1 // tato vikasitA harSitA devI kiJcitsmitvA tamevamavAdIt - bho jambuka! tvamubhAbhyAM bhraSTastathAhamapi / jambuka! tava dve'pi kArye vinaSTe / tadAnIM jambuko manujabhASayA tAmevamabhASiSTaH - bho rAjapatni ! tvaM tribhyo'pi bhraSTA / tadyathA - prathamato rAjA dvitIyo niSAdI, tRtIyazcauraH, ebhyastribhyo'pi bhraSTA / devyahaM jambuka: pazujAtirubhAbhyAM bhraSTastadA kiM jAtam, bhUtam / yAvadAtmadoSabilvaphalopamaM na jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMbuyamuhe maMsaM / se jaMbue naItaDe maMsakavalaM muMcai naImajjhe macchagahaNaTThAe dhaavito| tayA NaM se maMsakavale giddhiNI gahia paNaTTho / macchA naIjale paviTThA / devI viloyai / jaMbukaM duve bhaTThA / tayA NaM devI hasiyA evaM vyaasii| jaMbuA ! duve bhaTThA / tayA NaM jaMbuA maNuabhAsAe evaM vayAsI - rAyadevI! tume tiya bhaTThA / taM jahA ega rAyA, bIo kuMtAra, tiya corAe tiNNi tume cAtura mnnubhtttthaa| ahaM jaMbU pasujAi duve bhaTThAo tao kiM bhUyaM / jIvaM appadosaM bilavasamANaM no picchai / parasarisavasamANaM dosaM billavasamANaM picchai / esa pAvajIvalakkhaNaM / tae NaM te devI evaM vayAsI - jaMbUA! tumaM mama cariyaM kiM viyANaha / tayA NaM deve sayarUvaM payaDAbhUyA evaM pazyasi / paradoSaM sarSapasamaM pazyasi / yataH - rAisarasavamittANi parachiddANi gavesae / appaNo billamittANi pAsaMto vi na paasi||1|| etatpApIjIvalakSaNam punarapktam - asaGkhyAH paradoSajJAH saGkhyAtA api kecanAH / svayameva svadoSajJA vidyante yadi paJcaSA // 1 // sarvasyAtmA guNavAn sarvaH paradoSadarzane kuzalaH / sarvasya cAsti vAcyaM na cAtmadoSAnvadati kazcit // 2 // tataH sA devI jambukaM pratyevamabhASiSTaH - bho jambuka ! tvaM pazujAti maccaritraM kathaM vijAnAti / tadA devaH svasvarUpaM calatkuNDalAbharaNaM prakaTIkaroti / prakaTIbhUya tAmevamavAdIt - devi ! yo hastipakajIvaH so'haM tvayA na vidito devatvenotpanno'ham / sarvo vRttAMtaH prarUpitaH / tadA sA devyA'tmAnaM nindantI dhikkAramuccArayantItthamavAdIt - hA mayAkRtamahamadhanyAkRtapuNyA itthaM dhyAyantyAstasyA vairAgyaM samutpannam, anityabhAvanAM bhAvayantI saMvegabhAvaM prapannA / tataH sA sAdhvI jAtA / devena dharmadhvajAdisAdhvyupakaraNAdIni pradattAni / devastAM pratibodhya yasyAM dizi prAdurbhUto'bhUttasyAM dizi pratigataH / tataH sA sAdhvyanyatra vijahAra jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vayAsI - devI ! ahaM kuMtArajIve savvaM niveiaM / tayA NaM te devI appa niMdamANI evaM vayAsI - hA ! mayA akiccaM kiccaM / ahaM adhaNNA / veragga pAubhUA / devasAhIe sAhuNI bhuuyaa| deva pddigyaa| tahA sAmI! tume amhArisI suMdarI pAviA te suhaM caittA muttisuhaM kNkhi| puNa vallaha ! rAyadevI iva bhavissai ! duve suhaM ihaloe paraloe bhaTThA bhavissasi / tamhA ahuNA suhaM amhasarisaM vilaseha pacchA saMjamaM ahaM saddhi viharissaha / (jaMbU diTuMte aTThamo uddeso samatto) navamo uddeso - vijjuNamAlI diTuMto tae NaM jaMbU pumaseNA paI pattuttaraM bhAsai / piA ! ahaM vijjuNamAlI iva bhogalippamANe vijjA Na haariyvvN| pumaseNA vayai - sAmI ! ko vi bhUmaNDalopari / tataH padmasenA vadati - tathA svAmin ! tvamasmatsadRzyaH sundaryo mRgAkSyaH prApya tatsukhaM tyaktvA muktivadhUsukhaM kAkSyasi'bhilaSyasi tadA vallabha ! rAjapatnIvadbhaviSyasi / dve sukhe ihalaukikapAralaukikasukhe dvAbhyAM bhraSTo bhaviSyasi / tasmAdadhunA'smaccharIrasukhaM vilasaya, pazcAjjarAsamaye'smAbhiH sArdhaM saMyame vihariSyata / (iti jambUdRSTAnte'STamoddezakaH) tato jambU padmasenAstriyaM pratyuttaraM dadAti bhASata ityarthaH / priye'haM vidyunmAlIva bhogapaGke lipyamAno na bhavAmi / yathA tena vidyunmAlinA bhogalipsayA vidyA vismAritA hAritA ityarthaH / padmasenA pravadati - svAmin ! ko'sau vidyunmAlI ? kathaM ca vidyA hAritA, gamitA? tatkathAM mamopadizata / jambU vadati - priye ! zruNu atraiva bhArate kSetre kusADhyanAmnA grAmo'bhavat / tatra dvau viprasutau parivasataH / tau dvau vidyunmAlimegharathAkhyAvatidInau nirdhanAvakiJcitkarAvavidyAkIrtivantAvatiduHkhAjIvIdRzau staH, parivasataH / anyadA kadAcittau dvau saMvasataH, sannidhibahirbhAge vRkSazItacchAyAyAmupaviSTau vidyate / tatprastAve kamapi vidyAdharaM tau pazyataH / tatastAvutthAya taM praNamataH / tataH jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vijjuNamAlI / kahaM vijjA hAriyA / mama uvadisaha / jaMbU vayai - iheva bhArahe vAse kusaTTa nAmaM gAmaM hotthA / tattha NaM duve vippaputtA parivasaMti - taM jahA AjIvikArahitA vijjuNamAlI, megharatha nAma niddhaNA / na vijjA na kittI / duhA jIvIyA / te duve annayA kayAiM gAmabAhiraM rukkhacchAyAe ko vi vijjAhare paasi| vaMdai / tayA NaM te vijjAhare evaM vayAsI - bho vippA! caMDAlI vijjAharI vijjA ahaM tumaM sikkhAvei / mama vayaNaM paalissh| te vayaNaM succA vijjuNamAlI megharathA evaM vayAsI / haMtA ! pahu! ahaM vijjaapivaasiaa| tae NaM te vijjAhare evaM vayAsI - tumaM duve ega mAyaMgaputtI pANiginha / egaMta gAmabAhiraM vasaha / tao so vidyAdharo'vAdIt tAbhyAm-bho varNajyeSThasutau zruNuta / matpArzve cANDAlinIvidyA vidyate / sA bhavatoH zikSayAmi madvacanaM cet pAlayiSyatAm / tadvacanaM zrutvA vidyunmAlImegharathAvevaM vadataH - bho bhadanta ! bho prabhu ! AvAM vidyApipAsitau vidyAgaveSakAvityarthaH / tataH so vidyAdhara evamavAdIt - bho viprasutau ! yuvAmekAM mAtaGgiputrImudvahatAm / tato grAmasya bahiH pradeze nivasatAm / tato mAtaGgyA bhogAn mA bhuJjatAM sadA brahmacAriNau tiSThataH / etanmantrAkSarANyahaM dadmi tadhuvAmekAgramanasau dhyAyetAm / itthaM vidhiyA'yantoryuvayozcANDAlInI vidyA SaNmAsAnantaraM sAkSAllakSaNapratyakSA bhaviSyati / pazcAdhuvayoryathepsitaM puuryissyte| tadvacanaM zrutvA tau yathA vidyAdhareNa bhASitaM tadvacanaM pratizrutyaivaM hRdyavadhArya yathAvidhirgurUpadiSTarItyA yadbhASitaM tattathaivakarttavyamiti vinayalakSaNabhAvenaikamanasau mantrAkSarANi hRdyadhidhyAyantau vicarataH / tato vidyunmAlI nAmA'grajo mAtaGgI surUpAM vilokyamAno viSayamohabhAvamupapannaH / kandarpasarpadaSTo lokaviruddhAcAramapi na gaNayati / yataH - kaMdappasappadaTTho loyaM na jANai mUDho / hUi baMbhacerabhaTTho rUvArUvaM na pAsai // 1 // tato mahAkurUpamAtaGgyA sArddhaM brahmacaryabhraSTaH premapaGke nimagno hAvabhAva jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAyaMgiNI saddhiM bhogaM mA bhuMjaha / sayA baMbhayArI ciTThaha / ahaM maMtasaraM tumaM dAvemi / egamaNujjhAyaha / chaNhaM mAsANaM caMDAlIvijjA paccakkhaM bhavissai / te vayaNaM succA vijjuNamAlI megharathA jahA vijjAharabhAsiyaM tahA kAyavvaM / jAva egamaNe maMttakkharaM jhAyamANe viharai / tayA NaM vijjuNamAlI mAyaMgIrUvaM visayamohaM uvavajjai / mAyaMgIhAvabhAva rayaNIeNaM niccaM jaNasamae vijjuNamAlIe mAyaMgI saddhiM baMbhaM bhaTThA / pimmapaMka vilaggA / chamAsAMtare vijjuNamAlI vijjA na siddhA jeNa baMbhaM mukkaM / teNaM jAIviDaMbaNA bhUyA / puNa vijjA na siddhA / tayA NaM se megharaho te na cukko / mAyaMgI bahuhAvabhAvadaMsiA / puNa chammAsadaDhamaNe Thiyo / caMDAlIvijjA siddhA / tao pacchA megharaho vijjAhara rajjaM laddhaM aNega rAyakaNNA pANigahiyA / ahiyasuhaM vilasai / piyA! tahA tumaM sarIrae mAyaMgIsamANaM asuaN| vijjuNamAlI iva ahaM na bhavAmi / megharaha iva suhaM siddhimajjhe vilasAmi / tamhA ahaM saMjamaM viharassAmi / (jaMbU diTuMte navamo uddeso samatto) vibhramavilAsakriyAM kurvatastasya bhogAbhilASe samutpanne rajanyAM nityaM janeSUpaviSTeSu satsu tatsamaye vidyunmAlImAtaGgIsArddhaM kukarmAcaraNaM kurvan vicarati / premapaGkanimagnasya mohavazaMgatasya SaNmAsAnantaraM vidyunmAlinA mAtaGgI vidyA na siddhA / punastena brahmacaryabhraSTena yad brahmacaryaM muktaM tatphalaM durdazA tena dRSTA / brahmacaryaparAGmukhatvena tasya viDambanA bahvIjAteti bhAvArthaH / paraM vidyA tasya na siddhA / atha megharathastaddhAvabhAvAdibhirna kSubhitaH, mAtaGgyA bahUni bhAvAni drshitaani| punaH SaNmAsAni yAvadaDolacittavRttiH pratyaniSThipat / dRDhamAnasasya megharathasya caNDAlinI nAmnI vidyA siddhA / tato'dhigatavidyo'sau vidyAdhararAjyamalabhat / anekarAjavarakanyApANigRhItAH, pariNItAH, anukrameNa mahAsukhamadhikasukhaM vilasati / priye ! tathA'haM bhavaccharIre mAtaGgIzarIropame'zucirUpe vidyunmAlIva lubdho na bhavAmi / kAmukatvAttasya vidyArUpasampattirna jAtA / kevalamApattibhAgI jAtAH tato'haM megharathavatsiddhivadhUsukhaM vidyopamaM vilasiSyAmi / paramAnandapada-manantasukhamanubhaviSyAmi / (iti jambUdRSTAnte navamoddezakaH) jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasamo uddeso - khettakoDuMbikadirseto tae NaM jaMbU cautthI bhAriyA kaNagaseNA evaM vayAsI - sAmI ! tumaM saMjamaM mA ginhaha / amhArisI itthisarIraM caittA saMjamaM ginhsso| tayA NaM tuma siddhisuhaM na bhavissai / ailohaM khettakuDuMbiko iva bhavissai / sAmI ! suNeha - iheva jaMbUddIve dIve bhArahe vAse sUrapure gAme ko vi koDuMbiko vasai / sa karasaNaM AjIvaM viharai / paMkhI uDDANaTThAe mAle Arohai / saMkhaM pUrei / saMkhasadde ko vi tato'nantaraM jambUbhAryA kanakasenaivamavAdIt - svAmin ! yUyaM saMyamaM mA gRhaNIdhvam, yato'smatsadRzyo yuvatyastAsAM zarIrasaGgamalabdhaM sukhaM vijahya saMyama ceyUyaM pratipatsyataH, tadA bhavatAM siddhisukhamapi na bhaviSyati, na sampatsyate / atilolyAt kSetrakauTumbikagatirbhaviSyati / svAmin ! zruNuta / atraiva bhArate sugrIvapura nAmni grAme kazcitkauTumbikaH parivasati / mallobhAviSTaH sa karSaNaM karoti / karSaNenAjIvikAvRtti vyavaharati / zakuntoDDApanArthamaharnizamAlakamAruhya niSIdati / mAlakoparyadhyAsta ityarthaH / tatrAruhya zaGkha pUrayati, dhmAti / tacchabdena vihaGgamAH pazavazca karSaNAnnaM na bhakSayanti / so'nayA rItyaivaM vicarati / so'nyadA mAlake sthitastadA ca rajanyAM ko'pi pallIpatisevakaH sUrapuragrAmamadhye stenArthaM praviSTaH, parapazUn gRhItvA grAmAntarAtpraNaSTaH yatra tatkSetrasamIpaM tatraiva kSetrapathamadhya upAgatastadAnIM pazuravaM hambhAzabdaM zrutvA mAle sthitaH kauTumbiko'nnarakSaNanimittaM zaGkhazabdaM pUritavAn / tatazcauraH prapalAyitaH, pazUn muktvA praNaSTaH / tAn gomahiSyAdipazUn kauTumbikaH saGgrAhayati / tato gato'nyasthAne tAnvikrINAti vikrINanne pazUn kArSiko dhanADhyo jAtaH / samRddho yAvad dvitrirvAramevaM pazUn vikrayitvA bahudhanaM saGgrahItam / tataH pallIpatiH sametAH pallIvAsinastu caturapuruSAH sannaddhabaddhAH pallIpatiH samanvitA yathA pUrvaM tathA kambuzabdaM zrutvA tatropAgacchanti / pallIpatiH kSetraM pariveSTayitvA sthitaH, kSetramuparodhya kauTumbikaM baddhvA, gRhItvA ca bahuzo nirbhartsayanti, jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vihaMgamA vA pasu no karasaNaM bhakkhei / evameva viharai / aNNayA rayaNI mAle ThiyA te koDuMbi teNa rayaNIe ko vi pallIvAsI takkaro sUrapure paviTTho / parapasu gahiya paNaTTho / jeNeva se khettae teNeva se pahamajjhe uvaago| tayA NaM pagaravaM succA mAle Thio koDuMbiya aNNarakkhaNaTThAe saMkhasadaM pUrio / tayA NaM te corA paNaTThA / koDuMbiya te pasu gahAya aNNaTThANe vikiyaa| dhaNaDDI jAyo / duccaM pi taccaM pi evaM pasu gahAya bahudhaNaM saMgahiyo tae NaM pallIvAsI aNNayAkayAI saNNaddhabaddhA jahA puvi tahA saMkhasadaM succA sa pallIvAsI khettaM pariveDhaMti / koDuMbikamammaM viyANiyA se koDuMbiya gahAya bahu hIlamANe tADaMti / avauDagaM baMdhaMti / puvvaM dhaNaM, khettaM savvaM pallIvAsIe gahiyaM / puvvanImiyaM hArIyaM te pallIvAsI pddigyaa| vibhAyasamae loyaM Apucchai - kuTuMbi ! rayaNIe kiM bhUyaM / kuDuMbia vayai - esa lohaphalaM / tahA sAmI ! tumaM ailohaM bhavissasi / tamhA ahuNA suhaM viharaha pacchA saddhiM saMjamaM viharissaha / (jaMbU diTuMte dasamo uddeso samatto) hIlayanti, tADayanti, trAsanakaprahAraiH klezayanti, viDambayanti / tato'vamoTanabandhanairbaddhvA pUrvam, pazcAttaddhanakSetre sarve pallIvAsinazcaurA gRhNanti, svAdhInaM kurvnti| pUrvopArjitaM vittaM