Book Title: Jain Satyaprakash 1940 03 SrNo 56
Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/521555/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir jai na sa tya pra kA [ ple ACHARYA SRI KAILASSAGARSURI GYANMANDIR SHREE MAHAVIR JAIN ARADHANA KENDRA Koba, Gandhinagar - 382 007. Ph. : (079) 2327 6252, 23276204-05 - Fax : (079) 2327 6249 - taMtrI cImanalAla gokaLadAsa zAha varSa : pa. kramAMka : papa aMka : 7 For Private And Personal Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Namo tthu NaM bhagavazrI mahAvIrassa siri rAyanayaramajjhe, saMmIliya savasAhusaMmaiyaM / / pataM mAsiyameyaM, bhavvANaM maggayayaM visayaM // 1 // zrI jaina satya prakAza ( mAsika putra ) vikrama saMvata 1996 : vIra saMvata 2466 : IsvIsana 1940 phAgaNa zudi 6 : zukravAra : mArca 15 vi--cadarzana 1 zrI ajitanAthajinendrastutimu. ma. vAcaspativijayajI : 218 2 zrI viharamANatIrthapati stotra : A. ma. vijayapadmasUrijI : 220 ke nihnavavAda : mu. ma. dhuraMdharavijayajI : 221 4 paMjAba meM jainadharma : p. navinacakkI : 225 5 ghaMTAkarNa e sarva mAnya Trena deva che : zrI sArAbhAI ma. navAba : 229 46 prabhuzrI mahAvIranuM tattvajJAna : A. ma. vijayalabdhisUrijI : 233 7 pratiSThAnapura ka9pa : zrI aMbAlAla che. zAha 4 235 8 devapUjAnI rIta : A. ma. vijayapAsUrijI : 238 9 dhanapALanuM Adarza jIvana : muM. ma. suzIlavijayajI 10 tIna navIna grantha * zrI nAraMgI nArA : 246 11 mUrtipUjAnuM sahajapaNuM : 249 12 vidvAnoM se Avazyaka prazna : zrI jInnAhAi kI duvAra : 254 13 parivartana : 258 14 behUdI vAto tatrIsthAnethI : 259 15 samAcAra svIkAra 2 6 0 nI sAme pUjya munimahArAjone vijJapti have caturmAsa pUrNa thayuM che eTale vihAra daramyAna dareka aMgrejI mahinAnI bAramI tArIkha pahelAM navuM saranAmuM lakhI jaNAvavAnI sA pUjya munirAjone vijJapti che. lavAjama bahAragAma 2-0-0 sthAnika 1-8-0 chUTaka aMka 0-3-0 maheka : narottama - haragoviMda paMDayA, prakAzaka :-cImanalAla gAkaLadAsa zAha, maDhabathAna , subhASa prInTarI, salApAsa krosa roDaamadAvAda, prAzanasthAna : zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti kAryAlaya, jesiMgabhAInI vADI ghIkAMTA roDa, amadAvAda, For Private And Personal Use Only Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jaina satya prakAza kramaza 55 [ bhAsi patra] . [varSa 5:47 // zrIajitanAthajinendrastutiH // kartA-munirAja zrIvAcaspati vijayajI [ vasaMtatilakA chandaH ] sauvarNavarNaramaNe sakalopameye __ cAmIkarIyakalazaiH kanakAdrisAnau / snAtrotsavaM vidadhate sma surAssaharSA vande mudA jinapati jitazatrusUnum // 1 // ajJAnatAmasacaye dinanAthatulyaM kSINASTakarmanivahaM zivadaM jinendram / tAraMgatIrthagirirAjakirITatulyaM bhaktAmaroDazazinaM manasA praNomi // 2 // AyojanaM bhramaNazIlamanozasArthA mohaM mahAripudalaM nanu medayantI / zrIvaijayasya jinarAjapatessuvANI bhUyAt sadA bhavasaritpatisetutulyA // 3 // pAtAt tu sAjitabalA zubhagaura varNA saumyA sadA'yasamayAsanasanniviSThA / pAzaM varaM nanu dhRtA zamadakSadobhyA zrImAtuluMgakasRNIvaravAmadoAm // 4 // For Private And Personal Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrIviharamANatIrthapati stotram / kartA-AcArya mahArAja zrI vijayapadmasUrijI (gatAMkathI cAlu) [ AryAvRttam ] cappe paravijayAe, jaMbuddIve mahAvidehammi / suddaDhasuyArAtaNae, jugamaMdharatitthae vaMde // 11 // piyamaMgalAramAe, NAhaM gayalaMchaNaM jiNesANaM / jugamaMdharatitthavaI, saremi maNathijabhAvAo // 12 // varavacchasusImAe, jaMbuddIve mahAvidehammi / suggIvarAyavijayA-taNayaM bAhuppahuM vaMde // 13 // miyalaMchaNalacchIyaM, sIlAlaMkAramohiNINAhaM / titthesarasiribAhu~, paramullAsA paNivayAmo // 14 // jaMbuddIvavidehe, vijayanalINAvaIajojjhAe / NisahabhuNaMdAtaNayaM, kailaMchaNa kiMpurIsesaM // 15 // loguttamassarUvaM, jhANAIyaM sajogiguNaThANe / paDibohiyabhavvagaNaM, subAhutitthesaraM vaMde // 16 // suhapukkhalAvaIe, vijae varapuvadhAyaIkhaMDe / puMDaragiNiNayarIe, taNaya siridevaseNAe // 17 // NivadevaseNaputtaM, jayaseNAhiyayavallahaM dhIraM / ravilaMchaNaM sujAya, NiccaM paNamAmi titthayaraM // 17 / / NavamIvijaecappe vijayANayarIi maMgalAjaNaNiM / jiNayasayaMpahaNAhaM, NivakittigayappayaM sarabho // 19 // sasaharalaMchaNasohaM, piyaseNAvallahaM vigayarAyaM / chaTuM namami jiNesaM, puvvagae dhAyaIkhaMDe // 20 // vacche vijae pugve, urIsusImAi dhAyaIkhaMDe / kittiharassaramAe, varataNayaM vIraseNAe // 21 // sIhajjhayatitthayaraM, jayAvaIvallahaM vimalanANaM / usahANaNamarihaMtaM, vaMde bahumANaviNaehiM // 22 // naliNAvaIsuvijae, evamajojjhAi jaNayameharahaM / varamaMgalAvaIe, taNayaM gayalaMchaNaM jiNayaM // 23 // vijayAvaIramesaM, aNaMtavIriyajiNesaraM sayayaM / thuigoyaraM kuNAmo, paccUse paramaraMgeNaM // 24 // varapukkhalAvaIe, vijae pacchimayadhAyaIkhaMDe / puMDaragiNiNayarIe, taNayaM sirivijayavijayANaM // 25 // caMdaMkaNaMdaseNA-NAhaM bhavasAyare mahApoyaM / sattiyasAsayamoyaM, vaMde sUrappahaM sayayaM // 26 // (apUrNa) For Private And Personal Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir nihunavavAda lekhaka- munirAja zrI duradharavijyajI samabhirUDha ane evaMbhUta nayanuM svarUpa A ( gatAMkathI cAlu) [ gatAMkamAM paryAyArthika cAra navamAMthI RjusUtranaya ane zabdanaya e be nayanuM svarUpa vicAryuM. have bAkInA be samabhirUDha naya ane evaMbhUta nayanuM svarUpa vicArIe. ] samabhirUDha naya ane evaMbhUta nayanuM svarUpa samajatAM pUrve ApaNe jANavuM joIe ke e banne no eka rIte zabdanayanA bheda che, arthAta zabdanayanI mAnyatA sAthe A banne nayanI mAnyatAne gADha sambandha che. phakta phera eTalo ja che ke zabdanayane viSaya vyApaka eTale vistAravALo che ane A banne nayano viSaya anukrame vyApya eTale ochA vistAravALe che. mATe prathama ApaNe thoDuM zabdanuM svarUpa joIe--- cAra prakAranA zabdo-zabda nayamAM batAvyA pramANe ApaNane zabdanA arthano nizcaya ATha prakAre thAya che. je arthone ApaNane nizcaya thAya che te arthane batAvanArA je zabdo te cAra prakAranA che te A pramANeH 1. yaugika zabdo, 2. rUDha zabda, 3. yogarUDha zabdo ane 4 yaugikarUDha zabdo. yaugika zabdAnuM svarUpa -yoga eTale avayava, tene adhIna je zabdonI zakti che te zabda yaugika zabdo kahevAya che. arthAt zabdanAM prakRti, pratyaya, upasarga vagere avayavo che te avayavo je arthane samajAve te ja arthane je zabdo samajAve che te zabdone yaugika zabda kahevAmAM Ave che. jemake pAka zabda che tene artha rasoIo thAya che. te pAcana zabdamAM dhAturUpa prakRti che ane e pratyaya che. temAM panna dhAtuno artha gudg (pacadhAtu pAka karavo e arthane che) e pramANe vyAkaraNathI pakavavuM athavA rasoI karavI e thAya che. ane anna pratyayane artha kartA thAya che. eTale uttarAti-jJAtraH e pramANe niruktithI je pakAvatA hoya arthAt rasoI karato hoya te pAcaka kahevAyaeTale ja zabdanA chUTA chUTA je avayavo teno artha ja e thayo ke rasoI karanAra ane te ja artha pAvala zabda paNa samajAve che. mATe pacavI zabda yaugika zabda kahevAya che. e pramANe bIjA zabdo paNa je avayavArtha athavA niruktithI arthane samajAvatA hoya te yaugika zabdo kahevAya che. rUDha zabdonuM svarUpa-rUDhi-eTale samudAyazakti. te samudAyazaktithI je zabdo potAne abhimata arthane samajAve che te zabda rUDha kahevAya che arthAt je rAbdo avayava zaktithI nikaLatA arthanI apekSA rAkhyA sivAya svataMtrapaNe pitAnA arthane samajAve che, te zabda rUDha kahevAya che. udAharaNa tarIke je zabada laIe. te je zabdano artha vRSabha thAya che. je zabdanA avayavomAM rajU dhAtu ane te pratyaya che, mUtre ja e pramANe vyAkaraNathI ja dhAtuno artha gati karavI evo thAya che ane te pratyaya kartA arthane che For Private And Personal Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [[rarara] zrI jaina satya prakAza [ varSa 2 mATe teno artha karanAra thAya che. ethI avayavothI no zabdano artha gati (gamana) karanAra thaye, paraMtu je zabdano artha gamana karanAra e thato nathI, mATe ge zabda e avayavArthano tyAga karIne pitAne abhimata evo vRSabha artha samudAya zaktithI samajAvyo. A pramANe bIjA paNa je zabdo avayavArthanI apekSA sivAya ja samudAya zaktithI arthane samajAvatA hAya te rUDha zabdo samajavA. garUDha zabdanuM svarUpa-oga rUDha zabda "ga" ane "rUDha' ema be zabdo maLIne thayela che. temAM pUrve batAvyA pramANe vega zabdane artha avayavazakita ane zabdane samudAya zakita janya eTale garUDha zabdo tene kahevAmAM Ave che ke je zabdomAM avayavazakita ane samudAya zakti ema banne zaktinI apekSA rahetI hoya. yoga rUDha zabdomAM A banne zaktio artha batAvavA sAthe arthane saMkocavAnuM paNa kArya kare che. yoga rUDha zabdanA daSTAnta mATe ka-zabda laIe. patta zabda ane 6 e be zabdo maLIne thayela che. temAM pa zabdano artha kAdava thAya che. zabdano artha sAtha ti H e pramANe janma levo e pramANenA arthavALA san dhAtu uparathI janma lenAra evo thAya che. paM eTale kAdavamAM naH-eTale janma lenAra e pramANe pravAsa zabdane avayavArtha thaye. kAdavamAM janma lenAra kamaLa che mATe jaMga zabdano artha kamaLa thAya che. e pramANe avayava zaktithI artha thayo. samudAyazakti-rUDhi paNa patra zabdano artha kamaLa ja kare che. have paraspara banne zakitao arthano kAca kare che te joIe. upara batAvyA pramANe zabdane avayartha te eTale ja thayo ke kAdavamAM utpanna thanAra eTale avayavazakitathI to jeTalA kAdavamAM utpanna thatA hoya te sarva paMvAra kahevAya, paraMtu tema na thatAM samudAyazaktie kAdavamAM utpanna thatAM sevAla, kumuda (payaNa) vagereno bAdha karI kAdavamAM utpanna thanAramAMthI kamaLa ja levuM ema saMkoca karyo. have rUDhi-samudAyazakti vaMza zabdano artha kamaLa kare che. kamaLa eka prakAranA thatAM nathI paraMtu ghaNuM prakAranA thAya che. kAdavamAM utpanna thanArA kamaLa, sthaLamAM jhADa upara thanAra kamaLa, sUryamukhI kamaLa vagere. rUDhi samudAyazaktithI uga zabdane artha A badhI jAtanAM kamaLa e thAya paNa sAthe avayava zakti hovAthI sthaLakamaLa vagere arthano bAdha karI phakata kAdavamAM janma lenAra je kamaLa temAM ja paMga zabdanA arthane nizcita kare che. e pramANe bIjA zabdo paNa je avayavazakita ane samudAyazakita ema banne zakitathI eka ja arthane samajAve che te badhA zabdo garUDha zabda kahevAya che. yaugikakarUDha zabdAnuM svarUpa-yogarUDha zabdanI mAphaka yaugikarUDha zabda paNa be zabdathI banela che. yAgika zabda ane rUDhazabda e be zabdo maLI yaugikarUDha zabda banela che. temAM yaugika eTale avayavazaktijanya ane rUDha eTale samudAyazaktijanya. eTale je zabda yaugika eTale avayavazaktithI arthane samajAve che, te yaugikarUDha zabda kahevAya che. jo ke yogarUDha zabdamAM paNa A pramANe che paraMtu yogarUDha ane yaugikarUDhamAM phera eTalo che ke yogarUDha zabda avayavaMzakti ane samudAya zaktithI eka ja arthane samajAve che. yaugikarUDha zabdamAM je artha avayayazaktithI samajAya che te artha, ane je artha samudAyazaktithI samajAya che te artha For Private And Personal Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 7 ] nihanavavAda [ rara3] - e banne judA hoya che e vAta spaSTa thAya mATe ja, yogarUDha zabdamAM yoga evo avayazakti ema sAmAnya zabda che. ane yaugikarUDha zabdamAM yaugika e pramANe avayavazaktijanya ema vizeSa zabda che. kRtiH zabda yaugikarUDha zabdanuM udAharaNa che. te A pramANe 36 zabda fma dhAtune lU upasargathI banela che, eTale 3-the mitti ta-a uparanA talane bhedIne je bahAra nikaLe te dita kahevAya. e pramANenA avayavArthathI 3 izabdane artha vRkSa thAya che. kAraNa ke vRkSa bhUminA uparanA talane bhedIne bahAra nikaLe che. samudAya zaktithI 3di zabdano artha diH nAmano yajJa evo thAya che. temAM avayavazaktinI aMze paNa apekSA nathI. vedamAM zAmaH kratA thata, (pazuonI kAmanAvALo 6i nAmanA yajJane kare) e pramANe eka ja tira zabda avayavazaktithI vRkSarUpa arthane ane samudAya zaktithI yajJarUpa arthane ema judA judA arthane samajAvatuM hovAthI te zabda yaugikarUDha zabda kahevAya che. e pramANe bIjA zabdo paNa je yaugika zaktithI svataMtra arthane ane rUDhithI svataMtra arthane samajAvatA hoya te badhA yaugikarUDha zabdo kahevAya che. prazna-zabdanuM svarUpa te sArI rIte samajAyuM. have zabdanI sAthe sambandha dharAvanAra samabhirUDhanayanuM svarUpa zuM che ? uttara--7SakAre ami samIpa (arthatha) tIti ramamitra - sArI rIte (arthanI) samIpe je jAya che, te samabhirUDha kahevAya che. arthAta upara je cAra prakAranA zabda batAvyA temAMthI pahelA prakAra sivAyanA traNa prakArane choDI daIne yaugika zabdonI je rIti che te rItie dareka zabdone je avayavArtha nikaLato hoya te avayavArthane pradhAna mAnI zabdano vyavahAra karanAra je naya te samabhirUDhanaya che. prazna-samabhirUDha nayane udAharaNa ApI samajAvazo ? uttara-zabda nayamAM ApaNe joyuM ke, uttara anna tIrthanA vagere jinezvara prabhu mATe vaparAtA paryAya zabdo che, e pramANe kezathI nakkI thayela che. samabhirUDha naya vina adRnna tIrthara vagere zabdo jinezvara bhagavAna mATe zA mATe vAparavAmAM Ave che, te sambandhI vicAraNA karatAM te zabdonA artha tapAse che ne pachI kahe che ke gata tAsana phuti ninaH rAga vagere (abhyantara zatrune)ne jIte che mATe jina kahevAya che. to caturvidharaghaM prathamavAdhara vA jAti sthApathati tIrtha: tIrthane caturvidha zramaNasaMghane athavA prathama gaNadharane karatA hovAthI arthAta sthApatA hovAthI tIrthakara kahevAya che. e pramANe ati dUiAM ta ana | pUjAne yogya hovAthI ahaMna kahevAya che. A pramANe bIjA zabdo che paNa arthanI pradhAnatAe samabhirUDhanaya vyavahAra kare che. 1. tiththaM bhante ! tiththaM tiththayare tiththaM? goyamA! arihA tAva niyamA tiththaMkare tithaM puNa cAuvaNNe samaNasaMghe paDhamagaNahare vA / artha-bhagavaMta ! tIrtha e tIrtha che ke tIrthaMkara e tIrtha che? gautama arihanta to nizcaya tIrthaMkara che. tIrtha to caturvidha zramaNusaMdha athavA prathama gaNadhara che. For Private And Personal Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 224]. zrI jaina satya prakAza [ varSa 5 IT prazna-zabdanayamAM ane samabhirUDhanAmAM bhinnatA zuM che? uttara-eka ja arthane samajAvanAra zabdone zabdaya paryAya zabda mAne che. ane e rIte Dina-caheM-tAra-vagere paryAya zabdo che. jyAre samabhirUDhanaya eka ja padArthane samajAve te zabdo paryAya zabda che ema mAnatA nathI ane kahe che ghara thI paTa zabda jema taddana bhinna che tema jina-ara tIrthanA vagere zabdo paNa tadana judA che. jalane dhAraNa karato hoya te kahevAya, ane AcchAdana karato hoya te pada kahevAya. pachI jalane dhAraNa karavAnI kriyA ane AcchAdana karavAnuM kArya eka ja vastuthI thatuM hoya tethI vaTa ane pada e banne zabdo paraspara paryAya thatA nathI. e pramANe rAgAdine chatatA hovAthI nina kahevAya che. pUjAne yogya hovAthI na kahevAya che. tIrthane pravartAvatA hovAthI tIrthakara kahevAya che. A traNe kriyAo eka AtmAthI thatI hoya tethI kaMI te traNe zabdane eka ja artha ke paraspara paryAya zabdo kahevAya nahi. e pramANe zabdanayathI samabhirUDha nayano bheda che. prazna-evabhUtanayanuM svarUpa zuM che? uttara-pUrva eTale e prakAre mUta eTale yathArtha. arthAta je zabdane