Book Title: Darjiling
Author(s): Vrajbhai Patel
Publisher: Gurjar Granthratna Karyalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005444/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ThdhArthI vAccanamALA COTTTTT 1 zreNInI. saMpAdaka : jayabhipa-5nuM 14-154 hArjiliMga lekhake : vrajabhAI paTela For Personal & Private Use Only Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi ghA thI vA ca na mA LA. chUTaka eka zreNI 3-0-0 posTe ja pAMca AnA vadhu . daza zreNInA eka sAthe 30-0-0 pahelI maNI 1 zrIrAma 2 zrIkRSNa huM bhagavAna bud 4 bhagavAna mahAvIra * pa vIra hanumAna 6. bhaDavIra bhISma 7 satI damayaMtI 8 kaca-devayAnI 9 samrATa azoka 10 cakravartI caMdragupta 11 rAjA bhatR hira 12 saMta tukArAma 13 bhakta suradAsa 14 narisaMha mahetA 15 mIrAMbAI 5 16 svAmI sahajAnaMda 17 zrIdayAnaMda sarasvatI 18 leAkamAnya TiLaka 19 mahAtmA gAMdhI 20 ravIndranAtha TAgAra bIjI zreNI 8-0-0 21 Adyakavi vAlmIki 22 munirAja agastya, 23 zakuntalA 24 dAnezvarI ka 25 mahArathI ana 26 vIra abhimanyu 27 satyavAdI harizcaMdra 28 bhakta prahalAda 29 pitRbhakta zravaNa 30 celaiyA 31 mahAtmAtulasIdAsajI 32 geApIda 33 satI padminI 34 svAmI rAmakRSNa paramahaMsa 3pa svAmI vivekAnaMda 36 svAmI rAmatI 37 zrImad rAjaca'dra 38 paMDita madanameAhana trIjI zreNI 41 mahAmuni siddha 42 madAlasA 43 rAjakumAra dhruva 44 satI sAvitrI 45 draupadI | 46 vIra vikrama 47 rAjA bhAja 48 kavi kAlidAsa 49 vIra durgAdAsa para dAnavIra jagaDU 53 siddharAja jayasiMha 54 jagatze 55 paMDita meAtIlAla 56 sarajagadIzacaMdrAjha mAlavIya 57 zrI arivaMda dveSa 58 vIra viThThalabhAI 40 zrImatI sAjinI | pa9 prA. dhAMDeA kezava karve nAyaDu 60 zrI enImesanTa 39 saradAra vallabhabhAI For Personal & Private Use Only 50 mahArANA pratApa 51 sikImanA sapUta Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyArthI vAcanamALA: praNa AThamIH 14-158 girinagara dArjiliMga * # 2 simalA, masurI, nainitAla ane dArjiliga himAlayanA pradezamAM vaselAM uttara hindanAM mukhya girinagara che. emAM kayuM vadhAre suMdara e kahevuM kaThina che, kAraNa ke sahumAM himAlayanuM kudaratI sauMdarya che, ucca pradezanI zItalatA che, ane pahADI bhUminI vividhatA-che chatAM simalAnA prazaMsakoe rsilone anAjaliMganA prazaMsakoe dArjiliMgane The Quhan) of the hill-stations eTalekearIkinagaranI rANI." evA nAmathI saMbodhyAM che. hindamAM pahelAM girinagara hatAM. aMgrejonA amala pachIthI e astitvamAM AvyAM. kAraNa ke aMgrejo ThaMDA pradezanA rahIzo rahyA. hindanAM medAnanI unALAnI asahya garamImAM teo For Personal & Private Use Only Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyArthI vAcanamALA-8 1863 ke? e unALAnI zarUAtamAM aMgreja ir@kobatirth.org amaladArone pAsenA DuMgarAonI ThaMDI TekarIomAM javuM rahyu. Ama TekarIo upara girinagarAnI AvazyakatA UbhI thai, ane prAnta prAnta girinagarA thayAM. hindamAM AjanAM girinagarA nahatAM, eTale ema na samajavu` ke hindIone e pahADI soMda - nA zeAkha na hatA, e mATenuM AkarSaNuM na hatuM. girinagarAne badale pahADe pahADe pavitra sthaLe parApUrvathI jovAmAM Ave che. kAThiyAvADanAM giranAra, pAlItANA; Akhu paranAM jainama diA, leArA ajanTAnI pahADIbhUmimAM AvelI guphAo, ane himAlaya paranAM haradvAra, badrinAtha ane kedAranAtha e zeAkhanAM sAkSIrUpa che. dArjiliMga gALAnI unALAnI rAjadhAnI che, kalakattAthI e 786 mAIla uttare Avyu che. ApaNA gujarAtamAMthI dArjiliMga javu hoya tA muMbaIthI kalakattA thaI ne javuM sugama paDe. kalakattA muMbaIthI 1223 mAila dUra che, eTale muMbaIthI dArjiliMganu aMtara 1609 mAilanuM thAya. lagabhaga 40 kalAkumAM relveraste A musApharI pUrI thAya. For Personal & Private Use Only Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ girinagara dArjiliMga dArjiliMganA rastAmAM ApaNuM gujarAta hindanA pazcima kinAre rahyuM, jyAre dArjiliMga IzAna khUNAmAM AvyuM. eTale dArjiliMganA musApharane AkhAye hindanI musApharI thAya. gujarAtanI rasALa bhUmi, muMbaInA dariyAkinArAne pradeza, pazcimaghATanA raLiyAmaNuM DuMgarA, ane madhya hindanI khINe tathA ucca bhUmi vaTAvI, e dUra pUrvamAM kalakattA sudhI AvI pahoce che. kalakattA choDI dArjiliMga jatAM prathama to gaMgAnAM sapATa phaLadrupa medAne Ave. AgagADInI bArImAMthI DekiyuM kare te dUra najara pahoMce tyAM sudhI zaNa ke DAMgaranAM khetare ja daSTie paDe. DuMgarA ke TekarIonuM nAma