Book Title: Bruhat Sangrahani Sutram
Author(s): Deepvijay
Publisher: Deepvijay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/003673/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI trailokyadIpikA yAne // zrIbRhatsaMgrahaNIsUtram // pAvI ai --pakSI chaina bha Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIcandramaharSiNItaHzrI trailokyadIpikA yAne zrIvRhatsaMgasUtram [ jAthArtha-sameta] karacha-vAgaDa dezaddhAraka parama pUjya dAdAzrI jItavijyajI mahArAja sAhebanA ziSyaratna prazAMtamUrti muni mahArAja zrI hIravijyajI mahArAjanA ziSyaratna AcArya mahArAja zrImad vijayakanakasUrIzvarajInA sadupadezathI- ijytileey paariy paariy paariy mriyaa mriy maariymaayooriyaa paatiyaa paati yyaatiyai yaayee yaayee yaayee yaavee yaaruyaa maatiyaaymeeyaamaiym 6 chapAvI prasiddha karanAraH kaccha-patrI jaina saMgha. saMzodhakaH ripuraMdara AcAryadeveza zrI 1008 zrImad vijayakanakasUrIzvarajInA laghu vineya paM. dIpavijayajI mahArAja. - sahAyaka 1 kaccha-patrI jaina saMgha. 2 zA. devajIbhAi mepathI kaccha-patrI. 3 zA. dAmajI jAdavajI lakhamazIbhAI kaccha-patrI. ninnuN stynaattuniijyaanaanaanaanaanaanaannunn Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMvat 2009 ] | prata (nakala ) 500 mita ist * sudraka . mahetA amaracaMda bahecaradAsa zrI bahAdurasiMhajI pri. presa pA lI tA jIA ( sau rA STra ) [ I. sa. 1953 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Suse rahI che parama pUjaya zAMtamUti bAlabrahmacArI karacha-vAgaDa dezaddhAraka 1008 AcArya deva zrImad vijayakanakasUrIzvarajI mahArAja ooose haeeeee eeeee 8 Sescue paMnyAsapada 1976 (pAlItANA) READ cheao da janma saMvata 1939 (palAMsavA) dikSA saMvata che. Iii G upAdhyAyapada 1985 (bhAyaNI ) (bhImAsara) Goga hae. Song mAcAryapada, 1989 (amadAvAda) chaootees feee eee Gu eeee A pheTe kaccha-putrInA zrI jaina saMdha taraphathI gurU darzanAbhilASIone mATe pragaTa karavAmAM Avela che. e eP 000000000000000000008389 - 000000000000 ernational www.jainel Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ernational www.jainel Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaccha-vAgaDa dezeAhAraka zAntamUrti AkhAlabrahmacArI prAtaHsmaraNIya paramapUjya parama guruvaya' AcAya deveza zrI 1008 zrI vijayakanakasUrIzvarajI mahArAja sAheba! A paMcamakALamAM paNa Apa zuddha cAritra pALI rahyA che, te caturvidha sadhaLA saMdhamAM prakhyAta che. je cAritranI chApe ajJAna evA mane paNa era asara karI. jethI A asAra-saMsAranA prayatnapUrvaka tyAga karI Apa sAhebane caraNe A jIMdagI arpaNa karI ratnatrayIne je apU lAbha maLyA te sa` Apa sAhebajIne AbhArI che. te RNu sarvathA cUkavavA jeTalu` sAma mArAmAM nathI. tathApi kaIka aMze RNathI mukta thavAne mATe A tailAyadIpikA nAmanuM laghu pustaka Apa sAhebane samarpaNu karI mArA AtmAne kRtArtha mAnu chuM. savata 2009 poSa vada 5 kaccha-zrI bhadrezvarajI (vasa) tItha samapa Nu lI bhavadIya, laghu vineya dIvijayajI. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA :: mULa ane cheDA vinAnA saMsAramAM paribhramaNa karatA sarve vA ekAntika ane AtyaMtika eTale sadAkALa TakI rahe tevA sukhane icche che. paraMtu te sukha mAnava ke vizeSa sukhI gaNuAtA devabhavamAM nathI. kAraNa ke te sukheA paNa sukhAbhAsa aAi te vinazvara che. te| pachI te sukha kayAM che ? te prazna sahaja udbhave che. teA tenA uttaramAM te sukha mekSa sivAya khIje nathI. suragaNuM sukha traNa kALanAM re, anaMtanuAM te kIdha re; ziva visa. anaMta va gita kiyAM re, te paNa sukha samidha re. // ziva // 1" ane te mekSa ratnatrayI ( nAna-dana-cAritra ) sAdhya che. temAM paNa prathama jJAna (sAna) mukhya kahyuM che. paDhama nALa to thA ( dazavaikAlika caturthAM adhyayana ). jJAna pAMca bhedavALuM hAvA chatAM bIjA jJAnenA vyavahAra paNa zrutajJAnathI ja thatA heAvAthI apekSAe tenI mukhyatA che, ane te zrutajJAna meLavavA mATe tenA sAdhaneAnI paNa teTalIja AvazyaktA che. jJAnaprApti mATe pustakAdi e sAdhana (kAraNa ) che ane tethI je jJAna prApta thAya te sAdhya ( kA ) che. te paikInuM A tailAyadIpikA ke je bRhat (mhoTI) saMgrahaNI nAme prakhyAta che, te paNa eka che, purva vistAra tathA saMkSepA vALAM aneka pustakA lakhAyAM ( chapAyAM ) che. tathApi khAlavA ( alpa buddhivALAe) te A mAtra zabdAthI paNa lAbha thavA saMbhava che. jethI mumukSu AtmAe kALajIpuka abhyAsa karI jJAna meLavaze, te| amArA prayatna saphaLa thayA mAnIzuM. jinezvara bhagavAnanA AgamA dravyAnuyAga 1, ritAnuyAga 2, gaNitAnuyAga 3, dharmakathAnuyeAga 4, ema cAra yAgamAM vaheMcAyelA che. temAM A meTI saMgrahaNI mukhyatayA gaNitAnuyeAgamAM gaNAya che ane te gaNitAnuceAgane keTalAka zrahAhIta zuSkajJAnIe vakheADI kADhe che. paraMtu jo teo UMDA utarI vicAre te gaNitAnuyAga e caMcaLa citta ( mana) te sthira karavAmAM ameAdha sAdhana che. je cakravRddhi vyAja vagerenA hIsAba, guNAkAra, bhAgAkAra, saravALA, khAdakhAkI, karanArane anubhavasiddha che, tema ahIM paNu pUrva-pUchyApama-sAgarApama vagere gaNatarI temaja devalAka-nArakInA pratara, prataranA AyuSya, dehamAna vagerenI vicAraNA karatAM mana sthira thavAthI ja te barAbara ba'dha esatA Ave che (vicArI zakAya che ). A saMbaMdhamAM hu bahu lakhavA jevuM che, parantu laghu pustakanI prastAvanA lAMbI thai jAya tevA bhayathI TUMkANamAM jarUra puratuM jaNAvela che. graMthanI zaruAtamAM maMgala abhidheyAdi jaNAvI devanArakanAM nava, nava, eTale 18 ane manuSya tathA tiya catA A, A, ema 16 eTale Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 5: ekaMdare 34 ceAtrIza dvAra sa'kSepathI jaNAvI prathama gAthA trIjIthI 200 sudhImAM devAnAM nava dvAra ane gAthA 201 thI gAthA 259 sudhI nArInA nava dvAra ane gAthA 260 thI 283 sudhI manuSyanA ATha dvAra temaja gAthA 284 thI 311 sudhI tiyacanA ATha dvAra ema ceAtrIzadvAra vistArapUrvaka varNa'vI tyArapachI gAthA 312 thI 349 sudhI (gra MthanI samApti) sudhI prakIrNAMka-veda, traNa prakAranAM aMgula, jIvAyeAni, kulakATI, sacittAdi 7, savRttAdi 3 ane hatagarbhA, zaMkhAvatA vazIpatrAdi 3 prakArI yeAnionu ane tyArabAda gAthA 326 mAM AyuSyamadha, adhyAtrAkAla, aMtasamaya, apavana, anapana, upakrama tathA nirupakrama ema sAta bAbate sakSepathI jaNAvI gAthA 327 thI 337 sudhI vistArapUrNAMka sAte vastunu varNana karyuM che. temAM 337 mI gAthAmAM upakrama sAta prakAre lAgavAthI ghaNA vakhatamAM bhogavavA yeAgya AyuSyakamanAM daLIyAM alpakALamAM bheAgavAi jAya te vaNuvela che. daSTAMta 1 lu. deraDAne eka cheDAthI bIjA cheDA sudhI baLavAmAM vadhAre vakhata jAya che, ane dhuMcaLuM vALI agnimAM nAMkhavAthI jaldI baLI jAya che. dRSTAMta 2 jI. kapaDAne bhIMjAvI sakelI (vALI) rAkhavAthI tene sukAtAM vadhAre ane paheALuM karI sukAvavAthI te jaldI sukAi jAya che, tema dhaNA kALa sudhI bhogavavA yeAgya AyuSyakamanAM daLIyAM upaDaeNma lAgavAthI alpakALamAM bhagavAi jAya che, ane te sAte prakAra upara dRSTAMtA paNa vistAravALI saMgrahaNImAM ApyAM che. te jANavAnI bhAvanAvALAe tyAMthI joi levuM. tyArapachI pati, prANa, sanA 4-10 temaja 16 temAM cAra ane daza sarve saMsArIjIvAte seALa saMjJA manuSyAneja heAya te batAvela che. tyArapachI gAthA 343mAM zrI caMdramunivare peAtAnA nAma nirdeza sAthe peAtAnI laghutA jaNAvI che, tema ja teeAzrInI jJAnarUci paNa vAMcakAne spaSTa jaNAi Ave che. teezrI jaNAve che ke, pUnA mahApuruSeAe, 500 temaja 400 gAthA lagabhaganI bRhat saMgrahaNIe racela che, te uparathI sva ane para ( saMkSepaci AtmAe) te bhaNavAne mATe saMkSepamAM (gAthA 349) racI jaNAvela che. tyAra bAda 24 dvAranI gAthAe khe, ane aDhAra bhAvarAzInI gAthA 1 temaja eka murtI ( melaDI ) nI 16777216 AvalIkAnI gAthA eka, temaja gAthA 348 mAM eka mu mAM kSullakabhavA 65536, temAM eka kSullakabhavamAM 256 AvalikA eTale 256 AlikAnA eka kSullakabhava thAya che, te batAvI gAthA 349 mAM peAtAnA gurudeva maladhArI zrI hemacadrasUrIzvaranuM nAma jaNAvI grantha samApta karela che. A pustaka ' zrI mukita-kamala-jaina meAhanamALA ' taraphathI pragaTa thaela zrI bRhatsa'grahaNI sUtram ' uparathI taiyAra karI prasiddha karavAmAM Avela che. lI ArAdhdhapAda ripura dara AcArya deveza zrI 1008 zrI vijayakanakasUrIzvarajI pAdapadmaraNu vineya 5. dIvijaya. zrIbhadrezvarajI (vasa ) madhye. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhatsaMgrahaNI zuddhi patraka risaha pAnuM lITI azuddha zuddha pAnuM lITI azuddha 1 13 tahavINaM taddevavINaM - 27 26 garbha ja garbhaja 3 22 agIAramAM agIAramA ! 28 2 devalekamAM ja devakanA aMta 4 15 kalpAvaMtasaka kalpAvataM saka 5 27 chavityArA vityArA 29 13 sarvAthasiddha sarvArthasiddha 6 19 vAyukumAranA vAyukumAranAM che 19 risara 7 22 kiMmurise kipurisa 30 2 chevaha chevaDhe 12 2 tAsaMti taraMtu 35 21 ihai ihayaM 14 8 tipaDeyArA tipaDayArA , 22 gIzvara yogIzvaranA ka 16 vALA vALA 4 devalokamA devalokamAM 23 serAmalahi. sejalahI , 20 ene ane , chellI 31 ghaNuM 40 15 132000 bIjIno 132000 15 1 vaimanakanA vaimAnikanA trIjAno trIjIno , 6 pahelAM pahelA 47 5 rahiya rahita 7 samudramAM samudramAM 49 22 nArakA nArakI - 16 pAhitI pAhiNutA 26 thayelo thatuM nathI ane 17 saMkhyAM saMkhyA 59 24 judu judu juduM juduM ,, 20 leMgammi lobami 11 hayagabbhA hayagambhA 18 28 siNNANaM kiNNANaM | 13 zaMkhAvarta zaMkhAvata 21 3 devanAM mukuTa devonA mukuTa | 65 19 manuSyane manuSyone ja 24 28 uDDu heya ja che hoya che ghaNuM nternational www.jaineli Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namara viSaya 1 cAre nikAyanA devAnAM AyuSya 2 bhuvanapatinAM bhuvane-vyaMtaranAM nagare viSa cA nu * ma 3 jyAtiSI rRvA tathA vimAnanuM vaNuna... 4 vaimAnikadevAnAM vimAneAnu varNana tathA dehamAna upapAta tathA cyavanavirahakAla tathA sakhyA 5 6 gatiAzrayI tathA dhruvA prakAranI kriyA karanAra, krANu kANu kayA devale4 sudhI jAya 7 sa dhaNu, sasthAna tathA devA AyuSya puruM karI kayAM utpanna thAya tenI vicAraNA ... ... 8. kAmabhAganA sukha karatAM vItarAgapaNAnA sukhanI ana`tatA 9 devadevIonuM upara jaI zakavuM tathA aparixhitA devIonA vimAna tathA viSayanuM vana 13 ... 11 devAnAM avidhajJAna, avadhi temaja jJAnanA AkAra te urdhva, adheA tathA tIrjhImAM taratamatA ... :::: ... ... 10 devAnI lephsA, vaNuM, keTale vakhate AhAra lye, dezane eLakhavAnAM cinhA temaja kaye kAraNe atra nathI AvatA ... ane Ave teA kaye kAraNe? 008 BOT ... 12 nArakInuM AyuSya, vedanA, rAga, nAma, geAtra, pRthvIpiMDa, narakAvAse tathA prataranI saMkhyA temaja IMdraka tathA puSpAvakInuM va pratarAnI UMcAi temaja aMtara, zarIra, virahakAla, saMkhyA, kayA adhyavasAyavALA kayA ve kai naraka sudhI jAya ... lezyA tathA tyAMthI nIkaLI padavI pAme teA kaI kaI pAme ... ... ... pRSTha 1 thI 4 4 thI 9 9 thI 17 17 thI 26 26 thI 27 27 thI 29 29 thI 31 pA. 31 31 thI 32 32 thI 35 35 thI 38 38 thI 44 45 thI 48 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nakhara 14 manuSyAdhikAra ... ::: viSaya 940 15 manuSyanuM AyuSya, avagAhanA, upapAta--cyavana-saMkhyA, virahakAla temaja gatyAgati, cakravata, vAsudeva, baladeva kayAMnA AvyA thAya ? tema ja cakravRti tathA vAsudevanAM rahtA ane navanidhAna vagere... kayA vedanA AvyA-kai gatinA AvyA temaja kaye liMge.. keTalA keTalI avagAhanAvALA temaja traNa leAkamAMthI kayA leAkamAMthI keTalA siddhipadane pAme vagere 16 ... 17 siddhigatine viraha temaja 32 thI 108 sudhI keTalA mekSe jAya... ane keTalA samayane viraha paDe temaja sazilAnuM pramANa... tathA siddhvenI utkRSTa tathA jadhanya avagAhanA ... 18 tiya cagatyadhikAramAM AyuSya-avagAhanA bhavasthiti, kAyasthiti... upapAta-cyavana-saMkhyA, virahakAla gatyAgati tathA lesyA... adhikAra vagere ... 19 prakIrNAMka adhikAra temAM ve traNa prakAranA, aMgula, jIvAyeni phulakATI, ceAnienA prakAra, adhakAla akhAdhAkAla, vagere sAta... prakAra temaja AyuSya tuTavAnA sAta prakAra, paryApti, prANu, saMjJA vagere jaNAvI kartAnuM nAma ... ... ... pRSTha pA. 49 OM 49 thI 1 51 thI para para thI 13 54 thI 59 6 thI Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama pUjya zAMtamUrti saMdhasthavira, mahAtapasvI 1008 AcArya devA zrImad vijayasiddhisUrIzvarajI mahArAja janma saMvata 1911 (amadAvAda) panyAsapada 1957 (surata) dikSA saMvata 1974 ( amadAvAda ) AcAryapada 1975 ( mahesANA ) riyooyaatiyai yaariyooyrimaiyaavinnn maayaatiyaa mriyee pooyaa maayaatiytil A pheTe kaccha-patrInA zrI jaina saMdha taraphathI gurU darzanAbhilASIone mATe pragaTa karavAmAM Avela che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ernational www.jainel Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zrI I-vaM iLIra- * atha bRhatsaMgrahaNIsUtram / gAthArtha sametam / namiuM arihaMtAI, ThiibhavaNogAhaNA ya patteyaM / suranArayANa vucchaM, naratiriyANaM viNA bhavaNaM // 1 // uvavAyacavaNavirahaM, saMkhaM igasamai gamA''gamaNe / dasavAsasahassAI, bhavaNavaINaM jahannaThiI // 2 // arihaMtAdi paMcaparameSTine namaskAra karIne deva tathA nArakanI sthiti bhuvana-avagAhanA-upapAtaviraha-cyavanaviraha-upapatasaMkhyA-cyavanasaMkhyA-gati Agati ATalA dvAranI temaja manuSya ane tiryaMconA bhuvana sivAya uparanA dvAranI vyAkhyA karIza. temAM prathama devanA sthitidvAranA varNananI zarUAta karatAM bhuvanapatidevanI daza hajAra varSanI jaghanya sthiti che. (1-2) camarabalisAramahi, taddavINaM tu tinni ctaari| paliyAI saTTAI, sesANaM navanikAyANaM // 3 // dAhiNadivaTapaliaM, uttarao huti dunni deraNA / taddevimaddhapaliaM, desaNaM AumukkosaM // 4 // amarendranuM eka sAgaropama ane balIndranuM sAgaropamathI kAMIka adhika AyuSya che; camarendranI devInuM sADAtraNa papama tathA balIndranI devInuM sADAcAra palyopamanuM AyuSya che. bAkInI navanikAyamAM dakSiNa dizAnA devenuM deDha palyopama ane uttara dizAnA devenuM kAMIka nyUna evA be palyopamanuM AyuSya che. tenI devIonuM anukrame ardha palyopama tathA kAMIka nyUna eka palyopamanuM AyuSya che. (3-4) Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 zrI bRhatsaMgrahaNI sUtram-gAthAtha sahita 11 4 11 vaMtarayANa jahannaM, dasavAsasahassa paliamukosaM / devINaM paliarddha, paliaM ahiaM sasiravINaM lakkheNa sahasseNa ya, vAsANa gahANa paliameesiM / Thii arddha devINaM, kameNa nakkhattatArANaM // 6 // paliaddhaM caubhAgA, cauaDabhAgAhigAu devINaM / caujugale caubhAgo, jahannamaDabhAga paMcamae vyaMtarAnu jaghanya AyuSya daza hajAra vastu' tathA utkRSTa AyuSya eka pakSe - pamanuM che. tenI devInu' jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa adha palyeApamanuM che. jayAtiSI devAmAM caMdranuM AyuSya eka patyeApama ane eka lAkha varSa, sUryanu eka palsepama ne eka hajAra varSe, graheAnu eka patyeApama tathA te traNe candra-sUrya ane grahanI devInu prathama kahyuM tethI a adha AyuSya che. nakSatranu adha pApama, tArAnuM pA (%) paDyeApama, nakSatrAnI devInuM pA paDyeApamathI kAMika adhika tathA tArAnI devInuM palyApamanA AThamA bhAgathI kAMIka adhika utkRSTa AyuSya che. temaja pAMca prakAranA jyAtiSImAM prathamanA cAra deva-devI yugalanu jaghanya AyuSya patyeApamanA ceAtheA bhAga tathA pAMcamA yugalanuM patyeApamane AThame| bhAga che. ( 5-6-7 ) || | || // 4 // dosAhi satta sAhia - dasa caudasa sattara ayara jA sukko / ikikamahimitto, jA igatI suvarige vijje tittIsa'NuttaresuM, sohammAisa imA ThiI jiTThA / sohame IsA, jahannaI paliamahiyaM ca dosA hisattadasacaudasa-sattara ayarAI jA sahassAro / auro ikkikaM, ahiaM jA'Nuttaraca ukke || o || // m // saudhama devalAke e sAgare!pama, izAna deleke kAMika adhika e sAgaropama, sanatkumAre sAta, mAhendre sAtathI adhika, brahmadevale ke daza, lAMtake cauDha, zukramAM sattara, sahasrAramAM aDhAra, tyArabAda AnatathI laIne navamI traiveyaka sudhI eka eka sAgarApama vadhAratAM navamI traiveyakamAM ekatrIza, ane anuttara dhruvaleAke tetrIza sAgarApamanI utkRSTa sthiti jANavI. have jaghanya sthiti, saudhama mAM:-eka paLye pama, izAnamAM patyeApamathI kAMika adhika, sanatakumAramAM che, mAhendramAM sAdhika e, brahmamAM sAta, lAMtakamAM deza, zukramAM cauda tathA sahasrAramAM sattara sAgaropamanI jaghanya sthiti jANavI, tyArabAda Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ daivAnu... sthiti dvAra anuttara devaleAkanA vijayAdi cAra vimAna sudhI eka eka sAgarApama eka eka devalAke vadhAratA javu', eTale vijayAdi cAramAM jaghanya sthiti ekatrIzanI Avaze, sarvAM siddhamAM jaghanya sthiti nathI. ( 8-9-10 ) igatIsa sAgarAI, savvahe puNa jahannaThi nanthi / parigahiANi arANI ya, sohammIsANadevINaM // 11 // paliaM ahi cakamA, ThiI jahannA io a ukkosA / jigArUM satta pannA-sa, tainya nava paMcavanA haiM // 22 || saudhamanI parigrahItA ane aparigrahItA devInu' jaghanya AyuSya eka pulyeApama, utkRSTa sAta paklyApama jANavuM. izAnanI parigrahItAnu ane arigrahItAnuM jaghanya sAdhika paLyeApama tathA utkRSTa nava pApama samajavuM. saudhamanI aparigrahItAnuM utkRSTa pacAsa pazyeApama tathA izAna devaleAkanI aparigrahItAnu pacAvana palyeApama pramANe AyuSya jANavuM. ( 11-12 ) paNa cha ccau cau aTha ya, kameNa patte