Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ varSa buddhiprabhA ( The Light of Reasoa ) brahmAnandavidhAnake paTutaraM zAntigradyotakam / satyAsatyavivekadaM bhavabhayabhrAntivyavacchedakam // mithyAmArganivartakaM vijayatAM syAdvAdadharmapradam / loke sUryasamaprakAzakamidaM 'buddhiprabhA' mAsikam // tA. 15 sapTembara sane 1964. [apha karo. paDayA para mAra nA pADu. kvAli. banIne phrApathI rAtA, manI kAcara vagara sarve; paDavA para mAra nA pADuM. nathI e bhaktanI zobhA; pacyA para mAra nA pADuM. nathI e buddhinI zaiAbhA; paDyA para mAra nA pADuM. rholAne jate haNavA; paDyA para mAra nA pAke pamyAne caDhAve che; paDyA paramAra nA pADuM. hane jAvA thatI icchA; pacyA para mAra nA pAlu. hune je cittamAM gamatI; pacyA para mAra nA pADu. dayAmaya santanu haiyu; paDyA para mAra nA pAdu karUNA rUce te sRSTithI lekhe; antaramAM. mAna dharIne vara haiyAmAM, nathI e zUnI zeAbhA, nathI e jJAninI zaiAbhA, parAkrama e nathI sAcuM, dharI sAjanya manamAMhi, ahA e nIcamAM nIce, dharI edArya antAM, bhavI che santanI zaeNAbhA, bhaNIne pADe sajjananA, prabhu mahAvIranA pagale, kharI rIte ciDhe tyAre, prabhu mahAvIranI vANI, tyajI mithyAtvanI kaheNI, kSamAM che vIranuM lhANuM', ahIM evI dazA varavA, bhaNyuM thArUM gaNyuM hArUM, buddhagdhi satya zikSAne, * 3 4 G < 9
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ budidhabhA. amArI nAMdha. vaDhyA. zrI muMbAI jIvadayA jJAna prasAraka kuMDa tarathI hiMduonA dhArmika tahevAra temaja jainonA paryuSaNa parvanA prasaMge dayALu gRhasthone eka niHsvArtha vinaMtI." e nAme TuMkamAM kaDa taraphathI thatA kAme ane baLatA jatA lAbA jaNAvI kharI jIvadayA karavAnA A krUDanA mULa hetune lai tene dravyanI sahAya karavA eka apIla bahAra paDI che. i sthaLe munirAtanA tat sabaMdhI yogya vivecanane lai sArI sArI rakana ekakI thaI ane mekalAI che ema khabara maLI che, paNa amee agAunA aMkanAM DanA rIporTanI noMdha letAM tenA uttama kArya viSe ane padhruNAti zubha prasaMge te kuDa tarapha madada mAkalI ApavAne jaNAvyuM hatuM tenA satkAra keTalA pramANamAM thayA che te have pachI vyavasthApaka taraphathI khabara maLe jaNAvIzuM, tepaNa jIvadayAnA nAme ekaThI karAyela rakamanA dhoDA gheDo bhAga A krUDane maLyA haze ema te krUDanA uttama kAryathI samAja jANItI thatI jAya che e uparathI kahI zaqIe chIe. jeoe tena na karyuM hoya ane jIvadayA nimitte paryuSaNamAM je dravya ekaThuM karyuM hoya te--athavA vAparatAM vadhyu hoya te-majakura kuMDanA vyavasthApaka dvega mekalI ApI peAtAnA gAma tarakatA ceDA paNa hIssA jarUra Apaze ema eka vakhata karIthI sucanA karavAtI agatya che. majakura apIla-vinatIpatra-neDe nAmadAra mahArAjA gAyakavADa sarakAre vyavasthApaka upara patra lakhI krUDanA kAryanI ucca kadara karI che te tathA che e gArDIyana putre ane sAMvartamAna patre hAlamAM je uttama noMdha prakaTa karI che tenI nakala vAyakanI jANa mATe prakaTa karI bahAra pADavAmAM AvI che. chApAvALA jenA mAlIka pArau che te madada tarIke rU. 50) kDane mekalI Ape ane vaLI vakhateA vakhata te kAryanAM vakhANu kare temaja 'gArDIyana' patra je vagavALuM prIratI patra che te paNa kTanI kArya paddhatinAM potAnA vartamAnapatramAM vakhANa kare e-majakura kuMDa ane tenA niHsvArthI, ane utsAhI vyavasthApakAne vaDu magarUra banAvanAra karI rAphAya nahi. amA A krUDanI uttarottara vadhu kate IcchIe chIe- daryA samAna phoi dharma nathI. '' 1'', manuSya dayA. A rIte ame vakhato vakhata manuSya dayA mATe-dhArmika badhuonI unnati arthe madadane hAtha laAvavAnI agatyatA viSe amAruM hRdaya prakAzatA rahIe chIe tApaNuM A prasaMge karIthI hRdaya preraNA kare che ke, sAta kSetre paikI je zrAvakSetra nirbaLa hAlatamAM haze te khAkInAM e kSetrA yathAsthita kAryasAdhaka rahI zakaze nahiM, mATe te taraphanuM durlakSa tyAgavA prathama jarUra che. paryuSaNamAM aneka sthaLe aneka prakAranA kAryAtI TIpe thAya che, paNa jJAnanA pracArArthe, sAmienI unnati arthe, vidyAdAna arthe tadana ni jevuM lakSa apAya che e InA jenenI utika zI rIte kahI zakAya ? ame evA dAkhalA banavAnI jarUra viSe kahevA lalacAie chIe ke, amuka gAmamAM jJAna maMdIra mATe mATI rakama ekaThI thai, amuka gAmathI sArvajanika jaina saMsthAjhmA jevI ke, kAnaransa sukRta bhaMDAra krUDa, jaina erDoge, anAthAzramo, vidyAzALAo, hunnarazALAe, kanyA
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ amArI noMdha. 167 zALAe, strI rALAo mATe moTI rakamonI mA mekalavAmAM ke ( potAnA gAmamAM hoya tene ApavAmAM AvI. zuM ApaNe jaina patramAM munirAbvenA vyAkhyAneAnA dhvanIthI mAtra khAlI cothA ArAnA AnaMdanI vAte je kAgaLAmAM arasaparasa lakhavAmAM Ave che ane jainapatromAM paNa prakaTa thAya che teTalA mAtrathI zuM jaina kAmanI ane jainadharmanI unnati jaii zakIzuM ? hRdaya tene javAba nakAramAMja Apo, pavAdhIrAja paryAvaNamAM karavAnAM kAryA mATe varttamAnapatromAM ane khuda munirAndenA mukhe je sAMbhaLyuM che te hajI tAjI ja haze ane tadbhAga zrAvakoe yadhAzakti potAnI zaktino sadupayoga karyAM harI; paNa prazna udbhave che ke, amuka sthaLe amuka aThThAi thaI, te upara amuke ( sAdharmika vAtsalyane sa`kucita artha jamaNavAra eTaluMja samathya ) navakArasI karI, vaLI 100 ke 500 athavA tethI paNa adhika, dravya kharcI ( satya bhAvArtha upara khyAla karyAM vInA mAtra grahaNIne satAvavA) pALAdi ghera padharAvI, prabhAvanA ! pharI yAda hakIkatA jema prakaTa vA pAme che tenA ame virodhI navA khratA nathI,-zakti anusAra bhale hA, paNa ame ema kahevA mAgIe chIe ke; ukta kAryAnI sAtheja-manuSya taiyAnI pASaka saMsthAAne majakura rIte caDasAcaDasI yukta mA apAyalI zuM nahi sAMbhaLIe ? zuM patrakAre tevA samAcAro vadhAre prakaTa karavAne bhAgyazALI nahi thAya ? anubhavInuM mAnavuM che ke tema thavuM jeraze. jeTalI dIla te mATe thAya che teTale samaya ApaNe AgaLa vadhatA aTakelA chIe ema samajavuM, mATe adhiAyaka pratye kANuM ke mahAtmA muninonI AMtara dhvani tamArge vizeSa prabaLa vege kAma kare ane tenI kAryasAdhaka asara zrAva upara jaladI thAya!! rIporTa jotAM jaNAya che ke, naDIAda hiMdu anAthAzramane sane 1912-13 ne te saMsthA 1908 mAM sthapAyA bAda vyavasthApakAnI khatathI anAyAnA rakSaNArthe udAra gRhastho pAsethI sArUM dAna prApta karI zakI che ane hetu anusAra anAthAzrama-kaoNnpharansa. teNe upayoga paNa karyo che. eka suMdara makAna taiyAra karI zakAyuM che temaja jamIna vagere paNa dAtAo taxnI madade maLI che. silaka vadhu jaNAtI nathI paNa rame vrutta e sthiti na bane ane sArI vyavasthApUrvaka paramArtha STie kAma karanArane tyAM sudhI sadbhAva haze tyAM sudhI kharca pramANe madada maLaroja; ema tenA rIporTamAM hiMdustAna uparAMtanA dezAvarathI maLelI madada khAtrI Ape che. darekane kAna vhAluM lAge che vaLI asurethI paNa muktikAjanI kAryapaddhatie. hiMdavAsI ne AvAM kAme upADI levA lalacAvyA che ane nAnA moTA dAnezvarIe paNa have manuSyanI kharI yA anAthAzramo ane yokano vaDeja thaI zake che tathA vidyAdAna, annadAna; vastradAna, ASI parINAme vItadAnanA mahad punyanA bhAgI thavAya che ema samajavA lAgyA che. rIporTavALA varSanI Akhare 64 nI saMkhyA anAtha ane apagAnI jaNAvI che. Ave samaya kyAre prApta thAya ke hiMdu potAnI bhUmI uparaja anAthA hoyaja nahi evuM sadbhAgya prApta kare ! paNa mAM Azraya vInAnA rakhaDatA, are bhukhe maratAnI saMkhyAnI pAra na hoya tyAM A AzA vyartha che, ane tethI smAzrame ane be gAnI vizeSa
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA. pramANamAM jarUra che ema svikAravuM paDe che. amArI yAda mujaba ApaNu tarapha sArvajanika Azrame amadAvAda, muMbaI, naDIAda, suratamAM ja che. dakSiNa ane baMgALamAM bIjA paNa che. vaLI kAThIAvADamAM thavAnA samAcAra jaNAyA che, jyAre prema komanA mATe judAM paNa keTalAMka hayAtI bhogave che. A badhAnI konpharansa thaI kaMI vadhu saMgIna rIte kArya karI zakAya te ThIka, ema dhArI A anAthAzramanA vyavasthApakoe A sapTembara mAsanI Akhare muMbaI ilAkAnA anAthAzramanuM konapharansa meLavavAnI khabara bahAra pADI che; te tarapha dareka AzramanA vyavasthApake ane sahAyanuM lakSa kheMcavAne jarUra vIcArIe chIe; kemake bhegA prayane thoDA kharca vadhu phaLa meLavI zakAya che. eka AzramamAM pa0 nI saMkhyA hoya ane tenuM kharca mAsIka 2, 250) AvavuM heya te 100 nI saMkhyAmAM rU. 500) nahi paNa rU. 400 ane kadAca tethI evuM paNa AvI zake che mATe samudAyane vadhAre guMcavADe ubhI thAya tevA aneka ane aneka rIte meLavAtA dAnenA badale cekasa amuka prakAre ja nakkI karavA, eka Azramane ATalI madada ane teTaluM kharca joIe ja, arasaparasa eka bIjAne amuka rIte sahAya ApavI vagere A konapharansa vIcAro karavA, ane tahmAmAM prayAsa cAlu rAkhe jarUrI che. . AvI saMsthAone lAbha meLavavA AvanAra marajI mujaba saMsthA cheDI jAya che ema joI kheda thAya che; kAraNa rIporTavALA vamAM 44 navA AvyA tyAre 30 judA judA kAraNe saMsthA choDI gayA. Ama dara varasa cAle to vyavasthApakone saMgIna parINAma batAvavAnuM sAdhana ochuM thAya. uge lAgavA sivAya nAsabhAga jevI sthiti mATe aMkuza muka joIe. muSTidAna jo ke ApanArane jarA paNa bhAre paDatuM nathI paNa kahAvuM saMgharavuM ane pahoMcADavuM jema agavaDa bharyuM che tema udharAvavuM saMsthAne kharcALuM thaI paDanuM mAluma paDe che. vIjhITamAM moTe bhAga anubhavI na hovAthI mAtra uparanuM joI khuza thaI vakhANaja kare che jyAre thoDo bhAga khoDakhAMpaNa je nArAjI prakaTa karanAro hoya che paNa bArIkAdhvI saMsthAnI Avaka, jAvaka, anukuLatA, ane vyavasthA tapAsa caya abhiprAya sAthe vyAjabI sucanAo karanAre bhAga ghaNeja thoDe che ane kharI rIte saMsthAe nA hItanA artha tevAonI vadhAre jarUra che. rIporTanA 4 25 me mI. bhegIndrarAva dIveTIne abhiprAya prakaTa thaye che tevA abhIyAnI yAne sucanAonI jarUra che ane tevI sucanAo pikI vyavasthApake e zuM pheraphAro ane vicAra karyA che te rIporTamAM jaNuvavuM joIe chIe. sekreTarIo jaNAve che ke " AmAMnI heTI sahAya sAdhAraNu janasamAja taraphathIja maLI hatI. zrImaMto nIja sukhamAM anyanAM du:khane helAM vIsarI jAya che, jyAre sAmAnya varga pitA karatAM ochI sukhI evA duHkhI jane pratye prema ane anukaMpAnI bhAvanAne sadA pitAnA hRdayamAM sthAna ApI zake che. prema ane dayAthI ApeluM eka pAInuM dAna paNa vizeSa phaLaprada che. Arya bhUminA karNAvasthAne pAmelA janasamAjamAM A prema ane dayAnI bhAvanAnuM sAmAnya rIti astitva joIne AnaMda nahi thAya ? anAtho pote sanAtha samaje emAM zuM Azcarya?" A vAkya sAmAnya varganI kharI kadara bajhI che jyAre moTA zrImaMta vargane anya
