Book Title: Buddhiprabha 1917 07 SrNo 01
Author(s): Adhyatma Gyan Prasarak Mandal
Publisher: Adhyatma Gyan Prasarak Mandal
Catalog link: https://jainqq.org/explore/522094/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . Registered No.B. 876 zrI adhyAtma jJAna prasAraka maMDaLa taraphathI prakaTa thatuM mAsika patra. buddhiprabhA. deza, sa.ja, dharma vagere jaina ane jainetara sAhityathI vibhUSita. purata muM] guDhA 217. ghauMvata 244rU [aMka 2, -- vyavasthApaka.' rAkezava ha. zeTha rA, maNilAla mohanalAla pAdarAkara, : - ' viSayadarzana. viSaya lekhaka 1. gudevane caraNe... . . . ttrI .. . . . 2. navA varSanI neMdha .* .. rA. nI ... ... ... 3. jaina gurUkuLa . . . jenAcAryuM. zrImad buddhisAgara surizvarajI 4. vajIAne kajIo . . . hRthI.. . . . 5. jIva rakSAnI uttama rIta .. munizrI karavijayajI " ... ... ... 6, ApaNAM prAcIna vidyAlaya - ...' rA janana nanhAnAbhAi prabhAskara .. ha. zuSkajIvana kema khIle ? ... ... rA. dhanakara hAzaMkara tripAThI , . 12 8. hindusthAnane Adara rUpa keneDA che. rA. cunIlAla rasikalAla parikha bI.e. 13 * . mAtRbhASAnuM mahatva . . (avataraNa) " . .. 16 10. dezI putaLAMne kaMThe .... ... rA, kezava ha. zeTha ... ... ... 9 11. giribaLA che .. ... ra. bAburAva gaNapatarAma ThAkora. bI. e. 18 12. zrImaMta mahArAjA zrI sayAjIrAva gAyakavADa rA. trIbhovanadAsa dalapatabhAI vakIla * bI. e. ela ela. bI. 25 13. mRtyunedha, nivedana, svIkAra . . . . 27 thI 30 zrI adhyAtma jJAna prasAraka maMDaLa taraphathI ne prakAzaka, rA, zaMkaralAla DAhyAbhAI kApaDIA, amadAvAda lavAjama-varSa ekane rU. 1-4-0 (chuTaka dara eka nakalanA be AnA) : Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A mAsikanA niyamo vigere. ' 1 A mAsikamAM AvatAM lakhANo paikI jenetara lekhakanA lekhe sAmAjika daSTie lakhAyelA samajavA rAjakIya lekha, dhArmika jhagaDo utpanna karAve tevA lekho ke carcApatro tathA nijIva kavitAone mATe A mAsika nathI. temaja aspaSTa, kAgaLanI banne bAjU khIce khIca lakhAyalA, pensIlathI lakhelA che tevI jAtanA lekho para lakSa nahi apAya. 3 sArA ane sArvajanika hita jaLavAya tevA, vizALa daSTiye lakhAyalA lekhene regya nyAya maLaze. ja nahi svIkArAyelA lekhe pAchI maMgAvanAre pinTeja mekalavuM. 5 takhallusa (upanAma ) dharAvanArAoe amArI aMgata jANa mATe kharuM ane pUruM nAma jaNAvavuM. 6 mAsikanuM vArSika lavAjama rU. 1-4-0 pijheja sAthe hoya che. bheTa ane vi. pI. kharca ju. ane lavAjama agAuthI ja vasUla karavAmAM Ave che. 7 navA varSanI zarUAta julAI mahinAthI thAya che. pAchaLathI grAhaka thanArane zilikamAM hoya tyAM sudhI pAchalA aMko pUrA pADavAmAM Ave che. ane grAhaka tarIkenuM nAma julAIthI neMdhAya che. tema nahi karavA IcchanAra jyArathI grAhaka thAya tyArathI jUlAI sudhInA ake jeTaluM lavAjama tenI kanethI vasUla karavAmAM Ave che. che je aMka na maLe, te mATe amAruM dhyAna, tyAra pachI bIjo aMka ravAne thAya tyAra pachI kheMcavuM. 10 vizeSa khulAsA mATe AphisanA ziranAme patravyavahAra karavo. vyavasthApaka jAherakhabara chapAvanArAo mATenA bhAva. - prakara, varSe rU. eka mAse re 1 AkhuM puSTa 2 aDadhuM pRSTha 3 5 pRSTa 4 pAMca lITI 5 henDabIla vaheMcAmaNI-ekavAra mATe rU. 7 pUThA paranA bhAva mATe vyavasthApaka para patravyavahAra kare. A mAsika saMbaMdhI sadhaLe patravyavahAra nIcenA ziranAme karo. zaMkaralAla DAhyAbhAI kApaDIA. buddhiprabhA aiphisa-cagaLa, amadAvAda, Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vjaja - -- * - - * - - - buddhiprabhA. deza, samAja, dharma vagere jaina ane jainetara sAhityathI vibhUSita, //////////////////////////////////////////////////////////////// - - - - - pustaka 9 muM] julAI sane 1917, [ prathama aMka. - - - - - - - - - - - - - gurudeva ne caraNe ! gajhala, dayAsiMdhu! kRpAsiMdhu! prabho ! paramAthI ! gurUdevA ! akAraNa vizvanA baMdhu ! caraNamAM ke ivandana che ! mahA ajJAna aMdhAruM chavAyu deha mandiramAM prabhe! Ama ujALe che gurUjI ! kaTi vandana he! anAdi kALathI jIvaDe vipatha-gAmI, gurUjI! che, grahI, saltAnanA paMthe ! mukI ghe, e gurUdevA ! alaikika AtmazakitamAM nathI vizvAsa pAmarane udhADe netra aMjanathI, prabho ! gurUdeva ! vandana ho ! nathI mana mAMkaDu hArU jarA TharatuM prabhU pathamAM bhaTA -bhAgatuM kaMI kaMI! Dara, deva vandana he ! nathI zraddhA, nathI bhakti, nathI sevA jIgara jAgI banAve zuddha AmAthI ! dayAsiMdhu ! gurUdevA ! hajI huM-tuM nathI jatuM, svarUpa mahArU na hamajAtuM caraNe, layalIna nA thAtuM ! hRdaya rasa pura devA ! gurUjI A navA-varSe ! cahuM AziSa-utkarSe ! prabhA-maNi-kAnti vistara! budhyAdhi ! deva! gurUdevA. taMtrI, Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhiprabhA - - - --- --- --- - chenavAvarSanI noMdha che jika jIkanA * * * mAsika lADakeDamAM ucharIne have navA lebAsamAM tenA akhaMDa AMkavALA navamA varSamAM praveza kare che. ane apa-Tu-DeITa Dhabe janmelAM mAsikanI parAkASTAe pahoMcelI pravRttinA A samayamAM A bAla mAsika paNa tenI vaya, anukULatA, lavAjama ane sthiti anusAra pitAnuM sthAna makakamapaNe jALavI, pitAnA utkarSamAM pragati pAme che tema pAmaze !.abour of Love vikRta sevAnA vRtane vikAraniHsvArtha buddhithI-eka popakArI saMsthAnA hitArthe prakaTa thatA A mAsika mATe satatu mahenata karanAra tenA cAlake, eka pAInI paNa AzA vinA aneka upAdhio ane TIkAone na gaNakAratAM draDha zraddhA pUrvaka tenuM jIvana TakAvye jAya che ane cAlu varSathI tenA jIvanamAM navIna ceta bharI jana samAjanI vadhu sArI sevA bajAvavAne ceca karI, tene henA guNiyala vAcakanA karakamaLamAM sAdara karatAM tenA niyAmakone AnaMda ja thAya che. mAsika pratyenA pUrA ATha varSanA anubhava pachI jaNAvavuM paDe che ke nakemanI dhArmika-sAmAjika ane Arthika sthiti hajI joIe tevI telakAraka thaI nathI. mithyA vahe, adekhAI, mahArU-hArU, hajI ochAM thayAM nathI. svArtha ane kaleza haju joramAM che. lakSmI prAptinI lAlasA, sevAne sthAna levA detI nathI. hindanI adha delata pitAnA hAthamAMthI pasAra karanAra vhepArI jemanA nabirAo nokarI taraphathI vahepAra-uga ne kaLazalya tarapha najhara nAkhatA nathI. dAnavIra gaNatI jenakema azAMtimAM rahevA aniSTakAraka "a" nuM dAna karI zakatI nathI. unnata-upagI-dhAmika-ane sevA draSTie jIvana gALavAnA mahAna mane sAdhya thaI zakyA nathI. traNe phIrakAomAM saMpanI bhAvanA hajI jAgavAnAM cihe barAbara jaNAtAM nathI. sAdhu mahArAjAe, jenekamansa (sAmAnya) ane lairDajha (amIronA bhejAM emAMthI mahArU-hArU e zabda hajI sukAI gaye nathI. sAdhu mahArAjenI pithIe, peTIe, kabATa, bhaMDAro ane prabaDAmAM udhAI khAkhuM aprasiddha paNa aNumela jaina sAhitya prakAzamAM lAvavAnA egya prayAso hajI sevAtA nathI. mahAvigrahathI-aneka ghaNuM dhI gayelA kAgaLanA bhA ne meMghavArInA samayamAM mAtra eka rUpiyA jeTalA najIvA lavAjamamAM-cAra pharmA jeTaluM saMgIna Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navAvarSanI noMdha. sarvopayogI ane nirdoSa rasapUrNa-vAMcana-A mAsike pUruM pADyuM che te kahevAnI jarUra nathI. gata varSe gurUmahArAja zAvizArada jenAcArya zrImad buddhisAgara sUrizvarajInI lekhInIe kharekhara vandanIya sevA bajAvI che. hemanI dharma ne tatvajJAna tathA prAcIna jaina sAhityanA vividha raMgapuratI tathA gajhala kavvAlIo AlekhatI kalama-pachIthI koNa ajJAtu che have ! uparAMta-tatvajJAna, itihAsa, vyAkaraNa, jIvanacaritra, vArtAo, kAvya-Adi sundara viSaya para pitAnI kalame calAvanAra nIcenA sane A sthaLe AbhAra mAnI A varSamAM paNa tevI ja janasevA arpavA vinaMti che. panyAsajI ajItasAgarajI rA. vakIla naMdalAla lalubhAI ra. vakIla mehanalAla hImacaMda, rA. pipaTalAla, ke. zAha. emanA dhArmika tatvajJAnanA lekhe, zrIyuta mohanalAla-da-dezAI, bI. e. elaela. bI. zrImAna DhaDrAi, ema. e. zrImAna vibhAkara. zrImAna saMghavI. 2. maNIlAla na. sI. bI. erA. lalita rA, haMsala te vaDedarA-cadraprakAzavALA sa. bharatarAma, ra. kezava ha. zeTha. rA, mizaMkara jozI. ema. e., e. virATI, rA. premavilAsI, rA. zaMkaralAla kApaDIA, rA. vinaya (te bhAI metIlAla lalubhAI nAnA bhAI). rA, jIjJAsu, ra. harilAla trikamalAla jAnI, rA. ramAkAnta tathA 2. vAsatteya, vagere purUSa lekhake tathA vidraSi kartavyaparAyaNa bahena zrImatI si. zAradAgIrI mahetA bI. e. zrImatI sI. bahena haMsA bahena manubhAI mahetA, zrImatI si. hariicchA bahena prANalAla bakSi, emane A sthaLe kharA hRdayathI upakAra mAnIe chIe, A mAsikanI pragati-navA varSa mATenuM rekhA darzana tathA lakhANa zilI kada vagere mATe gatavarSanA chellA aMkamAM siA pradarzIta karyuM che eTale have vizeSa kahevAnuM rahetuM nathI. AvA meMghavArInA samayamAM kevaLa sela AnA jevA najIvA lavAjamamAM lekhenI vividha vAnIothI mAsika uttama le che ane puratA lavAjamathI piSAtuM ja rAkhavAnI amArA kadaradAna grAhake ane vAMcakane namra bhalAmaNa karIe chIe, A varSe beDA vakhata pachI eka dhuraMdhara samartha vidvAnanI kalamathI AlekhAyeluM uttama pustaka bheTa ApavAne vicAra lagabhaga nakkI thayela che. te viSe have pachI jaNavIzuM. paramakRta zrImad devacaMdrajI kRta aprasiddha jaina sAhitya amane chApavA mATe rA. za. vakIla mehanalAla hemacaMde mekalAvI ApyuM che ane AvatA aMkathI te kamekrame prasiddha thazeja. _chevaTa, nedha pUrI karatA pahelAM gurjara sAhityanA parama piSaka sva. raNajitarAmabhAI ane bhAratavarSanA suvarNa sUryarUpa De. dAdAbhAInA dehotsarganI, aMtaHkaraNanA uMDA kheda sAthe smRti tAjI karAvatAM kalama kaMpe che. e bane mahApurUSe viSe vartamAnapatro vageremAM pUSkaLa lakhAI gayuM che. teonAM mahAna koe teonuM nAma zAzvata karyuM che. ame amArI nabaLI-pacI kalamamAM vizeSa zuM lakhI zakIzuM? paramAtmA te ubhaya puNyAtmAone akhaMDa zAnti Ape ane teonA divya prakAzamAM bhaLeluM prabhutApUrNa nUra bhAratavarSanA AtmAne ujvala rAkhe eTalIja abhyarthanAmAM amane saMteSa che. taMtrI. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baghibhA. * * ..