na maLe. gaMgAnI khINu vaTAvI eTale himAlayanAM caDhANa caDhavAM zarU thAya. Ama gujarAtamAMthI dArjiliMga janAranI AMkha nIce hindanA vividha pradeze AvI jAya. pahelAM TheTha dArjiliMga sudhI AgagADI na hatI, eTale musApharone ghaNI muzIbata paDatI. sarasAmAna sAthe mAIlo sudhI gADAmAM ne heDakAmAM musApharI karavI paDatI. enI muzkelIne khyAla to evI saphara jeNe karI hoya tene ja Ave. For Personal & Private Use Only Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 vidyArthI vAcanamALA-8 himAlayanA DhaLAva caDhavA mATe Aje to relve che. A relvene sAdhAraNa khyAla jeNe naralathI mAtherAnanI musApharI karI haze tene AvI zakaze. nAnA pATA-phakta be phITanA aMtare, parvatanI khINo ane TekarIo vaTAvatA cAlyA ja jAya. parvatamAM bAMdhelI AvI relvene Mountain Railway eTale ke parvatanI relve kahevAmAM Ave che. kalakattAthI jatAM A relvenuM paheluM sTezana sIlIgurI che, ane chelluM dArjiliMga che. banne vacce 51 mAIlane rasto che. A 51 mAIlane rasto duniyAnA relvenA rastAomAM ajoDa che. bhalabhalA Ijanerane e Azcarya pamADe che. duniyAne UMcAmAM UMco parvata te himAlaya. e himAlayanA DuMgarA, khINo ane vegavAna vaheLAo upara thaIne relve bAMdhavI, e to kaparuM ja kAma ne! A relve bAMdhavAnI zarUAta I. sa. 1879 mAM thaI be varasa satata kAma cAlyuM, ane 1881 mAM pUrI thaI. enI uddaghATana-kriyA e vakhatanA baMgALAnA lephaTananTa gavarnara sara slI eDananA hAthe thaI. A rasto bAMdhatAM dara mAIle 47000 rUpiyA jeTalo kharca thayo che. A kharcanA AMkaDA For Personal & Private Use Only Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ girinagara dArjiliMga A ja A relvenI mahattAne khyAla Ape che. dArjiliMgane jhaDapI vikAsa A relvene AbhArI che. kAraNa ke sthaLa game teTaluM suMdara hoya chatAM tyAM javAnI muzkelI paDe te ghaNA ja thoDA mANase e sthaLe javAnI hiMmata dhare; ane jyAM gaNIgAMThI vyaktio jAya te sthaLe AjanA dAjiliMga jevuM vizALa girinagara te na ja vasI zake. salIgurIthI dArjiliMga sudhIno pradeza ghaNe ja ramaNIya che. "DuMgarA dUrathI raLiyAmaNuM" e kathana A pradeza pADe che. ahIMthI himAlacanI zarUAta thAya che, paraMtu e girirAjanI mukhya hAramALAo jeTalA e UMcA nathI. himAlayanAM gaganacuMbI zikhare to A DuMgarAonI pAchaLa rahyAM, eTale comAsAmAM ahIM dhodhamAra varasAda paDe. varasAda DuMgarAonI sikala pheravI nAkhe che. e varasAda na hota to A Akho pradeza verAna banata, paraMtu Aje te e jaMgalothI bharapUra che. gADI eka DhoLAva para Ave, tyAM to dUra dUranI hariyALI bhama dekhAya, AsapAsanAM jaMgalanAM UMcAM UMcAM vRkSo jaNAya. nIce khINamAM doDatI For Personal & Private Use Only Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 vidyAthI vAcanamALA-8 kUdatI vahI jatI nadIe jaNAya, ane kAI kAI jagyAe nAnA nAnA dheAdha paNa hoya. A saghaLuM zvetAM AMkha dharAya nahi. khArImAMthI aMdara DAku levAnuM mana ja na thAya. kharekhara AvI musApharI e jIvananA anerA lahAvA che. A jagalAnA pradeza terAinA nAmathI ALakhAya che. ahIM hAthI, vAdha, haraNa, rIMcha, ane cittA jevAM vanya pazue puSkaLa che. sAla, sAga, vAMsa, inDiyA rabara ane ekanAM jhADa paNa ahIM ghaNAM. barunA cheADa teA pacAsa pacAsa phUTanI UMcAIe pahoMcelA. e parathI jaMgala keTaluM gAtuM haze tenA khyAla Avaze. A vanaspatimAM vividhatA ghaNI che. kAraNa ke jema jema UMce caDhIe tema tema havAmAna ThaMDuM thatuM jAya, ane havAmAna badalAtAM jhADa pAna paNa badalAya. A sava jhADane ALakhavAM, ane enA guNadoSa jANavA e teA jIvanabharanA abhyAsanu kAma che. A pradezanA dakane eka bIjo paNa khyAla Ave. hindumAM keAlasA nathI mATe ahI moTA moTA udyogA cAlI na zake, evI dalIla karanAra paradezIone A pradezanAM nadI--nALAM javAba ApI UThe che ke bhale For Personal & Private Use Only Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ girinagara dArjiliMga hindamAM kelase nahi hoya, paraMtu vIjaLIka baLa utpanna karavA amArAM hajAre nadIo ne nALAM rAtadivasa vahI rahyAM che. A jaMgalonI nIrava zAMtimAMthI relve TreIna pasAra thAya che tyAre musApharanA mana para kaMI judI ja chApa paDe che. DuMgarAo caDhatI ane UtaratI gADI 48 mAIlane rasto kApe, tyAM ghuma sTezana AvI lAge che. ghuma samudranI sapATIthI 7407phITa UMcuM che.dAjiliMganI AjubAjunA DhaLAvo para cAnA bagIcAo che. e bAgonI cA ghumanA saTezanethI kalakattA ravAnA thAya che. ghumanI UMcAI ghaNI eTale