sarvaM kSaNamAtreNa hAritam, gamitamityarthaH / tataste pallivAsijanAstatsarvaM svApateyaM gRhItvA pratinivRttAH, pratigatAH / vibhAtasamaye jAte pauralokAstaM pRSTavantaH / bAhubaddhamApRcchanti - bho kauTumbika ! rajanyAM tvacchirasi kiM kiM jAtaM vyatItam, kiM kiM sukhamanubhUtam ? tadA kauTumbiko vadati - bho janA ! kSaterupari kSAraM kiM dadataH / kiM bahunehalokaphalaM samupasthitam / yato'tyugrapuNyapApAnAmihaiva phalamAdizet / tribhirvarSeH, tribhirmAsaiH, tribhiH pakSaiH, tribhirdinairiti / tataH kanakasenA jambU pratyevamavAdIt - svAmin ! tvamapyatilobhAttadvadbhaviSyasi / tasmAccharIrasamudbhavasukhe vicarata / (iti jambUdRSTAnte dazamoddezakaH) tato jambU pratyuttaraM bhASayati - priye ! yuSmaccharIrabhogeSvahaM na lipye / jIvenAnenAnekabhaveSu bhogavilAsAni kRtAni / tathApyeSo jIvo na tRptaH / bhogeSu tRpti jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekAdasamo uddeso - vAnaradiTuMto jaMbU pattuttaraM bhAsai / piyA ! tumaM sarIrabhogaM ahaM na liMpAmi / aNegabhave bhogavilAsaM kujjA / tao esa pANI na tppttiaa| teNa ahaM vAnara iva na bhavAmi / sAmI! ko vi vAnara te mama uvadisaha / jaMbU vayai - ko vi ThANe ega vaNaM pannattaM / viviharukkhA taM jahA - aMba, jaMbU niMba, kadaMbaga, vaTa, pippala, nAlIyara, caMcA, nAriga, phophala, phaNasa, bIjapUra, pipari, rAyaNi, babula, odava? karamaMdA, nAgavallI, Atuli, vevula, caMpaka, sevaMtI, jAtIphala, tamAla bolasirI, badarI, jAivallI, punnAgavallI, dakkhA, aNegavihapuppharukkhA, aNegavihA phalarukkhA, aNegavihA kaMTarukkhA, aNega jlaasyaa| teNaM vaNamajhe vAnarajualaM vasai / suheNaM viharai / aNNayA tatthavaNe kadApi na prapede / nApanna iti bhAvaH / yataH dhaneSu jIvitavyeSu strISu cAhArakarmasu / atRptA prANinaH sarve yAtA yAsyanti yAnti ca // 1 // bhadre ! tenAhaM plavaga iva na bhavAmi / sA'vAdIt - svAmin ko vAnarastadvArtAmupadizata / jambU vakti - priye ! zruNu / kasminsthAne mahadekaM kAnanamabhavat / tatkIdRzaM prajJaptam ? sajAtIyavijAtIyavividhavRkSAvalivirAjitam, tAni vRkSanAmAnyambanimbakadambajambUvaTapippalanAlikera campakanAriGgapUgapanasabIjapUrapIppalarAjAdanapAnababbUlakaramadA AmlaniculasevantrIjAtiphalatamAlavimalazrI karkandhUjAtivallIdrAkSAzIrSaphalAdyanekavidhapuSpavRkSA'nekavidhakaNTakavRkSA'nekajalAzrayAdinAnAvidhavRkSarAjivirAjitam / tasminneva vane kapivAnarIyugalaM nivasati / sukhena vicrti| anyadA tatra vane taruNavAnaro madonmattaH kazcidanyo'gAd / anyonyaM virodhena tau yudhyata / tadAnIM so vanavAsI vAnaraH praNaSTo hInabalatvAt / kasminniraNataTe prAptaH / tasminsamaye so vAnaraH pipAsAvazataH kasmiJcitklinnakardamasthAne jalaM jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 64 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taruNavAnaramAgayo / annonnaM virohe jujjhei / ego vAnaro paNaTTho / ko vi giritaDe patto / teNaM samae sa vAnara pivAsavasie rAlaMkaddamaThANe jalaM viyANIA kavieNaM vAriTThAe muhaM kaddama pavisIyA / tayA NaM te rAlamuhaM vilaggA / hatthi soce / hatthi rAla vilaggA / jahA jahA sItalasarIraM bhavai tahA tahA vAnaraM vAnarI kaddamaM lipAyai / puNa pivAsA na paNaTThA / savva sarIra kaddamaM AcchAiyA / pivAsA na bhaggA / / tao pacchA jahA jahA sUrakiraNe kaddamaM sarIre sukkai tahA tahA sarIraM veyaNA veyai / piyA ! evameva ahaM na liMpAmi tava sarIrabhogaM / teNaM vibhAyasamae saMjamaM ginhassAmi / (jaMbU dilute ekAdasamo uddeso samatto) bArasamo uddeso - siddhibuDDIdiTuMto / tae NaM jaMbUpaMcamI bhAriyA nahaseNA evaM vayAsI - sAmI ! kammiyaM amha bhoga tummasarIraM vilggaa| ahuNA na muyAmi / tae NaM suMdarIsarIrasaddhiM bhogaM vilseh| vallaha ! ailohaM tajja / mutti atthi amhArisI natthi / jaMbU vayai - e saccavayaNaM / vijJAya vAripAnArthaM vAnaryA saha mukhaM kardame prakSipati, pravezayati / tadAnIM tatklinnakardamastanmukhe vilagnaH, hastaM prakSipati hastau vilagnau / yathA yathA pazcAcchItalaM vapurbhavati tathA tathA vAnaravAnaroM kardamena lepaayete| punastayoH pipAsA na naSTA / sarvaM zarIraM kardamena liptamAcchAditam / tathApi tRSA na bhagnA / tataH pazcAdyathA yathA sUryarazmayorlagati tathA tathA kardamo zuSyati, zuSko bhavati, tathA tathA zarIre'tivyathAM vedayati / priye'hametAdRg mUrkhA nAsmi / tava zarIrabhogarUpapaGkena na lipye / tasmAdvibhAtasamaye jAte saMyamaM gRhISyAmi / (iti jambUdRSTAnte tato jambUbhAryA paJcamI pANigRhItA nabhasenaivaM babhANa - svAmin ! kardamopamamaccharIrabhogaM tvaccharIravilagnamadhunA yAvannAsti / tato'haM vadAmi svAmin ! sundarIzarIrabhogasAdhU bhogAnAsAditAn vilasaya / vallabha ! atilobhaM tyaja / jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tumaM navapaMka asuaM / je mutti dhammapaMka sui / teNaM tumaM sArisI majjhamaM natthi / tae NaM nahaseNA vayai-pANanAha ! lohaM na bhavvaM / jahA siddhi tahA tumaM bhavissasi / sAmI suNeha - ko vi gAme siddhi-buddhi NAmaM dariddiNI vasai / paragehakammakArI aNNayA te siddhi buddhi goraNaTThAe gAma baahirmaagyaa| tayA NaM ko vi satthavAha sarataDe paasi| se satthavAhajaNA bhuMjamANA kIlai kIlamANA te dariddiNI viloyi| evaM ciMtai / esa satthavAhajaNA bhuMjai kIlai kiM kammaphalA / evaM abbhatthimANe ko vi mAhaNApucchA, esa kiM kammaphalA? so mAhaNo vayai / surapUAphalaM / te vayaNaM succA viNAyagaM ArAhei / tassa gihaM liNpi| purpha bhattAvei / chamAsaMtarie vayai - diNe diNe ega ega dINAraM giNhamANe suhaM ciTThaha / tae NaM buddhi evaM muktistrIlolupo mA bhava / asmatsannibhA muktivadhUnAsti / tato'smatprArthanA saphalA kartavyA / tato jambU vadati - priye ! etat sarvaM vacanaM pralApasadRzaM bhavatprayuktaM vAkyam, pApapaGkarUpamazucirUpaM bhavaccharIraM mama na rocate / ahaM muktivardhU pUtI pariNayitumicchAmi / tatsadRzyo yUyaM na santi / bhavatsaundaryaM paugalikamato'nityam, tasyAH saundaryaM sarvadaikarUpamanantakAle'pi na vighaTayati, na viyujyate / ato'haM tAmeva pariNayiSye / tato nabhasenA vadati - prANapriya ! prANanAtha ! bahulobho na bhavyaH / yathA siddhibuddhistriyau tathA'tilobhAt tvamapi tadvadbhaviSyati / svAmin ! shrunnut| ___kasmiJcidanirdiSTanAmni grAme siddhibuddhinAmnyau daridriNyau paragRha bahirupAgatA / tadAnIM ko'pi sArthavAhaH kAsAratIra uttarito'sti / RddhivRddhisamanvitastaM sA pazyati / te sArthavAhajanA bhuJjayantaH, krIDayantaH, sA daridriNI sAdaraM tAn pazyati / manasyevaM vicintayati / ete sArthajanAH kathaM bhogAn bhuJjanti, krIDanti, mAdyanti / kiM karmaphalametat / mahatpuNyametaiH samAcaritaM pUrvajanmanyatheha jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 66 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vihri| dhaNaDDA bhuuaa| aNNayA siddhi pucchai - tumaM gehaM kahaM erisaM dhaNaM / tayA NaM buddhi saralabhAvaM savvaM niveiyaM / tayA NaM te siddhi visesaM vinAyagaM ArAhei / kammeNa saMtuTTho / siddhi vayai - sAmI ! buddhi duguNadhaNaM mama appeh| devo vayai - evaM bhavau / evameva duve vivAya laggA / duguNaM duguNaM riddhi jAyai / suraM appei / aNNayA siddhi buddhi uvari virohaM vahai / aNNayA te siddhi devaM pai evaM vayAsIsAmI ! mama egaMkhI kareha / deva vayai - evaM bhavaThA siddhi sukkhI bhaviyA / tau pacchA buddhi ayANamANI suraM pai evaM vayai - je ajja siddhipaiM dAviyA te mama janmanyevaM vicintya kamapi sUtrakaNThaM brAhmaNamApRcchati / etatki karmaphalaM mhtpunnymetairnubhuuyte| brAhmaNo'vAdIt - vRddhe ! surapUjAphalam, tadvacanaM zrutvA buddhivinAyakaM lambodaramupAsata, ArAdhayati / pradIpadhUpanaivedyaiH pUjayate, arcayati / taddevAlayaM pralimpati puSpAdyairanizaM pUjAM karoti / atIvabhaktiparA caitye sanmArjanIM dadAti / itthaM kuvantyAstasyAH SaNmAsAnantaramAkhugodevaH santuSTaH / buddhi pratyakSIbhUya evamavAdIt - buddhe ! mArgaya tvadIpsitamahaM dadmi / tataH sA'bravIt - svAmin ! mama dhanaM dehi / tato devo'vAdIt - buddhe ! pratidinamekaM dInAraM gRhNantI upAdadantI sukhena sNtisstth| tato buddhirevaM pratidinamekaM dInAramupAdadantI vicarati / sA'nukrameNAtIva dhanADhyA jAtA / anyadA siddhirbuddhimApRcchati - buddhe ! tvadRha etAdRzI dhanasampatti kathaM jAtA / tvamidRzI dhanADhyA jAtA tatkAraNaM mAM vada / tataH sA buddhiH saralasvabhAvAdakuTilA sarvaM tatsvarUpaM niveditam, prakhyApitaM kAraNam / tataH sA siddhirapi vizeSabhaktyA vinAyakamArAdhayati pUjayati ca / krameNa tasyA api santuSTo hRSTo devaH pratyakSarUpeNAvAdIt - mArgaya siddhe ! svepsitam / tadAnIM sA'vadat - svAmin ! santuSTo'si cettadA buddherdviguNaM vittaM me'rpaya / devo'vAdIt - itthameva bhavatu / etadrItyA te dve'pi vivAdalagne dviguNI dviguNI Rddhi yAcataH / suro'pyarpayati / anyadA'vasare siddhirbuddherupari virodhaM virUpaM cintayati, vahati / sA'nyadA siddhirdevaM pratyevamavAdIt - svAmin ! mAmekAkSIM kuru / devo vadatyevaM jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Elo Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duguNaM daaveh| tayA NaM sure do acchI musiiyaa| aNdhiibhuuaa| tahA sAmI! lohe tummaM amhasuhaM siddhisuhaM duve cukkissai / teNaM ihagehaM suhaM mA muNch| siddhisuhaM mA icchaha / pacchA jarAsamae siddhimaggaM ginhassAmo / (jaMbUdiTuMte bAramo uddeso samatto) terasamo uddeso - jAituraMgamadirseto tae NaM jaMbU nahaseNA paI pattuttaraM bhAsai - piyA ! ahaM jAi-turaMgamasamANo bhavissAmi / tayA NaM nahaseNA vayai - sAmI! te ko vi jAituraMgamo? jaMbU vayaiiheva jaMbUddIve ddIve bhArahe vAse vasaMtapure nayare jiyasattu rAyA / tassa rAyagihe bhavatu / tataH siddhirekalocanA jaataa| tataH pazcAdbuddhirajAnAnA suraM pratyevamavAdItsvAmin ! adya siddhi prati dattaM tanmama dviguNaM dehi / tadAnIM sureNa dve'pyakSiNI muSite, hRta ityarthaH / kiM bahunA, andhA jAtA / gatAkSA jAtetyarthaH / tathA svAminnatilobhAdbhavatAM sukhasiddhisukhe dve'pi vinazyataH / dvAbhyAM bhraSTo bhaviSyasyatilobhAttasmAdasmaduktaM gRhasukhaM mA tyaja / siddhisukhaM mepsitaH / pazcAjjarAsamaye siddhimArga saMyamaM gRhISyAmo'nusariSyAmaH / (jambUdRSTAnte dvAdazamoddezakaH) tato jambU nabhasenAM pratyevamavAdIt - zruNu priye'haM jAtyaturaGgasamAno bhaviSyAmi / tatraiva bhArate varSe vasantapure jitazatrurAjA parivasati / sukhena rAjyaM paalyti| tasya rAjJo niketana eksturnggmo'bhvt| lakSaNairuttamo nirmAMsamukhamaNDalaH, laghukarNaH, parimitamadhyaH, vakramukhaH, snigdharomaH, anekaprazastasamastA'zvaguNAlaGkRtaskandhAdikapuSTaH, kRSNavarNAdyanekA ete turaGgamaguNAstairupetaH, vipriitaa'vgunnaaH| yasya vezmani manuSyo vA'zvo vA strI vA putro vA sulakSaNo bhavati tasya gRhe sukhaM pracuraM bhavati / RddhivRddhikAntyAdi tadRhe vivaddharyate / vipriitaa'vgunnairvaipriitym| tatra jinadattanAmA zrAvakaH zramaNopAsakaH nivasati / sa vAjI tagRhe vizeSataH sanmArgagamanazikSApanArthaM sthApito rakSitaH / sa zrAvako'zvaparIkSA'zvalakSaNagati jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ega turaMgama hotthA / sulakkhaNA, aNegaguNe kusalA, kisikaNNA, vakkamuhA, khaMdha ahiyaa| sakohA esa turIa- guNA mANava avaguNA / jeNa gehe turIya itthI putta sulakkhaNe bhavai, tassa gehe suhaM bhavai / se turaMgama rAyAe jiNadattagihe tthaavio| visesa sumaggasIkhaNaTThAe / te Asae samaNovAsae sikkhaavio| visesalakkhaNo bhuuo| teNa samae kati joaNaMtarie jiyasattu ripurAyA parivasai / teNa rAyAe Asa viyaanniio| se Nayare aghosaM ghosAviA je purisA jiyasattu gihe sulakkhaNaM AsaM iha ANai / tassa gAmaM nayaraM daavemi| tayA NaM ega suhaDe pANi ginhai / sigdhaM zikSApanakuzalastatra paJcagatayasturaGgANAM kramAddhauritavalgitaplutauttejitarecitam, tatra dhauritakaM dhauryagamanam, rathaturaGgamagamanam, 1 nakulakaGkazikhikamaTavatkavadgativalgitamucyate, 2 agrakAyasamullAsAkuJcitAsyaM natatrikaM plutaM 3 pakSimRgagatyau(?)hArakamuttejitaM 4 madhyavegena