amaragamahisIo | asuranAgAivaMtara - joisakappadugiMdANaM // 22 // asurakumArane pAMca, nAgakumAra vigere navanikAyane che, nyatarane cAra, jyAtiSIne cAra tathA saudhama IzAna devaleAkanA dhruvene ATha AThe agrasahiSIe-indrANIA hAya che. (13) 3 dusu terasa dusu bArasa, cha paNa cau cau duge duge a caU / vijjaNuttare dasa, bisaTThi payarA uvariloe || z4 || pahelA e devale!kamAM 13, trIjA ceAthA devaleAkamAM 12, pAMcamAmAM 6, chaThThAmAM 5, sAtamAmAM 4, AThamAmAM 4, navamA-dazamAmAM 4, agIAramAM AramAmAM cAra tathA navacaiveyaka ane pAMca anuttaramAM ekadara daza, ema sa maLI uparanA devalAkamAM 62 pratare che. (14) sohamkosaTi, niapayara vihattaicchasaMguNiA / payarukkosaTiio, savvattha jahannao paliyaM // zyuM // saudhama devaleAkanA devenI utkRSTa sthitine saudhama devalAkanA prataranI saMkhyAvaDe bhAga ApI je prataratu' AyuSya kADhavuM hoya te pratara vaDe pUrvIkata saMkhyAne guNatAM ISTa prataranI 70 sthiti prApta thAya, jaghanya sthiti te badhA pratarAmAM patyeA. pramANa che. ( 15 ) Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita surakappaThihavisesA, sgpyrvihtticchsNgunnio| hi hillaThiisahio, icchiyapayarammi ukkosA // 16 // sanakumAra vigere kapa pannadevanI utkRSTa sthitine tipitAnA devaka saMbaMdhI prataranI saMkhyA vaDe bhAga Apa, je saMkhyA Ave tene ISTa prataranI saMkhyAvaDe guNavA, je javAba Ave te temaja nIcenA prataranI sthiti bane meLavavAthI ISTaprataramAM utkRSTasthiti prApta thaze. (16) somajamANaM satibhA-ga paliya varuNassadunI desUNA / vesamaNe dA paliyA, esA ThiI logapAlANa // 17 // soma tathA yama nAmanA kapAlanuM AyuSya anukrame eka pApama tathA eka palyopamano trIjo bhAga ( 1 1/3 palyo. ), varUNa kapAlanuM kAMIka nyUna be palyopama ane zramaNa kapAlanuM saMpUrNa be pAnuM AyuSya che. (17) kappassa aMtapayare, niyakappaDisayA vimaannaao| iMdanivAsA tesi, caudisiM logapAlANaM // 18 // pratyeka devakanA chellA prataramAM pitApitAnA nAmavAlA kapAvaMtasaka vimAna hoya che, temAM IndranA raheThANa hoya che, ane tenI cAre bAju lokapAla denA raheThANa che. (18) [ devenuM sthitidvAra pUrNa thayuM, have teonuM ja bhuvanadvAra zarU thAya che. ] asurA nAgasuvannA, vijja aggI ya dIva udahI a / disi pavaNa thaNiya dasaviha, bhavaNavaI tesu dudu iMdA // 19 // asurakumAra 1, nAgakumAra 2, suvarNakumAra 3, vidyutakumAra 4, agnikumAra pa, dvIpakumAra 6, udadhikumAra 7, dikumAra 8, vAyukumAra 9, ane svanitakumAra 10, ema daza prakAranA bhuvanapati che tathA te darekamAM dakSiNa-uttara ema be vibhAganA babe Indro che. (19) camare balI a dharaNe, bhUyANade a veNudeve ya / tatto a veNudAlI, harikaMta harissahe ceva // 20 // aggisiha aggimANava, puNNa visiDhe taheva jalakate / jalapaha taha amiaMgaI miavAhaNa dAhiNuttarabho // 21 // - 16 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devenuM sthiti dvAra rI velaMbe a pabhaMjaNa, dhausa mahAdhAsa esimannayaro / jaMbudIvaM chattaM, meruM daMDaM pahU kAuM // 22 // amarendra-balIndra, dharaNendra-bhUtAnaMda, veNudeva-veNudAlI, harikAnta-hari. saha, agnizikha-agnimAnava, pUrNa-viziSTa, jalakAta-jalaprabha, amitagatimitavAhana, velaba-prabhaMjana, gheSa-mahAghoSa, e pramANe dezanikAyanA vIza Indro che, pratyeka indra jabudvIpanuM chatra karavuM hoya ane merUne daMDanI mAphaka upADa hoya te upADI zake che. (20-21-22) cautIsA caucattA, aThattIsA ya catta paMcaNDaM / pannA cattA kamaso, lakkhA bhavaNANa dAhiNI // 23 // caucaulakkha vihaNA, tAvaiA ceva uttaradisAe savi satta, vAvari ti varavA ya | 24 .. asurakumArAdi daze nikAyanA dakSiNa dizAnA Indrone anukrame 3400000, 4400000, 3800000, 4000000, 4000000, 4000000, 4000000, 4000000, 5000000, ane 4000000, bhuvano hoya che, e ja pramANe daze nikAyanA uttara dizAnA Indrone anukrame 3000000, 4000000, 3400000, 3100000, 3900000, 3600000, 100000,3100000, 4900000, ane 3600000, bhuvane hoya che. dakSiNa-uttara bane dizAnA maLI 7,7200000 (sAtakoDane khetaralAkha) bhuvane che. (23-24) cattAri ya koDIo, lakkhA chacceva dAhiNe bhavaNA / tiNNeva ya koDIu, lakkhA chAvaTi uttarao li25 asurakumArAdi daze nikAyamAM upara kahelA phakta dakSiNadizAnA bhuvane ekaMdara badhAya maLI 4.0600000 (cAra koDa ane cha lAkha) che, temaja uttaradizAnA badhAya maLIne kula 3,6 600000 (traNa koDa ane chAsaTha lAkha) bhuvane che. (25) rayaNAe hiTuvariM, joyaNasahassaM vimuttu te bhavaNA / jaMbuddIvasamA taha, saMkhamasaMkhijachavitthArA // 26 // ratnaprabhAnA ekalAkha eMzI hajAra pRthvIpiMDamAMthI upara nIce hajArahajAra yojana mukIne vacalA gALAmAM bhuvanapatinA bhuvane che. te bhuvana jaMbU dvIpanA sarakhA temaja saMkhyA asaMkhya jananA koDAkoDa vistAravAlA che. (26) Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhatsaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita cUDAmaNi phaNi garuDe, vajje taha kalasa siMha asse a / gaya mayara baddhamANe, asurAINaM muNasu ciMdhe // 27 // daze nikAyanA devane oLakhavA mATe teonA mukuTa vigere AbhUSaNemAM judA judA cihe hoya che, temAM asurakumArane cUDAmaNinuM, nAgakumArane sarpanuM, suvarNakumArane garUDanuM, vidyutakumArane vajanuM, agnikumArane kaLazanuM, dIpakumArane siMhanuM, udadhikumArane azvanuM, dizikumArane hAthInuM, pavanakumArane magaranuM ane svanitakumArane sarAvasaMpuTanuM cinha hoya che. (27) asurA kAlA nAguda-hi paMDurA taha suvaNNa disi thgiyaa| kaNagAbha vijju sihi dIva, aruNa vAU piaMgunibhA // 28 // asurakumAra devene varNa kALo, nAgakumAra-udadhikumArano gauravarNa, suvarNakumAra-dizikumAra-stunitakumArane suvarNa varNa, vidyutakumAra agnikumAradIpakumArane arUNa-rakta varNa ane vAyukumArane priyaMgu vRkSanA vaNe je eTale lagabhaga nIlavarNa che. (28) asurANa vattha rattA, nAgodahivijjudIvasihi nIlA / disithaNi suvannANaM, dhavalA vAUNa saMjjharuI // 29 // asurakumAranAM vastro lAla hoya che, nAgakumAra-udadhikumAra-vidukumAradvipakumAra-agnikumAranAM nIla vastro hoya che, dizikumAra-stanitakumAra ane suvarNakumAranAM ujavala-dhavala vastro che, tathA vAyukumAranA saMsthAnA raMga jevAM vastro hoya che. ( 20 ) causahi saTThi asure, chacca sahassAI dharaNamAINaM / sAmANiyA imesiM, caugguNA AyarakkhA ya asurakumAranA baMne indro pikI camarendrane 64000 tathA balIndrane 60000 sAmAnika de che, bAkInA dharaNendrAdi pratyekane 6000 sAmAnika devonI saMkhyA che, ane darekane sAmAnikathI cAra guNa AtmarakSaka devenI saMkhyA hoya che. ( 30 ) rayaNAe paDhamajoyaNa-sahase hiTuvari sayasayavihuNe / / vaMtarayANaM rammA, bhomA nagarA asaMkhijjA ratnaprabhAnA prathama (upara)nA hajAra yojanamAM upara nIce so so jana mUkIne bAkInA 800 yojanamAM vyaMtara denAM pRthvIkAyamaya asaMkhyAtAM suMdara nagare che. ( 31 ) Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devAnuM' sthiti dvAra "rA bAhiM vaTTA aMto, cauraMsa aho ya kaNNiyAyArA / bhavaNavaNaM taha vaM-tarANa iMdabhavaNA u nAyavvA bhuvanapati tathA vyatarAnAM bhuvanA mahArathI gALAkAra, aMdaranA bhAgamAM ceAkhUNA ane nIce kamaLanI kaNikAnA AkAravALAM che. ( 32 ) tahiM devA vaMtarayA, varataruNIgIyavAiyaraveNaM / nicaM suhiyA pamuiyA, gayaMpi kAlaM na yANaMti // 22 // tevA bhuvaneAmAM uttama devAMganAenA gIta ane vAjiMtranA nAda vaDe nira'tara sukhI temaja AnaMdita thayelA vyaMtaro AnaMdamAM keTalA kALa vyatIta thAya che te paNa jANatA nathI. ( 33 ) te jaMbUdIva bhAraha - videhasamagurujahannamajjhimagA / 1 3 vaMtara puNa aTThavihA, pisAya bhUyA tahA akkhA 5 X 8 raksa kinnarakiMpurisA, mahoragA mAyA | dAhiNauttarameA, solasa tesu ise iMdA 6 * kAle a mahAkAle, suruvapatripuNNabhadde a / // 31 // te byantaradevAnAM nagarAMe utkRSTa ja mUddIpa jevaDA. jaghanyathI bharatakSetra jevaDA, ane madhyama rItie mahAvideha kSetra jevaDAMmeTAM hoya che. A vyaMtarAnA-pizAca 1, bhUta 2, yakSa 3, rAkSasa 4, nira 5, kipurUSa 6, maheAraga cha ane gadha 8 ema AThe prakAra che, tathA te darekamAM dakSiNa-uttaranA bhedathI e e indro hAya che. ( 34-35 ) 5 7 taha caiva mANibhadde, bhIme a tahA mahAbhIme // 26 // 11 9 10 12 13 kinnara kiMpurise sappurisa, mahApurisa tahaya aikAe / 7 // 24 // 14 15 . F mahakAe gIaraI, gIajase dunni dunni kamA // 17 || pizAcanikAyamAM kALa tathA mahAkALa, bhUtanikAyamAM svarUpa tathA pratirUpa, cakSanikAyamAM pUrNa bhadre tathA mANibhadra, rAkSanikAyamAM bhIma tathA mahAbhIma, kinnaranikAyamAM kinnara tathA ki purUSa, 'ipuruSanikAyamAM satpurUSa tathA mahApurUSa, maheAraganikAyamAM atikAya tathA mahAkAya ane AThamI gaMdhanikAyamAM gItati ane gItayaza nAmanA indro che. ( 36-37 ) Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhatasaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita ciM, kalaMbasulase, vaDakhaTuMge asogacaMpayae / nAge tuMbaru a jhae, khaTuMgavivajiyA rukkhA // 38 // pizAcanI davAmAM maMdaba vRkSanuM cihna hoya che, te pramANe bhUtanI davajAmAM sulasa vRkSanuM, yakSanI vajAmAM vaDa vRkSanuM, rAkSasanI dhvajAmAM khaTavAMga (tApasanuM upakaraNa vizeSa) nuM, kinnaranI dhvajAmAM azoka vRkSanuM, jhiMpurUSanI vajAmAM caMpaka vRkSanu, mahAraganI davAmAM nAgavRkSanuM ane gaMdharvanI vijAmAM tuMbarA vRkSanuM cihna hoya che. (38) jakkhapisAyamahoraga-gaMdhavvA sAma kinnarA nIlA / rakkhassa kiMpurisAvi a, dhavalA bhUbhA puNo kAlA // 39 // yakSa, pizAca, mahAraga ane gaMdharvane varNa zyAma che, kiMnarano nIla varNa che, rAkSasa tathA jiMpurUSane dhavalavaNa che temaja bhUta devone vaNa zyAma che. (39) aNapannI paNapannI, isivAI a bhUavAie ceva / kaMdI a mahAkaMdI kohaMDe ceva payae a // 40 // iya paDhamajoyaNasae, rayaNAe aTTa vaMtarA avare / te rU solA , ga go rAuyttara ? 4? | aNupannI-paNupatrI-SivAdI-bhUtavAdI-kaMdita-mahAkaMdita-haMDa ane pataMga e ATha vANuvyaMtaranA bhede che. te ATheya vANavyaMtaro ratnaprabhAnA prathama se yejanamAMthI upara nIce daza-daza jana choDIne bAkInA eMzI janamAM rahelA che. ane temAM paNa dakSiNa-uttaranA bhedathI kula seLa indro che. (40-41 ) sannihie sAmANe, ddhAi bihAe isiya isivAle / Isara mahesarevi ya, havai suvatthe visAle ya // 42 // hAse hAsaraIvi ya, see ya bhave tahA mahAsee / payage payagavaIvi ya, solasa iMdANa nAmAI // 43 // saMnihita-sAmAna, dhAtA-vidhAtA, RSI-SIpAla, Izvara-mahezvara, suvatsa-vizAla, hAsya-hAsyarati, zveta-mahAta, tathA pataMga-pataMgapati ema Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jatiSI nikAyanuM varNana AThe vyaMtaramAM dakSiNa-uttara dizAnA soLa IndronA nAma anukrame jANavA. (42-43) sAmANiyANa cauro, sahassa solasa ya AyarakkhANaM / patteyaM savvesi, vaMtaravaI sasiravINaM ca // 44 // vyaMtarendra (upalakSaNathI vANuvyaMtarendra) tathA caMdra ane sUrya e pratyekane cAra cAra hajAra sAmAnika de tathA seLa-soLa hajAra AtmarakSaka Teva hoya che. (44) iMdasamatAyatIsA, parisatiyA rakkhalogapAlA ya / aNiya paiNNA abhibhogA, kibbisaM dasabhavaNa veNANI // 45 // indra-sAnika-trAyazika-pArSadha (paryAdA-sabhAmAM besADavA 5 )AtmarakSaka-kapALa-anIka (sanya-maka-Abhigika (nekara-cAkara) ane kibaSika ema bhuvanapati tathA vaimAnikamAM devanA daza prakAre che. [sAthe sAthe samajavuM ke vyaMtara-jyotiSImAM trAyaaiMzaka ane lekapAla sivAya ATha prakAranA de che. ] (45). gaMdhavvanaTTahayagaya-rahabhaDaaNiyANi savvaiMdANaM / mANiyANa vasahA, mahisA ya ahonivAsINaM // 46 // gaMdharva-naTa-ghaDA-hAthI-ratha ane subhaTa ema cha prakAranuM sinya te sarva indrone hoya che, sAtamA prakAramAM vaimAnikane vRSabha temaja bhuvanapati vyaMtarane pADe hoya che, jayAre tiSIne te cha ja prakAra che. (46) tittIsa tAyatIsA, parisa tiA logapAla cattAri / aNiANi satta satta ya, aNiyAhiva savvaiMdANaM // 47 // navaraM vaMtarajoisa-iMdANa na huMti logpaalaao| tAyattIsabhihANA, tiyasAvi ya tesiM nahu huMti // 48 // . tetrIza trAyaaiMzaka de, traNa parSA, cAra lokapAle, sAta prakAranuM sainya, sanyanA sAta adhipati, eTale parivAra sarva Indrone hoya, paraMtu Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrI bRhatsaMgrahaNI sUtram-gAthAtha sahita vya'tara tathA jayetiSInA indrone leAkapAla deveza temaja trAyazriMzaka nAmanA dhruvA hAtA nathI. (47 48 ) samabhUtalAo aTThahiM, dasUNajoyaNasaehiM Arambha | uvari dasuttarajoyaNa - sayammi ciTTheti joisiyA || 41 || samabhUtalA pRthvIthI sAtasA tevuM vaijana UMce gayA bAda ekase daza cejana sudhImAM janmyAtiSI dhruve rahe che. (49) ' tasya ravI dasajoyaNa, asIra taduvari sasI ya rikhkhesu / aha bharaNa sAi uvariM, bahi mUlo'ntare abhiI // 50 // tAra rabi caMda rikkhA, buha sukkA jIva maMgala saNiyA / sagasayana dasa asira, cara cara kamaso tiyA ca // 51 // samabhUtalAthI 790 ceAjana bAda daza ceAjanane aMtare sUrya che, tyAMthI 80 ceAjana dUra caMdra che, tyAra pachI nakSatreA che, temAM sathI nIce bharaNI ane sarvAMthI upara svAti nakSatra che. mUla nakSatra mAMDalathI bAhya DAya che ane abhijit nakSetra maDalathI aMdara paDatu hAya che. samabhUtalAthI 790 ceAjane tArA, tyArabAda deza ceAjane sUya, pachI 80 ceAjane caMdra, tyArakhAda cAra ceAjane nakSatramaMDala, tyArabAda cAra ceAjane budha, tyArabAda traNa ceAjane zukra, pachI traNa ceAjane gurU, tyArabAda traNa caiAjane magala, ane tyArabAda traNa ceAjane eTale samabhUtalAthI kharAbara navasA ceAjane zana che. ( 50-51 ) ikkArasa joyaNasaya, igavI sikkArasAhiyA kamaso / merulogAbAI, oisacakaM carai ThAi pA agIArase merUthI agIArase ekavIza ceAjananI tathA aleAkathI agIAra ceAjananI abAdhAe yeAtiSacakra phare che ane sthira rahe che. (52) addhaka viTThAssgArA, phalihamayA ramma oisavimANA / vaMtaranayarehiMto, saMkhijjaguNA ime hu~ti tAI vimANAI purNa, savvAI huMti phAlihamayAI / dagaphAlihamayA puNa, lavaNe je joyasavimANA || 14 | cetiSI devenAM vimAnA akAThAnA AkAravALAM sphaTika ratnamaya temaja ghaNAM sudara hAya che, vaLI vyaMtara devAnAM nagarA (bhuvanA) nI apekSAe A jayatiSInAM vimAnA saMkhyaguNA che. te jyAtiSInAM badhAM vimAnA sphaTika // 13 // Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candra-sUryAdi jyotiSInikAyanuM svarUpa ratnamaya che, temAM paNa je lavaNasamudra upara AvelAM che te dagasphaTikamaya eTale pANIne paNa phADIne-bhedIne prakAza ApI zake tevAM che. (53-54) joyaNigasahibhAgA, chappannaDayAla gAuduigaddhaM / caMdAivimANAyA-mavitthaDA addhamuccattaM caMdranuM vimAna eka yajananA ekasaThiyA chappana bhAga (26) jevaDuM, sUryanuM vimAna ekasaThiyA aDatAlIza bhAga (6) jevaDuM, grahanuM vimAna be gAunuM, nakSatranuM vimAna eka gAunuM temaja tArAonuM vimAna arthe gAu lAMbu paheluM che. darekanA vimAnanI UMcAI laMbAI-pahoLAIthI ardha jANavI. (55) paNayAlalakkhajoyaNa, narakhittaM tasthime sayA bhamirA / narakhittAo bahiM puNa, addhapamANA ThiA nicaM // 56 // pIstAlIza lAkha janapramANu manuSyakSetramAM A tiSInA vimAno sadAkALa paribhramaNa karavAvALAM che, ane manuSyakSetranI bahAra je jotiSInAM vimAne che te sadAkALa sthira temaja pUrvokta laMbAI, pahoLAI tathA uMcAIne pramANuthI ardha pramANuvALAM che. (56) sasiravigahanakkhattA, tArA o huMti jahuttaraM sigdhA / vivarIyA u mahaDDIA, vimANavahagA kameNesi solasa solasa aDa cau, do surasahasA puro ya dAhiNao / pacchima uttara sIhA, hatthI basahA hayA kamaso | 8 || gaha aTThAsI gakkhatta, aDavIsaM tArakoDikoDINaM / chAsaDisahasa navasaya, paNasattari egasasisi // 59 // candra-sUrya-graha-nakSatra ane tArA e anukrame eka pachI eka zIgha gativALA hoya che, ane RddhimAM eka ekathI anukrame UtaratA hoya che. caMdranA vimAnane vahana karanArA devenI saMkhyA 16000, sUryanA vimAnane vahana karanAra 16000, grahanA vimAnane vahana karanAra 8000, nakSatra vimAnane vahana karanAra 4000, temaja tArAnA vimAnane vahana karanAra be hajAra nI saMkhyA hoya che, ane te vimAnane vahana karanAra de paikI vimAnanI pUrva dizAe rahenArA siMhanuM, dakSiNa dizAmAM rahenArA hAthInuM, pazcima dizAmAM rahenArA vRSabhanuM ane uttara dizAmAM rahenArA azvanuM rUpa dhAraNa kare che. 88 graha, 28 nakSatra, 66975 kaDAkADI tArAo eTale eka candrano parivAra che. (57-58-59) Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita koDAkoDI sannaM tasaMti mannati khittathovatayA / keI anne usse-haMgulamANeNa tArANaM | 10 || keIka AcAryo "keDAcheDIne saMjJAtara-nAmAMtara kahe che, kAraNa ke manuSyakSetra DuM che, vaLI kaIka AcAryo tArAonA vimAnane ubheMdhAgulathI mApavAnuM kahe che. (60) kiNhaM rAhuvimANaM, niccaM caMdeNa hoi avirahiyaM / cauraMgulamappattaM hiTThA caMdassa taM carai che ? kRSNavarNanuM rAhunuM vimAna niraMtara candranI sAthe ja hoya che, tenAthI dUra thatuM nathI ane cAra AMgaLa vegaLuM rahyuM chatuM haMmezA candranI nIce cAle che. (61) tArassa ya tArassa ya, jaMbuddIvammi aMtaraM guruyaM / bArasajoyaNasahassA, dunisayA ceva bAyAlA nisaDho ya nIlavaMto, cattArisaya ucca paMcasaya kUDA / addhaM uvariM rikkhA, caraMti ubhaya''vAhAe chAvahA dunisiyA, jahannameyaM tu hoi vAghAe / nivvAghAe gurulahu, dogAu ya dhaNusayA paMca ja badvIpane viSe eka tArAthI bIjA tArAnuM (merUna) vyAghAtavALuM