savAra-sAMja ahIM bhejane lIdhe puSkaLa dhummasa varase che. e dhummasane laIne rasto zodhave paNa bhAre paDe. ghumathI dArjiliMga phakta traNa-cAra mAIla dUra rahyuM. ghuma choDIne AgagADI nIcalA DhaLAve para UtaravA mAMDe che. thoDuMka Utare, tyAM to musApharane dArjiliganAM prathama darzana thAya che. rAtrine samaya hoya, sarvatra zAMti hoya ane A DhaLAva UtaratAM baMgalAo ane bajAranI dIvAbattIo dekhAtI hoya, tyAre dArjiliga ghaNuM ja For Personal & Private Use Only Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyAthI vAcanamALA-8 suzobhita lAge che. sIlIgarIthI dArjiliMga javA meTara-rasto paNa che. A rasto ane relvarasto lagabhaga sAthe sAthe jAya che. meTara ke basamAM jatAM majA ghaNI paDe che, paraMtu jagA maLavAnI hamezAM mukelI rahe che. AgaLathI sIlIgurInA sTezana mAstarane jaNavyAthI meTara ke basamAM jagA mukarara karI zakAya che. vastI ane havAmAna dArjiliMgamAM lagabhaga 20000nI vastI che. e vastImAM 12000 jeTalA hinduo che, tathA 5000 jeTalA boddha dhamIo che, bAkI rahyA te musalamAna ane khristio. A uparathI jaNAze ke dArjiliMganI sthAnika varatI kaMI nAnI nathI. AkhA hiMdanI mAphaka ahIM paNa traNa Rtuo che. ziyALo, unALo ane comAsuM. ziyALAmAM atizaya ThaMDI paDe, comAsAmAM puSkaLa varasAda paDe eTale A RtuomAM bahAranA AvanArAo te na ja Ave. teo to unALAmAM jyAre medAnanA pradezamAM asahya garamI paDe tyAre ja ahIMnI zItala TekarIonA pradezamAM Ave. AthI dArjiliMganI vastI unALAmAM ghaNI vadhI jAya che. For Personal & Private Use Only Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ girinagara dArjiliMga ahIMnI sthAyI vastI AlI moTI hovAne kAraNe dArjiliMga bIjA girinagarathI keTalIka rIte judu paDe che. A girinagaramAM bAlamaMdire ghaNuM che. zALAo paNa eTalI ja, ane kolejo paNa sArA pramANamAM, ethI e eka keLavaNIna kendra banI gayuM che. daradIo mATe hospITalo, musApharonI jarUrIAta mATe bajAra ane dukAne ahIM ghaNI che. dArjiliMganI UMcAI samudranI sapATIthI 6pa00 thI 7500 phITa sudhInI che. AthI zaherane kaI bhAga UMcANamAM to koI nIcANamAM che. ATalI UMcAIne laIne havA ThaMDI rahe che. unALAnA sakhata tApamAM amadAvAda, vaDodarA jevAM ApaNAM gUjarAtanAM zaheromAM 100thI 110 DIgrI jeTalI garamI paDe tyAre ahIMyAM 70 DIgrI karatAM vadhAre garamI hotI nathI. ziyALAmAM ahIM atizaya ThaMDI paDe che. ThaMDInuM pramANu pa0 DIgrI jeTaluM ochuM thAya eTale gUjarAtamAM te hIma paDavuM zarU thAya, khetaronA UbhA choDa ThaMDIthI baLI jAya, paraMtu ekaTebara mahino pUro thAya ane navembaranI zarUAta thAya tyAM dArjiliMgamAM ThaMDI paDavA mAMDe. ziyALe For Personal & Private Use Only Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyArthI vAcanamALA-8 adhavAratAM to tharmomITarano pAro cheka 35 DigrIe AvI rahe. AkhA varasanI sarAsarI garamI kADhIe to lagabhaga pa6 DIgrI sudhInI thAya. musApharone mATe ziyALe dArjiliMga javA Ama nakAme che. comAsuM paNa nakAmuM. comAsAmAM AkAza vAdaLothI gherAyeluM rahe, dhummasa paNa khUba paDe, eTale dArjiliMgamAMthI levAtAM himAlayanI himAcchAdita girimALAonAM abhuta dazyo prekSakone na dekhAya. varasAda paNa eTalo ja. gujarAtamAM varasAdanI sarAsarI 30thI 35 IMca sudhInI Ave tyAre ahIM 120 IMca jeTalo varasAda paDe che. varase tyAre e dhodhamAra varase che. chatAM pANI kayAM vahI gayuM te jaNAtuM nathI. TekarIonA DhaLAva parathI varasAdanA e pANIne khINomAM sarI paDatAM vAra lAgatI nathI. pANI bharAIna rahe eTale AjubAjunA pradezamAM AvAM gIca jaMgalo hovA chatAM dArjiliMgamAM maccharone jhAjhe upadrava nathI. unALAmAM havA khuzanumA rahe che. eTale ja unALe. dArjiliMgaAvanArAone ghaNo anukULa thaI paDe che. hoTelo ane rastAo girinagaro para pAzcAtya saMskRtinI chApa che, For Personal & Private Use Only Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ girinagara dArjiliMga eTale AvAM sthaLomAM gharmazALAke musApharakhAnAMone badale pazcimanI Dhabe cAlatI hoTelo vizeSa hoya che. mAunTa evaresTa, pArka, grAnDa ane senTala, hiMdabharamAM paMkAyelI dArjiliMganI hoTelo che. UtaravA mATe A hoTelamAM suMdara sagavaDatA hoya che, paraMtu sAmAnya mANasane A hoTelone kharca na poSAya eTale emaNe to judI ja vyavasthA karavI rahI. girinagaramAM musApharo havAphera mATe Ave che, taMdurastI mATe Ave che, sRSTisaundaryamAM vihAra karavA Ave che, thoDAka divasanA ezaArAma mATe paNa