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pustaka parIkSA. ra kAryAmAM lakhaTa kharcA karAya che te rIte-AvA paramArtha kAryomAM manuSyanA hitanI khAtara sabaLa hisso ApavAne namra apIla karI che ema samaya che, tethI vizeSa na jaNAvatAM mI. dIvIonA zabdomAM kahIzuM ke AvA AzrameAnI ahura jarUra che ane jenI raMgamAM dikhAtAnuM hI vahe che teNe te yathArAkti madada karavI je e. -- pustaka parIkSA. uttamodhana(puSTa 120-kI. amRddha )----sAlIsITara mI. meAtIcaMdra gIradhara kApaDIyAnAM marhuma mAtuzrI khAi samarathanA smaNuM theM-punyArthe pragaTa thatA * bAI samaratha smArakamALA nA cothA maNakA rUpe majakura grantha te mAtAnA caraNa krikA-suputrAe prakaTa kayeryAM che. A agAu traNa maNukA ( 1 ) gIta sa Mgraha ( 2 ) ajanA suMdarInI kathA (3) sthulIbhadranI yAvela ema prakaTa thayA che. majakura traNe muka nAnI e karmAnI che jyAre A cothI muka moTI 8 kurmAnI sArA kAgaLa upara sArI kapAi ane jADA puvALI prazna thavA pAmI che. kharekhara potAnA uSagArIe ane sabaMdhInA smArthe dArA rUpInA anya mArge vyaya thAya che te karatAM A mArga 1 ane parate vadhu hItAvaha che-upayAgI ane anukatISa che. "3 uttama bedha e buka nI kApaDIyAnA adhu mI. uttamacaMda gIradharalAlanA 18 varSanI laghu vaye thayelA akALa mRtyu bAda temanA mitra maMDaLe uttamanA sadvicArAnA sagraha rUpe prakaTa karI hatI jenI mAgaNI vizeSa thavAthI majakura smAraka mALAnA cothA macchukA rUpe (trIjI AvRtti ) samarathanAM suputrae pragaTa karI che jema mItrAe sadguNI mItra pratyenI pharaja chAtI che tema bAMdhavee sadguNI bAMdhava pratyenI premabharI lAgaNI prakaTa karI che. mI. uttamanuM anana vRttAMta zvetAM ane tenI 18 varSanI bALavaya tarapha khyAla karatAM, prIvIyasanI parikSA mAna sahita pUrNa karI inTaramIDIyaTamAM dAkhala thayA te InA sAthe 11 varSanI ummarathI dhArmika dRDha saMskAra thavA ane dhArmika tathA iMglIza abhyAsa kALajI pUrvaka cAlu rAkhavA uparAMta, sabhAmAM raso bhAga lai upayAgI--vicArazIla carcA karavI, na kAnakaransa ane nezanala keMgresa jevA mahA maMDaLomAM bhAga levA e kaMI jevu tevu kArya kahevAya nahi. tenA keLavaNI ane gRha sasAra jevA agasanA viSayo upara temaja prema, maitrI, pharaja ane sAmAnya nIti uparanA vIcArone saMgraha avaletAM ema kahIe te atizayekti kahevAze nahi ke bALa vaye chatAM vicAre-AcAra-pakava buddhivAna puSa hatA ane unuM puSpa cuMTAI gayuM na hota te vizeSa sugaMdhanA lAbha potAnI mane jarUra Apata. A kathanane mI. mAktika ane prephresara yu!hAusanA patrA je A bukamAM pragaTa thayA che te TakA ApavAne puratA che. AbunI jema vizeSa nakalA prakaTa thAya ane khAsa karI yuvAna vidhAryAM vargamAM vizeSa vAMcana karAvAya to teone khedha levA, anukaraNa karavA, ane grahaNu karavA yAgya temaja prakAzakanA zabdomAM pharIe te "vatanA amuka sucavaNa bharelA savAlo ukelavA " A buka atyaMta upayogI thaI paDaze.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA. atyaMta nAnI buka karatAM betraNa bhegI sArA rUpamAM eka prakaTa karavAmAM Ave to vadhAre sArU ema amArI sucanA che ane dhArIe chIe ke prathamanA traNe maNakAnI nI AvRtti e rIte prakaTa thaze to vadhAre kIka thaze. mI, kApaDIAe A rIte pitAnI sa gata bahena seMghInA namItte paNa be buka pragaTa karI che. je mArganuM anukaraNa karavA ame vAMcakanuM lakSa kheMcIe chIe. gmAtrA pravA5 (pura 208 pra. jaina zreyakara maMDaLa ) lagabhaga 1300 varSa upara vidyamAna, navAMgI TIkAkAra zrImad abhayadevasUrinA zikharana zrI hemacaMdrasUrie A graMtha muLa mAgadhImAM racelo che ane te upara jInabhadrasUrinA ziya mahopAdhyAya zrI marajIe saMskRtamAM TIkA karI che jenA AdhAre muni maharAjI kapuravijayajIe sArabhUta sarala vyAkhyA karI che je grantha ukta maMDaLa taraphathI eka sa sthanI Athaka sahAya vaDe 18 mA grantha tarIke prakaTa thavA pAmyo che. aneka kAryomAM veNacaMdabhAInuM prastha prakAzakanuM paNa A eka kArya che. grantha uttama che, te ja rIte gurjara bhASAmAM munizrI kaSpharavijayajIe TuMkamAM paNa saraLa rIte samajI zakAya tevuM vivecana karyuM che. grantha gauravAdinA kAraNe prAsaMgIka daSTAMte--kathAo bahuja TUMkANamAM mukI che je ochA abhyAsI jenone tathA jainetarone AdarUpa thAya tevA rUpamAM thoDoka paNa vistAra karAyo hata to vadhAre ThIka hatuM. graMthanuM mULa nAma upadezamALA che paNa zrImAna dharmadAsa gaNi viracina prasiddha upadezamALAthI judo oLakhAvavA mATe kartA purUja grHDha nAma ApyuM che. kharekhara saMpUrNa dhyAnapUrvaka manana tathA nirIyAsana karanArane A saguNa rUpI puSponI mALA svaguNuM-AtmaguNa prakaTArthe uttama sugaMdha apezeja. granthamAM nIcalA vIza adhikAra che (1) ahiMsA (2) jJAna (3) dAna (4) lIla (5) tapa. (6) bhAva. (7) samyakatva zuddhi. (8) caritrazuddhi. () Idriyajaya. (10)kavAya nigraha, (11) gurUkuLavAsa. (12) svadevanI AlocanA. (13) bhava vairAgya. (18) vinaya (15) vaiyAvacca (16) svAdhyAya (17) anAyatana tyAga (18) parama vivAda nivRtti (14) dharma sthiratA, ane (20) parijJA (anazanarU5) ema adhikAra che, dharmanuM mULa ahiMsA che. jenuM satya svarUpa jJAnavaDe jANuM zakAya che ane dAnathI tenI vRddhi thAya che jyAre te zayala sAthe hoya to bAkI zuM? arthAta suvarNa ane sugaMdha tulya bane. zIla ratna je tapayukta hoya te te vizeSe karI karma nirjarA mAM thaI zake pazu te dareke zubha bhAvapUrvaka na hoya te zelaDInA puSpanI pade niLa thAya ema granthakAra prabodhe che. tyArabAda zubha bhAva jAgRta karavAnI AvazyakatA jaNAvI tenA 14 hetuo-mArge jaNAvyA che. jemAM samyakatva zuddhi upara vivecana karI cAritra zuddhi upara kukamAM paNa uttama ane upayogI vivecana karyuM che je tarapha cAritramAM sthita ane cAritranA khapIjanenuM ahAza lakSa hovuM jarUrI jaNAya che. TuMkamAM A grantha vAMcatAM kartAnA hRdaya bagIcAnI vizALatA ane ucatA jaNAI Ave che. AvA aneka ane apUrva pratye potAnA vizALa jJAna ane guNanI vAnagIrUpa pUrvAcA raci gayA che paNa temAM vRddhi thavAnA badale kALanA zaraNe moTe bhAga che paNa jaLavAI rahela bhAga paikI thoDe thoDe bhAga judI judI saMsthAo bhArate prakaTa thavA pAma je kaMika saMpa thAya che.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ pustaka parIkSA. 7197 A granthanA aMte mULa mAgadhI bhASAmAMja catunta-nava-kSapAne nAmaka grantha je 38 gAthAnA che te mULapeja mukyA che-anta samaye sarva chaThThAne khamAvavAne A grantha che, tenuM vivecana karAyuM hatu te vadhAre upayoga thAta. na AtmAnaMda samA-bhAvanagara. ukta sabhAnA trivArSika rIporTa sa. 1966 - 27-8 nA prakaTa thayA che ane te abhiprAyArthe prApta thayA che. lagabhaga 22 mahIna vyatita thayA bAda sabhAnA kAryoMmAM keTale vadhAre thaye haze te jANyA vInA virodha jI. vavuM ucIta jaNAtuM nathI te paNa rIperTa uparathI ema te! kahI zakAya che ke nyAyAM nidhi zrImadvijaya sUrizvara ( AtmArAmajI) nA atyaMta upakArane jAgRta rAkhavA tema zrI taraphanI bhaktine la, ( gurU smaNArthe ) A sabhA saMvata 1952 nI sAlamAM sthApana thai che ane karma karI AgaLa vadhatI jAya che. sabhAsadonI saMkhyA chellA varSomAM asAdhAraNa vadhI che temaja pustaka prakaTa karavAnuM kArya paNa teja pramANe vadhatuM jAya che ane tema thavAmAM kRpALu gurUzrInA parivAranI moTI sahAya maLI che ema rIperTamAM jAvyuM che. sabhAnA vyavasthApako udAra vIcAranA he guru bhakti paNa tArIka lAyaka khajAvatA jAya che. AtmAnaMda sabhA, Atma prakAza mAsIka, AtmAnaMda bhuvana, AmAnada jaina kI pustakAlaya ane lAyabrerI, e kAryAM uparAMta zrI zatruMjaya tIrtha upara daravaryuM ja AtmAnada jayaMtI uttama rIte ujavavI e uttama bhaktinI nIzAnI che. razarUvAtamAM mAka pragaTa karavA uparAMta surizvara racita pustakA prasiddha karyA hatAM. hAla temAM meTA vadhAre thatA jovAya che, kemake pUrvAcAryA kRta bhAgadhI saMskRta, muLa-avasUri ane TIkAnA granthe pragaTa karavAnu kArya hAthamAM sArUM cAle che. anya sabhAnI sAthe AvI nAna vRddhitI harIpAI prasaMzanIya che. ane sabhA granthe prakaTa karavA tarake hAlamAM jIdI jhudI rIte paNa sArA pramANamAM dhyAna Ape che. hajI pUrvAcAryonI kRtie besumAra che, je zuddha ane uttana rIte vadhu prakAza pAme tema vadhu lAbhanna che, zrI pustakAlayane maheLA lAbha levA arthe 3. 3200) nAM pustakA bhAgyeja puratAM gaNI zakAya. munizrI pAsenI hasta lIkhAna pratA uparAMta jaina ane bIjA granthAthI tene eka bhavya pustakAlaya banAvavAnI jarUra che, mukha, amadAvAda, surata, vaDAdarA, pATaNa, bhAvanagara, ityAdi mATA sthaLAe tema thavAthI dhaNA lAbho dRSTigocara thaze, mAsIkamAM marhuma jaina jillAmAkara vakIla muLacaMdabhAInI kalama je nIDaratAthI dekhAva ApatI hatI tat prakAre hAlamAM jaNAtuM tathI, tApaNu tenA matane sekreTarI mI. valabhadAsa jAgRta rAkhe che ema jaNAya che. grAhakonI saMkhyA jotAM tenu kada badalavA sAthe lekhakAnI anukuLatA hoya te pRSTa vadhArI navIna ane vadhu vAMcana ApavAne ta'trI tajavIja karaze ema cchiIe chIe. rIporTa dara varSe prakaTa karavAmAM Avaze teA sabhA vizeSa lAbha prApta karaze. zAtrAmAjI ane navAna--rAjakoTa. nA rIporTa sane 1912 nA akaTombara sudhInA tathA cAlu mahinAmAM bahAra paDela. apIla jotAM kAThIAvADanA madhya ndu tarIke ane te vibhAganA mATe keLavaNImAM dareka sAdhanA dharAvatA rAjakaoNTa zaheramAM chellA sAta varSathI upalI bega cAle che ema jaNAya che, apIla ane rIporTa jotAM krUDa kaMI nathI tema
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA --- - - - - - - - - - -- --- --- - - - - - -- - - - - - - - - - - - --- - kharca vadhatuM jAya che je pramANe mAsIka Avaka paNa vadhavA jarUra che. mAtra rAjakoTa sIvAyanA vaNika baMdhuoe haju te tarapha khyAla karyo nathI e khedajanaka che. ema dhArI zakAya che ke gayA paNa vakhate apIla karavAthI jema thoDI paNa madada maLI hatI ane temAM strI varga paNa hI A hato tema kamITInuM eka DepyuTezana rAjakoTanI AsapAsanA gAmomAM ane jAmanagara, gaMDaLa, morabI Adi maoNTA rAheramAM eka vakhata karavA nIkaLe to mAsIka madadamAM ghaNo vadhAro thaI zake, uparAMta makAnanI agavaDatA paNa dUra thaI zake. vyavasthApaka kamITI ochI Avaka chatAM rANuM kArya kare che paNa vadhAre Avaka thAya tema karavAnI jarUra che, kAraNa hAla 41 gAmanA 68 vidhArthIo che ane vadhAre arajIo AvyA kare che ema jaNAya che. kharuM che ke jIvadayAnA mukhya aMga samAna manuzkayAnA eka uttamamAM uttama sAdhana tarIke AvI $ga jevI saMsthAone vadhu vizALa ane saMgIna banAvavA prathama jarUra che. vaNi, jene temAM paNa bane phIrakAe sAthe chatAM, keLavaNInuM kAThIAvADamAM rAjakeTa e mukhya sthaLa chatAM, vaLI rAjakoTamAM keLavaNu pAmelA vaNikenI pharI saMkhyA chatAM A bega mAtra 3-4 hajAra jeTalI ja rakama dharAve e vIcAravA 5 che. naDIAda hIMdu anAthAzramanA dhoraNe amuka rUpIA ApanAranA nAmane eka eraMDA ityAdi yojanA ubhI karavAmAM Avaze te mAtra kAThIAvADamAMthI ja makAna mATe joItI pacIseka hajAranI rakama maLI zakaze ema dhAravAmAM nathI dhAratA ke bhula thatI hoya. kacchI vIzA osavAla jena pAThazALA-muMbaI (rIpa saM. 1869 32) A rIpe jotAM A pADazALA dhArmika ane vyavahArIka gujarAtI sAtamA dhoraNa sudhI ane iMglIza trIjA ghara sudhI zIkhavavAnI vyavasthA rAkhelI che. varSa Akhare 183 vidhAthaonI saMkhyA jaNAvI che. vacagALe 220 sudhI thai hatI. AvI pAThazALA kacchI dazA evA paNa calAve che. je bane maLI calAvatA hoya to kharcamAM ochAza thavA sAthe vadhu saMgIna kAma karI zakAya ema rIporTa jotAM jaNAya che. rIpeTavALA varSamAM rU.2 150) nA Azare kharca thayuM che ane TrasTIe vyApArI lAInamAM phuDanI 3 papa000) nI rakama che te rAkI hovAthI 3 3250) jevI sArI rakama vyAjanI utpanna thaI che. parIkSAnA pariNAma tarapha najara karatAM cha3) TakA pramANa sArUM ja gaNAya. dhArmIka pustaka eka gRhastha tarakathI maphata purA pADavAmAM Ave che ane te haju cAlu che. jJAtijane dravyanI sahAya ApatA rahevA sAthe tenI vakhato vakhata mulAkAta laI zikSaka ane yavasthApana vadhAre utsAha Apa jarUrI che. rIporTamAM pAThazALA, lAIbrerI ane tenA aMgenA dhArAo zikSaNanAM ghara, parikSAnuM pariNAma, abhiSA, kamITInI mITI ItyAdi vIgate jaNAvyuM che. kharuM che ke "jJAna levuM, jJAna levAnAM sAdhano ApavAM, jJAna lenArane dekhI rAjI thavuM e mahA puNyakAraka che." AvI dhArmIka sAthe vyavahArIka zALAonA vadhAre nahi te meTA sthaLoe to khAsa jarUra che tema thaze tyAreja dhArmIka zikSaNa ekaja rIte kramasara ApavAnI anukuLatA thaze ane te mATe karavAthI vAMcanamALAonuM paNa sArthaka thaze.