*. * - - -- - - - - * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *, , , komI prazna jaina gurukula. che temAM jaina gurUkula saMbaMdhI vicArone pravAha vahyA kare che. digabaremAM jaina gurUkulanI sthApanA thaI che. AryasamAjIomAM gurUkulenI sthApanA thaI che. sanAtanIomAM gurUkulanI sthApanA thaI che. jaina zvetAMbara kemamAM pAlI tANAmAM gurUkula pragaTayAnA samAcAra bahAra AvyA che; =ii gurUkula saMbaMdhI amArA nIce pramANe vicAre che. vidyArthIne vaza varSa paryata brahmacarya paLAvavAne nizcaya kara. ATha varSanA vidyArthIne gurUkulamAM dAkhala karavA. kAraNa ke tethI moTI umaranA bAlakamAM azuddha vicAravicArane praveza thaele hoya che. gurUkulamAM saMskRta bhASAnAM dhArmika pustakane mukhyatAe abhyAsa karAvavuM joIe. AMgla vagere bhASAne paNa abhyAsa karAvavuM joIe. 8 varSathI te ekavIza varSa sudhI vidyArthIne rAkha joIe. AryasamAja gurUkulanA AryasAkSara paMDitenI peThe jaina gurUkulamAM jaina dharmanA paMDitone abhyAsa mATe rAkhavA joIe ane te pratiSThita levA joIe. gurUkulanA vidyArthine kasarata vagerenI vyAyAma keLavaNI ApavI joIe. gurUkulanA vidyArthine gurUkulanA sthAnamAM abhyAsa thAya evI vyavasthA karavI joIe, jaina benkiMgamAM jaina dharmanI tAlIma lenArA jaina vidyArthImAM dharmanuM jJAna hotuM nathI tevuM gurUkulanA vidyArthImAM pariNAma na AvavuM joIe. AryasamAjI gurUkulanA vidyArthInI spardhAmAM jaina gurUkulane vidyArthI caDe evI abhyAsanI vyavasthA na thAya tyAM sudhI gurUkulanI keLavaNI nAma mAtranI jANavI. jaina gurUkulanA vidyArthIne sarva prakAranI harakaLAnI keLavaNI ApavI joIe. AryasamAjI gurUkulamAM jema vidyArthI e vedavidyAmAM pAraMgata bane che, tema jaina vidyArthI paNa jaina zAstramAM pAraMgata bane evI rIte abhyAsakramanI goThavaNa thavI joIe. jaina dharma saMbaMdhI pUrNa zraddhA je vidyArthiomAM ane tenA zikSakamAM na hoya te jaina gurUkulathI vizeSa phAyade nathI. amadAvAda, muMbAI vagere sthAnamAM jaina boDiMgamAM vidyArthI bhaNIne bahAra paDe che paraMtu jaina dharmanAM tanuM anya dharmonAM ta karatAM vizeSa satya batA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jene gurUkula. vavA hajI koI vidyArthIe parAkrama karI batAvyuM nathI. jaina gurUkuLathI gurU kulanA vidyArthIne dhArmika zikSaNa ApavAnI vyavasthA thAya te jaina vidyAthimAM dharmazraddhA acaLa pragaTI zakaze. jaina gurUkulamAMthI jaina dharmano pracAra karanArA tathA vyApAra vagerethI AjIvikA karanAra mahA karmacArIo pragaTAvI zakAya evI dRSTie jaina vidyAthiyone keLavaNIne abhyAsa karAvavuM joIe. sAdhuo ane sAdhvIonAM gurUkule rathApavAM joIe. kAzInI pAThazALAnA paMDita vidyArthi karatAM vyAvahArika tathA dhArmika keLavaNImAM pAlItANA jaina gurUkulanA vidyAthiye vaza bAvIsa varSa paryata abhyAsa karIne ucca vidvAna cAritra trazALI bane evI vyavasthA karavA mATe jaina gurUonuM ane jaina gRhasthonuM eka maMDala nImI cekasa TharAva pasAra karI te pramANe vidyAbhyAsa karAvo joIe. gurukula saMbaMdhI ApaNA jaina lekhake pitApitAnA vicArone buddhiprabhA mAsikamAM prakaTa karavA mekalaze te tenA vicArone prakaTa karavAmAM Avaze ane gurUkulanA abhyAsa vagere saMbaMdha svataMtrapaNe vicAro praTAvavA mATe teone dhanyavAda ApavAmAM Avaze. haridvAra gurUkula, haridvAra sanAtana trASikula, TAgoranuM zAMtiniketana Azrama, tenA zikSaka, khAvApIvAnI vyavasthA, paThanapAThananI vyavasthA tenA prophesarenA anubhave vagerenuM jJAna karIne pAlItANA jaina gurUkulamAM sudhAre vadhAre kara joIe. jainAcArya zrImara buddhisAgara surizvarajI vaAne kajIe. kajIo nAma kuhADA sarakhuM vajIne mane vhAluM kajIAthI paNa vajIAnuM mahIM kAjaLa jevuM kALuM ! 1 jIvatara jhelAM khAze, thAze jIo ! aMtara ALuM ! veLA hajuye nathI vahI kara " kachuAnuM moM kALuM " 2 kaDakaDatI talatela kaDhAmAM paDate tujane bhALuM ! kajIye "bhajIyAM taLAya, vajA! tuja "kajIAnuM moM kALuM" 3 kajIALAM putaLAMne mana e AMkha chatAM andhAruM ! vajI nA mAne te kajIye vajIyAnuM oM bALuM ? 4 zANA hoya te samajI, kajIye maina dhare maramALuM ! baDAIkhera bakabaka karI rahezeH " kajIyAnuM moM kALuM ? kege " kA-kA " karate zedhe rathaLa--je chidrovALuM ! cAMce pADe navAM chidra e " kajIAnuM maha kALuM. " 6 kaththAnuM ke dhAna taruM hoM sadAya vivALuM, nava gajathI vaMdana e he ne, akhaMDa je kachuAchuM. 7 bhAna vinA bhasatAM sahu dhyAna na devuM, hAI dayALa, gaMdhAtA vajIAnI gandhathI " kajIAnuM hoM kALuM. " chapana keTi jAdavanI jaDa kajIe ukhaDI bhALuM ! leha samAM zAM kahera jIvana ! "kajIAnuM moM kALuM !" dadathI. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhiprabhA. jIva rakSAnI uttama rati. prI thamanA vakhatamAM vizeSe karIne rAjA mahArAjAonA rajavazemAM ane hAlanA vakhatamAM kvacita kvacit dezavijaya, putraprasava, rAjyaadhizahaNa ane varSagAMTha vagere khAsa khuzAlInA divase athavA koI eka dharma parva prasage vAnAne choDI devAne--dhana mukta karI devAnA athavA prajAne RNa mukta karavAnA dayALu rIvAja pracalita hatA ane atyAre paNa alpAMze te dekhAya che. jyAre jainAnuM sAmrAjya vartatu hatu, temanAmAM samartha rAjA amAtya ane zreSThI janA vidyamAna hatA, temaja uttama jJAna, vairAgya ane pratApa yukta AcAryAdika dharmanAyake dharma upadeza ApI temane satya mArge doratA hatA tyAreja ahiMsA athavA yAno dhvaja kharAkhara pharakatA hatA. sa'prati, vikramAditya, khADa, kumArapALa, vimaLazAha, vastupALa, tejapALa, jagaDuzA, peDaDazA, jevA anekAneka purUSa ratnAe AryasRhatIsUrI siddhasena divAkara, hemacaMdra AcArya pramukha mahA pratApazALI AcArcInA sadupadezathI zAsananI bhAre prabhAvanA karI hatI. temAM paNa AcAryazrInA hita upadezathI pratibaMdha pAmIne kumArapALa mahArAjAe, svapara aneka dezomAM jIvane je abhayadAna ApI dayA dharmane dIpAvyA hatA, tete kharekhara vidharUpaja lekhavA cegya che. chevaTamAM paNa zrImAn hIravijayasUrIzvare akabara bAdazAhane pratikhAdhI je upakAra karyo che, te paNa avarNanIya dAkhalArUpa che. atyAre tevA adhikAra, lakSmI ane pratApanI khAmIthI te sukhadhamAM je kai thAya che te nahiM ve pAmara prayatna thAya che. tethIja sApa gayA ne lIseoNTA rahyA ema kahevAya che. saMkSepamAM ATaluM' digdarzana karAvI nivedana karavAnI rajA lauM chuM ke, atyAre ApaNAmAM prathamanI jema putraprasava ke varSagAMTha jevA khuzAlInA divase badhIvAnAne apIkhAnAmAMthI ane nija dhuene pAtAnA RNa ( karaja ) mAMthI mukata karavA bhAgyeja kazI darakAra karavAmAM Ave che. phakta atyAre evA zubha prasaMge athavA paryuSaNa jevA pavitra parva divase je kaMi jovAmAM ke karavAmAM Ave che te eTaluM ja ke mato thAya ghaNAM rAMka bhIkhArI Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva rakSAnI uttama rIta, ene kaMI khAvA pIvAnuM ApavAmAM Ave che athavA kasAInI pAsethI DAMeka pazu ke paMkhIone choDAvavAmAM Ave che. te paNa kevI rIte ? enuM spaSTIkaraNa karavAnI khAsa jarUra che. ApaNe te tapAsI jovAnuM che ke kasAI leke pAse jaI temanI pAsethI, meM mAgyA dAma ApI jIva choDAvavAnI je rUDhi atyAre cAla thayelI che te AryAde ApaNane temaja jAnavarone baMnene ke ekane paNa lAbhadAyaka-hitakAraka ke sukhakArI che ke nahi ? ane je tema ja hoya te pachI te rUDhine game tema paNa vaLagIja rahevuM ke tene tajI devI ? ane bhaviSyamAM ApaNane ane anya jIvane paNa lAbha-hitasukha kare evI rIti--nIti--AdaravA ApaNI buddhine upayoga kare ke nahi ? prathama ApaNA bhAIo paryuSaNa jevA parva divase ThekANe ThekANe kasAI leka pAsethI jAnavara cheDAve che evI vAta jagajAhera thaI javAthI kasAI leka pitAne dhaMdha dhIkata ( vadhAre jozathI) calAvavA e prasaMge ThAmaThAmathI je jAnavare taddana nabaLAM-nakAmAM maraNanI aNI upara AvI rahelAM regI, apaMga ke cArA pANInA abhAve duHkhI thaI rahyAM hoya temane temanA dhaNu pAsethI sAcuM kheDuM samajAvI-maphata athavA najIvI kiMmata ApI ke tevA kAma karI ApanAra dalAla pAse apAvI ekaThAM kare che, ane te badhAne jANe mAravA mATe taiyAra rAkhyAM hoya evuM dekhAva batAve che. temane badhAne nahite thoDAMkane choDAvavA ApaNuM leke paisAnuM ugharANuM karIne kasAI vADe jAya che tyAre kasAI leka taka AvelI joI temAMnA darekanAM manamAnyAM nANAM ApavA jaNAve che. te pramANe ApIne, prathamathI ekaThAM karI rAkhelAM game tevAM jAnavaromAMthI ghoDAekane cheDavavAmAM Ave che. ane bAkInAnuM te je thatuM hoya teja thavA pAme che, paNa pahelA kasAIone apayelAM nANune ze upaga thAya che? tene kaze vicAra sarakhe karavAmAM Ave che? te kasAIe maLelA puSkaLa paisA vatI ghaNu jAnavare managamatI rIte kharIdI pitAne pApagyApAra vadhAratA jAya che. evuM temane uttejana maLe che. tevuM uttejana temane na maLe ane ApaNA paisAthI jeTalA vadhAre jAnavarane vadha thato hoya te aTake ema karavuM ApaNane jarUratuM nathI zuM lAbhA lAbhane vicAra karI AyaMde ravApara jIvane lAbha-hita-sukha thAya teja mArga grahaNa karavA ApaNe lakSa rAkhavAnI jarUra che. cAra jIvane pacAvavA jatAM ApaNuM ja paisAthI AyaMde ghaNA ghaNA jIvane nAza thAya vyAjabI naja lekhAya. tyAre ke prazna kare ke amAre jIva cheDAvavA nahi zuM? alabata zakti ja heya te kasAIne tyAM kapAvA jatA saghaLAne bacAvI levAM eTale kasAIne tyAM javA na pAme tema temane bacAvI levAM. paNa kasAine uttejana ApavA jevuM te naja thavuM joIe, Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhiprabhA. atyAre ThekANe ThekANe kasAIbAnAM thayelAM ke thatAM dekhAya che temAM jAnava nirdayapaNe kapAya che. tene sarvane tame aTakAva zI rIte karI zakaze.? teTalA pisA kharcavAnI ane temanuM mana manAvavAmAM tamArI tAkAta che? je naja heyate. pachI jeTalA paisA garIba ane duHkhI jAnavanA bacAva mATe tame ugharAvI ekaThA karo te saghaLA paisA jIvadayA prasAraka maMDaLa muMbaI, prANI rakSaka saMsthAdhulIyA, vagere sthale Ape ke jyAM thoDA paisAthI ghaNuM jIvene bacAva thAya. eTaluM ja nahi paNa mAMsa khAnArA rAjI khuzIthI mAMsa khAvAnuM ja choDI de evo saceTa upadeza sarvatra delAvavAne prabaMdha aneka rIte jyAM karavAmAM Ave ane jyAM tevI madadanI paNa jarUra hoya. je saMsthAe kevaLa jIvadayAnA prasAra mATeja, niHsvArtha paNe kAma karatI hoya tene ja banatI saghaLI madada eka sarakhI rIte hoMzathI ApavAmAM Ave, te te saMsthAo temanA dhArelA kAryamAM bahuja phatehamadIthI AgaLa vadhI zake e vAta niHsaMdeha che paraMtu mane kahevA ghA ke A kAma kevaLa jeneja karavAnuM che ema nathI paNa dareka Astika hindune karavAnuM hovAthI sahue tevA kAryamAM banatI madada ApavI joIe. temaja temanI zobhA rahelI che. paraMtu dareka khuzAlInA divase temaja paryuSaNa jevA pavitra divase saghaLA jaina baMdhue temaja bahenee nahi visarI javA jevI eka agatyanI pharaja tarapha khAsa lakSa devA gya che. te e che ke ukta jAnavara karatAM anaMta gaNuM punyAithI manuSya janma, Aryadeza, uttamakuLa ane buddhi baLasAthe zuddhadeva gurudharmanI sevA karavAnI sArI sAmagrIvALI umadA taka pAmyA chatAM uttama prakAranI vyAvahArika naitika ane dhArmika keLavaNInA abhAve sIdAtA sAdharmabhAI bahene tarapha jevI udAra lAgaNI batAvIne temane tana-mana-dhanathI uddhAra kara joIe tevI udAra lAgaNuM batAvavA have upekSA ke durlakSa nahi karatAM saMpUrNa kALajI ane dIlajI rAkhavA tatpara thavuM joIe. vItarAga prabhunA zAsanamAM badhAM sagapaNa karatAM, sAdharmanuM sagapaNa ghaNuM ja caDhIyAta kahyuM che, te have jamAnAne oLakhI sujJa zrImaMtoe siddha karI batAvavuM joIe. mAnapAnanI lakhalUMTamAM kharcAtAM nANuM have gya dizAmAM kharcane bIjA mugdha zrImatanuM paNa te tarapha lakSa kheMcavuM joIe. svama baMdhuo sarva vAte sukhI haze te teo dharmane TakAvI rAkhaze ane dIpAvI paNa zakaze. tethI temane ja sarva rIte uddhAra karavA, kamara kazI udAra zrImaMtAe, tana-mana-dhanane baLe bhega Apavo joIe. ema karavAthI puSkaLa pu kamANI karI zakAze ane yaza ke paNa vAgaze, temaja tethI kaIka bIjA bhAIbahene paNa uttama mArge vaLI ubhayalakamAM sukhI thaze, Deve te AvAM zAsana hitanA kAryamAM pAchI pAna karavI nahija joIe. munidrA kapuravijayajI. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNAM prAcIna vidyAla. ApaNAM prAcIna vidyAlayoH These kinci of schools, is not a foreign invention, but they were most popular in every part of Inclia, in ancient time. -Lord Cryson. G] para DaoN. sara jagadIzacandra bejhane eka be varSa upara yUrepa ane ameri phI , kAnI viziSTa vidyApITha taraphathI, paradezI "pisTa grejyueTa" koI chAtrone vijJAna viSayaka navI zedhane lagatuM zikSaNa ApavA mATe potAnI prayogazALAmAM dAkhala karavAnI arajIo maLelI, che te uparathI ApaNe zAmATe na IcchavuM ke, je pAzcAtya ema mAne che ke hinda bhUtakALamAM kadAca sudhareluM haze paNa hAla te temAM nakalIyAtapaNuM che, ane asalIyAta jevuM kaMI paNa nathI, evI teonI dhAraNA beTI che. teo jyAre ema kahevA jeTalI hada upara utare ke, sudharelA dezanA vidyAthIe hinda khAte AvI zikSaNa na le tyAM sudhI teonuM jJAna apUrNa raheze, te e khyAla ApaNane ApaNI unnati karavA sArU protsAhita banAvavA gya nathI? nAmadAra sarakAre tathA ApaNA dezanA zrImAne e De. bejhane mokalelI arajIo uparathI ApaNe tyAM evI eka yunivarsiTi sthApavA mATe sahAya ApavI joIe ke jyAM teonA jevA vidvAna vaDAnI dekharekha heThaLa deza paradezI vidyArthIo, jeone hAlanAM relave jevAM sAdhanane abhAve cheka dUrathI vikaTa musApharI karIne AvavuM paDatuM hatuM. teo adhyayana karI ApaNuM dezI vidyAo tathA hajarakaLAo pitAnA dezo prati laI jatA ane hene vadhu khIlavIne pitAnA dezanIja te vidyA ane kalAe hoya tevAM rUpAMtare ApatA. asaMbaddha ane chUTIchavAI vAtemAMthI satyanuM satva kheMcI kahADavAnI hindIonI ucca zaktine lIdhe hindane udaya satvara thaze ane te pitAnI asala unnati najadikanAM bhaviSyamAM prApta karaze evI daDha AzA rAkhavA ApaNane kAraNe che. prAcIna hindamAM-takSazIlA, nAlandA ane jIvarama, vagere sthaLe purAtana samayamAM heTI vidyApITha hatI. prAcIna takSazIlA je hAlanA rAvalapiMDI nagaranI najIkamAM AveluM che, ane Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyAM purAtana vastuonI zodhaLane khAtAMne vaDe calAve che, tyAMnuM vizvavidyAlaya eka vakhate ghaNI ucI pAyarIpara hatuM. hajAre vidyAthIo dUranAM dezemAMthI tyAM adhyayanArthe AvatA hatA, jyAM teone aneka jAtanI vidyAkaLA ane zAro zIkhavavAmAM AvatAM hatAM. A ghaNu samaya pahelAMnI vAta thaI paNa nAlandA khAtenI vidyApITha IsavIsananI AThamI sadI sUdhI vidyamAna hatI. te vizvavidyAlaya hAlanA bihAra prAntamAM hatuM. brahmadeza, cIna, tibeTa ane turkarathAna vagere deze jeTale dUrathI vidyArthIo tyAM zikSaNa levA AvatA hatA, majakura vidyAlaya zaherathI dUra eka ramaNIya upavanamAM AveluM hatuM. tyAMnAM kudaratI do atyaMta manohara tathA kudaratanA sarjanahAra pitAnI divya alekika zaktionuM pratyakSa bhAna karAvanArAM hatAM. tyAMnA utAdo ane zikSake cekasa viSayamAM pAraMgata (experts) hatA, tyAM abhyAsa karatA vidyArthIonI saMkhyA kadAca ApaNane AzcaryamAM garakAva karI nAMkhaze, paNa te viSe have kaze zaka ro nathI ke te lagabhaga daza hajAra jeTalI hatI. te sadImAM ane musApharI mATe AvanAra cInI musAphara hyu-ana-saMga pitAnA hindanI musApharIne lagatA puratakamAM te viSe sAkSI Ape che. kadAca tenuM vacana atizayokti bhareluM lAgatuM hoya te kavikulabhUSaNa kAlidAsa, je I. sananI pahelI sadImAM thaI gayele mAnavAmAM Ave che tene havAle ApaNe ApIzuM. tenA abhijJAna zAkuMtala' nATakanA pahelA aMkamAM jyAre rAjA duSyata kavaRSinA Azrame mRganI pAchaLa zikAre jAya che, tyAre te Azrama nivAsI eka vAnaprasthAzramI majakura rAjAne te kArya karate aTakAve che ane tema karatAM te vakhAnasa rAjAne kahe che ke "A Azrama kulapati kaNavane che" majakura "kulapati" zabdanI vyAkhyA jyAM ApavAmAM AvI che tyAM jaNAvavAmAM AvyuM che ke, munInAM dazasAhasraM yonnadAnAdi popaNAt / adhyApayati viprapirasau kulapatiH smRtaH // "je vipraSei daza hajAra munio-vidyArthIone annavastro sAthe zikSaNa Ape che tene kulapati jANo." upalI vyAkhyA purANokta hovAthI pirANika kALamAM paNa ApaNA dezamAM kulapatio hovA joIe ema siddha thAya che. nAlandA vizvavidyAlaya paNa evA keI kulapatinI pharaja bajAvatA kaI boddhagurUne hastaka heya te te asaMbhavita nathI, kAraNa ke tyAM vidyArthIone zikSaNa ApavA uparAMta teo mATe tyAM rahevAne tathA khAvApIvAne ane vastrAdine paNa prabaMdha karavAmAM AvyuM hatuM. A vizvavidyAlayamAMthI zikSaNa laI bahAra paDatA vidyArthIo pitAnA jIvanane saMsAropayogI kAmamAM vyatIta karatA hatA tathA dharmapracAra paNa karatA hatA. ema mAnavAmAM Ave che ke baddhadharma je amerikAnA kisake Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 ApaNuM prAcIna vidyAla. deza lagI vyApta thaye hatA tenuM AvAM vizvavidyAlayo paNa eka saMgIna kAraNa hatuM. majakura vidyAlayanuM kAma ghaNuM niyamita rIte cAlatuM hatuM. brAhAmuhUrtamAM uThavuM, nityakarma karavuM, bhejana levuM, adhyayana karavuM, kasarata karavI, sUvuM vagere kAryo niyamita rIte karavAmAM AvatAM hatAM. majakura vidyAlayane A niyama hatuM ke jene je viSayamAM pAraMgata thavuM hoya ne te viSayamAM thavA detA. adhyayana vakhate te potAnA zikSaka pAse pitAne pATha levA jatA hatA. chUTInA divasomAM zikSako ane zive page cAlIne lAMbI musApharI karatA hatA ane tIrthasthAna, nagara, parvata, khINa vagerenA avalokanathI pitAnAM jJAna tathA buddhinI vRddhi tathA khIlavaNI karatA hatA. AvA sthaLanI levAmAM AvelI mulAkAta uparathI ane pote keTalIka vastuo siddha karavA uparathI je 3. jagadIzacandrane evI preraNA thaI hoya ke hinda pitAnI asala unnati prApta karavAnI sAthe agAunAM jevAM mahAna sarasvati-mandira dharAvI pAzcAtya vijJAnavizArada vidvAnonAM bAlakane atre jJAna apAtuM thAya te teonI te mahatvAkAMkSA teo jevA eka vidvAna vaijJAnikanI uDI dezabhaktinuM nirmaLa pratibiMba pADe che. hindanA bhAvi utkarSanI AzAnA uddagA kahADatAM 3. bejha kahe che ke, "atre eka evuM sarasvati mandira sthApana thaze ke, jyAM saMsAranAM baMdhanene kApI nAMkhI zikSake satyanI zodha cAlu calAvaze ane pitAnuM kAma pitAnA ziSyane herataka repIne pitAnA zarIrane tyAga karaze, kAraNa ke teonA Azaye eka sanyAsInA Azayone maLatA che. ane hindaja eka e deza che ke jyAM vijJAna ane dharma vacce viruddhatA hovA chatAM jJAna ja dharma lekhAya che!" rA, janArdana -hAnAbhAI prabhAkara. zuSka jIvana kema khIle? kRta vilaMbita. acaLatA priya ! nA jagamAM kahIM, jIvana zuSka ane ghaDamAM vaLI; vahI jatuM TUMkuM AyuSya satvara, mananuM sarva rahe manamAM are ! 1 nahi jage sukha sarva prahAya che, prabhunI mIThI dayA na pamAya che prabhunI gebI kalA na kaLAya che, nahi ahIM ! nahi tyAMya vasAya che ! 2 hRdayane ivani eka kahe kaMI, sukRta tuM jagamAM karaje ati, kamala jema bahu vikase-khIle, hRdaya tema sadA vikasAvaje. 3 sukRta zrI prabhu khAtara ke dine, jIvanavela lIlIja banAvaze bhaluM kare nitya te nara, tethI sai, mananI zAMti ahIM tahIM pAmaze. 4 rA, dhanakara hIrAzaMkara tripAThI Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 buddhiprabhA prajAkIya prakaraNa hindustAnane Adarza rUpa keneDA.. we with sikhka kAkA kAla ke Y neDA viSe hindustAnane ghaNuM jANavAnuM che. "rUddhayArDa kIplIMga" nA graMthathI je hindIvAne jANItA che. teoe tenuM "avara le opha dhI nejha nAmanuM kAvya vAMcyuM hazeja. sAhityanI dRSTi te kAvya game tevuM hoya paNa kharuM jotAM A kAvyamAM keneDAnI eka re babara talanA thaI nathI. sAhityanA mAtra A TUMkA kAvya uparathI keneDA viSe kaMI paNa mata bAMdhe e ucita nathI. kIglIMganA graMtha bAda karIe te hindustAnamAM vaMcAtAM pustake paikI keneDA vize kaMI paNa itihAsa vaMcAte mAluma paDatuM nathI. ane e deza saMbaMdhI hiMdustAnanAM ropAnIyAMmAM paNa kaMI chApavAmAM AvatuM nathI. zALAonAM pustakamAM ItihAsamAM, bhUgoLomAM, e dezanAM sAdhana temaja tyAMnI prajA saMbaMdhI mAtra digadarzanaja thayela hoya che. A varNanemAMthI mAtra ghaNI DIja khabara maLI zake che. agAu keneDAmAM gayelA hindIvAnanA pravAse ane anubhavonAM hindustAnamAM bahAra paDelAM jAheranAmAMthI A dezanuM dhyAna kheMcAyuM hatuM te paNa AvAM lakhANamAMthI te dezanA loko ane rItabhAta saMbaMdhI kaMI paNa jANI zakAya nahi. keneDA pradeza khetImAM, vanamAM phaLamAM, dhAtuomAM vageremAM ghaNe dhanavAna che. tyAM unnati pAmelAM strIpurUSonI vastI bahALI che. ane joke tene ItihAsa ghaNe jUne nathI chatAM tyAM hindustAna vAte ghaNA anukaraNIya pIThe che. ane prastuta lekha lakhavAne uddeza paNuM A saMbadhI kaMIka prastAva karavAne che. keI ne purUSa jyAre keneDAmAM pahelavahele jAya che tyAre tenA keneviyana bhAIone te ghaNe kheda upajAve che. pAzcAtya dezanA vyavahAranI vastusthitithI ajJAna hovAthI te keneDIyana saMsthAone amerIkana saMsthA tarIke svIkAre che kAraNake te ema mAne che ke, keneDAnA leke amerIkAnA dvipakalpamAM rahe che tethI jevA teo amerIkAnA rahevAsIo che tevAja yunAyaTeDa sTeTasanA paNa che. paNa tenI A prakAranI gaMbhIra bhUla thaDA vakhatamAM tene mAluma paDe che ke te samaje che ke yunAITeDa sTeTasanA vatanIo pitAne tyAMnA rahevAsIo kahe vasavavAne badale pitAne "amerIkana tarIke oLakhAve che ane A Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hiMdustAnane Adarza rUpa keneDA. pramANe peAtAnI temaja prajAkIya pRthakhayAtI jALavI rAkhavA mATe amerIkana' kahevAne badale keneDIana 'sanA dhAraNa karavAnI keneDAnA rahevAsIone pharaja paDI che. C 13 ane teone tophAnI-jaMgalI (Yankee) kahe te ghaNuM khoTu lAge che. keneDIyanA ravadezAbhimAnI hoya che. tee potAnA dezane ghaNA vaphAdAra hAya che, ane pAtAnI bhUminA sAhityamAM tene apUrva vizvAsa hoya che ane temanA dezanA bhaviSyanI mahattA mATe evI prazaMsA te kare che ke salaLanArane antayamI lAgyA sivAya rahetI nathI. emanu gArava purUSArthathI paripUrNa hoya che ane pratyeka keneDIyanamAM navuM mULa navA nusse ane navu. cetana te bhUmi Ape che. ghaNIvAra leAkAne kadAca keTalIkavAra battA khAvA paDe che, paNa tene eTale tA nyAya ApavA joIe ke temanI svadeza pratyenI prItine! jIse AkhirI ane Uparachallo hAte nathI. keTalIkavAra evI noMdha paNa levAyalI che ke, svadezAbhimAnanI lAgaNIthI ghaNI