ApaNe je arthamAM upayoga karIe che, te arthane vastu te samaye yathArtha karatI hoya te ja tene mATe te zabda vAparavo evI je nayanI mAnyatA che tene evaMbhUtanaya kahevAmAM Ave che. jemake vina tyAre ja kahevAya ke rAgAdi abhyantara zatruono nAza karatA hoya. ane jyAre samavasaraNamAM besI caturvidha zramaNusaMdha ane prathama gaNadharanI sthApanA karatA hoya tyAre tIrthAra kahevAya. vaLI surAnaranarendra jyAre pUjA karatA hoya tyAre mana kahevAya. paraMtu je vakhate uparyukta kriyA na cAlatI hoya tyAre te zabdo vaparAya nahi e pramANe evabhUtanayanuM svarUpa che. ghaTanA duSTAtathI zabda, samabhirUDha ane evabhUtanayanuM spaSTIkaraNa. zabdanaya-jemAM pANI bharI zakAya, goLa AkAravALo, moTA peTavALo, sAMkaDA mukhavALo je padArtha hoya te ghaTa kahevAya che. ane ghaTa-kalaza-kuMbha vagere tenA paryAya zabdo che. samabhirUDhaya-pANIthI bharAyA chatAM je zabda karato hoya te ja ghaTa kahevAya che. pRthvIne je pUratuM hoya te ja kuMbha kahevAya che. e pramANe ghaTa-kuMbha-kalaza vagerene eka ja vastu mATe vaparAtA paNa bhinnArthaka zabdo mAne che. evaMbhanaya-caMcalanetravALI pANahArI strInI keDa upara je samaye pANIthI bharelA ghaDa hoya tyAre te ghaTa kahevAya che. jyAre pRthvI pUrato hoya tyAre kuMbha kahevAya che. paraMtu gharanA khuNAmAM ke kuMbhAranA nibhADAmAM paDyo tyAre te ghaTa ke kalaza kahevAtA nathI. A pramANe sAta nayanuM svarUpa ApaNe samajyA. have A sAta nayamAMnA cethA RjusUtra nAnA AdhAre munio jamAlIne je uttara Ape che te have pachI joIzuM. ( cAlu ) For Private And Personal Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir paMjAba meM jainadharma [kitaneka aitihAsika ullekhoM kA saMgraha ] lekhaka-munirAja zrI darzanavijayajI (gatAMka se kramazaH) A0 amalacandrasUri (vi0 saM0 1030)-sara elekajhAMDara kaniMgahAma likhate haiM ki-nagarakoTa-kAMgaDA ke indrezvara mandira ke daravAje se bahAra rakkhI huI bha. AdinAtha svAmI kI pratimApara lekha khudA ha ki-saM. 30 meM rAjakula gaccha ke AcArya abhayacandrasUri ke paTTadhara A. amalacaMdra ke upadeza se thAvaka siddharAja, usakA putra DhaMga, usakA putra caSTaka, patnI ralhA, unake putra kuMDalika aura kumArapAlane bha. zrI AdinAtha kI pratimA bnvaaii| kile ke pArzvanAtha mandira meM saM. 1503 kI bha. AdinAthajI kI bhavya pratimA hai| kAlIdevI ke mandira meM " OM svasti zrIjinAya namaH" se prAraMbha kiyA huA saM. 1566 kA zilAlekha hai| ataH yaha mAnanA anivArya hai ki kAMgaDA yaha jainadharma kA prAcIna pradhAna kendra hai aura paMjAba kA mahAn tIrtha hai| (dekho-Sir Alexander Cunningham Archaeological Survey of Iudia Reports 1872-73 Vol. V.PP 163 H., vijJapti triveNI pR. 90 se 94, krAntikArI jainAcArya prastAvanA.) A. jinadattasUrijI (vi. saM. 1200 ke karIba ) A. jinadattasUri ye chai kalyANaka ke pratiSThApaka A. jinavallabhasUri ke paTTadhara va kharatara gaccha ke pradhAna AcArya haiM / jaba Apa paMjAba meM padhAre the usa samaya vahAM bhAvar3Agaccha rAjagaccha aura vaDagaccha vagairaha kA kAphI jora hogA, yahI kAraNa hai ki Apane uccAnAgara, mulatAna, lAhora, dillI aura ajamera (Apa kI svargabhUmi) vagairaha meM apane paTTadharo ko caturmAsa karane ke liye sApekSa niSedha kiyA hai| sindha meM Apa ke karakamala se eka jinapratimA kI pratiSThA honevAlI thI usa meM gar3abar3a ho gaI aura usa pratimA kI pratiSThA A. zAntisUrine kara dI / bhaTanerA kI mANibhadra kI pratimA kI ghaTanA bhI vicitra hai, jisameM janasaMgha ko usa pratimA se hAtha dhonA par3A thaa| u. jayasAgarajI (vi.saM. 1484 jye. zu.5) upAdhyAya jayasAgarajIne pharIdapura meM eka zrAvaka se paMjAba ke tIrthoM kA mAhAtmya sUnA aura baDe Azcarya ke sAtha usa pradeza meM apanA vihAra laMbAyA / usa samaya meM paMjAba ke devapAlapura, nagarakoTatIrtha (suzarmapura tIrtha sAdhu khImasIkRta bha. zAMtinAtha aura rAjamahala meM bha. AdinAtha ke mandiroM se vibhUSita ) gopAcalapura tIrtha (ghirirAjakRta bha. For Private And Personal Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [226] zrI jena satya prakAza [ varSa 5 zAMtinAtha maM.), nandavanapura (bha. mahAvIra svAmI.), koTilla (bha. pArzvanAtha.) aura koThIpura meM kAphI tAdAta meM jaina the aura jinAlaya ye / (dekho vijJapti triveNi) jagadaguru zrI hIravijayasUri (vi. saM. 1340 se 1343) AcArya zrI hIravijayasUrIzvarajI ye tapagaccha ke prAbhAvika AcArya, jainazAsana ke mahAn jyotidhara the / aura abbulaphajala kI mAnyatAnusAra akabara kI dharmapariSad yAne vidvad maMDalI ke prathama zreNi ke vidvAna the / mugala samrATa akabarane rAjakarmacArI moMdI aura kamAla ko gaMdhAra (gujarAta) meM bhejakara bahu mAnapUrvaka Apa ko phattepura-sIkrI padhArane kA AmaMtraNa diyA thaa| AcAryadeva bhI amadAvAla aura jayapura ke rAste se vihAra kara ke vi. saM. 1339 ke jyeSTha kR. 13 (gujarAtI mItI) ke dina parama saiddhAMtika u. vimalahaSagaNI, zatAvadhAnI u. zAnticaMdragaNI, paM. sahajasAgaragaNI, paM. somavijayagaNI, paM. siMhavimalagaNI, mahAkAvyapraNetA paM. hemavijayagaNI, mahAvaiyAkaraNI paM. lAbhavijayagaNI, paM. dhanavijayagaNI aura RSi jagamAla pramukha 67 sAdhuoM ke sAtha phattepura-sIkrI meM padhAre aura mugala samrATa ko dharmopadeza diyaa| samrATa akabara Apa ke upadeza kA zravaNa karake jainadharma kA premI aura nirAmISAhArI banA / akabarane Apa ko eka graMthabhaNDAra samarpita kiyA, 1-- gujarAta saurASTra 2-phattepura-sIkrI, 3-nAgapura-ajamera, 4-mAlavA-dakSiNa 5-- lAhora-mulatAna aura 6 sUrijI ke pAsa rakhane ke liye isa prakAra 6 pharamAnoM se apane sAre rAjya meM bhA. kR. 10 se bhA. zu. 6 taka ke 12 dina, zAhI kA janma mAsa, saba ravivAra, saba saMkrAnti ke dina, navarojA kA mahinA, Ida ke dina, mihara ke dina aura sophIAna ke dina isa prakAra chai mAsa aura chai dina taka amAri pAlana karavAyA, aura Apako "jagadguru" ke biruddha se sambodhita kiyaa| isake upalakSa meM meDatAvAsI sadAraMgajIne logoM ko baDA dAna diyA, aura dillI ke pradeza meM pratigRha prabhAvanA bAMTI / samrATa akabarane tIrthoM kA muMDakAkara (Teksa) aura jajIyAkara (Teksa) mApha kara diyA aura 5 tIrthoM kA paravAnA likha diyA / / AcArya mahArAjane isa pradeza meM kramazaH AgarA, phatepura, AgarA aura abhirAmAbAda meM caturmAsa kiye| AgarA, zaurIpura aura phatepura meM jina pratiSThA kI aura akabara ke prItipAtra zrImAn jaitAzAha nAgorI ko dIkSA dekara jitavijaya aisA nAma rakhakara apanA ziSya banAyA / Apa abhirAmAbAda meM virAja 1 abbulaphajalane Aina-i-akabarI bhAga-dUsare kI tIsarI AIna meM akabara kI dharmasabhA (vidvad pariSad ) ke 140 sabhAsada ke nAma dIye haiM aura unako pAMca zreNi meM vibhakta kara diye haiN| usameM prathama zreNi ma A. hIravijayasUrijI aura pAMcavIM zreNi ma 139 A. vijayasenasUri tathA 140 u. bhAnucaMdajI ke nAma ullikhita haiN| For Private And Personal Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 7] pUjAkhame jainadharma [ 227 ] mAna the taba khaMbhAta meM sAdhudveSI rAya kalyANamala aura viTThalane jaina saMghapara atyAcAra kiyA thA / samrATne amIpAla dozI dvArA isa bAta kA samAcAra pAkara paMjAba kI bhUmi se pharamAna bhijavAkara rAya kalyANamala vagaireha ko khUba DATA aura atyAcAra dUra karavAyA / isake pazcAt Apa u. zAMticaMdrajI aura paM. bhAnucaMdrajI ko samrAT akabara ko upadeza denekA kArya supurda karake rANA pratApa ke AmantraNa se udayapura hokara gujarAta meM padhAre / yadyapi Apa paMjAba meM vicare nahIM hai, kintu ApakI hI kRpA kA phala hai ki- mugala darabAra meM jaina zramaNoM kA praveza huA aura jaina zramaNoMne samrAT kI dharmasabhA meM nAmI sthAna prApta kiyA / Apane abhirAmAbAda se hI u. zAnticandrajI ko nIlAba ke kinAre aura aTaka kI aura vihAra karavAyA thA / vAstava meM usa yuga meM kaI AcArya aura sAdhujI paMjAba meM padhAre haiM una saba kA zreya Apako hI hai / ( dekho hara saubhAgya kAvya, paTTAvalI samuccaya, jagadguru kAvya, sUrAzvara aura samrAT, AIna-i-akabarI, vo. 1 pR. 61, 62, vo. 2 pR. 547, Al, Badaoni Translated_ Vol. II P. 264-331., Jain Teachers of Akbar By Vincent A. Smith. ) u0 zAnticandrajI (vi. saM. 1629) upAdhyAya zAMticandra gaNI ye jagadguru zrI hIravijayasUrIzvarajI ke ziSya upAdhyAya sakalacandrajI ke ziSya the / Apane kRpArasakoSa zloka 128, zrI RSabha - vIrastava, aura jaMbUdvIpa prajJapti vRtti graMtha banAye haiM, Apa zatAvadhAnI the / Apane samrAT akabarake Agraha se usIke sAtha pahala pahale vi. saM. 1641-42 meM paMjAbameM vihAra kiyA thA / samrAT akabara ne bhI usa samaya jaina saMghapara gujarate hue rAya kalyANamala ke atyAcAra ko paMjAba se hI hukuma nikAlakara dabAyA thA / AcArya mahArAja ke gujarAtameM jAneke bAda Apane akabara ko pratibodha denA jArI rakkhA, aura unake dvArA ahiMsA ke vizeSa pharamAna nikalavAye / Ida ke dina hiMsA na karane ke liye sarva prathama AzA lAhorase hI jArI hu thI, jo paMjAba ke itihAsa meM abhimAna lene kA prasaMga hai / ( dekho - sUrIzvara aura samrAT, kRpArasa koza ) A0 jinacandrasUri (vi. saM. 1649 va 51 ) AcArya jinacandrasUri ye kharatara gaccha ke kriyoddhAraka AcArya haiN| bIkAnera kA maMtrI karmacaMdra bachAvata ApakA bhakta thaa| usane ApakA satkAra sanmAna baDhAne kA bharasaka prayatna kiyA hai / Apa ko lAhora lAne ke liye bhI usakA vizeSa prayatna thA / Apa khaMbhAta se pAlanapura ho kara sIrohI meM paryuSaNA parva kI ArAdhanAkara ke vi. saM 1648 phA. zu. 12 ke dina lAhora pdhaare| Apane samrAT akabara ko dharmopadeza diyA aura vaha caturmAsa vahIM kiyA / For Private And Personal Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 228 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa / Apake ziSya vA. mAnasiMhajI aura bhAnucaMdrajI samrAT ke sAtha kazmIra gaye the / lAhora meM vA mAnasiMhajI ko AcArya pada pradAna vagairaha mahotsava manAye gaye the, usa samaya samrAT ne khaMbhAta ke akhAta meM eka varSa paryaMta jalacara jIvoM ke rakSaNakA pharamAna samarpita kiyA / A. jinacaMdrasUrijIne A. zrI hIravijayasUrIzvarajI ke prAbhAvika prayatna aura unake kArya kI saphalatA ko sAmane pezakara ke samrATa se ASADhI caumAsIkA saptAha ( zu. 9 se 15 ) taka amArI pAlane kI mAMga kI aura samrATne use maMjUra rakkhA / samrATne isake liye eka pharamAna samarpita kiyA thA vaha guma ho gayA ataH vi. saM. 1661 meM dUsarA pharamAna diyaa| khuzI kI bAta to yaha hai ki prathama pharamAna meM to A hIravijayasUri kA kAphI jikra hogA kintu usake gumahone ke bAda dUsare pharamAna meM bhI samrAT akabarane unakA jikra kiyA hai / isIse patA calatA hai ki usa samaya meM mugala darabAra meM A hIravijayasUri kA nAma kitanA gaurava yukta thA, aura samrAT ahiMsA ke vidhAna meM kisa prakAra unheM yAda rakhate the / Apake paTTadhara A. jinasiMhasUri ne bhI mugala darabAra meM vizeSa sammAna pAyA thA aura yadi jahAMgIra ke roSa kA kAraNa upasthita na hotA to ye bhI u. bhAnucaMdra ke samAna acchI dharmaprabhAvanA karate; aisA "tauja-ke-jahAMgIrI " ke ullekhase patA lagatA hai / upAdhyAya bhAnucandrajI ne lAhora meM zAntisnAtra mahotsava karavAyA jisameM Apa bhI sahayogI the / samrAT akabara ne isI samaya A. horavijayasUrijI aura A. vijayasena sUrijI ko yahAM padhArane kA AmaMtraNa bhejA thA / maMtrI karmacandrajIne isa samaya yahAM dAdAvADI kA nirmANa kiyA / Apake u. jayasomane saM. 1650 meM lAhorA meM karmacaMdra prabaMdha banAyA, aura u. samayasuMdarajIne saM. 1676 meM lAhora meM ' aSTalakSI ' banAI / usa mugala yuga meM paMjAba padhAranevAle Adima AcArya Apa hI haiM / ( dekho - yu. zrI jinacaMdrasUri, osavAla pAkSika ) 2 pharamAna ke zrIyuta devIprasAda jI munzIkRta hIndI anuvAda meM likhA hai ki usane prArthanA kI ki isase pahile hIravijayasUri ne sevA meM upasthita hone kA gaurava prApta kiyA thA aura harasAla bAraha dina mAMge the, jinameM bAdazAhI mulko meM koI jIva mArA na jAve aura koI AdamI kisI pakSI, machalI aura una jaise jIvoM ko kaSTa nde| usakI prArthanA svIkAra ho gaI thI / aba maiM bhI AzA karatA hUM ki eka saptAha kA aura vaisA hI hukma isa zubha cintaka ( jayacanda sUri ) ke vAste ho jAya / ( dekho - sarasvatI, san 1912 jUna, pR. 293 ) For Private And Personal Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ghaMTAkarNa e sarvamAnya jena deva che lekhaka-zrIyuta sArAbhAI maNilAla navAba-amadAvAda. jena " patranA tA. 25-2-4nnA aMkamAM pAnA 156 upara ghaMTAkarNa e kayA deva che ? vAstavika rIte e jaina jaNAtA nathI ', e pramANe vaDodarAnA prAcyavidyAmaMdiramAM kAma karatA paMDita zrI lAlacaMda bhagavAnadAse eka lekha lakhIne "jenasamAjanI vicAraNA mATe ghaMTAkarNa saMbaMdhI hiMdudharmanA granthamAM maLI AvatAM avataraNa prasiddha karyA che." paMDitajIe mAtra avataraNo ApyAM hatA te te ThIka, paraMtu te avataraNo ApavAno temane Azaya to teo pitAnA lekhamAM jaNAve che tema-ghaMTAkarNa mahAvIra nAmanA eka deva, keTalAka vakhatathI jaina samAjamAM pUjAvA lAgyA che; enAM citro (phaTAo) chapAvA, ane mUrtio sthapAvA lAgI che; enA kalpa, maMtrAmbAco, sAdhanAnA prakAre, camatkAra-prabhA prakAzita thavA lAgyA che. Adhi, vyAdhi dUra karavA IcchatA ane aneka abhilASAo dharAvatA keTalAka bhakika loke enA pUjA-pAThamAM ane japa-anuSThAnamAM pravRtta thatA jaNAya che. -temAMthI pAchA vALIne bhakika lekene ghaMTAkarNa mahAvIranA pUjA-pAThamAM ane japa-anuSkAnamAMthI nivRtta karavAne paMDitajIne Azaya hoya ema jaNAya che. - paMDitajInI mAnyatA pramANe te "saddagata buddhisAgarasUrijInA prayatnathI mahuDImAM e devanI pratiSThA thayA pachI ane zrI jayasiMhasUrijInI upadeza-pravRtti pachI e devanI pratimA-prakRtiyo (phaTAo) ane tenI ArAdhanAnI pravRtti vizeSa vegavatI thaI jaNAya che." A. vijayasenasUri (vi. sa. 1650) Apa jagadaguru0 zrI hIravijayasari ke paTTadhara the, Apane zatArthI vagairaha kaI graMtha banAye haiN| ___Apa samrATa akabara ke AmantraNa se jagadgurujI kI AjJA pAkara rAdhanapura se meDatA vairATa, revADI, jajjara, mahimAnagara, samAnA aura ludhiyAnA hokara gu. vi. sa. 1649 jyeSTha zu. 12 ke dina lAhora padhAre / Apane vaha caturmAsa lAhora meM bItAyA, samrATa kI sabhA meM "jagatkatRtva" vAda meM 363 vAdIoM se vijayapatAkA prApta kI / isa upalakSa meM samrATane Apako "savAIhIra" kA khitAba diyaa| isake alAvA samrATa ne Apa ke karakamalase paM. bhAnucaMdrajI ko " upAdhyAyapada" dilAyA tathA Apake ziSya aSTAvadhAnI naMdavijaya ko "khuza #ma aaN vitAva riyA ___ Apako, baDe AcArya mahArAja kI vRddhAvasthA ke kAraNa unakI sevA meM zIghra jAnA jarUrI thA, ataH u. bhAnucaMdrajI gaNi aura paM. siddhicaMdrajI ko rakhakara gujarAta kI ora pdhaare| ApakA nAma bhI samrATa kI dharmasabhA ke sabhAsado meM ullikhita hai| (yo, vicagrAtarAvya, vijJaghagphArita sAra-cInI, mAna--avAvarI, | NEAvahI samutha, sUrIzvara zora brA ) [ sAmarA ] For Private And Personal Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ ra30] zrI jaina satya prakAza [varSa 5 paMDitajInuM mAnavuM temanA uparanA lakhANathI spaSTa jaNAI Ave che ke svargastha buddhisAgarasUrijI ane pUjya AcAryadeva zrI jayasiMhasUrijInI upadeza-pravRtti pahelAM jenA samAjamAM ghaMTAkarNa mahAvIranI mUrtio, phoTAo tathA tenI ArAdhanAnI