Ave; A sarva mATe dArjiliMga Adarza sthaLa che. saghaLI jAtanI anukULatAe ahIMyAM maLI rahe che. rakhaDavA mATe mAIla sudhI ahIM lAMbA rastAo che. Akho divasa e rastAo para chAMyaDe rahe che, havA paNa ThaMDI, eTale game teTaluM cAlIe paNa thAka jaNAya ja nahi. ane thAka lAge to vAhano paNa maLI rahe. rikSAmAM ane ghoDAo para keTalAya musApharo ahI pharatA jaNAya che. page cAlanArAene teTo nahi. emane mATe moTA rastAone jeDatI pagadaMDI ane nAnA rastAo paNa kharA. page For Personal & Private Use Only Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 vidyAthI vAcanamALA-8 rakhaDanArAonI saMzodhanavRttine A rastAo uttaje che. dArjiliMga eka vizALa TekarI para vasyuM che. e TekarI uttaramAMthI dakSiNa tarapha jAya che. eTale zaheranI uttara-dakSiNa laMbAI ghaNI che. jyAre pUrva pazcima pahoLAIochI che. A TekarI para dArjiliMganA saghaLA rastAo AvelA che. e rastAo ekabIjAthI lagabhaga samAMtara uttarathI dakSiNamAM jatA jaNAya che. dArjiliMgane sauthI moTe rasto te kATa reDa. e cheka pazcimamAM che ane mAIlo sudhI relvenI sAthosAtha cAlyo jAya che. e ja rasto dUra uttaramAM jaI lebAMga kArTa reDa nAma dhAraNa kare che ane parvamAM vaLe che. tyAMthI e cheka resa kosa sudhI jAya che. jyAre ghoDAnI zarato thavAnI hoya che tyAre A resakorsa mANasethI ubharAya che. uttarane cheDe A resakorsa che, jyAre zaherane dakSiNa cheDe jera baMgalo che. resa kesa AgaLathI raMgIta roDa nIkaLe che, jyAre je baMgalA AgaLathI kATa reDamAMthI kalakattA reDa phaMTAya che. ragIta reDa ane kalakattA roDa e dArjina For Personal & Private Use Only Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ girinagara dArjiliMga 13 liMganA cheka parvanA dhorI rastAo che. e bane rastAo carastAmAM maLe che. caurastA A zaheranuM mokAnuM sthAna che. ahIM ghaNuM rastAo maLe che. caratAnI AjubAju vizALa dukAne AvI rahelI che. jalapahAra roDa, komarsIala roDa ane ekalenDa roDa ahIMyAMthI phaMTAI dakSiNa tarapha jAya che. jyAre IsTa mola roDa ane vesTa mela reDa, uttara tarapha jAya che. A banne rastAo bhegA maLI gavamenTa hAusa tarapha javAne rasto bane che. e rasto te vesTa barca hIla roDa. A ja rastA parvamAM vaLe che tyAre IsTa barca hIla roDa nAma dhAraNa kare che. chevaTe e pelA raMgIta reDane maLI jAya che. A rastAo dArjiliMgane vIMTaLAI vaLe che. AmAMnA keTalAka upara moTara basa ane moTara gADIonI sagavaDa hoya che. chAMyaDAne lIdhe e majAnAM lAge che. jovA jevAM sthaLo A rastAo para ekAda pakhavADiyuM rakhaDanArane dhuma sTezana, jalapahAra, TAunahola, TAIgara hIla, lebAMga, bhUlabhUlANI-myujhIama, gavamenTa hAusa, mAunTa evaresTa hoTela, eDana senITerI For Personal & Private Use Only Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 vidyAthI vAcanamALA-8 ama, khajharaveTarI hIla, meATAnIka gArDansa, khajhAra, bhUtiyA bastI, cilaDransa plejhansa, pAvara hAusa, veATara vakasa vagere nAmeA kaMThastha thaI jAya che. ramatagamatanA sthaLeA uparAMta dArjiliMganAM A ramya sthAne che. ahIMyAM musApharone ghaNu jovAnuM ane jANavAnuM maLI rahe che. AkhajharveTarI hIla dArjiliMgamAM ghaNIya UMcI TekarIo haze, temAMnI A eka che. savAra-sAMja A TekarI para mANasAnI medanI jAme che. AvanArA sadhaLA prekSakAnuM citta dUrathI dekhAtAMhimAcchAdita himagirinAM zikharA para coMTeluM hAya che. himAlayanAM zikharonAM suMdara dazyA ahIMthI jovAnu` maLe che. jayAre AkAzamAM vAdaLAM na heAya ane sa UgatA hAya ke AthamatA hoya ane e sUryanAM bAlikaraNeA sAmenA patAnAM UMcAM zRMgA para paDatAM hoya ane zikharA paranA baraphathI bhAtabhAtanA raMga UThatA hAya e vakhatanuM dRzya adbhuta banI rahe che. e pradezamAM paNa uSAnA AvA raMgA jevAnA maLe che. temAM vaLI pUrNimA heAya, pazcimamAM sUrya AthamatA hAya, ane pUrvamAM caMdra UgatA hoya, tyAre For Personal & Private Use Only Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ girinagara dArjiliMga 15 ahIMnI zobhA ghaNI vadhI jAya che. A dazyane AlekhavA raMga ke zabdo zaktizALI nathI. himAlayanAM keTakeTalAMya zikhare 16000 phITathI UMcA che. A saghaLAM zikharo para barapha hamezAM jAmelo hoya che, kAraNa ke 16000 phITanI UMcAIe himAlayamAM himarekhA AvI rahI che. AvAM ghaNuM zikharo A TekarI uparathI jaNAya che. A sarva zikharomAM kAMcanagaMgAnuM zikhara enI UMcAIthI, enI paranA baraphamAM UThatA bhUrA raMganA enA khaDakothI jenArane