vakhata keneDIaneA ane amerIkano vacce jhapAjhapI thaelI ! AvA prasaMgo keneDIana Upara svAmItvapaNu dharAvanAra amerIkananI dhamakIthI analA che. keneDIananI svadeza prIti e UparaTapakAnI lAgaNI nathI paNa tenA a'taranI sAcI bhAvanAthI UbharAtI lAgaNI che ane tenA AtmA sAthe te lAgaNI vakhaNAyalI hoya che...make te tenA eka aMza hoya che. keneDAmAMnA dezAbhimAnanA amuka artha thAya che. A prakAranA kharA jIsAthI ghaNA vitarkoMno samULe nAza thayo che. A prakAranA svadezAbhimAnathI keneDAmAM vaselA aMgrejane iMgleMDane pAtAnA vatana tarIke svIkAravuM gamatuM nathI. ane kadAca te pramANe svIkAre to te TIkAne pAtra thAya che. keneDAmAM vasanAra aMgreja IMgleDane potAnA junA vatana tarIke oLakhe che te deza pratye potAnI sArI lAgaNI dharAve che. paraMtu keneDAja potAnA deza hoya tema te have mAnatA thayA che tethI tenI ekacittAgrabhakti keneDAneja arpaNa karavAmAM Ave che. jeegrejo athavA anya dezanI prajA---peAtAnI janmabhUmine jUnu vatana kahevu ane keneDAne temanuM hAlanu ane bhaviSyanu vatana kahevuM evA nussA batAvI zakatA nathI teeAnI gaNanA eka sabhya keneDIana tarIke thatAM nathI ane tee 'ena. jI.' ( N. G.) nI saMjJAthI oLakhAya che. AvA leke jIvana sArI rIte zI rIte gALavu eTaluja mAtra samajI zake che ane keneDAmAM mAtra thoDAMja varSa rahIne potAnI janmabhUmimAM pAchA kare che ane keneDAmAMthI prApta karelI saMpattine bhAgavavA pAchA phare che. AthI ema nathI samajavAnuM ke, keneDIyana svadezAbhimAna IMgrejI athavA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 buddhiprabhA. briTIza rAjya sAthenA saMbaMdhe teDI nAkhavA mAge che. ulaTuM, keneDI ane briTIza rAjayane vaphAdAra che. TUMkamAM keneDIana pitAnA dezane prathama vicAra kare che. svadeza-kalyANane vicAra prathama thAya che ane pachI anyane. amerIkAne udaya thavAnuM mULa kAraNa A jura che. A (spIrITa) nA upara keneDAnuM bhaviSya baMdhAyuM che. pitAnA vyApArane udayamATenI iMgleMDanI aparimita abhilASAne keneDIyana ju (Seric) pratibaMdharUpa thaI paDe che. keneDAnI vRddhi aTakAvIne IgleMDe pitAnA vyApAramAM mukhya banAvavA ghaNA prayatna karyA che paNa keneDA tema karavA de ema nathI. IMgleMDanI jo A pitAnI icchA phaLibhUta thAya te hidurathAnanI mAphaka kAca padArtha je ke anAja, mAMsa, cAmaDAM vagere utpanna karavA tarIke keneDA raheze ane IleMDanA zAhukAre tathA majurIAta vargane purU pADavA rokAze. A kAcA padArthane IMgleMDamAM pakava banAvavAmAM Avaze. ne tethI tyAMnA kArIgare vyApArIo, dalAla, zAhukAre ane peDhIovALA keneDAnI vRddhine aTakAvIne rUchapuSTa banaze. keneDA A samaje che ane tethI mRtaprAya sthitie AvavA rahAtuM nathI. keneDIyane AvezamAM AvIne pratijJA pUrvaka kahe che ke game te jAtanA damananI lUMTamAMthI paNa ame amArA dezanuM saMrakSaNa karIzuM; amArA junA dezanI protithI ame kAMI keneDA ke je amArUM gaurava ane amArI bhaviSyanI AzA che tenA jokhamathI bIjA dezanI unnati thavA dezuM nahi. keneDIyanamAM A juse Avelo che tethI te keneDA ane IDa bane mATe icchavA joga che. keneDAnI vRddhimAM kAMI paNa umeravuM tevA saMteSamAM IglADanuM kharuM gaurava hovuM joIe. keneDAne nIce namAvIne anya prajAnA pallAmAM sarvoparI gaNavAnI IgleMDanI A tIrachAnA A prazaMsanIya ane achata jussAthI sudhAre thatuM jAya che ane te IcchA dabAtI paNa jAya che. kene DAne A juse subhAgyazALI ane dhanyapAtra che. AvA svataMtra bhAva ane videzAbhimAnanA pratApavaDeja keneDA ghaNaja tvarAthI AgaLa ne AgaLa vadhyA jAya che. svadeza temaja videzane vyApAra baheLe thatuM jAya che ane anAjanA bhaMDArAnI paNa UthalapAthala thAya che. ghaUM, bAjarI, java ane dANa tathA ghAsa vagerene nikAsa sArA pramANamAM vRddhigata thAya che, keneDAnI dhAtu, phaLaphaLAdine vadhAre dhyAna ApavAmAM Ave che, temaja UtsAha tathA zArcathI tenuM saMzedhana karavAmAM Ave che. ane dareka prakAranI banAvaTanAM kArakhAnAM dezamAM sthApavAmAM AvelAM che. ane tene vikAsa ekadama thavA mAMDe che. saravare, dhe, nadIo, tathA jhAonA jurasA ( force) nI madadathI phekTarIo vagere calAvavAmAM Ave che. dareka jAtanI zAkhAomAM keneDIyane AgaLa dhapIne pagapesAre karatA jAya che. dareka jAtane bagADa khALavA prayatna kare che. ane UcharatI prajA Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hindusthAnane Adarza rUpa keneDA 15 sAdhanano vikAsa kare, vyApAra vadhAre Uga hanarane khIlave ane khANe, jaMgala tathA phaLadrupa vRkSo ane kSetramAMthI vadhAre prApti karI zake tene mATe teo dareka jAtanI sagavaDa ane vyavasthA pUrI pADavA prayatna kare che. keneDAnA lekanI pragati ghaNuM jagajAhera che. keneDhiyana ghaNA sAvadhAna heya che ane bhAgya Upara AdhAra rAkhI besI rahenAra nathI. amuka bAbata hAthamAM lIdhA pahelAM teo te Upara sArI peThe manana karyA kare che. keneDiyana amerikana jeTalA dhAMdhalIyA hotA nathI. keneDAne vepArI varga zAnitathI ane dhAMdhaLa macAvyA vagara kAma karyA jAya che, te paNa pragati ane sAhasa kheDavAne jusso keneDAne dIpI Ave che. A banne guNe tyAMnA vAtAvaraNamAM ja jovAmAM Ave che eTaluM ja nahi paraMtu darekanI nasenasamAM ramI rahelA hoya che. arvAcIna kALane are aMkura keneDAmAM jhaLahaLI rahyo che. te prAntamAM ane tenA vAtAvaraNamAM je thAya che te sArI vAte thAya che. keneDIyane sudhAraNA upara ghelA thaI gayA che ( tenI pAchaLaja maMDyA rahyA che ). gaddhA vitaru ochuM karavA ane dareka jAtanI sagavaDa thaI paDe tevAM dareka jAtanA hAlanA jamAnAnA yAthI temanAM ghara zobhAvavA sArU, teonI prathama ane UMDI IcchA hoya che. AgaLa paDatA pradezane chAjatI saghaLI sagavaDe teo vAMche che. keneDiyananA gharane eka . tabele te hiMdusthAnanA eka prasiddha ghara karatAM vadhAre svaccha hoya che. tevA tabelAmAM IlekaTrIka lAITa karavAmAM Ave che. vidyArthIonA zikSaNa mATe pUrI pADelI sagavaDomAM paNa pragati mAluma paDe che, tyAMnI sarakAra tathA tyAMnA lokoe zikSaNa paddhati sArI temaja UpayogI banAvavA prayAsa karyo che. kolejo ane tene aMgenAM makAne yunivarsITI ( AkhI dunIyAmAM zreSTha gaNAtI ) sthApavAmAM AvyAM che. dezanA judA judA bhAgomAM IjInIyarIMga zIkhavavAnI khetIvADI ane vividha hunarakaLA zIkhavAnI nizALe paNa sthApavAmAM AvI che ane eka kInArethI bIjA kInArA sudhI prAthamika ane meTI nizALo, tathA vaNATa kAma, suthAra kAma, guMcavAnuM vagere zIkhavavAnI nizALo paNa khullI mukavAmAM AvI che. prAthamika zikSaNa pharajIyAta che. DAM jhuMpaDAMvALA gAmamAM paNa nizALe sthApavAmAM AvelI che. keneDAnA judA judA prAntanI keLavaNI ApavAnI paddhationI pUrNa tapAsa karyA pachI mAluma paDaze ke duniyAmAM koI paNa sthaLe mukebale na thAya tevI keLavaNInI sagavaDe TUMkI mudatamAM tyAMnA bALa bALIkAone prApta thaze. keLavaNI ApanArane tathA teonA UparIone je aDacaNa naDe che te paNa abhyAsa karavAlAyaka che. keneDAnA loke vividha dezamAMnA vasAcata tarIke gaNAya che ane tyAM varNa, dharma, jAti, raMganA ghaNA bheda mAluma paDe che. " keneDIyane " A zabdathI Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 buddhiprabhA bhinna bhinna jAtInI vasAyatane turataja khyAla Avaze. jema khAtu zAka - latAM aMdaranI tamAma lIleAtarInA khyAla Ave che. tema " keneDIyanA " e nAmathI agrejo, phrencA, jarmana, svIDana leAke, norveyanA, krIzrIyA, enTI krIzcIyane, proTesTaMTA, ketheAlIkA, zrI zrIkaro, nAstIko temaja AstIke vagere bIjA ghaNAnA samUhanA khyAla turata Avaze. ceADA vakhata Upara phrenca ane iMglIza keneDIyane eka bIjAnAM gaLAM kApatA hatA. Aje paNa keneDIyananA A ubhaya pakSamAM IrSyA ane e mAluma paDe che, A bhinna bhAve ghaNAja DahApaNathI ane ekaniSThAthI dUra karavAmAM AvyA che. tyAMnI keLavaNI tyAMnA bALakone ema zIkhave che ke tamArA bhinna bhAvAne dUra karIne tamArA samAna deza mATe tamAre gArava rAkhavu joie ane tamArA sAmAnya hitane mATe sarakhe svArtha batAvavA joie. jethI dareka jAtanA lAka vacce ekya thAya. dareka keneDIyananA mhoMe " amAro deza duniyAmAM sarvotkRSTa che " evA zabdo sAMbhaLavAmAM Ave che rA. cunIlAla Ara. parikha, bI. e. mAtRbhASAnu' mahatva. CL mana jeTale aMze potAne mATe vAcA prApta kare che teTale azesavajaina pAme che; parabhASA dvArA e prApta thaI zake ja nahi. mAtAnA kheALAmAM ramatAM je bhASA zIkhAya, temAMja ApaNuM lAgaNI, bhAvanA, ane vicAramaya jIvana aMdhAraNa pAme che. jo koI bALaka kadApi ekaja vakhata be bhASAemAM sarakhI rIte ucharI zake, te teTalI tene hAnija che. tenu mAnasika tathA Atmika savarjhana ethI bevaDAze nahi paNa ardhuM thai jaze. + + mA pramANe zabdone jIvaMta karavAne temane jIvananI sAthe tanmaya karI nAkhavA joIe, ane jema ApaNAM e jIvana nathI paNa ekaja che, tema bhASA paNa mATe je je aMtara bhASAe ApaNe prApta karIe te gAmAtra hoi zake." ekaja hoI zake, A svabhASAnA sabaMdhamAM " prA. lArI. ' ( zikSaNuno itihAsa. ) A mahatvane lekha AvatA akamAM pUNaeN thaze. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dezI putaLIne kaThe. 17 eka skeca, dezI putaLAMne kaMTheH bhU hA mi tenA udaramAM aDhaLaka dhanabhaMDAra chUpAvI rAkhe che, ratnAAI kara tenA uMDANamAM mabalakha rane rAkhI mUke che ane svayaM tene sadupayoga thato nathI. tenA ulaTA anukare, dezanA keTalAka dhaniko temanAM dhanane vidvAne temanA jJAnane ane baLavAne temanI zaktine kRpaNutAthI trijarImAM, magajamAM ane aMgamAM anukramejeo kevaLa bharIja mUke che ane tene dezahitArthe sadupayoga pita karI zakatA nathI ke karAvI zakatA nathI, karavAnuM kahetA nathI ke karavA detA nathI temane, temaja jeo dezamAM che paNa dezanA nathI, TApaTIpathI zaNagArelAM nATakanAM putaLa peThe rahenAra jeo dehanAja abhimAnI che ke deza pratye mAna jeo dharAvatA nathI jeo "nanAma" nathI, paNa nAmavALA che chatAM "nAmanA vagaranA hoI "nAmanAM" jIvane ja jIvavAne jeone avatAra che, temane, temaja DArvinane zabdomAM "mAnavInA pUrvaja" keI kapinuM rahe, tene caNA khavaDAvatA pahoLuM thaI jAya che tema, aneka prakAranA upabhoganuM nhotarU AvatAM jemanA hoM, aMganA ughaDatA daravAjA peDa pahoLAM thaI jAya che ane upabhegane badale Atmabhoga ke dezahitArthe IcchAbhAganuM teDuM AvatAM jemanuM heM nepALe ke eLiyo gaLavA jevuM, ke eraMDiyuM pIdhA jevuM kaTANuM thaI jAya che temane, temaja khAnapAnaneja khAtara jemanAM jIvana sarajAyelAM che, maravAne bALaseja jeo jIvI rahyA che, arpaNa thatI vastuone svIkAravAmAM saMpUrNa udAra ane svApaNu-karavAmAM eTalAja jeo kRpaNuM che, temane, temaja kavIzvara dalapatarAmanI kavitA "vADAmAMthI pADuM eka chaka thaIne nA cheka" jevI gAvAmAM jeo garakAva thAya che ane teja kavinI "svadeza prIti" vALI kavitA jevA deza gIta gAvAM jene kaDavAM jhera jevAM lAge che tevAM cetanavaMtAM ApaNuM dezI (vilAyatI mAla jevAM videzI nahi) putaLone nIcenuM* Parvay kAvya kevaLa niSkAmavRttithI arpaNa karavAmAM Ave che - * Parody eTale parihAsamaya anukaraNaH ekAda gaMbhIra viSayanA bhAva, zabda zailI ke vAkyanI nakala tadana bhinna-utaratI koTinA varNanamAM thAya ane e rIte mULa lekhanuM gAMbhIrya, rUpAntare laghatAmAM pheravAI jAya te Parodyne prakAra thayeluM gaNAya che. eja niyame kavIzvara dalapatarAmanI svadeza prIti nAmanI kavitA deha prItimAM pheravAyelI che. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 buddhiprabhA * * * * * * * svadeha prIti." bhalI bhAbhUmi viSe ja raheto, haze ke bIcAre nathI jeha kaheto - "bhale "ha" mAre bhalI "cUDI" mArI, mane prANathI nitya che eha pyArI." haze "RSi" ke mAro bhUmi bhAre, nathI "deha"nI dAjha dIle lagAre; sadA " zuSka haiyuM rahe va jevuM, amAre bIjAM zuM nahi levuM devuM. aho che, mahA huM bahu lakSmIvALe, vaDo vaibhavI, rAjavI ne rUpALe; " bharuM ? piTa te kAga- kIDA pramANe, bhale nA ane vivekI khANo. svadehI" chatAM "dehI'nAM duHkha TALe, hajAra janone sadA jeha pALe; vaLI loka-kalyANamAM lAbha le che, pUrA premathI keNa tene ja che ? "nahi" vidvatA "vAparUM" deza-dA, nahi" "vApa" pAI "A leke "kAje?" "nahi kAma "mAMDu" svadezAbhimAnI, gujArUM tathApi sukhe jhiMdagAnI. videhe " vasuM te ghaNe kALa gALI, "svadehe " banIne mahA lakamIzALI navI sabaMdhI sagAM leu bhAve, ane AvI rIte bhale mRtyu Ave. 2kezava ha. zeTha, Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ giribAlA, 18 vArtA prasaMga giribAlA. gika AiLAne chokarU cheyuM nathI ane te tAlevaMtane ghera paraNI hatI eTale kAma paNa bahuja ochuM karavAnuM hatuM. ene pati che, paNa enA kahyAmAM nathI. pite gRhiNI pada pAmI che paNa enA patinuM mana jItI zakI nathI. kahe ke enA _che patie najhara paNa nAMkhI nathI. jyAre tAjAMja lagna thayAM hatAM tyAre girimALAne pati gopInAtha kelejamAM bhaNatA hatA, paNa gharanAM na jANe ema kolejamAMthI chaTakI jaIne giribALAne maLavA enI sAthe rahevAnA AnaMda bhegavavA, gepInAtha Avato. ane giribALA sAsare rahetI hatI chatAM e gepInAtha sugaMdhI neTapepara upara kAgaLa lakhIne chupI rIte giribALAne pahecaDAvataH temaja mArA upara prema nathI ema giribALAnA javAbathI atizaya harSita thatuM. - evAmAM gopInAthanA pitA mRtyu pAmyA, eTale bApikI saghaLI milkatane vArasa e thaye. ane jema hamezAM banatuM AvyuM che tema ene phelIkhAvAne tALI mitro-zerImitre ekaThA thayAH eka sAkaranA kaTakAnI AsapAsa kIDIo ubharAya tema. ane havethI pitAnI strIthI gopInAtha dhIre dhIre dUra thato gayeH ane ADe raste caDhavA lAge. cAra jaNamAM pitAnI zeThAI batAvavI ane ema ke para sarasAI bhegavavAnI lAlacamAMthI bahu DAja bacI gayA che. pAMca pacIsa hAjI hA kahenArA koI kamaakkala paNa mAladAra zeThane maLI jAya te paNa evA khuzAmatI A lIlA vananA sUDA jevA sucAomAM paNa zeThAI batAvavAmAM era AnaMda maLe che. gopInAtha hADe dahADe evI zeThAI batAvavA lAge ane haMmezA lakha luTa kharca karIne pelA khuzAmatIAonI vAha vAha levA lAgyuM. ane e vAha vAha jema jema maLatI gaI tema tema tene jALavI rAkhavAne roja roja evuM ne eTaluM bake vadhAre vadhAre kharacamAM utaravA lAgyA. e daramiyAna birArI giribALA vace yuvAna hovAthI ekAMta jIvana gALatI hatI ane prajA vagaranA rAjA jevI pitAnI jAtane mAnatI hatI. te jANatI hatI ke purUSa- hRdayane jItI levAnI zakti tenAmAM che, paNa chatAvAne kayA purUSanuM hRdaya tyAM hatuM ? Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhiprabhA. giribALAnI dAsInuM nAma sudhA hatuM. e chokarIne nAcatAM tathA gAtAM AvaDatuM ane gIte joDI kahADatA paNa AvaDatuM hatuM. kaI kaI dahADe pitAnI zeDhaNIne, dilagIra hRdaye kahetI paNa kharI ke tamArA jevI suMdara zeThANa AvA mUrkhanA hAthamAM kyAMthI AvI? pitAnA sidaryanAM vakhANa sAMbhaLIne giribAlAne aMtaramAM ghaNo AnaMda thate paNa te bahAra kazuM jaNAvatI na hatI. ene badale jyAre jyAre sudhA e pramANe vakhANa karavA lAgatI tyAre tyAre giribAlA ! tuM juThuM bole che ema kahetI. eTale sudhA sama khAIne kahetI kene je kahe che te tadana kharUM ja kahe che. paNa sama khAvAnI jarUraja zI hatI? giribAlA manamAM pitAnI suMdaratAne prabhAva samajatI hatI, sudhA eka gAyana gAtI tene bhAvArtha e hatuM ke, tArA pagane taLIe hu tAre gulAma chuM ema lakhavA de, e sAMbhaLI giribaLAnA manamAM thatuM ke enA paganI pAnIe eTalI badhI suMdara hatI ke purUSanAM chatAyelAM hRdaya upara pramANe tyAM lakhe che emAM kAMI navAI jevuM na hatuM. paNa gepInAtha je strIne gulAma thaI rahyA hate tenuM nAma lavaMga hatuM e jAte eka "ekaTresa" hatI, ane premamAM niSphaLa thavAthI mUcha pAmatI strIne "pATa " e te bhajavI zakatI hatI ke gopInAthanuM citta lalacAyuM hatuM. haju gopInAtha enI strInI kAbumAMthI chekaja gaye nahote tyAM sudhI lavaMgAnI apUrva abhinaya kaLAnAM vakhANu patine maDhethI girIbAlAe sAMbhaLyAM hatAM. ane e uparathI raMga-bhUmipara ene jovAnI utkaMThA giribAlane thaI hatI. paNe ApaNA hiMdusaMsAramAM strIo bhAgyeja nATakamAM laI javAmAM Ave che eTale gopInAthe panIne pitAnI sAthe nATaka jovA laI javA rAkhI ne pA. e uparathI giribALAe gAMThanA paisA kharcIne sudhAne enA atyaMta vakhaNAelA "pArTa "mAM, lavaMgAne jovA mekalI. paNa jyAre sudhAe lavaMgAnI ekaTIMga-hAvabhAva viSe pitAnI zeThANI AgaLa vAta karI tyAre gopInAthane moMethI je vakhANa sAMbhaLyAM hatAM te te dUra rahyAM paNa lavaMge kAMI kharA hAvabhAva karatI nathI paNa cALA caNA vadhAre kare che ema giribALAe sAMbhaLyuM. paNa Akhare lavaMganuM AkarSaNa vadhavAthI gepInAtha giribALAne cheDIne jato rahyo. eTale giribALAne sudhAnI vAtamAM zaMkA paDavA lAgI. temAM paNa sudhAe te pitAneja kakake khare karyo ane vadhArAmAM umeryuM ke lavaMga kaleDAnA budhAvI ujaLI che! paNa giribALAne haju khAtarI na thaI eTale enA mananuM pUre purUM samAdhAna karavAne mATe pite jAte ja nATakamAM javAno nizcaya karyo. manuSya svabhAva eve vicitra che ke je bAbatanI nA kahI hoya te karavAmAM eNra AnaMda maLe che. kAMIka Aja AnaMda anubhavatI giribALA nATakamAM gaI, I te kharI paDyuM tyAM gayA pachIe enI bIka ochI thaI nahi paNa Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAilA. eja pIke teNe je je tyAM joyu temAM apUrva suMdaratA ANI. cAre bAjue najhara karatAM AMjI nAMkhe evA dIvA, hArameAniyamane sIDI sUra ane citrale aMdara paDade joine mAte I bIjIja sRSThimAM AvI nA hoya, ema tene lAgyuM. 31 traNa ghaMTaDI vAgI eTale paDo upaDayA, thIeTaranA ghoMghATa e che thavA lAgyuM. gabhUmine cheDe baLatA dIvA vadhAre prakAzita thayA. ekAeka gheTara adhArAmAMthI dhIre dhIre ajavALAmAM AvatI vRMdAvananI gepIe jaNAi ane gAyana gAtI gAtI rAsa ramave zarU karyAM. vacce vacce prakSakAnI tALIo paDatI hatI tethI Abu thIeTara gAjI uDatuM hatuM. girimALAnuM Akhu zarIra dhrujatuM hatuM; enA hRdayanA dhabakArA ATalA ghAMghATamAM e paNa sAMbhaLI zakAtA hatA. ane eka paLavAra sudhI pote strIjAta heAvAthI zrIeTaramAM na avAya evAM baMdhanA A saMgIta bhUmimAM bhUlI gaI. paNa sudhA vAre ghaDIe ene koi deze e bIkathI vhelA vhelA ghera javAnu AvIne kahI jatI. paNa girimALA enA para jammue dhyAna ApI nahi kemake have enI badhI prIka TaLI gai hatI. nATaka AgaLa cAlyuM, kRSNae rAdhAnuM apamAna karyuM che ane rAdhA enAthI risAine beThI che. kRSNe ene hAtha joDIne vinave che, ane page paDavA jAya che; paNa kAM' vaLatuM nathI, girimALAnA hRdayanA dhabakArA vadhyA. ene manamAM lAgyuM ke potAnI sthiti rAdhAnA jevI ja hatI. ane potAnu mAna sAcavI rAkhavA jeTalI sattA tenAmAM hatI. strInI suMdaratAnA prabhAva keTalA hoya che e eNe sAMbhaLyuM hatuM paNa Aje to e pratyakSa jaNAyA. Akhare nATaka purU thayuM ane loko verAI javA lAgyA, paNa girimALA vicAramAM UMDI utarI paDI hoya ema sUnamUna esI riha. ghera javAnu che te vAta visarI gaI. pharIthI paDado upaDavAnI vATa jotI besI rahI: ene lAgyuM ke kRSNanuM rAdhAe apa mAna karyuM e dekhAva cAlu ja rahe te kevu sArUM' ! paNa evAmAM sudhA jaze ema jaNAvyuM. giribALA ghera AvI tyAre ghaNuM moDu thai gayuM hatuM. enA oraDAnA aMdhArAmAM eka ghAsaleTanA dIvA jhaMkhA khaLatA hatA. atyAre e eraDA tene udAsa ane zAMta lAgatA hatA. enA palaMganI maccharadAnInuM lugaDuM mArImAMthI AvatA pavanamAM phUDa phaMDa thatuM hatuM. AkhI duniyA akArI bhAsavA lAgI. AjathI girimALAe dara zanIvAre nATakamAM javAnuM rAkhyuM. paNuM hele ja divase thIeTaramAM dAkhala thaI tyAre je AkarSaNa hatuM te atyAre nahatuM. kALA varNanI ekaTresa sapheda ceTaLIne AvatI, te jANatI ane emanA hAvabhAva khATA che ema dahADe dahADe lAgyA chatAM nATakamAM javAnI Teva chUTI nahi. paDo upaDatAMnI sAthe ja potAnI jIMdagI rUpI kedakhAnAnuM dvAra ughaDatuM ene Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAgatuM ane raMgabhUmi e eka prakAranI ajaba ja duniyA che ne e duniyAmAM piote eka rANI tarIke kema na rahe ema lAgyuM. - jyAre pahelI ja vAra pitAnA patine oDiansamAM beThele ne amuka ekaTesane joIne tALIo pADo ane AdhIna thaI jatA je tyAre ene tenA upara atyaMta dhikkAra upa. ane enA manamAM e hiMvasa kyAre Ave ke jyAre huM rAdhAnI mAphaka ene page paDAvuM ema thayuM. paNa e divasa te A ne Aghe ja te, kemake dhIme dhIme pInAthe ghera AvavAnuM paNa baMdha karyuM ane anItinA khADAmAM dahADe dahADe vadhAre uDe utarate gaye. eka dahADe saMdhyA kALa, AkAzamAM paNimAne caMdra uge have te vakhate giribaLA sapheda sADI paherIne agAzImAM beThI hatI. hamezA potAnAM ghaNuM dhareNAM paherIne A pramANe besavAnI ene Teva paDI hatI. A ghareNAM paheravAthI pitAnA saMdaryamAM vadhAre thatuM hatuM ema khAtarI hatI ane tethI e saMdaryanA bhAnathI dArUnA mAphaka ene nize caDhato hato. ane ethI vasaMtaRtumAM savAra khIlele vele maMda maMda vahetA vAyumAM Ape ema tenuM AkhuM zarIra valatuM romAMca anubhavatuM. hAthe hIrAnI baMgaDIo, gaLAmAM hIrAne hAra, ane melIne kaThe, ane mAMgaLIe hirAnI vaTI. sudhA enA paga AgaLa beThI beThI AnaMdathI enI suMdaratAnAM vakhANa karatI hatI ne kahetI hatI ke pite eka purUSa hatA te AvA paga AgaLa pitAnuM jIvana arpaNa karata. sudhAe dhIme dhIme eka gAyana zarU karyuM ane dhIme dhIme rAta paDI. gharamAM badhAe vALu karI lIdhuM ane pathArIvaza thavA mAMDayuM. eTalAmAM kANu jANe kayAMthI dArUnI nizAmAM cakacura banela ane kapaDAmAMthI saMnTanI sudhI kahevaDAvate gopInAtha tyAM Avye. ne ene che ke tarata ja sudhA mAM upara pitAnuM lugaDuM DhAMkI daIne tyAMthI nAsI gaI. giribALAe dhAryuM ke je divasanI rAha joIna e beThI hatI te divasa chevaTe AvI pahoMcyA hatA. eTale pite he pheravIne cupa besI rahI. paNa eNe je nATaka bhajavavA mAMDyuM hatuM. vicAra