yA gatistadrecitaM gamanaM 5 tatastA sarvA'pi gatayaH zikSitA azvena / tena jinadattazramaNopAsakena zikSApitA, vizeSato'zva sulakSaNairupeto jaatH| tasminnavasare kati yojanAntareSu jitazatrurAjJo ripurAjA vipakSanRpaH parivasati / tena zatrurAjJA tamazvaM samyakzikSitaM vijJAya tamAnayanArthaM svakIya purAntare dasyUddhoSaNA dApitA / paTaho vAdito yo puruSaH subhaTo jitazatrurAjJaH prAsAdAtsulakSaNamazvamihAnayiSyati tasya draGgo vA grAmo vA kheTo vA karbaTo vA mayA dIyate / tadekena subhaTena rAjJoktavacaH zrutvA paNaH kRto'hamavazyamazvamAnayAmIti kRtapratijJa ityarthaH / tataH zIghraM vasantapuraM samAyAto yatra jinadattazramaNopAsakagRham / yatra cAzvasthAnaM tatra dRkpAtaM kurute cauryavRttyA / anyadA labdhAvasaro'sau yatrAzvasthAnaM tatpRSThidvAraM vAjizAlAprAktAramudghATayati / tato madhyazAlAyAM kSAtrapAtena sandhidAnenAbhyantarA pravizati / tato yatrAzvo'sti bahuyatnena surakSitastatraivopAgacchatyupAgatyAzvaM vilokayati / razmibaddhamutkIlayati choTayati / utkIlya cAzvapRSTho paryArohati / tataH sa subhaTo'zvoparyAruhya pratodaprahAreNa prerayati / tamazvaM prahArayati, jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vasaMtamAgayo / jiNadattagihaAsaThANaM viloyai / teNa suhaDe aNNayA te AsaThANe puTuiM duvAraM vihADei khAta ayaNAmaM jeNeva te Asaka teNeva uvAgacchai / AsaM viloyi| baMdhaM vichoddi| AsapuSTuiM ciTThai / te suhaDa AsaeNa kasappahArei / tao NaM te Asa na ummaggaM calai / te suhaDa vivihavihaM karei / puNa Asa ummaggaM na calai / tayA NaM samaNovAsiya viyaanniiyaa| se suhaDa vayai / paNa8o / tahA piyA ! tume te corasAricchI kAtaramaNaM turaMgamasAricche / te tumaM amaggaM vayaNaM na mannai / je supurisamaNa jAituraMgamasAricche ahaM tumaM vayaNe ahaM kAmaumaggA na calAmi / tayA NaM nahaseNA evaM vayai / sAmI ! esa kAmabhoge umaggA kiM bhAsai / jeNa magge titthayare kAmabhogA vilasiya pacchA siddhimaggaM sAhiyaM te kAmabhogaM kahaM ummaggaM / nodayati, todayati ca / tathApi so vAjI vipathonmArge na pracalati, na gacchati / sa subhaTo vividhAnupAyAn karoti / tamazvaM klezayati, trAsayati, tADayati tathApyunmArge na prclti| kiMbahunA, kadarthanAmanalpAM karoti paraM so'zvo mArgamutsRjyaikapadamapyunmArge .. nAyAti na yAtItyarthaH / unmArge sarvathA na gcchti| ____ atha pazcAjjinadattazramaNopAsakazcaureNApahRtamazvaM vijJAya svayaM tatkAlaM tatpRSThe caTitaH / tUrNaM cauraH saviSayaM ca prAptaH / tataH sa subhaTastaM jinadattazrAvakaM sannaddhabaddhakavacaM sakhaDgaM sabANadhanvinaM savidhasametaM pazcAdvijJAyAzvaM muktvA palAyitaH, praNaSTaH / svaprANajIvaM lAtvA gataH / tataH sa zramaNopAsako'zvoparyAruhya svasthAne samAnIya tena nibaddhaH saMyantritaH / tathA he priye ! yUyaM caurasadRzyaH kAtaranaramano'jAtyaturaGgamasamAnaM yaH kAtaro bhavet sa bhavadvacanamunmArgasadRzaM manute / yaH satpuruSo bhavettasya mano jaatyturnggmsdRkssm| tato'hamapi jAtyAzvasadRkSo bhavadvacane kAmabhogaprArthanArUponmArge na vrajAmi / tadAnI nabhasenaivaM priyaM prati vadati - svAminnIdRzama kAmabhogA unmArgasadharmatvena kathaM kathyante, bhASyante ? yasminmArge tIrthaGkarAdayaH puruSAH prAptAH / prathamataH kAmabhogAn vilasayitvA bhuktvA pazcAtsiddhimArgaM sAdhayAmAsuH / te'pye etAn kAmabhogAn bhuktvA pazcAttairapi siddhimArga jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam . Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamhA iha gihe suhaM bhuMjaha / jaMbU vayai - ahaM tumaM bhogaM caittA saMjamaM viharissAmi / (jaMbU dilute terasamo uddeso samatto) caudasamo uddeso - vippaputtadiTuMto tayA NaM jaMbU chaTThI bhAriyA kaNagasirI evaM vayAsI - sAmI! vippaputta iva mUDhaM mA bhavaha / vallaha suNeha / ko vi gAme vippagAmahaTTaM vasai / tassa putta mUDha asthi / tassa piyA paraloaM gyaa| tayA NaM tassa ammA puttapaiM evaM vayAsI - puttA! paMDiyaM bhava / puttA je kajjaM ginhai sa kajjaM asiddhaM na muMcai / puttA ! paMDiya esa sAdhitam / te kAmabhogAH kathamunmArgatvena prarUpyante / tasmAdiha gRhe sasukhaM bhogAn bhukSva / tato jambU vadati - priye ! ahaM bhavadbhogaM tyaktvA saMyamamAzrayiSyAmi nizcayena / (iti jambUdRSTAnte trayodazamoddezakaH) tato'nantaraM jambuSaSTIbhAryA kanakadhItthamavAdIt - svAmin ! viprAtmajavad mUDho mA bhava / vallabha ! zruNuta / kasmin grAme ko'pi vipro'tiduHstho nivasati / tasya suto'tIva mUDho'sti / tatpitAyuHkSaye paraloke gataH, mRtarityarthaH / tadAnIM viprAGgajamAtA taM sutamevaM vadati - putraH janakastava svarge gataH / atha tvaM paNDito bhava / sulakSaNaH suvicakSaNaH svakAryasAdhako bhv| bho putra ! yatkAryamaGgIkriyate, pratipadyate, ISadapi kArya prArabhyate tannAsiddhaM mucyate / prArabdhasyAntagamanamiti buddhilkssnnm| bahuvighnairapi tatkAryaM na parityajyate / prathamato'zakyaM kAryaM na prArabhyata iti prathamaM buddhilakSaNam, cetprArabdhaM tadA prAntabhAvena pArAyaNena nIyata iti dvitIyalakSaNam / uktam - * anArambho manuSyANAM prathamaM buddhilakSaNaM / prArabdhasyAntagamanaM dvitIyaM buddhilakSaNam // iti nItirItiH // nipuNavAkyasmaraNAdIdRzAcaraNameva nAcaraNIyam / itthaM hitoktyA sutaM zikSayati mAtA / tataH suto vakti-ambe ! tvadvacanaM mayA tathaiveti pratipannam / tataH sa mUryo viprasuto grAmAntarA vicrti|| jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakkhaNaM / puttaM vayai - ammA tahatti / te mUDhaputte gAmamajjhe viharai / aNNayA pajApai gihAo rAsaha paNaTTho / pajApai dhAviyo rAsahaM ginhaavi| tayA NaM te mUDhavippaputta samuhaM pAsai / pajApai vayai - vippA ! esa rAsahaM ginhaha / te vayaNaM succA vippaputtA dhAvamANe rAsahapucchaM ginhai / rAsahaM paNa?i / vippaputtassa rAsaha payaM pahArei / tao pucchaM na muNci| payappahAraM aNubhavai / puNa pucchaM na muMcai / tayA NaM gAmajaNA evaM vayai - mUDha ! pucchaM muNch| tayA NaM te vippaputta gAmajaNA paI evaM vayAsI - tume mUDhA gahiyaM kajjaM ahaM na muMcAmi / mama ammA evaM bhAsiyaM / gahiyaM anyadA prajApatigRhAdrAsabhaH praNaSTaH / rathyAntarA prajApatistatpatkaTituM dhAvitaH / rAsabho na grAhayati / praNaSTo yaatygre| tadAnIM kulAlena dRSTo vipramUDhasutaH saGgrahANa / tadvacanaM zrutvA vipramUDhasuto galikAyAM tatpRSTau dhAvamAno rAsabhaM pucchena gRhNAti / pucchaM saMvAhayatItyarthaH / tadA rAsabhaH praNaSTaH / prAkpadbhyAM viprahArayati tadApi mUDho na muJcati puccham / padalattAprahAramanubhavati / tatpadaprahArAdito'pi bahutaraM tadApi tatpucchaM na muJcati / tadA grAmINajanAstaM pratyevaM vadati - bho vipramUDhasuta! mandabhAgya ! gardabhapucchaM muJca / tadAnIM sa vipramUDhasutastAnevamavAdIt - bho janA ! yUyaM mUrkhAH, gRhItaM kAryaM muJcata; punarahaM mUDho nA'smIti svAGgIkRtaM zubhamazubhaM vA na muJcAmi / manmAtraivaM bhASitamasti / putra ! gRhItakAryaM na mucyate stokaM mahadvA / mAtRzikSAkSaravacanaM na lopAmi / tataH svAmin ! so mUDho viprasuto rAsabhalattAprahAreNAtyantapIDAM sahate / tathA tvamapi svAmin ! sAdhuvacanaM na muJcasi tadA viprasuta iva tvamapi bhaviSyasi / tasmAtsvAmin ! uttamalakSaNalakSitAH puruSAH kSaNena gRhNanti, tato muJcanti, haThaM na kurvanti / tasmAtsvAmin ! gRhe sukhena tiSTha / pazcAtsaMyama gRhISyata / balAtkArye samAgate hAnirutpadyate / yataH - sahasA vidadhIta no kriyAmavivekAM paramApadAM padam / vRNute hi vimRzyakAriNaM guNairlubdhAH svayameva saMpadaH // 1 // jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 72 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na muMcai / sAmI ! te vippaputta bahu rAsahaM pIDai / tahA tumaM sAhuvayaNaM na muMcai / puNa vippaputta iva bhavissai / tamhA sAmI uttama purusa khaNaM giNhai / tamhA gehe suhaM ciTThaha / pacchA saMyamaM giNhassaha / (jaMbU diTuMte caudasamo uddeso samatto) panarasamo uddeso - vippadiTuMto / tae NaM jaMbU kaNagasirI pai pattuttaraM bhAsai - piyA! vippA iva dAsaM na bhavAmi / kaNagasirI vayai - ko vippa? sAmI! mama uvadaMseha / jaMbU vayai - iheva bhArahe vAse kusatthala gAme khittI parivasai / tassa gehe ega turaMgamI hotthaa| turaMgI sulkkhnnii| turaMgI viNNANayaTThAe ega puriso tthaaviyo| sayA turaMgI saMbhAlaNaTThA karei / te turaMgI vaaei| je khittI asaNaM dAvei tassa majjhe se purise asaNaM niyAsai / vikkeittA bhakkhei / tayA NaM te turaMgI kisI bhuuaa| akAle vavaroviyA te turaMgI kAlaM kiccA vesA smuppnnaa| aivarUvaM, bahujaNamaNamohaNI suheNa viharai / te turaMgI viNaya-puriso kAlaM kiccA mAhaNIputta bhUo / te mAhaNeNaM aNNayA te iti vacanAdIdRzamAcaraNamanAcaraNIyam / tasmAtsvAmin ! vAraM vAramasmAbhinigadyate jarAvasthAyAM saMyamaM gRhISyadhvam / (iti jambUdRSTAnte caturdazamodezakaH) . tato jambU kanakazriyaM pratyuttaraM bhASayati - priye ! ahaM vipra iva dAso na bhavAmi / kanakadhI vadati - svAmin ! ko vipro mamopadizata / jambU vakti - ihaiva bharate kuzasthalagrAme kSatrI parivasati / tasyaikA gRhe vaDavA'bhUt / sA suraGgI sulakSaNA turaGgIlakSaNairanyUnAlaGkRtA / turaGgI zikSayitumanuzAsayitumekaM puruSaM rakSayati sthApayati / atha sa narasturaGgI pAlayati, anuzAsayati ca / tasyA sambhAlanAM lohakaGkatAdinA kezamArjanAdikAM pratipattiM karotItyarthaH / atha tasyAsturaGgInimittaM sa kSatriyo yadazanAdidAnakaM dApayati vinetAram, tasminmadhye sa vinetA naro'zanaM niSkAsayati, vikrINAti bhakSayati taddAnakam / tadA sA'zvI kRzIbhUtA durbalA'kAle vyaparopitA vipannA ityarthaH / jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 73 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vesaM pAsai / mohaM gayo / te mAhaNo vesA pai patthaNA karei / tayA NaM te vesA kurUvaM mAhaNaM na icchai / puNaravi mAhaNo patthaNA karei / duccaM pi taccaM pi vesA paI icchai / sA vesA mAhaNaM na kaMkhai / tao pacchA puvvariNasaMbaMdhi te mAhaNo vesAgihe dAsakammaM karei / aivakurUvaM, dobhAgI nAmaM dAsavitthariyAe puvvrinnphlaa| jIveNa saMbaMdhi paragharaM puttaM bhavai / kalattaM bhavai / baMdhavaM mittaM bhvi| riNe paragharavAsaM bhavai / paragihe dAsaM bhavai / piyA ! tahA ahaM tumaM saraNaM natthi / ahaM tumaM dAsaM na bhavAmi / tayA NaM kaNagasirI vayai - sAmI ! je bhArIyA bhattAraM dAsaM karai / te tataH sA turaGgI kAlaM kRtvA vezyAtvena samutpannA / atIva surUpA'nukrameNAdhigatayauvanA bahujanamanamohinI janacittonmAdikA sukhena vicarati / atha turaGgIvinetA zikSayitA puruSaH kAlaM kRtvA tasminneva nagare brAhmaNatvena samutpannaH / anyadA prAptayauvano'sau brAhmaNastAM surUpAM paNyAGganAM pazyati, dRSTvA ca mohabhAvamupAgato brAhmaNo gaNikAM prati kAmabhogaprArthanAM karoti / tadAnIM sA gaNikA taM kurUpamalAvaNyamasaubhAgyaM necchati / tato punarapi brAhmaNastAM svakAmAbhilASaM pUrayituM prArthayati dvitrirvAraM vezyAM prati paraM sA na vAJchati nAGgIkaroti ca / bahuprArthanA tena vividhaprakAraiH kRtA paraM sA vAravadhUAhmaNaM durbhAginaM na kAGkSati no mnovaakkaaybuddhyaa| tataH pazcAtpUrvarNasaMyogAtsa vipro vazyaH kAmuko vezyAvezmani preSyakarma karoti / atIvakurUpo daurbhAgyanAmA dAsatvenApayazo vistRtaH / pUrvarNaphalasaMyogAjjIva RNasambandhAtparagRhe putratvena bhavati / kalatratvena bhAryAtvena mitratvena bhavati / pUrvarNasaMyogAtparagRhe dAsyakarmatvena dAso vA saMbhavati / priye ! tathAhaM bhavadAdhIno bhavadvazyo nAsmi / kiM bahunA bhavatpreSyatvena na bhavAmi / yathA zvetAGgulirbakoDDAhI tIrthayAtrAsu kingkrH| dahanoMrIkhaNazcaiva SaDete gRhiNIvazAH // 1 // seyaMguli baguDDAve kiMkare pahAyAe tahA / giddhAvaraMkhi hadannae ya purisAhamA chAu ||pinndd ni. 471 // 74 jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kukalattA, kubhAriyA, aNAyAraNI / amhe tumaM deva iva kapparukkha iva ArAhijjassAmo / AjammakAle kiMpi AesaM na dAissai / tamhA gihaM ciTThaha / jaMbU vayai - bho bhAriyA! mama kAmaM na ruyai / saMjamaM gihissAmi / (jaMbU diTuMte paNNarasamo uddeso samatto) solasamo uddeso - paMkhIdiTuMto tayA NaM jaMbU paI sattamI bhAriyA rUvasirI evaM vayAsI - sAmI ! paMkhI iva mA sAhasaM kuru, e diTuMte mA kareha / ko vi pavvae ega guhAmajhe vagdhaM vasai / jayA NaM te vagghaM divA sayai niddAvase bhavai tayA NaM vaggha muhaM viyasiyA niddi| tayA NaM ko vi seyANapaMkhI dhIracittaM karemANe te vagghamuhaM pavisei / te vagghamuhaM daMtamajjhe tadAnIM kanakazrI jambUM prati vadati - svAmin ! yA striyo bhartAraM dAsaM kurvanti tAH striyaH kubhAryA anAcAriNyo'pativratadharmadhAriNyo'kulInAH / aho vallabha ! yUSmAkam devakalpa iva kalpavRkSa iva cintAmaNirivArAdhayiSyAmaH, paryupAsiSyAma, AjanmakAlamArabhyA''dezavartinyastvadAjJAkAriNyo bhaviSyAmaH / ceTIvat tvatkAryakAriNyaH tasmAtprANeza svAmin ! gRhe tiSTha / tato jambU vadati - bho bhAryA mama kAmabhogA na rocte| avazyaM saMyamameva gRhiissyaami|(iti jambUdRSTAnte paJcadazamoddezakaH) tato jambUpatnI saptamI rUpazrI evamabhASiSTa - svAmin ! vallabha ! pakSIva sAhasaM mA kuru pakSidRSTAntaM mA kuruta, viddhiit| svAmin ! zruNuta / ekasminnadrAvekasyAM guhAyAM kandarAyAmantarA vyAghro nivasati / yadA ca sa vyAghro divA svapiti, pramIlA karoti nidrAvazo bhavati / tadAnIM tasya mukhaM vikasitam / sa vyAghro yathecchaM zete tadA tasya sphATitaM mukhaM bhavatItyarthaH / tadAnIM ko'pi zyenakapakSI dhIracittaM sAhasaM kurvan tadvyAghramukhe pravizati / kenApi hetunA tasya vyAghrasya mukhadazanAvalImadhye mAMsapezye dantAntarA lagnA bhavanti / tatpalaM zyenako'tti bhakSayati / punarbahiniSkrAmati, nirgcchti| niSkramya punarapi prvishti| nirgatya zyenaka evaM vadati - aho jagajjantavo jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMsaM atthi / te maMsa seyANayaM bhakkhai / puNaravi niyAsai puNaravi pavisai / se seyANaM evaM vayai - aho ! jIva ! sAhasaM mA kuru / sAmI te paMkhI evaM bhAsai puNaravi vagghamuhaM pavisai / niyAsai puNo vi vagghamuhaM pavisai / sAmI ! tahA tumaM karissasi / vAraM vAraM amhe bhAsissAmo / sAmI ! gihaM ciTThaha / suhaM bhuMjaha / tahA tahA tumaM na maNNasi / vallaha! jauNaM amhe pANiginhAmo tau NaM amha saddhiM suhaM bhuNjh| mA sAhasavayaNaM paMkhI iva mA bhavaha / sAmI jarAsamae pacchA saMjamaM viharissAmo / (jaMbU diTuMte solasamo uddeso samatto) sattarasamo uddeso - tiNNimittAdiluto tae NaM jaMbU rUvasirI pai pattuttaraM bhAsai - bhAriyA! ahaM dhammaM saddhi mitti karemi / jahA tiNNi mittA tahA dhammamittaM mama royai / tayA NaM rUvasirI evaM mA sAhasaM kuruta / kasyApi na vizvAso kartavyaH / ityuktvA svAmin ! sa zyeno mukhe punarapi pravizati punarevaM bhASate, vadati - mA sAhasaM kuruta / punastasya mukhe pravizati punarnirgatyAgatya zikhare samupavizyaivaM vadati - mA sAhasaM kuruta / svAmin ! tathA yUyamapi kariSyatha ! vAraM vAraM vayaM bhASayAmo vadAmaH / svAmin ! gRhe tiSTha sukhaM bhukSva / tathA tathA yUyaM na manyata vallabha ! yadA cAsmAkaM pANigRhItA pariNItA tadA'smatsA sukhaM vilasaya / bhuJjaya / mA sAhasaM pakSIvacanamiva mA bhava / svAmin ! jarAsamaye pazcAtsaMyame vihariSyAmaH / (iti jambUdRSTAnte SoDazamoddezakaH) tato jambU rUpazriyaM pratyuttaraM bhASayati - priye ! ahaM dharmamitrasAdhU maitrI kariSyAmi / yathA trayANAM mitrANAM madhye dharmamitro rocate / tadAnIM rUpazrI evaM vadati - svAmin ! ke trayo vayasyA mamopadizata / jambU vakti - ____ ihaiva jambUdvIpe dvIpe bhArate varSe sugrIva nAma nagaramasti / tatra jitazatru nAmA rAjA / tasya subuddhi nAmnA'mAtyastasya trINi mitrANyabhavan / mitraistaiH sArddhamamAtyaH sadA svapiti, upavizati, vrajati, tiSThati ca / te'pi sahacarAH jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 76 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vayAsI - sAmI ! te ko vi tiNNi mittA? mama uvadaMseha / jaMbU vayai - iheva jaMbUddIve ddIve bhArahe vAse suggIva nAmaM nayare jiyasattu NAmaM raayaa| subuddhi NAmaM maMti / tassa tiNNi mittA hotthaa| taM jahA - ega nicca sayA saddhi ciTThai / syi| Asai / annonnaM egaM egaM viNA na ruyai teNa niccanAma mitte / ega mitta pavvadiNe jayA NaM maMtigehe pAhuNAi maMgalasamae te mitta saddAvei / bhuMjAvei / te pavvamitte nAma / ega mitte egadiNa majjhe egavAra paNAmei / kusalaM pucchei / te juhAramitte nAma / ee tiNNi mittA maMtiyA hotthA / niccamitto aiva vallaho / tae NaM pavvamitto vallaho / juhAramitto kiMci vallaho / imaM tiNNimittA saha maMtti viharai / amAtyasArddha tiSThanti, svapanti, parasparamaharnizaM paramamaitryA saha vicaranti / kiM bahunaikaikaM vinA kSaNamAtramapi na sahate, virahante / suhRdo yadAnIM parvotsavadine mantrigRhe prAghUrNakAdayaH samAyAnti maGgalasamaye / tadAnIM mantrI tAnsuhRda AmantrayitvA svagRhe bhojanaM ca kArApayati / te suhRdaH ke ke? ekaH parvamitra nAmaiko juhAramitranAmaiko nityamitranAmA / yastatra parvamitra nAmA sa ekasminvAsaramadhya ekavAraM praNamati / yo juhAra nAmA sa ekasmin dinamadhye dvivAraM trivAraM praNamati / kuzalaM ca praznaM ca karoti / nityamitra nAmA yadA tadA praNamati / ete traya suhRdo'bhvn| __ mantriNastatra nityamitro'tIva vallabhaH / parvamitro vallabhaH / juhAramitraH kiJcidvallabhaH / imAni mitrANi mantriNA saha vicaranti / anyadA mantriNa upari nRpatI ruSTaH / tadA kenApi svamadhyavartinA janenokto'mAtyaH / bho saciva ! tvadupari rAjA ruSTo'sti / yattava kartavyamasti tatkuru / tato bhayabhIto mantrI svamandirAnnirgataH / yatra nityamitragRhamasti tatraivopAgacchati / tatra samAgatya mantriNoktam - bho nityamitra! madupari rAjA ruSTaH, ato mAM tvaM vezmani pracchatravRttyA rakSa, manivAsaM dehi yathA svAtmarakSAM karomIti / evamukte mantriNA, so'vAdIt - mantrin ! mama gRhaM maa''gcch| yuSmAkamasmAkaM nAsti premabhAvo nAstyato sauhArdam / tato'smadgRhAnirgaccha / nityamitreNAntimottare pradatte tadRhAnnirgato mantrI / tena niSkAsitaH mantriNA jJAtam, jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 77 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNNayA te maMtti paI rAyA ruttttho| maMti bhayabhiyA jeNeva niccamittaM teNeva uvAgacchai / uvAgacchittA niccamittA evaM vayAsI - mamagehe mA ''gacchaha / tumhaM amhaM natthi pimmaM / niccamitteNa niyagihAo niyAsiyo / tae NaM maMtti jeNeva pavvamitte teNeva uvAgacchai uvAgacchittA vayAsi - mama rakkhaha / tayA NaM pavvamitto evaM vayAsI - mittA ! mama gehaM pacchaNNa natthi ThANaM tamhA aNNaThANe gacchaha / tae NaM te maMti jeNeva juhAramitto teNeva uvAgacchai uvAgicchattA vayAsi - mama rakkhaha / tayA NaM te juhAramitte evaM vayAsI - maMti mA bhIaha mama gehaM ciTThaha / piyA ! kiM bahuNA anena pratyuttaraM rukSamIdRzaM pradattam, ato'sya vezmani na stheyam / tataH prasthito mantrI yatra parvamitragRhaM tatraivopAgacchati / upAgatya tamevaM vakti - bho parvamitra ! mAM gRhe rakSaya / madupari rAjA kupito'sti taddhetunA / tataH parvamitramevaM vadati / mitra ! magRhe pracchanasthAnaM nAsti / tasmAdanyatra gcch| tato mantriNA jnyaatmnenaapiitthmevoktm| eteSu tileSu tailaM nAsti / tato yatra juhAramitragRhaM tatraivopAgacchati / tasyApItthamevaM vadati - bho mitra ! mama gRhe rakSaya / tatastenA'bhyutthAnAdisatkArasanmAnAsanadAnAdinA mantrI santoSitaH / pazcAditthamuktam - mitramantrin ! mA bibheSi / bhayaM na kuryAH / madRhe pracchannasthAne tiSTha / kiM bahunA pitRsamamidaM mitram / tataH kenApi dviSajjanenApyuktaM rAjJo'gre - svAmin ! juhAramitragRhe'mAtya sthito'sti / juhAramitreNa nijaukamadhye rakSito'sti / tato juhAramitro rAjanibaddhaH pRSTaM ca - tvagRhe mantryasti na vaa| tataH so'vAdIt - svAminnasti / yatastena vicAritaM rAjJogre mRSAvAdamajalpanIyamityuktamasti nItau / uktaM ca - ___hitaM mitrapriyaM stribhiralIkamadhuraM dviSA / sAnukUlaM ca satyaM ca vaktavyaM svAminA saha // 1 // tatastena rAjJoktam - svAmin ! prabho ! yattvaM rAjagrAhyaM daNDAdikaM mArgayasi sacivapArzve tadahaM dadmi / kiM bahunA, yadrAjJA mArgitaM daNDAdikaM prArthitaM tattena svIyasvadAnena rAjA santoSitaH / amAtyo muJcitaH / tataH sa juhAramitro guNaiH jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ juhAramitte rAyasAhie maMtieNaM icchiyaM suhaM davAviyaM / jIviyadANaM davAviyaM / te juhAramittaguNe raMjiA pahANaM / piyA ! evameva jAva tao mittA paNNattA / taM jahA 1. dehamittA 2. kuTuMbamittA 3. dhammamittA / e tiNNimajjhe duve kittimA savvaTThA AleumittA / teNaM dehe kuTuMbe jIvaM no pAvaM vucchedai / pAvapuNNaM viNNAi / tayA NaM je dhammamittA te dhammaM vibhAi / no pAvapuNNaM vibhAi / dhammamitte no kAmaM vibhAi, siddhimaggaM vibhAi / piyA teNaM ahaM dehamittaM kuDaMbamittaM caittA dhammamittasaraNaM paDivajjissAmi / (jaMbU diTuMte sattarasamo uddeso samatto) aTThArasamo uddeso - sirisArarAyadiTuMto tae NaM jaMbU aTThamI bhAriyA jaitasirI evaM vayAsI - sAmI! esA kathA pitAsamAno / jambU vadati - priye ! evameva jIvasyAsya trayo vayasyAH prajJaptAH / te ke dehamitram, kuTumbamitram dharmamitrameteSAM trayANAM dehakuTumbadharmamitrANAM madhye dve mitre kRtrimamitre / sarvathA svakAryasAdhanaparAyaNe parakAryavimukhAdAnamitre / te dehakuTumbopame yena kAraNena dehakuTumbe jIvasya vRjinaM na vyucchittaH / pAtakavibhAginau staH / jIvasya puNyavibhAginau yAvatA puNyaprakRtiko janturbhavet tAvatA dehakuTumbe poSayati / dehakuTumbe parvamitrasamAne sukhenaM nivasataH / yAvajjIvo'yamamAtyaH sa sukhena tiSThati / yadA ca pApaprakRtiko bhavettadA tasya duHkhaM sampadyate / tadA duHkhavibhAginau na staH / tadA dehamapi svakIyaM na bhavati / kathaM pApaprakRtau satyAmAmayAdyanekavidhaduHkhaprAdurbhAve jIva ekAkI vedayati / tadA dehaM na rakSati jIvam / tadAnIM yo dharmasakhA namaskAramitrasamAnaH sa na dharmavibhAgI kintu pAtakavibhAgI / punaH puNyakAryodyogavibhAgI no siddhimaargvibhaagii| tasmAtpriye ! dehamitrakuTumbamitre'haM tyaktvA dharmamitrazaraNaM pratipadiSyAmi / (iti jambUdRSTAnte saptadazamoddezakaH) tato jambUpriyA'STamI jaitazrI priyaM pratyevaM vadati - svAmin ! eSA kalpitavArtA bhASitA / etayA vArtayA vayaM pratyayaM na kurmaH / kalpitavArtAyAM jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 79 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kappiyA vuttaMtA bhaasiyaa| evameva amhe na pttiyaami| jahA vippaputtI kappiyavuttaMtA / tahA sAmI ! tumaM suNeha - iheva bhArahe vAse zrIpure nayare sirisAra nAmA raayaa| niccaM khaarsio| gAhA-gIya-kavva-duhA-pahelI rsio| satthakusalo niccaM egasaMkahA suNei, tao pacchA rAyA bhoaNaM bhuMjai / te kahAvasaNI bhuuo| tayA NaM gihaM gihaM paDahaM vAyai / gihe gihe, paDiduvAre paIvAre ega rAyA paI kahA pruuvei| evaM gihadiTTha vArA bhANiyavvaM / vibhAyakAle rAyA saddAvei / ega kahA rAya paI bhAsai pacchA paDigaei / evaM sayA viharai / aNNayA ko vi mAhaNagehe koDaMbiyapurisA aagyaa| evaM vayAsI-rAyA saddAvei / tayA NaM te mAhaNo mahAmUDho aTTa veyai / tayA NaM te mAhaNagihe puttI evaM vayAsI - piyA ! ahaM rAyapaiM kahA parUvayAmi / piyA pratItirnotpadyate'smAkaM viprsutev| kalpitavRttAnta eSastadvArtI yUyaM svAmin ! shrunnut| ihaiva bharate zrIpurapattane zrIsAra nAmA rAjA rAjyaM zAsti / sa kIdRgasti / kathArasiko gAthAgItakAvyadodhakaprahelikArasiko'nekazAstrakuzalaH / nityamekAM satkathAM kalpitakathAM vA zruNoti / tataH pazcAdrAjA bhojanamabhyavaharati / sa rAjA kathAvyasanIbhUtastadA nagarAntarA gRhe gRhe paTahaM vAdayati / mArge mArge pratidvAre paTahavAdakAnAmevaM niyogo datto ye kecana rAjAno vidyante te te'pi lokAzca paurA mamAgre pratidinamekAM kathAM kathayantu / evaM sevakAnAmAjJAdAnenedRzI ghossnnoddhossaapitaa| tadanantaraM pratidinamekaikaM rAjA kathAM pRcchati rAjAnamapi prarUpayanti / pratidinaM vArAH kRtA jJAtavyAH / prAtaHkAle rAjA zabdApayati tam / sa ekAM kathAM rAjAnaM