utkRSTa AMtara 12242 jana che. niSadha ane nIlavaMta parvata bhUmithI cAra cajana UMcA che ane tenA upara pAMcaso yojana UMcA navA zikharo-kaTa che. te kaTa uparanA bhAge 250 ejana pahoLAM che, ane kuTathI ATha ATha jananI abAdhAe nakSatra-tArAo vigere phare che eTale vyAghAtavALuM jaghanya aMtara 266 jana pramANa thAya che. nirvAghAtavALuM utkRSTa aMtara be gAunuM ane jaghanya aMtara pAMcaso dhanuSyanuM che. (62-63-64) mANusanagAo bAhi, caMdA sUrassa sUra caMdassa / joyaNasahassa pannA-saNagA aMtaraM diDhe mAnuSettara parvatathI bahAra eka candrathI sUryanuM temaja sUryathI candranuM aMtara saMpUrNa pacAsa hajAra yojana pramANa sarvajJa evA jinezvara bhagavatee joyuM che. (65) Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samudronAM pANIne svAda tathA sUryacandrAdinI paMktio 13 sasi sasi ravi ravi sAhiya-joyaNalakkheNa aMtaraM hoi| ravivaMtariyA Lio, saritA svI phittA / gha6 eka candrathI bIjA caMdranuM tathA eka sUryathI bIjA sUryanuM aMtara kAMIka adhika eka lAkha yojana pramANa che, candro sUryathI aMtarita che ane sUryo candrathI aMtarita che. (66) bahiyAo mANumuttara, caMdA sUrA avhiujjoyaa| caMdA abhIijuttA, sUrA puNa huMti pussehi | u7 | mAnuSettara parvatathI bahAra candro tathA sUryo avasthita-sthira prakAzavALA che, candro abhijit nakSatravaDe yukta hoya che ane sUryo puSya nakSatra sahita hoya che. (67) uddhArasAgaraduge, saDDe samaehiM tulla diivudhii| duguNA duguNapavitthara, valayAgArA paDhamavajja | 68 | paDhamo joyaNalakkha, vaTTo ta vediuM ThiyA sesaa|| paDhamo jaMbuddIvo, sayaMbhuramaNodahI caramo // 69 // aDhI uddhAra sAgaropamanA samayanI jeTalI saMkhyA thAya teTalI dvIpasamudranI ekaMdara saMkhyA che, pUrva-pUrvanA dvIpa-samudra karatAM pachI pachInA dvipasamudro bamaNuM bamaNu vistAravAlA che. prathama dvIpane vajIne badhAya dvIpa-samudra valayAkAre (cUDInA AkAre) che. prathama jabudvIpa lAkha janane ane vRtta gaLAkAre thALI sarakhe che. ane bIjA badhA kapa-samudro tene vIMTIne rahelA che. prathama jaMbudvIpa che ane chelle svayaMbhUramaNa samudra che. (68-69) jaMbUdhAyai pukkhara, vAruNivara khIra ghaya khoya naMdisarA / aruNa'ruNavAya kuMDala, saMkha ruyaga bhuyaga kusa kuMcA // 70 // jaMbudvIpa-dhAtakIkhaMDa-puSkara-vArUNuMvara-kSIravara ghatavara-ISNuvara-naMdIzvaraarUNa-arUpa pAta-kuMDala-zaMkha-rUcaka-bhuja-kuza-kauMca vigere keTalAka dviIpanA nAme jANavA. (70). paDhame lavaNo jalahI, bIe kAloya pukkharAIsa / dIvesu huMti jalaho, dovasamANehiM nAmehiM // 71 // jabudvIpane vIMTIne lavaNasamudra rahyo che, dhAtakIkhaMDane vIMTIne kAledadhi Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. zrI bRhasaMgrahaNa sUtrama-gAthArtha sahita (samudra) rahyo che ane puSkara vigere dvIpa te nAmanA samudrathI ja vIMTAyelA che. (71). AbharaNavatthagaMdhe, uppala tilae paumanihirayaNe / vAsaharadahanaIo, vijayA vakkhAra kappidA | 72 | kurumaMdaraAvAsA, kUDA nakkhatacaMdasUrA y| annevi evamAI, pasatyavatthUNa je naamaa| tannAmA dIvudahI, tipaDoyArA havaMti arunnaaii| jaMpUlavaNAIyA, patteyaM te asaMkhijjA || 74 ] tANaMtimasUravarA-vabhAsajalahI paraM tu ikkikaa| deve nAge jakkhe, bhUe ya saMyaMbhuramaNe ya | 75 5 AbhUSaNa-vastra-gandha-kamala-tilaka-padha-nidhi-ratna-varSadhara-parvate-drahanadI-vijaya-vakSaskAra parvata-kapAvatuMsaka vimAne-kurUkSetra-merU-IndrAdi devonAM nivAso-kUTa-nakSatra-candra-sUrya vigere samagra lekamAM vattatI je prazasta-uttama vastuo ane tenAM nAmo che te nAmavALA dvIpa tathA samudra che. arUNadvIpathI. laIne tripratyayAvatAra nAmavALA dvIpa-samudro che. jabU ane lavaNa e nAmavALAM paNa asaMkhya dvIpasamudro che. tripratyayAvatAramAM chello "sUryavarAvabhAsa" samudra jANo, tyArabAda tripratyayAvatArapaNuM nathI, paraMtu devIpa-davasamudra, nAgadvIpanAgasamudra, yakSadvIpa-yakSasamudra, bhUtadvIpa-bhUtasamudra tathA svayaMbhUramaNadvIpa ane vayaMbhUramaNasamudra AvelA che. tyArabAda aleka che. (72-73-74-75) vAruNivara khIravaro, ghayavara lavaNo ya huti bhinnarasA / kAlo ya pukkharodahi, saMyaMbhuramaNo ya udagarasA // 76 // ikkhurasa sesamalahI, lavaNe kAloe carimi bahumacchA / paNasagadasajoyaNasaya, taNU kamA thova sesesu // 77 // vAsaNavara-kSIravara-ghatavara ane lavaNasamudranAM pAnuM nAma pramANe guNavAlA arthAta madirA-dudhadhI ane mIThAnA jevA svAdavALA anukrame che, arthAta jAdAjudA rasavALAM che. kAledadhi puSkarasamudra ane svayaMbhUramaNa samudra pANInA jevA svAdavALA che, bAkInA samudranuM pANI zeraDInA rasa jevuM svAdiSTa hoya che. lavaNusamudramAM 500 ejananA, kAledadhimAM 700 ejananA ane svayaMbhUramaNamAM 1000 cojananA pramANuvALA ghaNA magarama hoya che. te sivAyanA samudromAM judAjudA anenAnA pramANavALA ghaNAM juja magaramara che che. (76-77) Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candra-sUryanAM ma`DaleA tathA naima nakanA vimAnAnI saMkhyA do sasi do ravi paDhame, duguNA lavaNammi dhAyaIsaMDe / bArasa sasi bArasa ravi, tappabhi nidiTTha sasiraviNo tiguNA puvvillajuyA, anaMtarA'NaMtara mmikhittammi / kAloe bAyAlA, bisattarI pukkharaddhammi || 72 | pahelAM jamUdrIpane viSe e candra ane e sUrya hAya che, bIjA lavaNusamudramA cAra candra tathA cAra sUrya DAya che. dhAtakIkha'DamAM khAra candra ane khAra sUrya DAya che, havenA dvIpa samudromAM candra sUryanI sakhyA prApta karavA mATe AgaLanA dvIpa athavA samudranA candra kavA sUryanI sakhyAne traNaguNI karI tethI AgaLanA badhAya dvIpa-samudronA candra-sUryanI sakhyA temAM umeratAM je saMkhyA Ave te sakhyA jANavI. e rItie kAleAda samudramAM ( 1243=36+2+4= ) 42 candra ane 42 sUrya hAya che, temaja AkhA puSkara dvIpamAM ( 42x3=126+2+4+12=) 144 ane apuSkaramAM 72 candra tathA 72 sUrya hoya che. manuSyakSetramAM kula 132 candra ane 132 sUya che. (78-79 ) do do sasiravitI, egaMtariyA chasaThi saMkhAya / meruM payAhiNaMtI, mANusa khitte pariyaDati chappannaM paMtIo, nakkhattANaM tu maNuyaloMgammi | chATThI chATThI, hoI ikkikiA paMtI || 80 || chAsaThe-chAsaTha saMkhyAMvALI candranI be ane chAsaTha chAsaTha sakhyAvALI sUcanI e pati che, te banne pa Mktie manuSyakSetramAM merUne pradakSiNA ApatI sadAkALa paribhramaNa kare che. (80) || 28 || evaM gahANo'vi hu, navaraM dhuvapAsavattiNotArA / taM ciya payAhiNaMtA, tattheva sayA paribhamaMti 15 || 8 || manuSyakSetramAM nakSatrAnI chappana pati che, te merUthI cAre dizAmAM mAnuSeAttara pata sudhI sUryakiraNAnI mAphaka rahelI hoya tema pratyeka patimAM 66-66 nakSatra hoya che. (81) dekhAya che, te // 82 || nakSatronI pati saMbadhI je pramANe vyavasthA khatAvavAmAM AvI che te ja pramANe graha vigerenI pati vyavasthA samajavI, eTaluM vizeSa che ke e candranA parivAra 176 graheAnA hAvAthI grahonI paMktio paNa 176 hAya che ane pratyeka pa'timAM 66-66 graheAnI saMkhyA jANavI. vaLI acaLa evA Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhatasaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita dhruva tArAonI samIpamAM vattatA anya tArAnA vimAne te dhruva tArAone ja pradakSiNA detA phare che. (82) cauyAlasayaM paDhami-llayAe paMtIe caMdasarANaM / teNa paraM paMtIo, cauruttariAe buDhIe bAvattari caMdANaM, bAvattari sUriyANa paMtIe / paDhamAe aMtaraM puNa, caMdA caMdassa lakkhadugaM // 84 // jo jAvai lakkhAI, vittharao sAgaro ya dIvo vaa| tAvaiAo ya tarhi, caMdAsarANa paMtIo // 85 // manuSyakSetra bahAranA puSkarAnI prathama paMkitamAM 144-candra-sUryanI saMkhyA che ane te paMkitathI AgaLa pratyeka paMkitamAM cAra candra ane cAra sUryanI vRddhi karavI. prathama paMkitamAM 7ra candra ane 72 sUrya hoya. e prathama paMktimAM candrathI candranuM be lAkha jana pramANa aMtara hoya che, je dvIpa athavA samudra jeTalA lAkha jana vistAravALe hoya tyAM teTalI saMkhyA prabhA yandra-sUrya nI pAritA kAvI. (83-84-85) pArasa culasIisayaM, iha sasiravimaMDalAiM tarikattaM / joyaNapaNasayadasahia, bhAgA aDayAla igasaTThA // 86 // tIsigasahI cauro, egigasahassa sattabhaiyassa / paNatIsaM ca dujoyaNa, sasiraviNo maMDalaMtarayaM // 87 // paNasahI nisaDhammi ya, tattiya bAhA dujoynnNtriyaa| eguNavIsaM ca sayaM, sarassa ya maMDalA lavaNe // 88 // maMDaladasagaM lavaNe, paNagaM nisaDhammi hoi caMdassa / maMDalaaMtaramANa, jANapamANaM purA kahiyaM // 89 // sasiraviNo lavaNammi ya. joyaNasasayatiNi tIsaahiyAI / asi tu joyaNasayaM, jaMbuddIvammi pavissaMti // 90 // A jaMbudvIpa saMbaMdhI candranA 15 maMDale che ane sUryanA 184 maMDale che, temaja bannenA maMDaLonuM cArakSetra (jabU-lavaNanuM maLI) 51. yojana ane eka jananA ekasaThiyA aDatAlIza bhAga teTaluM adhika che. pAMtrIza jana ane eka ejananA ekasaTha bhAga karIe tevA trIza bhAga tathA Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ candra-sUryanAM maMDalo tathA vema nakanA vimAnanI saMkhyA 17. ekasaThiyA eka bhAganA sAta bhAga karIe tevA cAra bhAga (35 co. huM bhAga $ pratibhAga) nuM paraspara candramaMDaLanuM aMtara hoya che. tathA sUryamaMDaLanuM aMtara be jananuM che. vaLI sUryanA 184 maMDaLo paikI 65 maMDaLa jaMbudvIpamAM paDe che, temAM 62 niSadha upara ane traNa teja parvatanI bAhA upara paDe che, tathA 119 maMDale lavaNasamudramAM paDe che. candranAM 15 maMDalo paikI 10 maMDale lavaNasamudramAM ane pAMca maMDale jaMbudvipanA niSadha parvata upara paDe che. maMDalanuM aMtara pramANa prathama kahyuM te jANavuM. sUrya ane candranuM 510 0 6 bhAganuM je kula cArakSetra che temAM 330 jana lavaNasamudramAM che ane pAchA pharatAM A bane sUrya-candranA vimAne jabudvIpamAM 180 ejana sudhI praveza karIne aTake che. A pramANe cAra kSetra kahyuM. (86-87-88-89-90). gaharikkhatArasaMkha, jatthecchasi nAumudahi dIve vaa| tassa-sihi egasasiNo, guNasaMkhaM hoi savvaggaM // 91 // . je dvIpa athavA samudra saMbaMdhI graha, nakSatra ane tArAonI saMkhyA jANavAnI IcchA thAya te dvIpasamudra saMbaMdhI candra athavA sUryanI saMkhyA sAthe eka candranA parivArabhUta 88 grahAdi saMkhyAne guNAkAra karavAthI sarva saMkhyA prApta thaze. (91) battIsa'TThAvIsA, bArasa aDa cau vimaannlkkhaaii| pannAsa catta cha sahasa, kameNa sohammamAisu // 9 // dusu sayacau dusu saya tiga-migArasahiyaM sayaM tige hitttthaa| majjhe sattuttarasaya muvaritige sayamuvari paMca // 93 // saudharma devalokamAM 32 lAkha vimAne che, IzAna devale ke 28 lAkha, sanakumAramAM 12 lAkha, mAhendramAM 8 lAkha, brahmadevaleke cAra lAkha, lAMtakamAM 50 hajAra, mahAzukamAM 40 hajAra, sahastrAramAM 6 hajAra, Anata-prAkRta bannenA bhegA thaI 400, AraNa-azrutanA bhegA maLI 300, prathamanI traNa raiveyakamAM 111, madhyama traNa zreyakamAM 107, uparitana traNa greveyakamAM 100 ane anuttara devalokamAM pAMca vimAne che. (92-93) culasIilakkhasattA-Navai sahassA vimANa tevIsa / savAra-mi hRAA, vi iva * // 14 che. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhatsaMgrahaNI sUtram-gAthAtha sahita vaimAnika nikAyamAM ( AvalikAgata ane puSpAvakINuM e bannenI sakhyA bhegI karatAM ) ekaMdara 8497023 vimAnAnI saMkhyA ulAke prApta thAya che, pratyeka pratare indraka vimAnA heAvAthI sava pratarAnAM thai 62 indraka vimAnA che. (94) 18 caudisi capatIo, bAsaTThi vimANiyA paDhamapayare / uvari ikikahINA, aNuttare jAva ikkikaM // 21 // pratyeka devaleAke cAra dizAmAM vimAnAnI cAra 5ktie hAya che, temAM prathama pratare 62-62 vimAnAnI cAra paktio che, tyArabAda uparanAM pratAmAM eka eka vimAna saMkhyA . cAre paktimAMthI ochI karatA javuM. cAvat anuttare cAre dizAmAM eka eka vimAna rahe. ( 95) iMdiya vahA paMtisu, to kamaso taMsacauraMsAvaTTA | vivihA puSphalakiNNA, tayaMtare muttuM putradisiM // 6 // sa vimAnAnI madhye Indraka vimAna hoya che. ane te gALAkAre che, tyArabAda paMktimAM prathama trikoNa tyArakhAI. samacArasa ane tyArabAda gALa, punaH trikANu-samacArasa ane gALa vimAnA hAya e pramANe TheTha sudhI jANavuM. puSpAvakI vimAne vividha AkAravALAM che ane te pUrvakrizAnI paktine vane zeSa traNe paktinA AMtarAmAM heAya che. ( 96 ) suvariM, tasaM tassa uvarimaM hoi / caraMse cauraM, uTTaM tu vimANaseDhIo || 27 || prathama pratare je sthAne gALa vimAna hoya tenI uparanA pratare samazreNIe gALa vimAna ja hAya, trikANu upara trikALu ja hAya, ane samarcArasa upara samacArasa ja hAya, e pramANe Utra vimAnanI zreNIo rahelI che. ( 97 ) savve vaTTavimANA, egaduvArA havaMti nAyavvA / tiNi ya taMsavimANe, cattAri ya huti cauraMse // 28 // save gALAkAra vimAnAne eka ja dvAra hAya che, trikoNa vimAnAne traNa dvAra hoya che ane samarcArasa vimAnA cAra dvAravALAM che. ( 98 ) AvaliyavimANANaM, aMtaraM niyamaso asaMkhijjaM / saMkhijjama saMkhijjaM bhaNiyaM pupphAvasiNNANaM || 61 // AvalikA-paMktigata vimAnAmAM eka vimAnathI bIjA vimAnanuM aMtara Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaimAnikanAM vimAnanuM varNana 19 avazya asaMkhyAta jananuM hoya che, jyAre puSpAvakIrNa vimAnanuM aMtara saMkhyAta jana tathA asaMkhyAta jana ane rItie hoya che. (9) egaM deve dIve, duve ya nAgodahIsu boddhavve / cattAri jakkhadIve, bhUyasamuddesu aTTeva // 100 // solasa sayaMbhuramaNe, dIvesu paiDiyA ya surbhvnnaa| igatIsaM ca vimANA, sayaMbhuramaNe samudde ya // 101 // prathamautare paMktigata bAsaTha vimAne paikI eka vimAna devakI upara, 2 nAga samudraupara, 4 yakSadvIpaupara, 8 bhUta samadra upara, 16 svayaMbhUramaNadvIpa upara ane 31 svayaMbhUramaNa samudra upara rahelA che. (100-101). acaMtasurahigaMdhA, phAse navaNIyamauasuhaphAsA / / ... niccujjoA rammA, sayapahA te virAyati ...... // 102 // atyaMta surabhigaMdhavALAM, mAkhaNathI paNa kamaLa ane sukhakArI speza vALAM, niraMtara udyotaajavALAvALAM, ramaNIya temaja savayaMkAMtivALAM te vimAne ghaNAja zobhe che. (12) je dakkhiNeNa iMdA, dAhiNao AvalI muNeyavvA / je puNa uttaraiMdA, uttarao AvalI tesi // 103 // puvveNa pacchimeNa ya, sAmaNNA AvalI muNeyavvA / je puNa vaTTavimANA, majjhillA dAhiNillANaM // 104 // puvveNa pacchimeNa ya, je vaTTA tevi daahinnillss| _sacauraMsagA puNa, sAmaNNA huti duNhapi // 105 // dakSiNa dizAmAM rahelAM AvalikAgata vimAne te dakSiNendronAM jANavAM, ane uttaradizAmAM rahelAM AvalikAgata vimAne uttarendronAM jANavAM. pUrva ane pazcima dizAnI paMkitamAM rahelAM vimAne banenAM sAmAnya jANavAM, paraMtu vacce vacce rahelAM je geLa vimAne che te dakSiNendronAM samajavAM. e ja vAtane A gAthAthI puSTa kare che. ke-pUrva tathA pazcima dizAmAM je goLa vimAno che te dakSiNendronAM che, trikeNu tathA samarasa vimAne dakSiNendra tathA uttarendra bannenI mAlIkInAM sAmAnya che. (103-104-105) pAgAraparikkhittA, vaTTavimANA havaMti savvevi / cauraMsavimANANaM, cauddisi veiyA hoi | 206 | Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhatsaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita AlikA praviSTa sarve geLa vimAne eka bAjue gaDhathI vIMTaLAelA che tathA caukhUNA vimAnanI cAre bAjuo vedikA (kAMgarA rahita gaDha) hoya che. (10) jatto vaTTavimANA tatto taMsassa veiyA hoi / pAgAro boddhavyo, avasesesuM tu pAsesuM 207 je dizAe goLa vimAne che tenI sanmukha trikeNa vimAnene vedikA hoya che, ane bAkInI be dizAmAM kAMgarA sahita gaDha hoya che. (107) paDhamaMtimapayarAvali-vimANamuhabhUmitassamAsa'ddhaM / payaraguNamiTThakappe, savvaggaM pupphakiNNiyare | 108 | prathama prataragata paMkitanAM vimAnanI saMkhyA te mukha ane antima prataranI paMktigata vimAnasaMkhyA te bhUmi kahevAya, e banne saMkhyAno saravALo karI tenuM ardha karyA bAda ISTa devalokanA pratironI saMkhyA sAthe guNavAthI AvalikAgata vimAnasaMkhyA prApta thaze, ane kula vimAnasaMkhyAmAMthI bAda karatAM bAkInI puSpAvakIrNa vimAnonI saMkhyA Avaze. (108) igadisi pativimANA, tivibhattA taMsaca uraMsA vaTTA / / taMsesu sesamegaM, khiva sesadugassa ikkikaM che ? ? || taMsesu cauraMsesu ya, to rAsitigaMpi cauguNaM kaauN| vasu iMdayaM khiva, payaradhaNaM mIliyaM kappe // 110 // keIpaNa eka dizAgata paMktinA vimAno traNa bhAge sarakhA vaheMcI nAMkhavA. bahecatA je eka saMkhyA zeSa rahe te trike vimAnamAM eka saMkhyA umeravI, be vadhe to trikeNu tathA samarasa bane vimAnamAM eka eka saMkhyA umeravI. pachI te pratyeka saMkhyAne cAre guNI nAMkhavI, vRttarAzi je Ave temAM Indraka vimAna umeravuM, ema karavAthI ISTa ISTa pratare tathA pariNAme ISTa kape trikoNa-samarasa tathA vRttavimAnanI pRthaka saMkhyA prApta thaze. ( 109-110 ) kappesu ya miya mahiso, barAha sIhA ya chagala sAlUrA / haya gaya bhuyaMga khaggI, vasahA viDimAI ciMdhAI // 111 // mRga, mahiSa, varAha (bhaMDa), siMha, bekaDo, deDake, ghoDo, hAthI, sapa, Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vimAnAnI lakhAI-paheALAi uMcAinu pramANa 21 ge DeA, vRSakSa tathA jAtivizeSa mRganuM anukrame saudharmAdri khAra dhruvaleAkanA dhruveAnAM mukuTane viSe cinha heAya che. ( 111 ) culasI asii bAvattari, sattari saTThI ya panna cattAlA | tullasura tIsa vIsA, dasa sahassA Ayarakkha cauguNiyA // 112 // saudharmendranA sAmAnika devA 84000, izAnendranA 80000, sanatakumAranA 72000, mAhendranA 