Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ corI ?" 'nathI karato" 'vizvAsaghAta ?" 'nathI karato" 'vyabhicAra ?' 'nathI karato' zarIramAM roga pedA thaI jAya che, mANasa sAme caDIne DaoNkTara pAse jaIne ene pragaTa karI de che. mANasa rasto bhUlI jAya che, koIne paNa Ubho rAkhIne rasto pUchI levAmAM ene nAnama nathI lAgatI. gharamAM corI thaI jAya che, sAme caDIne polIsasTezane jaIne phariyAda noMdhAvavA e taiyAra thaI jAya che paraMtu jyAM ene potAno ahaM tUTato dekhAya che, gunegAra puravAra thavAnuM lAge che, nukasAna thaI javAnI saMbhAvanA dekhAya che, jUTha bolatA mANasa paLanI ya vAra nathI lagADato. yAda rAkhajo, satyoccAraNa bahu moTuM parAkrama mAgI le che. tyAM ahaMne vajana ApavAnuM banatuM nathI. tyAM lobhanA zikAra banavAnuM hotuM nathI to nukasAnI pAchaLa AMsu pADavAnA hotA nathI. jIvanane pakaDI rAkhavAnI vAta tyAM TakatI nathI to motane AvakAravAnI taiyArI tyAM pUrepUrI rAkhavI paDe che. AvI taiyArI jeNe paNa dAkhavI che, jagate enAM sanmAna kadAca nathI paNa karyA to ya karmasattAe ene pracaMDa puNyanI bheTa dharI che to dharmasattAe ene vipula guNono svAmI banAvyo che. sukhamAM e svastha rahyo che, saphaLatAmAM e nama rahyo che, saMpattinI relamachela vacce e saMtuSTa rahyo che, bhogasukhonI vipula sAmagrI vacce e anAsakta rahyo che. 'bilakula nahIM? 'mAMsAhAra?" 'prazna ja nathI" ' koI doSa nathI ?' eka che." kayo ?" 'jUTha boluM chuM' zuM sudharavAnuM A vyaktinuM jIvana? koNa badalAvI zakavAnuM AvI vyaktinuM mana ? zuM samAjamAM vizvasanIya banI zakavAnI AvI vyakti ? zuM AvI vyaktinA jIvanamAM Agamana thavAnuM saguNonuM? zuM AvI vyaktinA jIvanamAMthI doSonI thavAnI ravAnagI ? lobha e jo saghaLAMya pApono bApa che, hiMsA e jo saghaLAMya pAponI mAtA che to jUTha e saghaLA ya durguNonI totiMga imAratano pAyo che. jyAM sudhI e pAyo salAmata che tyAM sudhI tamAmetamAma durgaNo salAmata che. du:khada Azcarya e che ke durguNonI vizALakAya imArata sahunI najaramAM caDatI hovAnA kAraNe e imAratane dharAzAyI karavA mANasa prayatnazIla banavA hajI taiyAra thaI jAya che paraMtu e imAratanA pAyAmAM rahela jUTha koInI ya najare caDatuM na hovAnA kAraNe mANasa ene toDI nAkhavA prayatnazIla to nathI, banato paraMtu bhUlecUke koI ene toDI nAkhavA prayatnazIla bane paNa che to mANasa enA bacAva mATe zakya eTalA tamAma dhamapachADA karato rahe che. deza mAlava. mAnatuMga rAjA maMtrI subuddhi eka divasa rAjasabhAnuM visarjana thaI gayA bAda rAjAnA manamAM eka vicAra Avyo, 'huM prajAjanonuM yogakSema sarasa rIte karI rahyo chuM ema mane to lAge che paNa mAre jANavuM to e che ke prajAjano mArI rAjyavyavasthAthI ane mArA svabhAvathI saMtuSTa ane prasanna che ke nahIM? jeo kAyama mArI najIka ja rahe che athavA to sAthe ja rahe che teo to kadAca lobha-bhaya vagere kAraNe mArI khuzAmata ke prazaMsA ja karatA rahevAnA paNa mAre jo satya hakIkata jANavI che to e mATe mAre prajAjano vacce ja javuM rahyuM. mANasa mATe ema kahevAya che ke ene koI jotuM nathI hotuM tyAre e je kare che e jo enuM cAritrya che to sAruM karatI vakhate ya enA manamAM je cAlatuM hoya che e enI potAnI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAstavika ruci che. ApaNA cAritryane ane ApaNI rucine mApavA mATenA A be zreSTha mApadaMDo che. kadAca du:kha sAthe kahevuM paDe ema che ke koInI ya najara na hoya ApaNAM para tyAre ApaNe lagabhaga sAruM karatA nathI ane anyonI najara heThaLa ApaNe jyAre sAruM karIe paNa chIe tyAre ya sAruM vicAratA nathI. ApaNuM A daMbhI vartana ane galatanI ruci ApaNane sAcA arthamAM 'sArA' na ja banavA detI hoya to emAM Azcarya kyAM che ? ahIM rAjavI mAnatuMga e jANavA mAge che ke huM mane to saphaLa rAjavI mAnuM ja chuM paraMtu nagaranA prajAjano mane sAro rAjavI mAne che ke nahIM? e jANavA mATe huM oLakhAI na jAuM e rIte nagarajano vacce pharavuM ja rahyuM. rAta paDI. eka prahara vyatIta thayo tyAre hAthamAM khaDjha laIne nIla vastro paridhAna karIne praphulla mukhamudrA sAthe prazAMta buddhivALo rAjavI mAnatuMga nIkaLI paDyo khudanA ja nagaramAM, pote ekalo ja che. sAthe sainya paNa nathI to senAdhipati paNa nathI, maMtrI paNa nathI ke koTavALa paNa nathI. TuDiyomAM phoTo paDAvavA javAnI vAta Ave che tyAre rAjI rAjI thaI jato mANasa, haoNspiTalamAM jyAre eNksa-re paDAvavA javAnI vAta Ave che tyAre paLabhara to thatharI jAya che. potAnI hAjarImAM sahu potAnI prazaMsA ja karatA hoya tyAre, potAnI anupasthitimAM sahu potAne mATe kevo abhiprAya dharAvI rahyA che e jANavA mATe ajANyA banIne sahunI vacce nIkaLI javuM e kAMI baccAMnA khela nathI. paNa, mAnatuMga pAse 36nI chAtI che. ene jANI ja levuM che ke prajAjanonA manamAM potAnI chabI kevI che? sArI ? ke pachI kharAba? nagaranI judI judI galIomAM ToLe vaLIne UbhelA yuvAno, prauDho ane vRddho vaccethI e pasAra thaI rahyo che. e sahu vacce thaI rahela vAtacItanA zabdo enA kAne paDI rahyA che. 'ApaNA rAjavInI to vAta ja zI karavI ? satyapaNAmAM jo e harizcaMdra jevo che to baLamAM e bhIma jevo che. corInI ahIM koI samasyA nathI to vyabhicAra to ahIM svapnano viSaya paNa banato nathI. rAjavI mAnatuMgane kaleza sparzato nathI to kaMkAsa ene gamato nathI. prabhu ! amArA rAjAne tuM taMdurastIpUrNa dIrdhAyu bAje, enA sarva iSTa manorathone tuM pUrNa karaje, enI yazapatAkA sarvatra ane sadA pharakatI rahe evuM tuM karaje' A zabdazravaNe mAnatuMganI prasannatA AsamAnane AMbI rahI che. enI chAtI AnaMdathI phATaphATa thaI rahI che. enA zarIranA romeroma vikasvara thaI rahyA che. enI AMkhamAMthI harSAzru vahI rahyA che. potAnI pITha ene potAne ja thAbaDavAnuM mana thaI rahyuM che. vAta paNa sAcI che ne ? parivArapriyatA eka alaga ja cIja che ane lokapriyatA e alaga cIja che. samAdhAnapriya banyA vinA jo parivArapriya banI zakAtuM nathI to satkAryasevana vinA lokapriya banI zakAtuM nathI. mana sAthe mANasa keTakeTalAM samAdhAno karato rahe che tyAre to e parivArapriya banI zake che jyAre satkAryothI jIvanane keTakeTaluM maghamaghatuM mANasa banAvato rahe che tyAre to e lokapriya banI zake che. mAnataMgu manamAM ne manamAM potAnA paranA prajAjananA premane anubhavIne apAra dhanyatA anubhavI rahyo che, 'mArA zubhane ane sukhane ja icchatA mArA prajAjano sAce ja dhanyavAdane pAtra che. AvuM vicArato e eka galInA nAke pahoMcyo tyAM eNe eka kautuka joyuM. pAMca kanyAo bhegI thaIne AnaMdasaha krIDA karI rahI che. teonI vaya samAna che. rUpa adbhuta che. Azayo samAna che. zarIra para pIta vastro che. soLa alaMkArothI e sahu zobhita che. mAnatuMganI najara e kanyAo para paDI ane e stabdha thaI gayo. 'AvuM AkarSaka rUpa ? AvI emanI AnaMdadAyaka krIDA? AvI emanA zarIra para DokAtI yuvAnI ? lAge che ke svargamAMthI apsarAo ahIM nRtya karavA AvI gaI che. emanA kaMThamAMthI vahetAM gIto, koyalanA kaMThane ya zaramAvI rahyA che. emanA paganI capaLatA jotA ema lAge che ke haraNo emanI pAse pANI bharI rahyA che. vidhAtAe A kanyAonuM AvuM rUpa zuM saryuM haze ?" AvA jAtajAtanA vicAromAM mAnatuMga aTavAyo che ane emAM enA kAne cAra kanyAono avAja saMbhaLAyo. mAnavatI ?' 'kema, zuM che ?' 'abhimAna choDIne have tuM krIDA mATe taiyAra thaI jA.' 'ujAgarAo karIne krIDA karavAnI jarUra zI che?" 'mAnavatI ! A vayamAM paNa tuM krIDAmAM jo ATalI badhI udAsIna che to moTI vayamAM
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ to tuM krIDA karI ja zI rIte zakIza? kAraNa ke e vaya to patine AdhIna ja rahevAnI !' | 'eTale ?" 'eTale bIjuM kAMI nahIM, thoDA ja samayamAM ApaNA sahunA pitAjI samahotsava ApaNane patigRhe vaLAvaze, tyAM gayA pachI ApaNe harSapUrvaka patinuM gRha zobhAvavuM paDaze. sasarA, jeTha vagereno vinaya karavo paDaze. gharanAM je paNa kAryo haze te karavA paDaze. mukhyAmAM rahevuM paDaze. badhAya sAthe anukULa thaIne vartavuM paDaze, lAja dvArA mukha chupAvavuM paDaze, vacanamAM maMdapaNuM joIze, kuLadharmo nibhAvavA paDaze. A sthitimAM krIDA karavAnuM ApaNA mATe zakya ja kyAM banavAnuM? eTale he mAnavatI ! krIDA karavA cAla, tuM taiyAra thaI jA.' hA, A vyavasthA hatI pUrvanA kALamAM, ghareNAM mATe tijorI jo "baMdhana' nathI ja gaNAtI, khetara mATe vADa jo 'keda' nathI ja gaNAtI, saMpatti mATe pAkITa jo 'baMdhana' nathI ja gaNAtuM to zIla-sadAcAra mATe "AmanyA' ane 'maryAdA' paNa baMdhana zuM gaNAya ? paNa, AjanA kALanA buddhinA vyabhicArIo vyAkhyA badalI nAkhavAmAM phAvI gayA che. AmanyAne teoe 'pachAtapaNA"nuM lebala lagAvI dIdhuM che to zaramane teoe 'baMdhiyArapaNAM'nuM nAma ApI dIdhuM che. maryAdAne teoe 'keda'nuM nAma ApI dIdhuM che to vaphAdArIne teoe 'gulAmI'nuM nAma ApI dIdhuM che, mUlyonI badalAI gayela A vyAkhyAoe kauTuMbika jIvananI AkhI vyavasthAo Aje badalAvI dIdhI che. ahIM lAja kADhavAno rivAja nAmazeSa thaI gayo che. maryAdAsabhara vastronuM paridhAna ahIM oNksijana para jIvI rahyuM che, saMyukta kuTuMbamAM vasavATa atyAre durlabhatara banI rahyo che, strI samAnatAnA halakaTa nArA heThaLa strIone gharanI bahAra kADhavAmAM AjanA vikRta buddhivALAo gajabanAka hade saphaLa banI rahyA che. sarvatra jANe ke vAsanAno-vyabhicArano ane vikRtino nagna nAca cAlI rahyo che, potAnI sakhIonA mukhe AvI vAto sAMbhaLatA ja mAnavatInA manamAM beThelo ahaM chaMcheDAyo. sakhIone eNe saMbhaLAvI dIdhuM, 'patine AdhIna thaIne ja jo jIvana jIvavAnuM hoya to evA jIvanano koI artha ja nathI. bAkI, yuddhanA medAnamAM parAkramI dekhAto puruSa paNa strI AgaLa to sAva mAyakAMgalo ja puravAra thato hoya che. sajjanono vivekadIpaka paNa tyAM sudhI ja prajvalita rahe che jyAM sudhI e strInA nayana kaTAkSathI jovAyo nathI. puruSa sanmArgamAM tyAM sudhI ja rahI zake che ke jyAM sudhI strInAM dRSTirUpI bANonI varSA enA hRdaya para thaI nathI. buddhizALI mANaso gaMgAmAM rahela retInuM pramANa, sAgaramAM rahela jaLanuM pramANa, himAlayanI UMcAInuM pramANa jANavAmAM hajI kadAca saphaLa thAya che paNa strInA hRdayane jANavAmAM to teo thApa ja khAI jAya che. mAnavatInA AvAM vacano sAMbhaLIne stabdha thaI gayela sakhIoe mAnavatIne eTaluM ja kahyuM ke "mAnavatI ! vacano ApaNe evA ja bolavA joIe ke sarva vaDe sanmAna karavA yogya hoya ane madhura hoya. bAkI, viSama evI paNa nadI jema samudramAM potAnA astitvane vilIna karI de che, sugaMdhI kAlAgadhUpa paNa jema potAnI jAta agnine samarpita karI de che, ratnathI jaDAyela paNa mojaDI jema pagamAM goThavAI jAya che tema pativratA strI paNa patinA sAMnidhyamAM ja surakSita rahe che. na eNe kyAreya potAnA patine Thagavo joIe ke na eNe patinA vizvAsano ghAta karavo joIe. patie batAvela mArga para cAlatA rahIne ane patie batAvela kArya karatA rahIne patine eNe prasanna rAkhavo joIe.' sakhIonAM AvAM vacano sAMbhaLyA pachI ya mauna rahe ke zAMta rahe to e mAnavatI zenI ? e to krodhAviSTa thaIne garjI UThI. strIo vaDe rAjAo to zuM paNe asurendro ane devendro paNa ThagAyA che, vaza karAyA che. strI jo hoziyAra hoya to tAkAta nathI koI puruSanI ke e ene vaza na thAya. zuM kahuM tamane ? strI to puruSane vaza karavAnuM amodha zastra che ane prabaLa tAkAtavAna yaMtra che, enA kaTAkSavilAsa AgaLa puruSa to paththaranI mUrti jevo che. strI hoziyArIpUrvaka puruSanA hRdayamAM praveza karIne ene mohita paNa kare che to saMtuSTa paNa kare che, phajeta paNa kare che to tiraskRta paNa kare che, AnaMda paNa Ape che to kheda paNa pamADe che. TUMkamAM, agni AgaLa mINa jo tAkAtahIna che, sarpa AgaLa deDako jo kAyara che, siMha AgaLa gAya jo kamajora che to strI AgaLa puruSa nAmarda ja che. khabara to mane e nathI paDatI ke AvI bharADI strIne paMDitoe 'abaLA' kema jAhera karI haze ?' phUla jo kaThora nathI banI zakatuM to paththara komaLa nathI banI zakato. sasaluM jo Akramaka nathI banI zakatuM to siMha zaraNAgati nathI svIkArI zakato. Aga jo zItaLa nathI banI zakatI to barapha uSNa nathI banI zakato paNa strI? jo e mAtRsvarUpe che to