zakhatI hatI-tene paDado naja upaDaze. enA priyatamanA mukhamAMthI vinavatuM gIta naja nIkaLyuM paNa nama gAyanane badale gopInAthane kahera avAja saMbhaLAH lAva, tArI kuMcIo kayAM che ? rAtrInA maMda maMda vAtA pavanamAM giribALAnA nAgaNa zA kALA vALA uDatA hatA ane Aghe AghethI sugadhI kheMcI lAvatA hatA. eka vALanI laTa giribALAnA gAla para athaDAI ane tenI badhI magarUba uDI gaI. "mArI vAta sAMbhaLe te badhI kucIo tamane ApuM" eTaluM ja belI. "mArAthI rikavAya ema nathI. cAla, kuMcI lAva, " Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ girimAlA. - - - - - - - - giribALA belIH huM tamane kuMcIoe ApuM ane trIjorImAM che te badhuM ApuM paNa eTalI sarata karo ke tamAre mane mukIne na javuM. "ema bane nahi. mAre ghaNI utAvaLanuM kAma che. te javuM ja joIe. tyAre te kuMcIe nahi maLe." gepInAtha kucIo zedhavA lAgyA. kabATanAM, TebalanA khAnAM ughADI jevA lA; peTIo pharI joI, pathArI taLe, takIA nIce badhe joyuM paNa kuMcIe jaDI nahi. eTalIvAra biribaLA bArI AgaLa pUtaLAnI mAphaka hAlyA cAlyA belyA vagara ekI Tase jetI ubhI rahI hatI. gussAthI AkhuM zarIra tapI gayuM che jenuM, e gepInAtha gheTe pADI bolyAH cAla kuMcIo lAva nahi te pastAIza. giribALA grupaja rahi eTale gopInAthe bhIMta sarasI ene dabAvI enA hAtha pagane gaLAmAMthI baMgaDIo vagere kheMcI kADhayAM. ane jatAM jatAM eka lAta mArI tyAMthI cAlyA gaye. - gharamAMthI koI A banAva jevAne jAgI uThayuM nahi. paDozamAMthI kaIne paNa enI khabara paDI nahi-mAtra caMdranuM ajavALuM pahelAnAM jevuM ja zAMta rahyuM. ane e vakhate je zAMti prasarI rahI hatI te evA prakAranI hatI ke te vakhate cIrAelAM hadaya keI dahADe rUjhAtAM nathI. chuTAM thaeluM aMtara ekaThAM thatAM nathI. bIje dahADe savAramAM giribALA pitAne piyara javAnuM kahI tyAMthI nikaLI. gopInAtha te vakhate kayAM hatuM tenI keIne khabara nahotI ane gharamAM bIjuM kaMI enAthI mituM na hovAthI, ene kaI rokI zakayuM nahi. je thIeTaramAM gepInAtha vAre vAre nATaka jovA jate tyAM "maneramAM nAmanA nATakanuM rIharsala" thatuM hatuM. maneramAne pArTa lavaMgAe lIdhuM hatuM. ane anyAmAM beThe beThe gepInA pitAnI mAnItI ekasane tALIo. pADIne zAbAzI ApatA "rIharsala"mAM Ama ghoMghATa karatuM hatuM tethI menejarane gamatuM na hatuM paNa gepInAthane kharAba svabhAva jANatA hovAthI kAMI be nahi. paNa eka dahADo thIeTaramAM eka 'eka'ne aTakacALu karyuM tethI pilIsane hAthe tene hAMkI mukAvaDA. gepInAthe, have, enuM vera levAne nizcaya karyo. ane je dahADe ghaNe mATe kharca karIne ane meTI maTI jAhera khabara ApIne, "maneramA"ne khela paDavAne hatuM ane lokonI ThaThTha bhAre jamI hatI te ja dahADe lavaMgAne upADIne gopInAtha palAyanamaH karI gaye. menejarane ghaNuM lAgyuM paNa kare che? te dahADe paDate muka paDa paNa bIje dahADe koI navI ekaTresane lavaMgAne badale ANIne manoramAne pArTa levaDAvya; chatAM e khela pUre thaye tyAM sudhI enA manamAM bIka rahetI hatI ke e navI ekaTresa phatehamaMda nahi nivaDe. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 buddhiprabhA paNu A eka Tesa navI hatI chatAM e lavaMga karatAM caDhI gaI. ane gopInAthe jyAre e vAta jANuM tyAre ene A navI eka jevAnI IcchA thaI nATakanuM vastu A pramANe hatuM-zarUAtamAM maneramAM potAnA patinA gharamAM ekalI, ane koI darakAra nathI rAkhatuM jenI, evI paDelI hoya che. nATakanA aMtamAM ene pati ene choDIne cAlyA jAya che ane patinuM prathamanuM lagna chupAvIne eka lakSAdhipatinI kanyAne paraNe che. paNa jyAre patipatnI ekAMtamAM maLe che tyAre pelA dhatine pitAnI AgalI strI aneramAja pitAnI navI patnI tarIke Ave che ema mAluma paDe che. ane atyAre pahelAnA jevI sAdhAraNa dekhAvanI nathI paNa apUrva saMdaryavALI jaNAya che. enuM kAraNa ema hatuM ke mane mA jyAre nAnI hatI tyAre ene keI upADI gayuM hatuM ane cheka garIbAImAM ucharI hatI. paNa maTI thaIne lagna karyuM tyAra pachI enA bApane kheLa karatAM enI pUtrI jaDI AvI. ane ethI pitAnI dIkarInuM eNe upara pramANe pharIthI dhAmadhumathI pitAne ghera lagna karyo. nATakanA chellA pravezamAM pile pati pitAnI strInI mAphI mAgatuM hatuM ane pilI ghUmaTe dUra karIne enI AgaLa ubhI hatI evAmAM "eDiansamAM kAMI khaLabhaLATa thate jaNAya. jyAM sudhI maneramA ghumaTe tANIne ubhI rahI hatI tyAM sudhI gopInAtha zAMta besI rahyA. paNa jyAre makriyA pUrI thaI ane lamanA lagaDAmAM sajaja thaIne pitAnA patinI mulAkAte hasate mukhaDe ane zaramALa raheze hAjara thaI je vakhate enA moM parathI lugaDAnI ADa asI gaI ane enI apUrva suMdaratAmAM zobhatI, hAthInI mAphaka kelatI, chAtI kADhIne raMgabhUmi upara hAjara thaI, ane te vakhatanI enI ananya ekTIMga-hAvabhAva joIne te koe khuzI thaIne ene tALIothI vadhAvI lIdhI, ane te vakhate pitAne maLatA ATalA badhA mAnathI abhimAnI thaelI "maneramA " e gopInAtha tarapha kaTAkSathI joyuM. ane tALIonA gaDagaDATa, samudranA mojAMnI mAphaka uparAuparI AvavA lAgyA. paNu, gopInAtha eka gAMDAnI mAphaka AMkhe phArDane joI rahyA "keNa, giribAlA?" kahine raMgabhUmi tarapha dha paNa leke e "koNa che e? ene pilisane sApe" ema bUma pADI. piolise ene hAtha jhAlI bahAra kADhavA mAMDa paNa bahAra jatAM jatAM ghasatAM ghasaDAtAM e bolatuM hatuM ke huM e rAMne jIva laIza." ane raMgabhUmipara dhIme dhIme pasIna paDavA lAgyA..+ ra, pAburAva gaNapatarAya ThAkora, bI. e. + sara ravIndranAtha ThAkaranA lekhane iMglIzamAMthI anuvAda Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImaMta mahArAjA zrI sayAjIrAva gAyakavADa 25 jIvanarekhA. * zrImaMta mahArAjA zrI sayAjIrAva gAyakavADa. * jai (eka Adarza rAjyakartaAvyo , "huM dhAruM chuM ke samAjanI sevA karavI e eka manuSyane mATe sarvottama kArya che, ane eja mArA jIvanane uddeza che. je huM temAM phattehamaMda thayo che te teja mane meTAmAM meTuM vika che. A phaLa (InAmo che. huM tamane khAtrI ApuM chuM ke tamArA bhalA mATe lAgaNI ane prema mArA karatAM vadhAre bIjA keIne nahi heya, ane Izvara je mane vadhu AyuSya Apaze te tamArA bhalAne mATe mAre anubhava AthI paNa vadhAre phAyado karavA zaktimAnuM thaze." zrImaMta sayAjIrAva gAyakavADa pratyeka dezamAM jude jude kALe judAM judAM mahatvanAM kAryo karavA mATe mahA purUSe jame che. dezanI prajAnuM rakSaNa karavA mATe, tathA tenI zArIrika, mAnasika ane Arthika urati karavAne mATe janme che. mahApurUSamAM mahAna zakti, ucca manavRtti, svArtha tyAga, svAtmabhega, ane saghaLa vibhava vilAsano tyAga e mukhya guNa hoya che. AvA guNethI veSTita je purUSa hoya che, te kALanA kALa paryata dezanI prajAmAM vaMdanIya ane pUjanIya thaI paDe che. zrImaMta mahArAjA zrI sayAjIrAva gAyakavADanuM nAma eka Adarza ane anukaraNIya rAjyakartA tarIke gujarAta uparAMta AkhA hiMdamAM jANItuM che, eTaluM ja nahi paNa AkhI duniyAnA sarva sudharelA dezamAM te nAmadAranA rAjyakAryabhAranAM ekI avAje vakhANa thAya che. rAjyanI lagAma pitAnA hAthamAM lIdhI tyArathI zrImaMte rAjyakIya bAbatone bahuja bArIkAIthI ane khaMtathI abhyAsa AraMbhya hate. khAvA pIvAnI, vastrAlaMkAranI ke rAjavaMzI ADaMbaranI jarA paNa darakAra karyA vagara zrImate jamIna mahesula ane khIjI upaja saMbaMdhI bArIka bAbatane abhyAsa karavAmAM, prajAnA jAnamAlanI salAmatInA upAye javAmAM, nyAya ApavAnI bAbatamAM kAyado pasAra karavAmAM, ane keLavaNI, prajAnI sukhAkArI * zrImaMtanI golDana jayubilI prasaMge vaDodarA myunIsIpalsa korporezane zrImaMtane ApelA mAnapatrane pratyuttaramAM zrImaMte karelA bhASaNamAMthI utAre. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra buddhiprabhA tathA evAM bIjA lokopayogI kAmamAM, potAnI saghaLI zaktione phAravI. niyamita uMghanA vakhata bAda karatAM khIje badhe vakhata sarakArI tumArA vAMcI manana karavAmAM ane amaladArone khulAsA pUchavAmAM te nAmadAra zekatA. ane krame krame sudhArA vadhArA dAkhala karI rAjyane evI te anukaraNIya ucca paktimAM lAvI mukyu che ke A sRSTi uparanA sudharelA dezo paNa tethI AzcaryakirtI thAya che. judA judA dezonAM vajataMtra kevI rIte cAle che tathA tyAMnI prajA vadhAre sukhI kema dekhAya che, vagere khAkhatA zodhI kADhavAmAM paradezanI musApharImAM zrImatanuM lakSa rokAtuM hatuM. ane tyAMnA dezonA rAjyata tramAM je sArU dheAraNu dekhAya te vratuNu karI potAnA rAjyamAM te dAkhala karI vyApAra, udyoga, vidyA ane hunnaranI khIlavaNI karI rAjyane ucca paktimAM lAvI mukyu che. zrImate karelAM locegI kAmamAM mukhyatve kalAbhavananI sthApanA, myujhIama eTale 'grahasthAna, zrI sayAjIsarevara, pablIkapArka ( kamATI bAga ), ArTasa ane pIkcara galerI, kharoDA baeNnka, maeNDalaphArma, voTaravarkasa, vIjaLIka rozanI, relave, kAleja, hAIskula, nyAyamaMdira, davAkhAnAM, gAMDAone mATe Azraya, seneToriyama, jyubilIbAga, khADAsenTrala lAyabrerI saMsthA, TrAma, sAhityapravRtti tathA aneka sArvajanika makAno tathA saMsthAo ane kAmeA vagere che. tathA lokopayogI sudhArA vadhArAmAM mukhyatve saeNnITezana khAtAnI sthApanA, adhikArAnI vehuM'caNI karanArU kamIzana, keLavaNI kamIzana, dhArAsabhAnI sthApanA ( lejIsleTiva kAunsIla ), kArobArI sabhAnI sthApanA (ekjhikyuTiva kAunsIla), ' svarAjya ' ke paMcAyatonI sthApanA, prAthamika pharajIyAta tathA mata keLavaNI, mulakI tathA nyAyakhAtAone judAM pADavA, junA bojArUpa verAe nAjIda karyA te, atyaja skUlonI sthApanA tathA elDiMgo, jakAtanI mAphI vagere che tathA sAMsArika sudhArAne mATe ghaDelA kAyadAomAM mukhyatve hiMdu vidhavAvivAha nikha dha, prAthamika keLavaNIno nibaMdha, bALalagna pratimadhaka nibaMdha, bALa saMrakSaka nimaMdha, hindu purAhita sabaMdhI niSadha vagere aneka kAyadAe che. e pramANe sakSiptamAM Adarza nRpati zrImaMta mahArAjAzrInI yazasvI kArakIrdInI kicit rUparekhA dazaoNvI che je anya rAjyakartAone AdarzarUpa thai paro. AvA paropakArI, prajApAlaka rAjyapitA dIrghAyuSya pAme! ! rA. tribhAvanadAsa dalapatabhAI zAha, bI. e. ela ela. bI. ---- (vaDodarA senTrala lAyalerI--eka mAdarA pustakAlaya e viSapara vakhANa vivecahna have pachI prasiddha tharo, tAM. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImAna mohanalAla sAMkaLacaMda phojadAranuM saMkSepa kavana. 