bhASate / te pazcAtpratinivartante pratigacchanti, itthaM rAjA vicarati / athAnyadA kasyacidviprasya gRhe kauTumbikapuruSAH samAgatAH, evaM vadanti-bho vipra ! rAjA bhavantaM zabdApayati / bhavatkathAvAro'sti, zIghra smehi| tadAnIM sa brAhmaNo mahAmUrkha ArttadhyAnaM vedayate / manasi vitarkayati / rAjAnamahaM kiM kathayiSye / tadA cintAturo jAtaH / tasya viprasya gRha ekA sutAsti / kIdRzI? surUpA salAvaNyA cArutarA sarvastrIzilpakuzalA / sA putrI taM mUrkhajanakaM jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AesaM giNhai / jeNeva rAyasahA teNeva uvAgacchai / rAyapAya paNAmei / sAmI! ahaM kahA bhAsAmi / rAyA vayai-bhAsaha / rAyA ! mama cariyaM saNeha / aNNayA mama juvvaNaM ammApia viyANIya ko vi gAme ko vi mAhaNaputtasaddhi kayA vivAha niccayaM / tayA NaM te mAhaNaputto mama rUvaviloyaNaTThAe mama gihamAgayo / teNaM samae mama gihe ammApiya natthi / ahaM egAgInI asthi / tae NaM te mAhaNaputto mama nimmalamai uvalakkhiyA viyANIyA Agao / teNaM mayA bahuvihA bhattAviyA bhoyaNanAhaNAi / tao pacchA mama gihamajjhe pallaMke tthiyo| mama sarIrabhogaM kaMkhae / maNa-vayaNa-nayaNa-hattheNa kAmarAgaM pAsavei / samassAe saddAvei / ahaM lajjATThAe te mAhaNaputtavayaNaM na ArAhiyA / te mAhaNANa evaM vayAsI - bho piya ! sigdhaM mA bhavaha / aikhuhAture ubhohatthe kiM bhuMjasi / pANiggahaNaM pacchA bhavvaM bhavissasi / tayA NaM te mAhaNo mama rUvamohakAmavasie udarasUlaM pAubbhUyaM / akAle mAhaNaputto kAlaM kiccA tayA NaM ahaM ciMtai / ko vi na yANai tao rammaM / evaM abbhatthimANe mayA tassa gihamajjhe khAyaM karei / te mAhaNA tattha dAviyA / uvari liMpamANe pratyevaM vadati - pitaH ! ahaM rAjAnaM kathA vyAcakhyAmi, prarUpayAmi / piturAdezaM gRhItvA yatra rAjasamAjikA tatraivopAgacchati / vinayapUrvakaM rAjApAdayoH praNamati / tato vakti ca - svAmin ! ahaM kathAM bhASayiSyAmi / rAjA vadati - bhASaya / rAjanmaccaritraM svAnubhUtaM zruNuta - ___anyadA mAM yauvanAvasthAmanuprAptAM mAtApitarau vijJAya kasmin bahirgrAme grAmINavADavaputreNa sArdhaM kRtavivAhanizcayau vicarataH / tataH sa brAhmaNasuto madrUpavilokanArthaM magRhe samAgataH / tasminsamaye pitarau mama gRhe na staH / ahamekAkinyasmi / yato viprasuto mannirmalamatirUpalakSaNArthaM maccAturyAdiguNaparIkSArthamAgataH / mayApi bahuvidhA bhaktivicchittinirmApitA / snAnabhojanatAmbulAdipratipattiH kRtA / tataHpazcAtsa viprasuto mahAntarA paryaGke sthito maccharIrajanyabhogamabhikAGkSati, cikIrSati / manovAkkAyanayanahastaiH kAmarAgaM prakaTayati / rAjan ! jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rammabhUmikae ko vi na yANai / tao pacchA mama ammApiyA gihamAgayA - tae NaM rAyA evaM vayAsI - mAhaNaputtI! esa kahA saccA vA asaccA / tayA NaM mAhaNaputtI vayai - rAyA ! ajjapuvvi je je kahA tume succA savve te saccA tao esa kahA saccA / rAyA tayA NaM vayai - esa'saccA / tahA sAmI! tumhe amhANaM kappiyakahA uvadaMsiyA teNa kahAe amha maNaM na bhiNNai / sAmI tumaM gihaM citttthh| amhArisI sarIrabhogaM bhuMjeha / pacchA jarAsamae saMjamaM saddhiM giNhaissaha / (jaMbU diTuMte aTThArasamo uddeso samatto) ___ eguNavIsamo uddeso - lalitAMgadiluto tae NaM jaMbU jayatasirIpaiM pattuttaraM bhAsai - piyA! ahaM lalitAMgasAricche samasyA'nyoktyAdinA mAmAkarayati, zabdApayati kAmaceSTAM ca darzayati / tathApi mayA trapayA viprasutavacanaM nAdRtaM nAcaritam / taM viprasutaM prati mayaivamuktam - bho priya ! sigdhaM mA bhava / jo aikhuhAure do hatthe kiM bhuMjasi pANiggahaNa pacchA savvaM bhavissasi / tataH tasya viprasutasya madrUpamohitakAmavazaMgatasyodaramadhye zUlaM samutpannam / tataH so brAhmaNasuto'kAle kAlaM kRtavAn / mRta ityarthaH / ___tadAnIM mayA vicintitametadvArtA ko'pi na jAnAti tadA ramyam, evamabhyarthya mayA tasmingRhamadhye gartA khanitA / sa viprasuto mRtakarUpastatra pUritaH, antarhito gomayenopari limpayitvA ramyA samAbhUmiH kRtA ko'pi na jAnAti yathA / tataH pazcAtmatpitarau gRhAntarA''gatau / tato rAjA'vadat - brAhmaNasute ! eSA kathA tvaduktA satyA vA astyaa| tadA viprasutA vadati - rAjan ! adyapUrvaM yA yA kathA bhavadbhiH zrutA tAH sarvAH satyA cettadaiSA kathApi satyA / tadA rAjA vadati - eSA'satyA / tathA svAmin ! bhavadbhirasmAkaM kalpitakathopadiSTA / tatkathayA vArtayAsmanmano na bhinatti / tasmAtsvAmingRhe tisstth| asmaccharIrabhogaM bhukSvA pazcAdvizrasAsamaye saMyama sArdhaM gRhISyAmaH / ( iti jambUdRSTAnte aSTAdazamoddezakaH) tato jambU jaitazriyaM pratyuttaraM vadati - priye'haM lalitAGgavaNiksadRzo na bhavAmi / yena bhavadmohavAkyairdharmamutsRjAmi / tadAnIM jaitazrI evamavAdIt - jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 82 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na bhavAmi / jeNa tumaM mohavayaNeNa dhammaM cayai / tayA NaM jayatasirI evaM vyaasii| sAmI ! te ko vi lalitAMga mama uvadaMseha / jaMbU vayai - iheva jaMbUddIve dIve bhArahe vAse vasaMtapure nayare satApaha NAmaM raayaa| tassa rUpavaI NAmaM devI / suheNaM viharai / aNNayA rUpavaI gavakkhe ThiyA / teNaM samaeNaM vavahArIputto lalitAMga nAmA pAsai / sA rUpavaI mohaM pattA / erisaM suMdarapurisasaddhiM kathaM kiilissaami| evaM abbhatthie ceDI saddhi sa lalitAMga saddAviyA / pacchaNNa gehe ThAviyo / jayA NaM paMcavihe kAmabhogasamae bhUo tae NaM rAyA rUpavaIgihe kilaNaTThAe uvAgacchai / tayA NaM rUpavaI bhayabhIA sa lalitAMgaM gahiya saMcAramalamajjhe ThAviyo / tattha mahAduhaM veyai naragasamANe / rAyA aMteurAo na nigacchai / laliyaMga dugaMdhamajjhe svAmin ! ko'sau lalitAGga ? mamopadizata / jambU vadati - zruNu priye ! / ihaiva jambUdvIpe dvIpe bhArate varSe vasantapuraM nAma puramasti / tatra zataprabhanAmA rAjA / tasya rUpavatI nAmnI paTTamahiSI sukhena viharati / anyadA rUpavatI gavAkSopari sthitA'sti / tasminsamaye vyavahArikaputraM lalitAGganAmAnaM yuvAnaM, sarUpaM, salAvaNyaM pazyati / sA rUpavatI kAmagrastA mohabhAvamupAgatA satI cintayati / yadyanena sArddha krIDayAmi, ratiM yadA'bhyasAmi tadA varam / evaM vicintya ceTyA prati nirdezo dattaH / yAhi, lalitAGgamAhUya nidhehi tayA''kAryAnIto so nijasaudhe rakSitaH, sthApitaH svamandiropari rakSitaH / yadAnIM paJcavidhakAmabhogasamayo jAtastadA sA yAvattatsAr3a kAmakrIDAM kartumabhyudyatA'bhUt / tadAnIM bhUpatI rUpavatIgRhe kaamkriiddaarthmupaagcchti| tadAnI rUpavatIdevI bhayabhItA taM lalitAGgaM parigRhya samalavastimalasthAnamadhye prakSiptaH sthApitaH / tatra mahAduHkhaM vedayate / rAjA tu kAmuko'mAtyaM rAjyadhuraM dattvA svayamantaHpurAnna nirgacchati / pratidinamaharnizaM tatraiva nivasati / lalitAGgo durgandhamaye'madhyasthAne sadA nivasati / na sphandati na pracalati / nirgantuM bahirna zaknoti / kadApi bhAjanakSAlanAvasare kiJciducchiSTAzanAnnasya kaNAni dAsI sthAlaM svacchayati mArjayati tadAnIM mukhavivare prakSepayati, azanAdi dadAti pAnIyaM ca paayyti| jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 3 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sayA citttthi| na phaMdai / na cli| na sakkai / kayA kayAM bhAyaNadhovavelAe kiMci asaNakaNaM dAsI muhaM khippai / nIraM muhaM dAvei / viTThAjIve laliyaMgaM korei / mahAveyaNA paaubbhuuyaa| ___tayA NaM te laliyaMgaammApiyA puttaviyoge ThANaM ThANaM viloyai puNa no paasi| puttaduhe ammApiya duhaM viharai / te laliyaMga evaM abbhatthie / adhuNA keNa vA uvAe nissarAmi / tayA puNaravi ihaM na AgacchAmi / evaM viharai / kaidiNe vAsA paaubbhuuaa| sa saMcAramajhe lalIyasarIraM dhovai / keNasamae niraMjaNa viyANiyA se laliya pnnttttho| niyagihe ammApiyasaMjoe aiva suheNaM viharai / piyA! te laliyaMgapaI te rUpavaI puNo vi saddAvei / te laliyaM devIgihe kiM Agacchai / vaDjantuvRttyeva lalitAGgo'vatiSThate / katicid vasaneSvatikrAnteSu tasya mahatI vyathA samutpannA prAdurbhUtAzcAdhiH / tadAnIM tasya mAtApitarau sutaviyogaduHkhAtau sthAne sthAne lalitAGgaM vilokayataH / purAntarAnveSayantAvitastataH zuddhiM kurutaH, trikacatuSkacatuSpathAdiSu punarna pazyataH / tataH putraduHkhArtI pitarau vicarataH / atha lalitAGgaH pazcAdevamabhyarthitavAn vicintitavAn saGkalpitavAn / ataH kenopAyena bahini:ssarAmi tadA punarapIha sthAne nAgacchAmi / lalitAGga evaM vicAryya viharati / katidineSu gateSu varSArAce prAvRTkAle varSA prAdurbhUtA tadyogenAntaniviSTo lalitAGgaH saJcAramalasthAnamadhyasthitaH svazarIraM nirnnenekti| prakSAlayati / tataH kasminsamaye vijanasamayaM vijJAya sa lalitAGgaH praNaSTa / nijagRhe mAtApitarau yatrasthastatraivopAgacchati / pazcAdatisasnehaM sasukhaM vicarati / jambU vadati - priye ! yathA lalitAGgo naSTvA gatastaM rUpavatI cedAhvayati, AkArayati tadA sa punardevIgRhe kimAyAti / nizcayena nAyAti svAmin ! priye ! tathaiva bhavadvacanamahaM na samAcarAmi, nAdarAmi, na pratIcchAmi, na tu mnye| ye kAtarapuruSAH bhavadvacanamArAdhayanti samAcaranti te varAkAH sajjAramalasannibhe garbhAvAse mahaduHkhaM prApnuvanti / tasmAtte narAH sAhasikAH, sasatvAH, pANDityalakSaNalakSitAH, suvicakSaNAH sarvathA bhavajjAtyavazyA'nAdhInA ye yuSmadvAkyairna bhinnA, na vyugRhItA, na nilInA, na vaJcitAH / tato'haM jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 84 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nicchayaM no Agacchai / tahA tumaM vayaNaM na maNNai / je kAtarA tumha vayaNa ArAhei se saMcAramalasamANe gabbhavAsaduhe pAvai / tamhA te purusA uttamA sAhasiA paMDiyA viyakkhaNa sacca jAti vasA je tumavayaNe na bhiNNA / je kAtarA bhavai te tumaM vayaNe bhiNNA / ahaM tahA laliyaMga iva na bheda payAmi / saMjamanayare pavissAmi / tumha saNehaM caittA / siddhimaggaM sAhissAmi ahaM / (jaMbUdiTThate ugaNIsamo uddeso samatto) tayA NaM te aTTha bAlayA saMbuddhA evaM vyaasii| sAmI! amhe tumaM saddhi saMjamaM viharissAmi / jaMbU vayai - evaM bhavau / tae NaM vibhAe aTThakulabAlayA ammApiya puttI saMjamaM viyANiyA saMbuddhA / jaMbUM saMyamaM succA jaMbUammApiya saMbuddhA / jaMbU bhAriyA annonnaM diTuMte succA pabhavaM paMcasayAjutta saMbuddhA / evaM paMcasayasagavIsa priye ! lalitAGga iva saMyamapUryAM svasadane prvishissyaami| tato bhavatsambandhisnehabhAvaM premabhAvaM premagranthi parityajya saMyamamArga sAdhayiSyAmyaham / (iti jambUdRSTAnte ekonaviMzatitamoddezakaH) tatastA aSTakulabAlikA jambUbhAryA navayauvanAH sambuddhA evaM vadanti / svAmin ! vayaM bhavatsArddha saMyame vihariSyAmaH / jambU vadati-itthameva bhavatu bahutaraM varam / tato vibhAtasamaye'STakulabAlikAmAtApitarau saMyamagrahaNaM vijJAya te'pi sambuddhAH / jambUsaMyamagrahaNe'vazyamudyatAM jambUpitarAvapi sambuddhau / prabhavo'pi jambUpatnInAmanyo'nyadRSTAntAni zrutvA paJcazatacaurasaMyuktaH pratibuddhaH / evaM sarve paJcazatAdhikasaptaviMzatijanAnAM vairAgyamanuprAptAH / paJcazatasaptaviMzatisaMyuktA vairAgikA jAtA ityrthH| ___ tadAnIM prabhavazcauro nagaradvArikAyAM yatraiva koNiko rAjA tatraivopAgacchati / rAjAnaM namaskRtya sarvaM paradravyaM yadyathAgRhItamupAdattamabhUt, tattathA dadAti / koNikarAjAnamitaretaraM kSAmayati / sarvaM svasthAnaM pratidarzayati / bhalApayarpayati c| tato yatraiva jambUsvAmigRhaM prabhavastatraiva sameti vadati ca - jambU dhanyo'si, jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ veraggA jaayaa| tayA NaM pabhava saparivArie jeNeva koNIe rAyA teNeva uvAgacchai / savvaparadhaNaM je jahA gahiaM te tahA pabhavaM dAvissai / koNIyarAyApaiM annonnaM khamAvei / savva dhaNaTThANaM rAyapaI daMsAvei / bhalAvei / appei / jeNeva jaMbU teNeva pabhava uvAgacchai vayai ya jaMbU dhaNNaM tumaM dhaNNaM ahaM jeNe coravasaNa sikkhiyaa| jeNa vasaNe tumasaddhi saMjamaM gihissAmi / tayA NaM koNiya vayai- pabhavA ! tumaM vijhanariMdaputtA tumaM saMjamaM esa tumaM kulamaggaM atthi / teNalakkhaNaM esa kmmjoe| puvi tumaM kule sayA dhammaThANaM evaM