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ enI komaLatA pAse phUla paNa pANI bhare che, enI sahRdayatA sAme mAkhaNa paNa potAnI hAra svIkArI le che ane enA vAtsalya AgaLa ghInI snigdhatA paNa zaramAI jAya che. paNa sabUra ! A ja strI potAnA hRdayamAM jo vAsanAno sAgara bharIne beThI che to pachI enI kuTilatA AgaLa ziyALa koI visAtamAM nathI. enI krUratA AgaLa siMha lAcAra che. enI kRtaghnatA AgaLa sarpa chellA naMbare che. enI bhayaMkaratA AgaLa jvALAmukhI pANI bhare che. enI trADa AgaLa bhUkaMpa moDhAmAM taNakhaluM laIne Ubho rahI jAya che. enA AkramaNa sAme pralayakArI vAvAjhoDuM hAra svIkArI le che. mAnavatIe potAnI sakhIone je kAMI kahyuM che e sAMbhaLIne sakhIo to AzcaryamAM garakAva thaI gaI che. 'uttamakuLamAM janmelI ane susaMskArono vAraso pAmelI mAnavatI AvuM bolI zake che ?' paNa e sahune lAgyuM ke atyAre mAnavatIne chaMcheDavAmAM koI majA nathI. kAraNa ke nadImAM pUra AvyuM hoya che tyAre taravA javAmAM jo DUbI javAno saMbhava che to sAmI vyakti jyAre madonmatta banI gaI hoya che tyAre ene javAba ApavA javAmAM kyAreka kalaha thaI javAno saMbhava che. 'jo mAnavatI, tArI vAkpaTutAne ame pahoMcI vaLI zakIe tema nathI. atyAre to ame tane eTaluM ja kahIe chIe ke tuM pote paraNIne sAsare jAya tyAre tArA patine vazamAM rAkhaje' eka sakhI bolI. 'patine mAtra vazamAM ja nahIM rAkhuM' mAnavatI bolI. 'to ?' 'patine eThuM anna paNa khavaDAvIza ane mArA paga enI pAse dhovaDAvIne e pANI paNa ene pIvaDAvIza. mArA page paNa ene pADIza ane baLada banAvIne ene huM bhamADIza paNa kharI. jo A badhuM huM karI dekhADuM to ja mAnajo ke huM mAnavatI chuM' cAreya sakhIone lAgyuM ke have AnI sAthe eka paNa zabda bolavA jevo nathI kAraNa ke atyAre e koka judI ja jAtanA nazAmAM che. ApaNe sahu cAlo, potapotAnA AvAse. pAMceya kanyAo potapotAnA AvAse javA tyAMthI ravAnA to thaI gaI paraMtu e kanyAo vacce thayela vArtAlApa eka khUNAmAM UbhA rahIne sAMbhaLI rahela mAnatuMga to stabdha ja thaI gayo. khAsa to ene mAnavatInA zabdomAM bhArobhAra abhimAna nItaratuM 9 jhoyAnuM devuM 'pAMceya kanyAomAM rUpa bhale enI pAse sarvazreSTha che paraMtu guNanA nAme enI pAse che ja zuM ? zUnyanI kiMmata tyAre ja gaNAya ke jyAre enI AgaLa koka cokkasa saMkhyA mukAya. basa, e ja nyAye rUpa to tyAre ja prazaMsanIya gaNAya ke jyAre e rUpane guNonuM pIThabaLa hoya. paNa, dekhAya che evuM ke jeTalI mahattvanI cIjo che e tamAmamAM ko'ka ne ko'ka kalaMka to che ja. sAgara vizALa kharo paNa pANI enuM khAruM, candra saumya kharo paNa kalaMka to enAmAM ya kharuM. sUrya tejasvI kharo paNa tApa eno bhAre Akaro. puSpa suvAsita kharuM paNa ay rAtre nagaracaryA karI rahela rAjA mAnatuMga chupAIne mAnavatI ane tenI sahelIonI vAto sAMbhaLI-stabdha thaIne...mAnavatIno mada utAravA saMkalpa kare che. 8
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ enI AsapAsa kAMTAo pAra vinAnA. basa, e ja rIte A mAnavatI rUpavatI kharI paNa enAmAM abhimAna, tochaDAI ane nirlajjatA to kalpanA bahAranAM ! zeM enA pitA enAthI prasanna rahetA haze ? zuM enA gharanA sabhyo enAthI svastha rahetA haze ? jANuM to kharo ke koNa che enA pitA ? kyAM che enuM ghara ? manamAM to mane ema thAya che ke huM lagna enI sAthe ja karuM. jouM to kharo ke potAnI sakhIo samakSa eNe karela pati aMgenI pratijJAo e kevI rIte pUrNa kare che ? kyAMka vAMcavAmAM AvyuM hatuM A dRSTAnta, "prabhu, kUtaro mArA para vAraMvAra AkramaNa kare che. Apa mane koka evI cIja Apo ke jenAthI huM mAruM rakSaNa karI zakuM' bilADIe prabhune vinaMti karI. 'jA, tane pagamAM evA nahora ApuM chuM ke enA baLe tuM tArI jAtane kUtarAthI acUka bacAvI zakIza.' 'prabhu, gAya mane vAraMvAra potAnAM ziMgaDAM mAre che ane mane zAMtithI besavA nathI detI. Apa mane koka evI cIja Apo ke jenAthI huM mAruM potAnuM rakSaNa karI zakuM' kUtarAe prabhune vinaMti karI. 'jA. tane bhasavAnI evI tAkAta ApuM chuM ke gAya tane herAna karavAnI hiMmata ja nahIM karI zake' prabhue kahyuM. "prabhu, vAghanA AkramaNa sAme mAre zeM TakI rahevuM e ja mane samajAtuM nathI. Apa koka evo upAya dekhADo ke mArI jAtane vAghathI huM surakSita to rAkhI zakuM !' gAye prabhune vinaMti karI. 'tane meM je ziMgaDAM ApyA che ne, ene huM evA aNIdAra banAvI dauM chuM ke vAgha tArI pAse AvavAnI hiMmata ja nahIM kare' prabhue gAyane AzvAsana ApyuM. 'prabhu, siMhane Ape evI pAzavI tAkAta ApI dIdhI che ke jaMgalanAM tamAma pazuone to ThIka, mane paNa e zAMtithI besavA deto nathI. mArI kaMIka to dayA 'khAo' raDamasa cahere vAghe prabhune vinaMti karI. 'jA, tane pagamAM nakha ApI dauM chuM. enA sahAre tArI jAtane tuM siMhathI acUka bacAvI zakIza' prabhue vAghane AzvAsana ApyuM. 'prabhu, mANasane buddhi ApIne Ape mane sarvathA asurakSita banAvI dIdho che. buddhinA enA jora sAme TakI javAno mArA mATe koI vikalpa ?! 'tane rahevA mATe jaMgala ApI dauM chuM. tuM tyAM ja raheje. mANasa tane kAMI ja karI nahIM zake' prabhue siMhane ravAnA karyo. 'prabhu, strIne Ape AMkho ApIne bhAre garabaDa karI dIdhI che. jyAM e najara nAkhe che mArA para, mAruM badhuM ya puruSAtana ane zUrAtana havAI jAya che. mane enI najarathI bacAvI levA Apa kAMI na karI zako ?' codhAra AMsue raDatA raDatA puruSe prabhune vinaMti karI. na 'eka ja vikalpa che mArI pAse. tArI AMkho para huM pAMpaNa goThavI dauM chuM. tArA para e najara nAkhe tyAre ja nahIM paNa tArI najaramAM enA paga paNa AvI jAya, turta ja tuM tArI AMkho paranI e pAMpaNane nIce DhALI deje. e sivAya strInI najarathI tArI jAtane surakSita rAkhI zake tuM, e vAtamAM koI mAla nathI' prabhue puruSane kahyuM, hA. mAnavatIe potAnI sakhIone 'strI'nI pAzavI tAkAtanI je vAta karI hatI eno saMdarbha eTale ja A dRSTAnta. saMpattinA DhagalA vaccethI jarAya lalacAyA vinA anAsakta bhAve puruSane nIkaLI javuM kadAca saraLa che paraMtu strInI upasthiti vacce enA para najara nAkhyA vinA nIkaLI javuM puruSane mATe azakyaprAyaH che. ane e hisAbe ja to maharSioe zIla ane sadAcAranI surakSA mATe puruSa ane strI, baMne para saMkhyAbaMdha niyaMtraNo mUkI dIdhA che. alabatta, AjanA yuge e niyaMtraNone lagabhaga eka bAju to dhakelI ja dIdhA che paraMtu strI ane puruSa baMnee eka-bIjAne jANe ke 'AmaMtraNa' ApavAnI harIphAI zarU karI dIdhI che. puruSa potAnA zarIranA baLapradarzana dvArA strIne potAnA tarapha kheMcI rahyo che to strI potAnA zarIrane vadhAre ne vadhAre udhADuM karatI rahIne puruSane potAnA tarapha AkarSita karI rahI che. sadAcAra puruSane mATe durlabha banI rahyo che to zIla strIne mATe durlabha banI rahyuM che. khera, mAnavatInA garvane ekavAra bhUlI paNa jaIe to ya enA garvanA cUrecUrA karI nAkhavA mAnatuMge je rasto akhatyAra karavAno vicAra karyo che e rasto paNa ocho khataranAka to nathI ja. kyAM mAnavatInI uMmara ane kyAM mAnatuMganI uMmara ? kyAM eka kanyAnuM sthAna mAnavatInuM ane kyAM eka rAjAnuM sthAna mAnatuMganuM ? kyAM putrI jevI mAnavatI ane kyAM pitA jevo mAnatuMga ? paNa, mAnavatI ane mAnatuMga, baMnenAM magaja para nazo chavAI gayo che ahaMkArano. 10
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnavatI sakhIo samakSa je kAMI bolI gaI che enA kendramAM jo enAM rUpano garva che to mAnatuMga mAnavatInA garvanA cUrecUrA karavA je rasto akhatyAra karavAno vicAra karI rahyo che enA kendramAM sattAno garva che. ane garvanuM pota to phuggAnuM che. phuggAmAM jema jema tame havA bharatA jAo tema tema phuggo moTo thato jato hoya evuM bhale dekhAtuM hoya paNa hakIkatamAM to phuggo phUTI javAnI najIka ja jaI rahyo hoya che. basa, e ja rIte garvanA nazAmAM tamane saphaLatAo para saphaLatAo maLI rahyAnuM bhale dekhAtuM hoya paNa hakIkatamAM to e saphaLatAo tamArA patanane ane skhalanane satata najIka ja lAvanArI banI rahetI hoya che. astu. mAnavatIno pIcho pakaDIne aMdhArAmAM tenuM nivAsa sthAna dhruvA jato rAjA mAnatuMga, 11 mAnavatI vagere pAMceya sakhIo potapotAnA AvAse javA nIkaLI to gaI paNa rAjavI mAnatuMga kaMIka judA ja vicAramAM che. 'mAnavatI sAthe mAre lagna karavA che to pahelAM e to jANI lauM ne ke e rahe che kyAM ?' basa, mAnatuMge tvarita nirNaya laI lIdho ane mAnavatIne khabara na paDe e rIte enuM pagaluM pagaluM dabAvato e enI pAchaLa cAlyo. samaya rAtrino che. galIomAM avarajavara khAssI ochI thaI gaI che. mAnavatI bhale nirbhayatApUrvaka AgaLa cAlI rahI che paNa enI pAchaLa rahela mAnatuMganA manamAM Acho-pAtaLo bhaya che. mane koI joI to nahIM jAya ne ?''joI jaze to oLakhI to nahIM jAya ne ?' paNa, mAnatuMgano e bhaya lAMbA samaya sudhI na cAlyo. je makAnanA AMgaNAmAM devadAranuM vRkSa ane caMpakanuM vRkSa hatuM e makAna AgaLa AvIne mAnavatInA paga thaMbhI gayA. daravAjAne eNe TakorA lagAvyA. paLavAramAM daravAjo khUlI gayo ane mAnavatI dharamAM dAkhala thaI gaI. mAnatuMgane khyAla AvI gayo ke A ja gharamAM mAnavatI rahetI haze. AvatI kAle maMtrI subuddhine mAre ahIM mokalavAno che. lAva, eka nizAnI huM paNa choDato jAuM. Ama vicArI mAnatuMge e makAna AgaLa pAnanI picakArI lagAvI. devadAracaMpakanuM vRkSa ane pAnanI picakArIno lAla raMga, e ja mAnavatInA dharanI nizAnI ! mAnatuMga e nizAnIne yAda rAkhIne rAjamahelamAM AvI to gayo, zayana gRhamAM jaIne rAjazayyA para eNe laMbAvyuM paNa kharuM paNa enA smRtipathamAMthI mAnavatIno AkarSaka cahero haTavAnuM nAma nathI leto. mAnavatInA puruSane namAvI devAnA tucchakAra bharyA zabdo enA karNapaTala parathI haTavAnuM nAma nathI letA. 'kyAre huM ene mArI patnI banAvI dauM ? ane kyAre enA garvane cUracUra karI nAkhuM ?' A vicAre sUkI AMkhe e rAjazayyA para paDakhAM ghasI rahyo che. koNa samajAve mAnatuMgane ke 'icchA badhI mAnavataNI, pUrI kadI thatI nathI; AkAzamAMnI rAtrio, badhI pUrNimA hotI nathI.' 12
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ TUMkamAM, saMsAranI jelamAM je paNa che, kusaMskArono gulAma je paNa che, karmono zikAra je paNa che, saMjJAne AdhIna je paNa che, kaSAyone paravaza je paNa che e cAhe pApI che ke puNyavAna che, zrImaMta che ke garIba che, strI che ke puruSa che, yuvAna che ke vRddha che, rAjA che ke bhikhArI che, sivAya du:kha, eno ahIM bIjo koI ja anubhava nathI. 'tuM ane gAMDAnI haoNspiTalamAM ?' 'paNa thayuM zuM ?' potAnI gAdI nIce hAtha nAkhIne thoDAka DAhyA thayelA e gAMDAe eka strIno phoTo kADho, 'A strI sAthe mAre lagna karavA hatA paNa e mane maLI nahIM eTale huM gAMDo thaI gayo." bAjunA khATalA para eka bIjo gAMDo hato. 'tAre ahIM AvavAnuM kema banyuM ?' gAdI nIce hAtha nAkhIne eNe e ja strIno phoTo kADhyo ke je phoTo AgaLanA khATalAvALA gAMDAe kADhayo hato. A e strI che ke jenI sAthe mAre lagna karavA hatA. lagna thaI paNa gayA paNa enAM vikRta svabhAve mane e hade becena karI mUkyo ke Akhare enA ilAja mATe mAre ahIM AvavuM paDyuM thoDAka DAhyA thayelA bIjA gAMDAe A javAba Apyo. hA. saMsAranuM A nagna svarUpa che. ahIM niSphaLa icchAvALo to duHkhI che ja, saphaLa icchAvALo paNa sukhI nathI. atRptinA kAraNe ahIM zrImaMta to duHkhI che ja paNa daridratAnA kAraNe ahIM garIba paNa duHkhI che. abhaNa to ahIM mAra khAya ja che paNa vidvAnane ya ahIM zAMti nathI. kurUpa to ahIM laghutAgraMthinA kAraNe pIDita che ja paNa rUpa paNa ahIM kurUpatAnA zikAra banI javAnA bhaye vyathita che. ghaDapaNa motanI kalpanAe raDe che to yuvAnI vRddhAvasthAnI kalpanAnA bhaye phaphaDI rahI che. mAnatuMga pAse zuM nathI ? rAjavaibhava che, taMdurasta zarIra che, rUpavatI patnI che, makhamalanI zayyA che paNa atyAre e pIDita che. kAraNa ? mAnavatIne patnI banAvIne enA ahaMne cUracUra karI devAnuM pAgalapana enAM mana para savAra thaI gayuM che. mana enuM becena che, AMkho enI cUkI che, zarIra enuM sahaja laya gumAvI beThuM che. mAnavatIne patnI kaI rIte banAvI zakAya ? enA AyojanamAM enuM citta atyAre vyasta che. savAra paDI. nitya karmathI paravArIne mAnatuMga rAjasabhAmAM gayo. maMtrI subuddhine potAnI najadIka bolAvIne rAtanA nagaravRttAMta jovA pote gayo tyArathI mAMDIne je kAMI sAMbhaLyuM, joyuM, banyuM ane anubhavyuM e badhuM ya eNe maMtrIne kahI dIdhuM. 'tAre eka kAma karavAnuM che? 'pharamAvo' mAnavatInA ghare jaIne je paNa upAyo yojavA paDe e yojIne tAre mArA mATe mAnavatInI mAgaNI karavAnI che. enA pitAjIne tAre e mATe saMmata karI ja devAnA che. ATaluM tuM karIza to tArA e upakArano tuM kalpanA ya nahIM karI zake e rIte huM badalo vALI ApIza. jiMdagIbhara tArA guNonuM huM smaraNa karato rahIza.' kevI jAlima che A vAsanA? e samrATane ya bhikhArI banI javA taiyAra karI de, e pratApI puruSane ya dIna vacano bolavA majabUra karI de, e baLavAnane ya potAnA mukhamAM taraNuM levA taiyAra karI de, e vidvAnane ya bevakUpha banI javA saMmata karI de, e vAsanAnA pAtra AgaLa khoLo pAtharavAya taiyAra karI de. mAnatuMga koI sAmAnya mANasa nathI, rAjavI che, ane e chatAM maMtrI subuddhi AgaLa e kevAM dInavacano uccArI rahyo che? paNa AmAM doSa rAjavIno nathI, enA haiyAmAM saLagI rahela vAsanAnI Agano che ane ahaMkAranA ajagarano che. e AvAM dInavacano na bolAve to ja Azcarya ! mAnatuMganI vAta sAMbhaLIne maMtrI subuddhi eTaluM ja bolyo, "mAnavatI to zuM, 13