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNuM jIvana ApaNuM jIvana ! KC We are living in an age of transition. There is a want of harmony between our faith on the one hand, and our knowledge and life on the other, --]). I{ding. *Philosophy of Religion." ApaNe sakrAntinA (rUpAMtaranA ) kALamAM rahIe chIe. eka tarapha ApaNI zraddhA ane khIjI tarapha ApaNuM jJAna tathA jIvana e vacce vivAda (virAdha) che. ApaNAM jIvana te te cIlA raNuDamAM dorAya. 22 rC/ 13 zrIyut govardhanarAma, manuSya jAtanuM jIvana bhinna bhinna prakAranuM che. manuSya prANInA janma je deza tathA kuTuMbamAM thayeA haiya, te sayogane lIdhe manuSyanuM jIvana eka prakAre maryAdita thAya che, to paNa vana kevI rIte doravavuM, tathA gALavuM e keTaleka aMze dareka nANusanA hAthamAM che. sukhI jIvana te kayuM? tathA kevI rIte jIvana sukhI thaI zake ? e mahAna pratAnA jeNe samAdhAnapUrvaka nirNaya karI jIvananA pravAha purA karyAM te kharA bhAgyazALI ! bAkI dunIAmAM janmI jaMdagI purI karI. kATI prANI cAyAM gayAM ne cAlyAM jaze. tevA prANInA janmathI dunIAne zA AyadA? tathA peAtAnuM sAkSya zuM? Adhunika jana samAjanuM jIvana kevu prakAre cAle che te tapAsIe. dareka dezanA lekanI prakRti tathA jIvana judA judA prakAranuM che. e sUtra prahaNa karI vijJAnazAstra tathA nyAyazAstranA niyamAnusAra manuSya jIvananAM vargikaraNa tathA TraeNdhikaraNanI rIte vividha vibhAga pADI zakAya. prathama darzane jIvananA mukhya vibhAgo nIce pramANe thai zakeH~~ 1. (a) Arthika (laukika, vyAvahArika, (ba) dhArmika (pAralaukika, Adhi bhAtika). bhAtika). ra. (a) svA. 3. (a) kuTu khIka. 4, (a) grAmya, 5. (a) zArIrika. 6. (a) AMtara. A vibhAgonA peTA vibhAga thai zake. khAdha nathI. eka ekamAM samAna tatvA rahyAM che. mejanA che. (ba) pArthika. (ba) sAmAjIka. (a) nAgarika. (kha) mAnasika, (ba) bAhya. A vibhAge paNa paripUrNa ke anyAnya A te vividha prakAro sucavavA eka Arthika eTale ! dunIyAnA pracAramAM rahI aihika viSayomAM parAvAI artha (dravya)nI lAlasAvALuM, vyAvahArika; dhArmika eTale dunIyAmAM rahI athavA vIrakta thaI svAMtaHkaraNa mAnya dharma pramANe vartanavALu, athavA dezakALa sthiti anusAra dharma mAnanArUM Arthika jIvana viSe
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabA. vicAra karatAM prathama prazna ubhave che ke hAlamAM janasamuhanI Arthika sthiti kevA prakAranI che? ke pAse vyavahArIka jIvana gALavA puratuM ke lokopayogI Azika. kAmamAM vyaya athavA saMnati lAbhArthe saMcaya karatAM vadhe eTaluM che? hiMdustAnanA lekonI Arthika sthiti, pacAsa varSe para hatI tenA karatAM sudharI ke bagaDI che e bAbata athe zAstrI ane rAjanItijJa purUSomAM matabheda cAle che. ekaMdara vastInuM pramANa laI sarAsarI rIte dareka manuSyanI vArSika upaja pahelAM karatAM ochI thaI che evo eka prazna che. bIjo mata evo che ke sarerAsa upaja vadhI che. deza paradeza joDe vyApAra saMbaMdhane lIdhe lokomAM paiso vadhe che, tathA lekinI vyaya karavAnI zakti tathA valaNa vadhyuM che. A mahAna guMcavaNa bharelA praznane saMtoSakAraka nirNaya karavo e muzkela che, te paNa ATaluM te dareka pakSa kabula karaze ja ke jarUrIAta vastu tathA anAja jevA khAdya padArthonI kImata vadhI che, eTale te pariNAma te ekaja AvyuM. kAraNa ke divya caddhinA pramANamAM vyaya vadho, eTale sAdhAraNa varganA tathA garIba varganI Arthika sthiti tevI ja rahI. balake kaMIka utarI. dravyavAnanI vAta judI che. temane padArthanI kiMmatane vadhAro asara karatA nathI. madhyama vargane cAkarIAna varga tathA vyApArI varga, majura tathA kheDuta varganI sthiti kevA prakAranI che ? cAkarIAta varganA pagAramAM vadhAro thaye che tathA majuronI rojImAM paNa prathamanA karatAM vadhAre thayo che emAM zaMkA nathI. paNa vyaya tathA padArthanI kiMmatamAM vadhAro thayo che eTale ekaMdara rIte A baMne vanI sthiti sudha ravAne badale dayAjanaka banI che. kArIgara tathA majura varganI dainika rejI vadhI temAM vanyuM zuM? sAMja paDatAM kAmaparathI chuTIne gRha tarapha jatAM jarUrIAta vastuonI kharIda karavAmAM roja purI thAya che. muMbai jevA moTA rAheromAM baMdhAtAM makAnamAM bhramamAM rokAyelA kArI. ga, suthAra, kaDI, salATa vagere ghaNuM lekanI rejI vadhI che. e kharuM. dezamAM paNa kArIgara lokone roja vaLe che e satya che, paNa temAM phAyado zuM? jyAM sudhI 5nI kharIda karavA izakita vI nathI sAM sudhI rejane vadhAre nakAmA che, vyApArI varganI sthiti tapAsaze to zuM jaze ? paradeza joDe vepAra saMbaMdha vadhavAthI AyAta tathA nikAsanA vepAranI vRddhi thaI che. e svikAryA vinA chuTa nathI. rU kAMtavAnA tathA jApha kApaDa vaNavAnA kArakhAnAMo sthapAyAthI lakSAdhipatienI navina varga janma pALe che e satya che. evAM kArakhAnAM dezamAM vyApArI varganI thavAthI majura tathA cAkarane navo varNa thaye che. temAM paNa khetI dhdhiti mukIne meTA zaheramAM baMdha jagyAmAM kalAke laganuM kAma karyAthI e varganI zArIrika sthiti kevA prakAranI thAya che tene vicAra karazo to jaNAze ke mIlana kAmadAronI ekaMdara sthiti sukhI nathI. pazcimanA sudharelA saMpattivALA dezomAM kArakhAnAnAM kAma karatA hajAre majura vanI sthiti tathA 'dagIno dayAjanaka citAra vAMcyuM haze tene hiMdustAnanA A varSanI dI tathA temanI hADamArI tathA saMkaTane khyAla AvI zakaze. hAlamAM vepAra zAmAM AvI rahyA che ? vagara mahenate so karI khuba paise meLave te moTA vepArI. pachI game te yukita vAparavI paDe, asatya bolavuM paDe, prasaMga Ave devALuM
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNuM jIvana. 15 kADhavuM paDe te aDacaNa nahi. thoDI athavA vadhAre muDI rokI, jAtamahenana tathA vyavahArika he zIrIthI vepAra kara e to have phakta dukAnadArIja gaNAya che. kharuM nAma to tyAre ja thAya ke thoDA vakhatamAM jathAbaMdha sA karI lakSAdhipati bane. pazcima tathA anya deza jeDa saMbaMdha karI AyAna nikAzanI piDhIo khAlI kAmakAja karavAmAM Ave che te vAstavika vyApAra che. hiMdustAnamAM mukhya baMdaro jevAM ke muMbaI, kalakattA, karAMcI, tyAM AvA vyApAranI peDhIo ghaNI nIkaLI che, ne te loko sAro vepAra kare che. tathA dravya prApti ane patikA sArI meLave che. asala je zarAphanI peDhIonI huMDI AkhA hiMdustAnanAM cAlatI, tevI peDhIe baMdha che. tene badale navina paddhatine beMka sAsa dAkhala thayA che. A dhaMdhAmAM dezanA kArabhAravALI hamaNuM saMkhyAbaMdha beMke sthApana thaI che. tethI dezIonAM nANuM rokavAnAM sAdhane maLyAM ema gaNatuM ne aneka mANasane racha paNa maLI hatI. beMkonI sthiti tapAso. dareka beMka pitAnI AMTa ane gharAka vadhAravA, ejaTadalAlone e vadhAranIja cAlI. vizvAsu ane ajJAna saMbaMdhIone lokone meTI maTI baDAIe mArI, temanA dravyanI salAmatInI jAmInagIrI ApI. cheDe vyAje nANAM meLavI vadhAre vyAja upajAvavAnuM zarU thaI gayuM. vyAja sAruM vAcavA mAMDayuM (pachI aMdara game te | dazA hoya ) eTale zeranA bhAva paNa vadhyA. eTale janasamAjamAM benkonI sthiti. vadhAre ne vadhAre vizvAsa besate cAlyo. aneka rAMDarAMDo-vepA rIo, sagI ne maMdira tathA dharmazALAonAM salAmatI zelatAM nANAMthI beMkonI trIjorIo tara thaI. dhamanA jame mAMDavuM ne vyAjanA lobhamAM dhIravuM. phezanebala eDIse. bhAre pagAra ne jAherakhabarenA kharcane pahoMcI vaLavA uparAMta cInanA) sAhukAra taLe dabAI pahelAM nANAM je Dube te udhAra khAte lakhAya. beMkanA menejara, DAIrekaTare tathA oDITara pitAne mATe agara sagAne mATe che vyAje, anyanA nAme saMkhyAbaMdha nANuM upADe te paNa udhAra bAjueja cItaravAnuM. sahisalAmatI sArU vyAjane niyamitapaNAnA lebI mANasonA kamanasIbe udhAranuM palluM namanAM te beMka (lAcArIthI ) lIkavIDezanamAM laI javAmAM Ave che. zerahelpare ne mAMganArAo marI jAya che. tene dhake. anya benkone paNa lAge che. jemAM beMkanA vahIvaTa karanArAone snAna sutaka enDru ja Ave che. jenA dAkhalA A varSe bhArate ghaNu purA pADayA che. kArakhAnAvALAe zarUAtamAM sAro napho meLavyo. tathA hajAro bharIo lokone rejI maLI. hAlamAM amerikA iMgleMDa tathA jApAna joDe sarasA sarasone lIdhe A udyoga paDatI sthitimAM AvyuM che. mIlone ceDA kalAka kAma karavuM paDe che, ne ceDA dahADA baMdha paNa rAkhavI paDe che. rUne bhAva vadhavAthI sutara tathA kApaDamAM kaMI naphA maLI zakatuM nathI. kharca to cAlu rAkhavAno-tathA pedAza paNa nahi eTale mAlane kArakhAnAonI ja vadhato jAya che. tenA pramANamAM upADa nahi eTale khoTe sthiti, mIlo kayAM lagaNa calAvI zakAya ? AvA prasaMge mIla baMdha karavA korTamAM arajIo thAya ne badhAnA hitane khAnara-mIla baMdha karavAne hukama thAya eTale mIlamAM nANAM rokanAra, hita dharAvanAra, tathA majura varganI avadazA