psNsi| rAyAi savvajaNA jeNeva sohamme NAma dhammAyarie teNeva uvAgacchai / AharaNaM cayai / vaMdai vaMdittA evaM vayAsI- sAmI ! saMsAraM nitthAreha / tae NaM sudhammAyarie evaM vayAsI - jaMbU ! saMjamaM niravahasi / kRtapuNyo'si tvaM yena tvayA mAM cauryavasanAnnivAritam / yena vyasane nivartite sati prabho ! tava samIpe prabhavaH samupAgataH / bho jambu ! dhanyastvamaSTAbhiH suMdarIbhirlalanAbhiH sArdhaM saMyamaM gRhISyasi / tyaktanavanavatikoTihATako bhaviSyasi / tadAnIM koNikanRpatiH prabhavaM vadati - prabhava ! tvaM vijjhanarendratanayo'si / jAne'ham / tava saMyamagrahaNametat kulakramAgataM paraMparAgatam / atha stenalakSaNametattavaprAcInakarmayogataH pUrvaM prabhavo'bhavat kulamanvayaM sadA dharmasthAnamevaM rAjAdayaH sarve janAH prasaMzanti prbhvm| tata RSabhadattazreSThI prabhAte jAte navanavadAnavidhiM kurvan yAcakebhyaH prayacchan yAyanmukhe mArgayati tattaddadanukrameNa yathA jamAlI tathA jambUdIkSAgrahaNArthaM nirgacchati / jambUsArddha paJcazatoparisaptaviMzatisaGkhyakA janAH saMyamagrahaNArthaM samutsukA nirgatAH / koNikarAjankRtamahAmahotsavA mahatADambareNa nAnAvidhatUryaininadbhiH gajarathahayapadAticaturvidhasainyaparivRttA sukhAsanasamAsInAH prasthitAH / sahasrapuruSavAhyAM zibikAyAM samAruhya jambU gItagAnatAnamAnapUrvakaM saMprasthitaH / yatraivasudharmasvAmipaJcamagaNadharaH samacaturasrasaMsthAnadharaH samavasRto'sti dharmAcAryastatraivopAgacchanti upAgatya sacittadravyANi mAlyAdi vyutsRjanti, acittadravyANi rakSanti, pazcAt triHpradakSiNIkRtya praNamanti, yathocitasthAne samupavizanti, bhUSaNAnyuttArayanti, jambUpramukhA evaM vakti - svAmin ! saMsArAsArAnnistAraya / tataH sudharma jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMjamaM dussaha mINadaMtalohacaNagA cAveyavvA dukkarA / evaM saMjamaM dukkaraM / jaMbU je niggaMthA bhavai te cauvIsa jiNavayaNaM sayA ArAhimANe viharai / taM jahA paMcasamiI, tigutti niccaM ArAhei 1 devaguru AsAyaNA nisehei 2 sIuNNaM na kaMkhai 3 paNahi viNA sayA calai 4 / loakamme viharai 5 egabhoaNaM niccaM 6 bhUmisayaNaM 7 aMbilAi tava 8 sayA jogamaNaM 9 duvIsaparisahA 10 rayaNI cauvihAraM 11 pamAyaparihAraM 12 apaDibaddhavihAraM 13 paragihaAhAragahiabhoaNaM 14 acittajalaM 15 asamaMjasa ajaMpaNaM 16 logavayaNasahaNaM 17 egaThANaM na vAsaM 18 khaMtidharaM 19 paDilehaNapamajjaNaM 20 guruvayaNappamANaM 21 niccaM suapaThaNaM 22 gurukulavAsasevaNaM 23 mahavvayaArAhiyavvAiM 24 evameva pavvajjA dussahA / jahA mehe tahA pacchAtAvaM bhavissasi / tamhA maNa thiraM kuru / jahA arahaNNaga / jaMbU vayai - bhayavaM! kovi arhnnnngo| svAmIdharmAcArya evaM vadati - bho jambu! saMyama duSkaramasti na nirvAhayiSyasi yathA madanadazanairayazcanakAzcarvituM duSkarA evaM saMyamamArgamapiduSkaraM duHshm| jambu ! ye nirgranthA bhavanti taccaturviMzativacanAnyArAdhayanti vicaranti / tadyathA - paJcasamititriguptayoH nityamArAdhayanti 1 / devagurvAzAtanA na sevayanti 2 / zItoSNaM nAbhikAGkSanti 3 / upAnavinA sadA pracalanti 4 / locakarme vicaranti 5 / nityamekavAraM bhojanaM kurvanti 6 / bhUmizayanam 7 / AcAmlAditapaH kurvanti 8 / sarvadA manavacanakAyayogasthirIkaraNam 9 / dvAviMzatipariSahasahanam 10 / naktaM caturvidhAhAraparivarjanam 11 / pramAdapariharaNam 12 / apratibaddhaviharaNam 13 / parigRhItAhArAdikabhojanam 14 / acittajalapAnam 15 / asamaJjasAjalpanam 16 / lokadurvacanaM sahanam 17 / ekasthAnaM na nivasanam 18 / kSAntikaraNam 19 / pratilekhena pramArjanaparatvam 20 / guruvacanapramANakaraNam 21 / niSparigrahaparivarjanam 22 gurukulasevanam 23 / mahAvratAnyArAdhitavyAni 24 / evaMvidhaprakArairanyairapi pravrajyA duSkarA duHshaa| jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaMbU! tayarA NAma nayarIe datta NAmaM vaNijo vasai / tassa bhAriyA bhddaa| tassa putta arhnnnn| sAhu saMjoe teNaM tao pavvajjAe smaagyaa| putta bhikkhAyariyA na niyAsei sukumaaltttthaae| keNadiNe sAhupiyA divaM gataH / tao pacchA arahaNNaniggaMthe goaragga paviTTho / teNaM samae uNhakAle hotthA / arahaNNagao uNhakAle parisaha asahamANo ko vi vavahArIgihacchAe tthiyo| tae NaM vavahAragaitthI tassa pai paradesa niggyo| aIva virahaNI se NaM gavakkhe tthie| suMdara ko vi vimalasAhu arahaNNagaM pAsai / pAsaittA haTThA / kAmavihavalA jAyA / sa niggaMtha saddAviyA evaM vyaasii| sAmI ! esa juvvaNe saMjamaM na juttaM / dussahamaggaM mA dhreh| esa jarAsamayalakkhaNe / tumaM mama gihe ciTThaha / mama dhaNaM mama sarIraM vilaseha / arahaNNaga aNagAro bho jambu ! yathA meghakumAro jJAtAdharmakathAyAM prathamAdhyayane saMyame viraktacitto'bhUt tathA pazcAttApo bhavato'pi bhaviSyati tasmAnmanasthiraM kuru / yathA'rahannakastathA tvamapi saMyame'sthiracitto bhaviSyasi / tadA jambU vakti-bhagavan ! ko'yamarahannako / jambu ! zruNu tagarAnagaryAM dattanAmA vaNikparivasati / tasya bhadrA bhAryA / suto'rahannakastataste trayo'pi sAdhusaMyogato vairAgyAcca pravrajitAH / tataH pitAsAdhuH sutaM bhikSAcaryAyAM na niSkAsayati sukumAlanimitam / katipayadineSu gateSu sAdhupitA divNgtH| tataH pazcAdarahannakanimrantho gaucaryAM praviSTo nirgataH / tasminsamaya uSNakAlo'bhavat / tadAnImarahannakoSNapariSahaM nidAghamasahamAnaH kasyacidvyavahArikagRhAdhacchAyAyAM sthitaH / strIpatiH svayameva vyavahArakRte paradeze pravAse nirgto'sti| tataH sA proSyabhartRkAtIvavirahiNI gavAkSajAlakopari sthitAsti / sA sundaraM sukumAlAGgaM salAvaNyaM sayauvanamarahannakaM sAdhuM pazyati / taM vilokya hRSTA tuSTA kAmavihvalA jaataa| svaceTI tamAhvAnAya preSitA / sA dAsI mandirAduttIrNA yatraivAdhobhUmiM tatra gatvaivaM vakti - bho nirgranthasAdho ! matsvAminI tvAmAkArayati yAvattvAM zabdApayati / tataH sAdhustaddarzitasopAnAvalyAM caTitastadvacasA mandiro-paribhUmyAM gataH / tadAnIM jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maNavayaNanayaNa vehiA / tattha suhaM kAmabhogaM dhaNaM vilasamANe viharai / jaMbu ! itthimohe ko vi sAhasikanarA kAtarA na bhavai / naMdiseNasAricche vesagihe vsiaa| jaMbU tao apara ko NAma / tayA NaM te arahaNNagamAyA nayaramajjhe arahaNNagaM sojjhai / puNo no pAsai / tayA NaM te ammAsAhuNI vihulA bhUA / arahaNNaga arahaNNaga pokkAraM karei nayaramajjhe phirai / te gavakkhahiDhei saahunniimaagyaa| arahaNNaga vayaNaM succA ammA uvlkkhiyaa| ahe uttarei evaM vayAsI - mAyA ! mA ruyai ahaM tava puttA / mAyA evaM vayAsI - arahaNNagA saMjamaM rUvaM kihaM / ammA maeNaM saMjamaM na calati / sAhasI nareNaM calai / ahaM ammA kAtarA / tayA NaM sAhuNImAyA evaM vayAsI - arahaNNagA tumaM kula viloyh| ciMtAmaNiahiaguNaM saMjamaM mA cyh| esa vayaNaM succA saMbuddho / puNaravi saMyamaM ArAhamANe uNhakAle saivaM vadati - svAmin ! etannavayauvanaM tava zarIramIdRgavasthAyAM saMyamaM na yuktam / bhavatAM duSkaraM dussahaM mArga mA dhara ! kathaM cAtmAnaM mahatA kaSTena pariklizyasi / svAmin ! etajjarAvasthAyAM yogyalakSaNam ! tasmAt tvaM svAmin ! magRhe tiSTha madvacanaM maccharIrabhogaM vilasaya bhukSva prAptamidaM yauvanaM saphalaM kuru| tataH so'rahannakaH sAdhuH rAmAnayanabANairvAkbANairviddhaH saMyamaM tyaktvA sukhena kAmabhogaM dhanaM ca vilasayati / bhogAn paJcedriyasukhAn bhuJjamAno vicarati / saMyamamArgaM hitvA gRhasthAzramasukhanimagnasvAntavRttiravAtiSThata / bho jambu ! strImohe ke ke sAhasikA'pi kAtarA na bhavanti ? nandiSeNasadRzA'pi vezyAgRha uSitA / jambu! tato'pare ke ke gaNyante nAmnA bahavo janA moharAjavazaMgatA manmathapAzanibaddhAH saMyatAH / tataH pazcAtsA'rahannakamAtRsAdhvI nagarImadhye'rahannakArthaM sarvAnagarI zodhayati sutaM gaveSayati / tato bahutaraM bhrAntvA tathApi na pazyati tadAnIM sA mAtRsAdhvI vihvalA vikalA jAtA / arahannaka arahannaka iti pUtkurvantI nagaryAntarA vIthyAntarA ca paribhramati / tataH sA yatrArahannako yasmin harmaNi nivasati taddharmyagavAkSAdho mAtAsAdhvI samAgatA arahannaka arahannaka iti mukhe pralapantI / tato'rahanakena jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNasaNe viharai / uNhavisamaparisahaM sahai / jahA navanIaMtahA sarIraM sahiyamANe divaM ge| egAvayArI bhavissai / tahA jaMbU saMjamaM dussahaM / (jaMbU dilute vIsamo uddeso samatto) tayA NaM jaMbU dhammAyariyapaI evaM vayAsI / kAtarANAM dussahA sAhassINaM sulahA / tae NaM suhammAyarie NANajoe nimmalajIvaM viyANiA jAva pvviaa| te jaMbU solasasaMvacchare gihavAsaM sattarasame saMvacchare saMjamaM pvviyaa| saMjame tavasA appANaM bhAvamANe viharai / aNega chaTThaTThamadasamaduvAlasamAsaddhamAsakhamaNa tavaM kujjaa| vIsavarisa chaumatthakAle viharai / suhajjhANe kevalanANe samuppaNNe / mandiroparisthitena mAtRvacanamupalakSya mandirAdadharuttarati, mAtRnediSTamupAgatyaivaM vadatimAtaH ! mA roda, ahaMtvadaGgajo'smi / tato mAtaivaM vadati - bho'rahanaka putra ! tava svarUpaM saMyamarUpaM kv| tato'rahannako vakti - mAtaH ! mayA saMyama caraNaM pAlayitumazakyate / saMyamamArgamatizayitaduSkaraM yAvajjIvam / atazcAritraM pAlayitumasamartho'haM mAtaH sAhasikaM tapaH kartuM na zakto'smi / mAtarahaM caraNe kAtaro'smi / tadAnIM mAtRsAdhvI vadati - arahannaka suta ! kulasanmukhaM viloky| putra svAnvayaM pazya / putra cintAmaNeradhikaguNaM saMyamaM mA tyaja / mAturetadvAkyaM zrutvA punaH sambuddhaH saMyamamArAdhayannuSNakAle'nazanena vicarati atyuSNatRSApariSahaM titikSati sahati / tena pariSaheNa yathA navanItaM tathA tasya zarIraM dravati kSarati / tatpariSahaM sahamAnaH stokakAlenaiva kAlaM kRtvA devaloke gataH / kAlaM kSaye tata ekAvatAreNa siddhiM gamiSyati / tathA jambu ! saMyamamArgamatIvadussaham / (iti jambUdRSTAnte viMzatitamoddezakaH) _tadAnantaraM jambU sudharmasvAminaM dharmAcAryamevaM vadati - svAmin ! bhavadbhiruktaM tatsatyaM paraM kAtarANAM duSkaraM dussahaM sAhasikAnAM zUravIrANAM sulabhaM sukaram / tataH sudharmAcAryo jJAnopayogena nirmalajIvaM tanmuktigAminaM ca vijJAya yAvatpravrAjayati / anye'pi paJcazatasaptaviMzatyadhikA prabhavAdayaH pravrAjitA / sa ca jambU SoDaza jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauAlIsasaMvacchare kevalapariyAyaM paaunnissi| asIsaMvaccharAiM savvAuyaM pAlai pAlaittA jAva savvadukkhappahINa bhvissi| seNiA! amha pacchA causaTuiM saMvacchare kevalI bhavissai / taM jahA-duvAlasasaMvacchare goyamakevalI pacchA, aTThamasaMvacchare sohammakevalIA pacchA cuAlIsaM saMvaccharaM jaMbU kevalI bhavissati / seNiA! jaMbU pacchA dasavayaNA vuccheyA / taM jahA-maNapajjavanANe 1, paramohIladdhI 2, pulAyaladdhI 3, AhAragasarIre 4, khAyagasammatte 5, uvasaMtamohe 6, jiNakappe 7, saMjamatiyaM 8, kevalanANe 9, siddhimagge 10 dasavayaNaM vuccheyaM jAissati / seNiA ! esa jaMbU paMcabhavadiTuMte saMkheveNa bhaNiyavvaM / aNNayaragaMthe vitthArapauraM bhavissati / esa jaMbUcariyaM je succA saddahanti se ArAhagA bhaNiyA / (jaMbU ajjhayaNe egavIsamo uddeso samatto) evaM jaMbUajjhayaNaM sammattaM / saMvatsarANi gRhavAse gRhasthAzrame sthitvA saptadazamasaMvatsare pravrajito dIkSitaH / atha saMyamopAdAnAntaraM saMyamena tapasA cAtmAnaM bhAvayanvicarati / bahUni SaSTASTamadazamadvAdazamAsArddhamAsakSapaNAditapaH karoti / sa jambU viMzativarSANi chadmasthena vihrti| tataH zubhadhyAnena kevalavarajJAnaM samutpanne catuzcatvAriMzadvarSANi kevaliparyAyaM paalyissyti| tataH sarvANyazItisaMvatsarANi sarvAyuH pAlayitvA yAvatsarvaduHkhakSINo jAtijarAmaraNavipramukto bhaviSyati / bho zreNika! asmatpazcAccatuHSaSTi saMvatsareSvatikrAnteSu jambUkevalI siddhiM gamiSyati / zreNika ! jambUpazcAddazavacanAni vyucchinnAni bhaviSyanti / te ca maNapajjavanANe 1 paramohaladdhI 2 pulAyaladdhI 3 AhAragaladdhI 4 AhAragasarIra 5 / khAyakasamatte 6 uvasaMtamohe 7 saMyamatigaM 8 kevalanANe 9 siddhimaggo 10 / dazavacanAni vyucchedaM yAsyanti / zreNika ! etat jambUsvAmipaJcabhavadRSTAntaM sakSepeNa