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApanI AjJA hoya to huM indrANIne ya ApanI samakSa hAjara karI zakuM tema chuM. Apa mAnI ja lo ke mAnavatInAM lagna ApanI sAthe thaI ja gayA che. e lagna goThavavAmAM huM jo saphaLa thAuM to ja mAnajo ke huM Apano sAco ane vaphAdAra sevaka chuM. Apa e bAbatamAM have saMpUrNapaNe nizciMta thaI jAo.' tamArI sAthe je kevaLa gappAMo ja lagAvato rahe che e jo 'khAlI mitra' che, temane mAtra bhojanamAM ja je sAtha ane sahakAra Apato rahe che e jo "thALI mitra' che, tamArI sAthe je maskAbAjI ja karato rahe che e jo 'tALI mitra' che, tamArI sAthe haoNTalomAM bhaTakato rahIne je pIvAmAM tamane sAtha Apato rahe che e jo 'pyAlI mitra' che to tamArA jIvanane kyAreka kaThora banIne paNa je saMskArita karato rahe che e 'mALI mitra' che. maMtrI subuddhie mAnatuMganI vAta sAMbhaLIne enI hA mAM hA kahevAne badale enA mALI mitra banavAnI jarUra hatI, eka mugdhavayanI yuvatI potAnI sakhIo vacce je kAMI bolI, e zabdone khoTA sAbita karavA mATe ja enI sAthe lagna karavA taiyAra thaI javuM, e pratyeka prajAjananuM yogakSema karavAnI javAbadArI jenA zire rahI che e rAjavI mATe ucita na ja kahevAya. A vAta subuddhie mAnatuMgane kahevAnI jarUra hatI, paNa nA. eNe mALI mitra banIne mAnatuMganI nArAjagI vahorI levAne badale tALI mitra banavAnuM pasaMda karyuM. 'mAnavatI sAthe ApanAM lagna goThavI devAmAM huM saphaLa banuM to ja Apa mAnajo ke subuddhi Apano vaphAdAra sevaka che" Ama kahIne eNe mAnatuMganA vadhu kRpApAtra banavAnuM pasaMda karyuM. mAnatuMge Apela nizAnIne smRtipathamAM rAkhIne maMtrI subuddhi nIkaLI paDyo nagaranI galIomAM. ane acAnaka eka makAna enI najare caDI gayuM ke jyAM caMpakavRkSa paNa hatuM ane tAMbulanI picakArIno raMga paNa hato. "A e ja makAna ke jyAM pahoMcavAnuM mane rAjavIe kahyuM che' basa, sAthe rahelA potAnA sevakanI sAthe ja maMtrIe e gharamAM praveza karyo. mAnavatInA bApa dhanadattanA to maMtrIne joIne dhabakArA ja vadhI gayA. 'mArA ghare maMtrI? ane e ya AmaMtraNa vinA? AgotarI jANa karyA vinA? zuM mAro koI aparAdha thayI haze ? zuM mAro koI guno thayo haze ?' hRdaya bhayathI phaphaDI rahyuM hovA chatAM mukha para svasthatA dhAraNa karIne dhanada subuddhino madhura zabdomAM satkAra karyo. besavA mATe Asana ApyuM. sAthe mukhavAsa paNa Apyo. 'gaMgAmAM snAna karavAthI jema kRtArtha thavAya che tema ApanA darzanathI huM kRtArthatA anubhavI rahyo chuM. mArA yogya kAMI paNa kArya hoya to mane jaNAvo. mane AnaMda thaze' | 'rAjavI mAnatuMgane tamArA para prIta kema che? eno mArA manamAM khulAso thaI gayo che. tamArA jevA sahRdayI zreSThI A nagarane maLyA che eno mAnatuMgane apAra AnaMda che. zreSThivara ! bolo, tamAre kAmakAja zenuM? tamAre saMtatimAM koNa ?' | 'videzathI vahANo dvArA mAre tyAM mAlanI herApherI thAya che. A mAruM kAma che. saMtatimAM mAnavatI nAme mAre eka putrIratna che" "kyAM che e atyAre ?' 'bhaNavA gaI che" 'pAchI kyAre Avaze ?' 'divasanA pAchalA bhAgamAM" 'zuM bhaNe che e?" jaina dharmanAM rahasyo' 'tame mane e samajAvI zako?' 'jarUra. vItarAga sarvajJa jinezvara bhagavaMta e amArA deva che. kaMcana-kAminInA tyAgI paMca mahAvratanA dhAraka ane pAlaka evA munio amArA guru che. ahiMsA mUlaka kevaLI bhagavaMtoe prarUpelo amAro dharma che. vairAgya-vAtsalya ane viveka, aucitya, udAratA ane sahRdayatA, komaLatA, zItaLatA ane saraLatA A badhA guNonI pratiSThA ene ja ame amArA jIvananuM eka mAtra kartavya mAnIe chIe. anekAMta, aparigraha ane ahiMsA e amArA dharmano prANa che." 'kamAla ! kamAla ! sAce ja tamAro dharma ati prazaMsanIya che, vaMdanIya che, AdaraNIya che' subuddhie dhanadattane jyAM AvAM vacano kahyA e ja samaye mAnavatIe gharamAM praveza karyo. subuddhinI najara jyAM mAnavatI para paDI, e stabdha thaI gayo, A masta rUpa ? A kamanIya kAyA ? A gajagAminI cAla ? sAce ja rAjavI mAnatuMga A rUpa pAchaLa pAgala jo banI gayA hoya to emAM kAMI ja navAI nathI. A rUpa koInA ya AkarSaNanuM kAraNa banIne rahe tevuM ja che. Agane pAmIne je pANI UrdhvayAtrAe nIkaLI paDe che e ja pANI DhALa AgaLa
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAkI. eka vAta yAda rAkhajo ke atithi, rAjA, bALaka ane strI, A cAreyanI prakRti evI hoya che ke teo potAnA pAse zuM-zuM che enA tarapha dhyAna kendrita karatA ja nathI. teo to basa, satata mAgyA ja kare che ane "pharI karI Apo' ema kahyA ja kare che. AthI prasanna thaIne tame meM je mAgaNI mUkI che emAM saMmati ApI ja do. bAkI, A to rAjA che. emApa sattA che enI pAse, bharapUra adhikAro che enI pAse. enI mAgaNI jo Apa nahIM saMtoSI to banI zake ke e bhAre gusse paNa thAya ane ApanA samasta parivArane muzkelImAM paNa mUkI de." dhanadatta samakSa subuddhie bhAre caturAIpUrvaka A rajUAta karI. karatA lAcAra banIne adhoyAtrAe nIkaLI paDatuM hoya che. meLavaNane pAmIne je dUdha, dahIMmAM rUpAMtarita thaI jatuM hoya che e ja dUdha, potAnAmAM lIMbunA be-cAra TIpAMnA praveze phATI jatuM hoya che. je paththara zilpIne pAmIne pratimAnuM gaurava pAmI jato hoya che, e ja paththara guMDAnA hAthamAM AvIne ko'kanuM mAthuM phoDI nAkhato hoya che. basa, e ja nyAye prabhunA je rUpanAM darzane AtmA nirvikArabhAvanA gaganamAM UDavA lAgato hoya che, e ja AtmA vijAtIyanAM darzane potAnA haiyAmAM vAsanAnI Aga prajvalita karI besato hoya che. prazna e nathI ke pote kevo che? prazna e che ke kevAM nimittonI vacce pote jIvI rahyo che ? nimitto jo galata che to potAnuM 'sArA' banavuM ke 'sArA' banyA rahevuM bhAre muzkela che ane nimitto jo zubha che to potAnuM "kharAba' banavuM ke "kharAba" banyA rahevuM lagabhaga azakyaprAyaH che. mAnatuMganA manamAM mAnavatIne pAmI javAnI lAgelI talapanA mULamAM zuM hatuM ? A ja, mAnavatInuM eNe kareluM darzana, mAnavatInA mukhamAMthI nIkaLelo abhimAna sUcaka zabdonuM eNe kareluM zravaNa. mAnavatInA rUpanuM ane zabdonuM eNe manamAM akabaMdha rAkheluM smaraNa ! 'A che mArI putrI mAnavatI' dhanadatta bolyo. subuddhi kAMI bole e pahelAM to mAnavatI jhaDapathI AvIne potAnA pitAnA khoLAmAM besI gaI. pitAno vAtsalyasabhara hAtha enA mastaka para pharavA lAgyo. 'jo tame svIkAro to mArA AgamananuM kAraNa huM kahuM" subuddhie dhanadattane kahyuM, 'ApanA manamAM je hoya te mane khuzIthI kahI. A sevaka zaktinA anusAra svAmInuM kArya karaze. bAkI, mAre yogya koI kArya Apa jaNAvo evuM mAruM bhAgya kyAM?' dhanadatte javAba Apyo. 'gaI kAle rAtanA ApanI putrI para rAjavI mAnatuMganI najara paDI che ane rAjavInA haiyAmAM ApanI putrI evI vasI gaI che ke rAjavI ene rAjarANI ja banAvavA mAge che.' 'zuM vAta karo cho ?' 'hA, e vAta karavA ja to rAjAe mane ahIM mokalyo che. rAjA jevo rAjA Apane jamAI tarIke maLe e ApanuM kevuM sadbhAgya haze e Apa kalpI zako cho. Apa mArI vAtamAM saMmati ApI do eTale prasanna citte ahIMthI vidAya thaIne huM zIdhra rAjA pAse pahoMcI jAuM ane ene A zubha samAcAra ApI dauM.. sakSa6. mAnavatInA pitA dhanadatta pAse mAnatuMga rAdvatI mAMgu mUkavA Avelo maMtrI subuddhi.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAgara joyo to che ne ? lAkho nadIone potAnAmAM samAvyA pachI ya e kAyama atRpta ja rahe che. bAre ya mAsa potAnA peTamAM nadIone samAvavA e taiyAra paNa hoya che ane tatpara paNa hoya che. peluM smazAna ? lAkho maDadAMonA agnisaMskAra karI dIdhA pachI ya ene dharapata hotI nathI. bIjAM saMkhyAbaMdha maDadAMone phUMkI nAkhavA ya e taiyAra paNa hoya che ane sakSama paNa hoya che. pelo dAvAnaLa ? vanonAM vano ane jhUMpaDAMonAM jhUMpaDAMone svAhA karI nAkhyA pachI ya e satata AgaLa ne AgaLa vadhato rahIne bIjAM agaNita vanone svAhA karI nAkhavA e ghUrakato ja hoya che. paNa, sAgara, smazAna ane dAvAnaLane ya jenI pAse hAra kabUlI levI paDe evuM koI eka vikarALa paribaLa hoya to e che lobha ! game teTaluM ene maLe che, badhuM ya ene ochuM ja lAgatuM hoya che. saMpatti ja ene ochI lAgatI hoya che evuM nathI, sattAnuM vizALa sAmrAjya paNa ene nAnuM ja lAgatuM hoya che. strIo ja ene ochI lAgatI hoya che evuM nathI, prazaMsAnA zabdo paNa ene ochA ja lAgatA hoya che. bharapUra sanmAna paNa ene mAmUlI ja lAgatuM hoya che evuM nathI, bharapUra kIrti ane khyAti paNa ene ochI ja lAgatI hoya che. koI mAIno lAla A dharatI para evo pAkyo nathI ke je lobhanA - taLiyA vinAnA - khapparane pUravAmAM saphaLa thayo hoya. hA. eka vikalpa jarUra che. jamIna parano khADo mATIthI purAI jAya che, peTano khADo bhojananAM dravyothI purAI jAya che paraMtu lobhanA khADAne jo adhUro ja choDI devAmAM Ave che arthAt lobha je kAMI mAge che enI jo upekSA karavAmAM Ave che to e khADo ApoApa ja purAI jAya che. bAkI, mAnatuMga kAMI kuMvAro nahoto ke jenA kAraNe eNe mugdha vayanI potAnI putrI samAna mAnavatI sAthe lagna karavA mATe potAnA maMtrIne dhanadatta pAse mokalavo paDe ane dhamakInI bhASAmAM vAta karavA ya maMtrIne chUTa ApI devI paDe paNa lobha konuM nAma ? garaje e jhUkavA paNa taiyAra thaI jAya ane garaje e ghurakavA ya taiyAra thaI jAya. garaje e bhikhArIne 'bApa' kahevA ya taiyAra thaI jAya ane garaje sagA bApane e jelamAM dhakelI devA ya taiyAra thaI jAya. 19 maMtrI subuddhie mUkela mAgaNInA zabdo sAMbhaLIne dhanadatta to avAk ja thaI gayo. 'A nagarIno rAjA mArI dIkarIne potAnI patnI banAvavA mAge che? kyAM A nagarano e rAjavI ane kyAM A nagarano huM vepArI ? zuM mArI dIkarI ene tyAM sukhamAM raheze kharI? A mAgaNIno asvIkAra karI dauM chuM, to rAjavI mane sukhethI rahevA deze kharo ?' ghanadattane vicAromAM aTavAyelA joIne subuddhie pUchI lIdhuM, 'bolo zeTha, zuM javAba Apo cho ?' 'javAba bIjo to zo ApavAno hoya ?' "eTale ?' 'eTale bIjuM kAMI nahIM. tame je mAgaNI mUkI che e mane svIkArya che. Ame ya mAnavatIne mAre kyAMka to vaLAvavAnI che ja ne ? jyAre rAjavI mAnatuMga ja eno hAtha pakaDavA taiyAra thaI gayA che tyAre have mAre bIje kyAMya najara doDAvavAnI rahe che ja kyAM ? Apa khuzIthI rAjA pAse jaIne A samAcAra ApI do. ane sAthe kahejo ke Apa je mUhurta nakkI karazo e mUhurte huM mAnavatIne vaLAvavA taiyAra rahIza.' dhanadatte subuddhine javAba ApI dIdho. Ame ya dhanadatta pAse A javAba ApavA sivAya bIjo koI vikalpa ja kyAM hato ? kAraNa ? mAnavatInI mAgaNI mUkanAra rAjA khuda hato. sattA enI pAse hatI. rAjIkhuzIthI mAgaNI na svIkArAya to sattAnA jore e mAnavatIne potAnI patnI banAvI de evI pUrepUrI zakyatA hatI. Ama thAya to jIvanabhara mATe potAnA ane rAjAnA saMbaMdha bagaDelA ja rahe emAM koI zaMkA nahotI. AvA tamAma apAyothI UgarI javA dhanadatte rAjA mATe maMtrIe mAnavatI mATenI mUkelI mAgaNI svIkArI lIdhI. 'zeTha, mArI mAgaNI svIkArI levA badala huM Apano khUba AbhAra mAnuM chuM' maMtrIe kahyuM. 'Apa mAro AbhAra zuM mAno ? AbhAra to huM Apano mAnuM chuM ke rAjA jevo rAjA, mane jamAI tarIke maLe tema che e zubha samAcAra ApavA Apa khuda mArA gharane AMgaNe padhAryA' dhanadatte maMtrIne kahyuM. 'A saMbaMdhamAM mAnavatInI,' 'e atyaMta saMskArI che. dharmanAM rahasyo e samajelI che. pitAnA haiye putrInuM hita ja hovAnI ane pAkI samajaNa che ane eTale ja huM tamane e kahevAnI hiMmata karuM chuM ke 20