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA purI. amadAvAdanA mila udhamanI sthiti jozo te jaNAze ke gADarIA pravAha pramANe dekhAdekhI eka ja prakAranI mIla kADhavAthI tathA gajA uparAMta jokhama mALe vahorI levAthI, potAnI AbarU tathA paise kho. eTaluM ja nahi paNa bhase nANuM mukanAranI kerI AvadA thAya che te khulluM ja che. have keLavAyelA varganI sthiti joIe, enA be varSa pADI zakAya, eka cAkarIAta tathA bIne AtaMtra dhaMdhAvALA (jevA ke vakIla, berIsTara, solIsITara, DokaTara, ijanera, vyApArI vagere.) cAWIAta varganA be vibhAga paDI zake. (1) sarakArI nokarI (2) khAnagI. | cAkarIAta varganuM nIrikSaNa karIzuM te jaNAze ke, pahelAM karatAM keLavAyale vi. pagAra vadhAre maLe che e kharU che, ne dhIme dhIme kaLa krame meTA hodAo dezIone maLavA mAMDayA che e satya che, eTale sArA pagAsvALAnI sthini sudharI che, e nisaMzaya che paNa sAdhAra kArakuna varSa pahelA karatAM duHkhI che, kAraNa ke pagAranA pramANamAM jarUrI hAjato tathA rahevAno kharI vacce che ane evI ja sthiti khAnagI nokaranI paNa che. ravataMtra dhaMdhAnI zI dazA che? A dhaMdhAo iMgrejI rAjyanA amalamAM janma pAmyA che, te pUrve vakIlano astitvamAM bhAgyeja ha. DokaTara tathA IjaneranuM kAma saMskRta bhaNelA athavA nahi bhaNelA, paNuM anubhavathI meLavelA jJAnathI kAma karanArA vaio tathA gajaro tathA salATa karatA hatA. cheka pUrva divAnI kaibAno nIkAla gAmonI paMcAyata karatI ne tyAra pachI musalamAna vakhatamAM kAcha tathA adAlatanI svataMtra dhaMdhAonI saMsthA dAkhala karavAmAM AvI mugala bAdazAhenA vakhatamAM adAla tenA pakSakAranA vakIle kAma karatA evuM itihAsa uparathI jaNAya che. aMgreja amalamAM ke sthapAyA pachI vakIla varga dAkhala karavAmAM AvyuM. zarUAtamAM ucca jJAtImAM musadI vI je rAjyanI nekarI karato hato tenuM lA e dhaMdhA tarapha kheMcAyuM. kAyadAo paNa ghoDA hatA, ne mAtra nAmanI parikSA laI sana ApavAmAM AvatI hatI. A pracAra sadara adAlatanA kAmano hato. tyAra pachI kALakrame keLavaNIno phelAvo thayeja gayo, pAThazALAo sthapAI tathA yunivarsITImAM (vidyAlayamAM kAyadAnI paritA zarU thaI. hAIkorTa pitAnI vakIlanI parikSA zarU karI, yunIvarasITImAM pAsa thayelI tathA vakIlAtanI parikSAmAM pAsa thayelAone sanaMda ApavA mAMDI. krame krame judI judI jAtanuM lakSya e tarapha khecAyuM, ne e dhaMdhAmAM prathama ucca jJAtIone nokarIAta va dAkhala thayo. temanI sArI sthiti joI vyApArI, khetI karanArA, tathA kArIgara varganA aMgrejI zIkhela yuvAna varga te tarapha AkarSAye. hAla vastu e thaI che ke, khapa karatAM saMkhyA vadhI javAthI dhaMdhAne meha ja rahe che, ne kAma meLavavAne aneka yuktio tathA sAdhane vaparAya che, phIne dara ocho thayo che, sarakAra tathA prajAmAM mobhe kamI tha che, keTalAkane nokarI zodhavAnI pharaja paDe che, athavo vyApArI mArga pakaDa paDe che, athavA sarakArI nyAya khAtAmAM munasaphanI jagyA mATe lAyaka thavA halakA pagAranI nokarImAM varSo lagI rahevuM paDe che. A va--vakIlanA dhaMdhAmAM hariphAI vadhavAthI temaja loka keLavAyA jatA dhivAthI
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNuM jIvana. 1+9+9 vakIlAtane vadhA grAmya tathA prAMta pacAyate dhai hovAthI loko vakIlone kArTonAM khIssAM bharavA karatAM aMdara aMdara samajIne karavA mathe che, chatAM paga kAmeA maLe che. A dhaMdhA nItithI-pramA zIkapaNe tathA rakta kAyadAnI bArIkAmeto lAbha laneja karavAmAM Ave te sArA ne mAna nIya che. ghaNA kheATI rIte kacaDAi jatA-bhaNelA musaddIonA vyAjanA agara buTA banAvaTI copaDAthI caMpAI jatA bhalA mAsAte tathA ghaNA phrAMsI jatA tIraparAdhIenA kAyadA mATe te ghaNuM sArU karI zake. macchu thayuM che ema ke hAlamAM te je vakIle taraphaDIkhAtAM dastAvakte anAvI naNe-sAkSIone jI bhAvI jANe-lAgavagane mA-mIDhIbanA upayAgathI amaladArane sAcavI jANe tathA game tema karI-pachI nyAye agara anyAye-khUba paisA kanA naNe teja khare te sArA vakIla ema manAtuM lAge che kAraNa sArA sArA keLavAyAgrejyueTa vakIlo pazu teja raste jatA jAya che, yunIvarsITImAM Avu zikSaNa apAtuM jaNAtuM nathI, temaja jema hAlanAM kAryamAM sAkSIone sAkSI puratAM pahelAM jema kahevAya che ke kahe ke prabhune hAjarA hajurNImAthe rAkhI khaja kahIza. ema kAI vakIlane kAma calAvatA pahelAM puchAtuM hoya tA vIjJeza sAcu khelatA thAya kharA-nahi to vAle nAma paranAMja juduM khelavAnuM lAsensa maLyuM. samajAya che ne jAhera prajA ema vakIlone mhAMDe paNa kahe che. ** 57 erIsTaranA dhA erIsTara thavAnA lAbha sAdhAraNa rIte paisAdAra yuvako lai zake ema hovAthI, gleMDa jaI AvI hAIkoTAmAM TrAma karatA nAmAMkIta thayelA pahelI paktimAM AvelA varga vRkSAdhipati temaja sukhI hoya temAM navAI nathI. sAdhAraNa sthi tine bhAgusa potAnI mUDI kharcI, athavA karaje nANAM kADhI IMgleDa jai merIsTara thai AvI dhaMdhAmAM niSphaLa nIvaDayeA te tenI sthiti kharekhara vyAjanaka che. zrImata kuMTuMbanA cheokarAone kamAine gujarAna karavAnuM nahi hovAthI, te phakta A? tathA nAmane khAtara berIsTaranI padavI meLavavI joie, e mAnyatAthI dhaMdhAmAM AgaLa paDavAnI ke kAvavA prayAsa karavAnI temane garaja hatI nathI. e vargane dhaMdhAmAM paisA maLyA ke nahi tenI darakAra nathI. madhyama vargano buddhivALA mahe nata tathA khatathI A dhaMdhAmAM kAvyA vinA rahetA nathI, paisA sArA maLe che, prakhyAtI meLave che. tathA ekaMdara sukhI hoya che. potAnI buddhinuM gaLu nahi hovA chatAM gerkhyAlathI AzAmAM vo grahaNa karanAra tyAre potAnI sapATI pAMnI nAsIpAsa thAya che, tyAre tenI sthiti kharekhara kaDhaMgI mAluma paDe che. AvI badhI jAtanA dAkhalA mukhya rAheramAM tai zakAya che. A dhaMdhAmAM agrene pahelA karatAM ochI saMkhyAmAM AvavAthI dezI mATe jagyA thaI che, te ghaNA dezoe tehamadathI AgaLa nIkaLavA mAMDayA che. dezIonI saMkhyA ghaNI thavA mAMDI che kharI, teApaNu buddhi tathA narmANa heya tene jAvavAmAM aDacaNa naDatI nathI, ne buddhi vinAnA gAlAnAM putaLAM eNrIsa zahugAravA uparAMta mendra buTa tathA mAsika kharca paNa kADhI zakatA nathI. solIsITaranA dhadhAne mA paDelAM hatA tenA karatAM ochA thayA che. eka to parikSA sanna hovAne lIdhe pAsa thavAnuM muzkela thayuM che, ne pAsa thayA pachI paNa ghaNI paheDIe
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 buddhiSabhA. thavAne lIdhe navAne kAmakAja meLavavuM agharU paDe che. A dhaMdhe mukhya zahero tathA hAI hoya tyAMja cAlI zake che. bahAragAmamAM vakIla e lIsITara selIsITarane dhaMdho tathA berIsTara bannenuM kAma ekaloja kare che. muMbAI kalakattAnI hAIkamAM sthAnika kajIAomAM solIsITaranI kAyadA pramANe jarUra hovAne lIdhe e zaheromAM saMkhyA ghaNI che. hAIkorTa sthApana thaI te vakhate aMgreja solIsITara laMDathI vadhAre AvatA. have e saMkhyA ochI thavA AvI che, ne dezIonI saMkhyA vadhI che. muMbaimAM pArasI tathA gujarAtInI saMkhyA padhAna che. A dhaMdhAmAM dravya prApti sArI che. harIphAIne lIdhe navAne muzkelI paDe che. kaTaranA dhaMdhAno vicAra karIe to e dhadha navo nathI. asalanA vakhatathI dhAne dhaMdhe cAlate Ave che, AmAM paNa pAThazALAnA tana keLavaNI pracArathI saMkhyA baMdha judI judI jJAtInA yuvAne sakhata mahenata tathA paisAne vyaya DokaTarane dhadho karIne dAkhala thAya che. A dhaMdho eka rIte ucca prakArano che kAraNa ke manuSya jatinuM duHkha nivAraNa karavAne aneka prasaMge Ave che, tathA lAgaNI, dayA ne anya saguNe vadhAravAne avakAza maLI zake che. sarakArI nekarImAM dAkhala thAya che tene moTA pagAra maLatA nathI. khAnagI davAkhAnAMo kahADI kIrti tathA dravya prApta karelA aneka dAkhalAo jovAmAM Ave che. A dhaMdhAmAM zarUAtamAM muzkelIo Ave che, paNa dhIme dhIme gADuM cAle che, te sArI sthitimAM rahI zakAya che. prAraMbhamAM te badhAne thoDI ghaNI mAkhI mAravI paDe che. ne davAkhAnAmAM besI mAsiko. vartamAnapatro vAMcavAmAM athavA dostadA kivA je cheDA dardIo Ave temanI joDe vAtacIta karavAmAM vakhata kADhavo paDe che, tathA damAma TApaTIpa tathA dAMga karavo paDe che, bhabhakAbaMdha rIte Tebala khurasIo tathA davAnI zIzIonAM kabATo rAkhavAM paDe che. kona tapAsa vAnI bhuMgaLI tathA thameTara tathA ojAronI peTIo kaIka kALa sudhI kATa khAya che. ema karatAM karatAM dhIme dhIme phAvavA mAMDe che. bhukhe maravAno athavA kharaca mAthe paDavAne vakhata Avato nathI. kAraNa jamAnAne AgaLa vadhavA sAthe navA navA daro ne davA khAvAne menIA ' vadhyo che. te uparAMta DokTaro davAo taiyAra peTaMTa vagere paNa vece che. keTalAka navA zIkhAu to pitAnI banAvelI "tInapATIA" davAo peTane nAme ThekI daI ajJAna gharAkone Thage che ke, paramezvarathI jonAM A kAma karatAM acakAtA nathI. game tema paNa rItabhAta cAlacalaNa sArI hoya ne huMzIyArIne vadhAre menI mIThAza tathA khuza karavAnI chaTA, sAre sabhya paNa svaccha paheraveza, sArU jevuM mitramaMDaLa hoya to tehamaMda dAktara tarIke te paMkAya che, paNa khapa karatAM saMkhyA eTalI badhI vadhavA mAMDI ke dhaMdhe mohaka rahyA nathI. have ApaNe dhArmika jIvana nI sthiti tapAsIe. apUrNa.) vasaMta,
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAyAmika keLavaNuM. mAdhyamika keLavaNI. (anusaMdhAna gatAMka 138 thI.) (lekhaka-mAstara bhogIlAla maganalAla zAha. mu. godhAvI.) There is in the teacher's profession, the same difference which is observable in all other human employments between the skilled and unskilled practitioner and that this difference de pends in a large measure on a knowledge of the best rules and methods which have to be used and of the principles which underlie and justify those rules. FITCII. jevI rIte manuSya jAtanA anya sarve udhogomAM kuzaLa ane akuzaLa kArIgara vacce bheda heya che tevI rIte zikSakanA dhaMdhAmAM paNa te bheda daSTie paDe che, ane A beda ghaNe aMze je uttama niyama ane paddhatino zikSaNamAM upayoga karavo paDe che tene ane je te upara te niyamone AdhAra hoya tenA jJAna upara AdhAra rAkhe che. A rIte jotAM zikSaNa kaLA ane zAstranuM jJAna zikSaka je ati upayogI chatAM ekaluM zikSaNanAM mULatatvonuM jJAna puratuM thatuM nathI. dareka zikSakane zikSaNane vyavahArU anubhava hovo joIe. mahAvarA vinAnuM mAtra niyama ane paddhatinuM jJAna vyavahArU rIte upayogI thaI zakatuM nathI. evI kahevata che ke - All is but ip wisdom that wants in experience." anubhava vinAnuM cAturya e mithyA vAcAturya che. ghaNuM mahAvarAthI saraLatA ane cAlAkI prApta thaI zake che. mahAvarA vinA paddhatinuM jJAna nirUpogI thAya che. jJAna sAtheno mahAvaro anubhava gaNAya che ane evA anubhavI zikSako uttama zikSake nivaDe che. jema ke manuSya game teTalo naukAzAstrane abhyAsa kare paraMtu jyAM sudhI te samudra yAna na kare tyAM sudhI tene te jJAna upayogI thaI zakatuM nathI. tema zikSaka paNa jayAM sudhI zikSaNanAM mULatatvo ane paddhatinuM adhyayana karI temane vyavahAramAM na mUke tyAM sudhI zikSaNanAM sUtro ane paddhatinuM jJAna tene vizeSa upayogI thaI zake nahi. AthI zikSaNanA viSayamAM-viSaya matter ane paddhati method nA jJAna sAthe mahAvarA practice nA jJAnanI samAna agatya siddha thAya che. buddhipurvakanA mahAvarAnA-udezathIja zikSaka paddhati ane niyamonuM adhyayana kare che. AthI e spaSTa thAya che ke zikSake sAdhanathI tRpta na thatAM te vaDe sAdhyane siddha karavAno udeza rAkhavo joIe. zikSakane vAstave varganI sAthe kAma levAnuM hoya che. varganI AgaLa raju karavA yogya zuM che ane zuM nathI te nakkI karavAnuM ane tyAM jaNAtI muzkelIono vyavahArU rIte phaDace ANavAne tene tenA jJAnano upayoga karavAnuM hoya che. jaDa rUpe te jaththAno saMgraha karavAne zikSaNanA viSaya ane paddhatinuM jJAna te prApta karato nathI. paddhatine vyavahArU anubhava mahAvarA vaDe ja thAya che, mATe patinA jJAna sAthe mahAvarAnI agatya siddha thAya che, chatAM A parathI keTalAka evuM anumAna kare che ke mAtra mahAvarA vaDe ja sAruM zikSaNa ApI zakAya. paraMtu te mAnyatA bhula bharelI che. paddhatinuM jJAna mArgadarzaka bhemIonI garaja