spaSTa jaNAI Ave che. kAMcanagaMgAnI dizAmAM daSTi nAkho ane nIcethI juo te, nIce AsapAsanA jaMgalomAM vizALa vRkSe jaNAze ane enuM UMcuM himamaya zikhara jaNAze. e jotAM saheja manuSyane kudaratanI suMdaratA ane vizALatAne sAkSAtkAra thaze, pRthvI upara je kaI suMdaramAM suMdara sthaLa haze to te A ja che, ema e jarUra mAnI leze. A TekarI para eka maTha hato, enuM nAma DArja-liMga hatuM. Dona artha tibeTI bhASAmAM meghadhanuSya ane liMgane artha sthAna thAya che. AkhA zabdane artha meghadhanuSyanuM sthaLa thAya. meghadhanuSya For Personal & Private Use Only Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 vidyAthI vAcanamALA-8 nA rUperI raMgA ahIMthI jovAnA maLe eTale kadAca e maThanuM A nAma rAkhyu hoya. dArjiliMga nAma A girinagaranu zAthI paDayuM e mATe keTalAka matA che, paraMtu ghaNAMonu mAnavuM che ke A maThanA nAma parathI zaheranuM nAma dArjiliMga paDyuM. 19mI sadInA prathama varaseAmAM nepALanA gurakhAAe jyAre dArjiliMga para svArI karI tyAre A maThanA nAza karyAM. chatAM haju e enI purANI pavitratA jALavI rahyo che ane parvane divase AjubAjunA pradezanA se'kaDA mAtRdharmIe ahIM darzanAthe Ave che. A ja mAnI pAse eka guphAnuM dvAra che. e guphA ahIMthI te TheTha lhAsA sudhI jAya che ema ahIMnA bhUtIAe ke lepacAe mAne che. ApaNA gUjarAtamAM gaiAdharmIonA maTha na maLe, eTale A maThamAM thatI keTalIka dhArmika kriyA jovAmAM ApaNane majA paDe che. jyAre kAI bhAvika bhakta maThamAM Ave tyAre dharmaguru lAmA ghaMTa vagADe che ane maMtra bhaNe che. maMtra bhaNI rahe eTale rakAbImAM phUla mUkI eka vAsaNamAMthI emAM dUdha reDe che, pachIthI pelA bhaktanA jamaNA ane DAkhA khabhA para caMdananA lepa karavAmAM Ave che ane dUdha For Personal & Private Use Only Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zirinagara dArjiliMga nuM Acamana karAvavAmAM Ave che. e dudha bhaktanA zarIra para lAmA chAMTe che. tyArabAda e lAmA thoDuMka raMgIna Una le che, yajJanI vedInI sAme dhare che ane maMtra bhaNe che, e maMtreluM Una bhakta sAthe laI jAya che ane jALavI rAkhe che. jatAM pahelAM devaLanI sAtavAra pradakSiNA kare che ane lAmAne dAna Ape che. 17 yajJanI vedI pAse paradhamIe jaI na zake eTale A saghaLI kriyA mahArathI ja sevAnI hAya che. e vedInI AjubAju vAMsa bAMdhelA hoya che. e vAMsa para vAvaTAe pharake che. bArIkAIthI joze teA vAvaTA para prArthanAe lakhelI mAlama paDaze. A leAkeA mAne che ke pavanathI vAvaTA hAle eTale prArthanA karI kahevAya. jeTalI vakhata e vAvaTA pharake teTalI vakhata prAthanAe thAya. prArthanA karavAnI kevI vicitra prathA ! madhamI AnA AvA ja eka maTha lekhAMga pAsenA bhRtIA bastImAM che. bhatIA kharatI e A pradezanA lepacA; bhatIA ane liMbu leAkeAnuM nAnuM gAmaDuM che. A gAmaDuM dareka prekSake bevA jevuM che, e jotAM A leAkeAnA ghaNA rItarivAje tathA raheNIkaraNInI ApaNane jANa thAya che. For Personal & Private Use Only Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyAthI vAcanamALA.... cilDansa plejhansa cilDransa plejhansa, e bALako mATenuM kIDAMgaNa che. aibajharveTarI hIlanI pAse ja e AveluM che ane aDhI ekara jeTalo ene vistAra che. suMdara phulanA kyArAo ane nAnA nAnA jhADanAM jhuMDa e enI vizeSatA che. bALakone ramavA-khelavA ahIM ghaNI sagavaDatA che. e nirdoSa bALakone khelatAM joI sarvene potAnuM bALapaNa yAda Ave che. benDanA divase ahIM mANasenI medanI jAme che. TAuna hola gAMmaDAMonI maMdiranI dharmazALAone sthAna zaheromAM TAuna hole lIdhuM che. sabhAo bharavI, meLAvaDAo karavA, nAcagAnanA jalasA karavA dArjiliMgamAM paNa TAuna hola che. -rastAmAMthI sTezane jatAM e mArgamAM Ave che. enI suMdara gothIka racanAthI AsapAsanAM saghaLAM makAnomAMthI e tarI Ave che. bihAranA mahArAjAe. potAnA pitAnA smaraNArthe e baMdhAvyo che. bajAra kharuM dArjiliMga to ahIMnA bajAramAM jovA For Personal & Private Use Only Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ girinagara dArjiliMga 19 maLe che. ravivAre e bajAra bharAya che. kAraNa e divasa rajAno vAra rahyo. AkhA jillAnI pacaraMgI vastI A bajAramAM bhegI thAya che. ahIMyAM tibeTamAMthI tibeTIo Ave, AsapAsanA bhUtIA ane lepacAo Ave, baMgALIo ane mAravADIo paNa hoya. sio potapotAnI vastuo jamIna para pAtharI bese ane gharAkone meTethI buma pADI bolAve. avAja eTalo badho UThe ke kAna paDayuM paNa saMbhaLAya nahi. A bajAranI AjubAju dezI