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ A nakkI thatA saMbaMdhamAM mAnavatInI saMmati ja che' dhanadattanA A javAba pachI maMtrIne kAMI ja bolavA jevuM ke pUchavA jevuM rahyuM nahIM. kALe jabaradasta palaTo khAdho che. svataMtratAnA nAme svacchaMdatAe potAno vikarALa paMjo kyAM nathI phelAvyo e prazna che. maryAdA 'baMdhana'nA nAma heThaLa mazkarIpAtra banI rahI che to zarama 'junavANIpaNA' nA nAma heThaLa tiraskArapAtra banI rahI che. kuLanI khAnadAnI, saMskArono vAraso, pavitratAnI mUDI, vaDIlonI AmanyA A badhA zabdo zabdakozamAM jarUra UbhA che paraMtu jIvanakozamAMthI dUra thatA jAya che. 'lagnajIvana eTale jIvanabharano sthira saMbaMdha' e vyAkhyA potAno artha Aje gumAvI rahI che. 'phAve tyAM sudhI sAthe rahevuM ane na phAve tyAre chUTA thaI javuM' A samIkaraNane Aje sarakAra taraphathI ane samAja taraphathI paNa mAnyatA maLI rahI che. saMbaMdha konI sAthe bAMdhavo ? e bAbatamAM upakArIonI saMmati levI ya Aje jarUrI nathI rahI to anubhavIonuM mArgadarzana levuM ya Aje anivArya nathI rahyuM. apekSAe kahevuM hoya to ema kahI zakAya ke mA-bApoe e bAbatamAM mAthuM mAravAnuM baMdha karI dIdhuM che to dIkarA-dIkarIoe e bAbatamAM mA-bApone ciMtAmukta [?] karI dIdhA che ! AkuLa haiye ane ciMtAtura vadane mAnatuMga subuddhinA AgamananI rAha joI rahyo hato ane tyAM ja subuddhie rAjamahelamAM praveza karyo. enA caherA paranI camaka jotAM mAnatuMge anumAna karI lIdhuM ke pAsA pobAra paDI gayA lAge che. chatAM subuddhinA mukhe ja e samAcAra sAMbhaLavA e talapApaDa banI gayo. 'rAjan ! karo kaMkunA !' 'eTale ?' 'eTale bIjuM kAMI nahIM. vahelI take mAnavatIne Apa rAjarANI banAvIne padharAvI do rAjamahelamAM.' 'pAkuM thaI gayuM ?' 'pAkuM zuM ? mAnavatInA pitAjIe to tyAM sudhI kahI dIdhuM che ke jyotiSI uttama mUhurta je paNa Ape e mUhurta huM mAnavatIne vaLAvavA taiyAra chuM' subuddhinA mukhe A samAcAra sAMbhaLIne mAnatuMganA AnaMdano pAra na rahyo. subuddhine eNe A kArya kuzaLatApUrvaka pAra pADI AvavA badala khUba khUba dhanyavAda ApyA. 'tAro A upakAra huM jiMdagIbhara nahIM bhUluM. bAkI, je jhaDapathI te A kArya pAra pADyuM che, sAcce ja e tArI buddhinI kamAla che. nAma ja tAruM subuddhi che ema nathI, tArI buddhi paNa 21 tArA nAmane anurUpa ja che' 'rAjana ! kAma ApanuM hatuM ane huM Apano chuM. je kAMI thayuM che e ApanI ja maherabAnInuM phaLa che. kahevuM to mAre Apane e che ke, have A kAryane saMpanna karavAmAM jarAya vilaMba na karo. rAja jyotiSIne bolAvIne enI pAse Apa uttama mUhurta mAgI lo. ane e mUhurto Apa mAnavatI sAthe pANigrahaNa karI ja lo. ApanA khyAlamAM haze ja ke maMgaLa kAryo haMmezAM vighnovALAM ja hoya che.' subuddhinI salAha svIkArIne mAnatuMge rAja jyotiSI pAse mUhurta mAgyuM. je mUhurta AvyuM e eNe maMtrI dvArA dhanadattane kahevaDAvyuM ane dhanadatte potAnA vaibhavane anarUpa Akho ya lagnaprasaMga bhAre dhAmadhUmathI pAra pADI dIdho. dhanadattane AnaMda e vAtano che ke mane jamAI tarIke rAjA maLyo che. mAnavatIne AnaMda e vAtano che ke mAro pati A nagarano rAjA che. nagarajano e vAte AnaMdita che ke mAnatuMgane enA vaibhavane ane rUpane gaurava Ape evI patnI maLI che paNa mAnatuMganA mananA AnaMdanuM svarUpa thoDuMka vikRta che. 'mAnavatInA garvanA cUrecUrA karI nAkhavAnI taka have mArA hAthamAM AvI gaI che. ene ya khabara paDI jaze ke eka strI parAkramI puruSa AgaLa kevI kamajora - tAkAtahIna ane lAcAra puravAra thAya che !' cha kAna vacce rahela gupta vicAra kyAreka bhedAya che, cAra kAna vacce rahela gupta vicArane bhedAtA hajI kadAca vAra lAge che paNa be kAna vacce rahela gupta vicArano pAra to bahmA paNa pAmI zakatA nathI. mAnatuMganA manamAM mAnavatInA garvane khaMDita karI nAkhavAno je vicAra ramI rahyo che enI jANa bhale bIjA koIne ya nathI paNa A saMsAramAM hukamanuM pAnuM to karmasattAnA hAthamAM ja che. mANasanA puruSArthane saphaLatA tyAre ja maLe che ke jyAre e puruSArthanA ceka para karmasattA potAnI sahI karI de che. bAkI karmasattAnI sahI puruSArthanA je ceka para hotI nathI e puruSArtha bhale ne cakravartI Adarato hoya che, enA lamaNe niSphaLatA sivAya bIjuM kAMI ja jhIMkAtuM nathI. zuM mAnatuMga mAnavatInA garvane khaMDita karI zakaze ? zuM mAnavatI mAnatuMganA mananI vAta jANI zakaze ? zuM mAnavatI puruSa mATe je kAMI bolI che ene karI batADaze ? zuM mAnatuMga mAnavatI pAse potAnI hAra kabUlI leze ? joIe, zataraMjanAM pyAdAMo kevI cAla AgaLa cAle che ? 22
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ sabUra! AgaLa eka kadama paNa nahIM cAlato. makAna hamaNAM ja paDavAnuM che? AkAzavANI sAMbhaLIne yuvaka tyAM ja Ubho rahI gayo. ane paLabharamAM ja sAme UbheluM makAna tUTI paDyuM. ekAda kilomITara cAlyA bAda acAnaka pharI AkAzavANI thaI. sabUra ! Ubho rahI jo. bhayaMkara vAvAjhoDuM AvI rahyuM che' e Ubho rahI gayo. vAvAjhoDuM AvIne cAlI gayuM. e raDavA lAgyo. 'tuM raDe che kema ?" gebI avAja Avyo, mArA lagnanuM nakkI thayuM tyAre tame kyAM hatA ?" koI javAba na maLyo. hA. saMsAranuM A ja nagna svarUpa che. ahIM sukha bhaviSyamAM che. sukhanI AzA vartamAnamAM che. ahIM sapanAmAM puSponA Dhaga che. AMkha khUle che tyAre khyAla Ave che ke pathArInI cAreya bAju kAMTAo ja verAyelA paDyA che. ahIM kalpanAmAM ghUghavATa karato sAgara che. vAstavikatAmAM gaMdA khAbociyA sivAya bIjuM kazuM ja nathI. ahIM saMbaMdha svarganA khyAle baMdhAya che ane samaya jema jema pasAra thAya che tema tema anubhava narakano thato jAya che. duHkhada Azcarya to e che ke A kaTu anubhava pachIya saMsArarasika AtmA enA parathI bodhapATha laIne svajIvanane e galata rAhethI pAchuM vALavA kaTibaddha banato nathI. mAnavatAnA AnaMdano Aje pAra nahoto. pati tarIke ene bIjuM koI nahIM, rAjA maLyo hato. rahevA mATe ene koI bhavya imArata nahIM, vizALakAya rAjamahela maLyo hato. enI sevAmAM be-cAra nahIM, seMkaDo sevako maLyA hatA. enA izArA mAtrathI enI sAme pANI nahIM, kesariyAM dUdha hAjara thavAnuM hatuM. alabatta, Azcarya ene e vAtanuM thatuM hatuM ke "mAro saMbaMdha rAjavI sAthe zI rIte goThavAyo haze ? mArA pitAjI game teTalA zrImaMta che paNa Akhare emanuM nAma to vyApArImAM ja thAya ne ? jyAre ahIM to rAjAe khude mArA para pasaMdagI utArI che. evuM te zuM dekhAyuM haze mArAmAM ke rAjA jevA rAjAe eka vyApArInI putrI evI mane patnI tarIke pasaMda karI lIdhI che? khera, je haze te. mAre e bAbatanI lAMbI vicAraNA karavAnI jarUra ja kyAM che ? Aje to lagnano prathama divasa che. mArA guNonI hAramALAthI mAre mAnatuMganA hRdaya para chavAI javAnuM che, mArA premanA pAzamAM mAre ene evo bAMdhI devAno che ke mane choDIne enI najara anya koI strI para kyAreya kare ja nahIM, yuddhanA medAnamAM sainiko sAme puruSa bhale polAdI chAtI laIne pharI zakato haze paNa strInA nayananA agni sAme to puruSa mINa banI ja jato hoya che. A hakIkatane mAre mArA jIvanamAM anubhavano viSaya banAvIne ja rahevAnuM che, sAro dhanurdhArI jema eka ja bANa vaDe lakSyane vIMdhI nAkhato hoya che tema mAre AjanA eka ja vakhatanA snehathI mAnatuMganA hRdayane jItI levAnuM che ane enA manane vazamAM laI levAnuM che. mAnavatI manamAM ne manamAM AvA sukhada vicArone ramADI rahI che ane e ja paLe mAnatuMge tyAM praveza karyo, zaramathI mAnavatIe potAnAM naNo nIcA DhALI dIdhA. mAnatuMga barAbara enI sAme beTho ane mAnavatInA rUpane nIrakhavA to lAgyo paNa eka zabda paNa e bolyo nahIM. mAnavatInI dhIraja khUTI gaI. eNe rAjA sAme joyuM. tyAM na ene koI Adara dekhAyo ke na ene tyAM snehanAM koI darzana thayA. e kaMpI UThI, A zuM? Avo rukSa vyavahAra patino? ane e ya Aje ? zuM tabiyata emanI barAbara nahIM hoya? zuM koI ciMtA emanA mana para savAra thaI haze ? zuM mArAmAM emane koI durguNa dekhAyo haze ? 23 24
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ lagnanA prathama divase ja che. A sthiti sarjAI che to AgaLa to koNa jANe zuM nuM zuM thaze ? Ekha iIii3Dii. hNa' VMWC T FACE huM pAlava pAtharuM chuM. Apa kaMIka bolo. Apa to atula baLanA dhAraka cho. jyAre huM to abaLA chuM. kAkalUdIbharI vinaMti karavI ke page paDIne karagaravuM e baLasivAya mArI pAse bIjuM koI baLa nathI. ApanI maunapUrvakanI eka eka paLa Aje ane A samaye mArA mATe yuga jevaDI banI rahI che. Apa kaMIka bolo. mane prasanna karo. mArA naSTaprAyaH thaI gayela dhairyane Apa punaH jIvatuM karo.' AzA-apekSA ane Asakti. kahevuM hoya to ema kahI zakAya ke A khataranAka tripuTIe A saMsAranA pratyeka jIvanA lamaNe duHkha, udvega ane hatAzA jhIMkavA sivAya bIjuM kazuM ja karyuM nathI. AzAmAM ne AzAmAM jIva vartamAnanAM badhAM ja duHkhone jIravI jAya che ane chatAM AzA enI sAkAra thatI nathI. apekSApUrtinA enA prayAsone yatkiMcita paNa saphaLatA maLe che to ya ene prasannatAnI anubhUti thatI nathI. kAraNa ke apekSAo saMtati niyamanamAM mAnatI nathI. eka apekSA pUrNa thAya che ane sAthosAtha e navI saMkhyAbaMdha apekSAone janma ApatI jAya che. ane Asaktijanya vedanAnuM to pUchavuM ja zuM? Asakti karanAra mana satata potAnA viSayo pheravatuM rahe che. Asaktino viSaya jo vastu che to e game tyAre naSTa thaI jAya che. Asaktino viSaya jo vyakti che to enuM mane game tyAre badalAI jAya che, AzA jo chUTI jAya, apekSA jo khUTI jAya ane Asakti jo tUTI jAya to ja A jIvane saMsAramAM prasannatAnI kaMIka anubhUti thatI rahe. mAnavatI atyAre du:khI kema che ? AzA-apekSA ane Asakti, traNeyanI e zikAra banelI che. Asakti che ane saMsAranA viSaya sukhonI. apekSA che ene, kAkalUdIbharI potAnI vinaMti pati svIkArI ja leze enI. mAnavatInI ATalI kAkalUdI pachI mAnatuMge mAnavatI sAme joyuM to kharuM paNa e najaramAM sneha nahoto, dhRNA hatI. prema nahoto. vaiSa hato. 'jo mAnavatI, tuM ema nahIM mAnatI ke meM tArA pratyenA snehanA kAraNe tArI sAthe lagna karyA che' - A zabdo sAMbhaLatA mAnavatInA mAthe jANe ke Abha tUTI paDyuM. pati A zuM bolI rahyo che ? Ama chatAM svasthatA TakAvI rAkhIne eNe mAnatuMgane pUchyuM, 'lagna sneha vinA ryA che?" Gre lagnanI prathama rAtre mAnatuMganI upekSA joI mAnavatI thayarI gaI. hAtha joDIne AMkhamAM AMsu lAvIne mAnavatI bolI. 'nAtha ! mAro koI aparAdha ?" mAnatuMga mauna. 'svAmInAtha ! AvA viruddha bhAvane pradarzita karIne Apa mane du:khI kema karo cho ? mArI A upekSA e zuM mArI pratIkSAnI kasoTI che? ke pachI mArA koka aparAdhanI sajA che ? Apa ja jo mArI upekSA karazo to mAre javAnuM kyAM ? samasta prajAjana pratye sneha rAkhanArA Apa, Aje mArA para ja kema sneharahita thaI gayA cho? ApanI sAme 25
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'hA' 'paNa kAraNa kAMI ?" 'tArA garvanA cUrecUrA karavA' meM kyAM ApanI sAme garva karyo che?' 'mArI sAthe nahIM paNa tArI sakhIo vacce te garva karyo che ke nahIM ?" 'kyAre ?' ane mAnatuMge mAnavatI samakSa sakhIo sAthe enA thayela vArtAlApano Akho ja prasaMga kahI saMbhaLAvyo. 'bola, have to khyAla Ave che ne?" 'hA. paNa Apa karavA zuM mAMgo cho ?' 'tArI tAkAta hoya to tArA caraNanuM jaLa mane pIvaDAvI jANa, tAruM eThuM anna mane vaparAvI jANa, mane tuM baLadanI jema vaza karI dekhADa." mAnatuMge roSapUrvaka mAnavatIne saMbhaLAvI dIdhuM. mAnatuMganAM A vacano sAMbhaLIne mAnavatI thatharI gaI. 'jene huM 'kalpavRkSa' mAnatI hatI e Avo kAMTAvALo bAvaLiyo nIkaLyo ? jenA mATe mArI mAnyatA 'sAgara'nI hatI e Avo gaMduM khAbociyuM nIkaLyo ? je mane varasAda banIne ThArato raheze ema huM mAnatI hatI e vIjaLI banIne mane bALavA lAgyo? jene mArA hRdayamAM meM merunuM sthAna ApyuM hatuM. e Avo aNiyALo paththara nIkaLyo? mane kUvAmAM utArIne A mANasa doraDuM kApI nAkhavA taiyAra thaI gayo che ? mArI A vyathA mAre konI pAse ThAlavavAnI? ahIM vyathAne sAMbhaLe evo koI sajajana paNa kyAM che?" 'nAtha, eka prazna pUchuM?' 'pUcha' 'jo huM tyAga karavA yogya ja hatI to Ape mArI sAthe lagna ja nahotA karavA. kAdavane aDIne hAtha sApha karavA enA karatAM kAdavano sparza ja na karavo e vadhu nyAyI che evuM Apane nathI lAgatuM?' mane akkala ApavAnI tAre jarUra nathI. meM tane pUrve paNa kahyuM ane hamaNAM paNa kahuM chuM ke tArA garvanA cUrecUrA karavA ja meM tArI sAthe saMbaMdha bAMdhyo che" eka vAta mArI sAMbhaLazo ?' 'bola' 'sakhIo samakSa bolAyelA mArAM vacanone Ape gaMbhIratAthI mana para levAnI jarUra nathI kAraNa ke evAM vacano to huM mazkarImAM bolI hatI. ramatamAM bolI hatI. 2matamAM ke mazkarImAM bolAyela vacano Akhare to nirdoSa ja hoya che, ene sAcA mAnI levAnI bhUla jo prAkRta mANasa paNa karato nathI to ApanA jevA udAtta hRdayavALA rAjavI e vacanone sAcA mAnI le evuM to huM mAnI ja nathI zakatI. ApanA caraNe meM mAruM jIvana samarpita karyuM che. ApanA khoLAmAM meM mAruM mAthuM mUkyuM che. ApanA bharose meM mArA jIvananI naiyA taratI mUkI che. Apa ene nahIM sAcavo to bIjuM koNa sAcavaze? Apa mane nahIM bacAvo to bIjuM koNa bacAvaze ? Apa Avo aghaTita vartAva karIne mArA vizvAsano ghAta karI rahyA cho evuM Apane nathI lAgatuM ? vizvAsaghAtanuM A pApa keTaluM badhuM bhayaMkara hoya che enI Apane khabara nathI ? sAva tuccha cIjane moTuM svarUpa ApIne Apa mArI sAthenI prItane toDI rahyA cho e barAbara nathI thatuM evuM Apane nathI lAgatuM?' | 'khabaradAra mAnavatI ! AgaLa have eka paNa zabda jo tuM bolI che to tArI khera nathI !' nAtha ! mArI vAta mAnI jAo. saMgharSanI tamArI talavArane vahelI take samAdhAnanA myAnamAM mUkI do. bAkI tamane khyAla na hoya to kAna kholIne sAMbhaLI lo ke...' 'ke zuM?" 'mArI namatAne kAyaratA samajI levAnI bhUla na karazo. mArI ArajhUne vediyAveDAmAM khapAvI devAnA kramamAM Apa na rAcazo, mArI vinaMtine lAcArI mAnI levAnI galatI Apa na karazo. mane abaLA mAnIne mane dabAyelI rAkhavAmAM Apa saphaLa banyA rahezo evA khvAbamAM Apa na rAcazo.' mAnavatI AvezamAM bolI gaI. - saphaLa icchA rAganI janaka banI rahe che to niSphaLa icchA dveSanI janaka banI rahe che. vyakti pAse rAkhela apekSAne pUrI karavAmAM saphaLatA maLe che to abhimAna pedA thAya che ane emAM niSphaLatA maLe che to krodha kaSAya pedA thaI jAya che. zarIrakSetre bALapaNa, yuvAnI ane vRddhAvasthA e jo traNa avasthA che. vAtAvaraNa kSetre ziyALo, unALo ane comAsuM e jo traNa Rtu che. rogakSetre jo vAta-pitta ane kapha e traNa mukhya bImArI che. jyotiSa kSetre jo dhana-makara ane kuMbha e traNa rAzinI bolabAlA