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 buddhiprabhA. sAre che. mAdaka bhomIAnI sucanA vinA ajANyA paMthe athavuM paDe che ane pUna pta rIte eka prakAranI kaMTALA bharelI gareDamAM zikSaka paDe che. prasiddha vidvAna phIca kahe che ke uMcAmAM uMcI ane nIcAmAM nIcI bhInna bhIla daraja ane nAmakAraka zALAo jovAno mATe prasaMga hatuM ane te sarvemAM eka prasaMge mane saMthI vizeSa asara karI te prasaMga e hatuM ke azikSita pantrained zikSako ke jeoe temanA dhaMdhAnA zAstrIya jJAna para khAsa lakSa ApyuM na-oya temanI dekharekha nIcenI dareka zALA vismayajanaka rIte eka sarakhA prakAranI mane mAluma paDI hatI; kAraNa ke ajJAna je kaMTALAbhareluM bIjuM kAMI paNa hetuM nathI. AgaLa vadhatAM te jaNAve che ke It is among those who have received no professional prepa. ration that one linds the same stupid traditional methods &c. jeo dhaMdhAnI kAMI paNa keLavaNuM lIdhelI na hoya tevA zikSakomAM teja mUrkhAI bharelI rUTanI paddhati najare paDe che. ziSyane viSayanuM zikSaNa ApavAne badale amuka pATha zIkhI lAvavAne kahevAnI Teva temanAmAM pracalita hoya ema jaNAvyuM che, tyAM zikSaka oraDAnA eka che khurazIpara aDhaLIne beThelo ane eka pachI eka ekAda be vidyArthIne pATha ApavA mATe bolAvate dadie paDe che ke jyAre pATha taiyAra karavAmAM rokAyelA bAkInA chAnusAre tadabIra ke jAya che. prastuta bAbatane keTalAka atizayokti bharelI mA paraMtu vAstave temAM atizakti jevuM kAMI paNa nathI. anubhavI zikSakane A bAbata sArI rIte anubhava gamya che. teoe vargamAM kAma karatAM azikSita zikSakone jovAno prasaMga maLyo haze. temane prastuta hakIkatanuM satya spaNa samAze. ghaNuM zikSake vyakti para lakSa ApavA derAya che, ke jenA pariNAme varganI samudAya tarIke upekSA thAya che. lenDana kahe che ke - To give a backward box every encourage nent consistent will the welfare of the rest is right; bit to take up a large arount of time, trying again and ag ia to make hin understand something while the others remain idle, is to forget what class teaching should really be. vargamAMnA bAkInAnA hitane bAdha na Ave tema maMda vivArthIne dareka prakAranuM uttejana ApavuM e vyAjabI che, paraMtu tene koi viSayanI samajutI ApavAne punaH punaH catna karavAmAM ghaNe samaya gALo ane bAkInAone surata besADI rAkhavA e vAstavika rIte varganuM zikSaNa kevuM hoI zake te vismRti karavA barAbara che. gaNina Adi vitho zIkhavatAM zikSake pratyeka vidyArthIne sucanA karatA koI koI samaye draSTie paDe che. AthI zikSakano ghaNe samaya dareka vivAthI pAchaLa paMthaka pRthaka lakSa ApavAmAM cAya jAya che. A daramyAnamAM AkhA vargamAM dareka tenA vArAnI rAha joI susta besI rahe che, agara garabaDa karI varganI vyavasthAne khalela pahoMcADe che. bhASAnA viSayanA zikSaNamAM vAcana ApavAne dareka vidhArthIne tenI yogya jagyAe ubhA rahevA devA ne badale zirAka pratyeka vidyArthIne potAnI pAse bolAve che. AthI zikSakanI daSTi dareka vidhArthI tarapha na jatAM te amuka vidyArthI pratija AkarSAya che, ane pariNAme varganuM lakSa pADavAmAM rokAvAne badale caMcaLa rahe che, ane vyavasthAne hAni pahoMce che. keTalAka prasaMgamAM zikSaka vidyArthInI kApakAdAra pAka ke tenI sthitithI AkarSAI varganA bhAge te
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAdhyamika keLavaNI. vivAthI para laka ApavAne dorAya che ethI ulaTuM hAMziAra ane zikSita zikSakanI asara vidhArthI onI ginI Teva, cittanI e kAgratA ane buddhinI samatAthI spaSTa thAya che. te mahelAithI vidhArthInA manane AkAra varganI vyavasthA rAkhI zake che. "The work of every skilled teacher hears the impression of his own individuality." L.onu. nA, lena kahe che ke amuka vyakti tarIkenI lagabhaga dareka kuzaLa zikSakanA kAmanI kApa paDe che. tenuM gAna, mAnasika Tevo, "dinI vicivatA tene amuka dhoraNe phila ApavAne prere che ane tenA kAmane anyanA kAmathI juduM pADe che. keLavAyela zikSaka zikSaNa paddhati vize vicAra karI uttama paddhatine dhyAga kare che. tene svAbhAvika rIte ja uttama pati mATe kuraNa thAya che. ane tenuM kArya niyamasaranuM hoya che. De. kIca kahe che ke "In teaching the freshest and most ingenious methods originate with those men and women who have read and thought most about the rationate of their art. Fitci. "siTAmAM sethA navIna ane thiI vizeSa caturA bharelI paddhati je manugoe temanA dhaMdhAnA vyakti viSayaka viSayane saMdhI vizeSa abhyAsa karyo hoya tevA manuSpo pAsethIja udabhave che.' zikSita mano hamezAM jJAsu rahe che. prastuta jJAsA temane temanI khAmIo dura karavA prere che. te viSayane lagatA uparI hakIktane ja meLavI tene rUpamAM taiyAra kare che ane uttama paddhatinA ane daSTanA prayoga vaDe zikSaNane rasika ane saraLa karI varganuM dhyAna kheMcI zake che. DekIca kahe che ke The most original methods of procedure, the most fruitful rew speculations come precisely from men who have best studied the philosophy of their own special subject and who know best what has been thought and done by other workers in the same lield. FITCII. | mukhyatve karIne jeoe temanA khAsa viSayanI philasuphInuM adhyayana karyuM hoya ane te viSaya saMbaMdha anya pue je vicAryuM hoya agara karyuM hoya tenuM jeo uttama jJAna dharAvatA hoya tevA puraja uttama paddhatinI bejanA karI zake che ane ethI vizeSa kula dAyaka navA anumAno bAMdhI zake che. heresamena TrenIMga lonI agatya vize bolatAM lakhe che ke I believe iraining schools to le a new instrumentality in the advancement of the race. I believe that without them free schools themselves would be shorn cf their strength and their waling power, and would at length become mere charity schools and die out in fact and in form. Neither the art of printing, not the trial by jury, nor a free press, or free suffrage can long exist to any beneficial and salutary purpose without schools for the training of teachers; for, if the character and the quali
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 fications of teachers be allowed its degenerate the free schools become pauper schools and the pauper schools will produce pauper souls and the free press will become a false and liccstious press and ignorant voters will become venal voters and through the mediam and gaise of republican lorins an oligarchy of progate and flagitious men will govern the land &c. "huM mAnuM chuM ke TrenIMga lo paLavarganI unnatinuM eka navuM sAdhana che. ane temanA vinA jAhera zAbAnuM baLa ane sudhAraka ( keLavavAnI zakti nAza pAme che. teo Akhare mAtra dharmAdA zALAo dha paDe che, ane vAstave teo avananiMne pAme che, zikSakana TrenIMga-viSmI ApanArI zALAo vinA mudraNakaLA ke paMca ( ckarI ) dArA tapAsaNI ke chApakhAnAnI ke sva-ttra mata ApavAnI sattA ghaNu samaya sudhI lAbhaprada ke AvakAradAyaka sthitimAM rahI zakatAM nathI; kAraNa ke je zikSakanA vana ane yogyatAne dara ghaTavA devAmAM Ave to dara zALAo mAtra garIbo mATenIja zALAo thaI paDe ane tevI kaMgAla zALAo kaMgAla puroja nipajave ane niraMkA muLayAlaya apramANika ane vaTa chApakhAnuM thavuM paDe ane agAna mata ApanAro bhAra nI mata ApanArAo nivaDe ane loka niyukta sattAnA rUpamAM ane sAdhanadAra. adhama ane durAcArI thoDA manuSyonIja dezapara sanA. le. eTaluM ja nahi pati ane dharmanI aMtima phateha mATe jyAM sudhI sArI skUlodArA momAM nAna na kare tyAM sudhI rAha jovI paDe." A pramANe jotAM dhaMdhAnA siddhArAnI agatya siddha thAya che, chatAM ApaNI A kalA avakarAnI zALAo mATe tenI koI agara manAtI hoya ema daLicara thatuM nathI. ( I.) jIvana caritra ! mahAn kSamAvIra-bhAI madhu. serahA, ga, rAga, deza, badhI A jagA cI: vera jhera, ne kalerA, sahu saMsAra bagicA. DAra, hA, tamAke, pRzvinAM kaDavAM phaLa che; svarganI devI, samAna, "mA" te pUe rApha La che. vaLI kSamA amRta velaDI, "mA" dhAraka pAna che. kSamA dayA devI, udAra dilanuM dAna che. pAdarA jagatanAM ghaNAM manu kahe che ke ane zAstrane abhyAsa kare che. ane je darzana je nAMkhyAM che. cAra veda, cha zAstra, aTAra purANa, upaniSad vigere vAMdhyAM che. ame dharma karma jANIe chIe. ame kAma krodhAdika paripuonuM damana karyuM che. dayA dhamadine huM
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ jIvana pariga ! yamAM sthApyo che. ane ame "tamAnI sAmAna murti chIe. ATaluM badhuM chatAM temane keka guNa kavacit jovAmAM Ave che, 5) tevA manuSyomAM kSamAne makAna guNa jovAmAM AvatuM nathI. ghaNuM mahApu, dha saMta pukA, dhANA zAstrI, purANa, dharmaguruo ane vikA uparano paLa banAvavAmAM vAta thayA che. paNa jIvananuM kharuM kartavya karatA ghAja thoDA jaNAya che. A bhArata varSamAM evA keTalAka dAkhalA bananA avale kAya che ke, jemAM AcA, magara ane dharmanA jhadhaDAone khAtara lAkho rUpIA mAM jAya che. je dhamAMcA mAtra mA gRNa rAkhe. meTuM mana rAkha, vizALa hRdaya rAkhe ne che tevA uttama rati cAle ane pitAnA ziSya varane kSaNa guNa vIkhI zAMti-samAdhAna ne brAtRbhAva rAbanAM zIkhave to kevuM sArU ? paNa huM ane mAruM, e be prabaLa zatruo kSamAne pAse AvavAta nadhI tyAM vAMka kone kADhae ? Aje ame eka zIkha dhImaMtanI "mAM" nuM ujavaLa karAMta vAMcakone sAdara karIe chIe, mane keTalI hada sudhI mA rAkhI zake che, te temanI najara AgaLa mukIe chIe. A dAMtathI mAM keTalI hada sudhI rAkhavI joie te mA, beTA mAnamAM phasAI-vInAzakArI kAdhana pAva paDI, aMki na karatAM pAmara manuSya-kSamAnA zitaLa karAmAM paci savila bI sukhI thaze. zIkha loko mAtra lavAI karavAmAM vIra hatA, ema nathI. teonI dayamAM kamaLatti temaja mAno paNa Adata bhAva che. temAM beThA one lAvakane karatA sAthe Apane ucina evo dharma Aveza para niomAM cAkI raheto hato. zIkha leka aMtaHkaraNathI bhakta hoya che, enI bhakti ati baLa hoya che. teo gune mATe vinA kaleze potAnuM jIvana samarpaNa kare tevA che. A jagatamAM tenA jevI atsa kare tevA bIja koi maLe jovAmAM AvatA nathI. dharma rakSAne mATe teo deha tyAga karavAnuM kArya paNa karatAM pAchI pAnI karatA nahi "jya gurakhanakahIne teo kArI karatA hatA. teone itihAsa ghaNe rasamaya, zimaya, ane bIrasathI bharapura che. 'dImAM te sAmAnya nhAnA zu hAla ne te paNa zIkha lokomAM levAmAM AvyA che. teo e pIyatA, anithAnA sakAra karavAnI yogyatA, hada bahAra varasA pAme che. A sadhaLA guNothI bharelA - pA panAM udAharaNa mukI gayA che, te saghaLA upalabdha nathI, topaNa je dhADAMka purapAnAM udAharaNa maLI Ave che, te eTalAM mahatvanAM che panAmaya che ke bannI sadha avasthAmAM ne gaLA samayamAM te udAharago anukaraNa karavA lAyaka raheze. mArA harizcaMdranI rAti-jAtA bhAratavAsIothI ajANa nathI. dAnavIra mahAvIra kara ane raMtidevanI aniyata, mahArAja zizinI Azrita rajAnI vAta hiMdana khuNe khuNe prasiddha che, te vIsarI zakAya tema nathI. temanA jevA mahApurU thavA mATe bhAratavAsIo chavana payaMta tapasyA kare che. amArA dezanI ATalI badhI adhabhAvasthA hovA chatAM paNa aneka hari, aneka kara, ghaNuM rentideva, ane puSkaLa zibirAja bhAratamAM utpanna thayA che, ane e paNa vakhata Avaze je samaye temanI kAtivaDe, garbhA prakAzIta thaI uDaze.. mahAvIra karNa jema pitAnA putranuM balidAna ApI devAnA aniyA brAhmaNane gupta