pravRtti vizeSa pramANamAM pracalita nahatI. ane teozrInI mAnyatA pramANe to ghaMTAkarNa zabda sAthe mahAvIra' zabda joDAyela hoI, jenonA 24mA tIrthaMkaranuM nAma paNa mahAvIra hoI zrAMtithI ane gatAnagatitAthI jaina pratiSThAvidhimAM ane bIje keTaleka sthaLe A devanI sthApanA, ArAdhanA cAlu thaI hoya tema jaNAya che." pitAnA matanA samarthanamAM paMDitajIe mArA taraphathI chapAela "zrI ghaMTAkarNa--mANibhadra-maMtra taMtra kalpAdi saMgraha' nAmanA pustakanA bIjA ka95ne prAraMbha, girijAkAMta (zivajI)ne praNAma karIne thayela che, (presanI bhUlathI ane mArA vaDodarAnA vasavATane lIdhe girijAkAMtano artha gaNapati chapAele che.) tene, tathA hitopadezamAM AvatI ghaMTAkarNa rAkSasanI janapravAharUpa kathAno, vIra mahezvarAcAra saMgraha nAmanA graMthana, ziva-purAjunA kane tathA zabda kalpadruma nAmanA kezano ullekha karyo che, ane A ullekha ApIne ghaMTAkarNane mahAdevanA gaNa tarIke oLakhAvela che. paMDitajIe ghaMTAkarNa mahAvIrane mahAdevanA gaNa tarIke oLakhAvavA mATe uparyukta hiMdu graMthonAM avataraNa mATe je zedhakhoLa karI te zodhakhoLa jainadharmanA mAMtrika tathA aitihAsika graMthanA avataraNo ApavA mATe karI hota to huM mAnuM chuM ke "vAstavika rIte e jaina deva jaNAtA nathI." vagere zabdono upayoga karavAnI jarUra paDatI ja nahi, ema mAruM mAnavuM che. paMDitajI jaNAve che tema, svargastha yoganijha buddhisAgarasUrijInA prayatnathI mahuDImAM e devanI mUrtinI pratiSThA thaI te pahelAM e devanI pratiSThA nahi ja thaI hoya ema mAnavAnuM jarAe kAraNa nathI. kAraNa ke caudamI sadImAM thaI gaelA kharataragacchAcArya zrI jinaprabhasUrijI ke jeoe seMkaDo stotro, ( sAhitya viSayaka ane maMtragarbhita) vividha tIrthakalpa nAmano etihAsika graMtha racelA che, teo potAnA vividhatIrthakalpa nAmanA aitihAsika graMthanAM 45 mA naMbaramAM jenonA corAzI mahAtIrthonAM nAme ullekha karatAM zrIparvata paranA "ghaMTAkarNa mahAvIra' nAmanA tIrthano ullekha kare che- "zrIparvate dALamadAvAda | vividhatIrthakalpa pRSTha 86 A ullekha parathI sAbIta thAya che ke zrI jinaprabhasUrijInA samayamAM zrI ghaMTAkarNa mahAvIranI mUrti zrI parvata upara hatI, ane te jainonA rAzI tIrtho paikInuM eka prasiddha tIrtha gaNAtuM hatuM. kharataragacchanI paTTAlIyonA kathana pramANe zrI jinadattasUrijIe ghaMTAkarNa vIranI sAdhanA paNa karI hatI ane te siddha paNa thayA hatA. ane zrI jayasiMhasUrijI pahelAMnI ghaMTAkarNa mahAvIranI pratikRtiyo paNa saMkhyAbaMdha prAcIna bhaMDAranI "zrI ghaMTAkarNa kalpa'nI hastalikhita pratamAM maLI Ave che. vaLI dakSiNa pradezamAM te digaMbara jainana meTa bhAga ke jeo khetI upara ja moTA bhAge jIvana gujAre che, teo pitAnA baLadanI Doke ghaMTAkarNanI AkRti ketareluM tAMbAnuM pataruM bAMdhe che. eTale paMDitajI mUrtio tathA citronI pravRtti jenasamAjamAM svargastha buddhisAgara For Private And Personal Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org - arka 7] ghaTAkaNa e samAya jaina deva che | 231 ] surijI tathA AcAryadeva zrI jayasiharijInAthI ja vegavatI thaI hAvAnuM je jaNAve che, te paNa ThIka nathI. vaLI paDitajI eka navo ja muddo upasthita karatAM jaNAve che ke " dhaTAka zabda sAthe 'mahAvIra 'zabda joDAyela hAI...bhrAMtithI ane gatAnugatikatAthI jaina pratiSThAvidhimAM ane bIje keTaleka ThekANe A devanI ArAdhanA, sthApanA cAlu thaI hAya ema jaNAya che. '' jyAre paMDitajInA A zabdo vAMcIe chIe tyAre spaSTa jaNAI Ave che ke A navIna muddo upasthita karavAmAM paMDitajI bhUlyA che. kAraNa ke ' mahAvIra ' zabdathI A devane jaina pratiSThAvidhimAM sthAna nathI ApavAmAM AvyuM. paraMtu dhaNA ja prAcIna samayathI jaina pratiSThAvidhimAM, zAMtisnAtra tathA aSTAttarI snAtra vagere jaina dhArmika kriyA karatI vakhate ghaMTAkarNanA maMtrAkSarAvALAM patarAMnI sthApanA karavAmAM Ave che. ghaMTAkarNa mahAvIrane ullekha prAcIna jaina sAhityamAM mukhyatve karIne matra sAhityane lagatA graMthAmAM maLI Ave che, je sAbIta kare che ke A devanI mAnyatA jaina samAjamAM * bhrAMtithI ane gatAnugatikatAthI pracalita thaI nathI, paraMtu prAcIna samayathI cAlI Ave che, jene lagatAM keTalAMka pramANeA nIce mujaba cheH Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 1 IravIsananA sAtamA saikA pahelAM thaI gaelA zrIsaMdhadAsagaNi kSamAzramaNakRta bRhatkalpa bhASya 'mAM aprazasta bhAvanAe paikI trIjI AbhiyeAgI bhAvanAnA praznApraznanA adhikAranuM varNana karatAM 'Tika ' nAmanA yakSanA ullekha karelA che: " pariNApasiNaM sumiNe, vijAsiddhaM kahei amnassa / ahavA AIkhiNiyA, ghaMTiyasihaM parikahei / / 1312" -bRhatkalpasUtra bhAga 2 jo pR. 403 2. IsvIsananI dazamI sadImAM thaelA mahAmAMtrika zrImalliSesara ( zrI bhairava padmAvatI kalpanA raciyatA ) nAmanA jainAcAya te racelA 'vidyAnuzAsana ' nAmanA jaina mAMtrika graMthanA ' gautpattividhAna' nAmanA pAMcamA adhikAramAM garbhanI rakSA karavA mATe ghaTAdi vidyA 'te upayega karavAnuM pharamAna kare cheH-- " % ghaMTAkarNa madAvI sarvabhUtahite rataH | upasargabhaya ghoraM rakSa rakSa mahAbala svAhA " --kRti thaMTAiivadyA // 3. mArA taraphathI prasiddha ' maMtrAdhirAja ciMtAmaNi ' nAmanA jaina maMtrazAstrane lagatA graMthamAM namiNa sTeAtranI prathama gAthAnI tramaya TIkAmAM visphoTakanA nAza mATe dhaTAkahyuM 'nA ma`trAkSarAne ullekha karela che:--- 8 % kaMTALe ! maDhAvI ! sarvavyAdhivanArAja!! visphoTakabhaye prApte rakSarakSa mahAbala svAhA // -zrI maMtrAdhirAja ciMtAmaNi, pR. 15 jaina graMthAnA prastuta ullekhA uparAMta dhaTAkarNanA maMtrAkSarAvALA prAcIna samayamAM jinamaMdiramAM dhaTa paNa rAkhavAmAM AvatA heAvAnA purAvAe maLI Ave che. AvA ghaTa paikInA eka dhaTa gujarAtanI prAcIna rAjadhAnI bhinnamAlamAM jinamaMdiramAM che, jene mATe tyAMnA rahevAsI vRddha purUSonA kahevA pramANe musalamAne dvArA e bhinnamAlane bhaga thayA te pahelAM, te ghaTanA avAja jyAM sudhI paheAMcatA hatA, tyAM sudhI kAI paNa jAtanA For Private And Personal Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 232 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa pa upadravo te zaheramAM thatA na hatA. AvI ja jAtane bIjo eka dhaTa suratanA dAdAsAhekhanA jainamaMdiramAM vidyamAna che ane mAnyapara jhaverI meAhanalAla bhagavAnadAsa seAlIsITaranA jaNAvavA muja, te ghaTanA prakSAlananA jaLathI keTalAe rAgIonA kSudropadravo nAza pAmelA che pAme che. mArA taraphathI prasiddha thaelA ' dhaMTAkarNa-maMtra-taMtra-kalpAdi saMgraha 'nA pahelA ' dha'TAka kalpa 'nA kartAnuM nAma vimalacaMdra che, jene paMDitajI ajJAta vyakita tarIke oLakhAve che ane teoe ja 'IMTAkarNane jaina deva tarIke manAvavA prayatna karyAM jaNAya che ' tema paMDitajI mATe che, paraMtu uparanA ullekhA parathI spaSTa jaNAI Ave che ke 'DitajInI te dalIlamAM vajuda nathI, mArI mAnyatA pramANe A kalpanA kartA sakalacaMdragaNinA krAI ziSya praziSyAdi hAvA joIe ane teezrI jainasAdhu hAvAthI peAtAnI pUrve thaI gaelA zrI haribhadrasUrijIne tathA sakalacaMdraNanA ullekha karIne jaNAve che keH haribhadrasUreH ziSyo, jainadharmAbhivRddhaye / ghaNTAkarNa mahAvIramupAsta gurubodhataH // 67 // zrI haribhadrasUrijInA ziSye . jainadharmAMnI unnati mATe gurUnA upadezathI ghaMTAkaNuM mahAvIranI upAsanA karI hatI. A pramANenuM kathana sakalacaMdra gaNie 'pratiSThAkalpa'mAM karyA pachI prastuta vimalacaMdra nAmanAjaina munivare A kalpa prakhyAta karyAM ( ramyA )nuM jaNAvyuM che. ' dhaMTAkaNuM 'nA khIjA kalpanA prAraMbhamAM zivajIne namaskAra karelA heAvAthI, e sAbIta thAya che ke tene racanAra kAI hiMdudharmI haze. ane trIjA kalpanI sAdhanA vidhimAM ceAkhAnI yaMtra pramANe masIta ( zikhara ) karI tene caMdana kapUre pUjavAnuM jaNAvyuM che, te paNa devanI samAnyatA heAvAnI mArI mAnyatAne vadhAre puSTa kare. svastha relavihArI zrI zAMtivijayajInuM mAnavuM evuM hatuM ghaMTAkarNa mahAvIra * e bauddha dharmanA deva che, paraMtu tapAsa karatAM te saMbadhI ullekhA mane maLI AvatA nathI. teA paMDitajIe hiMdudharmanA graMtheAnI zeAdhakhALa karIne prastuta lekhamAM je pramANeA raju karyuM| che, tevAM ja pramANA bauddha dharmanA dharmagraMthAmAMthI zodhIne jaina janatAnI jANa sArUM prasiddha karavA maherabAnI karaze ema IcchuM chuM. For Private And Personal Use Only ' prastuta avataraNo uparathI tathA paMDitajIe raju karelA hiMdu graMtheAnAM avataraNA parathI ema lAge che ke prAcIna samayamAM ' dhaTAka" mahAvIranI 'nI bahu ja prAbhAvikatAne aMge bhAratanI traNe mukhya mukhya saMskRti [(1) jaina saMskRti, (2) bauddha saMskRti ane (3) vaidika saMskRti ] ee peAtapeAtAnAM saMpradAyane anukuLa upAsanAe karI haze tethI ja saMbhava che ke te devane lagatA ullekhA hiMdu graMthAmAM maLI Ave che. paMDitajIe jainadharmanA ke Itara saMpradAyanA maha~trazAstrane lagatA graMthAnI barAbara tapAsa karyAM vinA 'vAstavika rIte e jaina jaNAtA nathI' vagere zabdAnA upayAga karavA na joI e. AzA che ke jaina mAnyatAvALA devadevIe saMbadhI lakhavA pahelAM jaina maMtrazAstranA graMthAnA abhyAsa karIne janatAnI jANu sArUM navIna prakAza pheMkavA tatpara thaze. jaina mAnyatAvALA devadevIo paikI (1) sarasvatI, (2) lakSmIdevI, (3) aMbikA, (4) padmAvatI ane (5) dhaTAkaNuM samAnya devA che, ema mArUM mAnavu che. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir prabhu zrI mahAvIranuM tatvajJAna lekhaka-AcArya mahArAja zrI vijayalabdhisUrijI [ gatAMkathI cAlu ] uparyukta guNasthAnamAM prathama guNasthAna mithyAtva che jenuM svarU5 nIce mujaba samajavuM mithvAtvaguNasthAnaJca vyaktAvyaktabhedena dvidhidhim / kudevakugurukudharmAnyatamasmin devagurudharmabuddhirvyaktamithyAtvam / idazca saMkSipaJcendriyANAmeva / / - mithyAtva guNasthAnanA vyakta mithyAtva ane avyakta mithyAtva ema be bheda che. kudeva, kugurU ane kudharmamAMthI koI paNa ekAdane viSe deva, gurU ane dharmanI buddhi karavI te vyakta mithyAtva kahevAya che ane te saMpiceMdriyamAM hoya che. avyakto moho'vyaktamithyAtvam / idamanAdi / vyaktamithyAtvaprAptureva mithyAtvaguNasthAnaM bhavediti kecit / asya sthitibhavyajIvamAzrityAnAdisAntA / sAdisAntA ca patitabhavyasya / abhvymaashrityaanaadynntaa| pRthvi, jala, teu, vAyu, vanaspiti AdinI jema avyakta meha eTale jANI na zakAya tevo meha jyAM jyAM hoya tyAM avyakta mithyAtva kahevAya. A mithyAtva anAdi kAlathI lAgeluM hoya che. tyAra pachIthI vyakta mithyAtva utpanna thAya che, eTale te sAdi kahevAya che. keTalAkenI evI mAnyatA che ke vyakta mithyAtvanI prAptivAlAne ja mithyAtva guNasthAnaka hoI zake che. mithyAtvanI sthiti bhavya jIvane anAdisAnta arthAt Adi nahi paNa aMta jarUra tevI samajavI, kAraNa ke jAti bhavya sivAyanA bhavyanuM eka divasa jarUra meSa thavAnuM che ane te mithyAtvathI mukta thayA sivAya thaI zake nahi. mATe anAdi sAntane bhAgo lAge. ane je bhavya samyakatva pAmIne patita thaI mithyAtva pAmyA che temane sAdi sAnta mithyAtvanI sthiti samajavI. kAraNa ke temanA mithyAtvanI Adi paNa che ane aMta paNa che. abhavyane anAdi anaMtanA bhAMgAe mithyAtva hoya kAraNa ke temane kadIe mithyAtvane cheDI uparanA guNasthAne AvavAne ke mokSa prApta karavAno samaya ja nathI malavAne. ___ upazamasamyaktvapatitasyAnavAptamithyAtvasya sarvathA yadaparityaktasamyaktvatayA'vasthAnaM tat sAsvAdanaguNasthAnam / samayAdiSaDAvalikAkAlaparyantamidam / upazama samyakatvathI patita thaela che ane haju mithyAtvane pAmyA nathI te jyAM sudhI tevI avasthAne dhAraNa rAkhI zake tyAM sudhI sAsvAdana nAmanuM bIjuM guNasthAna kahevAya che. tenI jaghanya sthiti eka samaya ane utkRSTa sthiti cha AvalikA kAla che. e upazama samyakatvanI vyAkhyA nIce pramANe samajavI. anAdikAlAnuvRttamithyAtvaprathamakaSAyacatuSkopazamajanyaM samyaktvamupazamasamyaktvam / tadvividham / antarakaNajanyaM svazreNijanyaM ceti / upazamasamyaktvaM karaNatrayApekSam / For Private And Personal Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ ra34 ] zrI jena satya prakAza [ varSa 5 anAdikAlathI cAlyA AvatA mithyAtva ane prathamanA cAra kaSAya (anantAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lebha)nA upazamathI pedA thaela samyakatvane upazama samyakatva kahe che. antarakaraNujanya ane svazreNijanya ema tenA be bhedo thAya che. traNa karaNanI apekSAe upazama samyakta kahevAya che. te traNa karaNa nIce pramANenA nAmasvarUpavALAM jANavAM. karaNatrayaM tu yathApravRttyapUrvAnivRttirUpam / yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa, anivRttikaraNa ema traNa karaNo che, temAM AyuSya sivAya sAta karmanI palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAge nyUna ema kaDAkoDI sAgaropamAM sthiti karIne kadIye nahi bhedAela evI rAgadveSanI saghana-gAMTha Agala Agama karAvanAra adhyavasAyane yathApravRttikaraNa kahevAya che. ane te gAMThane bhedana karanAra apUrva adhyavasAyane apUrvakaraNa kahe che. aMtaramuddata udaya avasaravAlI mithyAtvasthiti je upara bhogavavAnI hatI te prathama bhegavI upara udaya AvatIne aTakAvI mithyAtvanA udayane aTakAvanAra aMtaramuddatanI sthitivALuM karaNa anivRttikaraNa kahevAya che. A traNa karaNathI je samyakatva thayuM hoya te samyakatvane karaNujanya samyatva kahevAya che ane zreNithI mithyAtva ane prathamanA cAra kaSAyone upazamAvAthI je upazama samyakatva kahevAya te zreNijanya upazama samyakatva kahevAya che. A banne samyakatvathI paDatAne sAsvAdana guNasthAnaka prApta thAya che. mizramohanIyakarmodayAdantarmuhUrttasthitiko'rhaduditatattveSu dveSAbhAvo mizraguNasthAnam / yathAnnAparicitanAlikeradvIpanivAsimanujasyAnne / atra jIvo nAyurbadhnAti na vA mriyate / api tu samyaktvaM vA'vazyaM yAti / mizramehanIya karmanA udayathI aMtaramuddatanI sthitivAle ahaMta bhagavAnanA kathana karelA tattvamAM TheSane abhAva te mizra guNasthAnaka kahevAya. jema annathI aparicita nAlIera dvIpanA manuSyane anAjanA viSe rAgadveSano abhAva hoya che tema samajavuM. A guNasthAnakamAM rahelo jIva AyuSya bAMdhatA nathI tema marato nathI. kiMtu samyakatva athavA mithyAtvane jarUra pAme che. samyaktve satyapratyAkhyAnAvaraNakaSAyodayena sAvadyayogAt sarvathA'viramaNamaviratasamyagdRSTiguNasthAnam / utkRSTato manujabhavAdhikaSaTSaSThisAgaropamasthitikamidam / samyaktvaM ca bhavyasaMjJipaJcendriyANAM nisargAdupadezAdvA bhvti| utkRSTato. 