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ to ene jema hAra ja svIkArI levI paDatI hoya che tema yuddhanA medAnamAM duzmana sainikonAM DokAM uDADI devAmAM puruSane kadAca saphaLatA maLatI haze paNa strInA hAvabhAva sAme, kaTAkSa sAme ane premAlApa sAme acchA acchA mardonI mUcha nIcI thaIne ja rahI che. strI zarIra jo Aga che to puruSanuM mana to enI sAme mAtra mINanuM pUtaLuM che. zuM kahuM tamane ? strInI upasthiti ja puruSane bAyalo banAvavA kAphI che ema nahIM, strInI smRtimAtra puruSane sattvahIna banAvavA kAphI che." 'mAnavatI ?" 'tamAre trADa pADavAnI koI ja jarUra nathI. sakhIo vacce bolAyelA mArA zabdone pakaDI laIne tame mane Aje lalakArI che ne? paNa yAda rAkhajo ke..' che. adhyAtma jagatamAM jo deva-guru ane dharma e tattvatrayInI mukhyatA che. ArAdhanAkSetre jo jJAna-darzana ane cAritra e ratnatrayInI pradhAnatA che to doSakSetre kAma-krodha ane lobha A traNa paribaLo rAjAnA sthAne che. manamAM icchA pedA thAya e kAma. e niSphaLa bane eTale krodha ane e jo saphaLa bane to lobha, icchAnI niSphaLatA krodhane to janma Ape che. jAgRti na hoya to e krodha manamAM saMgrahita thaIne veramAM rUpAMtarita thato rahe ane manamAM janmI jato vairabhAva taka maLatAM ja hAthane hiMsA mATe taiyAra karIne ja rahe. ane hA, eka icchA saphaLa banI jAya eTale jIva na to tRpta bane ke na to zAMta bane, e navI navI irachAone manamAM janma Apato ja rahe ane pratyeka icchAne saphaLa banAvavA e jIvanabhara doDato ja rahe. TUMkamAM, saphaLa icchA lobhanI mAtA banI rahe ane niSphaLa icchA krodhanI. e baMne doSathI bacavAno eka ja vikalpa. manane icchAnuM garbhagRha banavA ja na devuM. mAnavatInA mukhamAMthI nIkaLelA AkrozabharyA vacano sAMbhaLIne mAnatuMgano cahero lAlaghUma thaI gayo. eNe trADa pADI. 'mAnavatI ! puruSanA bAvaDAnAM baLanI tane jema koI kalpanA nathI tema enA buddhibaLanI paNa tane koI kalpanA nathI. bAvaDAnA baLe e ajeya killAone jIte che, hiMsaka evA siMhane ya vaza kare che to mada jharatA hAthIone ya e gulAma banAve che. buddhinA baLe e kapaTanAM maMdira gaNAtI strIone potAnI nokaraDI banAve che to jiMdagIbhara strIone ene AdhIna ja rahevuM paDe evI paristhiti sarje che. tuM mArA pauruSatvane lalakAre che ? tuM mArA sattvane paDakAra pheMke che ? kAna kholIne sAMbhaLI le, mArA A rAjamahelamAM tuM sarvathA lAcAra-parAdhIna ane nokaraDI ja che. tArA mATe huM je icchuM chuM e ja thavAnuM che. sakhIo vacce gumAnanA zabdo bolI javA e judI vAta che ane ahIM mArA tAbAmAM e ja gumAna TakAvI rAkhavuM e judI vAta che. 'jo tamArA mananI A ja vAta hoya to mArI vAta tame kAna kholIne sAMbhaLI lo.' 'bola, zuM kahevuM che tAre ?' 'bhAgyano pAra pAmavAmAM acchA acchA kherakhAMo jema nAsIpAsa thayA che tema nArInA sAmarthyano tAga pAmavAmAM ya acchA acchA parAkramI puruSo thApa khAI gayA che. talavAra thAMbhalAne kApI nAkhavAmAM saphaLa banatI haze paNa rUne kApavAnI bAbatamAM 'sakhIo vacce huM je kAMI bolI chuM e tamAma zabdone jo huM sAcA puravAra na karuM to mAruM nAma mAnavatI nahIM ! bAkI, eka mugdha yuvatI sAthe kapaTabAjI karIne lagna karI devAmAM saphaLatA meLavIne tame tamArI nAmardAI ja jAhera karI che ke bIjuM kAMI jAhera karyuM che? huM evI nAmardAImAM mAnatI nathI. ane eTale ja tamane spaSTa zabdomAM Aje kahuM 'mAnavatI ! khabaradAra ! AgaLa eka paNa zabda, jo tuM bolI che to ! tArA garvanA cUrecUrA karI nAkhIne tane mArI samakSa khoLo pAtharatI na karI dauM ane tArA zabdo pAchA kheMcI levA majabUra na karuM to mAruM nAma rAjavI mAnatuMga nahIM.' ATaluM kahIne mAnatuMge tALI vagADI. tALIno avAja sAMbhaLIne bahAra Ubhelo paheregIra aMdara Avyo ane mAnatuMga samakSa mastaka namAvIne Ubho rahI gayo. | 'maMtrI subuddhine hamaNAM ne hamaNAM ja atre mokala' 'jI hajUra' kahIne paheragIra tyAMthI ravAnA thayo ane gaNatarInI paLomAM subuddhi tyAM AvIne Ubho rahyo. | rAjana ! AzA karo' 'tuM hamaNAM ne hamaNAM ja eka staMbhavALA mahelane ughADa ane aMdara khAvA-pIvAnI tamAma sAmagrIo paryApta mAtrAmAM bharIne mane enI jANa kara.' rAjAe maMtrIne karela AjJA mAnavatIe sAMbhaLI. rAjA zuM karavA mAge che? eno 29 30
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ ene aNasAra to AvI gayo chatAM atyAre e AvezamAM che. rAjAnI samakSa lAcArI dekhADavA e haragija taiyAra nathI. 'huM duHkhI thaI javA taiyAra chuM paNa jhUkI javAnI to mArI koI ja taiyArI nathI.' AvA dRDha nirNaya sAthe caherA paranA hAvabhAvane sthira rAkhIne e potAnI jagA para sthira beThI rahI che. 'rAjana ! eka staMbhavALo mahela khUlI paNa gayo che ane ApanI AjJA mujaba emAM khAvA-pIvAnI sAmagrI paryApta mAtrAmAM bharI dIdhI che' maMtrI subuddhie rAjA pAse AvIne A jANakArI ApI. maMtrInA tyAMthI nIkaLI gayA bAda mAnatuMga mAnavatInI najIka Avyo. 'mAnavatI !' 'bolo. je paNa kahevuM hoya te kahI do' 'tAre e eka staMbhavALA mahelamAM ja haMmezAM rahevAnuM che. tArI khabara meLavavA huM eka varSe tyAM AvIza. tArI tamAma caturAIne kAme lagADI deje ane tuM je kAMI bolI che ene caritArtha karI dekhADaje' ATaluM kahIne mAnatuMga tyAMthI nIkaLI gayo. mahela eka staMbhavALo. emAM mAnavatI ekalI. mahelane lokhaMDI tALuM . mahela pharate saMkhyAbaMdha sainiko. be vyakti vaccenA virATa aMtarane to pahoMcI vaLAya paNa be vyakti vacce UbhI thaI jatI ahaMnI dIvAlane to zuM pahoMcAya ? jeNe paNa A dIvAla UbhI karI ane TakAvI rAkhI e prabhunI karuNAthI, upakArIonA premathI ane svajanonA snehathI potAnI jAte ja dUra thaI gayo ! ATalI khataranAka che A ahaMnI dIvAla ane chatAM koNa jANe kema, enI kAMkarI paNa na kharI jAya e mATe mANasa jAnanI bAjI lagAvIne beTho che ! vAMcI che ne A paMktio ? 'jiMdagI traNa akSaranuM nAma che emAM premanA aDhI akSara; e baMneno meLa thaI jAya to nahIM yuddha, nahIM lazkara.' kAza ! mAnatuMga ane mAnavatI pAse A samajaNa hota ! 31 'paNa tuM kare che zuM ?' 'kema, tame AMdhaLA cho ? dekhAtuM nathI ?' 'dekhAya che ne !' 'basa, to joI lo. huM kAgaLa lakhuM chuM' gAMDAnI haoNspiTalanI mulAkAte gayelA carcile eka gAMDAne jyAre A prazno pUchyA tyAre eNe A javAbo ApyA. 'kAgaLa kone lakhe che ?' 'mane' 'tane potAne ?' 'hA 'kAgaLamAM zuM lakhyuM che ?' 'tamArAmAM akkalano chAMTo che ke nahIM ?' 'kema, zuM thayuM ?' 'hajI to huM kAgaLa lakhuM chuM. ene pUro karyA bAda kavaramAM paeNka karIza, posTamAM ravAnA karIza. e kAgaLa mArA hAthamAM Avaze. ene huM vAMcIza tyAre mane khyAlamAM Avaze ke meM e kAgaLamAM zuM lakhyuM che ?' carcilane gAMDAe javAba Apyo. hA. A saMsAramAM A ja to bane che. cAhe tamArA para duHkho tUTI paDe che ke sukhono varasAda varase che, cAhe tame sarvatra apamAnita thaI rahyA cho ke Thera Thera tamane sanmAna maLI rahyA che, cAhe duzmana paNa tamArI prazaMsA kare che ke sago dIkaro paNa tamane badanAma kare che, cAhe vagara puruSArthe tame karoDapati banI jAo ke pachI bharapUra puruSArtheya tame bhikhArI ja banyA raho cho. e badhuM ya tamAruM ja vAveluM tamane maLI rahyuM che. tamAro ja lakhelo patra tame vAMcI rahyA cho. tame ja AmaMtraNa ApeluM tamArA jIvana AMgaNe AvIne UbhuM che. mAnavatI atyAre AvA ja vicAromAM divaso pasAra karI rahI che. 'nakkI 32
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ gatajanmomAM meM kAM to aneka jIvonA avarNavAda karyA haze kAM to aneka jIvone asamAdhi ApI haze. aneka jIvonI kAM to virAdhanA karI haze kAM to aneka jIvono emanA svajanothI viyoga karAvyo haze. kAM to aneka jIvo vaccenA saMbaMdhomAM meM bheda Ubho karAvyo haze ane kAM to aneka jIvo para meM khoTAM ALa caDAvyA haze. e vinA AvI viSama paristhitimAM mAre mukAvuM ja zuM kAma paDe ? lagnanA prathama ja divase pati mane tarachoDI de ? mane ekAMtavAsamAM dhakelI de ? nirdoSatAthI bolAyela vacanone manamAM saMgharI rAkhIne pati khuda AvI kaDaka sajA mArA lamaNe jhIMkI de ? nakkI. A mArA ja potAnAM azubhakarmono udaya. koIne ya doSa dIdhA vinA zAMtithI mAre ene bhogavI ja levo rahyo. manane svastha rAkhIne navAM azubhakarmonA baMdhathI mArA AtmAne bacAvI ja levo rahyo. mAnavatI pAse takalIphonI A vaNajhAra vacce mananI svasthatA TakAvI rAkhavAnI A tAkAta AvI kyAMthI ? eNe karelA tattvajJAnanA abhyAsa pAsethI. jo na hota enI pAse karmabaMdha ane karmaudayanI A samyak samaja to koI zakyatA nahotI ke A viSama paristhiti vacce ya enI svasthatA TakI rahI hota ! duHkhada vAstavikatA AjanA kALanI e che ke 'sukhI kema banI zakAya ?' enI keLavaNI ApatI zaikSaNika saMsthAono A dharatI para Aje rAphaDo phATyo che paNa agavaDo, kaSTo ke takalIpho vacce ya mananI svasthatA kevI rIte TakAvI zakAya ? e samaja ApatI eka paNa zALA ke kaoNleja kyAMya jovA nathI maLatI. pariNAma AnuM e AvyuM che ke pahelethI ja duHkho vacce jIvI rahela mANasa pAse hajI jIvana jIvavAno utsAha jIvaMta che paraMtu sukhamAMthI je duHkhamAM gayo che enI pAse jIvana jIvavAno utsAha paNa nathI to duHkhone jIravI levA jeTaluM dRDha manobaLa paNa nathI. mAnavatIe eka bAju mananI svasthatA TakAvI rAkhI che to bIjI bAju eNe dharmArAdhanA ya vadhArI dIdhI che. kAraNa ke 'bagaDe che karmathI to sudhare che dharmathI' A dRDha zraddhAnI e svAminI che. ubhayaTaMka pratikramaNa, sAmAyika, tapazcaryA ane namaskAra mahAmaMtrano jApa. A cAre ya dharma eNe majabUtAIthI ArAdhavAnuM zarU to karI dIdhuM paNa bIjI bAju enuM mana 'ahIMthI kema chUTI zakAya ?' e vicAraNAmAM ya vyasta rahevA lAgyuM. eka divasa, madhyarAtrie eNe mahelanI bArI kholI ane bahAra UbhelA vRddha paheragIrane hAka mArIne bolAvyo. 33 'AjJA karo' 'vacana pALIza ?' 'he mAtA ! samajAtuM to mane e nathI ke rAjAe Apane AvI kaDaka sajA zA mATe karI che ? alabatta, huM to sevaka chuM eTale svAmIne koI salAha to na ja ApI zakuM paraMtu ApanA taraphathI jo koI saMdezo emane pahoMcADavAno hoya to Apa mane kaho. e saMdezo huM jarUra emane pahoMcADI AvuM.' eka daMDiyA mahelamAM pUrAyelI mAnavatIe paheregIrane saMdezo Apyo ane potAno suvarNa hAra bheTamAM Apyo. 34