dukAnonI hAra che ane hAramAM eka suMdara ghummaTavALuM hiMduonuM daheruM che. meTA moTA bajAromAM paNa na maLe evI pacaraMgI cIjo ahIM vecAya che. ahIMyAM Ave tibeTathI tAMbA-pittaLanAM vAsaNa, hiMdI, cInAI ane jApAnI cAMdInI kArIgarInA namunAo, loDhAne sarasAmAna paNa eTalo ja. eka bAju zAla, UnanA dhAbaLA, vyAghracarmo, davAdArU ane gAMdhIvasANAnI cIjonA DhagalA paNa khaDakAyelA ja hoya. paraMtu e sarvamAM pelA bAddha devAlayomAM jovAmAM AvatAM prArthanA For Personal & Private Use Only Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyAthI vAcanamALA-8 cakro musApharonuM dhyAna kheMce che. bajAramAM gAtAM gAtAM jatAM AvatAM A pahADI lakanAM ToLAMonuM dazya musApharo jarUra bhUlI na zake. loke A pradezanA loko hiMdIothI judA paDe che. hiMdIvAna A jAtinA che. jyAre A loko meMgelIana jAtine maLatA che. emanA caherA capaTA, AMkhe trAMsI ane nAka sIdIonI mAphaka cIbAM hoya che. pahADI bhUmimAM vasavA chatAM paThANe jeTalA UMcA jabarA nathI. UlaTuM ThIMgaNA che, chatAM baLavAna to kharA ja. emanI mukhya be jAtio che. bhUtiyA ane lepacA. nepAlI ane tibeTI paNa ahIMyAM ghaNu maLI Ave. dArjiliMgamAM rakhaDatA ho ane je koI TALAmAM kALI meMzathI raMgelA kALA moDhAvALI bAI juo to samajajo ke tibeTIAonuM ToLuM che. duniyAnA sarva dezonI strIo gorI dekhAvA paka-pAuDara kare che tyAre A bAIo me meza cApaDI bajAre cATe phare che. e strIone gharane ane bahArane saghaLo dhaMdho karI rahyo, eTale pitAnI suMdaratA chupAvavA Ama meDhe meza cepa For Personal & Private Use Only Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ girinagara dArjiliMga DatI haze. A tibeTIo cAnA bahu IzkI hoya che. emanI cA ApaNI cA karatAM judI. ApaNI cA chUTI hoya che tyAre emanI cAnA cosalAM karelAM hoya che. cA banAvatI vakhate cosaluM kApI tene khAMDI loTa karI nAkhe. kITalImAM pANI sAthe A loTa nAkhe ane lAla lAla pANI thAya tyAM sudhI ukALe. pachIthI dUdha sAthe mAkhaNa paNa nAkhe. mAkhavALI cA kema pIvAya? chatAM teone te A cA maLI eTale jANe badhuM maLyuM. emanA paheravezamAM labe jhabbe ane kamarapaTTo khAsa jaNAI Ave che. ghareNAMonA e zokhIna hoya che. strIonI mAphaka puruSo paNa kAne erIga pahere che. gaLAnA zaNagAra paNa bhAtabhAtanA. rakhaDapaTTI emanA jIvana sAthe jaDelI che. himAlayanA baraphamAM rakhaDatAM rakhaDatAM keTalAya thIjI maraNazaraNa thAya che. emanI pAse jaIne juo te e gaMdA lAgaze, kemake snAna jevI vastunuM emanA jIvanamAM sthAna nathI. dArjiliMgamAM nokaranI jarUra lAge to badhA musApharo bhUtAnI bhatiAone pasaMda kare che, kAraNa emane saghaLuM AvaDe. vAsaNa uTake, pANI bhare, paTTIema kheDatA juo For Personal & Private Use Only Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 vidyArthI vAcanamALA-8 lAkaDAM phADe ane majUranI mAphaka bhAra paNa upADe. dArUnI emane ghaNuM lata lAgelI hoya che. ghaNaya yuropiyana musApharoe potAnA bATalA khAlI thaI gayelA joyA haze. A bhUtiAonI traNa jAti che. tibeTI bhUtio, sikImanA bhatiA ane bhUtAnI bhUtiA. paraMtu e saghaLA meMgolIanene maLatA. bhUtio strIo ghaNI mahenata hoya che. kAMtaNa ane vaNATa emane hastagata che. emanA jeTalI sahelAIthI emanA jeTaluM UnanuM kApaDa bhAgye ja banAvI zakAya. pANInuM karI barapha thaI jAya evA ThaMDA pradezamAM UnanuM jADuM kApaDa vaNatAM to AvaDavuM joIene? A pradezanA pahADI loke mAthe vALanA coTalA gUMthe che paraMtu ghaNIya bhUtiA strIo vALa chUTA rAkhe che. pavanathI UDatA chUTA vALavALI Una kAMtatI kAMtatI cAlatI bhatIA bAIe dArjiliMganA bajAramAM kaMI judI chApa pADe che. have rahyA lepacA leko. dArjiliMganA ghaTAvALA rastAone eka khUNe besI jAgAra khelatA mANasanuM ToLuM juo te jANajo ke e lepaDyA che. jugArane caDasa e lekene ghaNe che. For Personal & Private Use Only Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ girinagara dArjiliMga 27 e latamAMthI emane bhAgye ja bacAvI zakAya. laherI lAlA paNa eTalA ja. AjanuM khAvAnuM maLe eTale kAlanI paravA na rAkhe. AvA mANasene kAme kema lagADI zakAya? kAle kAme Avaze e bharose to emanA para bhAgye ja koI rAkhe. - teo mAne che, ke sRSTinA jalapralayamAMthI eka strI-puruSanuM joDuM bacI gayuM. te dArjiliMganA TenDAMga parvata para AvI vasyuM. A joDAnI prajA te lepacAo. emane judI bhASA che. emanI bhASAmAM sAhitya che, paNa emanA e sAhityamAM emanA ItihAsane AMkaDoya nathI. TibeTIanee emanA pradeza para