'pArdhapudgalaparAvartasaMsArAvaziSTAnAmetad bhavet / jaghanyatastadbhavamuktigAmino'pi / samyakatvanI hayAtimAM apratyAkhyAnavaraNa kaSAyanA udaya vaDe karIne sAvadya yogathI sarvathA nahi aTakavuM tenuM nAma avirata samyakdaSTi guNasthAnaka kahevAya. utkRSTathI A guNasthAnakanI manuSyanA bhavathI adhika 66 sAgaropamanI sthiti che. bhavya saMgni paMcendriyone upadezathI athavA svabhAvathI A samyakatva hoya che. utkRSTathI aDadhA pudgala parAvartana saMsAra jene bAkI hoya tene A thAya che ane jaghanyathI te te bhavamAM mokSe janArane paNa hoya che. A guNasthAnakanI jadhanya sthiti aMtaramuddatanI hoya che. (apUrNa) For Private And Personal Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vividhatIrthakalpAntargata pratiSThAnapura kalpa anuvAdaka : zrIyuta aMbAlAla premacaMda zAha, vyAkaraNatIrtha. zrI suvatajina (munisuvratasvAmI)ne namaskAra karIne pRthvImAM pratiSThA prApta karanAra pratiSThAnapura kalpa sAMbhaLyA pramANe ame kahIe chIe? A bhAratavarSanA dakSiNa khaMDamAM mahArASTra dezamAM zreSTha zrI pratiSThAna nAmanuM zahera che. (pahelA) pitAnA aizvaryAvaDe IndranI purIne tiraskAra karavA chatAM samaya jatAM te nAnakaDA gAmaDA jevuM banI gayuM. tyAM eka vakhata be videzI brAhmaNe AvIne (pitAnI) vidhavA bahenanI sAthe kaI kuMbhAranI zALAmAM rahyA. bhikSAvRddhi karIne bahenane anAja lAvI ApIne teNe karelA bhojana-pAka vaDe teo gUjarAna karatA hatA. keI divasa te baMne brAhmaNonI bahena pANI levA mATe godAvarI (nadIe) gaI. tenuM advitIya rUpa joIne kAmane adhIna thayelA evA tyAMnA sarovaramAM rahenArA zeSa nAmanA nAgonA rAjAe sarevarathI bahAra nIkaLI manuSyano deha banAvIne tenI sAthe baLajabarIthI paNa saMbhoga krIDA karI. nasIbanI balihArIthI (jo ke devatA) sAtadhAtuthI rahita hovA chatAM tenI divya zakti vaDe virya pudgalane saMcAra thavAthI teNe garbha dhAraNa karyo. pitAnuM nAma prakAzita karI, duHkha-saMkaTamAM mane smaraje-e pramANe kahIne nAgarAja pAtALa lekamAM gayo ane te potAnA ghera gaI. lajajAthI pIDAyelI teNe potAnA bhAIne pitAnuM kharekharuM vRttAnta na ja kahyuM. samaya jatAM baMne bhAIoe garbhanAM cihno joIne te sagarbhA thaI che" ema jANyuM. moTAnA manamAM zaMkA thaI ke Ane nAnA bhAIe bhegavI che. bIjI zaMkAno abhAva hovAthI nAnAnA manamAM paNa vicAra upajyo ke kharekhara A moTA bhAI sAthe zIlabhaMga thaI che. e pramANe paraspara kaluSita manavALA thayelA baMne tene ekalI choDIne alaga alaga dezamAM gayA. te paNa vadhatA garbhavALI thatI bIjAnA gharamAM kAma karatI gUjarAna karavA lAgI. pachI divaso pUrNa thaye teNe badhAM lakSaNo vaDe yuktaaMgavALA putrane janma Ape. te dhImedhIme zarIra vaDe ane guNamAM vadhato chato mitronI sAthe ramate, bALakrIDA vaDe pote ja rAjA thaIne temane (mitrone) hAthI, gheDA, ratha vagere kRtrimabanAvaTI vAhano deto hato. dhAtune dAna artha thato hovAthI lokee sAtavAhana evuM nAma ApyuM. potAnI mAtA vaDe lAlana-pAlana karato te sukhapUrvaka rahevA lAgyo. ahIMthI ujayinImAM avaMtI dezanA rAjA zrI vikramAdityanI sabhAmAM koIka naimittike pratiSThAna nagaramAMnA sAtavAhanane bhaviSyane rAjA kahyo. have A ja purImAM eka vRddha brAhmaNe pitAnA AyuSyanI pUrNatA jANIne pitAnA cAra putrane bolAvIne kahyuM ke he putro ! mAruM paraloka gamana thatAM mArI pathArInA (khATalAnA) mathaLAnA jamaNuM pAyAthI laIne cAre pAyAonI nIce rahelA cAra bharelA bhaMDAro For Private And Personal Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 236 ] zrI jaina satya prakAza [ vaya yukta kaLazane meTAI pramANe vibhAga karIne tamAre levA, jethI tamAruM gujarAna barAbara rIte thaze. putrAe 'vAru' e prakAre pitAnAM Adeza grahaNa karyA, tenA maraNa pachI tenI mRtyukriyA karIne teramA divase jamIna khAdIne barAbara nidhi kaLaze| teee lIdhA. jevA tene UghADIne jue che tevA ja prathama kuMbhamAM seAnuM, khIjAmAM kALI mATI, trIjAmAM bhusu (ane) ceAthAmAM hADakAM joyAM. tyAra pachI meATAnI sAthe bAkInA traNe jaNAe vivAda karavA mAMDayA ke--amane paNa senAnA bhAga karIne Ape. teNe te nahi detAM teo avaMtIrAjanI kacerImAM upasthita thayA. tyAM paNa temanA vAdanA niya na thayuM. pachI te cAre jA mahArASTra dezamAM gayA. sAtavAhana kumAra teA kuMbhAranI mATI vadhu hAthI, gheADA, ratha ane yAddAe haMmezAM navA navA banAvIne kuMbhAranI zALAmAM bALakanI phrIDAmAM kharAba rIte capaLa thayA chatAM ane evIsthitivALA thaIne samaya pasAra karatA hatA. te brAhmaNa putrA pratiSThAna nagaramAM AvIne te ja kuMbhArazALAnI pAse rahevA lAgyA. ceSTA ane AkAra jANavAmAM kuzaLa evA te sAtavAhana kumAre temane joIne kahyuM-he brAhmaNeA ! tame badhA ciMtAtura jevA kema dekhA che? teoe kahyuM-he jagatamAM advitIya suMdara (puruSa) ! ame ciMtAtura hRdayavALA chIe te tame kevI rIte jANyuM ? kumAre kahyuM-ceSTAethI zuM nathI jANI zakAtuM? teoe kahyuM-e barAbara che; paraMtu tamArI AgaLa (amArI) ciMtAnuM kAraNa kahevAthI zuM vaLaze ? (kemake ) Apa te bALaka che. bALake kahyuM-tema hovA chatAM mArAthI tamAruM ( kAya ) siddha thaze. te ciMtAnuM kAraNa tame kaheA. tethI tenA vacananI vicitratAthI haraNa karAyelA hRdayavALA teoe nidhi nIkaLavAthI laIne mAlavarAjanI sabhAmAM paNa vivAdanA niya na thaye tyAM sudhInuM badhuMya potAnuM svarUpa-vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. kumAra te hAsyathI eTha phaphaDAvatA khelavA lAgyA-De brAhmaNeA ! huM tamArA jhadhaDAne nirNaya karuM chuM. sAvadhAna thaI ne tame sAMbhaLeA-jene ( nidhinA ) bhaMDAranAre suvarNatA kaLaza ApyA che te tenA vaDe saMteASa pAme. jenA kaLazamAM kALI mATI nIkaLI che te khetara-jamIna vagere le. jene bhusuM nIkaLyuM che te kAhAramAM raheluM badhuM anAja laI le ane jene hADakAM nIkaLyAM che te dheADA, gAya, bheMsa, baLada, dAsIdAsa vagere grahaNa kare-e prakAre tamArA pitAno vicAra hatA. e prakAre bALaka-sAtavAhananuM kaheluM sAMbhaLIne jemano vivAda zAMta thayeA hateA tee tenuM vacana sAMbhaLIne tenI rajA laI peAtAnI nagarImAM pAchA AvyA. temanA vivAdanA niNaeNyanI vAta nagarImAM phelAi gaI. rAjAe paNa kheAlAvI pUchyuM ke-zuM tamArA vAda ni thaI gayA ? temaNe kahyuM- hA, svAmI ! kANe nirNaya karyAM?-e prakAre rAjAe kahyu chate sAtavAhananuM peAtAnuM svarUpa badhuMya satya rIte kahyuM. te sAMbhaLIne te bALakanA paNa buddhivaibhava jANIne pahelAM jyotiSIe kaheluM ke tenuM pratiSThAnamAM rAjya thaze ema saMbhALI, tene peAtAnA harIpha zatru samajI vyAkuLa manavALA thaI te lAMbA kALathI tenA mAravAne upAya vicAravA lAgyA. abhimara vagere prayAga vaDe mAratAM tene apayaza ane kSatriyapaNAmAM khAmI Ave ema vicAra karIne catura Mga senA samUhane taiyAra karIne avatIrAje pratiSThApattana tarapha prayANa karIne IcchA mujaba dherI lIdhuM. te joIne te gAmavAsIo duHkhI thatAM vicAra karavA lAgyA. phrodhAnvita mAlavarAjane For Private And Personal Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 7 ] pratiSThAnapura kalpa [ ra37 ] Avo moTo kopa kenA upara che? ahIM koI rAjA, rAjapuruSa, vIra athavA kille paNa nathI-e prakAre ciMtA karanArA teo (loke) mAM mAlavarAje mokalele dUta AvIne sAtavAhanane kahevA lAgyoH he kumAra! tamArA upara rAjA kedhita thayA kare che. savAre tamane mArI nAkhaze tevI yuddha vagere upAya ciMtavavAnA vicAravALA tamAre thaI javuM. te dUtanuM vacana sAMbhaLIne paNa te bhaya vinA ja khUba ramavA lAgyo. ahIM paramArtha jANanArAM te be (tenA) mAmAo parasparanAM durvikalpa choDI daIne pharIthI pratiSThAnamAM AvyA. paracakra-bIjA rAjAnI caDAI jaI potAnI bahenane kahyuM-ke bahena! je devatAe tane A putra dIdho che tenuM smaraNa kara, jethI te ja Ane sahAyaka thaze. te paNa te (bhAI)nA vacanathI pahelAMnuM nAgarAjanuM vacana smaraNa karIne mAthe ghaDe mUkIne te ja nAganA rAjAnuM ArAdhana karyuM. te ja kSaNe nAgarAja pratyakSa thaIne brAhmaNIne kahevA lAgyo. "zA kAraNathI teM mane saMbhAryo che ?" teNe praNAma karIne jevuM banyuM hatuM tevuM kahyuM cho nAgarAja be-mArA pratApa hovA chatAM (mArA jIvatAM) keNa tArA putrane parAjaya karavAne samartha che? e pramANe kahI te ghaDe laIne sarovaramAM mAMjIne amRtanA kuMDathI amRta (lAvavA) vaDe ghaDo bharI lAvIne te (brAhmaNI) ne dIdho ane kahevA lAgyAA amRta vaDe sAtavAhane banAvelA mATInA ghaDA, ratha, hAthI, ane pAyadala samUha para chAMTaje; jethI te sajIvana thaIne zatrunA samUhane nAza karaze. A ja amRtano ghaDe tArA putrane pratiSThAna rAjyamAM abhiSeka karaze. prAraMbhamAM vaLI mAruM smaraNa karaje-e pramANe bolIne nAgarAja potAnA sthAne cAlyo gayo. te brAhmaNa paNa te amRtanA ghaDAne laI pitAne ghera AvIne te vaDe te mATInA moTA sainya para teNe abhiSeka karyo. savAre devatAnA pratApathI sajIvana thayeluM te sainya sAme jaIne zatrunI sAthe laDavA lAgyuM. te sAtavAhananI senAe avaMtIrAjanA sainyane bhagADI mUkyuM. vikrama rAjA paNa bhAgIne avaMtI cAlyo gayo. tyAra pachI sAtavAhanano rAjyamAM abhiSeka karAyo. potAnA vaibhavathI vastusamUhanA uttama nAmane jeNe parAbhava karyo che evuM pratiSThAna nagara, havelIo, caityo, dukAnonI paMkti, cauTAM, killAo ane khAIo vaDe sArI rIte vaseluM nagara banI gayuM. sAtavAhane paNa anukrame dakSiNApathane karaja vinAnuM banAvIne tathA tApI nadInA kinArA sudhAnA uttarApathane sAdhIne potAne saMvatsara calAvyo, jene temAM vasyA. AMkhanI zItalatA utpanna kare evAM jina maMdira baMdhAvyAM. pacAsa vIremAM pratyeke paNa pitA potAnA nAma yukta nagaranI aMdara ja jinacaitya karAvyAM.x Iti pratiSThApattanakalpa - - * A kalpa "caturvizati prabaMdha"mAM paNa ApavAmAM AvyuM che. For Private And Personal Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir devapUjAnI rIta lekhaka-AcArya mahArAja zrI vijayapadhasUrijI pratimA zuM cIja che, tenI jarUriyAta mAnavAmAM kyAM kyAM kAraNe che ? vagere bInA - A mAsikanA gayA aMkamAM jaNAvyA bAda have te prabhudevanI pratimAnI pUjAnI rItane aMge jaNAvIe chIe-guNAdhika purUSone pUjya mAnIne je bahu mAna sahita temanI sevA karavI, te pUjA kahevAya. tene be bheda cheH te A pramANe (1) dravyapUjA ane (2) bhAvapUjA. temAM jala, caMdana, phala, phUla, dhUpa, dIpa, akSata, naivedyathI je pUjA karavI te dravyapUjA kahevAya. bhavya jIvoe Ano krama samajavAne mATe nIce jaNAvelA niyamo yAda rAkhavA joIe. 1-parimita jalathI snAna karavuM. azuci avasthAmAM pUjA karavAthI AzAtanA deva lAge. A muddAthI eTale azucine dUra karavA mATe snAna karavuM. snAna karavAnA prasaMge zarUAtamAM nirjIva sthAnanI tapAsa karavI. tyArabAda khapa pUratA pANIthI paranALavALA bAjoTha upara besIne snAna karavuM. paranALanI nIce rahelI kuMDamAM snAnanuM pANI paDe te snAna karIne jayaNA pUrvaka taDake nirjIva sthale chuTuM chuTuM nAMkhavuM. 2-pUjAnAM vastro phATelAM na hoya, temaja azuddha paNa na hovAM joIe. eTale nahAIne akhaMDa cokhAM vastra paherIne dahere javuM. rastAmAM azuddhi jaNAtI hoya to jalathI pagane zuddha karIne maMdiramAM nisahI kahI dAkhala thavuM. jinamaMdiranA jarUrI kArya tarapha lakSya daIne tenI yogya vyavasthA karIne bIjI nisIhI kahIne gabhArAmAM dAkhala thAya, ane dravyapUjA zarU kare. mora pIMchIthI nirmAlya puSpa vagerene dUra karIne vidhipUrvaka abhiSeka kare, tyAre janmAvasthAnI vicAraNa kare. pachI akhaMDa zuddha aMga lUhaNathI prabhunA zarIrane sApha karIne navaaMga pUjAnA duhA belIne anukrame (1) jamaNe aMguThe, DAbo aMguThe (2) e pramANe baMne DhIMcaNe (3) kAMDe (4) khabhe (5) mastake (6) kapAle (7) gaLe (8) hRdaye (9) nAbhie pUjA karavI. ema kramasara pUrve jaNAvyA mujaba aSTaprakArI pUjA vagere karIne trIjI nisIhI kahIne caityavaMdana karavA rUpa bhAvapUjA karavI. ahIM dazatrika vagerenI binA khAsa yAda rAkhavI joIe. te zrI caityavandana bhASya vageremAMthI joI levI. A pUjAnA jevI rIte (1) dravyapUjA (2) bhAvapUjA ema be bhedo che, tema apekSAe (1) aMgapUjA (2) agrapUjA (3) bhAvapUjA ema traNa bhede paNa zrI dharma saMgraha vagere graMthamAM jaNAvyA che. temAM prabhudevanI pratimAnI upara je puSpa caDhAvavA, dhUpa ukheva, caMdanAdi padArthonuM vilepana karavuM, AbharaNu paherAvI AMgI racavI, e aMgapUjA kahevAya, ane prabhunI AgaLa sAthiye kare, naivedya phala mUkIe, e agrapUjA kahevAya. tathA prabhuguNonI stuti karavI, smaraNa, ciMtavana karavI, e bhAva pUjA kahevAya. A saMbaMdhi vadhu binA zrI zrAddhavidhi, upadeza taraMgiNa vagere graMthamAMthI joI levI. pUjAnuM phalA prabhunI pUjA karavAthI, pApano nAza thAya che, durgatinAM duHkha bhogavavA paDatAM nathI, Apattine nAza ane puNyano vadhAro thAya che, lakSamI vadhe che, Arogya maLe che, lokamAM jazakIrti prazaMsA vadhe, ane devagatinA ane mokSanAM sukha paNa maLe che. A vAta dhyAnamAM rAkhIne bhavya chAe trikAla pUjA karI mAnava bhava saphala kara. For Private And Personal Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org paramAhaMta mahAkavi zrI dhanapAlanuM Adarza jIvana lekhaka-munirAja zrI suzIlavijayajI (gatAMkathI cAlu) kavi dhanapAla ane rAjA bhejanuM milana- tilakamaMjarI' graMthanuM dahana thayA bAda dhanapAle rAjasabhAmAM javuM bilakula choDI dIdhuM hatuM. enuM mana dhArAnagarIthI bahAra cAlyA javA utsuka thaI gayuM hatuM. jyAre samaya maLe ane ahIMthI cAlyo jauM, A gaDamathala dhanapAlanA hRdayamAM cAlI rahI hatI. eTalAmAM acAnaka eka divase tene rAjA bhejano bheTa thayA. dhanapAlane dekhatAnI sAthe ja bhoje pUchayuM "kema, hAla keI graMtha banAvo che ?" tarata ja tenA pratyuttaramAM paramahaMta mahAkavi dhanapAle jaNAvyuM- AranAlagaladAhazaMkayA manmukhAnapagatA sarasvatI / tena vairikamalAkacagrahavyagrahasta! na kavitvamasti me // 1. bhojakRta kathA dahana, putrIkRta punaH saMdhAna vagere bAbatomAM caritra graMthamAM lakhelI hakIkata sivAya bIjuM pramANa jaNAtuM nathI. eTale e vAta mAnavAmAM AMcako khAvo paDe che. kavie paNa svayaM ullekha karyo nathI. mAtra caritra graMthamAMne eka bleka kaMIka sAkSI Ape che kharA. tilakamaMjarInA dAha pachI dhanapAla rAjya sabhAmAM ja nahIM. tevAmAM acAnaka meLApa thatAM bhaje pUchayuM ke kema kaMI graMtha race che ? javAbamAM dhanapALe kahyuM-"mAranArAya ...tyAtri" A lekamAM dAhanI zaMkAthI mArA mukhamAMthI sarasvatI cAlI gaI che. dAhanI zaMkA bhejarAjakata graMtha dAhanA apatyanA ThapakArUpe hoya. kadAca graMtha bALyo eTale sarasvatIne paNa vicAra thayo ke kadAca bhejarAja mAre rahevAnA sthaLa gaLAne paNa dAha lagADe eTale te cAlI gaI che, ema kahevAmAM graMthadAha vyaMgyAthathI jaNAya che. rAjAnA A kRtyathI te sahRdayI gaNato hato, temAM paNa kSati thaI evuM uttarArdhamAM sUcana jaNAya che. zatruonI lakSmI AkarSavAmAM vyagra hAthavALA he rAjana ! huM kavirAja nathI. tame laDAI karavAmAM zUrA kSatriya che. sAhityamAM zuM samaje? tamArA hAtha kaThora che, eTale have tamArA jevA sAme huM kavi tarIke jAhera ja thatuM nathI. A zlekamAM rAjAne sakhta Thapake che. A uparathI tilakamaMjarIne dAha thayo hoya ema mAnavAne kAraNe maLe che. have ja prabaMdhamAM-A zleka, koI videzI kavi bhejarAjanI sabhAmAM Avyo, sabhAmAM moTA moTA kavio joI te bicAre DaghAI gayo, ane upara pramANe pote kavi nathI paNa eka sAmAnya mANasa che, evuM jAhera kare che. paNa e vAtane A zleka anurUpa nathI jaNAto. graMthadAha ane rAjAnI asahRdayatA spaSTa rIte A ka sUcave che. kadAca dhanapALanA saMbaMdhamAM A banAva na banyo hoya, bIjA keI rAjAne kavinA saMbaMdhamAM banyo hoya ane dhana pALa paraka daMtakathAmAM joDAyo hoya. teno ullekha caritra graMthamAM hoya. Ama kalpanA karIe to e zleka graMthadAhanA ThapakAraka khare. - bhojarAja jevo sahRdayI AvuM apakRtya na kare e anumAnane paNa puSTI maLe ane te saMbaMdhamAM kavinuM maunya ApaNane madada Ape. AmAM khAsa pramANane abhAve kaMI cokkasa kahI zakAtuM nathI. " tIlakamaMjarI kathA sArAMza "mAMthI For Private And Personal Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org || 240 ] zrI jaina satya prakAza | varSa 5 "kAMjI vagerenA tuccha pANInA gaLavAthI thatA dAhanI zaMkAthI mArA mukhamAMthI sarasvatI cAlI gaI che, tethI zatruonI lakSmI AkarSavAmAM vyagra che hasta jene evA he rAjana ! huM kavirAja nathI." sAra (satyapura) tIrthamAM-dhanapAle dhArAnagarIno tyAga karI pazcima dizA tarapha prayANa zarU karyuM. TuMka samayamAM