bhaNitavyam, anyataragranthe vistAro pracuro bhvissyti| etat jambUcaritraM zrutvA zraddadhiSyante te ArAdhakA bhaNitA jJAtavyAH / (iti jambUdRSTAnte ekaviMzatitamoddezakaH) etad jaMbUcaritraM samAptaM sNpuurnnmgaat| jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-1 caritrAntargatollikhitAgamapAThanidarzanam nayaravaNNao teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM caMpA nAma nayarI hotthA, rithimiyasamiddhA pamuiyajaNajANavayA AiNNajaNamaNussA halasayasahassasaMkiTThavikiTThalaTThapaNNattaseusImA kukkuDasaMDeagAmapaurA ucchujavasAlikaliyA gomahisagavelagappabhUtA AyAravaMtaceiyajuvaivivihasaNNiviTThabahulA ukkoDiyagAyagaMThibheya(ga) bhaDatakkarakhaMDarakkharahiyA khemA NiruvaddavA subhikkhA vIsatthasuhAvAsA aNegakoDikuDuMbiyAiNNaNivvuyasuhA NaDaNaTTagajallamallamuTThiyavelaMbayakahagapavagalAsaga AikkhagalaMkhamaMkhatUNaillatuMbavINiyaaNegatAlAyarANucariyA ArAmujjANaagaDatalAgadIhiyavappiNiguNovaveyA naMdaNavaNasannibhappagAsA / uvviddhaviulagaMbhIrakhAyaphalihA cakkagayamusuMDhiorohasayagghijamalakavADaghaNaduppavesA dhaNukuDilavaMkapAgAraparikkhittA kavisIsayavaTTaraiyasaMThiyavirAyamANA aTTAlayacariyadAragopuratoraNauNNayasuvibhattarAyamaggA cheyaayriyriydddhphlihiNdkiilaa| vivaNivaNicchettasippiyAiNNaNivvuyasuhA siMghADagatigacaukkacaccarapaNiyAvaNavivihavatthuparimaMDiyA surammA naravaipaviiNNamahivaipahA aNegavaratugamattakuMjararahapahakarasIyasaMdamANIyAiNNajANabhuMgA vimaulaNavaNaliNisobhiyajalA paMDuravarabhavaNasaNNimahiyA uttANaNayaNapecchaNijjA pAsAdIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA // (aupapAtika sUtra sUtra-1) ceiyavaNNao tIse NaM caMpAe NayarIe bahiyA uttarapuratthime disIbhAe puNNabhadde NAmaM ceie hotthA, cirAIe puvvapurisapaNNatte porANe saddie bittie kittie NAe sacchatte sajjhae saghaMTe sapaDAge paDAgAipaDAgamaMDie salomahatthe kayaveyadie lAulloiyamahie gosIsasarasarattacaMdaNadaddaradiNNapaMcaMgulitale uvaciyacaMdaNakalase caMdaNaghaDasukayatoraNapaDiduvAradesabhAe Asattosattaviula vaTTavagghAriyamalladAmakalAve paMcavaNNasarasasurahimukkapupphapuMjovayArakalie kAlAgurupavarakuMdurukkaturukkadhUvamaghamaghaMtagaMdhudhuyAbhirAme sugaMdhavaragaMdhagaMdhie gaMdhavaTTibhUe NaDaNaTTagajallamallamuTThiyavelaMbagapavagakahagalAsagaAikkhagalaMkhamaMkhatUNaillatuMbavINibhuyagamAgahaparigae bahujaNajANavayassa vissuyakittie bahujaNassa Ahussa AhuNijje pAhuNijje jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ accaNijje vaMdaNijje namaMsaNijje pUyaNijje sakkAraNijje sammANaNijje kallANaM maMgalaM devayaM ceiyaM viNaeNaM pajjuvAsaNijje divve sacce saccovAe saNNihiyapADihere jAgasahassabhAgapaDicchae bahujaNo accei Agamma puNNabhadaM ceiyaM 2 (aupapAtika sUtra sU0... 2) se NaM puNNabhadde ceie ekeNaM mahayA vaNasaMDeNaM savvao samaMtA saMparikkhitte, se NaM vaNasaMDe kiNhe kiNhobhAse nIle nIlobhAse harie hariobhAse sIe sIobhAse giddhe giddhobhAse tivve tivvobhAse kiNhe kiNhacchAe nIle nIlacchAe harie hariyacchAe sIe sIyacchAe giddhe NiddhacchAe tivve tivvacchAe ghaNakaDiakaDicchAe ramme mhaamehnnikurNbbhuue| teNaM pAyavA mUlamaMto kaMdamaMto khaMdhamaMto tayAmaMto sAlamaMto pavAlamaMto pattamaMto pupphamaMto phalamaMto bIyamaMto aNupuvvasujAyarUilavaTTabhAvapariNayA ekkakhaMdhA aNegasAlA aNegasAhappasAhaviDimA aNeganaravAmasuppasAriaaggejjhaghaNaviulabaddhakhaMdhA acchiddapattA aviralapattA uvaNiggayaNavataruNapattapallavakomalaujjalacalaMtakisalayasukumAlapavAlasohiyavaraMkuraggasiharA NiccaM kusumiyA NiccaM mAiyA NiccaM lavaiyA NiccaM thavaiyA NiccaM gulaiyA NiccaM gocchiyA NiccaM jamaliyA NiccaM juvaliyA NiccaM viNamiyA NiccaM paNamiyA NiccaM kusumiyamAiyalavaiyavaiyagulaiyagocchiyajamaliyajuvaliyaviNamiyapaNamiyasuvibhattapiMDamaMjarivaDiMsayadharA suyabarahiNamayaNasAlakoIlakohaMgakabhiMgArakakoMDalakajIvaMjIvagaNaMdImuhakavilapiMgalakkhagakAraMDacakkavAyakalahaMsasArasaaNegasauNagaNamihuNaviraiyasaDhuNNaiyamahurasaraNAie suramme saMpiDiyadariyabhamaramahukaripahakaraparilintamattachappayakusumAsavalo lamahuragumagumaMtaguMjaMtadesabhAge abmaMtarapupphaphale bAhirapattocchaNNe, pattehi ya pupphehi ya ucchaNNapaDivalicchaNNe sAuphale niroyae akaMTae NANAvihagucchagummamaMDavagarammasohie vicittasuhakeubhUe vAvIpukkhariNIdIhiyAsu ya sunivesiya rmmjaalhre| piMDimaNIhArimasugaMdhisuhasurabhimaNaharaM ca mahayA gaMdhaddhaNi muyaMtA NANAvihagucchagummamaMDavakagharakasuhaseukeubahulA aNegarahajANajuggasiviyapavimoyaNA surammA pAsAdIyA darisaNijjA abhirUvA paDirUvA (aupapAtika sUtra-sU... 3) tassa NaM vaNasaMDassa bahumajjhadesabhAe ettha NaM mahaM ekke asogarapAyave paNNatte, kusuvikusavisuddharukkhamUle mUlamaMte kaMdamaMte jAva pavimoyaNe suramme pAsAdIe darisaNijje jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhirUve paDirUve / se NaM asogavarapAyave aNNehiM bahUhiM tilaehiM lauehiM chattovehiM sirIsehiM sattavaNNehiM dahivaNNehiM loddhehiM dhavehiM caMdaNehiM ajjuNehiM NIvehiM kuDaehiM savvehi phaNasehiM dADimehiM sAlehiM tAlehiM tamAlehiM piyaehi piyaMgUhi purovagehiM rAyarukkhehi NaMdirukkhehiM savvao samaMtA saMparikkhitte, te NaM tilayA lavaiyA jAva NaMdirukkhA kusavikusavisuddharUkkhamUlA mUlamaMto kaMdamaMto, eesi vaNNao bhANiyavvo, jAva sibiyapavimoyaNA surammA pAsAdIyA darisaNijjA abhirUvA pddiruuvaa| te NaM tilayA jAva NaMdirukkhA aNNehiM bahUhiM paumalayAhiM NAgalayAhiM asoalayAhiM caMpagalayAhiM cUyalayAhiM vaNalayAhiM vAsaMtiyalayAhiM aimuttayalayAhiM kuMdalayAhiM sAmalayAhiM savvao samaMtA saMparikkhittA / tAo NaM paumalayAo NiccaM kusumiyAo jAva vaDiMsayadharIo pAsAdIyAo darisaNijjAo abhirUvAo paDirUvAo (aupapAti sUtra-sU0 ... 4) tassa NaM asogavarapAyavassa heTThA Isi khaMdhasamallINe ettha NaM mahaM ekke puDhavisilApaTTae paNNate, vikkhaMbhAyAmaussehasuppamANe kiNhe aMjaNaghaNakivANakuvalayahaladharakosejjAgAsakesakajjalaMgIkhaMjaNasiMgabhedariTThayajaMbUphalaasaNakasaNabaMdhaNaNIluppalapattanikaraayasikusumuppagAse marakatamasArakalittaNayaNakIyarAsivaNNe NiddhaghaNe aTThasire AyaMsayatalovame suramme IhAmiyausabhaturaganaramagaravihagavAlagakiNNararurusarabhacamarakuMjaravaNalayapaumalayabhatticitte AINagarUyabUraNavaNItatUlapharise sIhAsaNasaMThie pAsAdIe darisaNijje abhirUve paDirUve // (aupapAtika sUtra-sU0... 5) 14 jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | mehakumAracariyaM tate NaM se mehe kumAre samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie dhamma soccA, Nisamma, haTThatuDhe samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AdAhiNaM padAhiNaM kareti karittA, vaMdati, namasai namaMsittA evaM vadAsI-saddahAmi NaM bhaMte ! NiggaMthaM pAvayaNaM; evaM pattiyAmi NaM, roemi NaM, abbhuTThami NaM bhaMte ! niggaMthaM pAvayaNaM; evameyaM bhaMte ! tahameyaM, avitahameyaM, icchitameyaM, paDicchayameyaM bhaMte !, icchitapaDicchiyameyaM bhaMte ! se jaheva taM tubbhe vadaha jaM, navaraM devANuppiyA !, ammApiyaro ApucchAmi, tao pacchA muMDe bhavittA NaM pavvaissAmi; ahAsuhaM devANuppiyA!, mA paDibaMdhaM kareha; tate NaM se mehe kumAre samaNaM bhagavaM mahAvIraM vaMdati, namaMsati vaMdittA namaMsittA jeNAmeva cAugghaMTe Asarahe teNAmeva uvAgacchati cAugghaMTaM AsarahaM dUrUhati dUrUhittA mahayA bhaDacaDagarapahakareNaM rAyagihassa nagarassa majjhaM majjheNaM jeNAmeva sae bhavaNe teNAmeva uvAgacchati, uvAgacchittA cAugghaMTAo AsarahAo paccorUhati, paccorUhittA jeNAmeva ammApiyaro teNAmeva uvAgacchati uvAgacchittA ammApiUNaM pAyavaDaNaM kareti karittA evaM vadAsI-evaM khalu ammayAo!, mae samaNassa bhagavato mahAvIrassa aMtie dhamme NisaMte, se vi ya me dhamme icchite, paDicchite abhiruie; tato NaM tassa mehassa ammApiyaro evaM vadAsI dhanne si tumaM jAyA ! saMpuno0..., kayattho0..., kayalakkhaNo'si tumaM jAyA !, jannaM tume samaNassa bhagavao mahAvIrasya aMtie dhamme NisaMte, se vi ya te dhamme icchite, paDicchite, abhiruie; tato NaM se mehe kumAre ammApiyaro doccaM pi taccaM pi evaM vadAsI evaM khalu ammayAto !, mae samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtieM dhamme nisaMte, se vi ya me dhamme0... icchiyapaDicchie, abhiruie; taM icchAmi NaM ammAyAo !, tubmehiM abbhaNunAe samANe samaNassa bhagavato mahAvIrassa aMtie muMDe bhavittA NaM agArAto aNagAriyaM pavvaittae, tate NaM sA dhAriNI devI tamaNiTuM, akaMtaM, appiyaM, amaNunnaM, amaNANaM, asuyapuvvaM; pharusaM giraM soccA, Nisamma, imeNaM etArUveNaM maNomANisaeNaM mahayAputtadukkheNaM abhibhUtA samANI seyAgayaromakUvapagalaMtavilINa gAyA, soyabharapaveviyaMgI, NitteyA, dINavimaNavayaNA, karayalamaliya vva kamalamAlA, takkhaNaulugadubbalasarIrA lAvannasunnanicchAyagayasirIyA, pasiDhilabhUsaNapaDatakhummiyasaMcunniyadhavalavalayajaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 95 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pabbhaTThauttarijjA, sUmAlavikinakesahatthA, mucchAvasaNaTThaceyagaruI, parasuniyatta vva caMpakalayA, nivvattamahima vva iMdalaTThI, vimukkasaMdhibaMdhaNA koTTimatalaMsi, savvaMgehi dhasa tti paDiyA; tate NaM sA dhAriNI devI sasaMbhamovattiyAe turiyaM kaMcaNabhiMgAramuhaviNiggayasIyalajalavimaladhArAe parisiMcamANA, nivvAviyagAyalaTThI ukkhevaNatAlavaMTavIyaNagajaNiyavAeNaM saphusieNaM aMteuraparijaNeNaM AsAsiyA samANI muttAvalisannigAsapavaDaMtaaMsudhArAhiM siMcamANI paohare kaluNavimaNadINA royamANI, kaMdamANI, tippamANI, soyamANI, vilavamANI mehaM kumAraM; evaM vayAsI / (jJAtAdharmakathA sUtra-sUtram-26 // tumaM si NaM jAyA !, amhaM ege putte iTe, kaMte, pie, maNunne, maNAme, thejje vesAsie, sammae, bahumae, aNumae, bhaMDakaraMDagasamANe rayaNe, rayaNabhUte, jIviyaussAsaya, hiyayANaMdajaNaNe, uMvarapuppha va dullabhe savaNayAe, kimaMga ! puNa pAsaNayAe ? No khalu jAyA ! amhe icchAmo khaNamavi vippaogaM sahittate, __taM bhuMjAhi tAva jAyA !, vipule mANussae kAmabhoge jAva tAva vayaM jIvAmo,tao pacchA amhehiM kAlagatehiM, pariNayavae vaDDiyakulavaMsataMtukajjaMmi aNagAriyaM pavvaissasi ! tate NaM se meha kumAre ammApiUhiM evaM vutte samANe ammApiyaro, evaM vadAsI-taheva NaM taM ammatAyo ! jaheva NaM tumhe mamaM evaM vadaha tumaM si NaM jAyA !, amhaM ege putte taM ceva jAva nirAvayakkhe samaNasassa bhagavao mahAvIrassa jAva pavvaissasi, evaM khalu ammayAo ! mANussae bhave adhuve, aNiyae, asAsae, vasaNasauvaddavAbhibhUte, vijjulayAcaMcale, aNicce, jalabubbuyasamANe, kusaggajalabiMdusannibhe, saMjhabbharAgasarise, suviNadaMsaNovame, saDaNapaDaNaviddhaMsaNadhamme, pacchA puraM ca NaM avassa vippajahaNijje, se keNaM jANati ammayAo ! ke puvvi gamaNAe ? ke pacchA gamaNAe ? taM icchAmi NaM ammayAo! tubbhehiM abbhaNunnAte samANe samaNasassa bhagavato mahAvIrassa jAva pavvatittae; tate NaM taM mehaM kumAraM ammApiyaro evaM vadAsI-imAto te jAyA ! sarisiyAo, sarisattayAo, sarisavvayAo, sarisalAvannaruvajovvaNaguNovayAo, sarisehito rAyakulehito ANiyalliyAo bhAriyAo, taM bhuMjAhi NaM jAyA ! etAhiM saddhiM vipule mANussasae kAmabhoge, tao pacchA bhuttabhoge samaNassa bhagavao mahAvIrassa jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAva pavvassasi; tate NaM se mehe kumAre ammApitaraM, evaM vadAsI-taheva NaM ammayAo! jannaM tubbhe mamaM; evaM vadaha-imAo te jAyA ! sarisiyAo jAva samaNassa bhagavao mahAvIrassa pavvaissasi; evaM khalu ammayAo ! mANussagA kAmabhogA asuI, asAsayA, vaMtAsavA, pittAsavA, khelAsavA, sukkAsavA, soNiyAsavA, durussAsanIsAsA, duruyamuttapurisapUyabahupaDipunnA, uccArapAsavaNakhelajallasiMghANagavaMtapittasukkasoNitasaMbhavA, adhuvA, aNitiyA, asAsayA, saDaNapaDaNaviddhaMsaNadhammA, pacchA puraM ca NaM avassavippajahaNijjA; se keNaM ammayAo ! jANaMti ke puvviM gamaNAe? ke pacchA gamaNAe ? taM icchAmi NaM ammayAo ! jAva pavvatittae / tate NaM taM mehaM kumAraM ammApitaro, evaM vadAsI-ime te jAyA! ajjayapajjayapiupajjayAgae subahu hiranne ya, suvaNNe ya, kaMse ya dUse ya, maNimottie ya, saMkhasilappavAlarattarayaNasaMtasArasAvatijje ya, alAhi jAva AsattamAo kulavaMsAo pagAmaM dAuM; pagAmaM bhottuM, pakAmaM paribhAeuM, taM aNuhohi tAva jAva jAyA ! vipulaM mANussagaM iDDisakkArasamudayaM, tao pacchA aNubhUyakallANe samaNassa bhagavao mahAvIrassa aMtie pavvaissasi;tate NaM se mehe kumAre ammApiyaraM evaM vadAsI--taheva NaM ammayAo ! jaNNaM taM vadaha ime te jAyA ! ajjagapajjagapi0..., jAva tao pacchA aNubhUyakallANe pavvaissasi, evaM khalu ammayAo ! hiranne ya, suvaNNe ya, jAva sAvatejje aggisAhie, corasAhie, rAyasAhie, dAiyasAhie, maccusAhie; aggisAmanne jAva maccusAmanne, saDaNapaDaNaviddhaMsaNadhamme; pacchA puraM ca NaM avassavippajahaNijje, se ke NaM jANai ammayAo ! ke jAva gamaNAe taM icchAmi NaM jAva pavvatittae / tate NaM tassa mehassa kumArassa ammApiyaro jAhe no saMcAei mehaM kumAraM bahUhi visayANulomAhiM AghavaNAhi ya, pannavaNAhi ya, sannavaNAhi ya, vinavaNAhi ya; Aghavittae vA, pannavittae vA, sannavittae vA, vinavittae vA, tAhe visayapaDikUlAhiM saMjamabhauvveyakAriyAhiM pannavaNAhiM panavemANA; evaM vadAsI--esa NaM jAyA !, niggaMthe pAvayaNe sacce aNuttare, kevalie, paDipunne, NeyAue, saMsuddhe, sallagattaNe, siddhimagge, muttimagge, nijANamagge, nivvANamagge, savvadukkhappahINamagge, ahIva egaMtadiTThIe, khuro iva etaMgadhArAe, lohamayA iva javA cAveyavvA, vAluyAkavale iva nirassAe, gaMgA iva mahAnadIpaDiseyagamaNAe, mahAsamuddo iva bhUyAhi duttare, tikkhaM caMkamiyavvaM, garuaM laMbeyavvaM, asidhAra vva saMcariyavvaM, No ya khalu kappati jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAyA ! samaNANaM niggaMthANaM AhAkammie vA, uddesie vA, kIyagaDe vA, Thaviyae vA,raiyae vA dubbhikkhabhatte vA, kaMtArabhatte vA, vaddaliyAbhatte vA, gilANabhatte vA, mUlabhoyaNe vA, kaMdabhoyaNe vA, phalabhoyaNe vA, bIyabhoyaNe vA, hariyabhoyaNe vA, bhottae vA, pAyae vA; tumaM ca NaM jAyA !, suhasamucie, No ceva NaM duhasamucie; NAlaM sIyaM, NAlaM uNhaM, NAlaM khuhaM, NAlaM pivAsa; NAlaM vAiyapittiyasibhiyasannivAiyavivihe rogAyake, uccAvae, gAmakaMTae, bAvIsaM parIsahovasagge, udinne samma ahiyAsittae; bhuMjAhi tAva jAyA !, mANussae kAmabhoge, tato pacchA bhuttabhogI samaNassa bhagavao mahAvIrassa, jAva pavvatissasi; tate NaM se mehe kumAre ammApiUhiM evaM vutte samANe ammApitaraM evaM vadAsI-taheva NaM taM ammayAo ! jannaM tabbhe mamaM evaM vadaha- "esa NaM jAyA ! niggaMthe pAvayaNe sacce, aNuttare0... ; puNaravi taM ceva jAva tao pacchA bhuttabhogI samaNassa bhagavao mahAvIrassa jAva pavvaissasi evaM khalu ammayAo ! NiggaMthe pAvayaNe kIvANaM, kAyarANaM, kApurisANaM, ihalogapaDibaddhANaM, paraloganippivAsANaM, duraNucare pAyayajaNassa; No ceva NaM dhIrassa, nicchiyassa (cchayA) vavasiyassa; etthaM kiM dukkaraM karaNayAe ? taM icchAmi NaM ammayAo !, tubbhehiM abbhaNunAe samANe samaNassa bhagavao mahAvIrassa / jAva pavvaittae // (jJAtAdharmAtakathA sUtra-sUtram / / 27 // tate NaM taM mehaM kumAraM, ammApiyaro jAhe no saMcAiMti bahUhi visayANulomAhi ya, visayapaDikUlAhi ya, AghavaNAhi ya, panavaNAhi ya, sannavaNAhi ya, vinavaNAhi ya; Aghavittae vA, pannavittae vA, sannavittae vA, vinavittae vA; tAhe akAmae ceva mehaM kumAraM evaM vadAsI-icchAmo tAva jAyA !, egadivasamavi te rAyasiri pAsittae, tate NaM se mehe kumAre ammApitaramaNuvattamANe tusiNIe saMciTThati, tate NaM se seNie rAyA koDuMbiyapurise saddAveti saddAvittA, evaM vadAsIkhippAmeva bho devANuppiyA !, mehassa kumArassa mahatthaM mahagdhaM maharihaM viulaM rAyAbhiseyaM uvaTThaveha / (jJAtAdharmakathA sUtra-sUtra-28) jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . . .. ........... .. ... . .. .. .. .. . .. ... .. . .. ... . .. . .. ... . .. ... .. . pariziSTa:-2 jaMbuajjhayaNa-caritA'ntargatazlokAnAmakArAdikramaH anArambho manuSyANAm ........ azvaplutaM mAdhava... ............ asaGkhyA paradoSajJAH.... AlasyAd daurbalyAt. ................... AliGgatyanyamanyam.. ................ kaMdappasappadaTTho . ............... ................... tatsthAnaM nAsti ..... tA picchaMti. ................ dhaneSu jIvitavyeSu .. ......... 18,39, pazyati paradoSam. priyAdarzanameva ............... ravicariyaM gahacariyaM.. rAisarasavamittANi ... .................. re re jambuka.............. varamekA kalA ........ vinA putra....................... sarvasyAtmA guNavAn .... sahasA vidadhIta. seyaMgulI baguDDAve. sthairyaM sarveSu.. zvetAGgulirbakaDDAhI .. hitaM mitrapriyam ..... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ......... . . ... . . .. .. . ... .. . jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTaH-3 jambuajjhayaNa-caritA'ntargataH kathAnukramaH kathA nAma kathayitA bhavadeva-bhAvadevakathA bhagavAn mahAvIraH zivakumArakathA bhagavAn mahAvIraH jambUkumAra kathA bhagavAn mahAvIraH madhubindukathA jambUkumAraH kuberadattAkathA jambUkumAraH mahezvaradattakathA jambUkumAraH bagakRSivalakathA samudrazrI dhvAGkakathA jmbuukumaarH| kapikathA padmazrI kavADIkathA rAjapatnIkathA padmasenA vidyunmAlIkathA kauTumbikakathA kanakasenA vAnarayugalakathA jambUkumAraH siddhi-buddhIkathA nabhasenA jAtyaturaGgamakathA jambUkumAraH vipraputrakathA kanakazrI viprakathA jambUkumAraH pakSikathA rUpazrI trINimitrANikathA zrIsArasarAjAkathA jaitazrI lalitAGgakathA jambUkumAraH arahannakakathA . sudharmAcAryaH jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 100 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano) (2) (1) ogha niyukti mULa-prAkRtaH zramaNajIvanamAM dIkSAdivasathI vAMcavA mATe oghaniryukti-saTIka-saMskRtaH apAto zrI bhadrabAhusvAmIjI dvArA (3) oghaniryukti-saTIka-saMskRta viracita oghaniryukti Agama grantha mULa ane zrIdroNAcAryajI temaja zrImANikyazekharasUrijI mahArAja dvArA viracita TIkA sahita prAcInatama tADapatrIya prato hastapratonA AdhAre saMzodhana pUrvakanuM upayogI saMpAdana (4) paMcAzaka prakaraNa-saMskRta TIkAH pU.A. zrI haribhadrasUri racita grantha upara adyAvadhi apragaTa A. zrI yazobhadrasUri TIkAnuM bhAratabharamAM prApta eka mAtra tADapatrIya pratanA AdhAre saMzodhita thaIne vividha pariziSTa-TippaNa sAthenuM saMpAdana. paMcAzaka prakaraNa TIkA gujarAtI uparokta granthanuM TIkAnI sAthenuM sarala-subodha bhASAMtara. ahaMnAma sahastrakam (prAkRta-saMskRta-gujarAtI) : adyAvadhi apragaTa upA. devavijayagaNi viracita svopajJa TIkA sahita sahasranAma stotra temaja anya nava sahagna stotra, zakrastava, namaskArAvalI vagere aneka grantho-vistRta prastAvanA-pariziSTa AdithI alaMkRta grantha. (7) jaMbu akjhayaNa-prAkRta, jaMbucaritama-saMskRtaH jaMbusvAmInuM saraLa ka (8) paMcakalyANaka (prAkRta-saMskRta-gujarAtI) pUrvarSi racita AdinAtha bhagavAnanA paMcakalyANaka AdhArita stotra ane tenA bhASAMtara sAthe paMcakalyANaka saMbaMdhI anya stavanAdino saMgraha. jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritam 101 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (9) bhaktAmara stotra (saMskRta-gujarAtI-hindI) pU. mAnatuMgasUri ma.e racela mahAprabhAvI bhaktisabhara bhaktAmara stotrano zrI devavijayajI ma.e karela padyAnuvAdanA gIto temaja anya be (10) aMtarAya karma nivAraNa pUjA-sArtha (gujarAtI) pU. vIravijayajI ma. racita pUjAno saraLa anuvAda. (11) pArzvanAtha pUrvabhava varNana (hindI) H sUrirAmacaMdrae karelA vyAkhyAnono hindI anuvAda. (12) samAdhi se siddhi (hindI): samAdhi mATe upayogI saMgraha. (13) zrAvaka vrata darpaNa (gujarAtI): bAravrata, sAmAnya niyamo, (14) zrAvaka vrata darpaNa (hindI) : caudaniyama, mukasIpaccakhANa vagereno saMgraha. (15) padhAro sAhebajI (hindI): tamArA ghare jyAre paNa guru bhagavaMta padhAre tyAre zrAvakanA kartavya-supAtra dAna viSayaka vidhinI sarala ane suMdara samaja. (16) 108 diamonds for real life (hindI): dainika niyamo mATenuM kArDa AgAmI prakAzanoH (1) upadezapada (2) oghaniryukti jJAnasAgarasUri TIkA (3) oghabhASya (4) padhAro sAhebajI (gujarAtI) 102 jaMbu ajjhayaNaM : jambUcaritama Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nimittam vi.saM.2023nA poSa suda-14nA divase murabADa mukAme sUrirAmanA hAthe rajoharaNa prApta karIne saMyamajIvana prApta karanAra vardhamAna taponidhi pU.A.zrI vijaya guNayaza sUrIzvarajI mahArAjA temaja pravacana prabhAvaka pU.A.zrI vijaya kIrtiyaza sUrIzvarajI mahArAjAnA dIkSA jIvananA 50 varSa pUrNa thayA. sUrirAmanA hAthe pragaTelA A dIpakanI be jyota.jeNe hajAro-lAkhonA haiyAmAM paramAtmAnI AjJAnI jvalaMta jyota pragaTAvI. temaja pUjya munirAja zrI dharmaratnavijayajI ma.nA bhagavatI sUtranA yogadvahana-gaNipada pradAnanA nimittane pAmI saMkalita granthonuM prakAzana jyAre thaI rahyuM che. tyAre temanA caraNomAM koTIzaH vaMdanAvalI.. pU. o. zrI vi8, vajI mahArAjA vijaya guNayaza saDa jaya kIrtiyaza sarI, 5. . zrI vijaya vA sUrIzvarajI mahArAja vi.saM.2023-2073 poSa suda-14 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAhAvItarAgAyanamaHkAleNategA~samaparAyademAmanayoholAvaramata raMgarAya giddhaguNazisnyaeevamanatavazArAyaziMde zreNipanImarAyAhAkhAmatI yanImaUmArAvinitigAMkAle tisamayasamayamAhavArapucchA ramavicaramANAvarAyaNazilapasamosarirAeniyanamatiparivArasaMga samarasAvanassarajApakAsAnincAsaNacisayadhammasAsaMmAvihare idhAmmacoyAriyannAtahIdAragasAletAvazAvAgAyarAyalasviphalazIla. ichiyasuTakaletAvakammaravayephalatAvaNasidhikalUpraNiparAyAnavavasucAra tagAyagAdAvamahahAgatagavaMvadA jAhA svarAyAsonahApuchAmamAvatapaya OMAkanazpannatAzayavaevaM vyAsAna kasaMcadinAramaesAvadhAnissahAta divasImivadisaMpAgaetAmivAdasaMgraDi tayaNAsazAyarAyAmArgava yAsAsayayasAdAvakotavismaMzAvaNiyAzrayechimeaMbaNAmekavalIsavistara gAyariNagaviraMgapaNaMbaiyavaM jaMjayaMzavaditinavAsadatIsamayamA dAsIra.charavIzIpaNa evaMvayAsAzreNAdivazaMvadAverasAradevAsasaMgnAmanAma neyAra hocAyagarAuna mathAmAravasaitastAriyAkheitasse-trastarAvarapute. ghAvayannAlajahAsavAdadatAvadAvohAlItapaNavAdAvasAUsaDIedhammasantrA 143 505 Manav Kalyan Sansthan jaMtUcarikhaeqon zrIvInarAgAyanamAjehavidadilanaratAvamukSAvatase navadezI magadiza ziyAkIdAgRha rAjA hizraniko rAjA rAjyakarotiekadAnanyurAjyale guNazilAkayacenyebIvIraMsamavasanAvAsayarikarathInikazcAna tasyAyemenikAsumukha'sakhAekojhitimuniSTAzakAekenasatAhitIyenoktAvyasyAMsopasannavadIrAjAvA jyabAjepurezinava svayaMzcabAnA saMsutAsobatamavinAvAnizpascUiyatAMtadanajIvantanakitinacoMcAtyaya mana:samAthiimojnajyatAMjIvinA munAkiMmatapasAnUyasAki tigocaramAyAmIna svaranAyarAnavazrAva lagekA sAzasithArayAMtAnamanasAkTajAcakokobAyArAjAkheDAnimArohAtatastrardizorAjAne mani namaskRtyasamaksaraNaHSadakSilIkanyA paMcadevAnAMthonavasAda dinAnAMtajinamaSTalAyadAMyeSasaMnamiyAce dinetAvahipayatakAMgatimAsAdayanAsvAmpAkhyAdAkRtakAloMmuni:saptamanarakaMbajeSAtareyo viSaya bhavarAnAAyadyAramanasamancakAUcItanadAkAgatistasyapAhAyalaH sathisidhigamanayAmpasetivartateAnagavana kimarthamArUtiyArivAyAMcamotarAjan cadayasanikavAleyAtasUbayasniImamanavismRtImagasAMtyaharivoM nAzisAIyAmAnavihitAziraminAhAvIraskAdikhAkaracivonanahita sTamA nAtAvatamAtmAnama smaramaditycAliMgakitanasatunAkimaviloma tidinayatastasyaMdinIha'divijIvivekajAkara kharacUnAlAcyA pratika myavAstathAnamA svitananAthamikaHpAhAnAbasanvevasutecAla rAjyamavizpakatheSajyA ra mAdalumvAhApotanaparasomacaMzanyAyalitAnAkAnasaMsAra vairAgyasaasaccebAne rAjya nivetrapadhAriNyArAjJAra yAci sesunItapasvinAmA gavAditanAvAvarUtaUyoustapatarpastavAyAdhAriyA-pUrvasanavogavirakSakArA D BHARAT GRAPHICS - Ahmedabad-1 DPh. : 079-22134176, M: 9925020106 ARLI