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 ' buddhibaLA karyA hatA, teja pramANe zIkha nIra bhAi madhue paNa potAnI pratimA dharma patninuM ali dAna ApI atithinI sevA karI hatI. tenI e sI vArtA jeTalI dAvaka che teTa, lIja meAdhaprada ane sumadhura che. zIkha loko Aje paNa e nAtAM AnaMdapUrvaka yAda kare che, kAraNa ke jagatamAM nAnI hada karyAM sudhI rAkhI te sAdhu yuddha bhAI e zIkhavyuM che. eka divasa so samaya pachI bhAI dhu, divasanA ghaNA parizrama pachI, jIvananI eka mAtra sagInI sukha-du:khamAM samAna bhAga lenArI, dhAtAnA prANathI vhAlI, sundar sapA pina sAthe ekI beThA yanAM vana kahe che, hAsyavinAda cAle che; panikta patni paNa thAlA patinA paga AgaLa mesone hRdayapUrNa bhakti sahita tenI sevA kare che. tene bhajana Adi ApI kamaLa zayyAmAM suvADI, tenA zarIrane vizrAMtI levarAve che. te divasanI rAtrI ghaNIja bhayaMkara hatI. AkAzamAM kALAM vAdaLAM caDhI AvyAM. kuMDA pavana nazakhdha havA lAgyA. vacamAM vacamAM pavananA sat pArTI te nAnA gharanAM bAraNAM hacamacAvI mukatA hatA. eTalAmAM muzaLadhAra varSAda paDayo. bahArdhAra adhakAra hato. te aMdhakAramAM thane cAlyA javuM, e koI sAdhAraNa manuSyanuM kAma nahotuM. pati-patni sukha vAtacIta karI rahyAM hatAM. eTalAmAM bahArathI bAraNAmAM kArya e dhakkA mAryA. te dhakkAnI sAtheja hAthI mukta sabhAmA - strInA cAra adhakAramAM kaI sukhanuM nathI. bhAI ! dukhI musAphara bahAra ubhA che. huM bhulA paDayA cheM. rAtavAso rahevA cAhu chuM, dayA karIne Ama ApA bhA ? " re te kAjanaka zabdo kAne paDatAMja, dayALu dilanA bhAi madhu ekadama duzmananI dhAryA. strInI vAtA bhulI gyA, pathArImAMthI blega mArI bAraNAM ughADI dIdhAM ne te duHkhI sAkarane gharamAM lIdhA. pati patie te musApharanI premapUrvaka sevA karI ane te bhukhya hetuvAthI rAtreja rasAi karI tene peTa bharIne mAyo. tyAra pachI khabU gharamAM tene suvAnI pathArI karI Ava. musAra AzirvAda detA nirAMte-jhukhamAM sute nirvighne rAtrI vItI ne ramya prabhAta-DALuM vAyuM. mumAra kAjI gRhastha na hatA, te eka laTA hatA. e vata bhAI madhu jevA grastha NI zakyo nahe. zrAma tAna bhulAvavA mATe te lUTArAe gRhastha zIkha jevoja vaidhaka paDyAM hatA. bAI badhue tena tetAM ja, du:khI musAphara gRhastha jANIne Azraya ApyuM. hatA. prAtaHkALe bhAi madhu zomAMthI uDayA pachI potAnA dharamamAM guMthAyo. pelA munAre paNa khAnAmAMthI yA pachI badhune darzana ApyAM. rAtanA du:khanA vakhate Azraya ApavAthI te luMTArAe khAya DALa karatAM bhAI madhunI pAse upakAranA zabdo melI, javAnI phkta mAgI. madhu eka rAddhahastha hato. potAne ghera AvelA pANI hevAramAM jamyA vagara hRya e tenA atithI prIya hradayaMte rIka lAgyuM nahi. te potAnA dharma yathArtha samajatA hatA. teNe kahyuM- mahAzaya ! coDIvAra thobhe! AhAra karIne jyAM javuM hoya tyAM jAo." paraMtu zaLadhAtu musAphare te mAnyuM nahi. vadhue ghaNA Agraha karyo tyAre chevaTa musAore rahevAnuM svikAryuM, ane malyAH " jyAre tamArI ATale badhA A che tyAre mAtra thoDIka roTalI banAvI Ape te lagna huM raste paDIza. mAre hajI ghaNuM utAvaLanuM kAma che. madhunI bhalI ane bhAgA, paropakArI ane dharma samajanArI pati utAvaLe roTalI karavAnA kAmamAM guthAI-madhu annamAM zAka levA gA.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185 ana citra : luTArA musAphare jeyuM ke, gharamAM bIjyuM kaI nathI; mAtra madhunI zrI rAMdhavAmAM guMthAi he. tenA zarIrapara sonAnAM kImatI ghareNAM paherelAM che. e badhAM ghareNAM levAthI lUTArA musApharanuM pApI mana bramIta thayuM ! teNe te strI upara humalo karyo. tenuM gaLu dabAvI guraLAvI mArI tenA zarIranA TukaDe TukaDA karyAM. te pApI rAkSase te niSi puNyazALI strIte saMhAra karyAM, ne tenA zarIraparanA sarve alakArI laI lIdhA ane tenA zarIranA phaTakA sAMja paDayA rahevA de cAlatA thayuM. te utAvaLe cANye jatA hatA, tevAmAM sAmethIja tene bhAI madhu maLyo. tenI najara sukAvavA lUTArA musAphare ghaNIe yukti karI, pazu tenuM pApa AgaLa AvI caDhayuM. madhue tene jotAMja satvara tenI pAse jai, tene potAne ghera laI javAno Agraha karyo. lUMTArAe javAne mATe ghaNAMya bahAnAM kADhyAM, paNu badhu tenA hAtha jhAlI potAnA ghara tarapha khecI javA lAge. tenA manamAM vicAra AvyA ke bicArA musAphara ! mAruM sAdhAraNlR jamavAnuM muThThI cAlyeA ya che! bicArA gharamAM besI rahetAM zaramAyA haze ! prabhu ! prabhu atithi sala madhue tene kAlAvAlA karI gharamAMthI cAlyA javAnuM kAraNa vAraMvAra puchavA mAMDayuM. musAre ghera pAchA AvavA ghaNInTa nA kahI, paNa vadhue pAtAnI kSudra sAmagrI ArAgavAne te mahApUte ghaNAja Agrahna karyAM. musAphara ka pate te tene ghera AvyA. zAka laI gharamAM pesatAMja bAi vadhue zuM neyuM ? je rAMgArapUrNa-sundara-pavitra dehalatA hamoM te akhaMDita mukhya gayA hatA tenA TukaDe TukaDA verAi paDayA hatA. tenA cIkaNA kALA vALa lAhInI nadImAM taratA hatA. je cacaLa nevAthI tene svargiya AnaMda thatA hatA teja taMtro zrIhAmAM-bhayakara thaI paDyAM hatAM, te smita bhara mukhamAMnI dUtapakti va tha gaI hatI. peAtAnA prANathI paNa adhika patninI A dazA jotAMja kayA kaDhAra-pASANa hRdayano purUSa sthira rahI zake? kANu mahApurUSa potAnA tIvra krodhane rokI zake ? kANu puta hRdayanI lAgaNI chAvI zake ? are ! koNa purUSa netramAM chalakAI jatAM AMsuone kI zake? paraMtu te kSamAnI mUrti mahAna dayALu-zAMta bhAi madhue mAtra : prabhui-prAdha " eTalAja zabdo kahyu, leza mAtra paNa hRdayane DagAvA dIdhuM nahi, lesa mAtra paNa cittane caMcaLa thavA dIdhuM nahi. te ke tenA hRdayamAM sakhta AdhAta thaye hatA. tenuM patni premI hRdaya aMdarathI raDatuM hatuM, paNa teNe kSamA-dharyuM-dayA dhAraNu kA hatAM. kaMpAyamAna thatA cusAre A hRdaya vidAraka ghaTanA kabula karI. paNa tenApara pazu te mahAna kSamAvIre sheja paNa krodha ke tiraskAra darzAgyA nahi, mAtra prArabdha eTaluMja khAlI tene pAse besADI pete reTalI, zAka banAvI ApyAM ane tene bhojana karAvyuM. teNe tene eka paNa zabda DapakAne ke kAnA kahyA nahi. klezanAM sAmAnya cinha paNu tenA matehara vadana maDaLa para jaNAyAM nahi. heA vAMcaka keTalI dhairyatA ! keTalI kSamA ! keTalI dayALutA ! ATalI ujvA utkaTa kSamAnuM draSTAMta pazcimanA eka paNa sudharelA dezamAMthI maLI Avaze ? te dezamAM te nALukaDI vAMdarIne paNa chIMkatAM chIMDu paDI jAya che ane te kadAca eka vAMdarIneja jarAka mArI hoya to tene badale pAMca pacAsa bANusAnA jIva nakhamamAM AvI jAya che. te pachI ekAda strInuM khUna thayuM hoya teA pachI Aja zuM ? ekAda kutarIne mAravAmAM Ave te mAranArane jIva muzkelImAM AvI paDe che. arthAta te deze!mAM strIone sAtame AsmAna caDhAvI devAmAM Ave che! yA ne kSamA
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18', buddhiprabhA, tevAmAM AvatAM hoya te te mAtra temanI chabamAM-tihAsamAM bhAi madhu jevuM jvalaMta draSTAMta bhAgye vhevAmAM Ave che. << dhyeya ApaNA AryAvartamAM hamaNAM hamaNAM sudhArAno pavana phelAvA khAda Softersex * mATe keLavAyelA yuvAnI zIvalsa banatA jAya che, te vIzanakhI'nA phensa paNa apamAnane khAtara ke tenI savane khAtara potAnA janmadAtA mAtApitAne agara bhAIane apamAna karatAM ke du:khI karatAM paNa vilaMbha lagADatA nathI. moTA mANaso pazu jarAka peAtAnuM apamAna agara jarA aNumaDuM thatAMja vakIlo ne kAryono Azaro che, ane AcArya paNa jarA potAnI icchA virUddha thatAMja, zrImaMta bhAte uzkarI sAmAtA bApadAdAne sarasvatI paTAvI temane ThaM pahoMcADavA (!] kATIne Azraya lIdhAja che. tyAM tyAM A vidyutajJAnI ne gurUne AyAryA jevI padavI dharAvanAra ghaDI ghaDImAM mIja khAi nAMkhanAra--huM--tumAM bharI jatA mahApurUSo (?) ne kayAM adritIya dhairyadhArIzAMta-mAnI sAkSAta mUrti zIkha kSamA vIra-bA madhu ! bhAi madhunI ATalI dhI udAratA-kAnAlatA jevAthI pApaNu jevI kuMvavALApAdhI luTArAnuM mana pIgaLI gayuM. pote AvA pApI-ghAtaka-rAkSasI karma karanAra hovA chatAM pazu--patni marelI sAme paDelI chatAM teno premIpati potAnI patinA khrunIneja nate phATalI ne zAka karI Ape huM! lAta vAgavA chatAM paNa papALe che ! are ! sI kSamAzIlatA ? adbhuta ! A adbhutatA joI, pote je pApa karyuM hatuM tene mATe pazcAtApa pAmI tenuM hRdaya khAvA lAgyuM. te tApathI aAtAM khAtAM teNe, e hAtha nahI badhu pAse kSamA mAgI. te tenA pagamAM paDayA ne aparAdha kSamA karavA karagaravA lAggA ane nadhune potAnA gurU pAse laI javA ghaNA Agraha karyAM. madhue tenI utkaTa ai tete, tene gurU pAse lai gayA. gurUe A badhI vAta sAMbhaLIne, luMTArA musAkaranA mananuM AvuM parivartana jeine tene gunhAnI kSamA karI ne tene pavitra zIkha dharmanI dIkSA ApI. te luMTArAe teja vakhate, pApakama nahi karavAnI draDha pratijJA karI. A banAva kIta nahi paNa kharI anelA che ane te zIkha lokonA drI gurU haragoviMdanA vakhatamAM banyo hato. vAMcaka ! pApI manuSyonAM pApakarma cheDAvavA nAka ane tene sudhAravA mATe mahA purUpree ghaNuM sahana karavuM naSTae. mA dharma e dareka dharmanA siddhAMta vo rjAie. kAM jaina hA-kAM brAhmaNa hA-mAM anya ha paN yA-kSamA e to sarvanA janmasiddha haka che te pALavA dareke kadi thavuMja ne e. jJAna ane dayA e enA sanAgamathI kSamA janme che. te potAnAM nukasAna, mAna, sukha, te sagavaDanA bhAge paNu kSamAnuM pratipAlana dareke avasya karavuM te'e. bhAI nannunA udAharaNathI amArA dezanA temaja pazcima taraphanA dezanA manuSye kaMika zikhaze-kSanA alaMkAra dhAraNa karaze to dareka jJatinI praznane ghaNuM zIkhavAnuM maLaze, chevaTe e vivatti ke < " khulI naththA ane kSamA kara. e Adarza vAkayane dareke potAnuM jIvana tra banAvavuM joie. ane te pramANe vartavuM joIe te ubhaya kSeAkamAM sukha prApti sahelAthI thaze. " saMkUTira, 27 46 samAla. i
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAvyaja kAvyakuMja. " samajatA nA kharuM teo " kavvAli. hAlA; kAnanA kAyA; parIkSA buddhimAM mo, kare che hAjImAM paDe ke pakSapAtAmAM, samajavA nA kharUM tee, saritAnA pravAhImAM, taNAtAM lAkaDAM jevA; taLuAnA anyanA tere, samajatA nA kharUM teA. madanIyAnIja kANe, gayA rAnna pragna sudhI; tathA je cAlatA lokA, samatA nA maruM te. thayA je svArthamAM andhA, jyAre buddhimAM hINA; gayA jyoM. tyAM thayA tevA, thayA je dRSTi rAgIyA, paDayA patra kheDImAM, thayA je ghAla saNIyA, anubhava nA kare pUrA, jatA ajA para saha, hRdayane vecanArAe, game te thAvA jAo, chinA le vicArA je, tue nA pAla DhAleAnI, utaratA nA ghaNA uMDA, sadhAtA svArtha tyAM paise, nathI madhyastha mananA je, ahyu te sarva che sAcuM, nathI jyAM satyanI hA, dIkSA satyanI levA, banyA je yukti zatru, apekSA tapAsIne, muyaghdhi satyanA rAgI, samatA nA kharUM te. ahai je sanajatA nA kharUM te. thayA je pakSa pATaNIyA; samajatA nA kharUM teA. ke je hRdaya mAnyuM; samajatA nA kharUM temA bhAge gAra tarabhANuM; samajatA suNe che nA kharUM temA, DholanA zabdo; samajatA nA kharUM te. jIenA satya khAtru; samajatA nA kharuM te. bhale tU kahe te rA; samajatA 4 ----- mahAru phulaDDu ' nA kharuM teo. nathI paravA jarA manamAM; samajatA nA kharUM nihALI satyanI samajanArA kharUM te. khAtu teo. 1 mhe. te suMdhyuM mhArU kulahu re ! mAMhI gebI hatI aa suvAsa; aMtaranA te mAMhI purI vadhAvIyuM re ! jIvana 'nI mAza & 129 ' g 3 so 5 '', Q v ja ochuM ' 1. 11