te saparivAra satyapura (sAcora) tIrthamAM AvI pahoMcyA. tyAM zrI mahAvIra svAmInuM caitya joine tenA AnaMdane pAra rahyo nahIM. bhagavaMtane bhaktibhAva sahita namaskAra karavA pUrvaka virodhAbhAsAlaMkRta evI heva nibha4" ItyAdi pAkRtamaya stuti racI mahAvIra vibhunI ghaNuM ja harSapUrvaka stuti karI. bAda tyAMja nivAsa sthAna karyuM. sukhazAnti pUrvaka kavirAjanA divaso pasAra thavA lAgyA. rAjA bhejane kheda-amuka divasa vItyA bAda rAja bheje paramahaMta mahAkavi dhanapAlane yAda karyo, paraMtu dhanapAlanA cAlyA javAnA samAcAra sAMbhaLatAM mahArAjAne kheda thayo. tene thayuM vANInI kakatAne lIdhe gayo te ThIka, paraMtu sAkSAta sarasvatI sanmAna satyavAdI tenA jevo anya paMDita kaI che ja nahIM. dharma paNDitanuM dhArAmAM Agamana-paramahaMta mahAkavi dhanapAta vinA dhArA nagarI zna mUna banI gaI. rAjasabhA paNa dhanapAla vinA nisteja bhAsavA lAgI. bhejane A hRdayamAM sAlavA lAgyuM, dezadezAvaramAM paNa dhanapAlanI cAlyA javAnI vAta phelANI. Ama dhanapAla vinA dhArAnagarInA divaso para divaso pasAra thavA lAgyA. evAmAM kaulamatano dharma nAme paMDita tyAM AvI caDayo. A dharma nAme pariData keNu che ? tenI pUrva ghaTanA zuM che? vagere oLakhANa vAcaka vargane karAvI paDaze. lATa dezamAM jyAM narmadA nadInA taraMgo lekane pAvana karI rahyA che, te bhRgukaccha (hAla bharUca) nAme nagaramAM veda-vedAMga pAragAmI ane jANe sAkSAta zarIradhArI brahmA hoya e suradeva nAme nAmAMkita vipra vasato hato. tene nItipAtra ane dAnezvaramAM suprasiddha saMtaziromaNi sAvitrI nAme strI hatI. temane dharma ane zamma nAme be putro temaja gomatI nAme bAlikA hatI. moTo putra dharma bacapananA kharAba saMskAre, kuvyasane, zaTha mitrAcArI, vagerene laIne sUrya ne zanizcaranI jema pitAne saMtApajanaka nIvaDavyo. jema jema dharmanI meTI ummara thatI gaI tema tema te vadhAre bagaDavA lAgyo. tenAthI mAtA-pitA atyaMta trAsI gayAM. pitAe chevaTanI zIkha paNa daI dIdhI. he putra! tuM dhana upArjana karIne lAve te ja 4 A "satyapura" hAla mAravADamAM jodhapura sTeTamAM bhInnamAla samIpe AveluM ApaNuM prAcIna "sAra tIrtha" che. jyAM vIra ni. saM. 670 mAM AcArya mahArAja zrI jajigasUrIzvara pratiSThita pittaLanI zrI mahAvIra svAmInI pratimA vidyamAna che. jagaciMtAmaNikAra zrI gautama svAmIe paNa Ano ullekha " jagaciMtAmaNi"mAM karelo che--" kathas vIra vacarimaem" [ "satyapurInA svAmI he vIra ! jayavaMtA vartA"] A tIrtha saMbaMdhI vizeSa ullekha-"zrI jaina satya prakAza"nA "zrI mahAvIra nirvANa vizeSAMka"mAM "satyapura-sAcora tIrtha" zIrSaka munirAja zrI jayaMtavijayajInA lekhanA pR. 338-341 mAM jovA. For Private And Personal Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 7 ] paramahaMta mahAkavi zrI dhanapAlanuM Adarza jIvana [ ra41 ] tane dhAnya maLaze ? nahIMtara nahIM. A zabda dharmathI na sahAyA. tarata ja mAtA-pitAgharabAra vagereno tyAga karI kaLAhIna, vidyAvihIna, nIca purUnA saMsargathI sarva prakAranA upAya thakI bhraSTa evo te IkSakSetrane rakSaka thayo. karmasaMyoge tyAM rahela vaDavRkSa nIce kSetrapAlanI bahumAna pUrvaka te niraMtara pUjA karavA lAgyA, ane IkSa kSetrane sAcavA lAgyo. eka divasa dharma pitAnA svAmInA gRha-maMdire gayo. te divasa koI parva hovAthI kSetrapatie bhajana mATe Agraha karyo. ame mAlikane spaSTa zabdomAM saMbhaLAvyuM ke-kSetrapAlanI pUjA karyA sivAya huM prANute paNa bhojana karatA nathI. A zabdo sAMbhaLI mAlika tenA upara atyaMta khuzI thayA. bAda dharma IkSakSetra tarapha pAcho pharyo, tyAM AvI kSetrapAlanI pUjA karI, kSetranA mALA para beTho. ekadama acAnaka vADanI bahAra kSetrapAlanA prAsAdathI jANe zakti-devI hoya tevI eka namra ginI dRSTigocara thaI. nagna yoginIe tenI pAse eka IkSalatA (zelaDInA sAMThA)nI yAcanA karI. dharma bhaktipUrvaka bhAre rasadAra zelaDInA be sAMThA samarthya. tenuM teNIe AsvAdana karyuM, ane prasanna thaI te kahevA lAgI ke-he vatsa! zuM tuM mArAthI zaramAya che? dharmo pratyuttara Apyo ke-he mahAmAyA ! huM tArAthI zaramAtA nathI. A javAba sAMbhaLI te pharIthI bolI ke he vatsa! jo tuM mArAthI zaramAtuM nathI te mane vacana Apa ! tarata ja dharmo vADa bahAra AvI Adara pUrvaka teNIne vacana ApyuM. tyAM nagna ginIe tenA mukhAraviMdamAM sudhA samAna ikSurasa nAMkhyo, ane tene zira para svahasta mUko. bAda sarasvatI devI kSaNavAramAM adazya thaI gaI. A joI dharma ekadama AzcaryamAM lIna banI gayo. tyAMthI nIkaLI dharma narmadAnA kAMThe jaI pahoMcyo, tyAM tenA mukhamAMthI sArasvatane udayane laI lezamAtra ciMtavyA sivAya kAvya nIkaLavA lAgyuM. A pachI dharma hoDImAM besI sAme kinAre UtarI svagRhe AvI pahoMcyo. ghaNuM divase putranAM darzana thayAM eTale harSaghelAM mAtA-pitA bheTI paDayAM. mAtAe vAtsalyathI teno kara sparza karyo, pitAe madhura vANIthI belA. paNa tenuM mana gharamAM karyuM nahIM, tethI chevaTe te mAtA-pitA, ghara vagerene tyAga karI cAlI nIkaLyo, ane avaMtI dezamAM dhArAnagarImAM AvI pahoMcyo. ane rAjadvAre jaI rAjA bhoja para be zloka lakhI mokalyA jene artha A pramANe thata hatA - jeNe gauDa dezamAM zaMbhu sAkSarane, dhArA nagarImAM viSNu viprane, maMDala nagaramAM bhaTTine, ane kAnyakubdhamAM pazupatine jItI lIdhA, tema jalpavAdamAM anya paNa keTalAya vAdione jaDa jevA banAvI dIdhA, te dharmapaDita pite ahIM AvI dvAra para beThe che. je koI pRthvi para pitAne paMDita mAnatA hoya te tarka, lakSaNa, sAhitya ke upaniSaddamAM mArI sAme AvIne vAda karavA ubha rahe." A sAMbhaLI paNDitamAM ekadama khaLabhaLATa pragaTayo. tarata ja rAjA bheje dvArapAlane AvavA devA anujJA ApI. dvArapAle dharma paDitane sabhAmAM praveza karAvyo. sabhAmAM bhoja samakSa AvatAM sabhAne tRNa (ghAsa) samAna gaNate abhimAnanA zikhare caDhele dharma koInI paNa paravA karyA sivAya vANIno dhedha pravAha vahevaDAvA lAgyo. lAMbA kALathI sevana karela sAkSarono apratimalatAno mada have gaLI jAo, kAraNa ke-A tapodhana rUpe svayaM sarasvatI tamArI samIpe upasthita che. jenAmAM zakti hoya, For Private And Personal Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 2] zrI jaina satya prakAza [ varSa 5 jenAmAM vidvattA hoya, te vAdI mArI sAme upasthita thaI jAya. vitaMDAvAdamAM dhuraMdhara evo huM vAda karavAne tatpara chatAM mahItalamAM koI paNDita ja nathI ke mArI sAme bolI zake. mane te khAtrI che ke jyAM huM belavA ubho thayo ke kaI paNa ema nahIM kahe ke huM vAdI chuM. nirUtsAha banI gayelI bhejasabhA-dharma paMDitanuM vaktavya sAMbhaLI samasta sabhA nirUtsAha banI gaI. sabhAnA mahAna paDito nIcI daSTi karI zaka sAgaramAM DUbavA lAgyA. atyAre koInI paNa tAkAta nathI ke uMcuM mukha karI dharma paNDita sAme belI zake. badhAe maunavrata svIkAryuM. mahArAjA bheja paNa dharma patinA vaktavyathI digamUDha banI gayA. ane aMtaramAM atyaMta duHkha pAmatA ciMtavavA lAgyA-arere, eka dhanapAla vinA mArI sabhA zUnya jevI bhAse che. jANe paMDitanI paMDitAI ja cAlI gaI ! Ama hadayamAM vicAramaliA cAlI rahI cheeTalAmAM mahArAjAne eka vicAra sUjhI Avyo ke koI paNa hisAbe atyAre ne atyAre jo dhanapAla ahIM AvI jAya te A abhimAnI paDitano pratikAra thAya. bAkI to koI rasto che ja nahIM. bAda dharmapaDitane jaNAvavAmAM AvyuM ke...he vAdirAja ! amArA mahAvAdI ekAeka bahAragAma cAlyA gayA che. temane bolAvavA rAjapurUSa jAya che. ane e Ave tyAM sudhI Apa ahIMyAM che. ema kahI sabhA visarjana karI. cAre bAju dhanapAlanI zodha-lAgelo patto-tarata ja mahArAjA bhoje pitAnA vizvAsapAtra purUSone belAvyA, ane kahyuM ke atyAre ne atyAre jyAM hoya tyAMthI dhanapAlane ahIM lAvo. cAre tarapha khUba zodha karyA pachI chevaTe teone A satyapura (sAcAra) nagaramAMthI temano patto maLyo. eTale rAjapurUSo tyAM pahoMcyA. ane dhanapAla paDitane vinayapUrvaka sarva hakIkata nivedana karI, bAda dhanapAle jaNAvyuM ke huM tIrthanI sevAmAM rahelo chuM eTale AvI zakuM tema nathI. mahAkavi dhanapAlanA zabdo sAMbhaLI rAjapurUSe nArAja thayA, ane vilA moDe dhArAnagarI tarapha pAchA pharyA. ane mahArAjAne yathAsthita vRttAMta nivedana karyuM. dhanapAlane patto maLyo e sAMbhaLI mahArAjAne ghaNo ja harSa thayo, ane sAthosAtha nahIM AvavAnA samAcAra sAMbhaLatAM duHkha paNa uddabhavyuM. bAda dhanapAla paNDitane punaH namratApUrvaka priya ane madhura vANIthI bheje kahevarAvyuM ke-he kavirAja ! muMja rAjA Apane putra samAna mAnatA tethI Apa moTA bhAI che ane huM kaniSTha (nAna ) chuM. mATe kaniSkanA vacanathI Apa vaDilane zuM roSa hoya ?' pUrve paNa Apa je hovAthI Apane muMje utsage besAryA hatA ane "zrI kurcAla sarasvatI"nA birUdathI alaMkRta karyA hatA. atyAre Apa Avo, nahIMtara e kaumatane paradezI paMDita dhArAnagarInI sabhAne jItIne cAlyo jaze. e je hRdayamAM sAlatuM hoya, ne dhArAnagarInI kIti cAre tarapha vadhAravI hoya te tarata ja dhArAnagarImAM Ave. mahArAjAnA rAjasevake punaH sAcora AvyA, ane pachI dhanapAla paMDitane uparyukta vastu nivedana karI. kavivaranA hRdayamAM svadeza prema pragaTayo. * vanano rAmamikSa kapi nahi ?' For Private And Personal Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 7] paramAhata mahAkavi zrI dhanapAlanuM Adarza jIvana [ 243] tene aNagamo dUra thaze. ane teNe dhorAnagarI tarapha prayANa karyuM. thoDA ja vakhatamAM te dhArAnagarI AvI pahoMcyo. mahArAjA bhoja ane dhanapAla parasparane bheTI paDyA. pachI dharma paMDita sAthenA vAdanI vAta nIkaLatAM dhanapAle jaNAvyuM; he nareMdra ! Apa lezamAtra kheda na kare. prabhAte e paNDitane jarUra parAjaya thaze. dhanapAlane vijaya ane dharmane parAjaya-paNDitavare potapotAnA sthAna para besI gayA hatA, dhArAnagarIne janasamUha svasthAnamAM goThavAI gayo hato. mahArAjA bheja paNa siMhAsana para ArUDha thayelA hatA. lokonA hRdayamAM eka ja bhAvanA ulasatI hatI ke kayAre vAda zarU thAya. samaya thatAM mahArAjA bhoje dharma patine rAjasabhAmAM bolAvyo ane jaNAvyuM ke-he vAdI ! amArA mahAvAdI zrI dhanapAla paDita AvI gayA che, mATe vAdanI zarUAta kare. A sAMbhaLI pitAnA pUrvaparicita zrI chittapa nAmanA pahitane udezI tenA aMtaHkaraNane saMtoSa pamADavA dharmapati nIce pramANe belyo. ".zrIchittape kaImarAjAziSye sabhye sabhAbhartari bhojarAje // sArasvate srotAsi me plavaMtAM palAlakalpA dhanapAlavAyaH // 1 // " "kaImarAja-ziSya zrIchitta5 sabhAsada chatAM ane bhojarAjA sabhApati chatAM parALa (ghAsa) tulya dhanapAlanI vANI mArA sArasvata pravAhamAM taNAtI thAo." uparyukta zloka sAMbhaLyA bhAi dhanapAla paDite enA e ja zlokane viparyaya karatAM jaNAvyuM ke "dhanapeti nRpasyAmantraNe me mama tagiraH // AlavAcaH plavaMtAM hi siddhasArasvate svare // 1 // " "dhanapa eTale he dhana ApanAra mahArAjA ! mArI vANu mArA sArasvata pravAhamAM parALanI peThe upara taratI thAo." A pramANe paramahaMta mahAkavi dhanapAle zabda khaMDanathI tenA te ja zabdomAM ene ja pratipakSa artha kahI batAvyo. A pachI e banne vacce aneka prakArane vAdavivAda thaye, paNa chevaTe mahAkavi dhanapAle dharmapaDitane cUpa karI dIdhe, AthI AkhI sabhAmAM harSanA pikAra thavA lAgyA. mahArAjA bhejanuM mana paNa praphullita banyuM. sabhAmAM jya jayanA pikAre thavA lAgyA. sarvatra AnaMda AnaMda vartI gayo. bhejasabhAnI atyAra sudhI prasarelI kIrti jayavaMta rahI. siddhasArasvata paramahaMta mahAkavi dhanapAlana vijaya vAvaTo cAre tarapha pharakyo. ane abhimAnanA ucca zikhare pahoMcela dharmapaDitanI AzA paDI bhAMgI. A pachI dharmapaDitane dhanapAla paDite AzvAsana ApI kadI paNa abhimAna nahIM karavA sUcavyuM. bAda pariData dhanapAle bhUpati bhojane saMmati ApatAM sUcavyuM ke-he dAnavIra! dharmapaDitane eka lakSa dravya sarmapa. paNa dharmapahite Ane InkAra karyo. ane sAthosAtha rAjA bhojanI stuti karatAM jaNAvyuM ke jeo potAnI lakSmIne sadvyaya karI rahyA che, tevA dAnezvarIone dhanya che ! For Private And Personal Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ 244 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa pa A pachI te, mahAkavi dhanapAlane kahevA lAgyA kesamasta AlAmamAM eka dhanapAla kavi ja buddhinidhAna che ema mArA manamAM dRDha nizcaya thayA che. enI tulanAmAM Ave evA bhAratabhUmimAM khIjo eka paNa vidvAna nathI. AnA javAkhamAM mahAvi dhanapAle jaNAvyuM ke huM dharma ! vizvamAM ene paNDita ja nathI ema na kahetA " ratnAmAM vanuMdhA" e uktine bAjIpara na mUkeA. aNuhilapura pATaNamAM suprasiddha jainAcArya zrImAna vAdivetALa zAMtisUrIzvarajI mahAsamartha vidvAna che. avazya temane paricaya karavA lAyaka che. huM mitra ! tame paNu temanI pAse jAe. khAda narendra ane kavIndra bannee snehapUrvaka tene visarjana karyAM. jatAM jatAM paNa dhanapAla pratyenA suMdara zabdo hRdayamAM kAtaratA gayA. A pachI dhama paMDita aNuhilapura AvI pahoMcyAM. tyAM paNa zrImAn vAdIvetAla zAMtisUrithI parAsta thayA. eTale nirabhimAnI thaI sUrIzvaranI praza'sA karI svagRha tarapha pAche pharyAM. A bAbatamAM vizeSa hakIkata prabhAvaka caritramAM AvatA zrI zAMtisUri prabandhathI jANavI. dhanapAla pratye bhUpatinA zabdA--prabhAte bhUpati bhAje dharma patine rAjasabhAmAM meAlAvavA rAjapurUSa meAkalyA. paNa dharma paNDita dhArAnagarIthI nIkaLI ahilapura pATaNa tarapha cAlyA javAnA samAcAra maLatAM pAchA pharyA. ane rAjasabhAmAM AvI dhArAnagarIthI dharma paNDitanA cAlyA javAnA samAcAra saMbhaLAvyA. bAda paramAta mahAkiva dhanapAle jaNAvyuM ke-- " dharmo jayati nAdharma ityalIkIkRtaM vaca: // idaM tu satyatAM nItaM dharmasya tvaritA gatiH // 1 // " "dha jaya pAme che, paNa adhama jaya pAmatA nathI, e ukti mithyA thaI. ane dharmAMnI gati utAvaLI e ukta sAcI TharI ( arthAt dha paNDita dhArAthI jaladI cAlyA gayA che. ). " rAjA bhAje Sita hRdaye dhanapAlanI prazaMsA karatAM jaNAvyuM ke-jema jIva vinAnuM zarIra game teTaluM laSTa puSTa chatAM anyane pratyuttara ApavAmAM samartha thaI zakatuM nathI tema sujJazirAmaNi siddhasArasvata eka dhanapAla mitra sivAya samasta sabhA dharma sAkSara sAme zUna mUna banI gaI hatI. kharekhara! tame ApaNI kIrttine adyAvadhi ujvala rAkhI che. dhanya che e siddhasArasvatanI sarasvatIne ! uparyukta vANInuM pAna karatAM, mahArAjAnA dhaNA ja sanmAnathI, kavIzvara dhanapAla atyaMta saMtuSTa thayA, ane peAtAnI manebhita abhilASAne tilAMjali I tyAM ja sthira thaI rahyo H surAcAryanuM Agamana ane pAchuM gamana--mALava dezAdhipati rAjA bheAja ane gujarAtanA mahArAjA bhImadeva, A banne vacce khUba hariphAI cAlI rahI hatI. eka samaye rAjA bhAje gujarAtanA paNDitAnI parIkSA karavA peAtAnI stutine eka kSAka For Private And Personal Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 7] paramahaMta mahAkavi zrI dhanapAlanuM Adarza jIvana [45] bhImadevanA darabAramAM mokalyo hato. te lekanA pratyuttara rUpe jenAcArya suprasiddha zrImAna surAcAryajIe mahArANuM bhImadevane eka uttama ka racI ApI rAjA bhejanA darabAramAM ravAnA karyo hato. te ka vAMcI rAjA bhoja bhAre khuzI thayA hatA. surAcAryajInI vidvattAnI parIkSA karavA ane svasabhAnA sAkSaravare sAthe vAdavivAda karAvavA surAcAryajIne mALavA deza padhAravA rAjA bhoje AmaMtraNa karyuM. AmaMtraNane sUrIzvare svIkAra karyo. vihAra karI tyAM padhAryA. bhoje temanuM sanmAna karyuM. sUrIzvare bhojanI sarva sabhAne jItI lIdhI. bAda sUrIzvarajI svasthAnamAM padhAryA. pitAnI sabhAne parAjaya