70000, brahmendranA 60000, lAMtakanA 50000, zukranA 40000, sahasrAranA 30000, Anata-prANatanA 20000, ane AraNu acyutanA 10000, sAmAnika devA che, tenAthI cAra guNA pratyekanA AtmarakSaka devA che. (112 ) dusu tisR ti kappe, ghaNudahi ghaNavAya tadubhayaM ca kamA / surabhavaNapahANaM, AgAsapaiDiyA ubari * phrlR // prathamanA e devalekare ghaneSinA AdhAra, trIjA-ceAthA ane pAMcamA devaleAkane ghanavAtaneA AdhAra, chaThThA-sAtamAM ane AThamA dhruvaleAkane ghanadhi tathA ghanavAta e bannenA AdhAra che. tethI uparanA badhA dhruvaleka kevaLa AkAzanA AdhAre che. ( 113 ) sattAvIsa sayAI, puDhavIviMDo vimANauccattaM / paMcasayA kappaduge, paDhame tatto ya ikkikaM hAya puDhacI sayaM, vaDUi bhavaNe dududukappe | uge navage paNage, taheva jANuttaresu bhave saaraaraa puDhavI, vimANamikAraseva ya sayAI / battIsa joyaNasayA, miliyA savvastha nAyavvA // 24 || // 6 // pahelA e devaleAkane viSe trimAneAnI pRthvInuM piMDapramANa 2700 ceAjana hAya che, ane tenA upara vimAnAnI UMcAi 500 cA. hAya che, tyArabAda 3-4, 5-6, 7-8, 9-10-11-12, navatraiveyaka ane pAMca anuttara devaleAkane viSe pUtra kahelA 2700 ceA. piDapramANumAMthI anukrame vimAnAnAM pi'Da pramANamAM se--se ceAjata echA karatAM javu ane te piMDa uparanA vimAnanI UMcAI je 500 yA. pramANu kahI che temAM anukrame se-se ceAjana vadhAratAM javu', jethI anuttaramAM 2100 ce. pRthvIpa'Da ane 1100 yA. vimAnanI 'cAi Avaze. (114-115-116) || %0%0m // Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 zrI bRhatsa MgrahaNI sUtra-gAthAtha sahita paNaca utiduvaNNa vimANa, saghaya dusu dusu ya jA sahassAro / uvari siya bhavaNavaMtara - joisiyANaM vivihavaNNA saudharma tathA izAna devaleAkanAM vimAneA zyAma-nIla-rakta-pIta ane veta e pa'cavaNu nAM hoya che, sanakumAra-mAhendranAM zyAma sivAya cAra varSoMnAM, prazna-lAMtakanAM lAla-pILA ane dheALA ema traNu varNInAM, zukra-sahasrAranAM pIta tathA zveta ema e vaNunAMja ane AnatathI laI anuttara sudhI badhAMya zvetAnAM vibhAno che. ( 117 ) raviNo udayatthaMtara, cauNavaisahassapaNasayachavIsA / bAyAla sahabhAgA, kakkaDa saMkaMtidiyahammi // 118 // karka saMkrAntinA divase ( eTale sarvAbhyAntara male sUrya DAya tyAre) sUryanA udayasthAna ane astasthAna vaccenu' aMtara 94526 20 ane eka caiAjananA sAThIyA 42 bhAga pramANu hAya che. (118) emma puNo guNie, tipaMcasaganavahiM hoi kamamANaM / tiguNammI do lakkhA, tesIisahasrapaMcasayA asi cha sahibhAgA, joyaNacaulakkha bisattarisahassA / chacca sayA tettIsA, tIsakalA paMcaguNiyammi sattaguNe challakkhA, igasadvisahassa chasaya chAsIyA / caupannakalA taha nava-guNammi aDalakkha saDDhA u satta sayA cattAlA aThThArakalA ya iya kamA cauro / caMDA cavalA jayaNA, vegA ya tahA gai cauro // 117 // ittha ya gaI cautthi, jayaNayariM nAma kei mannaMti / ehiM kamehimimAhiM gaIhiM cauro surA kamaso // 118 // // 120 // e uddayAstanA aMtarane traNa pAMca sAta ane navavaDe guNavA, traNavaDe guNatAM 2,83,580 0 0 saMkhyA bhAve, pAMthavaDe guzrutAM 4, 72, 633, 000 saMkhyA bhAve, sAtavaDe guzrutAM 6,61,686, yo lA0 saMkhyA bhAve, tathA navavaDe guNutAM 8,50,740 ce|0 18 bhAga pramANu guNAkAra prApta thAya, te cAre guNAkAranI saMkhyAnI anukrame caMDA cavalA jayaNA ane vegA e cAra prakAranI gati sAthai yonA 42vI. ( 118-120-121-122 ) // 121 // // 122 // // 123 // Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vimAnanI laMbAI-paheLAI-uMcAInuM pramANa 23 vikkhabhaM AyAmaM, parihiM abhitaraM ca bAhiriyaM / jugavaM miNati chammA-sa jAva na tahAvi te pAraM // 124 // pAvaMti vimANANaM, kesipi hu ahava tiguNiyAIe / kamacauge patteyaM, caMDAIgaIu joijjA | | 25 / tiguNeNa kappacauge, paMcaguNeNaM tu ahasu minnijjaa| gevije sattaguNeNa, navaguNe'Nuttaracaukke // 126 // joyaNalakkhaparimANaM, nimesamitteNa jAi jo devA / / chammAseNa ya gamaNaM, egaM rajjU jiNA biti // 127 // kahelI cAre gati paikI ethI vegA nAmanI gatine kaIka AcAryo yavanAntara" gati paNa kahe che, have e cAra prakAranI gatimAMthI caMDA gativALe 2,83,580 0 2 bhAga jevaDA DagalA vaDe, pUrve kahelA vimAno paikI koI eka vimAnanI poLAI mApavAnI zarUAta kare, capalA gati vALo 4,72,633, phera jevaDA pagalA vaDe laMbAI mApe, jayaNa gativALo 6,61,686 co. 54 jevaDA pagalA vaDe vimAnanI aMdarane gherA mApe tathA vegI gativALe 8,50,740 0 1da jevaDA pagalA vaDe bAhya gherA mApavAnI zarUAta kare ane mApatA mApatA cha mahinA thAya to paNa te 'vimAnanI laMbAI-pahoLAI tathA bAhyAbhyatara paridhine pAra na pAme. eTalAM moTAM te vimAne che. athavA keIka AcAryanA mate-traNaguNa, pAMcaguNa, sAtaguNa, ane navaguNe e cAranI caMDA vigere gati sAthe pejanA karavA sAthe traNaguNa vaDe prathamanA cAra devaloka pAMcaguNa vaDe pachInA ATha devaloka, sAtaguNa vaDe navaka-ane navaguNa vaDe cAra anuttaranA vimAne mApavAmAM Ave te vimAnone pAra pamAya che. "keI eka deva nimeSa (AMkhanA palakArA) mAtramAM eka lAkha jananuM prayANa karatAM thake satata prayANa kare te cha mAse eka rAjanA pArane pAme che" ema zrIjinezvara de kahe che. (123-124-125-126-127) paDhamapayarammi paDhame, kappe uDunAma iMdayavimANaM / paNayAlalakkha joyaNa, lakkhaM savvuvari sabaDhe 28 saudharma devakanA prathama prataramAM madhye uDu nAmanuM Indraka vimAna che, te pistAlIza lAkha jananuM temaja vRttAkAre che. ane anuttara vimAnamAM sarvathI upara sarvArthasiddha nAmanuM vimAna che te eka lAkha yeAjana pramANunuM che. (12) www.jaineli Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zrI bRhatasaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita ur3a caMda rayaya vagna, vIriya varuNe taheva ANaMde / baMbhe kaMcaNa ruile, vaMce aruNe dise ceva // 129 // veruliya ruiga ruire, aMke phalihe taheva tavaNijje / mehe agdha halihe, naliNe taha lohiyakkhe ya // 130 // bahare aMjaNa varamAla, ariDhe tahaya deva some a| maMgala balabhadde a, cakka gayA sosthi gaMdiyAvate // 131 // AbhaMkare ya giddhi, keu garule ya hoi boddhavve / vaMbhe baMbhahie puNa, baMbhottara laMtae ceva // 132 // mahasukka sahassAre, ANaya taha pANae boddhavve / / pupphe'laMkAre a, AraNe tahA accue ceva // 133 // sudaMsaNa suppaDibuddhe maNorame caiva hoi pddhmtige| tatto ya savvaobhadde, visAle a sumaNe ceva // 134 // somaNase pIikare, Aicce ceva hoi tiytige|| savvaTThasiddhanAme, suriMdayA eva bAsahI bAsaTha pratonAM nAme Indraka vimAne A pramANe che-1 uDu, 2 candra, 3 24ta, 4 16zu, 5 vIrya, 6131, 7 mAna, 8 ajha, yana, 10 3thira, 11 vaya (yaya), 12 135, 13 hizA 14 vaiDU, 15 354, 16 3thira, 17 a4, 18 234, 16 tayanIya, 20 meghavimAna, 21 madha, 22 DAridra, 23 nalina, 24 barSitAkSa, 25 100, 26 mana, 27 12mAsa, 28 riTa, 28 41, 30 saumya, 31 bhagata, 32 manadra, 33 23, 34 11, 35 svasti, 36 nandAvarta, 37 AzaMkara, 38 gRddhi, 39 ketu, 40 garUDa, 41 brahma, 42 prajhaDita, 43 prajhotta2, 44 aids, 45 mahAzu, 46 sakhAra, 47 mAnata, 48 prANata, 49 puSpa, 50 alaMkAra, 51 AraNuM, para acuta, 53 sudarzana, 54 suprabuddha, pa5 marama, 56 sarvatobhadra, 57 vizAla, 58 sumana, 59 saumanasa, 60 prIti42, 61 sAhitya, ane 12 saya siddhi. (128-130131-32-133-134-135). paNayAlIsaM lakkhA, sImaMtaya mANusaM uDDa sivaM c| apaiTThANo savvaTTha jaMbuddIvo imaM lakkhaM // 136 // Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upapAta cyavanaviraha 25 prathama narakanA prathama pratarane sImaMtaka nAmane narakAvAso aDhIdvIpa pramANa manuSyakSetra, uDu nAmanuM vimAna ane siddhazilA ATalI vastuo A lekamAM 45 lAkha jananAM pramANanI che. sAtamInarakane apratiSThAna nAmane narakAvAse, sarvArthasiddha vimAna ane jaMbudvIpa ATalI vastuo A lekamAM eka lAkha ejananA pramANunI che. ( 136 ). ahabhAgA saga puDhavIsu, rajjU ikika taha ya sohamme / mAhida laMta sahasAraccuya gevija logaMte // 137 // adhebhAge sAte naraka pRthvI eka eka rAja pramANa samajavI, ratnaprabhAnA uparanA talIAthI saudharma devaloke AThamo rAja, mahendra devaloke navame rAja, lAntakanA aMte dazame, sahastrAre agIArame, AraNa-ayunAte bArame, navaveyakane aMte terame, ane siddhazilAthI upara lokone cauda rAja pUrNa thAya che. ( 137 ). bhavaNavaNajoisoha-mmIsANe sattahatya taNumANaM / dududucaukke gevi-jha'Nuttare hANiikikke // 138 // bhuvanapati-caMntara tiSI saudharma tathA IzAna devakanA devenuM sAta hAthanuM zarIra pramANa hoya che. trIje-cothe devaloke cha hAthanuM, pAMcame-chadde pAMca hAthanuM, sAtama-AThame, cAra hAthanuM nava-daza-agIyAra ane bAramA devaleke traNa hAthanuM, navagreyakamAM be hAthanuM tathA anuttara vimAnamAM eka hAthanuM devenuM zarIra hoya che. ( 138 ). kappadugaduducauge, navage paNage ya jiThii ayraa| dosattacaudaSTArasa-bAvIsigatIsatittIsA // 139 // vaimAnikanA prathama be devalokamAM utkRSTasthiti be sAga7, trIje-the sAta sAga, pAMcame-chadde cauda sAga, sAtama-AThame aDhAra sAga, nava-dazaagIAra-bArame bAvIza sAga, navayakamAM ekatrIza sAga ane pAMca anuttaramAM tetrIza sAgaropamanI u0 sthiti che. (139 ). vivare tANikUNe, ikArasagAu pAhie sesA / hatyikArasabhAgA, ayare ayare samahiyammi | 24o | caya puvvasarIrAU, kameNa eguttarAi vuDhIe / evaM ThiIvisesA, saNakumArAitaNumANaM Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita upara-uparanA devalokanI adhika sthitimAMthI nIce-nIcenA devalokanI ochI sthiti bAda karavI, bAdabAkI karatAM je Ave temAMthI phera eka saMkhyA ochI karavI je saMkhyA Ave tene eka hAthanA agIyAra bhAge kalpI te agIyAramAMthI bAda karavI, jeTalA agIyArIA bhAgo bAkI rahe te bhAgamAMthI eka eka bhAgane pUrva-pUrva kalpagata zarIranA pramANamAMthI ocho kare, eTale yakta pratisAgaropame utkRSTa zarIra pramANa Avaze e pramANe sanakumAra vigere devalekanI sthitine anusAre zarIra pramANa jANI levuM. (140-141). bhavadhAraNijja esA, ukkosa viuni joyaNA lakkhaM / gevija'Nuttarebhu, uttarave uvi natthi 242 che. A zarIra pramANa bhavadhAraNIya samajavuM, uttara vaikiyanuM utkRSTa pramANa eka lAkha yojanAnuM che, thriveyaka tathA anuttaramAM (zakita chatAM prajananA abhAve) uttara kriya hotuM nathI. ( 142 ). sAhAviyave ubdhiya-taNU jahannA kameNa pAraMbhe / aMgulaasaMkhabhAgo, alasaMkhijjabhAgo ya I 24 / svAbhAvika tathA uttara kriyanuM jaghanya pramANe anukrame aMgulano asaMkhya bhAga tathA aMgula saMkhyAmAM bhAga jANavuM, A pramANa zarIra racanAnA prAraMbhamAM hoya che. ( 143 ). sAmaneNaM cauviha-suresu bArasamuhutta ukkoso| uvavAyavirahakAlo, aha bhavaNAIsu patteyaM / te 144 | sAmAnyataH cAre prakAranA devamAM upa pAtaviraha utkRSTathI bAra muttane hoya che, arthAt bhuvanapati vyaMtara-tiSI ane vaimAnika e cAre prakAranI nikAyamAM keI paNa jIva deva tarIke utpanna na thAya te bAra muhUrta sudhI na thAya, tyArabAda keIpaNa nikAyamAM koIpaNa jIva avazya devapaNe upaje. (144). bhavaNavaNajoisoha-mmIsANesu muhutta cauvIsaM / to navadiNa vIsamuha, bArasa diNa dasa muhuttA ya // 145 // bAvIsa saTThadIahA, paNayAla asIi diNasayaM ttto| saMkhijjA dusu mAsA dusu vAsA tisu tigesu kamA // 146 // vAsANa sayA sahasA, lakkhA taha causu vijayamAIsu / paliyAasaMkhabhAgo, sabaDhe saMkhabhAgo ya || 147 || For Private & Personal use only. www.jaine Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upapAta cyavanaviraha bhuvanapati vyaMtara jyAtiSI tathA saudhama ane izAna devaleAkamAM upapAta virahakALa utkRSTathI 24, muhUttanA che. sanatkumAramAM nava divasa ane vIza . muhUttanA, mAhendramAM bAra divasa ane daza muhUtta, prazna2e sADA mAvIza divasa, lAMtakamAM pIstAlIza divasa, zukramAM ezI divasa, sahasrAramAM se divasa, AnataprANatamAM saMkhyAtA mAsa ane AraNu tathA acyutamAM sakhyAtA saMkhyAtA vaSaeNnA virahakALa che, navagrUveyaka paikI prathamanI traNa traiveyakamAM sekaDe varSa, madhyama traNa traiveyakamAM sakhyAtA hajAra varSoM ane uparanI traNa traiveyakamAM saMkhyAtA lAkha varSanA utkRSTa virahakALa che. anuttaranA vijayAdi cAra vimAnAmAM palyApanA asakhyAtame| bhAga tathA sarvAsiddhimAM palle pamanA sa`khyAtamA bhAga utkRSTa virahakALa jANave!. ( 145-146-147 ). savvesi pi janno, samao emeva cavaNa viro'vi / igadutisaMkhamasaMkhA, igasamae huMti a cavaMti // 248 || savanA eTale bhuvanapatithI laIne sarvAsiddhi sudhInI cAre nikAyanA dhruvenA jaghanya upapAta virahakALa eka samayanA hoya che. have cyavana virahakALanuM pramANa kahe che, cyavana virahakALa eTale cAre nikAyanA dhruvemAMthI athavA te te devaleAkamAMthI keAI paNa devanu vana na thAya te kayAMsudhI na thAya? te kALanuM pramANu. je pramANe upapAtaviraha saMbaMdhI kALanuM pramANa kahela che te ja pramANe cyavana viraha sabaMdhI kALanuM pramANa paNa jANI levu. have eka sAthe keTalA jIvA dhruvaleAkamAM upaje te upapAta saMkhyA ane eka sAthe keTalAka jIveA devaleAkamAMthI ve te cyavana saMkhyA tathA upapAta sa MkhyA cAre nikAyanI apekSAe eka e traNa cAra sa`khya ke asa Mkhya devA eka sAthe utpanna thAya che. temaja cyave che. ( 148 ). narapaMciMdiyatiriyA - NuSpattI surabhave pattANaM / avasAyavisesA, tesiM gaitAratammaM tu poMsA gabha ja paMcendriya manuSyA tathA paryAsA paMcendriya tiya ce. devaleAkamAM utpanna thai zake che. punaH SatAne aMge dhruvatimAM paNa taratamatA paDe che. ( 149 ). 27 || 142 // gabha ja-samUmi adhyavasrAvanI vize nara tirisaMkhajIvI, savve niyameNa jaMti devesu | niyama asamahINA - Uesa IsANaaMtesu || p. asakhyavaSa~nA AyuSyavALA manuSye tathA tiya cA (yugalikA ) maraNu Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 zrI bRhasaMgrahaNa sUtrama-gAthArtha sahita pAmIne avazya IzAna devalekamAM ja ahiM pitAnuM jeTaluM AyuSya hoya teTalA AyuSyathI athavA tethI nyUna AyuSyathI utpanna thAya che. ( 150 ). jaMti samucchimatiriyA, bhavaNavaNesu na joimAIsu / jaM tesiM uvavAo, paliyA'saMkhaMsaAUsu // 151 // e ja pramANe saMmUrchAima tiya ce bhuvanapati tathA vyaMtaramAM utpanna thavAnA adhikArI che, paraMtu jyotiSI tathA vaimAnikamAM utpanna thaI zakatA nathI, kAraNa ke teo vadhumAMvadhu pAmanA asaMkhya bhAga pramANu AyuSyathI ja bhuvanapati-vyaMtaramAM upaje che. teTaluM alpa AyuSya tyAM ja che, paraMtu tiSI AdimAM nathI. ( 151 ). vAlatave paDibaddhA, uklaDarosA taveNa gAraviA / vereNa ya paDibaddhA, mari asuresu jAyaMti | 2 bAla-ajJAna tapasiva, utkaTa krodhavALA, tapane garva karanArA ane vairane manamAM dhAraNa karavAvALA marIne asura (bhuvanapati) mAM jaI zake che, paraMtu tethI AgaLa javAnA adhikArI nathI. (152). rjjugaahvisbhkkhnn-jljlnnpvestnnhchhduho| girisirapaDaNAu mayA, suhabhAvA huMti vaMtariyA // 153 // gaLAphAso, viSabhakSaNa, pANI athavA agnimAM jANI joIne paDavuM, tRSA tathA kSudhAnI pIDA, parvatanI Toca uparathI jhaMpApAta kare, AvA kAraNathI ApaghAta kare, chatAM je chelI vakhate kAMIka zubhabhAvanA AvI jAya te vyantaramAM utpanna thaI zake che. (153). tAvasa jA joisiyA, caragapariyAya baMbhalogo jaa| jA sahasAro paMciM-ditiria jA accuo saTTA // 154 // tApasa tiSI sudhI, caraka parivrAjaka pAMcamAM brahmadevaloka sudhI, tiya ca paMcendriya AThamA sahastrAra sudhI ane zrAvake bAramA acuta devaloka sudhI utpanna thavAnA adhikArI che. (154). jaIliMgamicchadihi, gevejjA jAva jaMti ukkosaM / payamavi asaddahato, muttuttaM micchadiTThI u sAdhunA veSane dhAraNa karanAra paNa mithyAdaSTi vadhArAmAM vadhAre navamI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gati-Agati dvAra vaiveyaka sudhI utpanna thaI zake che. sUtramAM kahelA eka padane je na sahe te mithyAdaSTi kahevAya che. (155). suttaM gaNahararaiaM, taheva patteyabuddharaiaM c| suyakevaliNA raiaM, abhiNNadasapudhiNA raiaM // 156 // zrI gaNadhara bhagavaMtee, tathA pratyeka buddhoe temaja mRtakevali bhagavatIe ane saMpUrNa dazapUrvadhara maharSie raceluM je kAMI hoya te sarva sUtra kahevAya che (156) chaumasthasaMjayANaM, uvavAuklosao a sabaDhe / tesiM savANaM pi a, jahannao hoi sohamme che ?17 | laMtammi caudapuvvissa, tAvasAINa vaMtaresu thaa| eso uvavAyavihi, niyaniyakiriyaThiyANa savvo'vi // 158 // chadmastha sAdhu vadhumAM vadhu sarvAthasiddha vimAnamAM utpanna thAya che, te chadmastha sAdhuo temaja vratadhArI zrAvako jaghanyathI paNa saudharmadevalokamAM upaje che, cauda pUrvadhara jaghanyathI lAMtakamAM utpanna thAya che ane tApasa vigerene jaghanya upapAta vyaMtaramAM hoya che. A sarva je upapAta-utpanna thavAne vidhi kahyo te pitA potAne cagya AcAramAM vattatA hoya tene mATe samajo, paraMtu AcArathI hIna hoya tevAo mATe samajavo nahi. (157-158) vajjarisahanArAyaM, paDhamaM bIaM ca risaranArAyaM, / nArAyamaddhanArAyaM, kIliyA taha ya chetrahU~ ee chassaMdhayaNA, risaho paTTo ya koliyA vajaM / ubhao makkaDabaMdho, nArAo hoi vineo !! 