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 buddhiprabhA. saMsArI nava jANutA nIkaDI enI sugaMdha AtmAne ajavALatI vatI mAhI anaMta; ye aMdhuM mahAra kula re ! neha payaryuM andara e rasALa, AmAnA Aje vadhAvuM re ! nava cetanA bharI tyAM vizAla. 2 brahmAMDa sAra pamara tuM, ga mahAnada mUra, barATa e muja kulanI vadhAvatuM suragraha, evuM amulya mAruM phalaDa re! ramya henA enI parAga; zAMti ane sneha guMjatuM re ! harSa ure bhare che. amApa +che. saMsArIo kaDavAzanA kaLaza daLatA thAya, mIThI mIThI ami jharI vArtA tyAM sahAya, ahA ! evuM ajaba mhAruM phulare ! enA evA ajaba yamaTa; audArya jIvana nA relAvatuM re ! enA evA ajaba pamarATa. brahmAMke prabhunA vahe, janahita maMtra gAma: guruvAju maMtra dhavanI pamarAya. evuM vizALa mahA kula re ! enA evA vizALa ura bhAva; bhavyatA ne uDI divyatA re ! madhurAM amApa. - - tarI [ vattAnI." kavAli (lekhaka. jamanAdAsa vIDaladAsa zAha, mu. bhAnusA.) baNa bhASA bahu bhAre, caDhe kAMI dezanI vAre; garIbanA arthane sAre, kharI e kurja vaktAnI. paDI kartavya medAne, rUDA de bAdha vyAkhyAne; vivekI, nItine jANe, kharI e karja vaktAnI. rUcIkara sarvane lAge, vadhAM vAkyo hRdaya lAge; a5 paMthane tyAge, kharI e karja vaktAnI.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAvya ja satyanA aMge, lakSmInI saMge, mATe; caDhIne he nA phare kAryo bhA kharI e pUrphe aenA dhairya vaktAnI dharavAmAM; Dage nA kArya karavAmAM, se nA kadI dAmAM, kharI e je vaktAnI. svadeze ne videzeAmAM, kare bhASaNlR ghaTe tevAM; zikhAve satya siddhAMtA, kharI e pUrja vaktAnI. dharIne sarvamAM prIti, prasAre premanI rIti; do le sarvanAM tI, kharI e je vaktAnI. pRthA vivAda ne tAre, kuMDA kakAsane meDe; saMpI sapathI beDe, kharI e je vaktAnI jagADe ucca AzAme, sudhAre deza dhvanane; nasADe. DenI AcAre, kharI e knTa vaktAnI. r viSayasukha svarUpa. gajhala. chAyA, viSaya sukha meAhInI mAyA; pIvAthI jana jatA cAlI. viSayamAM sukha zuM khALe; viSaya sukha kalpanA kIssA; viSaya sukhamAMhI kyAM sukha che? viSaya sukha rAga che khATA. viSayathI kAI nathI tarIyuM; viMya sukha, sApha ladhI. viSaya sukha pukhIne mele; viSaya sukha sa pamANA. viSaya sukha bhakti aTakAve; viSaya sukha mRtyune Ape uparathI phUTaDI rAmA; pachI akaLAya jIva pAtte. viSaSa mukhamAMhI pakaDAyA; akaLAya jIva pote sukha cAranuM gADuM; taje te he adhikArI. viSaya sukha nI vRSTi; pachI zriya viSaya sukha atranI viSaya sukha enI pyAlI, viSaya sukha mATInA gALA, viSaya sukha kAcane sIse, viSaya sukhamAM mA du:kha che, viSaya sukha pANI parapoTA, viSaya sukha gIlTathI bharIyuM, viSaya mRgatRSNIkA pANI, viSaya sukha pANInA relA, viSaya sukha vijaLI no, viSe sukha mehu pragaTAve, viSaya sukha janmane Ape, viSaya mukha roga che vAmA, chUTe nahI cheADatAmAM te, viSaya sukhamAMhI jhakaDAyA, re nahI chUTatAMmAM te, viSaya sukha jheranA lADu, viSaya sukha dhena vikArI, viSaya sukha samanI sRSTi, viSaya sukhane chatA bhrAtA, ajIta thaI thAya sukha sAtA. 189 1 ' ') 4 5 naa 10 . te 10
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhipabhA. samAjanAM." gajhala kSamA yAcuM jagatanI huM, hadayanA pApa haravAne; dayAnA dhodhamAM nhAvA, kSamA yAcuM dayA yAcuM. karyo upakAra nA jagamAM, are! upakAra para apakAra; lIdhe nA nyAyane rasto, kSamA yAcuM dayA yAcuM. nirarthaka repa ne IrdhA, sagAMo nehInI sAthe; kaTu zabda kIdhA tenI, kSamA yAcuM dayA yAcuM. kIdhI nA dharma unnati, pramAde DuM rahyuM. sute; gurUvaya anyanI niMdA, kSamA yAcuM dayA yAcuM. jagatane dharmanA sutro, bhulIne pApamAM cAlyA; garIbene rIbAvyA mahe, kSamA yAcuM dayA yAcuM. kSama sAgara prabhu mahAvIra, taNA sutro dharIne dala; jagavavA AtmanI jyoti, kSamA yAcuM tyA yAcuM. kalyANa premastavana. (lekhaka-sahetA maganalAla mAdhavajI je bega -amadAvAda, ) che cUkava vastune sAra eka A premamAM re.. prItinI kephamAM re.- sakala. satya premamAM 4 vase che, razmA urvazI nRtya kare che; vakhata pasAre nehI AnaMda mAM ra. che sakala. chalabalanuM jyAM nAma maLe nahiM, saraLatA jharaNuMja kare tahiM; hadaya hRdaya Age pUraNa premathI re. che saddha, apUrva AnaMdamAM relAye, harSa suNe nItya jhulAve; rasa basa, thaI raMge naye revAya che re. che sakala. prema patra vastuja dIse che, muktinuM uttama sAdhana che; prema vinAnuM hadaya kaThIna pASANa che re. che sala. sneha, sAMkaLa prabhuthI joDAve, ucca vRttio manamAM sthA; aneka duHkho paNa premIne sukha che re. che. sakala. prema tavamAM jaLahaLI uThatuM, eka tatva AtmAnuM bhALuM; sva svarUpa sama nita ne tuM akhila brahmAMDane. che sakala.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ amerikAnAM vizvavidyAlaya 'khare e ekalI ekAnta, bhale loko hajAro tyAM.' (lekhaka--mI. hari. rAjanagara) gajhala kavAlI. nadi nALA jharAM vize, vicArone khIlavavAne; khaDakanI upare chevuM, ane vana vRkSanI chAMye. hAM sattA nahi cAle, are koI mAnavInI re; ane ple mAnavI virala, gayuM haze ke dI hA ! re. pahADa patene re karInI hAra ucI re; ( tyAM) caDhe ke vaNa paDayA mArge, nahi ekAnta kahevI che! ! are e ramya dekhAvo, bhalI kudata mAtAnA, tahIM dekhAya bhaMDAre, hatA rAkhela ughADA ? (paNa) manuSyanA jutha mAMhI re, bharelAM zaheramAM eke jAgyAM saMgIta judAthI, ke heramAM rahe che. vyApArI rojagArIne, hajAre leka jAye che; bajAvI kAma pitAnA, vaLe ke gRha ta re. nahi tyAM priya sthAne , jayAM vAte sukhe kahevA; nathI vahAluM juM koI, nathI mItra saMbaMdhI mhAM. are ! te du:khane mAryo, kare che azru khAlI tyAM; khare e ekalI ekAnta, bhale loke hajAra tyAM!!! amerikAnAM vizvavidyAlayo. (gatAMka 5. 144 thI cAlu) vighAthIonA Arogya mATe jeTalI kALajI amerikAnA vizvavidyAlaya levAmAM Ave che teTalI kALajI bIjA keI paNa sthaLe levAmAM AvatI haze ke kema? te eka zaMkAja che. vidyAlayamAM dAkhala thatAMja vidyArthInI Arogya parikSA ( Medical Examination levAmAM Ave che. A vakhate tenI kaTumbIka Arogya viSayaka hakIkata (Family history noMdha karavAmAM Ave che, temaja tenA zarIranA pratyeka avayava saMbhAvapUrvaka tapAsAya che. pheksa, chAtI, AMkho, magaja vigere bArIkamAM bArIka avayave paNa yaMtra sahAyathI tapAsI tenI noMdha karavAmAM Ave che, ane temAMnA vikRta avayavonI sudhAraNAnI mAhItI mATe.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 42 buddhiprabhA. vidyArthIne eka nAnuM pustaka ApavAmAM Ave che. A parIkSA pachI pratyeka vidhArthI Arogya saMbaMdhI keTalAMka bhASaNo (1lygienic lectures) sAMbhaLavAnuM pharajIyAta Thare hoya che. A bhAva dArA chokarAo ane chokarIone bIjI mAhItI sAthe jananendri saMbaMdhI (sex education) mAhitI ApavAmAM Ave che. hamezAM dareka vidyArthIne kAMI -kAMI vyAyAma (excrcise) karavAnI hoya che. A uparAMta amerikana vidyArthI mAtrane sanya zikSaNa (Military education) pharajIyAta che. (paraderIya vidyArthIone A saina zikSaNa pharabhAta nathI hatuM) A zikSaNa sarakArI vizvavidyAlayamAMja ApavAmAM Ave che vaLI amerikana vizvavivAlayamAMnI bhinna bhinna (Laboratories) leboreTIo (kAryAla) kevI sAdhanasaMpanna-ne uttama haiya che, tenI kalpanA vAMcaka vargane sahejamAM ame karAvI zaka nahi paNa eTaluM kahevuM basa thaze ke-AkhI dunIAmAM koI paNa vizvavidyAlayamAM-kiMva koI paNa dezamAM ATalAM badhAM umadA sAhityathI ubharAI jatI-susajaja leboreTarI che, nahi. suprasiddha kornela yunivarsITImAMthI raSTizAstrI (Physics)mAM Ph. D. nI padavI saMpAdana karI, hAlamAM yuropanA eka uttama vizvavidyAlayamAM abhyAsa karanAra eka gRhastha sAthe vAta thatAM-teNe jaNAvyuM ke "mane pAMca ke cha vizvavidyAlayomAM De. kALa vyatIta karyA bAda anubhava parathI jaNAvyuM che ke amerikana vizvavidyAlayanAM jeTalA upakaraNothI sajAveluM kaI paNa kAryAlaya (laboratory) dvArA jovAmAM AvyuM nathI. mAtra jarmana vizvavidyAlayanI prasiddha adhyApaka agara adhikArIonA joTAnA adhyApako ne adhikArIo amerikana vizvavidyAlayamAM nathI. te satyaja che ke, vizvamAM ati prasiddhine pAmelA evA adhyApake hAlamAM jarmana vizvavidyAlamAM che. amerikAnA keTalAka adhyApaka jarmana adhyApanA joTAnA hovA uparAMta bAkInA zodhake che. huM je vizvavidyAlayamAM zikSaNa lete hata, temAM Research assistant nuM kAma karanAra eka adhyApaka che, teNe balina, jInIvA (svitjharlenDa) ane phrenca ema traNa vizvavidyAlayomAM adhyayana karyuM che, te jAte razIyana che, teno mata paNa e che ke, amerikana vizvavidyAlayanAM kAryAlaya, vizvanA koI paNa kAryAlaya karatAM zreSThatama che." uparanA ja gurUvaryane e mata che ke-yurepanAM anya moTAM vivavidhAlayamAMnA adhyApaka ane vikhyAta prophesare vidyArthIonI jhAjhI kALajI letA nathI, kAraNa ke teo pote potAnI zodhamAMja nadhina hovAthI vidyArthIo temanA sahavAsamAM vizepa nikaTa AvI zakatA nathI. amerikana vizvavidyAlayanI evI sthiti nathI. tyAM prophesare prathama kALajI vidhArthIonI le che, ane tyArabAda pitAnI zodhakhoLamAM zuM thAya che. A uparathI eTaluM te jaNAI Ave che ke phakta jagaprasiddha adhyApakonA zikSaNanIja lAlace yupI ane vizvavidyAlayo tarapha doDI jatA vidyArthIone mAtra suSasiddha adhyApanA vikhyAta nAma mAtrathI vizeSa phAyado thato nathI, paNa ulaTuM ochA siddha, paNa jemanA gADha saMbaMdhamAM vidyArthIo sahelAIthI AvI zake che evA adhyApako taraphathI maLelA cA ApavAmAM aAvatA zikSaNathI vadhu phAyado thavA saMbhava che. samudra game teTalo mATe heya paNa pANuM rAkhavAnA sAdhananI pUrNatA-pAtratA-ne dhAraNa zakti uparaja pANInI sthiratAno AdhAra che. tevIja rIte vidyArthIone tevA adhikAra prApta thayA sivAya mAtra meTA meTA nAmavALA prophesaranI sAnidhyane ze vizeSa upaga thAya. te adhikAra prApta thavA badala meTA prophesaronA hAtha nIcenuM adhyayana vizeSa upayogI thaI paDe, te ApaNe kabula karavuM ja paDaze.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ tIrthayAtrA. amerikana vidhAthano eka rIvAja che, ke ahI Ph. D. nI padavI meLavyA bAda (A padavI zodhakhoLa karyA sivAya maLatI nathI) ekAda varSa, edAka moTA vikhyAta prophesaranA sahavAsamAM gALavA teo dura dezAvara jAya che. pre. viMga amerikana vizvavi ghAsaMbaMdhI kahe che ke -- "No longer now students need to go to Germany, for education. Though scholasticism as great as that of Germans is not yet attained, opportunities for research and instruction are equal though not more." prophesara DarIka lisana pitAnA "Kniversities of Germany " nAmanA pustakamAM kahe che ke " And yet we must not hicle from ourselves the fact that things are gradually changing, and professor and student are growing further apart especially in large universities. tIrthayAtrA. prabhAsapATaNa, (lekhaka-vakIla naMdalAla lalubhAI-DedarA.) junAgaDhathI verAvaLa sudhInI relave che, tyAM javAne be ne jAya che. verAvaLa ane prabhAsapATaNa banne sthaLe junAgaDhanA navAba sAhebanI hakumata che. verAvaLanuM sTezana nAnuM chatAM ramaNIka che, sTezanathI zehera najIka che. ane zaheramAM pesatAM najIkamAM jena yAtrALune utaravAne sArU dharmazALAnI savA che. makAna sArU che. vAsaNa godaDAMnI savaDa che. dharmazALAmAM kuvAnI paNa savaDa che eTale pANIne mATe kAMI harakta paDe tema nathI. verAvaLa baMdara che. tyAM vAhaNonI avara javara ghaNI che. Dake sAdhAraNa bAMdhelo che. darIyAnA kInArA upara A zahera AveluM che. havA suMdara che, junI bAMdhaNunuM zahera che. rastA dhaNaja sAMs che. A gAmamAM be deherAsara che, upAzraya che. verAvaLathI parvamAM prabhAsapATaNa che. ItihAsika jagA hovAthI jovA lAyaka che. verAvaLathI prabhAsa javAne drAmanI savaDa che. dareka mANasa dITha aDadhA AnAno cArja che. prabhAsapATaNamAM huM jaina maMdire che. verAvaLathI prabhAsa janAra ajANyA yAtrALuone prabhAsanA cheTAnI tathA 8 maMdira keTale keTale che. haze tenI mAhItI na hovAthI ghoDAgADIvALAe ajANyA yAtrALuone chetaravAne te vadhAre bhADu kaDhAvavAmAM bAkI rAkhatA nathI. paNa yAtrALuoe e bAbata pahelI mAhItI meLavI heya te pachI tevI aDacaNa AvavAne kAraNuM raheze nahi. verAvaLa mukAma rAkhIne phakta prabhAsa darzana karavA javAnIja yAtrALuoe tajavIja rAkhavI. verAvaLathI prabhAsa sudhI pAko roDa che, ne tenA uparaja rAma jAya che. rastA sIdhe cheeTale bhulA paDavAne saMbhava nathI. je zarIra saMpatti sArI hoya ne savAranA vakhatamAM darIyAnI havA khAtA khAtA page cAlI javAthI AnaMda thAya che. prabhAsa tarapha jatAM rastAmAM junA vakhatanAM