thayo jANe rAjA bhoja surAcArya upara khUba cIDANA ane temane keda karavAnI duSTa bhAvanA pragaTI. A vAtanI dhanapAlane khabara paDatAM sUrIzvarajIne cetAvI dIdhA. ane veSa parivartana karAvI pitAne tyAM bolAvI lIdhA. ane chevaTe samayasUcakatA vAparI aNahilapura pATaNa tarapha vihAra karAvI dIdhuM. ane bhojanA duSTa kAvatrAthI temane bacAvyA. A bAbatamAM vizeSa hakIkata prabhAvaka caritramAM AvatA surAcAryanA prabaMdhathI jANavI. dhanapAla ane mahendrasUrinuM svargagAmana-divase divase have dhanapAlanI vRddhAvasthA vadhatI gaI. saMsAranI upAdhithI nivRtta thavA manabhAvanA pragaTa thaI. chellI jIMdagI basa dharma sAdhanamAM ja pasAra karavI, saMsAranA koI paNa AraMbhasamAraMbha kAryamAM bhAga levo nahIM, vageremAM suddaDha thaI dhanapAla paNDite gurU mahArAja pAse paraleka sAdhavA bhUpati beja pAse AjJA mAgI. ghaNuM ja harSa pUrvaka mahArAjAe anumati ApI. bAda svagurUrAja zrImad mahendrasUrIzvara pAse paramahaMta mahAkavi dhanapAle gRhasthapaNAmAM rahI saMlekhana karI. tyAM tIvra tapathI kAyAne tapatAM, karmadalane pIlatAM, niraticArapaNe zuddha samyakatva pALatAM, zrata pAragAmI sthavira munivare pAse kALa nirgamana karatAM prAMte sarvasva tyAga karI, dehane choDI, saudharma devalokamAM sIdhAvyA. te samaye ubhaya lekamAM kalyANakArI evuM tenuM addabhuta-alaukika pAMDitya joI saMtoSa pAmatAM mahendrasUri paNuM anazana pUrvaka svargalokamAM sIdhAvyA. tyArathI A sAhitya vATikA siddhasArasvata paramahaMta mahAkavi dhanapAlathI sUnI paDI. upasaMhAra-janmathI jaina nahIM, chatAM purUSonA satsaMgamAM AvatAM dharmanuM sAcuM svarUpa samajatAM, jIvanane palaTAvatAM, daDha samyakatvadhArI thatAM, prANAMtanA bhoge paNa dharma zraddhAthI nahIM DagatAM, game tevA prasaMge upasthita thAya, game teTalI kasoTI thAya, game teTaluM duHkha paDe, tene bahAdurIthI bhogavI Adarza jIvana jIvI bhAvI prajAne pitAnI vidvattA samapa dhanapALa paralokamAM sidhAvyA. te mahApurUSanA caritranuM khuba manana karI sau svaAtmAmAM saddaguNo utAre, ane anya prANIone dharmamArgamAM joDe e ja zubha bhAvanA. samAsa For Private And Personal Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir upAdhyAya zrIvallabha ke tIna navIna grantha lekhaka:-zrIyuta agaracandajI nAhaTA kharatara gaccha ke upAdhyAya jayasAgarajI kI paramparA ke zrI jJAnavimalajI ke vidvAna ziSya u. zrIvallabha sAhityakSetra meM suprasiddha haiM / Apake racita (1) "vijayadevamAhAtmya" zrA jinavijayajI ke dvArA saMpAdita ho kara kaI varSoM pUrva prakAzita ho cukA hai (2) "upakeza zabda vyutpatti" upakeza gaccha paTTAvalI ke sAtha jainasAhitya saMzodhaka, paTTavalI samuccaya evaM prAcIna jaina itihAsa meM prakAzita ho cukI haiN| inake atirikta Apake racita vyAkaraNa koSa sambandhI (3) zilocanAmakoSaTIkA (saM. 1654), (4) liMgAnuzAsana para durgapadaprabodhavRtti (saM. 1661) evaM (5) abhidhAnanAmamAlAvRtti (saM. 1667 jodhapura) grantha hai ina meM se 2 yA 3 granthoM ko tapagaccha ke eka vidvAna munirAja prakAzita karane vAle the| unhoMne buddhimunijI ke mAraphata hamase ina granthoM kI pratiyeM bIkAnera bhaMDAroM se maMgavAI thI, para unhoMne unheM prakAzita karavAye yA nahIM yaha ajJAta hai / inake atirikta (6) "aranAtha stuti savRttikA" kA ullekha "jainasAhityano saMkSipta itihAsa" meM pAyA jAtA hai / sAhityasaMsAra meM adyAvadhi u. zrIvallabha ke itane hI granthoM kA ullekha pAyA jAtA hai, para hamArI zodhakhoja se Apake mahattvazAlI tIga anya granthoM kA patA aura calA hai, unhIM kA saMkSipta paricaya prastuta lekha meM diyA jA rahA hai| AzA hai sAhityaseSiyoM ko yaha prayAsa rucikara evaM lAbhaprada pratIta hogaa| [1] 1. sArasvataprayoganirNaya-isa grantha kI eka apUrNa prati gata mArgazIrSa mAsa meM kharatara gaccha kI bhAvaharSI zAkhA ke bhaMDAra meM dekhane ko milI / yaha prati 23 patroM kI hai aura lipilekhaka se adhUrI hI likhI choDI gaI hai, ataH grantha apUrNa raha gayA hai| anya bhaMDAroM meM kahIM kiso sajjana ko pUrI prati hastagata ho to vaha mujhe sUcita karane kI kRpA kareM / grantha kI Adya prazasti isa prakAra hai| Adi zrImacchI zAradAdevI varaM vitaratAd varam / paNDitAnAM nave granthavidhAne vividhAM dhiyam // 1 // For Private And Personal Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 4' ] zrIvallabhake tIna navIna graMtha [247] bhUrayaH sUrayassaMti saMsAre nAmataH pare / zrIjinarAjasurIndraH sUrirUpo'rthayugmataH // 2 // zrIjinarAjasUrIndraH kharataragaNezvaraH / / sa rAjeva ciraM naMdyAt sAdhayan dviSato janAn // 3 // yo sphuTIti lamasteSu sAdhulokeSu sarvadA / yadIyasuprasAdazrIbahurUpA navA navA // 4 // (yugmam ) to praNAma lasadbhaktyA suguruM ca vizeSataH / zrIvallabhaupAdhyAyaH karoti jJAnavRddhaye // 5 // sArasvataprayogAnAM liMgamedArthanirNaya'm / nAmamAlAdizAstrANi vilokya ca vicArya ca // 6 // [2] 2. vidvat prabodha-isa grantha kI tatkAlIna likhita 6 patroM kI prati hamAre saMgraha meM hai jisameM se 3 patro meM padArtha-TippaNI sUkSma akSaroM meM paMcapATha rUpa se likhI gaI hai| mUlapATha 5 patroM meM 15-15 lAinoM meM aura chaThe patra meM 8 lAina meM likhA huvA hai| pratyeka paMkti meM 46 se 50 taka akSara haiN| akSara sApha aura pATha zuddha hai| grantha tIna paricchedoM meM samApta huvA hai| sArA grantha varNanAtmaka hai / prathama pariccheda meM gaja, azva, vRSa, siMha aura uSTra Adi kA 56 zlokoM meM varNana hai / dUsare meM zukAdi do caraNavAle pakSiyoM kA varNana 59 zlokoM meM hai / tIsare meM yati paMDitAdi kA 21 zlokoM meM varNana hai / isake pazcAt 6 pralokoM meM granthakarttAne prazasti dI hai / grantha kA Adi anta isa prakAra hai / Adi sAradAM zAradA devI, zrIguruM svaguruM punaH / praNamya kriyate zAstra vidvatprabodhanAmakam // 1 // tatra saMyogivarnodhairvarNyate vstuvrnnnaa| sakarNalabdhavarNAnAM prabodhAya prabodhadA // 2 // anta zrI zAnavimalopAdhyAyAnAM ziSyavinirmame / vAcanAcAryadhuryazrI zrIvallabhagaNIzvaraiH // 1 // vidvatprabodhanAmAya grantho vidvatprabodhakRt / sphUrjacchobalabhadre zrI balabhadrapure pare // 2 // vidvagoSThayAM viziSTAyAM saMjAtAyAM prayojanam / etadgraMthasya meghAvya'bhimAnonmathanAyakaiH // 3 // saMyogivarNa nigRNAMti vidvAn yo yaM tamAdau ca vidhAya vidvAn / divyeSu pAdeSu caturzvazaMke sadyaH supadyaH vidadhAtu hRdyam // 4 // For Private And Personal Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir zrI jana satya prakAza [[varSa 5 yasyAyameti sumukhe sukhena labhatA sa satvaraM sabhyaH / vidvajaneSu vidvAn saubhAgyaughaM kavitvaM ca // 5 // yasmin kAvye'sti yannAmavyatyayAt tasya satvaram / yathoktavarNyasya sadvayAkhyA tathA jAyeta bho budhAH // 6 // 3 caturdaza svarasthApana vAdasthala-isa grantha kI paka prati bIkAnera meM yativara zrI jayacandrajI kI nijI pothiyoM meM avalokana meM AI thii| isakI pratilipi karAne ke liye buddhimunijI ko sUrata mejI gaI thii| unhIMke mArphata eka nakala hamAre nijI saMgraha ke liye bhI milI thI jo ki hamAre abhaya jaina pustakAlaya meM vidyamAna hai / isakA Adi anta isa prakAra hai| Adi zrI siddhIbhavatAMtarAM bhagavatI bhAsvatprasAdodayAt / vAcAM vaMcuracAturI sphuratu ca prajJAvadAzcaryadA / navyagranthasamarthanodyatamatipratyakSavAcaspateH / vidvatpuMsa ihAstu zasyamanasasta ca zo(?)nu kAmasya ca // 1 // saMti svarAH ke kati ca pratItAH sArazvatavyAkaraNoktayuktyA / samastazAstrArthavicAravettA kazcid vipazcit paripRcchatIti // 2 // purAtanavyAkaraNAdyanekagranthAnusAreNa sadAdareNa / taduttaraM spaSTatayA karoti zrIvallabhaH pAThaka utsavAya // 3 // anta zrI jinarAjasUrIndra dharmarAjyaM vidhAtari / asmina kharatare gacche dhammarAjyavidhAtari // 1 // jagadvikhyAtasatkIrtirjJAnavimalapAThakaH / yo'bhavat tasya pAdAbjabhramarAyitamAnasaH // 2 // zrIvallabhaupAdhyAyaH samAkhyAtIti sUnRtaM / caturdazasvarAH ete sarvazAstrAnusArataH // 3 // (tribhirvizeSakaM ) itizrI zrIvallabhopAdhyAyaviracita sArazvatamatAnugata sarvazAstra sammata caturdaza svarasthApana vAdasthala prazastiH samAptam // ( patra 4 hamAre saMgraha meM) upAdhyAya zrIvallabha kI kRtiyAM unake pragAr3ha pAMDitya kI paricAyaka haiN| vyAkaraNa, koSa evaM kAvya, tInoM viSayoM meM ApakI asAdhAraNa gati thii| isa lekha meM jina tIna navIna upalabdha granthoM kA paricaya diyA gayA hai ye tInoM hI katiyAM atyanta mahatva kI haiM, ataH inake zIghra prakAzana kI AvazyaktA hai| For Private And Personal Use Only Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUrtipUjAnuM sahajapaNuM eka ja vastu saMbaMdhI jyAre bhinna bhinna dharmo judI judI mAnyatA dharAvatA hoya, bannene abhiprAya eka bIjAthI sAva avaLI dizAmAM jato hoya ane eka dharma bIjA dharmanI mAnyatAnuM bhArebhAra khaMDana karIne tene jaDamULathI ukhADI pheMkavAno prayatna karato hoya tevA prasaMge kaI paNa jAtano madhyastha nirNaya nizcita karavo, taTastha mANasa mATe, bahu muzkelI bharyo lAge che. eka dharmanI mAnyatAnuM samarthana karatAM zAstragraMtha vAMce tyAre temAM ja buddhi taNAvA lAge ane bIjA dharmane zAstra jovAmAM Ave tyAre buddhi temAM taNAvA lAge. AvA tANakheMcInA prasaMge satyane tAravI kADhavAnuM kArya bahu dukkara banI jAya che. jo ke emAMthI paNa satya tAravanAra A bahuratnA vasuMdharA upara jarUra maLI Ave che ! A ja dazA mUrtipUjAnI thaI che. eka dharmanA zAstragraMthe ene AtmasAdhanAnA apUrva sAdhana tarIke svIkArIne tene kalyANa vAMchuo mATe anivArya rIte Avazyaka mAne che. bIjA tene jaDapUjA tarIke oLakhAvIne tene sAva nakAmI-nirUpAgI gaNe che. pariNAme AvA uttaradhruva dakSiNadhruva jevA paraspara viredhI abhiprAyo vacce satya tAravavuM ati AkarUM thaI paDe che. jema ulkApAta samA vA-vaMToLa vacce paNa keTalAMka vRkSo aNanama rahIne pitAnI hasti kAyama rAkhe che tema zAstronA AvA paraspara virodhI abhiprAyo vacce paNa, jeonI buddhi hRdayasparzI hoya che teo, zuddha tava kheLI kADhe che. paNa AvA mANase bahu virala hoya che. sAmAnya buddhinA mANase Avo nirNaya karI zakatA nathI. teone mATe zAstronuM maMthana karavA karatAM bIjo koI mArga hovo joIe ke je mAge teo satyane pAmI zake. A mArga che ane te je vastuno nirNaya karavo hoya tene manuSya prakRtinI dRSTie ke mAnasazAstranI dRSTie vicArI jovAno ! je roga sArAM sArAM kImatI auSadhonA upacArathI na maTayo hoya tevo rAga eka paisAnI kIMmatanI sAva sAdhAraNa cIjanA upayogathI maTI gayAnI vAta to saue sAMbhabelI vAta che. A ja rIte je nirNaya judA judA zAstronA aneka jAtanA abhiprAyo vicAryA pachI paNa meLavavAmAM kaThinatA lAgatI hoya te nirNaya manuSyaprakRtinA abhyAsathI tatkALa meLavI zakAya che. eTale ahIM ApaNe zAstronI daSTie nahIM paNa mAnavaprakRti ke mAnasazAstranI najare mUrti ane tenI pUjAne vicAra karIzuM. sAmAnya rIte vicAra karIe te avazya jaNAya che ke mUrtinI bhAvanA e koI bAhya kAraNathI upajAvelI kalpanA nathI, paNa e bhAvanAnuM janmasthAna manuSya svabhAvamAM ja che. eTale ema kahI zakIe ke jyArathI manuSya svabhAvane prAraMbha thayo tyArathI mUrtinI bhAvanAno prAraMbha thaze. alabatta enAM rUpAMtara jarUra thatAM rahyAM che ane thaze, For Private And Personal Use Only Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [250 ] zrI jaina satya prakAza [ varSa 5 ApaNAM zAstro pramANe A duniyA ane A mAnavasvabhAva anAdi kALathI cAlyAM Ave che te mUrtinI bhAvanA paNa anAdi kALathI cAlI Ave che ema kahevAmAM jarAya khoTuM nathI. A mATe thoDAMka dRSTAMta joIe. eka sAva abujha bALaka che. enI buddhi khIlI nathI. sArAsAra samajavAnI viveka zaktine enAmAM vikAsa nathI thayo. chatAM e amuka citro bhegAM karavA TevAya che. amuka ci saMgrahI rAkhavAmAM ene AnaMda Ave che. ane e citromAMnAM judAM judAM citro tarapha e judI judI lAgaNI anubhave che. koI citra jotAM enAmAM zUrAtanane saMcAra thato lAge che, koI citra ene gaganagAmI banAvavA mAgatuM hoya ema lAge che; keAI citra joI e ati vinamra banatuM hoya ema bhAse che. eTaluM ja zA mATe? keAI citra ene prANasamuM pyAruM lAge che ane te tenuM jIvathI ya adhikapaNe jatana karavA mathatuM hoya ema lAge che. jenuM hadaya sphaTika jevuM nirmaLa che ane jenA upara kazI chApa paDI nathI tenA upara A mUMgA citro cItarAmaNa kare che e zuM che ? eka vidyArthI che. ene dharmazAstronI kazI gatAgama nathI. pitAnA snehInI ke mitranI chabI joine enuM haiyuM nAcI uThe che. pitAnA pitAnA vairInuM citra joI enA haiyAmAM varALo uThavA lAge che. A zAnuM pariNAma che? eka yuvAna daMpatinuM yugala che. bhoga vilAsa ane AnaMda sivAya e kazuM ya samajatuM nathI. ekabIjAthI aLagA paDavAmAM ekabIjAne apAra vedanA thatI hoya tema lAge che. AvI vedanA prasaMge ekabIjAnuM citra ekabIjAnI duHkhanI lAgaNIne haLavI banAve che. eka sAmAnya kAgaLanA TukaDA uparanuM citra ajaba jAdu pAthare che. e TuMkaDAnuM te jIvanI jema jatana kare che. A zuM? eka vIra sainika che. mardAnagI ane vIratA sivAya ene bIjuM kazuM bhAna nathI. laDAInA medAnamAM metane bheTavA sivAya bIjuM kazuM maLavAnuM nathI e te jANe che chatAM eka lAkaDI ane eka kapaDAne TukaDo e be sAmAnya vastuothI banela dhvaja ene ajaba preraNuM Ape che. e dhvajane joIne e maraNanI bhayaMkaratA bhUlIne yuddhamAM ghUmavA lAge che. e dhvajanI AbarU jALavavA e AkAza-pAtALa eka kare che. e zAthI? eka gRhastha che. pAkI umare pahoMce che. maraNa pathArIe paDayo paDyo pitAne priya vastunuM darzana karato e ArAmathI prANa choDe che. bIjo evuM darzana na maLatAM musIbate mare che. A zuM? 1 eka sAdhu che. eNe saMsArano tyAga karyo che. AkhI duniyA ene mana eka sarakhI che. koIne kharAba ke koIne sAruM mAnavA e InkAra kare che. chatAM e amuka bhUmimAM ke amuka sthaLamAM vadhu praphullita bane che. amuka sthaLa ene vadhu preraNA ApatuM jaNAya che. A zAthI? A badhA dAkhalAo eka ja vastu batAve che ke manuSya prakRti ane mUrtinI bhAvanA paraspara khUba saMkasAyela che. manuSyaprakRtinI sArI ane khoTI bane lAgaNIene uzkeravA nI tAkAta mUrtimAM rahelI che. For Private And Personal Use Only Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir aMka 7]. mUrtipUjAnuM sahajapaNuM [ 251 ] have zAstrono vicAra karIeH je dharmazAstro mUrtipUjAno upadeza Ape che temaNe kaI avanavI zodha karI che evuM kazuM nathI. temaNe te manuSyasvabhAvamAM je bhAvanA prakRtisiddhapaNe rahelI hatI tene, te AtmasAdhanAnA mArge upayogI thAya te rIte, vaLAMka ApavAno prayatna mAtra karyo che. eka pahADa uparathI jharaNuM nIkaLavAnuM ja hoya to pachI ene egya raste vALIne phaLaphula nIpajAvI zake evI nahera kAM na karavI? ema na thAya te paNa e pANI to vahevAnuM ja che ane AsapAsanI bhUmine kIcaDa-kAdavavALI ane gaMdI karavAnuM ja che. mUrtipUjAnA vidhAnamAM zAstrakAroe A ja kArya karyuM che. mUrtinI bhAvanAne AdhyAtmika ke Atmika jhoka na apAyo hota to kevaLa sAMsArika viSayamAM maryAdita banIne mAnava jAtanuM khUba akalyANa sAdhAta. zAstrakArAe mAnavajAtane A akalyANathI ugArI lIdhI che. je prakRtisahaja hoya te potAno mArga karyA vagara to zI rIte rahI zake ? have jyAre mUrtinI bhAvanA mAnavaprakRti sAthe sahaja rIte saMkaLAyelI che to pachI ene nahIM svIkAravAnI vAto karavI e kudarata virUddhanuM athavA te sahaja prakRtine dabAvavA jevuM che ema kahI