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ kholyo. paheregIrane gharanI aMdara lIdho ane mAnavatIe Apela patra emanA hAthamAM ApI dIdho. zeThe patra vAMcavAnuM cAlu karyuM. jema jema patra vaMcAto gayo, zeThanI AMkhamAMthI AMsu TapakavAnA cAlu thayA. patra pUro vaMcAI jatA to zeTha codhAra AMsue raDI paDyA. mArI dIkarI aMge tuM kAMI jANe che ?' 2 'saMdezo to pahoMcADavAno che paraMtu rAjAne nahIM* 'to ?' mArA pitAne !' 'ApanA pitAne ?" 'hA' 'paNa rAjAne enI jANa..." paheregIra AgaLa kAMI bole e pahelAM mAnavatIe potAnI pAse rahela suvarNano hAra enA hAthamAM ApI dIdho. 'A zuM ?' "kAMI nahIM. mArA taraphathI tane bheTa' jiMdagImAM paheregIrane AvI bakSisa koIe ApI nahotI. suvarNanA hAre enA manamAM hiMmata jagADI dIdhI. bolo, ApanA pitAne mAre zo saMdezo ApavAno che?" ane mAnavatIe raDatI AMkhe eka patra lakhIne e vRddha paheragarane ApI dIdho, 'A patra tAre mArA pitAjIne hAthamAM ja ApavAno che, sAthe emanemoDhethI kahevAnuM paNa che ke rAjavI mAnatuMge chaLathI, ApanI putrI sAthe lagna karIne ene ekataMbhavALA mahelamAM tajI dIdhI che, bola, A kAma thaI to zakaze ne tArAthI ?" | 'mArA para pUrNa vizvAsa rAkho. A paDakAravAnuM kArya huM prANanA bhoge paNa karIne ja rahIza' Ama kahIne paheregIre tyAMthI javA mATe kadama to upADyA paNa mAnavatIe ene rokyo, 'tAre mAtra patra ja nathI ApI AvavAno' 'to ?' patrano javAba paNa laI AvavAno che' sAruM" ATaluM kahIne e vRddha paheregIre madhyarAtrie ja dhanadattanA ghara tarapha javA paga upADyA. koInI ya najare na caDI javAya eno khyAla rAkhIne paheregIra dhanadattanA ghara pAse AvIne Ubho rahyo. gharanA daravAje eNe TakorA lagAvyA. koNa ?' 'e to huM. rANIbA pAsethI emano patra laIne Avyo chuM." dhanadatte pote daravAjo. tb 2 zvasuragRhethI putrI mAnavatIno darda bharyo patra vAMcato pitA dhanadat. 35 36
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'hA. mane eTalI khabara jarUra che ke ApanI putrI sAthe rAjAe chaLakapaTathI ja lagna karyA che. ane lagnanA prathama divasathI ja ApanI putrIne eNe tajI dIdhI che.' dIkarInA bApa mATe AthI vadhu duHkhada samAcAra bIjA kayA hoI zake ? dIkarIne sukhamAM mahAlatI karavA je bApe ene sAsare mokalI hoya che e sAsariyAmAM ja dIkarI vadhu duHkhono zikAra banI rahI che e samAcAra dIkarInA bApane duHkhI duHkhI na karI nAkhe to ja Azcarya ! alabatta, jenI paNa najara zarIra ane mananA sukha para ja aTakI gaI che ene A saMsAramAM sukhano anubhava thaI javo hajI kadAca zakya che paraMtu sukhano anubhava satata thato rahevo e to sarvathA azakyaprAyaH che. kAraNa ? zarIra satata jIrNa thatuM rahe che to mana satata potAnI pasaMdagI badalatuM rahe che. je makAnanI kAMkarI satata kharI rahI hoya e makAnamAM rahevuM jo sukhadAyaka banI rahe to ja satata mota tarapha dhakelAI rahetA zarIranA AdhAre AtmA sukhano anubhava karI zake. paLe paLe vacana badalatA gharAka sAthe mAlano sodo karavAmAM vepArIne jo saphaLatA maLe to ja paLe paLe ruci badalatA mananA mAdhyame AtmA prasannatAno anubhava karI zake. jamAI tarIke rAjA maLavA badala je dhanadattane AnaMdano pAra nahoto, e ja dhanadatta atyAre rAjA jevo kapaTI jamAI maLavA badala duHkhI duHkhI che. pati tarIke rAjA maLavA badala je mAnavatI prasannatAnA AsamAnamAM UDI rahI hatI, e ja mAnavatI atyAre rAjA jevo tuccha prakRtino pati maLavA badala udvignatAnI gartAmAM dhakelAI gaI che. hA. atyAre koI eka ja vyakti prasannatA anubhavI rahI hoya to e che rAjavI mAnatuMga. ene ema lAgI rahyuM che ke abhimAnanA zikhare ArUDha thaI gayela mAnavatIne lAcArInI taLeTI para lAvI devAmAM mane gajabanAka saphaLatA maLI gaI che. paNa, mAnatuMganI A prasannatA paNa kyAM sudhI TakI raheze enI to ene khudane paNa kyAM khabara che? dhanadattanA hAthamAM mAnavatIno kAgaLa hajI emano ema che. sAsariyAmAM pote kevAM du:kho veThI rahI che enI dIkarIe khude patramAM lakhela dAstAna vAMcatA vAMcatA enI AMkhomAMthI TapakI paDela AMsuonA kAraNe e pUro patra vAMcI zakyo nahoto. dhotiyAnA cheDAthI AMsu lUchIne eNe patra AgaLa vAMcavAno cAlu karyo. 'pitAjI, mArI Apane eka bhArapUrvakanI vinaMti che. Apa ApaNAM gharathI mAMDIne ahIM sudhInuM eka gupta bhoMyaruM vizvAsu mANaso pAse taiyAra karAvI do. eka vakhata e 37 taiyAra thaI jAya pachI huM ApanI pAse rUbarU AvIne badhI ja ApavItI jaNAvIza. Apane ya khyAla AvI jaze ke ApanA A jamAIrAje mArI sAthe kevo kaniSThatama ke vyavahAra Acaryo che ! alabatta, bhoMyaruM banAvI devAnuM A kArya bhAre jokhamI che. bhUlecUke enI jANa jo koIne ya thaI gaI ane e vAta mAnatuMga sudhI pahoMcI gaI to na to Apa salAmata raho ke na to huM salAmata rahuM. mATe atyaMta bhArapUrvakanI mArI Apane bhalAmaNa che ke ati vizvAsu mANasone ja bhoMyaruM banAvavAnuM A kArya soMpajo.' baMdhana koIne ya kyAMgame che ? kedI icche che, jelamAMthI huM kyAre chUTuM ? siMha icche che, piMjaramAMthI mAro chuTakAro kyAre thAya ? gulAma icche che, mAlikanI saramukhatyArIthI mane kyAre mukti maLe ? kabUtara icche che, gaLe baMdhAyela A paTTo kyAre chUTe ? baLada icche che, doraDAnA baMdhanamAMthI kyAre huM chUTuM ? sAdhaka icche che, karmonA ane kusaMskAronA baMdhanamAMthI mane kAyamI mukti kyAre maLe ? paNa, jokhama uThAvyA vinA koI paNa kSetranI kedamAMthI kyAM chuTakAro maLI zake che ? mAnavatIne ekastaMbhavALA mahelamAMthI chuTakAro apAvavA dhanadatte je paNa jokhama uThAvavuM paDe e uThAvavAno dRDha nirdhAra karI lIdho che. rAjA pAse jo sattAnI tAkAta che to mArI pAse saMpattinI tAkAta che. rAjA pAse jo dhAradAra zastro che to mArI pAse dhAradAra buddhi che. saMpatti ane buddhinA jore rAjAnI sattAne ane zastrone huM pANI na pIvaDAvI dauM to mAruM nAma dhanadatta nahIM. dhanadatte manamAM ne manamAM A dRDha nirNaya karI lIdho ane mAnavatI para patra lakhI dIdho ke 'kedano aMdhakAra tArA mATe have samayano ja prazna che. tuM have sarvathA nizciMta thaI jaje. mAnatuMgane ya khyAla AvI jaze ke sasaro ene mAthAno maLyo che' patra baMdha karIne eNe paheregIrane ApI dIdho. 'bhAI, A patra tuM hAthohAtha mAnavatIne ApI deje. tAro e upakAra huM jIvanabhara nahIM bhUluM' ATaluM bolatA bolatA dhanadattanI AMkhamAM AMsu AvI gayA. dhanadattanI AMkhanA AMsu joIne vRdgha paheregIra paNa gaLagaLo thaI gayo. 'zeTha, Apa jarAya ciMtA na karazo. Ape mane patra Apyo che eTale samajI ja lo ke A patra mAnavatInA hAthamAM pahoMcI ja gayo che' ATaluM kahI vRddha paheregIre tyAMthI cAlatI pakaDI. vRddha paheregIranA AgamananI mAnavatI rAha to jotI ja hatI paNa enA manamAM 3.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ eka jAtano bhaya paNa hato ke 'paheregIra pitAjI pAse na pahoMcatA rAjA pAse to nahIM pahoMcI gayo hoya ne ? pitAjI pAse ja pahoMcavA nIkaLela paheregIranA hAthamAM rahela mAro patra paDI to nahIM gayo hoya ne ? aMdhArAmAM bahAra javA nIkaLela paheregIra para koInI najara to nahIM paDI hoya ne ?" bhaya ! tamAma prakAranA sukhane du:khamAM pheravI nAkhavAnI tAkAta jo e dharAve che to anukULatAonI vaNajhAra vacce ya cittane azAMtinI AgamAM saLagatuM rAkhavAnuM kAma e satata karato rahe che. zarIrane e rogagrasta ja rAkhe che to AtmAne e durgAnagrasta ja rAkhe che. hAthane e hiMsA mATe taiyAra karato rahe che to AMkhamAM e krUratAne janma Apato rahe che. pagane e kaMpita rAkhato rahe che to jIbhane e dInatAbharyA zabdo bolavA majabUra karato rahe che. Ama chatAM Azcarya to e che ke mANase rogano samAveza 'du:kha' mAM karyo che. daridratAne mANasa du:kha' mAnI rahyo che. apamAna mANasane 'du:kha' lAgI rahyuM che. anidrA mANasane 'du:kharUpa' lAgI rahI che paraMtu badhAM ja sukhone du:khamAM rUpAMtarita karI detI bhayabhIta manodazA mANasane duHkharUpa lAgI ja nathI. e ja rIte saMpattine mANase 'sukha' nuM nAma ApyuM che. sanmAnano samAveza eNe sukha'mAM karyo che. sattAne e "sukha'no paryAya mAnavA taiyAra che. taMdurastIne 'sukha' mAnavA e satata utsuka che paraMtu tamAma prakAranAM du:khone napuMsaka banAvI detI 'nirbhIka manodazA' nI potAnA manamAM 'sukha' tarIke pratiSThA karI devA enuM mana taiyAra nathI. bhayagrasta hRdaye mAnavatI paheregIranA AgamananI rAha jotI hatI ane tyAM ja enI najara rastA para paDI, paheregIra bhale vRddha hato paNa cAlavAnI enI gati teja hatI. mAnavatInA hRdayanA dhabakArA vadhI gayA. 'paheregIra kArya karIne Avyo haze ? pitAjIe pratyuttara lakhI Apyo haze ? paheregIrane pitAjI pAse pahoMcavAmAM koI takalIpha AvI haze ?' AvA jAtajAtanA vikalpomAM mAnavatInuM mana aTavAtuM hatuM ane tyAM paheregIra ekadama bAjumAM AvIne Ubho rahI gayo. 'kAma ?" 'pratyuttara ?' 'sAthe ja lAvyo chuM Ama kahIne dhanadattano patra mAnavatInA hAthamAM vinA vilaMbe paheregIre mUkI dIdho, mAnavatIe patra vAMcyo. duHkhanA divaso have tArA pUrA thayA ja samaja. teM patramAM mane je sUcana karyuM che eno amala zakya eTalo jhaDapathI huM karAvuM chuM. dhIraja dharaje. prabhunI kRpAthI sahu sArA vAnAM thaIne ja raheze' mAnavatInA AMkhamAM AMsu AvI gayA. Akhare kaMIka rasto nIkaLyo kharo ! ekavAra mane pahoMcI javA de pitAjI pAse, mAnatuMganA garvanA cUrecUrA kevI rIte karavA e pachI vicAruM chuM. mAnavatIe paheregIrane punaH inAma ApIne khuza karyo. paheregIra pAcho potAnI jagA para AvIne Ubho rahI gayo. ane A bAju mAnavatIe dharmArAdhanAo zakya eTalI vadhArI dIdhI. 'eka agatyanuM kArya karavAnuM che' | 'karI ApIza" 'bhAre jokhamI che" 'mane eno koI bhaya nathI" 'kadAca jAna paNa gumAvavo paDe' 'taiyAra chuM' zeTha dhanada nA gharanA eka oraDAmAM dhanadattanI baMdha bAraNe kaDiyAnA AgevAna sAthe vATAghATa cAlI rahI che. 'Apa kAma batAvo' ane zeThe potAnA manamAM rahela gupta yojanA enI pAse khullA dile pUrNa vizvAsa sAthe jAhera karI dIdhI. 'mArA gharathI mAnatuMganA rAjamahela sudhInuM bhoMyaruM banAvavAnuM che. jeno aNasAra rAjAne to zuM, nagaranA eka paNa prajAjanane ya na Avavo joIe." 'kArya thaI jaze' kAryamAM tame saphaLa banI jAo to tamArI sAta peDhIne khAtAM na khUTe eTaluM dravya patra ?" 'pitAjIne hAthohAtha Apyo.' 39 40
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ evuM koI utAvaLiyuM pagaluM bharavA jevuM nathI ke je tArA bhAvi mATe duHkharUpa athavA to jokhamarUpa puravAra thAya.' 'pitAjI ! Apa mArA para bharoso rAkho. huM e pariNAma lAvIne mUkI daIza ke je pariNAmane joIne Apa khuda harSavibhora banI jazo. alabatta, e aMge huM atyAre vadhu kAMI ja kahevA mAMgatI nathI, mAtra Apa eka kAma karo.' mane eka suMdara vINA lAvI Apo' mahenatANA tarIke mAre tamane ApavAnuM | 'zeTha, e vAta ApaNe pachI samajI lezuM. pahelAM mane Apa AzIrvAda Apo ke bhAre paDakArabharyA A kAryane huM pAra pADI ja dauM ane ApanI putrIne ekAMtavAsanA du:khamAMthI kAyama mATe chuTakAro apAvI ja dauM, ane zeThanA AzIrvAda laIne potAnA vizvAsu sAthIo sAthe kaDiyAnA A AgevAne bhoMyaruM banAvavAnuM kArya zarU karI dIdhuM. jokhama pAra vinAnuM hatuM paNa saunI hiMmata ethI vadhu hatI. sahu vizvAsu hatA. sUjhabujhavALA hatA ane dhagazavALA paNa hatA. ane eka divasa.... 'zeTha ! vadhAmaNI...' 'zenI ?' 'je kArya mATe Ape mane yogya samajyo hato e kArya mArA vizvAsu sAthIonA sahakArathI meM saMpanna karI dIdhuM che. mAnavatIne maLavA Apane javuM hoya to bhoMyarAvATe have Apa paNa enI pAse jaI zakazo ane mAnavatI ahIM ApanI pAse AvavA mAgatI haze to e ya bhoMyarA vATe ahIM AvI zakaze? kaDiyAnA AgevAnanA mukhe A samAcAra sAMbhaLIne zeThanA AnaMdano pAra na rahyo. kalpanA bahAranI bakSisa ApIne zeThe ene khuza karI dIdho ane mAnavatIne paNa A samAcAra pahoMcADI dIdhA, A zuM?" kAMI nahIM' kAMI nahIM zuM? A hade tAruM zarIra sukAI gayuM?' mAnavatInI kuzakAya joIne zeTha dhanadattanI AMkhamAMthI AMsu vahI rahyA che. bhoMyarA vATe potAne tyAM AvI gayela mAnavatIne zeTha lagna bAda prathamavAra ja joI rahyA hatA, ane enI sukAI gayela kAyAne joIne zeTha rastabdha thaI gayA hatA. 'pitAjI ! kAyA to mArI TUMka samayamAM ja pUrvavatu bharAvadAra banI jaze paNa mArI eka icchA che. jene Apa pUrNa karI dezo to mane khAtarI che ke ApanA avinayI jamAInI khoparI huM ThekANe lAvI ja daIza.' 'tArI icchA pUrI karavAmAM to mane zuM vAMdho hoya ? paNa huM ema mAnuM chuM ke tAre yoginIno veza dhAraNa karI galIe galIe-cauTe cauTe pharI potAnA saudarya ane kaMThathI mAnavatIe nagarajanone mugdha karI dIdhA, 4