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 buddhibhA. khaDIye| anya darzanInAM maMdire, mo vigere bhevAthI eno prAInapaNAnA khyAla Ave che. prabhAsamAM 9 jaina maMdiramAM 8 madiza beDAjoDa najIkamAM che. kUkta eka vegaLu che. mukhya deha~sara AmA tirthaMkara bhagavata caMdraprabhu mahArAjanu che. prAcIna ane lag che. bhagavata caMdraprabhu A tIrthe padhArelA hatA ane devatAoe meAAraNunI racanA karelI hatI. yAtrA karatAM AlhAda thAya che. yAtrALue darzana karIne pAchA javAno vicAra na ya ane atre rahevuM hoya te utaravAnI makAnanI paNa savarDa che. eka kArakhAnAnI dukAna che, te leAkeA yAtrALuonA upara ghaNI prIti rAkhatA jAya che ane temane harakata na paDe tene mATe mAtAthI banatI tavoja kare che. maMdiramAM svacchatA sArI rahe che. jaina prAmAM ghaNuM bhAga vepArI varga che, teo potAnA kAma dhaMdhAmAMthI dAraka thaIne dezATaNa jovAne ane prAcIna tihAsIka jagAe jovAne khAsa jAya ete asaMbhavita lAge che, paNa yAtrA nimitte tee dezATaLyu karI zake che. te vakhate jevI dirdInI yAtrA pUjA karavA uparAMta vizeSa mAhItI meLavavAne prayatna karanAra saMkhyA ghaNIja thoDI, kemake temAM emane AnaMda lAgavA jevuM nathI. vAstavIka rIte te je je sthaLe javAmAM Ave te te sthaLe ApaNI jainAnI vastI keTalI che, pahelAM keTalI hatI, mukhyatve tee zeA vepAra kare che, te sasArika jIMdagI kahevI guAre che, A vAtete tapAsa karavA uparAMta anya darzanInAM prAcIna madIrA karyAM karyAM che, tenI vyavasthA daivI che, tene tapAsa karavA ane ane to javAnI tajavIja karavAthI kaI kaI vizeSa vAte jANavAne maLe che. prabhAsamAM ne kaI kharekhara itihAsIka jagA jevA lAyaka hAya tA, sArI sAma nAtha mahAdevanuM khaDIta devAlaya che. A devAlaya darIyA kInArA upara Avelu che. devAlayane karatA cekara koTa che, devAlayanuM khaMDIyera je sthitimAM che te sthiti kAyama rahe evI tajavIja sarakAra taraphathI rahe che. yurepIyana susAdhare ane meTA alaghara gavarnara suddhAMta Azrama jevA mATe khAsa Ave che. itIhAsa vAMcanArAonA jANuvAmAMja haze ke, mahamada gIjanIe i. sa. 1024nI sAlamAM khAsa svArI karI e maMdIrano nAza karyA hatA. hiMdustAnanI prAcIna jAheAjalAlI yAda AvavAne AvA prAcIna sthAnA nimitta kAraNa che, tenIja sAthe musalamAnae dharma dveSane lIdhe rAjyasattAnA durapayoga karI hiMduonA devAlayAnA nAza karavAmAM je potAnI huzIyArI vAparI che, e banAvathI kheda thAya che. zrITIsa zahenazAhate A AkhatamAM je niSama sthApana karelA che, te prasazApAtra che ema teA kahyA sivAya rahevAtuM nadhI. navIna seAmanAthanuM maMdIra jInA maMdIra jevuM babdha nathI paNlR tenI je racanA ane bhoMyarAmAM jyAM mahAdevanA lIMganI sthApanA karelI che, te tyAMnI racanA evI rIte teA karelI che ke ajANye yAtrALu Akho dIvasa te daherAmAM AMTA mAre ane dharmazALAmAM karyAM kare tApaNu te jagyA joi zake nahi. te mahAdevanA kharcanA nIbhAva sArU zrImaMta gAyakavADa sarakAra tathI nImanAka maLe che, ane tene vahIvaTa karavA sAr eka dakSaNI kArabhArI rahe che, najIkamAM musA rAne utaravAne dharmazALA che, tyAMthI ada gAu para trIveNI saMgama nAmanuM sthaLa samudra kInAre Avelu che, tyAM eka mesIe baMdhAvelI dharmazALA che. e sivAya sUryanArAyaNanuM maMdira vigere prAcIna ghaNA devAlaye khaMDIye sthitimAM AvI gayela che.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ manuSyanA mananI heTAI. manuSyanA manane moTA." (zA. jamanAdAsa vIDilAsa-mANasA.) He came on carth to teach man-kind; What't is to be a man, to give, not take; To serve, not rule, to nourish, not to devour; T help, not crush, if needs, to die, not live. - Charles Kingsley. je mANasa alabhya lAbha maLavAthI harakhAto nathI. temaja vipattinA vAdaLAMothI bhaya pAmI pitAnuM dharma tajI detA nathI ane banne bAjue samatala rahe che, te mANasa duniyAmAM prazaMsA lAyaka gaNAya che. rUpAMtara-pheraphAra thavuM e sRSTine acalita niyama che. te niyama sarvene lAgu paDe che. tevI ja rIte manuSyamAM pheraphAra the, eTale ke tenI jIMdagImAM sukha- duHkha athavA caDhatI-paDatI thavI tene kahe che. jIMdagImAM sukha athavA duHkhane samaya yAne caDatI-paDatIne vakhata je mANasa sahana karI zake che. te tathA alabhya lAbha ane vipati jIravI zake che te mANasa jagatanI aMdara stutIpAtra athavA to moTA manane gaNAya che. karoDa rUpiyA eka vakhate maLe athavA rAjapada prApta thAyavA jAya, temaja ampamAna thAya e sarve meTuM mana rAkhI svapeTamAM samAvI de che, teja purUkha A duniyAmAM sarvottama gaNA che. Ane ekaja dAkhale basa thaze? mahAna vaibhavazALI rAjA rAmacaMdra, pitAnI AjJAnuM ulaMghana nahi karatAM, meTuM mana rAkhI, rAyagAIne paNa Thokara mArI hatI ! AthI ulaTuM koI paNa sAre lAbha pApta thatAM je mANasanuM aMtaHkaraNa AvezamAM AvI jAya che te mANase meTAnA vargamAM gaNI zakAtA nathI. paNa tevI jAtanA mANasonI duniyAmAM na chAjatI rItethI niMdA thAya che. kAraNa hapanA ubharA bahu gativALo heya che. tenA para kAbu vIralA purUja dharAve che. tenI gati evI hoya che ke te zarIranA bIjA taMtuone jaddI, asara kare che. te vakhate tene hada karatAM vadhAre gati thAya che ane tethI karIne te gati dahADe dahADe bahu josa upara Ave che; ane AthI karIne te sArI athavA naThArI valaNuM pADe che. A be prakAranI valaNamAMthI eka jJAnendriyamAM praveza karIne mANasanA manane ane vicArane ukere che. AthI mananI aMdara aneka prakAranA judA judA taraMgo uThe che. ghaDImAM kAMI vicAra Ave ne ghaDIkamAM kaMI. have je A taraMgo suvicAranA thAya te khacIta phAyadAkAraka hoya che. paNa jema lagArU vinAne ghaDe honnArA kAbumAM rahI zakato nathI tema mANasa jAtane prApta thayelA lAbhanI uzkeraNI, kAje kahyuM, teone maryAdAnI ke gaMbhIratAnI hadamAM rAkhI zakatI nathI ane tethI karI vicAro halakAInA vargamAM jaI pariNAme nukazAna thAya che. prApta thayelA lAbhone je ubharo dilane uzkeraNuM kare che te uzkeraNIne sahanazIlapaNuvALA mANaso kAbumAM rAkhI zake che. tene hadamAM
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196, buddhiprabhA rAkhI sArI valaNa calAve che. A rIte vartanAra purUSo, samacchu mananA meTA ane kSamAne dhAraNa karanAra hoya che. viveka ane vinaya temanA hRdayamAM sajjI rIte rahe che, vinaya ApaNI aMdara pAtratA Ave che. pAtratAthI ApaNe dhana saMpAdana karI zakIe chIe. dhanathaH dharma ane dharmathI sukha meLavIe chIe. meTrA mananA purUSo uMce sAde ke upaDate mele ekalatA nathI. temanA mhoM (Mouth) mAMthI je zabda nIkaLe te pharIne temanA mhomAM paisA vakhata Ave nahi tene pUrNa vicAra karI teo khele che. samaju mANasA, raka sAthe paNa prasagU paDatAM sayapaNe rahI vivekanI bahAra jatA nathI. pAtAnI vANInA mArcathI sAmAne AnaMda upAve che. kaDavAM vacana vadI kheda upajAvatA nathI. vaLI ! eka vidyAne kahyu che ke namaMti zAlino vRkSAH namati zAlino janAH / zuSka kA ca mUrkhAzca na namaMti kadAcana || zAliDAMgaranuM jhADa natIvAna che. te jema jema moTu' thatuM jAya che tema tema namatuM jAya che. temaja kulina nara unnatine pAme che tyAre tenAmAM namrapaNuM vadhe che. ane jevI rIte sukAeluM lAkaDu namatuM temaja vaLatuM nathI tevI rIte bhUkhe mAsa koine paNa namatA nathI." AthI satya eTaluM che ke kulinamAM kAMi viveka hoya che. tethI karIne lina vargamAM ucharele mANasa sadguNaeN karI saMyukta hoya te tene dhanya che. AvA mAsA je vazamAM janma pAmyA hoya te vaza paNa bhAgyazALI gaNAya che. kuTuMbanI aMdara eka parAkramI nIkaLe che te! te kuTuMba sukhazAntine pAme che. vartamAna vakhatamAM AvA bhAgyazALI purUSo sa'pUrNa guNuthI yukta citaja nivaDe che paNa nathI ema to cheja nahi. tr tAtparya eTalu ja che ke mANasa jAtane lakSmI, sattA, moTuM mAna aA to na dhArelA harakoi lAba maLe te tethI lAvuM niha. tevIja rIte saMkaTa AvI paDe te manane DagavA nahi detAM tene paNu sahanazIlatA rAkhI sahana karavuM. pAtAnA mananI meTAI tyajI hi devI, ane tene sArU caMdananA vRkSanuM udAharaNu sArUM che. caMdananA vRkSa jyAM AgaLa thAya che tyAM tene tyAMnA le! lAkaDAMne rekANe vApare che vaLI sarpa jevA prANIe tenA mULanAM rADA kheAdI tene kAtarI nAMkhI temAM vAsa karI rahe che; ApaNA le!ko tenA kAne pavitra kAryanI aMdara vApare che; chatAM paNa te sarva ThekANe potAnA zItaLarUpI amUlya sugaMdhI guNune visAratuM nathI pazu sarvatra suvAsara prasAre che." sadguNI purUSo je moTA mananA ane suvicAranA hoya che te kAi paNu kArya prasage potAnuM kulinapaNuM tyajI detA nathI. vaLI eka vadhu dAkhaleo zeraDInA che. zeraDIne yaMtramAM mukIe chIe chatAM te potAnI madhuratAne cheDatI nathI. tema kuLavAna purUSa kSINatAne pAmelA hoya che chatAM paNa te zIyaLanA amRtya guNAne tyAga karatA nathI. chevaTe paramezvarane prArthanA karazuM ke ApaNI bhAratabhUminAM paNa vinayI, viveka, kulina ane moTA bananA purjA nivaDe ! astu. t -
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ AjanA ane vadhAre bha zeTha kALIdAsa umAbhAInuM khedajanaka mRtyu atrenA suprasiddha pratiSita zeThe kALIdAsa je hadIzAMga tathA hImAbhAI mIlanA ejanTa tA. 29 mI sapTembara maMgaLavAranA roja 1 varSanI mAMdagI bhogavI lagabhaga 41 varSanI vaye paMcatva pAmyA che te ghaNuM moDuM thayuM che. maheMka pitAnI pAchaLa eka vidhavA ane pAMca putro tathA bahoLuM mitramaMDaLa mukI gayA che. teo zAMta prakRti ane milanasAra svabhAvanA hatA temaja vepAramAM bAhoza ane dIrSadahIM tathA salAhakAra hatA. temane dharma pratye sArI zraddhA hatI. temanA maraNathI temanA kuTuMbamAM bhAre dIlagIrI phelAI che. temanA amara AtmAne zAMti maLe ane temanA kuTuM ane dilAse maLe evuM prabhu pratye prAthae chIe.