zakAya. AvI rIte sahaja prakRtine dabAvavAthI kazuM phaLa na nIkaLI zake. enuM phaLa mAtra eka ja Ave ke mANasa e vastune AdhyAtmika dRSTie je suMdaramAM suMdara upayoga karI zakato hato tenAthI vaMcita thaI jAya ane UlaTuM tene upayoga kevaLa sAMsArika kAryomAM karIne potAnA AtmAne nukasAna pahoMcADe. dhArmika, Atmika athavA to AdhyAtmika dRSTie mUrtinuM mahattva nahIM svIkAratA keTalA mANaso mUrtinA sAMsArika upayogathI potAnA manane alipta rAkhI zakayA che? je vastu sahaja rIte saMkaLAyelI che tenAthI A rIte alipta rahevuM zakaya ja nathI, ane jo ema ja che te pachI teno upayoga AtmasAdhanamAM karI le zuM khUTe che? mUti ke mUrti pUjAnI vAta jyAre jyAre nIkaLe che tyAre tyAre tenI prAcInatAnI vAta AgaLa karavAmAM Ave che ane te atiprAcIna nahIM hovAnuM jaNAvI tenI nirUpa gitAnuM gAna karavAmAM Ave che. pahelapahelAM to koI paNa vastunI upayogitAne prAcInatA sAthe joDI devI e narI mUrkhatA che. prAcIna hoya te ja upayogI thaI zake evo niyama kadI na bAMdhI zakAya. jenI utpatti ke zodha ApaNI sAme ja thaI hoya evI paNa keTalIya ati upayogI vastuo ApaNe kayAM nathI jANatAM ? bIjuM, ApaNe upara joyuM tema je vastu manuSyaprakRti sAthe sahaja rIte saMkaLAthelI hoya tenI prAcInatA zodhavAnI ja kayAM rahe che? ane ATalAthI paNa saMtoSa na thato hoya to itihAsa pUrvanA kALanA paNa dAkhalAo kayAM nathI maLatA. bhIlakumAra ekalavya pAMDavonA gurU droNAcAryanI mATInI mUrtinI upAsanA karIne dhanuSavidyAmAM je siddhi meLavI hatI e vAta te hiMdustAnanA bALaka bALakanA moDhe gavAya che. e dRSTAMta mUti upAsanAno ajaba camatkAra jaNAve evuM che. tAjetaramAM amadAvAdamAM sthAnakavAsI pU. zrI. javAharalAlajI mahArAjanA saMpradAyanA ane lAMba lAMbA dIkSA paryAyavALA je pAMca rathAnakavAsI munivaree pU. AcArya 1 A pAMce pUjAnI hakIkta A aMkamAM anyatra Apela che. For Private And Personal Use Only Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [5ra ] zrI jena satya prakAza [ varSa 5 mahArAja zrI vijayanItisUrIzvarajI mahArAja pAse saMvegI dIkSA aMgIkAra karI e ghaTanA paNa mUrtipUjAnI satyatA pUravAra kare che. dIkSA prasaMge temaNe je kaMI kahyuM che te batAve che ke dharmazAstranA lAMbA abhyAsa pachI temane khAtarI thaI che ke mUrtipUjA e zAstrasiddha vastu che ja, paNa sAthe sAthe aitihAsika ane vaijJAAnika (mano-vijJAnanI) dRSTie paNa siddha vastu che. ene tyAga karavAmAM zAstrono tyAga karavA jevuM che. A agAu ghaNAM varSo pahelAM paNa sthAnakavAsI saMpradAyamAM lAMbA samaya dIkSA paryAya pALyA pachI zAstronA UMDA abhyAsanA pariNAme keTalAya sthAnakavAsI munioe saMvegI dIkSA aMgIkAra karI che ane temAMthI mahAtirdhara tarIke oLakhAvI zakAya evA mahApurUSa utpanna thayA che. sthAnakavAsI saMpradAya ane saMgI-mUrtipUjaka-mata e bemAM mukhyatve maDAgAMTha jevI vastu mUrtipUjA ja che. paNa jemaNe jemaNe zAstrano nikhAlasa hadaye ane koI paNa prakAranA pUrvagrahathI mukta buddhithI abhyAsa karyo che temaNe mUrtipUjAne kabula rAkhI che ane sAce mArga grahaNa karyo che. A uparAMta chellA pAMca-cha varSa daramyAna sthAnakavAsI saMpradAyamAM bIjI be ghaTanAo evI banI che ke je mUrtipUjAne niSedha karatAM harakoIne aTakAve evI che. te be ghaTanAmAMnI pahelI ghaTanA te zrI kAnajIsvAmIe senagaDha mukAme sthAnakavAsI saMpradAyanI mUrtipUjA saMbaMdhInI ane bIjI mAnyatAone tyAga karIne svIkAreluM parivartana ! ane bIjI ghaTanA te mUrtipUjAne sarvathA niSedha karanAra zrIlokAzAha saMbaMdhI jemaNe dharmaprANu laMkAzAha" zIrSaka lAMbI lekhamALA lakhI hatI te zrI nAnacaMdajI svAmInA ziSya zrI saMtabAlajIe svIkAreluM parivartana ! zrI laMkAzAhe game te kahyuM hoya, paNa zrI saMtalAlajIe mUrtipUjAnA ekAMta niSedhane vakhoDI kADhayo che. e banne munioe svIkAreluM parivartana kevA prakAranuM che enI carcA karavAnuM A sthaLa nathI temaja prastuta prasaMge e mahattvanuM paNa nathI. game tema paNa temaNe sthAnakavAsI saMpradAyanI rUDha mAnyatAone tyAga karyo eTaluM ja jANavuM basa che. A mAnyatAomAM mUrtipUjAnA niSedhanI mAnyatAne paNa samAveza thAya che ke je mAnyatA sthAnakavAsI saMpradAyanI AdhArabhUta mAnyatA che. zrI kAnajIsvAmInuM parivartana, pachI zrI saMtabAlajInuM parivartana ane chevaTe tAje. taramAM thayela pAMca munirAjenuM parivartana-sAce ja A ghaTanAonA kramamAM kudaratano koI ajaba sadeze bharyo hoya ema lAge che ! A badhA uparathI joI zakAze ke mUrtipUjAne kaI paNa rIte ApaNe choDI zakIe ema nathI. prasaMgopAtta tA. 10-3-40 nA "harijana baMdhu'nA praznapeTI vibhAgamAM, mAhAtmA gAMdhIjIe eka praznakAranA javAbamAM mUrtipUjA aMge je kahyuM che te samajavA jevuM hovAthI ahIM AvyuM che. pra-eka hiMdu vidyAthI lakhe che ke tene eka nikaTa mitra muslIma che, paNa beu jaNa vacce mUrtipUjAnA savAlane laIne "aNabanAva pedA thaye chelakhanAranuM kahevuM For Private And Personal Use Only Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra aMka 7] mUrti pUjAnuM sahajapaNuM che ke smRti pUjAmAMnI tene sAMtvana maLe che. paNa pelA muralIma thAya tevA zabdomAM te tene javAba ApI zakatA nathI. Apa kaMIka khulAsA karaze ?' kr www.kobatirth.org u~tamA tema ja tamArA muslIma mitra beu pratye mArI sahAnubhUti che. A bAbatamAM me... ' yaMga IMDiyA 'mAM karelAM lakhANa vAMcavA huM tamane sUcavuM chuM. tenAthI tamane saMtASa thAya teA pachI tamArA muslIma mitra paNa bhale te vAMce. tamArA mitrane tamArA pratye sAce prema haze teA mUrtipUjA sAmenA peAtAnA aNugamA para te vijaya meLavaze. je maitrI vicAra temaja vanamAM eka ja sarakhApaNuM jaLavAvAnA Agraha rAkhe che tenI kiMmata nathI. mitrAe ekabIjAnA jIvana ane vicAra kadI judAM paDatAM heAya te paNa te nabhAvI levAM joIe, sivAya ke jyAM evA bheda dharamULanA hAya. sabhava che ke tamArA mitra ema mAnatA hAya ke tame mUrtipUjaka che tethI tamArI joDe sabaMdha rAkhavAmAM pApa che. mUti - pUjAbhAvanI ghelachA khUrI che. mUrtipUjA khUrI nathI. mUrti pUjAnI ghelachAmAM paDelA mANusa peAtAnA mUrti pUjAbhAvane gaganagAmI karI mUke che ane tenI AgaLa bIjuM badhuM kSudra gaNe che. sAmAnyabhAve mUrtipUjA karanArA badhe tema paththaramAM paNa Izvarane jue che, ane tethI Izvara joDe peAtAnuM AtmAnusaMdhAna karavAmAM mUrtinI madada le che. dareka hiMdu bALaka jANe che ke kAzInA prakhyAta madiramAM paththara e kAzIvizvanAtha nathI, paNa e mAne che ke vizvanA nAtha e paththaramAM vizeSabhAve vasI rahyo che. " 66 A badhA uparathI javI joI e. je vastu sathA azakaya che tene ema IcchIe. Ave| kalpanAvihAra niSiddha nathI, balke naravA che. harakAI jIkaselaranI dukAne vecAtI gItAnI dareka prata gItA ja che; paNa e AvRttinI je nakala mArI pAse che ane je huM vAparuM chuM te nakala pratye je pAvitryanI bhAvanA mArAmAM vase che te pelA dukAnadAranA kabATamAM paDelI gItAnI nakala pratye mArA manamAM nathI. buddhi ane tarka te mane ema kahe che ke mArI nakalamAM khIjI kAI paNa nakalanA karatAM kazuM vizeSa pAvitrya raheluM nathI. pAvitrya te| mArI bhAvanAmAM vase che. paNa evI e bhAvanAmAMthI vilakSaNa sthULa pariNAme nIpaje che. mANasanA jIvanamAM e kaiMka palaTA karI nAkhe che. mArA abhiprAya evA che ke ApaNe kamula karIe ke na karIe tA paNa jo meM AraMbhamAM dAryo tevA sUkSma bheda bAjue mUkIe te ApaNe badhA ja mUrtipUjA athavA teA mUrtinA pUjArI chIe. kAI pustaka, krAi makAna, kAI citra ke koI kAtarakAma badhAM ja pratIkarUpa che, jemAM Izvara vase che. paNa te badhAM svayaM Izvara nathI. che ema kahenAra bhUla kare. " Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir mUrti ane tenI manuSya svabhAva AdhyAtmika raMga [ 253 ] mitranA mananI khAtarI mUrti pUjA viSe 'harijana'mAM For Private And Personal Use Only upayogitA vizenI badhI zakAe dUra thaI sAthe saMkaLAyelI che, jenuM unmUlana karavuM ApIne sau peAtAnA AtmAnuM zreya sAdhe Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vidvAnoM se Avazyaka prazna (3) zrIyuta pannAlAlajI dugaDa jauharI apane prazna likhane se pahile pAThakoM ko yaha kaha denA Avazyaka hai ki maiM lagabhaya do varSa se jagadguru zrI hIravijayasUrijI Adi va tapAgaccha aura kharatara gaccha ke itihAsa kI gaveSaNA karane meM lagA huA huN| kintu yahAM para sAhitya kA abhAva hai evaM nAhI koI aitihAsika vidvAn hI merA sahAyaka hai phira bhI dIrgha khoja aura avizvAnta parizrama ke kAraNa anekoM naye naye aitihAsika satya jAna sakA huM jaise zrI hIravijayajI Adi ke viSaya meM:(1) zrI hIravijayasUrijI ko samrATa akabarane sAdara bulAyA thA taba unakI vidyamAnatA-kAlameM hI 106 dina kI hiMsA niSedha ho gaI thii| una pUre dinoM kI sUcI upalabdha karanA / (2) tapAgaccha sAhitya meM saMvat kisa sthAna meM gujarAtI gaNanA se ullekha kie haiM aura kisa sthAna meM hindI gaNanA se unakA nirNaya karanA / / samrATa akabara aura jahAMgIra ke darabAra Adi meM tapAgaccha ke sAdhuoM dvArA karAe hue kAryoM kA kramazaH saMvatAnukrama sthira evaM ukta samrAToM ke die hue pharamAnoM kI hindI tithiyAM va aMgrejI tArIkheM prApta karanA va saba pharamAnoM kI phArasI bhASA akSarazaH nAgarI lipi meM likhanA evaM pharamAnoM ke anuvAdoM kI jAMca karake zuddha anuvAda taiyAra karAnA / zrI hIravijayasUrijI aura zrI vijayasenasUrijI ke caumAsoM kI kramazaH gujarAtI saM. 1637 se 1651 taka kI aura saM. 1641 se 1670 taka kI saMvatAnukrama se TIpa taiyAra karanA, evaM zrI vijayadeva sUrijI Adi ke viSaya kI bhI kucha Avazyaka ghaTanAoM ke saMvat upalabdha karanA / ityAdi ityAdi zodhakhojeM karane se kitane hI aitihAsika satya pragaTa ho gae haiM, kyoMki abhI taka koI vidvAn to tapAgaccha sAhitya meM saba sthAnoM meM gujarAtI gaNanA se hI saMvat mAnate haiM to koI kevala hindI gaNanA hI lete haiM, kintu vAstava meM eka hI lekhaka dvArA donoM paddhatiyoM ke anusaraNa karane kA khyAla zAyada hI kisIke dhyAna meM hogA so bhI aisA grantha ekAdha nahIM hai kintu bahuta se haiM / yahI kAraNa hai ki paraspara kahIM kahIM saMvatoM kA bheda tatkAlIna granthoM meM pAyA jAtA hai| pharamAnoM kI hindI tithieM upalabdha kara lene se bhI itihAsa para bahuta bar3A prakAza par3A hai| maiM cAhatA hUM ki merI satya zodhakhojoM se janatA ko bhI lAbha pahuMce, ataH isa sambandha meM maiMne "jagadguru zrI hIravijayasUri" nAmaka pustaka likhI hai jisameM mukhyataH zrI hIravijayajI kA to vistRta carita diyA hI hai sAtha meM upara meM sUcita zrI vijayasenasUrijI, zrI vijayadevasUrijI Adi va upAdhyAya zrI zAnticaMdrajI, zrI bhAnucaMdrajI aura zrI siddhicaMdrajI Adi ke bhI Avazyaka vRttAMta vistAra se die haiM aura anekoM jaina ajaina tatkAlIna pramANa bhI saMgraha For Private And Personal Use Only Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ''! 7 ] vidvAnAMse Avazyaka prazna | 255 ] kie haiM, jisase yadyapi pustaka kI prAmANikatA bahuta hI bar3ha gaI hai, phira bhI jaisI sarvAgasundara meM isa pustaka ko banAnI cAhatA huM usameM nimna bAtoM kI apUrNatA hai yadi vidvAn parizrama karake zIghra mujhe sUcanA dene kA kaSTa kareMge to maiM bahuta hI kRtajJa hUMgA: (1) mere pAsa zrImAn jinavijayajI, zrIyuta bAbU puraNacaMdrajI nAhara aura zrIyuta munirAja jayaMtavijayajI ( AbUkA saMgraha ) ke lekha saMgraha Ae haiN| AcAzrI buddhisAgarasUrijI prakAzita dhAtupratimA lekha saMgrahoM meM se bhI sUcI A jAvegI / inake sivAya anya kisI lekha saMgrahameM yA kisI sAmayika patra meM koI lekha zrI hIravijayasUrijI kI karAI huI pratiSThA kA prakAzita huA ho to usakA saMvat, mAsa aura tithi to avazya hI likha bhejeN| yadi lekha adhika mahattvapUrNa ho to pUrA uddhRta karadeM / tAkI zrI hIravijayasUrijI dvArA karAI huI pratiSThAoMkI sampUrNa tAlikA prakaTa kI jAsake / merI usta pustaka ke viSayopayogI yadi anya kisI pazcAtvartI AcAryAdi kA koI mahattvapUrNa lekha ho to vaha bhI sUcita kara deM / (2) zrI hIravijayasUrijIkA kahIM koI tatkAlIna citra yA hastalipi upalabdha ho to usakA bloka banavAkara prakAzita karanA atyanta Avazyaka hai ataH zIghra bhejeM / kharcA diyA jAyagA / (3) zrI hIravijayasUrijI kI jo kucha bhI kRtiyAM upalabdha hoM unakI zloka saMkhyA sahita sUcI va sAthameM yadi racanA saMvat usameM ullikhita ho to vaha bhI sAthameM likheN| (4) zrI hIravijayasUrIjI kI mUrtiyoM aura caraNa pAdukAoM kI pUrI sUcIH(a) jahAM jahAM isa samaya meM vidyamAna hoM unake lekha bhI sAthameM utArakara bhejane kI kRpA kareM evaM ve kisa sthAna meM kisa paristhiti meM virAjamAna haiM yaha bhI sUcita kareM / (A) jahAM para kucha samaya pahile virAjamAna thI aura aba uThAdI hoM to vaha kaba ? aura aba vaha kahAM para kisa paristhiti meM haiM ? (i) aise prAcIna saba ullekha bhI sUcita kareM ki jahAM para unake sthApatya pahile virAjamAna kiye gae the, kintu aba upalabdha nahIM hai, granthakA nAma sthala sahita sUcita kreN| jaise ki vijaya prazasti kAvya aura hIravihArastava meM haiN| ye mere pAsa hai / (5) Agare ke sivAya anya sthAnoM meM zrIhIravijayasUrijI dvArA sthApita karAe hue jJAnabhANDAgAroM kI sUcI evaM unake dvArA likhavAI yA unako samarpaNa kI huI pustakoM kI sUcI / (6) paM zrI vivekaharSakRta saM. 1652 kA zrI hIravijayasUri rAsa aura kavi RSabhakRta saM. 1684 kA ukta sUrijI ke 'bAra bola rAsa ' prtiyaaN| jina ke Avazyaka noTa lekara zIghra lauTA dI jAveMgI / (7) jainayuga mAsika kI pAMcaveM varSa kI phAila / Avazyaka noTa lekara vApisa kara dI jAvegI / For Private And Personal Use Only Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [25] zrI jena satya prakAza [ rSa 5 (8) munirAja zrI vidyAvijaya se sadamra prArthanA hai ki sUrIzvara aura samrATra meM prakAzita 5 pharmAnoM kI asala nakaloM va eka jahAMgIra ke patra kA blaoNka jumale cha hoM blaoNka zIghra bhijavAne kI kRpA kareM, evaM zrIyuta agaracaMdajI nAhaTA Adi bhI thI jinacandrasUrijI ke pharmAna kI asala nakala kA blaoNka bheja dene kI kRpA kreN| tAki saba pharmAna eka hI pustakameM die jA skeN| zrI hIravijayasUrijI ko 12 dina kI amAri kA diyA huA pharmAna jo kRpArasa koza meM prakAzita hai vaha pUrA par3hA jA sake aisA blaoNka banavAne kI tajavIja kI jA rahI hai / kahIM usakI koI pUrI nakala kisI sajjana ke pAsa upalabdha ho to zIghra bhejane kI kRpA kreN| (9) merI pustaka meM dI huI pharmAnoM kI sUcI se prakaTa hai ki samrATU akabara aura jahAMgIra dvArA jaina sAdhuoM ko lagabhaga 28 pharmAna to avazya hI die gae the, jinameM se uparyukta kevala ATha hI upalabdha haiM / yadi unake sivAya anya koI pharmAna yA pharmAna kI prAmANika nakala kahIM para bhI upalabdha ho to zIghra bhejane kI kRpA kareM, tAki vaha bhI sAtha meM prakAzita kiyA jA ske| zeSa mere parizrAmako bhI maiM pustakakAra hI likharahA hUM jisakA nAma "tapAgaccha aura kharatara gaccha ke itihAsa kI satyagaveSaNA" hai| isa pustakase to saMbaMdhita bahutasI sAmagrI mere pAsa anupalandha hai ataH vidvAn merI nimna AvazyakatAoM ko zIghra pUrNa karanekA kaSTa kareM:(1) zrIdevendrasUrijI va una ke ziSya zrIvidyAnandasUrijI aura zrI dharmaghoSasarijI kI kRtiyoMkI upalabdha sampUrNa prshstiyaaN| (zrIdevendrasUrijI kI dharmaratnaprakaraNa vRtti kI prazatti aura navyakarma granthoM kI svopajJa vRttiyoM kI prazastiyAM mujhe prApta ho cukI hai ataH ve na bhejeM ) tapAgaccha kI