60 || 1 vASabhanArAca, 2 jhaSabhanArAca, 3 nArAca, 4 ardhanArAca, 5 kIlikA ane 6 chevaTu (sevArtA) e cha saMghayaNa che. aSabha eTale (hADakAne) pATe, vaja eTale khIlI ane nArAca eTale markaTabaMdha samaja. (15-16) cha gabhatirinarANaM, saMmucchimapaNidivigalachevaDhe / suraneraiyA egi-diyA ya savve asaMghayaNA // 161 // garbhajatiyaca tathA garbhaja manuSyane chae saMghayaNa hoI zake che, saMmaIima paMcendriya tathA vikasendriyane chevADuM saMghayaNa hoya che ane deva nAraka tathA e kendriye e badhA saMghayaNa vinAnA che (161) Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 zrI bRhatsaMgrahaNI sUtam-gAthA sahita chevadveNa u gammai, cauro jA kappa kIliyAIsu / dudukapabuDDI, paDhameNaM jAvasiddhIvi ca // 2 // chevaTThA saMghayaNavALA vadhumAM vadhu bhuvanapatithI laI ceAthA mAhendra devalAka sudhI utpanna thAya che, kIlikA saMghayaNavALA lAMtaka sudhI, adhanArAcasaghayaNavALA sahasrAra sudhI, nArAca saghayaNuvAlA prANata sudhI, RSabhanArAcasa ghayaNavALA acyuta sudhI temaja vaRSabhanArAcasaghayaNuvAlA sarvotha-siddha(yAvat meAkSa) sudhI jai zake che. (162) samacauraMse naggo - ha sAi vAmaNa ya khujja huMDe ya / jIvANa cha saMThANA, savvatha sulakkhaNaM paDhamaM nAhI uvari bIaM, taiamaho piTThijyarauravaM / siragIvapANipAe, sulakkhaNaM taM caranthaM tu vivarIyaM paMcama, sanvastha alakkhaNaM bhave chahaM / gabhayanaratiriya chahA, surA samA huMDayA sesA jaMti surA saMkhAua - gapbhayapajjattamaNuatiriesu / pajjate ya vAyara - bhUdagapatteyagavaNesu // 61 / / samacaturastra, nyagrAdha, sAdi, vAmana, kubja ane huDaka e cha saMsthAna jIvAne hAya che. sarva rIte je saMsthAna lakSaNavALu hoya te samacaturasa kahevAya, nAbhinI uparane bhAga lakSaNavALA DAya te nyagrodha, nAbhinI nIcenA bhAga lakSaNavaMta DAya te trIjI' sAdi. pITha-udara-ura varjIne mastaka-DAka hAtha-paga lakSaNavALA hAya te cethu. vAmana, zira-DAka vigere lakSaNu hIna DhAya ane pITha uttara vigere sulakSaNA heAya te pAMcamu kunja, ane sarva avayava lakSaNa rahita hAya te chaThThuM huMDaka sasthAna jANavu, gabhaCja manuSya tathA ga-ja tiya cane chae saMsthAna hAya, deveAne prathama samacaturasra saMsthAna ja Aya ane bAkInA sava' jIvAne huMDaka saMsthAna heAya che. (163-164-165) tatthavi saNakumAra - bhiI egidie no jaMti / ANayapamuhA caviDaM, maNuesu caiva gaccheti / / 162 / / / / 14 / / // 267 // sAmAnya rIte devA sakhya'nA AyuSyavALA gaja manuSya temaja gaja tiya"camAM temaja paryAptA khadara pRthvIkAya, akAya ane vanaspatikAyamAM utpanna thAya che. temAM paNa sanatkumArathI laine uparanA devA ekendriyamAM // 366 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devAmAM pravicAraNA 31 utpanna thatA nathI, ane Anata vigere uparanA devA tiyacamAM paNa utpanna thatA nathI, phta manuSyamAMja utpanna thAya che. (166-167) do kapa kAyasevI, do do do pharisakhsaddehiM / cauro maNeNuvarimA, appaviyArA anaMtasuddA // 68 // bhuvanapati, vyantara, jyAtiSI, saudhama tathA izAna devaleAka sudhInA deve manuSyAnI mAphaka kAyAthI viSayanu sevana karanArA haiAya che, trIjA-ceAthA devaleAkanA dhruve sparza mAtrathI, pAMcamA chaThThA dhruvaleAkanA dhruve rUpadana mAtrathI, sAtamA AThamA devaleAkanA devA zabdazravaNa mAtrathI, nava-dazaagIAra tathA bAramA devalAkanA devA manamAM ciMtavana karavA mAtrathI viSayathI virAma pAme che, ane tethI uparanA devA alpa vikAravAlA temaja anata sukhavALA che. ( 168 ) jaM ca kAmamuhaM loe, jaM ca divvaM mahAsuraM / vIrAya muhasse aM- NaMtabhAgaMpi nagghaI leAkane viSe je viSaya sukha che, ane devAnu. je divya vItarAga bhagavatanA sukha pAse anaMtamAM bhAganu' paNa nathI. (169) uvavAo devINaM, kappadugaM jA paro sahassArA / gamaNA''gamaNaM nacthi, accuaparao surANaM pi || 270 || daivIenI utpatti bhuvanapati vyaMtara caiAtiSI temaja saudhama izAna e e daivaleAka sudhI che, AThamA sahasrAra sudhI devIonuM gamanAgamana che ane acyuta devale thI upara devAnuM paNa gamanAgamana nathI. (170) // 2621 // sukha che, te tipalia tisAra terasa - sArA kappaduga taia laMta aho / kivvasi na huMtuvari, accu aparao bhiugAI apariggadevINaM, vimANalakkhA cha huMti sohamme / paliyAI samayAhiya, Tii jAsiM jAva dasapaliyA pahelA e devaleAkanI nIce traNa palyeApamanA AyuSyavALA, trIjA sanakumAra devalAkanI nIce traNa sAgaropamanA AyuSyavALA ane chaThThA lAntaka devaleAkanI nIce tera sAgaropamanA AyuSyavALA philmiSiyA dhruve che, tethI AgaLanA dhruvaleAkamAM kimbiSiyA nathI temaja khAramA acyuta devaleAkathI AgaLa abhicAgika dhruve nathI. ( 171 ) || 27o || // 272 | Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 zrI bRhatasaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita tAu saNaMkumArA-NevaM vaiMti paliyadasagehiM / / jA baMbhasukaANaya-AraNadevANa pannAsA 272 It IsANe caulakkhA, sAhiyapaliyAi samayaahiyaThiI / jA panarapaliya jAsiM, tAo mAhiMdadevANaM che 74 | eeNa kameNa bhave, smyaahiypliydsgbuddiie| laMta sahasArapANAya accuyadevANa paNapannA // 175 // saudharma devalokamAM aparigrahItA devInAM vimAne cha lAkha che, valI te devalokamAM palyopamathI upara eka samaya adhikathI laIne yAvat daza 5pamanI sthitivALI devIo sanakumAravarti denA upaga mATe, dazapapamathI vaza popamanA AyuSyavALI brahmadevalokanA denA upaga mATe, viza palyopamathI trIza popamanA AyuSyavALI zukra devakanA devA mATe, triIzathI cAlIza popamanA AyuSyavALI Anata devakanA devA mATe, ane cAlIzathI pacAza palyopamanA AyuSyavALI AraNuM devalovati denA upabhaMga mATe che. have IzAna devakamAM aparigrahItA devInA cAra lAkha vimAne che, emAM je devIonI sAdhika popamanI AyuSya sthiti che teo IzAna devane bhAgya che. tethI AgaLa samayAdithI laIne yAvata paMdara palyopamanI AyuSyavALI mahendradevabhegya, tethI AgaLa yAvat 25 5 pama sudhI lAMtakadeva bhegya, tethI AgaLa cAvata 35 50 sudhI sahastrAra devabhegya, tyAMthI vadhu AgaLa 45 pa0 sudhI prANAt devagya ane tyAMthI samayAdi vadhatA vadhatA yAvatu 55 50 sudhInI AyuSyavALI devIo acuta devaloka bhAgya hoya che. (172-173-174-175) zi -nI-r-taijha- 2 yukra kA. bhavaNavaNa paDhamacaule-sa joisa kappaduge teu kappatiyapamhalesA, laMtAIsu mukkalesa Tuti suraa| kaNagAbhapaumakesara-vaNNA dusu tisu uvari dhavalA // 177 // kaNa nIla kApita teje paddha ane zukala e cha lezyAo che, bhuvanapati tathA vyaMtara devone prathamanI cAra lezyAo, jatiSI, saudharma tathA IzAnamAM tejalezyA, trIjA cethA ane pAMcamA devalekamAM padma lezyA temaja lAMtathI sarvArthasiddha sudhI sarvatra zukala vezyA hoya che. pahelA be devalokanA denA Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhuvanapatinikAyanuM varNana zarIrane varNa suvarNa sarakhe, trIjA cothA ane pAMcamA devalekanA devone varNa gara ane tethI uparanA sarva dene varNa uvela hoya che. (176-177) dasavAsasahassAI jahannamAuM dharati je devA / tesi cautthA'hAro, sattahi thovehi UsAso // 178 // je devanuM dazahajAra varSa pramANa jaghanya AyuSya hoya che, teone ekAMtare AhAranuM grahaNa tema ja sAta staka thAya tyAre eka vakhata zvAse zvAsanI kriyA hoya che. (178 ) AhivAhi vimukassa, nIsAsUsAsa eggo| pANu satta imo thovo, sovi sattaguNo lavo // 179 // lavasatahattarIe, hoi muhutto imammi uusaasaa| sagatIsasaya tihuttara, tIsaguNA te ahoratte || 80 || lakkhaM terasa sahasA, naua sayaM ayarasaMkhayA deve / pakkhehiM UsAso, vAsasahassehiM AhAro ! 182 | Adhi-vyAdhi rahita naregI purUSane eka zvAsozvAsa tene prANa kahevAya, evA sAta prANane eka staka thAya, sAta staMkano eka lava thAya, sattottara lavanuM eka muhUrta (beghaDI) thAya, teTalA eka muhUrtamAM 3773 zvAsozvAsa thAya. upara jaNAvelA trIza muhUrta (60 ghaDI) ne eka ahorAtra thAya, eka aherAtramAM 113190 zvAsozvAsa thAya che. (A pramANe nIrogI mANasane eka ahorAtramAM-keTalA zvAsozvAsa thAya te jaNAvyuM, have devA mATe vizeSa kahe che) je devenuM jeTalA sAgaropamanuM AyuSya hoya teTalA pakhavADIe temane zvAsozvAsa levAno hoya, ane teTalA hajAra varSe AhAranI abhilASA thAya. ( 179-180-181 ) dasavAsasahassuvariM, samayAI jAva sAgaraM UNaM / divasamuhuttapuhuttA, AhArusAsa sesANaM // 182 // daza hajAra varSathI samayAdi adhika ema vadhatAM vadhatAM kAIka nyUna sAgarepamanA AyuSyavAlA devene divasa pRthakatve (bethI nava divase) AhArano abhilASa thAya ane muhUrta pRthaka (bethI nava muhUrta) ekavAra zvAsozvAsa heya. ( 182 ) Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita sarireNoyAhAro, tayAiphAseNa lomhaaro| pakkhevAhAro puNa, kAvalio hoi nAyavyo 282 In tejasa kArmaNa zarIra vaDe grahaNa karavAmAM AvatA AhAranuM nAma ejaAhAra che, ane tvacAcAmaDInA sparza dvArAe arthAt rAmavaDe grahaNa thatA AhA2nuM nAma lemaAhAra che ane hAthamAM laIne mukhamAM mukavArUpa AhAranuM nAma prakSepAhAra che. ( 183) oyAhArA savve, apajatta pajatta lomaahaaro| suranirayaigidi viNA, sesabhavatthA sapakkhevA | | 284 | aparyApta avasthAmAM sarvajI e ja AhAravALA che, lemaAhAra (tathA) prakSepAhAra) paryAptAvasthAmAM ja hoya ane deva nArakI tathA ekendriya sivAya bAkInA cha prakSepa ( kavala ) AhAravALA che. ( 184) saccittA'cittobhaya-rUvo AhAra sabbatiriANaM / savvanarANaM ca tahA, suraneraiyANa accitto // 185 / / sarvatiya tathA sarva manuSyone sacitta acitta ane (sacittAcitta) mizra ema traNa prakAranA AhAra hoya che. deva ane nArakIne acitta AhAra hoya che. ( 185) AbhogA'NAbhogA, savvesi hoi loma aahaaro| nirayANaM amaNuno, pariNamai surANa sa maNuNNo // 186 // sajIvone mAhAra jANatAM athavA ajANatAM pariName che, temAM nArakIne amanejha (apriya) ane devene te AhAra mane (priya) paNe AhAra pariName che. ( 186 ) taha vigalanArayANaM, aMtamuhuttA sa hoi ukkoso / paMciMditirinarANaM, sAhAviya chaTha ahamao che ?87 vikalendriya tathA nArakInA jene sAmAnyataH satata AhAranI abhilASA hoya che, paraMtu utkRSTathI AhArAbhilASanuM aMtara paDe to aMtamUhurtanuM paDe, tathA paMcendriyatiryaMca tema ja manuSyane 48 kalAka ane 72 kalAkanuM utkRSTa aMtara jANavuM. ( 187 ) Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 vaimAnika devenuM varNana viggahagaimAvannA, kevaliNo samuhayA ajogI ya / siddhA ya aNAhArA, sesA AhAragA jIvA // 188 // vigrahagatimAM vartatA kevalisamuddhAtanA trIjA-cothA-pAMcamAM samayamAM vartatA, agi guNasthAnamAM vattatA ane siddhanA jIvo aNAhArI che, bAkInA mAhArI che. (188 ) kesaTimaMsanaharo-maruhiravasacammamuttapurisehiM / rahiA nimmaladehA, sugaMdhinIsAsa gayalevA // 189 // aMtamuhuttaNaM ciya, pajjattA trunnpurissNkaasaa| savvaMgabhUsaNadharA, ajarA niruA samA devA // 190 // aNimisanayaNA maNaka-jasAhaNA pupphdaamamilaannaa| cauraMguleNa bhUmi, na chibaMti surA jiNA biti // 191 // za-813-mAMsa---ma-bha-ya2pI-yAmaDI-bhUtra AvizthI hita nirmala zarIravALA, sugaMdhI zvAsavALA, parasevA vagaranA utpanna thavAnI sAthe aMtamuhUrtAmAM ja yuvAna purUSanA sarakhA thavAvAlA sarvAge AbhUSaNa dhAraNakaravAvALA, vRddhAvasthA rahita, rega rahita, ane samacaturastra saMsthAnavALAde hoya che, teone AMkha mITakAro hoto nathI, manavAMchita kArya karanAra hoya che, amlAna puSpanI mALA dhAraNa kare che ane jamInathI cAra aMgula ucA 29naa2| DAya cha, (188-180-181 ) paMcasu jiNakallANe-su ceva maharisitavANubhAvAo / jammaMtaraneheNa ya, Agacchati surA ihii| // 192 // zrI jinezvara denA pAMce kalyANakamAM, mahAna yogIzvara tapanA prabhAvathI temaja janmAntaranA snehanA kAraNe deve pRthvI upara Ave che. (12) saMkaMtadivyapemA, visayapasattA 'samattakattavvA / aNahINamaNuakajjA, narabhavamamuhaM na iMti surA // 193 // cattAripaMcajoyaNa-sayAI gaMdho ya maNualogassa / uDUM baccai jeNaM, na u devA teNa AvaMti // 194 // Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhatsaMgrahaNI sUtam-gAthAtha sahita devAMganAomAM sa'krAMnta thayelA dvipremathI, viSayemAM Asakti hovAthI devaleAkanuM kA apUrNa hAvAthI, manuSyAdhIna kAMipaNa kAryAM nahAvAthI (devaleAkanI apekSAe) azubha evA manuSyaleAkamA deveA AvatA nathI. vaLI manuSyaleAkanA du dha cArasAthI pAMcasA ceAjana sadAkALa u McA jAya che, tethI paNa deve ahiM AvatA nathI. ( 193-194 ) 36 do paTaka paDhamaM do do do bIbhataiyagaca utthi / cavarima ohIe, pAsaMti a paMcamaM puDhaviM chaTThi chaggevijjA, sattamimiyare aNuttarasurA u / kiMcUNaloganAliM, asaMkhadIbudahi tiriyaM tu bahuayaraM uvarimagA, urdU savimANa liyadhayAI / UNaddha sAgare saM-khajoyaNA tapparamasaMkhA paNavIsajoyaNa lahU, nArayabhavaNavaNajoikappANaM / vijjaNuttarANa ya, jahasaMkhaM ohiAgArA ra * 5 6 7 tappAgAre pallaga - paDagajhallarimuiMgapupphajave / tiriyamaNupasu ohI, nANAvihasaMThio bhaNio || 11 || // 116 // || 217 || // 222 || pahelA e devaleAkanA devAnuM adhijJAna pahelI narakapRthvI sudhI; trIjA ceAthA devaleAkanA devAnuM adhijJAna mIjI naraka sudhI, pAMcamA-chaThThA devaleAkanA deveAnu' trIjI naraka sudhI, sAtamA-AThamA devalAnA devenu ceAthInaraka sudhI, 9-10-11 ane 12 mA devaleAkanu avadhijJAna pAMcamI naraka sudhI hAya che, tyAra pachI prathamanI cha traiveyakanA devAnuM chaThThI naraka sudhI, uparanI traNacaiveyaka sAtamI narakapRthvI sudhI ane anuttaranA devAnuM. avadhijJAna kAIka nyUna saMpUrNa leAkanAlikA sudhI hoya che. valI te saudharmAdi devA tIkuM vadhu vadhu asaMkhyAta dvIpa samudrasudhI avadhijJAnathI dekhe, te khAre devaleAkanA vA U pAtapeAtAnA vimAnanI dhvajA sudhI dekhe. ardhA sAgarApamathI nyUna AyuSyavALA devenu' adhikSetra sakhyAtA caiAjana heAya, ane tethI vadhu AyuSyavALAnuM ava SikSetra asaMkhya caiAjana pramANe hAya, laghu adhikSetra 25Ajana pramANu hAya. nArakI, bhuvanapati, vyantara, yeAtiSI khAradevalAka, navathaiveyaka, pAMca anuttaranA dhruvenA anukrame adhijJAnane AkAra tarApeA, pAle, paTaDa, 5 218 || Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaimAnika devonuM varNana 37 jhAlara, mRdaMga, puSpagaMgerI ane yava jevo hoya che. tiryaMca tathA manuSyanuM avadhijJAna judA judA prakAranA AkAravALuM hoya che. (15-196-17198-19) uI bhavaNavaNANaM, bahugo vemANiyANaDo ohii| nArayajoisa tiriyaM, naratiriyANaM aNegaviho // 200 // bhuvanapati tathA vyataronuM avadhijJAna uMce ghaNuM hoya che. vaimAnikanuM avadhijJAna nIce ghaNuM hoya che, nArakI ane jyotiSInu avadhikSetra tIra chuM" vadhAre hoya che. ane manuSya tiryacenuM avadhikSetra aneka prakAranuM hoya che. (2007) che devAdhikAra samApta cha0%9D% 0069 200 ernational www.jainel Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // atha nArakAdhikAraH / / ia devANaM bhaNiyaM, ThiipamuhaM nArayANa vucchAmi / iga tinni satta dasa satara, ayara bAvIsa tittIsA // 201 // e pramANe devonI sthiti vagere kahyuM, have nArakIne aMge sthitivigere kahIza. pahelI narakamAM eka sAgaropama, bIjImAM traNa, trIjImAM sAta, cethImAM daza, pAMcamImAM sattara, chaThImAM bAvIza ane sAtamInarakamAM tetrIza sAgaropamanuM AyuSya che. (21) sattamu puDhavIsu ThiI, jiTTovarimA ya hitthpuhviie| hoi kameNa kaNiThA, dasavAsasahassa paDhamAe | 20 || sAte narakamAM uparanI pRthvIonI je utkRSTa sthiti te nIcenI pRthvIomAM anukrame jaghanyasthiti jANavI. ane pahelI ratnaprabhAmAM dazahajAra varSanI jaghanyasthiti che. (2012) navaisamasahasalakkhA, puvANaM koDi ayrdsbhaago| egegabhAgavuDhI, jA aDaraM terase payare || 20 re || pahelI nArakInA prathama prataramAM nevuM hajAravarSanI AyuSyasthiti, bIjA prataramAM nevulAbavarSanI, trIjA prataramAM pUrvakoDavarSanI, cothA prataramAM eka dazAMza sAgaropamanI, pAMcamAM prasare 10 sAgaro chaThuM , sAgara, sAtame 4 sAgaro, AThamesAgara, navame sAgaro, dazame che sAgaro, agIArame sAgara, bArame , sAgara ane teramA pratare saMpUrNa eka sAgaropamanI sthiti hoya che. A pramANe utkRSTa sthiti jANavI. (203) ia ji jahannA puNa, dasavAsasahassalakkha payaraduge / sesesu uvarijiSThA, aho kaNihA u paipuDhaviM // 204 // have jaghanyasthiti-pahelInarakanA pahelA prataramAM dazahajAra varSa, bIjA prataramAM daza lAkha varSa, ane bAkInA pratiromAM uparanA pratironI je utkRta te nIcenA pratarAmAM jaghanya jANavI, arthAt trIjA pratare 90 lAkha varSanI ane yAvat teramAM prasare che sAgarepamanI jaghanya AyuSyasthiti jANavI. (2004) Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta nArakIonuM tathA ghane dadhinuM varNana 39 uvarikhiiThiiviseso. sagapayaravihattu icchasaMguNio / uvarimakhiiThiisahio, icchiapayarammi ukkosA // 205 / / uparanI naraka pRthvInI u0 sthitine nIcenI naraka pRthvInI utkRSTasthitimAMthI bAda karatAM je zeSa rahe tene ISTanarakanA prataronI saMkhyA vaDe bhAga ApatA je saMkhyA Ave tene ISTa prataranI saMkhyAvaDe guNatAM je saMkhyA Ave te tenI uparanI narakapRthvInI utkRSTa sthiti sAthe meLavatAM ISTa narakanA ISTa pratare utkRSTasthiti prApta thAya. (205) sattasu khittanaviaNA, annonnakayA vi paharaNehi viNA / paharaNakayA'vi paMcasu, tisu paramAhammiakayA vi // 206 // sAte narakamAM kSetraja vedanA tathA anya kRtavedanA avazya hoya che, prathamanI pAMca narakamAM praharaNuzastrakRta vedanA paNa che, ane prathamanI traNa narakamAM te paramAdhArmikakRta vedanA paNa che eTale ekaMdara cAra prakAranI vedanA che. (206) baMdhaNa gai saMThANA bheyA bannA ya gaMdha rasa phaasaa| agurulahu sadda dasahA, asuhA vi ya puggalA nirae // 207 // baMdhana 1, gati 2, saMsthAna 3, bheda 4, vaNa 5, gaMdha 6, rasa 7, parza 8, aguruladhu 9, ane zabda e daza prakAranA pudgala pariNAme nArakIne