AkramaNa karyuM. lepacAo hAryA eTale emanI tibeTI bhASAno svIkAra karavo paDyo ane tibeTIananI mAphaka strI-puruSone mAthe ceTalA rAkhavAnI pharaja paDI. A te emanI lokavAyakAmAMthI maLela itihAsa che. paraMtu emanA raMga, rUpa ane bhASAnA abhyAsIone te jarUra lAge ke lepacA tibeTanA rahevAsIo haze ane baiddha dharmano pracAra tibeTamAM thayo te pahelAM teoe deza cheDI sikImanI pahADI bhUmimAM vAsa karyo haze. paraMtu emane pacAtimAM thayo che) For Personal & Private Use Only Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 vidyAthI vAcanamALA-8 A lepacAo paNa ThIMgaNuM che. nAnA hAtha, nAnA paga, ane lagabhaga mUcha vagarane cahero eTale puruSo paNa strIo jevA lAge. teone mAthe kALA meza jevA vALa hoya che. strIo e vALane be coTale ane puruSe eka coTale gUMthe che. jaMgalanA rahIze rahyA eTale jaMgalanAM pazupakSIonuM e sAcuM jJAna dharAve che. emanI eka judI jAta te liMbu lepacAnI che. Ama bane jAtio sarakhI lAge, paraMtu bArIka avalokana karatAM jaNAze ke liMbu anya lepacAo karatAM zarIre vadhAre pILA ane pAtaLA che. emanI AMkhe paNa vadhAre nAnI ane tirachI hoya che. ghareNAM paheravAM athavA keAI paNa jAtanA zaNagAra sajavA e A leka strIonuM kAma samaje che. emano paheraveza taddana sAdo che. emanI strIonI mAnyatA paNa evI eTale bhUtiyA ke tibeTIyana bAIo mAphaka emane ghareNAMnuM gAMDapaNa nathI. - A pahADI prajAe khINonA khetaromAM khetI kare che, jaMgalomAM lAkaDAM kApe che athavA parvatanA DhALa para AvelA cAnA bAgomAM nokarI kare che. cAnA bhAge dArjiliMganI AjubAjunA DuMgarAonA For Personal & Private Use Only Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ girinagara dArjiliMga DhoLAva para asaMkhya cAnA bAgo che. I. sa. 1856-57thI e bAgonI zarUAta thaI. Aje seMkaDe majUrone e bAgo rojI ApI rahyA che. paraMtu e sarvenI mAlikI yuropiyanonA hAthamAM che. temAMthI e puSkaLa kamANI kare che. TAIgara hIla himAlayanAM sarva zikharemAM UMcAmAM UMcuM zikhara te mAunTa evaresTa che. ra9002 phITanI enI UMcAI che. enI Toca para caDhavAnA saghaLA prayatna atyAra sudhI niSphaLa nIvaDyA che. A ajeya zikharane jovAnuM mana kone na thAya? dArjiliMgathI sAteka mAIla dUra Avela TAIgara hIla uparathI e spaSTa jaNAya che. e TekarI para javAne jaMgalane rasto paNa ghaNo suMdara che. temAM jyAre jaMgalanAM phula khIlI rahyAM hoya che tyAre e ghaNo zobhI UThe che. kAMcanajaMghAnI mAphaka mAunTa evaresTa paNa saryAsta ane suryodaya vakhate sUryanAM raMgaberaMgI kiraNothI manahara lAge che. dArjiliMgane dareka musAphara A dazyanAM muktakaMThe vakhANa kare che. saMgraharathAna dArjiliMganuM saMgrahasthAna sarasa che. A For Personal & Private Use Only Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidyAthI vAcanamALA-8 pradezanAM bhAtabhAtanAM pakSIo tathA raMgaberaMgI pataMgiyAM ahIM jovA maLe che. e ja pramANe ahIMnA baTenIka gArDanamAM himAlayanA pradezamAM thatI judI judI jAtanI vanaspatine saMgraha che. A sivAya dArjiliMgathI dUra dUranA pravAse paNa gAThavI zakAya che. A pravAsamAM raMgIna nadI, paranA jhulatA pulane pravAsa, kalImponga, saMcAla ane raMgerUnano samAveza thaI zake. kudaratI sainvaya ane rakhaDapaTTInI daSTie e ghaNA majAnA thaI paDe che. Ama dArjiliMgamAM mAilo sudhI rakhaDavA chAMyaDAvALA vizALa rastAo che, ramata gamatanAM ghaNuya sAdhane che. enI havA khuzanumA ane tAjagIbharI che. ahIMyAMthI himAlayanAM avaresTa ane kAMcanajaMghAnAM suMdara da jevAnAM maLe che. ane chUTe hAthe verelA kudaratI saundaryanAM paNa ahIM ja darzana thAya che. AthI kharekhara dArjiliMganAM jeTalAM vakhANa karIe teTalAM ochAM che. prakAzaka : zaMbhulAla jagazIbhAI gUrjara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhIrarate amadAvAda. mudraka caturabhAI zanAbhAI paTela zrI mahendra mudraNAlaya, mAmAnI havelI zAkabajAra-amadAvAda, For Personal & Private Use Only Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAhasanA sAde ane thanaganatA prANe kumAra jIvananAM parAkramanI suMdara kathA javAMmarda lekhakaH jayabhikhkha rIMchanI sAthe laDAI, DAkuone meLApa, bahAravaTiyA buddhAsIMga ane baDe sAheba yaMgane sAthaH sAhasothI eka eka pRSTha bhareluM che. kImata 1 rUpi eja vArtAne bIjo bhAga eka kadama Age [javAMmarda bhA. 2 je] sAhasiktAne nAda e juvAnane dezadvAranI pravRtti tarapha laI jAya che. kathAne nAyaka krAMtikAra TeLImAM