utpattise sambandhita anyAnya tatkAlIna granthoM ke ullekha va tapAgaccha kI laghuzAlika AcAryoM ke saMbaMdha kI-paTTAvalI samuccaya meM prakAzita paTTAvaliyoM ke sivAya kI-anya paTTAvaliyAM jo ki cAhe tapAgaccha kI kisI zAkhA kI kayoM na hoM ? athavA dUsare hI kisI gaccha kI kayoM na hoN| yadi mUla granthoM yA paTTAvaliyoM ke mejane meM saMkoca ho to usa saMbaMdha ke vivaraNoM kI akSarazaH nakala karake bheja deN| (3) zrIyuta bAbU pUraNacaMdajI nAhara ke lekha saMgrahoM meM "tapAgaccha' zabdase yukta saM.2401 kA sabase prAcIna lekha tapAgaccha kA upalabdha hai / yadi isase prAcIna kahIM para koI lekha chapA ho yA kisIke dekhane meM AyA ho to zIghra AkSarazaH nakala utArakara bheja deM aura usakA sthAna bhI sUcita kreN| (4) zrImanisuMdasUrijI kRta 'upadezaratnAkara' aura zrIratnamaMdiragaNi kRta 'upadezataraMgiNi' ke sivAya yadi dhImunisuMdarasUrijI kRta koI upadezataraMgiNI grantha bhI kahIMpara upalabdha ho to sUcanA deN| (5) tapAgaccha ke zrImANibhadrajI yakSako utpatti zrIhemavimalasUrijI yA zrIA. For Private And Personal Use Only Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 7] vidvAnAse Avazyaka prazna [257 ] nandavimalasUrijI ke samaya meM 16 vIM zatAbdI meM huI hai| unakI utpatti kA vAstavika varNana | (6) dakSiNavihArI zrIyuta amaravijayajI mahArAja ke ziSya zrImAn caturavijayajI saMpAdita "jaina stotra saMdoha ' prathama bhAga ko prastAvanA meM sUcita nimna sAmagrI athavA usakA vaha bhAga jisase zrIjinavallabhasUrijI ke viSaya meM tatkAlIna varNana hai: Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir (A) pR. 23 cittaur3a ke zrImahAvIra jina caityakI prazasti / isakA khudane kA saMvat bhI sUcita kareM / (B) pR. 25 saM. 1138 kI likhita vizeSAvazyaka kI tAr3apatrIya TIkA kI prati meM jo ukta gaNijI ke viSaya kA varNana hai / ( evaM isI pRSTha meM varNita zrI cAritra siMhagaNijI kaba hue aura ve kinake ziSya the ? ) (C) pR. 25 svayaM zrI jinavallabhajI gaNikRta praznottara SaSThizataka kAvya yA aSTasaptati kAvya meM jaisA zrIjinezvarasUrijI aura zrIabhayadevasUrijIkA varNana kiyA ho usakI nakala / (7) bIkAnera ke itihAsa meM bacchAvata maMtrI karmacandajI ke varNana kA avataraNa / (8) kharataragaccha zabda se yukta prAcIna se prAcIna lekha jo upalabdha hoM / prAcIna lekhoMkI talAza meM mujhe nimna ATha lekha prakAzanArtha prApta hue hai:(A) kaThagolA - murzidAbAda ke zrI AdinAthajI ke maMdira meM seH (1) saMvat 1981 mAghazudi 5 gurau prAgvATa jJAtIya vA / saM. dIpacaMda bhAryA dIpAde pu. sa. abIracaMda amIcaMda zrIRSabhadeva jinabiMbaM kAritaM supratiSThitaM kharataragacche gaNAdhIzvara zrIjinadattasUribhiH / (2) saMvat 1981 mAghasudi 5 gurau prAgvATa jJAtI vA / saM. dIpacaMda bhAryA dIpAde pu. sa. abIracaMda amIcaMda zrIpadmaprabhajinabiMbaM kAritaM supratiSThitaM kharataragacche gaNAdhIzvara zrIjinadattasUribhiH (3) saMvat 1981 mAgha sudi 5 gurau prAgvATa jJAtI vA / saM. dIpacaMda bhAryA dIpAde pu. sa. abIracaMda amIcaMda zrIpArzvanAthajinabiMbaM kAritaM supratiSThitaM kharataragacche gaNAdhIzvara zrIjinadattasUribhiH / (B) jaitAraNa meM bAhirake maMdirameM seH (1) saMvat 1981 mAghakhuda 5 gurau prAgvaTa jJAtIya saM. dopacanda bhAryA dipAde putra zA abIracanda amIcanda zrI zAntInAthajI bIMba kArA pIta suvIhIta kharataragacche gaNAdhIzvara zrIjinadatasuribhI / (2) saMvat 1967 jeThabda 4 gurau saM. ratulAla bhAryA ratanAde putra zAkUna mala zrIcandAprabhUjI biMba kArApita suvohIta kharataragacche gaNAdhIzvara zrIjinadattasUrI bhI / (3) saMvat 1971 mAgha sukla 5 gurau saM hemarAja bhAryA hemAde putra zA rUpacanda rAmacanda zrIpArzvanAtha biMba kArApita kharataragacche suvIhIta gaNAdhIzvara zrIjInadattasUrI bhI / (4) 1174 bekhAsa suda 2 soma saM.. zrIcandA prabhUjinabIba kArA ... For Private And Personal Use Only Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [258] zrI jaina satya prakAza [15 pita kharataragacche suvIhIta gaNAdhIzvara shriijindttsuuriibhii| (5) sA. 1974 vesAkha sUda 2 soma...saM. zrIpArzvanAthabiMba kArApita kharataragacche suvIhIta gaNAdhIzvara shriijindttsuuribhii|| TippaNIH-yaha pAMcoM lekha bahuta hI azuddha utarakara Ae haiM AzA hai ki koI sajana inakI zuddha, nakala karake bheja deveNge| evaM yaha bhI sunA gayA hai ki zinasAra meM bhI aisA hI eka aura lekha saM. 111kA to usakI bhI nakala va anyatra jahAM bhI aise lekha upalabdha hoM zIghra utAra kara bhejanekI kRpA kreN| ina AThoM lekhoM ke viSaya meM vidvAnoM se prazna hai ki ve inheM prAmANika yA aprAmANika kaise mAnate haiM? jaise AcAradinakara kI TIkA meM zrIjayAnanda sUrijIne rudrapallIyagaccha kI paTTaparaMparA dI hai usI prakAra kisI prAcIna grantha meM 'madhukara gaccha' kI koI paTTaparaMparA kA ullekha ho to usakA pUrA avataraNa mejeN| (10) zrI vardhamAnasUrijI ziSya zrI jinezvarasUrijI, zrI buddhisAgarajI ziSya zrI jinacaMdasUrijI-navAGgavRttikAra zrI abhayadevasUrijI ke granthoM meM athavA tatkAlIna anya kisI granthoM meM zrI vardhamAnasUrijI ke guru praguruoM ke jitane bhI pUrvavartI AcAryoM ke nAma upalabdha hoM? samayAbhAva ke kAraNa anyAnya prazna phira likhakara bhejUMgA / patravyavahAra kA patA:-pannAlAla dUgar3a jauharI, kaTarA khuzAlarAya, dehalI parivartana emaNe prabhu-pratimAnuM gaurava pichAnuM sthAnakavAsI saMpradAyanA pUjya zrI javAharalAlajI mahArAjanA samudAyanA pAMca munirAjee mahA zudi 10 tA. 18-2-40 ne ravivAranA divase savAre zrI amadAvAdamAM zrI haThibhAI zeThanI vADImAM pU. A. ma. vijayanItisUrIzvarajI mahArAja pAse zrI caturvidha saMgha samakSa sthAnakavAsI vezane tyAga karIne saMvegI dIkSA aMgIkAra karyo. teozrInAM nAma vagerenI vigata A pramANe che. mULanAma navuM nAma dIkSAnAM varSa 1 saradAramalajI mahArAja samavijaya mahArAja 34 2 ka. 5. pannAlAlajI mahArAja pramodavijayajI mahArAja 4 devIlAlajI mahArAja dIpavijayajI mahArAja 3 aMbAlAlajI mahArAja azekavijayajI mahArAja 12 5 analAlajI mahArAja umedavijayajI mahArAja 11 dIkSAvidhi pachI parivartana aMge samayocita vivecana karyuM hatuM. 33 For Private And Personal Use Only Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir taMtrI sthAnethI - behadI vAto potAnA vatuM lanI koI vyakita game te kAraNasara e vartulano tyAga karI bIjuM sthAna zodhe tyAre e vastu nA mAnanArAone manamAM duHkha thAya e sAva svAbhAvika vAta che, evA du:kha mATe koIne doSa ke upAlaMbha na ApI zakAya. paNa jyAre e du:khane atireka thaI jAya ane temAMthI unmAda pedA thAya ane bhAna bhUlyAnI jema bakavAda karavAmAM Ave tyAre jarUra che AkarA zabda kahevAne prasaMga AvI paDe che. tAjetaramAM zrI amadAvAda mukAme, sthAnakavAsI saMpradAyamAM khUba lAMbA dIkSA paryAyanuM pAlana karyA pachI pUjyazrI javAharalAlajI mahArAjanA samudAyanA pAMca munioe pUjya AcArya mahArAja zrI vijayanItisUrIzvarajI mahArAja pAse saMvegI dIkSA aMgIkAra karyAnI ghaTanAthI sthAnakavAsI saMpradAyanA keTalAka bhAIo cheDAI paDyA hoya ema lAge che ane tethI te saMpradAyanA vartamAnapatroe kAgAroLa karI mUkI hoya ema lAge che. je vyakita varSonAM varSo sudhI ApaNI sAme rahI hoya ane gaI kAla sudhI ApaNe jene ApaNuM parama pUjya tarIke svIkAratA hoIe te potAnA UMDA abhyAsa ane AtmamaMthananA pariNAme ApaNe ApaNe mAnI lIdhela vartulane tyAga kare to teTalA mAtrathI e vyakitanA badhAya guNa paravArI jAya ema na bane ! temAMya vaLI jyAre e vyakita UMDA abhyAsa ane AtmamaMthana pachI kevaLa vadhu AtmavikAsanI bhAvanAthI ja sthAnAMtara kare tyAre to e guNa paravAravAnA badale pAMgaravA lAge che. AvA prasaMge durAzanI kalpanA karavI ke bIjI ADIavaLI vAta karavI e sAva behUdu che. uparano prasaMga banyA pachI sthAnakavAsI patroe e pAMce pUjya munirAjone anu tareha tarehanI vAta karavA mAMDI che. koI kahe che-ApaNA samAjano saDo dUra thAya che. e pAMca ApaNA samAjamAM saDArUpa hatA. kaI vaLI emanA zithilAcAranI vAto kare che. amane lAge che ke je rIte A Akho prasaMga banyo che te jotAM AvI bedI vAta karavI e mANasAInI khAnadAnIne baTTArUpa che. ApaNe ghaNI vakhata joyuM che ke-eka vyakita pitAnI azakti ke saMsArI vAsanAenA kAraNe dIkSA na pALI zake ane veza choDI cAlyo jAya tyArapachI e pitAnA gurU ke sAthI munirAje saMbaMdhI aneka sArI beTI vAto karI pitAne bhUle bacAva zodhe che. paNa Akhare to sAcI vAta bahAra AvyA vagara nathI rahetI. A ja pramANe jyAre A pAMce pUjyoe sthAnakavAsI saMpradAyane vecchAthI tyAga karyo tyArapachI temanA zithilAcAranI vAta karavI ke temanA saDArUpa hovAnI vAta karavI ane temAMthI mana manAvavAno prayatna kare che to gharane Aga lAgyA pachI tene kRSNArpaNa karavA jevuM gaNAya. AvI behUdI vAtothI duniyA bhoLavAI jAya ema mAnavuM bhUlabhareluM che. For Private And Personal Use Only Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir [ ra60 ] zrI jaina satya prakAza [ varSIya vaLI kAI ekAda muninI vAta hoya teA. teA kadAca game tema manAvavAnA prayatna karI zakAya, paNa A te pAMca pAMca munirAjone prasaMga che! zuM e badhAya kharAba hatA ? ke pachI evuM lakhanAra ke mAnanAre peAtAnI kharAkhIneA paDachAye emanAmAM mAnI lIdheA che? ame mAnIe chIe ke jo e pAMca pUjgyAe kAI dunyavI lAlasAthI prerAIne peAtAne vezapalaTA karyAM hAta tA temaNe avazya peAtAnA pUrva saMpradAyanI ke peAtAnA pUrvInA gurUnI vageAvaNI zarU karI heAta. paNa vezaparivartana prasaMge pa. pravaka zrI pannAlAlajI ( vartamAnanA munirAja zrI prameAvijayajI ) mahArAje je vaktavya karyuM hatuM temAM na te kyAMya sthAnakavAsI saMpradAya pratye rASane eka zabda che ke na tA peAtAnA putragurunuM ghasAtuM kahenArA eke meTala ! ulaTuM temAM te temaNe peAtAnA pUrvagurunuM bhArAbhAra ahesAna svIkAryuM che. kharekhara, A vaktavya e vezaparivartana karanAranI khAnadAnInA namunArUpa che. e vaktavya emanA vezaparivartananA ujaLiyAtapaNAne raju kare che. ame te cesa mAnIe chIe ke Aje nahIM teA kAle paNa emanuM A kuMdanasamuM zuddha parivartana potAnA vidhIonA dilamAM paNa sadbhAva pedA karaze ja karaze ! sAcA tyAga ane sayama kadI aphaLa nathI nIvaDatA ! bAkI teA game tevI vyakti mATe game tevI vAteA karavI hoya teA mAtra kalama, kAgaLa ane syAhInI ja jarUra rahe che. enA baLe peAtAnA viveka ane vicArane vegaLA mUkI mANusa dhAre tevuM lakhI zake che, paNa tethI zuM ? bhUkhyA mANasa dharAyela mANasanI bhArAbhAra niMdA kare teAya tenuM peTa jarAya nahIM bharAvAnuM e dIvA jevI hakIkata che. sthAnakavAzI saMpradAya barAbara samajI le ke AvI mehudI vAte karavAthI kaze a nathI saravAnA ! je kAla sudhI kuMdana hatuM te Aje kathIra thaI gayAnI vAta kAnA gaLe Utaraze ? kharI vAta tA e che je je vyaktioe taTastha vRttithI zAstronA abhyAsa karyAM che temaNe AvAM parivA AvakAryA che. Aja pUrve paNa AvAM aneka parivarta nA thayAM che. eTale ame IcchIe chIe ke tee AvAM parivartanathI akaLAI na jatAM temAMthI dhaDe le ane enuM UMDuM mULa zeAdhI tene IlAja geAte ! ane AvI behudI vAtA karavAnuM cheADI che ! pIThapara paDatA lAThIneA mAra lAThIne vaLagavAthI na aTake, e mATe te enA vIMjhanAranI geAta karavI joIe. ame icchIe chIe ke A parivartana sthAnakavAsI saMpradAyane potAnA mAnI lIdhela siddhAMtanI sacAInI zodha karavA prere, ke jeNe AvAM piravata ne! sarajAvyAM che. jyAre Ama thaze tyAre AvAM parivatanA akArAM nahI lAge, AvakAradAyaka lAgaze ! For Private And Personal Use Only Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir samAcAra pratiSThA -(1) vaDhavANa kempamAM jaina vidyArthI bhuvanamAM mAha zudi 13 pU. mu. jayaMtavijayanA hAthe pratiSThA thaI. (2) rUNijAmAM mAha zudi 13 pU. pra. caMdravijayUjInA hAthe pratiSThA thaI. saMgha-(1) pU. mu. darzanavijayajI AdinA upadezathI jayapurathI mAha vada 17 barakheDAnA saMdha nIkaLyA. saMdhamAM sthAnakavAsI, digaMbara ane vaiSNava paNa gayA hatA. (2) 'kAlAkIthI poSa sudi 8 pU. mu. naMdanavijayajInA upadezathI baDejA tIrthanA saMdha nIkaLe. (8) giramathAthI pU. A. vijayaumaMgasUrijInA upadezathI mAha zudi 13 mAtaranA saMdha nIkaLyA. dIkSA-(1) aMdherImAM pU. paM. merUvijayajIe rAjanagaravALA bhAI cImanalAla maganalAlane mAha zudi 6 dIkSA ApI. dIkSitanuM nAma caMdrAnanavijayajI rAkhIne mu. bhadrakaravijayajInA ziSya banAvyA. (2) aLAumAM mAha zudi 6 pU. A. vijayabhaktasUrijIe - surelavALA kAMtilAla choTAlAlane dIkSA ApI. dIkSitanuM nAma kAMtivijayajI rAkhIne mu. sumativijayajInA ziSya banAvyA. (3) zALagAmamAM paM. bhuvanavijayajIe mAha zudi 10 jAlIvALA bhAI cunIlAla lAlacaMdane potAnA ziSya tarIke dIkSA ApI. dIkSitanuM nAma arUNAtyavijayajI rAkhyuM. ( 4-5 ) manapharAmAM mu. janakavijayajIe mAha zudi 10 be I jaNane potAnA ziSya tarIke dIkSA ApI, maMjulavijayajI tathA araviMdavijayajI nAma rAkhyuM. (6) suratamAM pU. A. vijayaamRtasUrijIe TANAvALA kapuracaMda goradhanadAsane - dIkSA ApI. dIkSitanuM nAma kalyANapravijayajI rAkhIne mu. dhuraMdharavijayajInA ziSya banAvyA. (7) suratamAM pU. A. vijayaamRtasUrijIe sIsedarAvALA ratanacaMda vAlAjIne mAha zudi 10 dIkSA ApI. dIkSitanuM nAma rAjamabhavijayajI rAkhIne mu. rAmavijayajInA ziSya banAvyA. ( 8-9 ) ludhiyAnAmAM pU. A. vijayavallabhasUrijIe AryasamAjI zrI kRSNAnaMdajI ane zyAmAnaMdajIne mAha zudi 2 dIkSA ApI. zrI kRSNAnaMdajInuM nAma vizvavijayajI rAkhI potAnA ziSya banAvyA ane zyAmAnaMdajInuM vRddhivijayajI nAma rAkhI vizvavijayajInA ziSya banAvyA. - kALadhama (1) pU. A. vijayabhadrasUrijInA ziSya mu. janakavijacha manapharA (kaccha) mAM mAha vadi 2 kALadharma pAmyA. (2) vaDodarAmAM tA. 9-2 40 lokAgacchanA AcArya zrI nyAyacaMdrasUrijI kALadharma pAmyA.. svIkAra. 2 ne namarg nAnA-rAta mA. ziMjhAvAtIniI , kathAvAda-sojI rAvarca ( 2 mahAtma vibhUti-(nava padI padya 108 mAlA )-kta mu. nyAyavijayajI, prakAzaka-vahArA popaTalAla vakhatacaMda mAMDaLa. - navuM vaimAsika 6 muMbaInA bhAratIya vidyA bhavana-aMdherI taraphathI bhAratIya vidyA nAmanuM hindI gujarAtInuM zAkhALa ane purAtattva vizvaka saimAsika pragaTa thavuM zarU thayuM che. AmAM jaina zodhakhoLanA lekho paNa Ave che. enA saMpAdaka zrI jinavijayajI che. enuM vArSika lavAjama pAMca rUpiyA ane eka aMkanuM chuTaka mUlla deDha rUpiye che. For Private And Personal Use Only Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Regd. No. B. 8801. GEETAGGES-GNESEResii kiMmatamAM 50 TakA ghaTADA Aje ja magAvA zrI jaina satya prakAza zrI mahAvIra nirvANa vizeSAMka A vizeSAMkamAM bhagavAna mahAvIrasvAmInA jIvana sabaMdhI, judA judA vidvAnoe lakhelA aneka "aitihAsika lekhA ApavAmAM AvyA che. mULa kiMmata bAra AnA, ghaTADelI kiMmata cha AnA - ( TapAla kharca eka AnA ) kaLA ane zAstrIya dRSTie sarvAga suMdara bhagavAna mahAvIrasvAmI vaESSENGEOGETHEISEMES DESP fiaa ======Na - nuM triraMgI citra che Ga s gujarAtanA prasiddha citrakAra zrI kanubhAI desAI pAse taiyAra karAveluM A citra prabhunI parama zAMta mudrA ane vItarAgabhAvanA sAkSAtkAra karAve che. 14'xl0"nI sAIjha. jADA ArTa kArDa upara sonerI orDara sAthe mULa kiMmata ATha AnA, ghaTADelI kiMmata cAra AnA ( TapAla kharca deDhi AnI ) zrI jainadharma satyaprakAzaka samiti jesiMgabhAInI vADI, ghIkAMTAM, a ma dA vA da. kaliyaENeeves-e-eve-GIMENS- eries For Private And Personal Use Only