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ bacAvavA mAgo cho to eno eka ja vikalpa che, tamArI jAtane tame strIthI bane teTalI dUra ja rAkho. strInA saMparkamAM kadAca AvavuM paDatuM hoya to ya tamArI AMkhane tame saMyamita rAkho. enI sAthenA vyavahAramAM tame tamArA lAgaNIveDAne niyaMtraNamAM rAkho ane khAsa to enI sAthenA ekAMtavAsathI ane aMdhakAravAsathI dUra ja raho. mAnavatInA rUpanI ane kaMThanI to ThIka paNa enA saMyamita vyavahAranI core ane cauTe, galIe galIe ane ghare ghare sahunAM mukhe mukta kaMThe prazaMsA thavA lAgI. je rastA para yoginIno veza dhAraNa karIne mAnavatI nIkaLatI hatI e rastA para rahelA tamAma 'vINA ?' 'hA' 'enuM tuM zuM karIza?" 'Apa pahelAM vINA lAvI Apo' ane dhanadatte bajAramAM potAno mANasa mokalIne eka suMdara vINA maMgAvI lIdhI ane mAnavatInA hAthamAM vINA soMpI dIdhI. mAnavatIe yoginIno veza dhAraNa karI dIdho. keza chUTA. rAkha zarIra para kesara kapALa para. mojaDI pagamAM. rudrAkSanI mALA gaLAmAM, pILI sADI zarIra para. lAla raMga netronI AsapAsa ane hAthamAM vINA. ane nIkaLI paDI e ujjayinInA rastAo para, rUpa enuM ramaNIya hatuM to kaMTha eno kokila hato. eNe gaLAne mUkI dIdhuM khulluM ane je banavAnuM hatuM e ja banyuM. zuM nara ke zuM nArI ? zuM yuvAna ke zuM yuvatI ? zuM bALaka ke zuM bALikA ? zuM prauDha ke zuM prauDho ? zuM vRddha ke zuM vRddhA ? sahu enI pAchaLa pAgalanI jema bhamavA lAgyA. kokane enuM rUpa nIrakhatA rahevAnI ghelachA hatI to kokane enA kokila kaMThane sAMbhaLatA rahevAnI talapa hatI. alabatta, mAnavatI pUrepUrI sAvadha hatI. ene barAbara khyAla hato ke A ToLAMne mAruM kamanIya rUpa jovAmAM ja rasa che, mArA kaMThane sAMbhaLavA pAchaLa paNa emanA manamAM AkarSaNa to mArI gauravarNA yuvAne kAyAnuM ja che. ane eTale ja mAnavatI sahuthI salAmata aMtara rAkhIne ja ujjayinInA rastAo para ghUmI rahI hatI, samaya cAhe satyugano cAlato hoya ke kaLiyugano. sthaLa cAhe bharatakSetranuM hoya ke mahAvideha kSetranuM. sanAtana satya e che ke strInuM rUpa ane strIno kaMTha puruSane mATe haMmezAM DhALanuM kAraNa ja banyo che. DhALa samakSa nadInAM ghUghavatAM pUra paNa jema tAkAtahIna ja puravAra thayA che tema strInA - yuvAna strInA rUpa ane kaMTha AgaLa 36nI chAtI dharAvatA marda puruSo ya bAyalA ja puravAra thayA che. tame jo strI' cho ane tamAre puruSanA havasano zikAra banatA bacavuM che to eno eka ja vikalpa che. tamArA rUpane tame DhAMkeluM rAkho. tamArA kaMThane tame niyaMtraNamAM rAkho. je tapelInuM dahIM khulluM rahI jAya che e dahIM para kAgaDAo jo tUTI ja paDe che to je strI potAnA rUpane khulluM mUkI de che enA para puruSorUpI kAgaDAo tUTI paDatA ja hoya che. ane hA, jo tame 'puruSa' cho ane tamArI jAtane tame vAsanAnA DhALa AgaLa UtarI jatI rAjasabhAmAM yoginIno praveza ane mAnatuMga rAja dvArA svAgata. 43
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ gharanAM nara-nArIo badhuM ja kAma choDI daIne mAnavatI pAchaLa pharavA lAgyA. alabatta, koIne khyAla paNa na Ave e rIte mAnavatI rAtrino aMdhakAra zarU thAya e pahelAM pitAnA gharamAM dAkhala thaI jatI hatI. parivAranA sabhyo sAthe premALa vArtAlApa karI bhoMyarA vATe e potAnA mahelamAM pahoMcI jatI hatI. prAtaHkALe punaH pitAnA ghare AvI jaIne yoginIno veza paherIne ujjayinInA rastAo para pharavA nIkaLI jatI. AkhAya nagaramAM carcAno viSaya banela A yoginInA samAcAra korNopakarNa rAjA pAse pahoMcyA. 'koNa che A yoginI ?' rAjAe maMtrIne pUchyuM, 'meM ya ene joI to nathI paNa atyAre AkhuM ya nagara enI pAchaLa pAgala che e vAta to so TakA sAcI che' 'ApaNe ene ahIM bolAvI na zakIe ?' Apa kahetA ho to prayAsa karuM' maMtrIe kahyuM. ane mAnatuMganA kahevAthI subuddhi pahoMcI gayo yoginI pAse. hAtha joDIne namaskAra karyA ane pachI vAta mUkI 'amArA rAjavI mAnatuMga ApanAM darzanane jhaMkhe che. Apa vIjJA laIne eka vAra rAjamahelane pAvana karo. ApanAM pAvana pagalAMthI rAjamahela ane rAjavI baMne dhanya banI jaze' yoginI banela mAnavatI A ja paLanI to rAha jotI hatI. 'rAjavInA AmaMtraNane to mArAthI pAchuM ThelI ja zI rIte zakAya ? sAcuM kahuM to nagarajanonA mukhe jenuM nAma satata gavAI rahyuM che e prajAvatsala rAjavInAM darzana karatA mane ya khUba AnaMda thaze. cAlo, huM ahIMthI sIdhI ja rAjavI pAse AvuM chuM' Ama kahIne maMtrInI sAthe mAnavatI mAnatuMga pAse javA nIkaLI paDI. * 'A rUpa ?' rAjasabhAmAM jevo yoginIe praveza karyo, rAjAnI najara enA para paDI ane e stabdha thaI gayo. 'A rUpa ? ane e rUpasabhara zarIra para yoginIno veza ?' rAjA AgaLa kAMI ja vicAre e pahelAM to yoginI ekadama najIka AvI gaI. yoginI pratyenA bahumAnabhAvathI rAjA siMhAsana parathI Ubho thaI gayo. yoginIne siMhAsana para besADI rAjA enA pagamAM paDyo. 45 'tamArA viSe meM jevuM sAMbhaLyuM hatuM, ahIM huM evuM ja joI rahyo chuM. A nagaramAM tamAruM svAgata che. tamArAM darzanathI mArAM baMne netro dhanya thaI gayA che. sAce ja tamane dhanya che ke rAta ane divasa tame prabhubhaktimAM lIna raho cho ane zuddha mArganuM AcaraNa karatA tame dhyAnamAM magna raho cho. tamane huM kAMI pUchI zakuM ?' 'A vayamAM tame yoginIno veSa kema dhAraNa karyo che? A nagaramAM tame AvyA kyAMthI ? tamAruM raheThANa kyAM ?' 'rAjan ! e praznonA samAdhAnanI tuM mArI pAse apekSA rAkhIza nahIM. nadInuM mULa ane yogInuM kuLa, AmAMnuM kAMI ja jANavA jevuM nathI. hA. tane eTaluM jarUra kahIza ke judAM judAM tIrthomAM Adara sahita bhramaNa karI rahela huM avaMtInAM darzana mATe hamaNAM AvI chuM ane AnaMdathI atre rahuM chuM. bAkI, eka vAta tane kahuM ? nadInI sArthakatA jo sAgaramAM vilIna thaI jaIne sAgara banI javAmAM ja che to A jIvananI sArthakatA prabhubhaktimAM lIna banI jaIne prabhu banI javAmAM ja che. ahIM kazuM ja zAzvata nathI. nAva lAkaDAnI paNa chidravALI, enA sahAre dariyAmAM jhukAvAya kharuM ? puNya AkarSaka, zarIra taMdurasta, svajano snehALa, patnI premALa, sAmrAjya vizALa, khyAti amApa paNa e badhuM ya parivartanazIla, kSaNabhaMgura ane nAzavaMta, e tamAmanA sahAre A saMsArasAgaramAM jhukAvAya kharuM ? eka ja kAma karavA jevuM che. zarIra jyAM sudhI rogomAM sapaDAyuM nathI, vRddhAvasthAe jyAM sudhI zarIranA daravAjA para Takoro lagAvyo nathI, indriyo jyAM sudhI potAnA viSayone grahaNa karavAmAM samartha che ane jyAM sudhI yamadUte potAno vikarALa paMjo zarIra para phelAvyo nathI tyAM sudhImAM Atmahita jeTaluM paNa sadhAya eTaluM sAdhI levA jevuM che.' yoginInA mukhamAMthI nIkaLelA A zabdo sAMbhaLIne rAjA stabdha thaI gayo. A vaye ATaluM jabaradasta jJAna ? ATalo pracaMDa vairAgya ? dhanya che yoginInA jIvanane. dhanya che enAM mAtA-pitAne ! 'mArI eka vinaMti che' rAjA bolyo, 'kahI'
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ acAnaka ?' 'ApanuM vINAvAdana paNa vakhaNAya che to ApanA kaMThe vahetuM gAyana paNa eTaluM ja vakhaNAya che. ApanI jo prasannatA hoya to ApanI kaLAno e kasaba mane paNa dekhADo.' ane rAjAnI A vinaMti sAMbhaLatA ja yoginIe hAthamAM vINA pakaDI, vINAnA tAra para enI AMgaLIo eka bAju ramavA lAgI to bIjI bAju eNe potAnAM gaLAne paNa khullu mUkI dIdhuM. rAjA to kalpI ja nahoto zakato ke vINAvAdana ATaluM bhavya paNa hoI zake ! gaLAnuM AvuM paNa mAdhurya hoI zake ! alabatta, vINAvAdananI A samasta prakriyA daramyAna rAjAnI najara yoginInA mukha para ja rahI ane rAjAnA manamAM eka zaMkA pedA thaI gaI. "mane ThagavA mATe mAnavatI ja yoginIno veSa dhAraNa karI beThI hoya evuM to nahIM hoya ne ? kAraNa ke A yoginIno cahero bilakula mAnavatInA caherAne maLato ja Ave che. joke meM mAnavatIne je rIte najarakedamAM rAkhI che e jotAM mane lAgatuM nathI ke e tyAMthI koI paNa hisAbe bahAra AvI zake. chatAM zaMkAnA nivAraNa mATe mAre eka vAra mAnavatI jyAM che tyAM jaI AvavuM to joIe ja !' rAjAnA caherA paranI A vyagratA mAnavatInA khyAlamAM AvI gaI. 'lAge che ke rAjA mane jovA ekadaMDavALA mahele pahoMcI ja jaze. e tyAM pahoMcI jAya e pahelAM koI paNa hisAbe mAre ahIMthI nIkaLI jaIne tyAM pahoMcI javuM joIe.' mAnavatIe vINA para ramI rahela potAnI AMgaLIone ArAma ApI dIdho. kaMThane paNa eNe virAma ApI dIdho. rAjAnI rajA laIne rAjasabhAmAMthI e nIkaLI gaI. pitAnA AvAse AvI, vastro badalIne bhoMyarAvATe e ekadaMDavALA mahelamAM pahoMcI gaI. kamarAmAM je hIMcako hato enA para e sUI gaI. 'prayojana vinA to Apa ahIM nahIM ja AvyA ho. bolo, Apane mArA sogana che, ahIM AvavAnuM prayojana Apa mane jaNAvo' 'tuM mArI pAse zenI apekSA rAkhe che ?" 'Apa nathI jANatA ?' 'to ya tuM kahe to kharI !' 'ApanI pAse dayAnI apekSA rAkhuM chuM' 'eTale ?' 'ahIMthI chuTakAro' 'zakya nathI" 'paNa zA mATe ?' 'tane khyAla ja haze ke koyalanA vacanane loko rasapUrvaka sAMbhaLe che jyAre kAgaDo bole che ane loko ene turta ja uDADI mUke che. tuM abhimAnamAM je kAMI vacano bolI che, ene yAda kara, e vacanoe ja tane ahIM keda karavA mane majabUra karyo che. ahIMthI chuTakAro meLavavAno eka ja upAya che.' | 'kayo ?' 'tuM je kAMI bolI che ene karI batADa. tArAM vacanonuM pAlana tuM karI de, e ja paLe tAro ahIMthI chUTakAro thayo samaja.' mAnatuMganA A zabdo sAMbhaLI mAnavatI AvezamAM AvI gaI. "A mANasanuM A abhimAna? A krUratA? A DaMkha?" A upekSA? A mazkarI? ene batADI dauM ke dareka daramAM uMdaro nathI hotA, ko'ka daramAM sarpo paNa rahetA hoya che ! hAtha samajIne nAkhaje. nahitara jAnathI hAtha dhoI nAkhavA paDaze." rAjanuM ! paraNyAnA prathama divase Ape mane tajI dIdhI, ekadaMDiyA mahelamAM mane najarakeda karI dIdhI. mArA AvAsanI AsapAsa kaDaka cokIpahero goThavI dIdho paNa kAna kholIne Apa sAMbhaLI lo ke...' jAge che ?' koNa ?' 'e to huM mAnatuMga !' DhoMga karIne sUtelI mAnavatI mAnatuMganA A avAjane sAMbhaLIne jAgrata thaI gaI. brAnta thayelI te UThI ane rAjAnA caraNamAM namaskAra karIne bolI. 'nAtha ! Apa ?' 48
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Apane pagamAM pADuM to ja mane sAcuM bolanArI mAnajo. Ape ApanAthI thaI zake eTaluM badhuM ja karyuM che. have juo, paramAtmAnI sahAya laIne huM mArAM vacanone kaI rIte sAcA pADuM chuM ?' mAnavatI ! tArI A nirlajjatA ? tArI A naphphaTAI ? tAro A haThAgraha ? mane ema lAge che ke tane du:khI thavAmAM ane du:khI rahevAmAM ja rasa che. rahe tuM ahIMyA. sabaDatI rahe jIvanabhara o e kadaMDiyA mahelamAM ane AMsu pADatI rahe jIvananA aMtima zvAsa sudhI !' ATaluM kahIne paga pachADato rAjA tyAMthI Ubho thaI gayo. mahelanI bahAra nIkaLI, tALuM lagAvI e rAjasabhA tarapha javA cAlI nIkaLyo. krodha kharAba jarUra che paraMtu eno pagapesAro mAtra jyAM apekSA tUTe che tyAM ja thAya che, mAyA kharAba jarUra che paraMtu eno pagapesAro koka cokkasa kSetramAM ja thAya che. lobha kharAba jarUra che paNa 'lAbha' nA garbhamAM ja e puSTa thato hoya che; paraMtu ahaMkAra ? e AganuM pratinidhitva dharAve che. AtmIya saMbaMdhonA bagIcAmAM e jvALAo sarjato ja rahe che. e dIvAlanuM pratinidhitva dharAve che. paramAtmA vacce, pitA vacce ke pati vacce e avarodhaka banIne ja rahe che. e vAvAjhoDAnuM pratinidhitva dharAve che. sadgaNonA mahelane e dharAzAyI karIne ja rahe che. e bhUkaMpanuM pratinidhitva dharAve che. AtmazuddhinI bhavya imAratano e kaccaraghANa kADhIne ja rahe che. mAnavatIne jhUkavAmAM rasa nathI. mAnatuMgane mAnavatIne jhukAvavA sivAya bIjA ekeyamAM rasa nathI. mAnavatI mAnatuMgane dekhADI devA mAge che. mAnatuMga mAnavatInA garvanA cUrecUrA karavA mAge che. mAnavatI vijayanI varamALA paheravA yojanA banAvavAmAM vyasta che. mAnatuMga mAnavatInA lamaNe parAjaya jhIkI devA Ayojano goThavavAmAM rata che. zataraMja barAbara patharAI gaI che, enA para pyAdAMo barAbara goThavAI gayA che. mAnavatI ane mAnatuMga baMneno hAtha cAla cAlavA tatpara banI gayA che. joIe, konA lalATe vijayatilaka thAya che ? 'huM sophAseTa para besuM to tuM kyAM bese ?" patie patnIne pUchayuM, 'khurazI para' patnIe javAba Apyo. 'huM khurazI para besuM to?" 'Tebala para' 'huM Tebala para besuM to ?' 'bAjoTha para' 'huM bAjoTha para besuM to ?' 'pATalA para' 'huM pATalA para besuM to ?' 'gAlIcA para' 'huM gAlIcA para besuM to?" 'caTAI para' 'huM caTAI para besuM to ?' jamIna para' 'huM jamIna para besuM to ?' 'khADAmAM' 'huM pote ja khADAmAM besuM to ?' 'ta huM enA para mATI nAkhI dauM patnIe ThaMDe kaleje javAba ApI dIdho. hA. jyAM AkarSaNanA kendramAM zarIra ja che, jyAM sukhanA kendramAM mana ja che, jyAM lakSya eka-bIjAno upayoga ja karI levAnuM che, jyAM svArthapuSTi ane vAsanApUrtinI ja bolabAlA che tyAM saMbaMdhanuM pota keLanA tAra karatAM ya pAtaLuM ja rahe che, saMdhyAnA raMga jevuM kSaNabhaMgura ja rahe che, jhAMjhavAnAM nIra jevuM bhrAmaka ja rahe che, satata raMga badalI rahetA pa0