vize avazya azubha hoya che. (207) narayA dasavihaveyaNa, sIosiNakhuipivAsakaDUhi / paravassaM jara dAhaM, bhaya sogaM ceva veyaMti + 208 paNa koDi aTThasaTThI-lakkhA nvnvishspNcsyaa| culasI ahiyA rogA, chaTThI taha sattamI narae // 209 // zItavedanA 1, USNavedanA 2, sudhAvedanA 3, tRSAvedanA 4, kaMDu (kharaja) vedana 5, paravazatA 6, javaravedanA 7, dAhadanA 8, bhayavedanA 9, ane rogavedanA 10 e daze prakAranI kSetra vedanAe nArakInA jIva anubhave che. pAMca kroDa aDasaThalAkha navANuhajAra pAMcase ne corAsI (5,68,9,584) rogo chaThThI tathA sAtamI narakamAM kSaNekSaNe udayamAM varte che. ( 208-209) 2 3 pa - 8 1 ) Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita rayaNappaha sakarapaha, vAluapaha paMkapaha ya dhUmapahA / tamapahA tamatamapahA, kameNa puDhavINa gottAI // 210 // dhammA vaMsA selA, aMjaNa ridvA maghA ya mAdhavaI / nAmehiM puDhavIo, chattAicchattasaMThANA || 22? ke. ratnaprabhA 1, zarkarA prabhA 2, vAlukAprabhA 3, paMkaprabhA 4, dhUmaprabhA 5, tamaprabhA 6, ane tamastamaprabhA e sAta nArakIonA anukrame sAta gotra che. dharmA 1, vaMzA 2, zailA 3, aMjanA 4, riSTa 5, maghA 6, ane mAghavatI 7 e sAta narakanAM sAta nAma che ane e sAta nArakIo anukrame nAnA nAnA uMdhA karelA chatranA (chatrAtichatra) AkAravALI che. (210-211) asii battIsaDavIsa-vIsa aTThAra sola aDa sahassA / lakkhuvari puDhavipiMDo, ghaNudahighaNavAyataNuvAyA gayaNaM ca paihANaM, vIsa sahassAI ghnnudhipiNddo| ghaNataNuvAyAgAptA, asaMkhajoyaNajuA piMDo prathamanarakane pRthvIpiMDa, 1,80000 0, 1,32000 0, trIjAno 1,28000 co, jethIne 1,20000 0, pAMcamIne 1,18000 0, chaDIne 1.10000 , ane sAtamI narakane pRthvIpiMDa 1,08000 ejana pramANa jADo che. dareka narakamRthvInI nIce ghane dadhi, ghanavAta, tanavAta ane AkAza anukrame che, temAM ghanodadhinA piMDanI jADAI vizahajAra yojana che. ane bAkInA traNa asaMkhyayojana pramANu bAhalyavALA che. (212-213) na phusaMti alogaM cau-disi pi puDhavIu vlysNghiaa| rayaNAe valayANaM chaddhapaMcamajoaNaM saDDheM // 214 // vikkhaMbho ghaNaudahI-ghaNataNuvAyANa hoi jahasaMkhaM / satibhAgagAUaM, gAUaM ca taha gAuatibhAgo // 215 // paDhamamahIvalaesuM, khivejja eaM kameNa biiaae| duticaupaMcacchaguNaM. taiAisu taMpi khiva kamaso // 216 // ghanodadhi vigere valayAthI cArebAju vIMTAelI narakamRthvIo alakano sparza karatI nathI. ratnaprabhAne ghanodadhi vigere valaya prAMte-ghodadhi 6 , ghanavAta kA ye ane tanavAta che ke, pramANe jADAIvALA che. ratnaprabhA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAta nArakIonu' tathA ghaneAdhinuM vaNa na 41 pRthvI ane aleAka vacce A pramANe uparanA prAMta bhAge mAra ceAjananuM aMtara che. zarkarAprabhAmAM prAMta ghanedadhi 63 ce., ghanavAta 4 ce., ane tanavAta 1 ceA, pramANa jADAivALAM che. aleAkanuM a`tara kula maLI 12 ceA, 23 gAu thAya che, vAlukAprabhAmAM prAMte ghaneAdhi 6 ce., ghanavAta 5 ce, ane tanavAta 112 (ru) ce., aleAkanuM aMtara 13 ceA0 13, 5kaprabhAmAM prAMte ghaneAdhi 7 ce., ghanavAta 5 ceA, tanavAta 1 ceA., aleAkanuM aMtara kula 14 ceAjana, dhUmaprabhAmAM--dhaneAdhi cha u cA., ghanavAta 5 yA., tanavAta 11 cA, aaAkanuM aMtara 14 yA. raDuM gAu, ThThItamaHprabhAmAM ghaneAdhi chaOM ce., dhanavAta 5TTa ce., tanavAta 1 ce|0, kula 15 cA., 1 gAu aleAkanuM aMtara, sAtamI tamatamAmAM prAMte ghaneSi 8 caiA., ghanavAta cha ce0, ane tanavAta ra caiA., pramANu hAya che tathA uparanA cheDAthI aleka 16 cA, dUra che. ( 214-215-216 ) majjhe ci puDhavi ahe, dhaNudahipamuhANa piMDaparimANaM / bhaNiyaM tao kameNaM, hAyai jA valayaparimANaM // 217 // prathama 212-13 gAthAmAM ghanAdadhinA piMDanuM ja pramANu khatAvyuM te nIce madhyamAM jANavu, te madhyabhAgathI te ghaneSi vigerenA valayeA AchA echA pramAguvAlA thatAM jAya che, ane yAvat uparanA prAMta bhAga 214 vigere gAthAmAM kahyA pramANe te valaceAnI jADAi rahe che. (217 ) tIsa-vaLavIsa-vanasa-nTsa-titri-paLuLAOravAnuM / paMca ya narayA kamaso, culasI lakkhAIM sattasu vi // 218 // pahelI narakamAM nArakeAne utpanna thavAnA trIzalAkha narakAvAsA che. bIjImAM pacIzalAkha, trIjImAM padaralAkha, ceAthImAM dazalAkha, pAMcamImAM traNulAkha, chaThThImAM eka lAkhamAM pAMca AchA ane sAtamI narakamAM phakata pAMca narakAvAsA hAya che. ( 218 ) rikkArasanavasa - paNa tinniga payara savvi guNavannA / sImaMtAI apai-TThANatA iMdayA majjhe // 222 // prathama narakamAM 13 pratara, khIjImAM 11, trIjImAM 9, ceAthImAM 7, pAMcamImAM 5, chaThThImAM 3, ane sAtamImAM 1 pratara hAya che, pratyeka prataranA madhyamAM indraka narakAvAsA che, pahelA pratAnA madhyamAM sImaMta nAmanA narakAvAse che ane chellA prataranA madhyamAM apratiSTAna nAmaneA narakAvAsa che. ( 219 ) Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 zrI bRhatasaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita // 220 // 10 // 222 // sImaMtauttha paDhamo, bIo puNa rorua tti nAyavyo / bhaMto uNattha taio, cautthabho hoi ubhaMto saMbhaMtamasaMbhaMto, vibhaMto ceva sattamo niro| aTThamao tatto puNa, navamo soo tti NAyavyo // 221 // vakatama'vakato, vikaMto ceva rorubho niro| paDhamAe puDhavIe, terasa niraiMdayA ee thaNie thaNae ya tahA maNae vaNae a hoi nAyavyo / ghaTTai taha saMghaTTe, jibhe avajipbhae, ceva // 223 // lole lolAvatte, taheva yaNalolue ya boddhavve / bIyAe puDhavIe, ikkArasa iMdayA ee / // 224 // tatto tavibho tavaNo, tAvaNo ya paMcamo nidAgho / chaThI puNa pajalio, ujjalio sattamo nirao // 225 // saMjalio ahamao, saMpajjalio ya navamao bhnnio| taiAe puDhavIe, ee nava hoMti niraindA Are tAre mAre, bacce tamae a hoi nAyavye / khADakhaDe a khaDakhaDe, iMdayanirayA cautthIe // 227 // khAe tamae a tahA, jhase ya aMdhe a tahaya timise a| ee paMcamapuDhavIe, paMca niraiMdayA huMti hima baddala lallake, tinni u niraiMdayA u chttttiie| ekko ya sattamAe, boddhavvo appaiTANo sAte narakanA sarva pratonA madhyamAM vartatA narakAvAsAnA nAmo che, je spaSTa cha. (220thI 228) // 226 // // 227 // // 228 // // 229 // Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te te narakamAM nArakAvAsAonI saMkhyA 43 puvveNa hoi kAlo, avareNa paiTibho mhaakaalo| roro dAhiNapAse. uttarapAse mahAroro | 20 || sAtamI narakanA madhyamAM apratiSThAna narakAvAso kahyo, valI pUrva dizAmAM kAla nAmane, pazcimadizAmAM mahAkAla nAmane, dakSiNa dizAmAM raurava nAmane ane uttara dizAmAM mahAraurava nAmane narakAvAse che. (230) tehito disi vidisiM, viNiggayA aha niryaavliyaa| me ghare lisi phag- vana vivilA mArA | 22? | bIyAisu payaresuM, igaigahINAu huMti pNtiio| jA sattamamahipayare, disi ikkiko vidisi nathi // 232 // prathama jaNAvelA pratironA madhyamAM vartAtA pratyeka Indraka narakAvAsAethI cAra dizAomAM tathA cAra vidizAmAM ema narakAvAsAnI ATha paMktio nIkagelI che. temAM ratnaprabhAnA prathama pratare dizAgata pratyeka paMktimAM 4 ane vidizAgata pratyeka paMktimAM 48 narakAvAsAe heya che, bIjA pratarathI mAMDIne nIcenI anya prataragata paMktiomAM eka eka narakAvAse ochA karatA javuM. thAvat sAtamI narakamAM dizI gata paMktimAM eka eka narakAvAsa Ave ane vidizAmAM bIlakula na hoya. (231-232) ipayaregadisi-saMkha, aDaguNA cauviNA sigsNkhaa| jaha sImaMtayapayare, eguNanauA sayA tinni | 22 che. apaiThANe paMca u, paDhamo muhamaMtimo icai bhuumii| muha bhUmisamAsaddhaM, payaraguNaM hoi savvadhaNaM | 24 || ISTaprataramAM paMktigata nArakAvAsAnI saMkhyA jANavI hoya te te prataranI eka dizAgata nArakAvAsAnI saMkhyAne ATha guNI karI temAMthI cAra bAda karavA, bAkI rahe temAM Indraka narakAvAsa bheLave eTale ISTapratare paMktigata narakAvAsAnI saMkhyA prApta thAya. jema sImaMtaka narakAvAsAmAM 389 ane apratiSThAnamAM pAMca nArakAvAsanI saMkhyA che. sAte narakamAM ane pratyeka narakamAM paMktigata narakAvAsAnI saMkhyA jANavA mATe A pramANe karaNa vicAravuM. prathama prataragata narakAvAsa saMkhyA te mukha ane aMtima prataragata narakAvAsasaMkhyA te bhUmi kahevAya. banne saMkhyAne saravALo karIne ardha karavuM. je saMkhyA Ave tene sarva prataranI saMkhyAvaDe guNavAthI paMktigata narakAvAsAnI sarva saMkhyA prApta thAya. (233-234) Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhatsagrahaNI sUtram-gAthAtha sahita channavai saya tipannA, sattasu puDhavI AvalInarayA / sesa tiasIilakkhA, tisayasiyAlA navai sahasA sAta narakamAM kula, 9653 5ktigata narakAvAsA che ane puSpAvakINuM narakAvAsAonI sakhyA che. (235 ) 44 tisahassuccA savve, saMkhamasaMkhijjA vithA''yAmA / paNayAla lakkha sImaM - tao a lakkhaM apaiThANo hiTThA ghaNo sahassaM, upiM saMkoyao sahassaM tu / majhe sahasasirA, tini sahassUsiyA nirayA cha hiTThovari joyaNa - sahassaM bAvanna saDDha carimAe / puDhaate narayara hiyaM narayA sesamma savvAsu visahasraNA puDhavI, tisahasaguNiehiM niayapayarehiM / UNA ruNaniyapayara- bhAIyA patthaDetarayaM || 227 || sAta narakamAM vattatA sa narakAvAsAe 3000 cA0 uMcA, ane la khAi paheALAimAM koI sakhyAta yAjananA tA kAi asabhya ceAjana pramANanA che. jemake prathama sIma'ta nAmanA narakAvAsA 4500000 cA nA che. ane sAtamI narakanA apratiSThAna narakAvAseA eka lAkha ceAjananA che. je traNa hajAra ceAjananI 'cAi kahI temAMthI eka hajAra cAjana nIcenuM taLIyuM jADu, eka hajAra ceAjananuM uparanuM mathALuM jADuM ane vacamAM ekahajAranuM peAlANa, ema traNa hajAra ceAjana ucA sanarakAvAsA che. (236-237) tesI paMcasayA, ikkArasa caiva joyaNasahassA | rayaNAe patthara - mego citra joaNatibhAgo // 231 // 8390347 // 236 // || 232 5 prathamanI cha narakamAM khetapeAtAnA pRthvIpiMDa pramANumAMthI upara-nIce eka eka hajAra ceAjana bAda karyA bAda je piMDa pramANa rahe temAM narakAvAsA DAya che ane sAtamI narakamAM upara nIce sADAbAvana-sADAbAvana hajAra cheDI naI vacalA traNahajAra ceAjanamAM narakAvAsAe che. iSTa narakanA pratarAnI saMkhyAne ( pAthaDAnuM pramANa ) traNa hAra vaDe guNatAM je sakhyA Ave tene ehajAra nyUna pRthvIpiMDamAMthI bAda karavI, je zeSa rahe te saMkhyAne ekarUpa nyUna prataranI saMkhyA vaDe bhAga ApatA pAthaDAnu aMtara Ave. (238-239 ) // 228 // || 240 // Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAte narakanA prataranAM dehamana 45 sattANavaisayAI, bIyAe patthaDaMtaraM hoi / paNasattari tini sayA, bArasahassA ya taiyAe // 241 // chAvaTha sayaM solasa-sahassa paMkAe do tibhAgA y|| aDDhAijja sayAI, paNavIsa sahassa dhUmAe // 242 // bAvanna sar3aDha sahasA, tamappamA patthaDaMtaraM hoi / ego ccia patthaDao, aMtararahio tamatamAe // 243 // pahelI narakamAM 11583 e pramANe eka pAthaDAthI bIjA pAthaDAnuM aMtara che, bIjI narakamAM 9700 pramANa aMtara, trIjI narakamAM 12375 0 pramANa pratyeka pAthaDAnu aMtara, cothI narakamAM 16166 co. pramANa aMtara, pAMcamI narakamAM 25250 0 pramANa aMtara, chaThThI narakamAM pa2500 0 nuM aMtara ane sAtamI narakamAM eka pratara hevAthI aMtara nathI. (240241-242-243) pauNadhaNu chaaMgula, rayaNAe dehamANamukkosa / sesAsu duguNaduguNaM, paNadhaNusaya jAva carimAe // 244 // ratnaprabhAne viSe utkRSTa dehamAna paNa ATha dhanuSya ane cha aMgula samuccaye hoya che. bAkInI narakamAM samudAye dehamAna jANavA mATe pUrvokta pramANane dviguNa dviguNa karatAM javuM. cAvatuM sAtamI narakamAM 500 dhanuSyanuM dehamAna hoya. (244) rayaNAe paDhamapayare, hasthatiyaM dehamANamaNupayaraM / chappaNNaMgula saDDhA, vuDDhI jA terase puNNaM // 245 // ratnaprabhAnA prathama prataramAM traNa hAthanuM utkRSTa dehamAna, tyArabAda prathama narakanA pratyeka prataramAM sADAchapana aMgulanI vRddhi karavI, jethI teramAM pratire chA dhanuSya ane cha aMgulanuM dehamAna AvI raheze. (245) jaM dehapamANa uvari-mAe puDhavIe aMtime payare / taM ciya hiTimapuDhavIe paDhamapayarammi boddhavvaM taM gRNagasagapayara-bhaiyaM bIyAi payaravuDhi bhave / tikara tiaMgula karasatta, aMgulA saDhiguNavIsa // 247 // paNa dhaNu aMgula vIsa, paNarasa dhaNu dunni hattya saDDhA ya / bAsaTThidhaNuha saTTA, paNapuDhavI payaravuDDi imA // 248 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita upara uparanI pRthvInA aMtima pratare je u0 deha pramANa hoya, te nIcenI pRthvInA prathama pratare jaghanya jANavuM, bIjI Adi cha e narakamAM prathama pratare dehamAna jANavA mATe A upAya samajavo, te narakonA bIjA vigere prataromAM dehamAna jANavA mATe te te pRthvImAM prApta thatA prathama prataranA dehamAnane te te pRthvInA prataronI saMkhyAmAMthI eka bAda karI je saMkhyA Ave te prataranI saMkhyA vaDe bhAga Apa, bhAgAkAra karatAM je saMkhyA Ave te te pRthvInA bIjA prataromAM vRddhiaMka samaja, e pramANe karatAM bIjI narakamAM traNahAtha ane traNa aMgula vRddhiaMka, trIjImAM sAta hAtha ane 19 aMgulI vRddhiaMka, cothImAM pAMca dhanuSya ane vIza aMgula, pAMcamI narakamAM paMdara dhanuSya ane aDhI hAtha, chaThThI narakamAM bAsaTha dhanuSya vRddhiaMka jANu. e pramANe vacalI pAMca narakanA pratara saMbaMdhI nArakajInA dehamAna mATe vRddhiaMka kaho. (246-247-248). ia sAhAviadeho, uttaraveuvio ya taduguNo / duviho'vi jahaNNa kamA, aMgulaassaMkhasaMkhaMso // 249 // e pramANe svAbhAvika-bhavadhAraNIya zarIranuM pramANa kahyuM, uttarakriyanuM pramANa vadhAraNIya zarIra jyAM jyAM jeTaluM hoya tenAthI bamaNuM jANavuM, A utkRSTa jANavuM, jaghanya zarIra bhavadhAraNIya aMgulane asaMkhyAtame bhAga ane uttarakriya aMgulane saMkhyAno bhAga jANa. (249) sattasu cauvIsa muhU, saga panaradiNega du cau chammAsA / uvavAyacavaNaviraho, ohe bArasa muhutta gurU | 20 || lahuo duhAvi samao, saMkhA puNa surasamA muNeyavvA / saMkhAupajattapaNi-ditirinarA jaMti naraesuM ! ra12 sAte naraka paikI pahelI narakamAM utkRSTa 24 muhUrtane upapAta-cyavanaviraha, bIjImAM sAtadivasane, trIchamAM paMnaradivasane, jethI narakamAM eka mahinAne, pAMcamImAM be mAsane, chaThThImAM cAra mAsane ane sAtamImAM cha mAsane upapAta-2yavanaviraha kALa che. ethe sAte narakanI apekSAe bAra muhUrtane utkRSTa upapata-vana viraha kALa che. jaghanyathI u5pAtaviraha tathA yavana viraha kALa bane eka eka samayane che. u5pAta-cyavana saMkhyA devonA dvAramAM je pramANe kahI che te pramANe jANavI. saMkhyAvarSanA AyuSyavALA, labdhiparyApta paMcendriya-tiya tathA manuSya narakamAM utpanna thAya che. (250-251) Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ narakAmAM lezyAe micchaddiTThi mahAraMbha pariggaho tivbaloha nissIlo / narayAu nibaMdha, pAvamaI ruddapariNAmo // 1 // mithyASTi mahArabhI mahAparigrahI tIvrakrodhI ane niHzIlaziyalADhi sadguNeAthI rahiya pApImativALA ane raudrapariNAmavALe AtmA narakanu' AyuSya AMdhe che. ( 252 ) X 1 5 anna after pakkhI, sIha uragithi jati jA chaTThi / 7 kamaso ukkoseNaM, sattamapuDhava maNuamacchA // 213 // asajJipaMcendriya pahelI naraka sudhI, nakula-nALIyA vigere bIjI naraka sudhI, gIdha vigere pakSio trIjI naraka sudhI, siMha vigere ceAthI naraka sudhI, sarpa vigere pAMcamI naraka sudhI, strI chaThThI naraka sudhI ane manuSya tathA maccha sAtamI naraka sudhI utpanna thai zake che. (253) vAlA dADhI pakkhI, jalayaranarayA''gayA u aikUrA / jaMti pugo naraesuM, bAhulleNaM na uNa niyamo // 214 // byAla eTale sarpAdi, dADhavALA te vyAghrasiddha vigere, gIdha vigere pakSIo ane magaramaccha vigere jalacara jIvA narakamAMthI ghaNA bhAge Avela hAya ane atikrUra pariNAmavALA te prAyaH punaH narakamAM utpanna thAya che, para Mtu e pramANe ja thAya eve niyama na samajavA. (254 ) do paDhamapuDha vigamaNaM, chevaTThe kI liAisaMghayaNe / ikikapuDhavibuTTI, AitilesAu naraesu 47 dusu kAU taiAe, kAU nIlA ya nIla paMkAe / dhUmAe nIlakiNhA, dusu kinhA huMti lesAu // 211 // chevaTThA saghavayaNavALA paDelI e naraka sudhI utpanna thai zake, tyArabAda kIlikAdi sa MghayaNavALA mATe eka eka naraka vadhatA javuM, eTale ke-kIlikAvALe trIjI sudhI, anArAcavALA ceAthI sudhI, nArAcavALA pAMcamI sudhI, RSabhanArAcavALA chaThThI sudhI, ane vaRSabhanArAcavALA sAtamI naraka sudhI utpanna thaI zake che, prathamanI traNa narakamAM pahelI traNe lesyA hoya che, temAM paNa pahelI e narakane viSe kApeAtalesyA hAya, trIjImAM kApAta ane nIlalezyA, ceAthImAM nIlalesyA, pAMcamImAM nIla ane kRSNa lezyA, chaThThI tathA sAtamI narakamAM kevala kRSNu laizyA ja heAya che. (255-256) // 1 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 zrI bRhatasaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita suranArayANa tAo, davvalesA avaDiyA bhaNiyA / bhAvaparAvattIe, puNa esiM huMti challesA |267 || deva ane nArakonI dravyalezyA avasthita kahevI che paraMtu bhAvanAnA parAvartanane aMge bhAvalezyA te teone chae hoya che. (157) nirauvvaTTA ganbhe, pajattasaMkhAu laddhi eesi / / caki harijuala arihA, jiNa jai disa samma puhavikamA // 258 // narakagatimAMthI nIkaLelA che anantarabha paryApta saMkhya varSAyuSavALA, garbhaja tiryaMca tathA manuSyapaNe ja utpanna thAya che, pahelI narakamAMthI nIkaLe cakavatI thaI zake, bIjI sudhI nIkaLela baladeva-vAsudeva thaI zake, trIjI sudhIne nIkaLe tIrthaMkara paNa thaI zake che, jethI sudhIne sAmAnya kevalI, pAMcamI sudhIne