bhaLI kevAM prayatna kare che, nAga-tripuTInA paMjAmAM kevI rIte paDe che, grAmyajIvanamAM kevI rIte darzana kare che ene suMdara citAraH kI. 1 rUpiya. lakheH gurjara graMtharatna kAryAlaya gAMdhIste amadAvAda, For Personal & Private Use Only Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAla ne kumAra sAhitya mATe amArI traNa graMthamALAo vidyAthI vAcanamALA gujarAtanA mazahUra lekhakone hAthe lakhAyelI, bhAratavarSanA mahAna puruSonI jIvanakathAoH mahAna nagaronA suMdara paricayaH pustako : 200 -- -- gurjara bAlagraMthAvali bALakonuM prANajIvana, bhaugolika, aitihAsika temaja bIjuM jJAna vadhe te IrAdAthI suMdara citro sAthe vArtAnA DhabathI jAyelI graMthAvali. kumAra graMthamALA kumArane jJAna sAthe bhasmata-saLe, te prakAranI suMdara graMtharUpAvavA gUrjara graMtha mAMdhAryAlaya, For Personal & Private Use Only Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenI - - cothI zreNI 87 guru goviMdasiMha 112 sva. hAjI mahammada 88 raNajitasiha | 11 vIra vadhAbhA 61 zrI gajAnana 89 lakSmIbAI ! 114 sadaryadhAmakAzmIra 62 zrI kAtiyA 90 zrI kezavacaMdrasena | 115 nainitAla - 63 caMdrahAsa 64 bhakta sudhanvA 116 giranAra ! ha1 zrI IzvaracaMdra 117 dvArakA 65 zrIharSa vidyAsAgara | 118 pATanagara dilhI - 66 rasakavi jagajAya hara mahAdeva gAviMda ! 119 mahesurA 1 67 bhakta nAmadeva rAnaDe { 120 tAjamahAla: 68 zrI hemacaMdrAcArya 93 dAdAbhAI navarojI sAtamI zreNI 94 zrI gopAlakRSNa 69 chatrapati zivAjI gokhale '70 samartha svAmI 95 svAmI zraddhAnaMdajI | 121 zrI RSabhadeva rAmadAsa 96 zrI govardhanarAma / 102 gorakSanAtha 71 cAMdabIbI kara guru nAnaka 97 zrI javAharalAla | 123 vIra kuNAla 173 mahAtmA kabIra neharu | 124 akabarazAha 74 gaurAMga mahAprabhu 98 subhASacaMdra bojha 125 mahAmaMtrI muMjAla 99 zrI senaguptA 7pa lAlA lajapatarAya | 126 kavi dayArAma 100 tArAmaMDaLa 127 jayakRSNa IdrijI 76 zrI cittaraMjanadAsa 128 zrI sayAjIrAva 77 zrI tribhuvanadAsa chaThThI zreNI gAyakavADa gajjara 101 mahAdevI sItA | 128 mahAvIraprasAda 78 zrI surendranAtha 12 nAgArjuna trivedI | 103 karyadevI ane mevA- | 130 mahAkavi nAnAlAla 79 zrI vijayadharmasUri DanI vIrAMganAo 131 che. rAmamUrti If 80 bAbu rAjendraprasAda 104 vIra vanarAja 132 abadulagaphAra khAna pAMcamI zreNI | 105 haidaraalI ! 133 soraThI saMte 106 mahAkavi premAnaMda 1 134 nepAla 1 pArvatI 107 sara TI. mAdhavarAva 135 mahAbaLezvara 82 zrIzaMkarAcArya 108 jAma raNajIta [ 136 amaranAtha 83 zrImad vallabhAcArya 137 badarI-kedAranAtha 84 zrI mAdhavAcAya ! 108 jheDubhaTTajI 138 lakattA thaI [ 110 zipI karamArakara ! 139 pATaNa 86 mahArAjA kumArapALA 111 kavi dalapatarAma | 140 anupama IzarA A benarajI | - - - - For Personal & Private Use Only Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vi ghA thIM vAcana mALA [ pustikAonA sarva hakka prakAzakane svAdhI ] chUTaka puritAnI kI 7-4-0 AThamI zreNI navamI zreNI dazamI zreNI 3-0--0 3-9-0 141 gura, dattAtya | 166 zrI jJAnadeva - 18 zrI rokanAtha 14ra udayana-vasarAja 16ra zrI siddhasenadivAkara 1 82 hajarata mahu e yugu 2 143 mahAtmA AnaMdadhana 1 6 3 upA. yazovijaya } 16 4 vIra AlAjI 183 azo jarathusta 144 vastu pAla-tejapAla 165 nAnA phaDanavIsa 184 ahalyAbAI 145 sA ma 1 bhaTTa 16 6 zrIdvijendralAlarAya 185 Do. asArI. 146 kavi narmada 147 vIra sAvarakara 167 rAjArAmamohanarAya 18 6 zrI ramezacaMdradatta 16 8 zrI amRtalAlaThakkara | 187 vijayAla9mI paMDita 148 jamazedajI tAtA 169 5. viSNudigabara 188 zrI kRSNamUrti 149 kavi kalApI 189 saMtakavi paDhiyAra, 170 zrI rAmAnaMdaceTarajI 65 7 che. sI. vI. rAmana ! 19 citrakAra ravivamAM 51 zAhesAdAgarajamAla. 171 bhagavAnalAla iMdrajI 191 zrI zaraAbu upara zilAMga 172 zrI praphulacaMdra rAya 1ra sAranA 153 zrImatI kasturabA 173 mo. abula kalAma - bahAravaTiyA e AjhAda -193 motIbhAI amIna 154 dArjIlIMga nIkAlo pAlAcArI 594 Akhu 155 utAkAmaDA Serving JinShasan - 195 rAjaya 156 jagannAthapurI 196 gAma/zvatra 157 kAzI . 197 amadAvAda 158 jayapura 005863 - 198 lakhanau gyanmandir@kobatirth.org 1pa9 chehAbAda, ghaNTamAyA 199 vaDodarA 16 kAverInA jaLadhodha 180 aja tA. 200 gIranAM jaMgalo prakAzaka : za'bhulAla jagazIbhAI gUrjara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhI rastA : amadAvAda, adraka : gAviMdalAla ja mazIbhAI : zA ra dA ma da NA la ya apoy For Personal & Private Use our