27 zrImAna mohanalAla sAMkaLacaMda phojadAranuM saMkSepa jIvana. zrImAna mehanalAla sAMkaLacaMda phojadAra emanuM ati khedajanaka avasAna 19mI jUnanA roja kAThIyAvADanA jetapura mukAme thayuM che. marhama dayALu, zAMta ane sajajana hatA, ane haimanA keTalAka khAsa prazasta sadgaNone lIdhe hemanuM jIvana ave evA uddezathI ApavAmAM Ave che ke, temAMthI guNa vAMcaka grAhakane ghaNuM zIkhavAnuM ane pitAnA jIvanamAM navuM prANabaLa bharavAnuM maLe. mamane janma amadAvAdamAM khADIyAmAM saMvata 1921nA A vadI 1nA reja thaye hate. hemanA pitAzrI amadAvAdamAM pilIsa khAtAmAM nekara hAI bAlyAvasthAmAM temanAM mAtuzrI paralokavAsI thavAthI temanA pitAeja temane lADapADamAM ucherI vidyAbhyAsa karAvyuM hatuM. meTrika paryata abhyAsa thavA pachI, hemanuM lagna amadAvAdanA vakIla harAcaMda pitAMbaraDhAsa jevA pratiSita garbha zrImata khAnadAnanA putrI bahena nAthIbahena sAthe karavAmAM AvyuM hatuM. aDhAra varSanI ummare temaNe pitAnA pitAnIja-pilIsa lAInanI nekarI svikArI, ane pitAnI bahezathI dherya, himmata, ane draDha nizcaya e saddaguNatripuTI prApta karI. pilIsa khAtAmAM rahI bhAgye ja koI manuSya sadAcArI ne nItivAna rahI zake, paNa pUrva puNyanA udayathI ane sasamAgamanA lIdhe mahaMmanAmAM uparokta guNo khIlI nIkaLyA hatA. bAhozIthI kAma karatAM teoe potAnA dezI ane cUrapiyana uparI sAhebane saMtuSTa karavA uparAMta, jAta mahenata, himmata, sAhasa ane khaMtIlI methI temane ghaNA prasanna karyA hatA, ane mAtra pilIsakhAtAnI eka sAmAnya jagyA parathI hemaNe pitAnA guNe vaDeja pilIsa InspekTara ane supriTenDenTa jevI jokhamadArInI moTI jagyA meLavI hatI. nA. sarakAranI eka niSThA ane bAhozathI nekarI karavAthI jetapuranA nA. ThAkara sAhebe saMtuSTa thaI pitAnA rAjya mATe temanI nokarI nA. sarakAra pAse uchInI mAgI, ane sarakAre paNa mahunI sevAnI kadara karI te ApI. ane Ama mahaMma kAThIyAvADanA jetapura jevA sArA rAjyamAM pilIsa suprinTenDenTa jevI mAnavaMtI jagyAe pitAnI pharaja bajAvatAM Akhara sudhI rahyA, ane rajavADe temanA para AmIna thaye hato ema kahI te cAlaze. A pramANe ATha reja maMdavADa bheLavI mahue pitAnI jIvanakaLA saMkelI lIdhI. mIDA moralAe pitAnA mIThA TahukA-kekArava baMdha karyA, ne pitAnAM pagalAM amarabhUmi prati karyo ne pitAnI pAchaLanA parivArane te kakaLato mUkya. janmathIja ucca saMskAra pAmelAM, dhArmika vRttivALAM samAja nAthIbahene. jo ke patinA cIra virahathI ati zeke vyAkuLa hovA chatAM paNa-dhIraja ne Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara buddhiprabhA dharma na tyajyAM. temaNe tatkALa patine ucita evI mRtyukriyA karAvI. A samaye mahumanA Asarga hAjIra hatA. temaja temanA para atyaMta sadbhAva rAkhanAra ThAkAra sAhebe rAjya taraphathI kiMmatI madada karI, ane temanA maraNu khatara gAmanI tamAma zALAo, kacerI, Ase adha karAvI. gAmamAM haDatALa pADI. puranAnA tathA ThAkora sAhebanA cAhuM mahuma prati keTale haze, te sma uparathI ApaNe joi zakIe. A kriyA pUrNa karI sA amadAvAda AvyAM. mahumanI-mRtyu samaye be a'tima utkaTa icchA hatI. te e ke temanA pAchaLa kee phleza veza nahi, temaja temanI pAchaLa koIe rAvuM kuTavuM nahi. pitA tathA patinI A aMtima AjJA AjJAdhAraka putrA tathA patnIe zirodhArya karI. turtaja tevA samAcAra sagAM vahAlAMomAM gAmaparagAma pahoMcADavAmAM AvyA ane kAma paNa ThekANe mahemane khAtara revA-kuTavA kleza karavA ke ce-taLAva ke nadIe TADhA pANIe nhAvA suddhAM javAnuM kArya karavAmAM AvyuM. nahetuM. temaja pati mRtyu pAchaLa thanAra vidhavA eka varSa paryaMta je kImatI vastrAla kAra pahere che te rivAja paNa mhena nAthIbDene nAbuda kayA, A vicArabharyo pagalA mATe leAkA game te eTale tenI pardhA rAkhyA vinA himmatavAna nAthImsene dilAse ApavA AvI raDAvanArAMone paNa ulaTA sAme dharmopadeza ApavA mArU ka. vhena nAthIbDenanA A himmatabharyAM pagalA mATe kANuM dhanyavAda nahi Ape? have nAthIbDena AvI paDelI vipattine dhIrajathI sahI dharmadhyAnamAM magnula rahe che. dhanya che AvAM patiprANA-nAthImhenane ! tathA hismRtathI dAkhale besADavA jevA A pagalAM lenAra pitAnA AjJAdhAraka putrAne! rAvA kuTavAne rIvAja kADhI nAkhavA maDhela tathA tevA khale besADavA badala jaina tathA jainetara leAkI paNa temane dhanyavAda ApatAM hatAM. A draSTAMta laI ApaNA samAja rAvA kuTavAnA klezakAraka, nibaMdha ane zAstrathI niSiddha rivAjane nAbuda karavA prayatno karaze? mahumanA bahoLA mitrama'DaLe temanA suputra para dilAsAnA sakhyAbaMdha patrA lakhI mAkalyA hatA. mahumanI pAchaLa nItimaya jIvana nAmanA pustakanI lhANI karI, nyAtamAM skolarazIpa tathA anya sukRtyamAM dravya ApavAmAM AvanAra che. AzA che ke keLavaNIne prAdhAnya ApavAmAM AvatAM, anya jane paNa AvA prasaMge A dAkhalo leze ! A vizvamAM jene sadguNI, suzIla, uMcA khAnadAnanI, kAryadakSa patnI maLe tene sadbhAgyazALI rahamajavA. mahUmanAM patnI vhena nAthIbyuna tevA prazaMsanIya sadguNethI ala'kRta hatAM, ane mahumanA pAchaLa jIvanamAM je uttama sadguNe khIlI nIkaLyA hatA te mukhyatve hemanAM suzIla ane sadguNI patnInAja AbhArI hatA. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chAmAna mohanalAla sAMkaLacaMda phojadAranuM saMkSepa jIvana, mama piolIsa InspekaTara jevA meTA jokhamadAra-de AvyA pachI pUrva padaye panyAsajI catuvijayajI mahArAjanA samAgamamAM AvyA, ane sAdhu saMgatI zuM nathI karatI ! kSaNa paNa sajana sahavAsa jema pArasamaNi lokhaMDane suvarNa banAve che tema, manuSyane kharekhara manuSya ane deva banAvI zake che. panyAsajI catuvijayajI tathA anya sAdhuonA samAgamamAM AvatAM ja mahumanAmAM aMtargata rahelA dhAmika ne sAmAjika sadguNe prakaTI nIkaLyA. temaNe dhArmika vAMcana zarU karyuM, ane eka vakhatanA dharmane TaeNga mAnanAra polIsa amaladAra, custa prabhubhakta, nitya pUjA karanAra, gurUbhakta banI ratrIjana, kaMdamULa ItyAdi tyAga karI, ane zubha AdaraNIya vRtta-niyame aMgIkAra karI, sAduM, saraLa, nItimaya niyamita jIvana gALavA lAgyA, ane yuvAnane anukaraNa karavAgya eka umadA draSTAMta taiyAra karyuM. mama amadAvAdamAM eka sAmAnya pilIsanI jagyA parathI jetapura jevA kAThIyAvADamAM AgevAna gaNAtA meTA rAjyanA mukhya polIsa amaladAra thavA pAmyA chatAM paNa, pite prabhune, dharmane, nItine, pitAnI nyAtane tathA nyAtanA hitane, pitAnA spaSTa vaktatvanA guNane, tathA pharajane bhUlyA nahatA, ane hemanA nivAsanI AjubAju jyAM jyAM sadgurUne mega jaNAya tyAM tyAM jaI temanA bedhanuM pAna karyA sivAya rahetA nahi. tathA dhamika ane jANakAra sajajanene sahavAsa paNa rAkhatA hatA, ane A siA satkAryomAM hemanAM suzila patnI chAyAnI peThe temanI sAthe ja rahetAM. mRtyu agAu TuMka samaya para mahema jetapurathI vaida mAIla para AvelA dhorAjI mukAme panyAsajI kezaravijayajI gaNi pAse vyAkhyAna sAMbhaLavA meTaramAM gayA hatA. tyAMthI AvIne ekAsaNuM karyuM. paNa A lAMbI musApharInA zramathI temanA zarIramAM darda thavA lAgyuM. cida mAIla jeTale dura mAtra vyAkhyAna zravaNa karavA ja javuM ne AvIne ekAsaNuM karavuM, e mamanA dharmazravaNanI, gurU bhaktinI tathA tapanI utkaTa lAgaNI ne zraddhA batAvI Ape che. A pachI temanuM chAtInuM darda vadhatuM gayuM hatuM. rAjyanA bAhoza DeranI sAravAra cAlu thaI ane tAra javAthI amadAvAdathI temane bIjo Asava AvI pahoMcyA. jemAM temanA putra rA. ratIlAla jeo hazaAra DokaTara gaNAya che te paNa hatA. hArTaDIjhIjhanuM haThIluM darda bhAgyeja maTe che. mananI A vakhatanI zAMti prazasanIya hatI. temaNe hAyavaya ke dhamapachADA karyA sivAya, pitAnA pUrva karmanA udaye AvelA vyAdhine zamatApUrvaka sahyuM, ane dharma maraNa-prabhu smaraNamAM lIna rahevA lAgyA. pote maMdavADane lIdhe pratikramaNa, prabhusevA, vRttapazcakhANa ke dharmanuM vAMcana na karI zakavA badala khinna rahetA. paNa bIchAnAmAM rahI pote dharmane prabhunuM maraNane zravaNu karatA hatA. maMdavADa vakhate zAMti te jANapaNuM hoya teja rahI zake che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhiprabhA marhumanA khAsa guNe paikI spaSTavaktApaNAno guNa anukaraNiya hato. marhuma AgamAya samitI, zrI jainadharma prasAraka sabhA Adi saMsthAonA membara hoi anya dhAmika sAmAjIka saMsthAone madada karatA hatA. marhumane pAMca putro ane eka putrI che. jayeSTha cImanalAla suzikSita hoI vakIla bradharsa nAmanI dhIkatI peDhI calAve che. bIjA ratIlAla ela. ema enDa esa. thaI lekapriya thaI becaradAsa devAkhAnAmAM InacArja che. trIjA nandubhAi kaoNlejamAM che tathA bIjA be bhaNe che. temanI putrIne amadAvAdamAMja paraNAvI che. mahumanA AtmAne zAMti maLe, trI. 30 ****** marahUma zeTha vADIlAla jamanAdAsa. 111440 .. kapaDavaNajanA vatanI, suprasiddha zeTha vADIlAla jamanAdAsa ' TAIjhDa ' nAmanA tAvathI du:khad bImArI bhogavI chevaTa, gayA aMkamAM jaNAvyA pramANe cAlu varSanA aSADa sudi 4ne divase avasAna pAmyA che. A mAThA samAcAranI nAMdha letAM amArUM hRdaya bharAI Ave che. e yuvAna vidhavA, be putra, be putrIo, tathA eka manyu ane aenanuM pahoLu kuTumba zatuM mUkI te paMcatva pAmyA che. temanA akALa mRtyuthI kevaLa kuTumbaneja nahi paNa jJAti samastane eka asAdhALu, ane lAMbI mudata na pUrAya tevI kheta paDI che. vizeSa dilagIrI amane thavAnuM mukhya kAraNa te e che ke teo jJAtinA bhAvi jIvanamAM ujaLI AzA pUranAra, eka garbhazrIma'ta dAnA ane pApakArI nara hatA. saMvat 1939 nA Ase vidgha dazame teonA janma thayA hatA. temanA pitAnuM nAma jamanAdAsa ane mAtAnuM nAma jazakAra hatuM. temanA pitAzrInI prabhutA ane khAnadAnI kauTumbika jIvana viSe gayA varSanA mAsika ekamAM levAyalI noMdha uparathI vAkAne temanA jIvana pravAhanA khyAla AvyA sivAya nahija rahe. pote uttama phaLanA dAtA tarIke Ajanme sarva mAnya thAya tevo prasaga prApta thatA pUrveja temanu avasAna thayuM te amane vizeSa sAle che, jo ke temanAmAM evA mahadguNo sArA pramA NumAM hatA. paNa tene pUrepUrA lAbha levAya te pUrve A phAni duniyAne tyajI teo cAlyA gayA che, ane have te tenA guNAnuja maraNa saMkSepa rUpamAM karavAnuM ApaNA hAthamAM rahyu che. zeTha vADIlAlanA eka bhAi rA. zaMkaralAla vIma varSanI vaye daivaleAka pAmyA hatA. ane temanA bIjA bhAi ga. phezavalAla hayAta che, pitA gujarI gayelA hatA, ane zeTha vADIlAla paNa avasAna pAmyA. tethI khetAnA pIkatA dhayAne saghaLA jo zeTha kezavalAlane mAtheja AvI paDaye che. paNa svabhAve te udAra, zAMta, vepArI kunehavALA ane milanasAra hovAthI Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ it to maha ma zeTha, vADIlAla jamanAdAsa-kapaDavaNaja, janma saM. 1838 nA Azo vada 10] [maraNa saM. 1973 nA asADa suda 4. Krishna Press Bombay 2. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rahuma zeTha vADIlAla jamanAdAsa, 31 teo saphaLatAthI vyApArI pravRttimAM pasAra thaze evI AzA dharAya che. zeTha vADIlAlanuM prathama lagna kapaDavaNajanA jANItA che, maganabhAI kALIdAsanAM dIkarI bahena pradhAna vere thayuM hatuM. ane temane piTa ATha varSane zizu bALaka-ramaNa-- nAme che. teonuM bIjIvAra lagna mazahura zeTha maNibhAI zAmaLabhAInAM dIkarI hena caMpA sAthe thayuM hatuM. ane temanAthI bhAI bAbusAheba nAme eka putra, tathA be dIkarIo che. temanAM bahenanuM nAma metI kera che. marahamanA pitAzrI gudata thayA tyArathI saghaLe vyApArIka bojo temane zira paDaye hate. dhama kAra cAla aheLo vepAra teo, hiMmata, kartavyadakSatA, audArya, zAMti ane pramANika vRttithI ghaNI sArI rIte khIlavI zakyA hatA. samatA athavA samaSTi bhAvanAne guNa tenAmAM prAdhAnyapade hate. AzApAlananA guNathI teo ghaNA lokamAnya nivaDyA hatA. vaDale pratyenI namratA ane sevAvRtti tathA devapUjananI bhAvanA prazaMsApAtra hatI. marahuma pote kapaDavaNajanI myunisipAliTinA kamizanara hatA. zeTha ANaMdajI kalyANajInI peDhInA teo pratinidhi hatA. garbhazrImaMta vikhyAta zeThANI mANekanA vIlanA teo TrasTI nimAyelA hatA. ane jANItI ghaNI vepArI peDhIomAM temaja kapaDavaNajamAM samasta prajAnAM hRdaya temaNe mAyALu svabhAvathI jItI lIdhAM hatAM. teonuM pUruM jIvana A prasaMge ne A kalama te lakhavA asamartha che kevaLa saMkSepamAM marahamanA gADha paricayanA prabaLa yatkiMcita rUparekhA je derI che temAMthI grahaNa karavA guNe vAcake grahaNa karaze evI AzA che, chevaTa teonA AtmAne zAzvata zAMti maLe tevI prArthanA sAthe viramIzuM. , zaMkaralAla DAhyAbhAI kApaDIA, nivedana gayA aMkamAM jaNAvyA pramANe navA-navA-varSane pahele aMka prasiddha thAya che. A aMka viSe je kaMI be bela lakhavAnA hatA te jUnA grAhakoe pAchalA aMkamAM vAMcyA hazeja. navA grAhake ane vAcako temaja lekhake mATe A aMkaja nivedananI garaja sAraze. uparAMta jainetaranI yathAzakti paNa saMteSakAraka sevA A mAsika bajAvaze evI khAtarI ApanArI neMdha taMtrI taraphathI A aMkamAM lakhAI che te dhyAnapUrvaka vAMcavAnI namra bhalAmaNa che. jUnA grAhake uparAMta grAhaka thaI zake tevA kadaradAna gRhara ane bahene upara A aMka mekalIe chIe. te evI AzAthI ke pote grAhaka tarIke nAma naMdhAvavAne veLAsara patra lakhaze. athavA grAhaka tarIke na rahevuM hoya te tevA hetune paNa patra maLaze. kazo paNa javAba nahi maLe tevAonAM nAma grAhakanA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ buddhiprabhA rajISThara patrakamAM neMdhAyelAM kAyama rAkhI have pachI vi. pI. thAya te svIkArI levAmAM Avaze ema ame umeda rAkhIzuM. A mAsika zakya teTalI sArI sevA bajAvanArU nivaDe teTalA mATe A vatA-bIjA-aMkathI InAmI viSayenI ejanA zarU karavA vicAra che. svataMtratAthI ane eTalIja nikhAlasa vRttithI, sAhitya samAcanA karanAra vidvAne mATenuM kelama khulluM mUkavAmAM Avaze. jena ane jenetara sRSTimAM banatA ne levA ceca keTalAka samAcAra ane dezanI hAlanI hilacAlanuM TipapaNuM paNa prasiddha karatA rahevAnI amane apekSA che. maherabAnInI rAhe lekhe meLavavAnI AzAthI pratiSThita lekhake para A aMka mekalAya che, dhaMdhAdhArIne temanI jAherAta ApavAnuM A sAdhana sAruM che tenI khAtarI mATe tenA para A aMka mekalAya che, jANItA gRhastha A mAsikanA grAhaka thAya tevI AzAthI temanA para A aMka mokalIe chIe. ane patrakAra badalAmAM pitAnA page amane ekale tevI IcchAthI temanA para A aMka mokalavAnI zarUAta karIe chIe. uparAMta je mAgaze tene aDadhA AnAnI TIkITa maLavAthI namUnA dAkhala aMka mokalI ApavAnI ame chUTa rAkhI che. te te upara sAe dhyAna ApavAnI araja gujArIe chIe. vyavasthApaka sAhitya svIkAra badalAmAM amane nIcenAM patro maLyAM che tenI upakAra sAthe neMdha laIe chIe. savistara nedha have pachI levAzeja. (1) zrAvikA-bhAvanagara, (2) kacchI jainamitra (muMbaI) (3) jaina (bhAvanagara) (4) jainazAsana (bhAvanagara) (5) jena kaeNnpharansa hera7 (muMbaI) (6) digaMbara jaina (surata) (7) jainadharmaprakAza (bhAvanagara) (8) buddhiprakAza (amadAvAda) (9) sundarI subodha (amadAvAda) (10) sAhitya (vaDodarA) (11) caMdraprakAza (vaDodarA) (12) dhanavantarI (vIsanagara) (13) bAlazikSaka (vaDodarA) (14) jIjJAsu (bhAvanagara) (15) khetI ene sahakArya trimAsika-vaDodarA rAjyanA DipArTameMTa oNpha kemarsa taraphathI taMtrI rA. pAdarAkara. pustako: nItimaya jIvana-lekhaka panyAsajI kezaravijayajI gaNi amadAvAda. kismata rU. 0-6-0. caMdracUDAmaNi-jainazAsanapatranI bheTa bhAvanagara. unmata rU.1-0-0. navajIvana-(nibaMdhane saMgraha-bIjI AvRtti) lekhaka ane prakAzaka . maNilAla mohanalAla pAdarakara muM. pAdarA. kimata 3. 1-0-0. premaprabhAva-lekhaka che. tArAcaMdra pipaTalAla aDAlajA ela. ela. TI. ema. vaDodarA-kimata rU. 1-0-0, Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhinandana-atrenA suprasiddha, anubhavI, bAhoza, vidvAna yuvAna jaina vaidharAja (pethApura nivAsI) zrImAna caMdulAla maganalAla eo zrImaMta gAyakavADa sarakAra emanA vaDodarA rAjya taraphathI levAtI saMskRta vaidakazAstranI atikaThina traNe parIkSAmAM uMce naMbare uttirNa (pAsa) hoI temane zrImaMta sarakAra taraphathI pAritoSika (nAma) paNa ApavAmAM AvyuM che. tame tamArA A yuvAna vaidyarAjane aMtaHkaraNapUrvaka abhinandana ApIe chIe, ane temanI jhaLakatI kAryada icchavA sAthe tamArI jaina komamAM evA aneka padavIdhare pAko evuM IcchIe chIe. ukta jena baMdhunuM jIvana caritra temanA phoTA sAthe AvatA aMkamAM vistArathI ApavAmAM Avaze. - taMtrI, humAruM jIvana ucca, rasIka, premI ane bhaktivAna karavuM che? to Ajeja maMgAva-ne jarUra vAMce ! zuM? navayuganA nava yuvAnonA jIvananAM piSaNarUpa sarvottama sAhitya navajIvana. (nibaMdha saMgraha) vaDodarAnA sAhitya rasIka divAna sAheba me. manubhAI naMdazaMkara mahetA ema. e. ela ela. bI. emane samarpita tathA vidUSi zrImatI a. sa. bahena zAradA mahetA bI.e. emanA vidvatAbharyA ughAta sAthe bahAra paDela A pustakanI prathabhAvRtti mAtra beja mAsamAM khalAsa thavAthI bIjI AvRtti hamaNAM ja prakaTa karavI paDI che. kalakattAnuM suprasiddha meDana rIvyu, sAhitya, caMdraprakAza, gujarAtI paMca, jaina, buddhiprakAza, sayAjI vijaya Adi mAsika tathA aThavADIkenA uttama abhiprAya dharAvatuM A pustaka vaDodarA rAjyanAM tamAma pustakAla mATe maMjura thayeluM che. (1) premamimAMsA. (2) sUphItatvajJAna. (3) mahAkavi DenTanuM jIvana. (4) kAlidAsane bhavabhUtinI tUlanA. (5) kAvyadevIne darabAra. (6) mahAkavi phiradausI. (7) tathA bharatakhaMDa ke AryAvarta A sAta nibaMdharathI vibhUSita navajIvana ekavAra avazya vAMco. lAyabrerIno zaNagAra ! strI tathA purUSanuM AbhUSaNa kIMmata-kAcu 5 rU. 0-12-0, pAka puDuM rU. 1-0-0. lakhe - maNilAla me. pAdarAkara. taMtrI-khetI ane sahakArya trimAsika, vaDodarA rASa.. vaDodarA-keThIpaLa, Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 0 0 0 0 340 315 304 0. 0 14 zrImad buddhisAgarajI granthamALAnA-pragaTa thayela grantha. jhaLyAMka, pRSTha kIM. rU. A. pA. 0. bhajana saMgraha bhAga 1 le .. * 0-8-0 1. adhyAtma vyAkhyAna mALA , 206 2. bhajana saMgraha bhAga 2 jo ... 3. bhajana saMgraha bhAga 3 je , 4. samAdhi satakama * 5. anubhava pazcizI... ... 248 6, Atma pradIpa * 0-8-0 7. bhajana saMgraha bhAga 4 che. 0-0-0 8, paramAtmadarzana .. 4. paramAtmajyati . 0-12-0 10. tabiMdu ... 11. guNAnurAga (AvRtti bIjI)... 0-1-0 12. 13. bhajana saMgraha bhAga 5 me tathA - jJAnadipIkA * 0-6-0 14. tIrthayAtrAnuM vimAna (AvRtti bIjI) ... 64 15, adhyAtma bhajana saMgraha .. ... 0-6-0 16. gurUodha... * * * ... 0-8-0 17. tatvajJAnadipikA ... .. 18. garlDalI saMgraha ... .. *** 18. zrAvaka dharma bhAga 1 le (AvRtti trIjI) ... ... 0-1-2 20, , , bhAga 2 ja (AvRtti trIjI) - . 0-1-0 21. bhajana padasaMgraha bhAga 6 The. ... 0-12-22. vacanAmRta - 388 . 0-14-0 23. vegadIpaka ... ... 0-14-0 24. jaina etihAsIka rAsamALA . .. * Y08 * 1-0-0 25. adhyAtma zAti (AvRtti bIjI) ... 132 0-3-0 26. Anandaghana padasaMgraha bhAvArtha.... * 808 - . 2-0-0 27. kAvyasaMgraha bhAga 7 mo ... 28. jainadharmanI prAcIna ane arvAcIna sthiti. 146 28. kumArapALa caritra.... .... 30 thI 35. gurUgItA... ... ... 300 ... . ... -4-0 35. paddhavya vicAra (AvRtti bIjI) * * * A nIzAnI vALA grantha zAlIka nathI. grantha nIcalA sthaLethI vecANa maLaze. 1, amadAvAda-"buddhipabhA" oNphisamAM 2, muMbAI-mesarsa meghajI hIrajInI kuM-che. pAyadhu. , zrI adhyAtmajJAna prasAraka maMDaLa-The. caMpAgalI. 3, punA-na- zA. viracaMda kRSNajI-The. vaitAlape. 40 40 ! 208 43 0 0 - 287 0 0 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tamAro dharma sAcave che? bhakSAbhakSathI bacavuM che? te A jarUra vAMce lAbha !! traNa peDhIthI cAlatuM! junuM, jANItu, vizvAsapAtra!! jena mAlakInuM pratiSThita auSadhAlaya!!! zrImaMta sarakAra sayAjIrAva gAyakavADa emanA taraphathI vaDodarA rAjyamAM levAtI saMskRta vaidakazAstranI traNe parikSAmAM uttirNa (pAsa) thaI pAritoSika (inAma) meLavanAra vaidya caMdulAla maganalAla (pI. vI. bI. Ara.) emanI khAsa kALajIbharI jAti dekharekha nIce cAlatI dhI rAjanagara Ayurvedika phArmasI mAM bhakSAbhakSanA vicArapUrvaka banatI zAstrasiddha eSadhio! jIvana! ravI, purUSa tathA bALakonI pAcanazakti sudhArI lehI vadhArI zarIramAMnA dareka avaevo majabuta ane puSTa karI, Arogya, AyuSya ane AnaMda Ape che. kI, ratalIA DabA 1 nA rU. 1-12-0. aMganAmata !! A davA strIonAM tamAma guNadardo maTADI lohI vadhArI saMpUrNa taMdurastI bakSe che. A davA khAsa strIo mATe amRta samAna pINuM che, ane pIvAmAM lahajajatadAra che. kI. zIzI 1 nA rU. 1-8-0. rasanAmata!!! hamArA bAlakone khAMDanAM kaphakAraka, raMgaberaMgI zarabatanAM nukazAnakAraka mizraNavALa bAlAmRta vigerethI bacAvavAM hoya te Ayurveda zAstranA AdhAre bALakone phAyadAkAraka auSaghethI taiyAra kareluM A amArU rasanAmRta tamArAM bALakane nirogI, puSTa, AnaMdI ane gulAbI herAvALuM banAvaze. svAdamAM madhura hAI baccAMo sahelAIthI hoMze hoMze pIe che. kI. zIzI 1 nA rU. 0-10-0. A sivAya A phArmasImAM bhasma, rasAyaNa, Aso, prajAzaya yAkutI, cUrNa, avaleha, muTikAo, tela, murabbAo, sutikAkavAtha vigere chUTaka temaja jathAbaMdha vecAya che. pi. pikIMga maMgAvanArane zira che. labe yA rUbarU maLo. rAjAmahetAnI poLa sAme rAjanagara Ayurvedika phArmasInA mAlIka amadAvAda, vaidya caMdulAla maganalAla. vI. pI.bI.Ara. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300OLUCK jaina prajA mATe eka nirbhaya ane bharUsApAtra ThekANuM! che ke jyAM agADI hatI - apaTuDeTa phezananA sonAnA:masIna paoNlIsa dAgInAo nI seMkaDo phezanono moTo jaththo taiyAra rahe che ! ane nirbhaya rIte tadanaja cokhkhuM ane saphAIbaMdha phensI kAma gharAkonA senAnuM kiphAyata majurIthI ghaNI ja jhaDapathI vAyadesara ane banAvI ApavAmAM Ave che. taiyAra dAgInAonI majurI kApI nANAM pAcho ApavAnI lekhIta geraMTI maLe che. iMglIza velarI, rogolDa javelarI, ane cAMdInI seMkaDo phezanebala cIjone jaMgI sToka taiyAra rahe che. khAsa vilAyatathI AvelA bIlIyAna kaTanA hIrAo, mANeka, pAnA vigere jhaverAtanuM kAma gharA ane vahepArIonuM sagavaDa paDatI rIte karIe chIe. raoNyala javelarI mATe. prAyaTara-jhaverI muLacaMda AzArAma vairATI. cireDa-amadAvAda, amadAvAda dhI "DAyamaMDa jyubIlI" prinTiMga presamAM parIkha devIdAsa chaganalAle chApyuM.