sAdhu, chaThThI sudhI zrAvaka, sAtamI sudhIne samyagadaSTi thaI zake che. (258) rayaNAe ohi gAua, cattAraddhaTTa gurulahu kameNaM / paipuDhavi gAuaddhaM, hAyai jA sattami igaddhaM | 251 | pahelI narakamAM avadhijJAnanuM kSetra u0 cAra gAunuM, tathA jaghanyathI sADAtraNagAunuM, tyArabAda bIjImAM u0 3 gAu, jaghanya 3 gAu, trIjImAM u0 3, jaghanya rA gAu, cothImAM u0 2aa gAu, jaghanya 2 gAu, pAMcamImAM u. 2 gAu, jaghanya 15 gAu, chaThThImAM u0 1aaaa, jaghanya 1 gAu ane sAtamImAM u0 1 gAu tathA jaghanya cha gAunuM avadhijJAna saMbaMdhI kSetra hoya che. (259) suppopossessio n s (c) Iti samApta narakAdhikAra mai 000000000000000000000000000 ucation International www.jainel Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che atha manuSyadhAraH gambhanara tipaliAo, tigAu ukkosato jahanneNaM / mucchima duhAvi aMtamuha, aMgulA'saMkhabhAgataNU // 260 // garbhaja manuSyanI u0 AyuSyasthiti traNa palyopama, temaja u. avagAhanA traNa gAu hoya che. garbhaja manuSyanuM jaghanya tathA saMmUrNima manuSyanuM jaghanya utkRSTa banne prakAranuM AyuSya antamuhUrtanuM che, tathA garbhaja manuSyanI jaghanya tathA saMmUchima manuSyanI jaghanya utkRSTa banne prakAranI avagAhanA aMgulanA asaMkhyabhAga jeTalI hoya che. (260) bArasamuhutta gambhe, iyare cauvIsa viraha ukkoso| jammamaraNesu samao, jahaNNa saMkhA surasamANA // 261 // garbhaja manuSyane upapAtaviraha tathA vanaviraha utkRSTathI bAra muhUrtane hoya che, tathA saMchima manuSyane upapAta vanaviraha cAvIza muhUrtane hoya che, gaja-saMmUchima bannene jaghanya upapAta-yavanaviraha kALa eka samayane che, upapAta-vana saMkhyA devasamAna athata eka samayamAM eka be yAvatuM asaMkhya jIva utpanna thAya che ane eve che. (261) sattamamahineraie, teU vAU asaMkhanaratirie / muttUNa sesajIvA, uppajati narabhavammi sAtamI narakanA che, teukAya, vAyukAya temaja yugalika tiryaMca manuSya sivAya badhAya daMDakamAMthI anantapaNe jIve manuSyabhavamAM utpanna thaI zake che. (22) suraneraiehiM ciya, havaMti iriarihacakkibaladevA / cauvihasura cakkibalA, vemANia huMti hariarihA // 263 // vAsudeva-arihaMta cakravati ane baladeva nizcaye devanArakAmAMthI ja AvelA hoya che, cakravartAi-baladeva-cAre prakAranA dezamAMthI AvI zake che jyAre vAsudeva tathA arihaMta devabhavamAMthI AvelA hoya to nizcaye vaimAnikamAMthI ja anaMtarapaNe AvelA hoya. (263) nal Use Only Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 12 1 50 zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita hariNo maNussarayaNAI huMti nANuttarehiM devehi / jaha saMbhavamuvavAo, hayagayaegidirayaNANaM vAsudevanA sAta ane cakInA caudaratna paikI je manuSyaratna che te anuttara devaleka sivAya bIjethI AvelA jANavA. bAkInA hAthI, azva ane ekendriya sAta ratnono u5pAta yathAsaMbhava jANo. (264) vAmapamANaM cakaM, chattaM daMDaM duhasthayaM camma / battIsaMgula khaggo, suvaNakAgiNi cauraMgulibhA / che 26Sa II cauraMgulo duaMgula, piThulo ya maNI purohiNgyturyaa| seNAvaigAhAvai-vadaithIcakkirayaNAI cakra, daMDa ane chatra ratnanuM pramANa vAma eTale cAra hAthanuM heya che, carmaratna be hAthanuM, khaccaratna batrIza AMgaLanuM ane suvarNa kAkiNI ratna cAra aMgulanuM che. maNiratna cAra aMgula lAMbu ane be AMgaLa paheluM hoya che. e sAta ekendriyarane che. purohita gaja, azva, senApati, gAthApati (bhaMDArI) vAkI eTale sUtradhAra ane strI ema ekaMdara cakravartIne caudaratna che. (265-266) cauro Ayujagehe, bhaMDAre tini dunni vear3e / / egaM rAyagiha mmi ya, niyanayare ceva cattAri // 267 // e caudaratna pikI cakra-chatra daMDa ane khagae cAra rane AyudhazAlAmAM utpanna thAya che, carma kAkiNa ane maNi e traNa ratna bhaMDAramAM utpanna thAya che. gaja ane azva e be ratno vaitADhaya parvatanA bhUmitalamAMthI bheTaNamAM maLe che. purohita, senApati, gAthA pati ane vArdhakI e cAra potAnA nagaramAM utpanna thAya che ane eka strIratnanI rAjamahelamAM prApti thAya che. (267) Nesappe paMDUe, pimalae sabbarayaNa mahapaume / kAle a mahAkAle, mANavage taha mahAsaMkhe | 268 mAM nisarpa-pADuka-piMgala-sarvaratna-mahApadma kAla mahAkAla-mANavaka ane mahAzaMkha e cakravattinA navanidhAne hoya che. (268) Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravattinAM cauda ratno jaMbuddIve cauro, sayAi vIsuttarAi ukkosaM / rayaNAi jahaNNaM puNa, huMti videhaM mi chappannA | | 26 // jaMbudvIpamAM eka sAthe utkRSTathI 420 ane jaghanyathI pa6 ratna (mahAvidehane viSe) hoya che. (269) cakaM dhaNuha khaggo, maNI gayA tahaya hoi vrnnmaalaa| saMkho satta imAiM, rayaNAI vAsudevassa || 270 || cakra-dhanuSya-khaDya-maNi gadA tathA vanamALA ane zaMkha e sAta vAsudevanA rane heya che. (270) saMkhanarA causu gaisu, jati pacasu vi paDhamasaMghayaNe / iga du ti jA ahasayaM, igasamae jaMti te siddhiM // 271 // saMkhyAta varSanA AyuSyavAlA manuSyo marIne cAre gatimAM jAya che. paraMtu je prathama saMghayaNavALA che te cAragati uparAMta pAMcamI siddhigatimAM paNa jAya che. eka samayamAM eka be traNa yAvat 108 sudhI mekSe jaI zake che. (ra71) vIsisthi dasa napuMsaga, purisaTThayaM tu egasamaeNaM / sijhaMi gihi anna saliMga cau dasa aThAhiasayaM ca // 272 // strI vede utkRSTathI eka samayamAM vIza mokSe jAya, napuMsakavede daza, puruSavede eka samayamAM 108 mokSe jAya. liMgamAM-gRhasthaliMgamAM eka ja samayamAM 4, anya tApasAdinA liMgamAM 10 ane sva-sAdhu liMgamAM 108ne jAya. (272). gurulahumajjhima do cau, aTThasayaM uDuhotirialoe / caubAvIsahasayaM, du samuhe tini sesajale // 273 // utkRSTa avagAhanAvALA eka samayamAM 2, jaghanya avagAhanAvALA 4, ane madhyama avagAhanAvALA eka samayamAM 108 mokSe jAya. UrvakamAM 4, adholekamAM 22 ane tIrachalakamAM eka samayamAM 108 mekSe jAya. samudramAM 2, nadI vigere zeSa jalamAM eka samayamAM 3 mele jAya. (273) narayatiriyA''gayA dasa, naradevagaIo vIsa aTThasayaM / dasa rayaNAsakaravA-luyAu cau paMkabhUdagaU // 274 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para zrI bRhatsaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita chacca vaNassai dasatiri, tiristhi dasa maNua vIsa nArIU / asurAi vaMtarA dasa, paNa taddevIu patteyaM joi dasa devi vIsaM, vimANi aTThasaya vIsa devIU / taha puMveehito, puriso hoUNa aTThasayaM ! 272 che sesaTThabhaMgaesa, dasa dasa sijhaMti egasamayammi / viraho chamAsa guruo, lahu samazrI cavaNamiha nathi // 277 // narakagati tathA tiryaMcagatimAMthI anantarapaNe manuSya thayelA mekSe jAya te eka samayamAM 10, manuSyamAMthI manuSya thayelA vIza ane devagatimAMthI manuSyapaNe thayelA ekasamayamAM 108 mekSe jAya. ratnaprabhA, zarkarA prabhA ane vAlukAprabhAmAMthI AvelA 10 mekSe jAya. cothI paMkaprabhA, pRthvIkAya tathA apakAyamAMthI AvelA eka samayamAM 4, vanaspatimAMthI Avela 6, tiryaMcamAMthI AvelA 10, tiryaMcanI strImAMthI AvelA 10, manuSya tathA manuSya strIpaNuMmAMthI AvelA eka samayamAM 20, bhuvanapati vyaMtaramAMthI AvelA 10, temanI devIomAMthI AvelA che, jyotiSImAMthI AvelA 10, temanI strIomAMthI AvelA 20, vaimAnikamAMthI AvelA 108 ane vaimAnikanI strIomAMthI Avela eka samayamAM utkRSTathI 20 mekSe jAya. purUSadamAMthI purUSa-manuSya thayelA eka samayamAM 108 ane purUSamAMthI strI, purUSamAMthI napuMsaka vigere bAkInA ATha bhAMgAmAM eka samaye daza-daza mokSe jAya che. siddhigatine utkRSTa upapAta virahakALa cha mAsano ane jaghanyavirahakALa eka samayane che. siddhigatimAM gayA pachI cyavana thatuM nathI. (274 thI 277) aDa saga cha paca cau tinni, dunni ikko ya sijjhamANesu / battIsAisu samayA, niraMtaraM aMtaraM uvari // 278 // battIsA aDayAlA, sahI bAvattarI ya bodhavvA / 84 96 - 102 108 - culasII unnauI, durahiamaTThattarasayaM ca me 272 che eka be yAvat batrIza sudhI jI mokSe jAya te uparAuparI ATha samaya sudhI jAya, tyArabAda samayAdinuM avazya aMtara paDe, e pramANe AgaLa paNa samajavuM. 33 thI 48 sudhI uparAuparI mele jAya te sAta samaya sudhI, 49 thI 60 sudhI jIve uparAuparI mokSe jAya to cha samaya sudhI, 61 thI 72 sudhI mele jAya te pAMca samaya sudhI, 73 thI 84 sudhI mekSe jAya to cAra 3ra 48 6 7: Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhazilAnuM pramANa ane siddhanI avagAhanA samaya sudhI, 85 thI 96 sudhI mokSe jAya te traNa samaya sudhI, 97 thI 102 sudhI mokSe jAya te uparAuparI be samaya sudhI ane 103 thI 108 samaya sudhI mokSe jAya te eka samaya sudhI mekSe jAya. pachI samayAdinuM avazya aMtara paDe. ra78-ra79) paNayAlalakkhajoyaNa-vikkhaMbhA siddhasila phalihavimalA / taduvarigajoaNate. logato tattya siddhaThiI | 280 || bahumajjhadesabhAe, aTeva ya joyaNAi bAhalaM / carimaMtesu ya taNuI, aMgulasaMkhejjaIbhAgaM // 281 // pistAlIza lAkha jana lAMbI pahoLI sphaTikarananA sarakhI nirmaLa siddhazilA che tenA upara eka janane aMte lekane cheDe che, siddhanI tyAM sthiti che, A siddhazilAne madhyabhAga ATha jananI jADAIvALe che, ane tyAMthI cAre bAjuno bhAga e che thatAM thatAM taddana cheDAnA bhAge aMgulanA saMkhya bhAga jeTalI siddhazilA pAtaLI che. (280-281 tinni sayA tittIsA, dhaNutibhAgo ya kosachanbhAgo / jaM paramogAho'yaM, to te kosassa chanbhAgo + 282 || egA ya hoi rayaNI, aheva ya aMgulehiM saahiiyaa| esA khalu siddhANaM, jahanna ogAhaNA bhaNiyA | 282 + traNaso tetrIza dhanuSya ane eka dhanuSane trIjo bhAga athavA bIjA zabdomAM kahIe te eka gAune chaThTho bhAga jevo hoya teTalA pramANanI siddhanA jInI utkRSTa avagAhanA hoya che. eka hAtha ane ATha aMgula jevaDI siddhanA jInI jaghanya avagAhanA hoya che. (282-283) o@eg000/ oe690' $ Iti manuSyagatyadhikAra samA CONDOOR@bab., 000@@@@0000 huM ernational www.jaineli Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // atha caturthoM tiryNcgtydhikaarH|| bAvIsasagatidasavA-sasahasagaNitidiNabeiMdiyAIsu / bArasavAsuNapaNadiNa, chamAsatipaliaThiI jihA // 284 // pRthvIkAyanuM utkRSTa AyuSya 22000 varSanuM, apakAyanuM 7000 varSanuM, vAyukAyanuM traNahajAra varSanuM, vanaspatikAyanuM dazahajAra varSanuM, ane teukAyanuM traNa ahorAtranuM AyuSya che. beIndriyanuM 12 varSanuM, teIndriyanuM 49 divasanuM, caErindriyanuM 6 mAsanuM ane paMcendriyatiryaMcanuM traNa55manuM utkRSTa AyuSya che. (284) saNNA ya suddhavAlua, maNosilA sakarA ya khrpuddhvii| igabAracauddasola-TThArasabAvIsasamasahasA // 285 // zleSaNa kamaLa mATInuM eka hajAra varSanuM, zuddha nIcenI mATInuM bAra hajAra varSanuM, retIrUpa mATInuM cauda hajAra varSanuM, maNasIla tathA pArAnuM seLa hajAra varSanuM, pattharanA gAMgaDAnuM aDhAra hajAra varSa ane zilAonuM bAvIza hajAra varSanuM utkRSTa AyuSya che. (285) gabbhabhujalacarobhaya-gabbhoragapuvbakoDi ukkosaa| gabbhacauppayapakkhisu, tipalia paliyAasaMkheso // 286 // garbhaja bhujaparisarSa saMmUIima-garbhaja banne prakAranA jalacara ane garbha ja uraparisarpanuM utkRSTa AyuSya pUrvakoDa varSanuM che. garbhaja catuSpadanuM utkRSTa AyuSya traNa palyopama ane garbha ja khecaranuM u0 AyuSya palyopamane asaMkhyAtame bhAga che. (286) puvassa u parimANa, sayari khalu vAsakoDilakkhAo / chappaNNaM ca sahassA, bohavvA vAsakoDINaM 287 | sitteralAkha koDa ane chappana hajAra kroDa (70560000000000) varSanuM eka pUrva thAya che. (287) saMmucchapaNidithalakha-yarauragabhUyagajiTThaThii kmso| vAsasahassA culasI, bisattari tipanna bAyAlA 3 3. 288 | Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIkAya vigerenI utkRSTa-jaghanya bhasthiti tathA zarIranuM pramANa 5 sa'mUrchAima sthalacaranI utkRSTa 84000 varSa AyuSyasthiti, sa'mUrchAi makhecaranI 72000 varSa, samUIima u5risapanI 53000 varSa ane samUmi bhujaparisanI 42000 varSanI u. AyuSya sthiti che[ sa'mU. jalacaranI pUrNAMkoDa pramANa sthiti prathama kahI che.] (288) esA puDhavANa, bhaTTiI saMpayaM tu kAyadiI / cara egiMdisu neA, osappiNIU asaMkhejjA tAo vaNamma anaMtA, saMkhijjA vAsasahasa vigalesu / paMciditirinaresu, sattabhavA u ukkosA || 220 || A sthiti kahI che te pRthvIkAya vagerenI bhasthiti kahI, have kAyasthiti kahe che:-pRthvI, pANI, agni ane vAyu e cAra ekendriyAne viSe asaMkhyAtI utsarpiNI, atrasarpiNI pramANa kAyasthiti che, vanaspatikAyamAM ananta utsapi NI-avasarpiNI pramANa kAyasthiti che. vikalendriyamAM saMkhyAtA hajAra varSa, ane 5'cendriyatiya iMca manuSyanI u. kAyasthiti sAta-ATha bhava jeTalI che. (289-290 ) savvesi pi jahannA, aMtamuhuttaM bhave a kAe ya / joyaNasahassamahiaM, egiMdiyadehamuko saM biticauridisarIraM, bArasajoyaNatikosacaukosaM / joyaNasaha saparNidiya, ohe vucchaM visesaM tu aMgula asaMkhabhAgo, suhumanigoo asaMkhaguNa vAU / to agaNi taU Au, tatto muhumA bhave puDhavI to bAyaravA ugaNI - Au puDhavI nigoa aNukramaso / patteyavaNasarIraM, ahiyaM joyaNasahassaM tu 5 281 // || 212 || ekendriyathI lai pa`cendriya sudhInA satiyacAnI jaghanya bhavasthiti (AyuSya) ane kAsthiti antamuhUrta pramANa che. ekendriyanuM zarIra utkR 'pRthI hajAra ceAjanathI kaMika adhika meTu' che, eindriyanu mAra yeAjananuM, teindriyanu traNa gAunuM, caurindriyanu eka ceAjana-cAra gAunuM u. zarIra pramANa che. paMcendriyanu' ekahajAra cAjananu` che. A sAmAnyathI vAta kahI, temAM je kAMi vizeSa che te AgaLa kahevAya che. (291-292 ) // 266 // // 212 // 5 204 | Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita sarvathI nAnuM zarIra (labdhiaparyApta) sUphamanidanuM paraMtu aMgulane saMkhya bhAga jevaDuM, tenA karatAM sUma vAyukAyanuM asaMkhyaguNa meTuM (chatAM aMgulanA asaMkhya bhAga jevaDuM), tenAthI sUkSama agnikAyanuM asaMkhyagaNuM moTuM, tenAthI sUkSma apakAyanuM asaMkhyaguNa meTuM, tethI sUkSama pRthvIkAyanuM asaMkhyaguNa moTuM, tenAthI bAdara vAyukAyanuM asaMkhya guNa, tethI bAdara agninuM asaMkhyaguNa tethI bAdara apakAyanuM asaMkhyaguNa, tethI bAdara pRthvInuM asaMgaguNa, ane tethI bAdara nigenuM zarIra asaMkhyaguNa meTuM che. chatAM darekamAM aMgulane asaMkhyAtane bhAga ja samaja. asaMkhyAtAnA asaMkhyAtA bhede havAthI A bAbatamAM kaI jAtane virodha Avaze nahiM, tathA pratyeka vanaspatinuM eka hajAra ejanathI kAMIka adhika zarIra pramANa che. (293-24) ussehaMgulajoyaNa-sahassamANe jalAsae neyaM / taM vallipaumapamuha, ao paraM puDha virUvaM tu // 295 // ulledhAMgulanA mApathI eka hajAra yojana UMDA jaLAzayomAM vartAtI vela padma vigere vanaspatinI apekSAe A zarIranuM pramANa samajavuM. tethI vadhu uMDA jalAzamAM te vanaspatine nIcene bhAga pRthvIkAyamaya jANa. (25) bArasajoyaNa saMkho, tikosa gummI ya joyaNaM bhmro| mucchimacaupayabhuyaguraga, gAuadhaNujoyaNapuhuttaM // 296 // bAra yojanano zaMkha, traNa gAune kAnakhajura, eka janane bhamare, vigere beIndriyAdi jenuM zarIra pramANa (prAyaH aDhIdviIpa bahAranA dvIpasamudromAM) jANavuM. saMmUcchima catuSpadanuM u0 zarIra bethI nava gAunuM, saMmU bhUja parisarpanuM bethI nava dhanuSyanuM ane saMmUcchima uraparisarpanuM u0 zarIra bethI nava jananuM hoya che. (296) gambhacauppaya chaggA-uyAI bhuyagA u gAuapuhuttaM / joyaNasahassamuragA, macchA ubhae vi ya sahassaM che 217 | pakkhidugadhaNupuhuttaM, savvANaMgulaasaMkhabhAga lahU / garbhajacatuSpadanuM u0 zarIra cha gAunuM garbhAjabhujaparisarSanuM bethI nava gAunuM, ane garbhajaura parisarpanuM eka hajAra yojananuM u0 zarIra hoya che. gaja-saMmULa banne prakAranA jalacaranuM paNa u0 dehamAna eka hajAra ejananuM ane saMmU garbhaja banne prakAranA khecaranuM u0 zarIra pramANu bethI nava dhanuvyAM che, tiryAnuM jaghanya zarIra sarvanuM aMgulanA asaMkhyAta bhAga pramANa jANavuM. (297 27). Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nigodane gaLe ane tiryanI gati-Agati 57 viraho vigalA sannI-Na jammamaraNesu aMtamuhu // 298 // gabbhe muhutta bArasa, guruo lahu samayasaMkha surtullaa| aNusamayamasaMkhijjA, egidiya hu~ti a cavaMti // 299 // vaNakAio aNatA, ivikkAmo vi je nigoyaao| nicamasaMkho bhAgo, aNaMtajIvo cayai ei // 300 // beIndriya-teIndri-caurindriya ane asaMjJi arthAt saMmUriSThama paMcendriyane utkRSTa upapAta yavana virahakALa attamuhUrtane jANa. garbhaja pace tiryaane upapAtayavana virahaDALa utkRSTathI bAra mahUttane jANa. (ekendri mAM samaye samaye utpatti tathA cyavana asaMkhya nuM cAlu hovAthI tyAM te saMbaMdhI virahakALa cheja nahi.) eka samayamAM upapAta saMkhyA tathA eka samayamAM yavana saMkhyA devanA dvAramAM je pramANe kahela che te pramANe arthAta asaMkhyAtI jANavI. u5pAta-yavana saMkhyA saMbaMdhI ekendriyamAM vicAratAM nigoda (sAdhAraNa vanaspa)i sivAya bAkInA pRthvIkAyAdi sthAnamAMthI prati samaya asaMkhya jIva eve che ane asaMkhya temAM utpanna thAya che. sAdhAraNa vanaspatimAMthI anaMta jI eve che ane anaMta utpanna thAya che, kAraNa ke asaMkhyAtI nigode pakI pratyeka nigodane asaMkhyAtama bhAga niraMtara e che ane temAM bIje na utpanna thAya che. (298-29-300) golA ya asaMkhijjA, asaMkhaniggooa havai golo| ikvikaMmi nigoe, aNaMtajIvA muNeyavvA | 20 | nigodanA goLA asaMkhyAtA che, eka eka geLAmAM asaMkhya nigoda che ane eka eka nigedamAM ananta ananta Ave che. (301) asthi aNaMtA jIvA, jehiM na patto tsaaiprinnaamo| uppajaMti cayaMti a, puNovi tastheva tastheva ! re02 evA ananta jIve che ke jeo ananta kAla vyatIta thavA chatAM trasAdi pariNAma pAmyA nathI kAraNa ke anAdikAlathI avyavahArarAzimAM che, maraNa pAmIne tyAMne tyAM ja vAraMvAra utpanna thAya che. (302) savvo'vi kisalao khalu, uggamamANo aNaMtao bhaNio / so ceva vivaDato, hoi paritto aNaMto vA Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita sarva vanaspatione ugavAnI prAthamika avasthA jene aMkura-keTe kuTayo athavA pAMdaDInI apekSAe kizalaya-kuMpaLa kahevAmAM Ave che te avasthAmAM te sarva vanaspati anantakAya hoya che ane tyArabAda AgaLanI avasthAmAM vadhatAM vadhatAM pratyeka heya te pratyeka thAya ane sAdhAraNa hoya to sAdhAraNa vanaspati thAya che. (303) jayA mohodao tivyo, annANaM khumahabbhayaM / pelavaM veyaNIyaM tu, tayA egidiattaNaM || 20 || tIvramehane udaya, mahAbhayaMkara ajJAna-jaDatA ane asAra azAtAne udaya thavAne heya tyAre ekedripaNuM maLe che. 304). tiriemu jaMti saMkhAu-tirinarA jA dukapadevA u / pajjatasaMkhagabbhaya-bAyarabhUdagaparitsu to sahasAraMtasurA, nirayA ya pajattasaMkhaganbhem / / saMkhapaNidiyatiriyA, mariu causu vi gaisa jaMti // 306 // thAvaravigalA niyamA, saMkhAuatirinaresa gacchati / vigalA labhija viraI, samma pi na teuvAucuA // 307 // saMkhyAta varSanA AyuSyavALA ekendriyAdi tiya tathA manuSyotirya. capaNe utpanna thaI zake che. saudharma-IzAna devaloka sudhInA de paryAptA gabheja saMkhyavarSAyuSI paMcendriya tiryomAM tathA paryApta bAdara pRthvI-pANI vanaspatimAM utpanna thAya che. sanatakumArathI sahastrAra sudhInA deva ane nArake saMkhyavarSAyuSI garbhaja paryApta pace tiryaMcamAM ja utpanna thAya che. saMkhyAta varSIyuSI paMcendriya tiryo marIne cAre gatimAM jaI zake che, pAMca sthAvaro ane vilendriye nizcaya saMkhyAta varSAyuSI tiryaMca tathA manuSyamAM ja utpanna thaI zake che. vikalendriya manuSyamAM jAya te sarvaviratipaNe pAme che paraMtu mekSa pAmI zakatA nathI. teukAya-vAukAyamAMthI nIkaLIne anaMtara manuSya thayele samyakatvano lAbha paNa, pAmI zakto nathI. (305-306-307). puDhavIdagaparittavaNA, vAyarapajjatta huMti caulesA / gamayatiriyanarANaM, challesA tinni sesANaM me 208 || Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nigodane goLa ane tiryanI gati-Agati pa9 bAdaraparyAmA-pRthvI, pANI ane vanaspatimAM prathamanI cAra lezyAo hoya che gaja tiryaMca tathA garbhaja manuSyane chae lezyAo hoya che. ane bAkInA teukAya-vAukAya-vizlendriya vigere tathA sUkrama pRthvIkAyAdimAM prathamanI traNa lezyA hoya che. (308) aMtamuhumi gae, aMtamuhuttami sesae ceva / lesAhiM pariNayAhiM, jIvA vacaMti paraloaM || 206 che tirinaraAgAmibhava-lesAe aigae surA niryaa| puvvabhavalesasese, aMtamuhutte maraNamiti deva-narakagatimAM javAvALA tiya ca-manuSyone AvatA bhavanI vezyAnuM antamuMA bhavamAM vyatikrAnta thayA bAda ane tiryaMca-manuSyagatimAM utpanna thanArA deva-nArakane cAlu bhavanI lezyA antarmuhUtta jeTalI bAkI rahe te avasare te te vezyAothI pariNata thaelA AtmAo paralekamAM jAya che. 310 mI gAthAne bhAvArtha AmAM AvI gayela che. (309-310) aMtamuhuttaThiIo, tiriyanarANaM havaMti lesaao| caramA narANa puNa nava-vAsUNA pucakoDIvi ?? | tiryaMca tathA-manuSyone vezyAne kALa antarmuhUrta che arthAtu anta. muhUrta lezyAo badalAya che. chellI zukalezyAne kALa jemane navame varSe kevaLajJAna prApta thayeluM che tevA pUrva phroDa varSanA AyuSyavALA manuSyanI apekSAe nava varSa jUnA pUrva koDa varSa jeTalo che. (311) tiriyANa vi ThiipamuhaM, bhaNiyamasesa pi saMpayaM vucchaM / abhihiyadArapbhahiyaM, caugaijIvANa sAmannaM // 312 // e pramANe tiryonI AyuSyasthiti vigere badhA kahevA yogya dvArA kahyAM, have deva-nAraka manuSya ane tiryaMca e cAre gatine aMge judu judu kahevAmAM AvatAM je kAMI bAkI rahela che te cAre gati AzrayI sAmAnyathI prakIrNa adhikAra kahe che. (12) ternational www.jainel Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che atha zALavAdhavAraH devA asaMkhanaratiri, itthI puMvea gambhanaratiriyA / saMkhAuA tiveyA, napuMsagA nArayAIyA de-yugalika evA manuSyo-tiya comAM strIveda tathA purUSaveda ema beja vedo che. valI saMkhyavarSanA AyuSyavAlA garbhajamanuSyaane tiryamAM strIpurUSa ane napuMsaka ema traNe veda hoya che ane bAkInA nArakI ekendriya -vikelendriya asaMgni paMcendriya vigere badhAya eka napuMsaka vedavANAja che. (313) AyaMguleNa vatthu, sarIramussehaaMguleNa thaa| nagapuDhavivimANAI, miNasu pamANaMguleNaM tu // 314 // phatalAva vigere AtmAgula (je yugamAM je aMgulanuM pramANa hoya te) vaDe mApavA, zarIranuM pramANa ughAMgulathI mApavuM ane parvata, pRthvI, vimAna vigere padArtho pramANagula vaDe mApavA. (314) sattheNa sutikkheNavi chittuM bhittuM va jaM kira na skaa| taM paramANu siddhA, vayaMti AI pamANANaM + rU5 | paramANU tasareNU, rahareNU vAlaaggalikkhA ya / jUdha javo advaguNo, kameNa ussehaaMgulayaM // 316 // aMgulachakkaM pAU, so duguNa vihatthi sA duguNa htyo| cauhattthaM dhaNu dusahasa, koso te joyaNaM cauro // 317 // takSaNa zasavaDe paNa jenuM chedana bhedana kiMvA be bhAga na thaI zake tene vyAvahArika paramANu kahevAya che ane sarva pramANenI te Adi gaNAya che. evA ATha paramANuno eka trasaraNu, ATha trasareNune eka rathareNu, ATha ratharaNane eka vAlAjha, ATha vAlAjhanI eka liMkha, ATha siMkhanI eka ju-cUkA, ATha jUne eka java ane ATha javane eka utsadhAMgula thAya. cha aMgulane eka pAda, be pAdanI eka veMta, be veMtane eka hAtha, cAra hAthane eka dhanuSya, be hajAra dhanuSyane eka keza-gAu, ane cAra gAune eka jana thAya che. (315316-317) Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramANuthI prAraMbhIne janamaya tanuM mApa tathA rAzI lAkha chavAyeni 61 ca usayaguNaM pamANaM-gulamussehaMgulAo boddhavvaM / ussehaMguladuguNaM, vIrassAyaMgulaM bhaNiyaM ! 218 | utsadhAMgulathI pramANIgula (laMbAImAM) cAra gaNuM che, (ane viSkamAM aDhIgaNuM che) tathA vIrabhavaMgatanuM aMgula utsadhAMgulathI bamaNuM meTuM che. (318) puDhavAisu patteya, saga vaNapatteyaNata dasa caudasa / vigale dudu suranAraya-tiri cau cau caudasa naresu // 319 // joNINa huMti lakkhA, savve culasI iheva ghipati / samavannAisameyA, egatteNeva sAmannA || 20 | pRthvI-pANI agni vAyukAyamAM e pratyekanI sAta-sAta lAkha chavAyoni che, pratyeka vanaspatimAM daza lAkha ane sAdhAraNa-vanaspatikAyamAM cauda lAkha chavAyeni che. beIndriya-teIndriya-caurindriya e traNemAM be be lAkha, devanAraka nAraka-tiryaMcamAM cAra-cAra lAkha, tathA manuSyamAM cauda lAkha jIvAni che. badhI thaIne cArAzI lAkha chavAyoni che. ananta jIvone utpanna thavAnA sthAna anaMta hevA joIe chatAM cerAzI lAkha jIvAni je kahela che te-utpanna thavAnA sthAna judA-judA hoya chatAM je je sthAneAnAM varNa gaMdharasa sparza sarakhAM hoya te badhAyane eka chavAyeni zAstramAM gaNela che. (319-320 ) egidiesu paMcamu, bAra satta tiga satta aDhavIsA ya / vigalesu satta aDa nava, jalakhahaca upayauragabhuyage // 321 // addhatterasa bArasa, dasa dasa navarga narAmare narae / bArasa chavIsa paNavIsa, huti kulakoDilakkhAI // 322 // igakoDi sattaNavaI-lakkhA saDA kulANa koDINaM / have kulakeTi kahevAya che ke-pRthvIkAyanI bAralAkha, apakAyanI sAta lAkha teukAyanI traNa lAkha, vAyukAyanI sAta lAkha, vanaspatikAyanI aThThAvIza lAkha, beIndriyanI sAta lAkha, teIndriyanI AThalAkha, caurindriyanI navalAkha, jalacaranI sADAbAralAkha, becaranI bAralAkha, catuSpadanI dazalAkha, ura parisarpanI dazalAkha, bhujaparisarSanI navalAkha, manuSyanI bAralAkha, devatAnI chavvIzalAkha, ane nArakanI pacIzalAkha kulakoTI che. ekaMdara sarva jIvonI ekakoDa ane sADI sattANuM lAkha, [ 1750000 ] kulakeTi . (321-322-323) Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra zrI bRhatsaMgrahaNI sUtram-gAthAtha sahita || 223 || saMbuDajoNi suregiM- dinArayA viyaDa vigala gannubhayA acittajoNi suraniraya, mIsa gapbhe tibheya sesANaM / sINi niraya suragandha, mIsa teusiNa sesa tihA // 324 // dhruve-ekendriyA ane nArakA saMvRtta ceAnivALA che, vikalendriya nivRtta ceAnivALA che, tathA garbhaja savRtta-vivRtta anne prakAranI ceAnivALA che, devanArakA acita ceAnivALA gaja mitra-sacittAcitta ceAnivALA ane bAkInA jIveA traNe prakAranI ceAnivALA che, nAraka jIveA zIta tathA uSNu ceAnivALA, devatAo tathA gabha ja jIveA zItANu ceAnivALA, teukAya uSNu ceAnivALA, ane bAkInA jIveA traNe prakAranI cenivALA che. (323-324 ) iyagabha saMkhavattA, joNI kummunnayAI jAyaMti / arihahari kirAmA, vaMsipatAi sesanarA || 221 | zaMkhAvatta phUnnatA ane vazIpatrA ema manuSyeAmAM traNa prakAranI ceni che. zaMkhAvartta caiAni hatagarbhA che, arihaMta, vAsudeva, cakrI ane khaladevane janma kUrmAMnnatA cenimAM ja thAya che ane bAkInA jIvAne mATe vaMzIpatrAyeAni che. (325 ) Ausa apavattaNaNapavattaNa, uvakamaNuvakamA bhaNiyA // 2 // AyuSyanA andhakALa, akhAdhAkALa, aMtasamaya, apavattana, anapavana, upakrama, ane anupakrama ema AyuSyanAM sAta sthAno kahyAM che. ( 326) 7 g 3 kAlo, avAhakAlo a aMtasamao ya / 5 6. baMdhati devanAra, asaMkhatirinara chamAsasesAU / parabhaviu sesA, nisvakama tibhAgasesAu sokamA puNa, sesatibhAge ahava navamabhAge / sattAvIsa me vA aMtamuhuttame vAvi // 228 // deva-nAraka ane asaMkhyavarSAyuSI ( yugalika ) tiya ca-manuSyA cAlu AyuSyanA chamAsa bAkI rahe tyAre parabhavanA AyuSyanA baMdha kare che, bAkInA jIvAmAM nirUpakramAyuSyavAlA jIve cAlu AyuSyanA trIjo bhAga bAkI rahe tyAre parabhavAyunA baMdha kare. seApakramAyuSyavAlA jIve trIje bhAge navame bhAge || 227 || Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AyuSyanAM sAta sthAne sattAvIzame bhAge athavA chelluM antamuhUrta bAkI rahyuM ke parabhavAyuSya bAMdhe. (327-328) jaime bhAge baMdho, Aussa bhave abAhakAlo so / aMte ujugai igasamaya bakka caUpaMcasamayaMtA | 20 || ujjugai paDhamasamae, parabhaviaM AuyaM tahA''hAro / vakAe bIasamae, parabhaviAuM udayameI igaduticauvakAsu, dugAisamaesu prbhvaahaaro| dugavakkAisu samayA. iga do tinni a aNAhArA // 331 / / jeTalAme bhAge ( arthAta jyAre) AyuSyane bandha thayela hoya tyAMthI laI parabhavanuM AyuSya udayamAM na Ave tyAM sudhI vacala kALa abAdhAkALa kahevAya. aMta samaya eTale maraNa samaya, te aMtasamaye parabhavamAM jatA jIvane be prakAranI gati hoya che. eka samayanI te jugati ane be traNa athavA cAra-pAMca samayanI te kAgati. maraNasthAnathI utpattisthAna dizAmAM ane te paNa samazreNimAM hoya te AyuSya pUrNa thayA bAda tyAM pahelA samayeja AtmA pahoMcI jAya che. tyAM pahoMcatA parabhavanA AyuSyane udaya thAya che temaja AhAra grahaNa kare che. vakrAgatimAM (bhUlathI) bIjA (paNa nizcayathI prathama) samaye parabhavanA AyuSyane udaya thAya che. eka--be-traNa ane cAra vakAmAM bIjA trIjA vigere samayamAM parabhava saMbaMdhI AhAra hoya che. be vakrAmAM eka samaya, traNa vakAmAM be samaya ane cAra vakAmAM traNa samaya aNuhArI che. (329-330-331) bahukAlaveyaNijja, kammaM appeNa jamiha kAleNaM / veijjai jugavaM ciya, uinnasavvappaesaggaM || 2 || apavattaNijja meyaM AuM ahavA asesakamma pi / baMdhasamaevi baddhaM, siDhilaM ciya taM jahAjogaM ghaNAkALe bhegavavA yogya je AyuSyakarma apavarnanA karaNa vaDe sarva AtmapradezomAM udayamAM AvyuM thayuM alpakALamAM bhegavAI jAya te AyuSya apavartanIya kahevAya. A pramANe ekalA AyuH karma mATe ja apavattanA na samajavI paraMtu bIjA sarvakarmo mATe paNa jANavuM. lAMbA vakhata sudhI bhegavavA gya chatAM nimittavaDe alpa samayamAM bhagavAI jAya tenuM kAraNa e che ke baMdha vakhate te tevA prakAranuM zithila baMdhavALuM ja baMdhAyela che. (332-333) Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bahasaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita jaM puNa gADha nikAyaNa-baMdheNaM puvameva phila baddhaM / taM hoi aNapavattaNa-juggaM kamaveyaNijaphalaM // 334 // je AyuSya (vigere karma) tInikAcanA baMdhavaDe pahelethI ja sudaDha baMdhAela che te anAvartanIya che ane te anukrame ja bhegavavA gya che. nimitta maLe te paNa thoDA vakhatamAM bhagavAI jatuM nathI. (334) uttamacaramasarIrA, suraneraiyA asaMkhanaratiriyA / hu~ti niruvakkamAu, duhAvi sesA muNeyavyA tIrtha karAdi zalAkA purUSa, caramazarIrI che, de, nArakIo ane asaMkhyavarSanA AyuSyavALA manuSya-tiryaMce (yugalike) nirUpakamAyuSyavALA ja hoya che ane bAkInA cha sapakrama ane nirUpakama banne prakAranA AyuSya vALA che. (335) jeNAumukkkamijai, appasamuttheNa iyarageNAvi / so ajjhavasANAI, uvakkamo'Nuvakamo iyaro Atmajanya adhyavasAyAdi AMtara nimittathI athavA viSa-agni pramukha bAhyanimittathI je AyuSya lAMbA kALa sudhI bhegavavA chatAM alpa samayamAM bhogavavA gya bane te nimittane upakrama kahevAya. ane jemAM tevuM bAhya ke atyaMtara nimitta na hoya te nirUpakama kahevAya. (336) ajjhavasANa nimitte, AhAre veyaNA parAghAe / phAse ANApANa. sattavihaM jhijjJae AuM rAgAdi adhyavasAya 1, viSapAnAdi nimitta 2, kupathyAdi AhAra 3, zUlapramukha vedanA 4, pRpApAtAdi parAghAta pa, agni-viSakanyAdino sparza da ane dama vigere kAraNe zvAsozvAsa. 7 e sAta prakAranA upakrame vaDe AyuSya jaladI kSINa thAya che. (337) AhAra sarI ridiya pajattI ANapANa mAsamaNe / cau paMca paMca chappiya, igavigalAsannisannINaM // 338 // AhAra-zarIra Indriya-zvAse zvAsa--bhASA ane mana e cha prakAranI paryApti che. ekendriyane cAra, vikalendriya tathA asaMgni paMcendriyane pAMca ane saMnniSacendriyane cha paryAptio hoya che. (338) Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 paryApti-prANa tathA saMjJAo aahaarsriiridiy-usaasvumnno'bhinivvttii| hoi jo daliyAo, karaNaM pai sA u pajjattI // 339 // AhAra, zarIra, Indriya, zvAsozvAsa, vacana ane manegya pudgalanuM grahaNa karI te te paNe pariNamAvavAnI zakti (je dalikenA AlaMbanathI utpanna thAya che ) te pAti 4Aya che. ( 336) paNaiMdiyatibalUsA-sAU a dasa pANa cau cha saga atttth| igaduticauriMdINaM, asannisannINa nava dasa ya // 340 // pAMca Indriya, traNa bala, uzvAsa ane AyuSya e daza prANa che, temAM ekendriyane cAra, beIndriyane che, te Indriyane sAta, caurindriyane ATha, asaMgnipyndriyne na1 ane sajJipa yendriyane 6za prANa cha. ( 340) AhAre bhaya mehuNa, parigahA kohe mANa mAyA ya / lobhe ohe loge, dasa saNNA huMti savvesi // 341 // thAhAra, bhaya, bhaithuna, pari, o, mAna, mAyA, bosa, yI ane lokasaMjJA e dazasaMjJA sarva jIvone hoya che. (341) suhaduhamohA sannA, vitigacchA caudamA muNeyavvA / soe taha dhammasannA solasannA havaI maNuesu // 342 // sumana jJA-sA-mAmA-vitmiA 4 ane pasazA, prthmanI daza ane A cha ekaMdara soLa saMjJA manuSyone hoya ja che. (342) saMkhittA saMghayaNI, gurutarasaMghayaNimajjJa bhI esA / sirisiricaMdamuNiMdeNa, NimmiyA attapaDhaNaTThA // 343 // moTI saMgrahaNIomAMthI A saMkSipta saMgrahaNI zrI candramunI pitAnA 54nAthai manAvatI che. ( 343 ) saMkhittayarI u imA, sarIramogAhaNA ya saMghayaNA / sannA saMThANa kasAya-lesaiMdiya du samugghAyA diTThI daMsaNa nANe, joguvaogovavAyacavaNaThiI / pajjatti kimAhAre, sannI gaI AgaI vee 10 11 12 13 15 // 344 / / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bRhasaMgrahaNI sUtrama-gAthArtha sahita tethI paNa saMkSiNatara saMgrahaNI A pramANe covIza daMDakamaya che. te cavIza daMDakanAM covIza kAronAM nAmo A pramANe zarIra, avagAhanA, saghayaNa, saMza, saMsthAna, kaSAya, le, Indriya, banne prakAranA samughAta, che, darzana, ne, yoga, upacana, lesthA, upapAtaviraha, yavanaviraha, AyuSya sthiti, paryAsi, kimahAra, sari, gati, gati ane ve. (344-345) tiriyA maNuA kAyA, tahA'ggavIyA caukgA cauro / devA neraiyA vA aTThArasa bhAvarAsIo // 346 // beIndriya-teIndriya-caurindriya ane paMcendriya e cAra prakAranA tirtha, karmabhUmi-akarmabhUmi-aMtaradvIpa tathA saMmUriSThama e cAra prakAranA manuSya, pRthvIkAya-akAya-teukAya ane vAukAya e cAra prakAranI kAya, mUlabIjaskaMdhabIja-abIja ane parvabIja e cAra prakAranI vanaspati, devo ane nArakIo ema aDhAra prakAranI bhAvarAzio che. (346 ) egA koDI satasaTTI-lakkhA sattahuttarI sahassA ya / do ya sayA solahiyA. AvaliyANaM muhuttami // 347 // ekakoDa saDasaThalAkha saterahajAra baso ne saLa [16777216 ] AvalikAo eka muhUrtamAM thAya che. (347) paNasahi sahasa paNasaya, chattIsA igamuhuttakhuDDabhavA / to ya kayA chagjhA, vAvaDhiyA puravukuma || 248 | eka muhUrtamAM pAMsaThahajAra pAMcaso ne chatrIza [ 65536 ] sUphamaniTa jInA kSullakabha thAya che. eka kSullakabhavamAM 256, AvalikA hoya che ( 348) malahArihemasUriNa, sIsaleseNa viraiyaM samma / saMghayaNirayaNameya, naMdau jA vIrajiNatitthaM _ 42 | maladhAragara chIya hemacandrasUri mahArAjanA ladhu ziSya zrI candrasUrimahArAjAe sArI rIte taiyAra karela A bahasaMgrahaNI grantharUpI ratna caramatIrtha kara paramAtmA zrI mahAvIradevanA zAsana paryata vijayavaMtu varte. (349) samAptaH prakIrNakAdhikAraH, tatsamAptau ca samApto zrI bRhatsaMgrahaNI jaya mAtrAH | [iti zrI trailokyadIpikAnAma saMgrahaNI samAptA] Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________