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAcIMDAnA zarIra jevuM ja rahe che, mAtra samaya pasAra thAya che ane saMbaMdhanuM e kathIra saMklezonI ane saMgharSonI AgamAM ogaLI ane pIgaLI jAya che. rAjA rAjasabhAmAM Avyo ane enA manane zAMti thaI gaI che huM je yoginIne mAnavatI mAnI beTho hato ane yoginI mAnavatI to nathI ja kAraNa ke mAnavatIne to huM atyAre eka daMDiyA mahelamAM mArI sagI AMkhe joIne AvuM chuM. mAnatuMganA gayA bAda mAnavatI manomana malakAI rahI che. rAjAne mArA mATe zaMkA paDI gaI hatI e vAtano mane aNasAra AvI gayo ane huM samayasara ahIM AvI gaI e sAruM ja thayuM. mAnatuMgane kevo AbAda banAvyo? hajI ya ene narama gheMsa na banAvI dauM ane mArI pAchaLa bhaTakato na banAvI dauM to mAruM nAma mAnavatI nahIM.' phuggAmAM havA bharatI vakhate bAbAne ema lAgatuM hoya che ke huM phuggAne phulAvI rahyo chuM paNa emAM satata havA bharI rahela bAbAne joIne enA bApAne spaSTa khyAla AvI jAya che ke A phuggo have phUTavAnI najIka ja jaI rahyo che. ahaMkAranA phuggAnuM paNa A ja bhAvi che, tame jema jema ene puSTa karatA jAo cho tema tema e naSTa thavAnI najIka jato jAya che. bIjA ja divasathI mAnavatIno vyavahAra pUrvavatu cAlu thaI gayo. rAtanA eka daMDiyA mahelamAM. savAramAM pitAne tyAM yoginIno veSa dhAraNa karIne tyAMthI nagaramAM. rAjAnA AmaMtraNe rAjamahelamAM. tyAM pUrato samaya ApIne punaH pitAne tyAM thaIne ekadaMDiyA mahelamAM. 'eka vinaMti karuM?" 'zI ?' 'vINAvAdana ane saMgItanA gAnamAM ApanI hoDe Ave evuM A nagarImAM bIjuM koI ja nathI. Apa ahIM roja rAjasabhAmAM na AvI zako ?' 'ahIM AvIne huM karuM zuM?' kema karuM chuM eTale ? roja vINA vagADo ane prabhubhaktinA gIto saMbhaLAvo. prajAjanonI vAta nathI karato paNa huM to rAjI rAjI thaI jaIza" rAjAe yoginI pAse A prastAva mUkyo. jouM chuM ema nahIM. mane vacana Apo. rAjasabhAmAM roja Apa Avazo ja' rAjAe punaH vinaMti karI. 'A rAjAne mArA caraNamAM to meM jhukAvI dIdho. have ene mArA caraNajaLanuM pAna karAvavAnuM che, ane ene mATe A avasara zreSTha che. e jyAre ahIM roja AvI javA sAmethI mane vinaMti karI rahyo che tyAre mAre e vinaMtino anAdara karavAnI jarUra ja zI che ?' A vicAra sAthe mAnavatIe rAjAne kahI dIdhuM ke - 'Ama to huM yoginI chuM. mAre koInI ya sAthe evo saMbaMdha nathI ke jenA kAraNe mAre ene roja maLavuM paDe, paNa tuM A nagarIno rAjA che, tuM jo haMmezAM prasanna rahe to nagarajanonI prasannatA paNa tArAthI akabaMdha rahe, mArA vINAvAdanathI ane prabhubhaktinAM gAnathI tArI prasannatA jo vadhatI hoya to ahIM roja rAjasabhAmAM AvavAmAM mane koI ja vAMdho nathI.' ane e divasathI mAMDIne yoginI banela mAnavatIe roja rAjasabhAmAM AvavAnuM cAlu karyuM. vINAvAdana-kokila kaMTharUpa-yuvAnI ane strI zarIra, lokonA ToLeToLAM rAjasabhAmAM AvavA lAgyA. loko to pAgala hatA ja paNa sauthI vadhu pAgala to rAjA hato. ene yoginInAM darzana vinA cena ja nahotuM paDatuM. eka divasa... 'mArI eka araja sAMbhaLazo ?' 'bola' 'mane Apa ApanI sAthe...' eTale ?' 'ApanI sAthe mane kAyama na rAkho ?" 'eTale tuM kahevA zuM mAge che ?' 'A ja ke Ape ApanA vartana dvArA, vINAvAdana ane gIta dvArA e hade mane Avarjita karI dIdho che ke huM ApanA vinA eka kSaNa paNa rahI zakuM tema nathI. pagAra
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ vinAnA sevaka tarIke Apa mAro svIkAra karo. Apa bIje kyAMya na jatA ahIM ja raho. huM ApanI paLapaLanI saMbhALa laIza ane mana bharIne ApanI sevA karIza. ahIM haMmeza rahevAnuM ApanA mATe jo zakya na ja hoya to.." 'to ?" 'ApanA ziSya tarIke Apa jyAM jAo tyAM mane sAthe ja laI jAo' rAjAe yoginI pAse kAkalUdIbharyA svare vinaMti karI, vijAtIyanuM AkarSaka rUpa ane madhura kaMTha, vijAtIyanA sparza mATe manane uttejita karIne ja rahe che. je paNa vyakti mananI A badamAzIne samajI le che e vyakti vijAtIyanA rUpa sAme AMkhane nIce DhALI de che ane vijAtIyanA kaMThanI sAme kAnane baMdha karI de che. are, zakya hoya che to e vijAtIyanA rUpa ane kaMThathI dUra rahevA ja manane taiyAra karato rahe che. yAda rAkhajo, mana to bhAre cAlabAja che. e rUpadarzana mATe ane kaMThazravaNa mATe koka ne koka sAruM bahAnuM zodhI ja le che. mAnatuMga bhale ne potAnA manane manAvato hoya ke 'huM jenAM rUpadarzana mATe taDapuM chuM e to yoginI che. huM jenA kaMTha zravaNa mATe lAlAyita chuM e to eka saMsAratyAgI saMnyAsinI che' paNa aMdarakhAne enI A eka ja vRtti che, yoginInA zarIrane pAmavAnI. alabatta, banI zake ke e pote potAnI A kaniSTatama vRttine ane adhamatama lAlasAne spaSTarUpe na paNa samajI zakato hoya paNa yoginIne e je rIte vinaMti karI rahyo che enA garbhamAM A vRtti ane A lAlasA sivAya bIjuM kazuM ja nathI. DhALa sAme AvI gayA pachI pANIne adhoyAtrAe nIkaLI jatuM aTakAvavAmAM jema saphaLatA nathI ja maLatI, AganA sAMnidhyamAM AvI gayA pachI mINane pIgaLI jatuM aTakAvI devAmAM saphaLatA jema nathI ja maLatI tema ramaNIya rUpa ane madhura kaMThavALI tathA samAna vayavALI vijAtIya vyakti sAthe saMparka thayA pachI, saMbaMdha baMdhAyA pachI ane sAMnidhyamAM AvI gayA pachI manane patananI gartAmAM dhakelAI jatuM aTakAvavAmAM ane zarIrane vyabhicArathI kharaDAtuM bacAvI levAmAM saphaLatA nathI ja maLatI. TUMkamAM, vijAtIya sAthenA sparzanA durAcArathI jo jAtane bacAvI levA mAgo cho to na jokhama uThAvo vijAtIyanAM rUpadarzananuM kena jokhama uThAvo vijAtIyanA kaMThazravaNanuM. phAvI jazo. mAnatuMganI kAkalUdIbharI vinaMtinA garbhamAM paDela vAsanAnI vRttine na samajI zake e hade mAnavatI bhoTa nahotI paNa mAnatuMgane potAnA caraNe pADIne enuM jaLa pIvaDAvavAnI enI khvAhiza e raste ja saphaLa thAya tevI hatI ane eTale ja eNe zarUAtamAM to A vAta uDADI ja dIdhI. 'rAjanuM ! yogI ane bhogI eka ja sthaLe rahyA hoya evuM te kyAreya sAMbhaLyuM che kharuM ?" 'nA' yogI ane bhogI, baMne ekabIjAne paraspara sneha karatA hoya evuM te kyAMya joyuM. che kharuM ?' 'nA' 'mA-bApano paNa tyAga karI cUkela yogI, koI bhogIne potAnA ziSya banAvI beTho hoya evuM tArA khyAlamAM che kharuM ?' 'nA' 'to pachI tuM mane zI rIte vinaMti karI rahyo che ke kAM to haMmeza mATe Apa ahIM rahI jAo athavA to ApanA ziSya tarIke mAro svIkAra karIne Apa jyAM paNa jAo tyAM mane sAthe laI jAo !' 'ApanA A badhA tarkono ane praznono mArI pAse koI ja javAba nathI ane to bilADInI najara paDyA pachI ya enA zikAra banatA bacI javAmAM uMdarane saphaLatA maLI zake che. khuMkhAra guMDA vacce gherAI gayela zrImaMtane potAnI saMpatti bacAvI levAmAM phAvaTa AvI zake che. sarpanA mukhamAM hAtha nAkhyA pachI ya enA jheranI asarathI zarIrane mukta rAkhavAmAM saphaLatA maLI zake che. paNa , 53. paY
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ ya mArI Apane karabaddha prArthanA che ke Apa ahIM ja rahI jAo.' 'mArI eka zarata che' 'bolo' 'tuM ahIM rahe ke kyAMya dUra jAya, tAre mane badhe ja sAthe rAkhavI paDaze. arthAt huM kAyama tArI samIpamAM ja rahIza.' 'kabUla che' bIjI eka zarata e che ke mArA lAkha-lAkha apazabdo paNa tAre mApha ja karavA paDaze.' 'e zarata paNa mane mAnya che' "mane mUkIne kSaNavAra paNa tuM dUra rahIza to e ja paLe huM tane choDIne cAlI jaIza." 'mane kabUla che' mAkhI ema to sAkara para paNa bese che, paththara para paNa bese che, madha para paNa bese che ane cIkaNI viSTA para paNa bese che. paNa sAkara para besatI mAkhI ane paththara para besatI mAkhI, dhAre tyAre enA parathI UDI zake che jyAre madha para ane viSTA para besatI mAkhI lAkha prayAsa pachI ya tyAMthI UDI zakatI nathI. AsaktinI A ja to khataranAkatA che. je paNa AtmA zikAra bane che A Asaktino, e AtmA jIvanabhara basa, ribAto ja rahe che. pachI Asaktino viSaya enI sAthe hoya to paNa ane na hoya to paNa ! zuM kahuM ? vastu nAzavaMta che. zuM karazo enA pratye Asakti keLavIne ? vyaktinuM mana ane khudanuM mana paNa parirvanazIla che. kyAM sudhI vyakti pratyenA AkarSaNane sthira rAkhI zakazo ? samaya pasAra thaze, vastu jUnI thatI jaze ane vyakti paricita thatI jaze. basa, AkarSaNanI mAtrAmAM kaDAko bolAto ja jaze. pachI hAthamAM rAkha sivAya ane AMkhamAM AMsu sivAya bIjuM kAMI ja nahIM bace. mAnatuMganI manaHsthiti ja juo ne? nagarIno e rAjA che. prajAjanonA yogakSemanI enA zire javAbadArI che. yoginIne e vacana ApI ja zI rIte zake ke huM eka kSaNa paNa 5 tane mArAthI dUra nahIM rAkhuM ? zuM yuddhanA medAnamAM ya e yoginIne sAthe rAkhaze ? zuM rAjakAjanAM kAryonI vyastatAmAM ya e yoginIne sAthe rAkhaze ? vaLI, yoginInI bIjI zarata 'mArA lAkha-lAkha apazabdone ya tAre mApha ja karI devA paDaze.' A zarata paNa e svIkArI ja zI rIte zake ? e puruSa che e to ThIka, rAjA che. ya koka kaparo nirNaya levAnI paLe ya yoginI ene apazabdo kahI jAya to ya e apazabdo eNe gaLI ja javAnA ? yoginIne eNe ThapakAno eka paNa zabda kahevAno nahIM ? paNa, Asakti konuM nAma ? AvI badhI kabUlAto na karAve to ja Azcarya ! rAjAnI vinaMti svIkArIne yoginI rAjamahelamAM ja rahI gaI. sAkara-dUdhanA saMyoganI jema rAjA ane yoginI baMnenuM citta aDagabhAvathI eka-bIjAmAM maLI gayuM. alabatta, rAjAe badhAM ja rAjyakAryo mUkI dIdhA. Akho divasa yoginInI sAthe ja rahevAnuM ane eno paDyo bola jhIlI levAnuM. basa, A eka ja kAryamAM e vyasta banI gayo ane potAnI jAtane kRtakRtya mAnavA lAgyo. paNa, yoginI kAMI gAMjI jAya tevI nahotI. rAjAnI potAnA pratyenI Asaktino eNe bharapUra lAbha uThAvavA mAMDyo. kyAreka e rAjAne lADabharyA zabdo bolI prasanna prasanna banAvI detI hatI to kyAreka kaThora zabdo bolIne rAjAne potAnA pagamAM paDavA e majabUra karatI hatI. kyAreka e bALakanI jema rAjAne tADana karatI hatI to kyAreka rAjAne risAmaNAM-manAmaNAM karavA e uzkeratI hatI. paNa, rAjA yoginInA tamAma prakAranA anukULa-pratikULa vyavahArone prasannatAthI ja svIkArato hato. ene eka ja Dara hato, yoginInA cAlyA javAno ! ane eTale ja nagAruM jema dAMDInA mArane sahana karatuM ja rahe che, paththara jema zilpInA TAMkaNAonA mArane sahana karato ja rahe che, basa, e ja rIte rAjA yoginInA tamAma prakAranA vyavahArone sahana karato ja rahe che. kevI karuNadazA che saMsArI jIvanI ? jyAM ene rasa pedA thaI jAya che, Asakti UbhI thaI jAya che, AkarSaNa UbhuM thaI jAya che, AdarabhAva Ubho thaI jAya che, enA 5
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja paDe che. becenImAM ane becenImAM e potAnA zire rahela javAbadArIo pratye ya udAsIna banI gayo che, kyAreka to ene ema paNa thaI jAya che ke AnA karatAM to mArA jIvanamAM yoginI na ja AvI hota to sAruM hatuM, taraphathI AvatA tamAma prakAranAM kaSTone apanAvI levA e hoMze hoMze taiyAra thaI jAya che. nathI emAM ene potAnI lAcArInAM darzana thatAM ke nathI emAM ene potAnI dInatAnAM darzana thatAM. nathI ene emAM koI gulAmI anubhavAtI ke nathI emAM ene koI parAdhInatA vartAtI. alabatta, prema thaI jAya jo saMsArI jIvane paramAtmA para, saguru para, dharma para ke dharmI para to e kSetramAM A vAstavikatA enA AtmA mATe jabaradasta lAbhadAyI banIne ja rahe, kAraNa ke adhyAtmanuM AkhuM ya jagata samarpaNanuM jagata che, sAdhanAnuM jagata che ane saMdharSonuM jagata che, tyAM jo jhUkI jatA AvaDe ane kone ghoLIne pI jatA AvaDe to pachI paramapada dUra ja kyAM che ? ahIM yoginI vINAvAdanathI ane bhaktinA gAnathI rAjAne satata prasanna to kare. ja che paNa potAnI marajImAM Ave tyAre potAnA pitA pAse ya e cAlI jAya che. 'huM AvuM tArI sAthe ?' 'paNa zA mATe ?' 'juo. tamAre mArI aMgata bAbatamAM paDavAnuM nathI.' 'paNa ApanA vinA huM rahI zakato nathI.' 'rAjanuM ! tuM jyAM paNa jAya tyAM mAre tArI sAthe AvavAnuM che paNa huM jyAM jAuM tyAM tAre mArI sAthe AvavAnuM nathI. Akhare huM yoginI chuM. eka ja sthaLe vasavATa karavAnuM mane zobhatuM nathI. eTale huM avAranavAra judI judI jagAe jatI ja rahIza. tAre eTalA samaya pUrato mAro viraha sahana karavo ja paDaze.' rAjA pAse yoginInA A bayAnane svIkArI levA sivAya bIjo koI vikalpa ja nahoto. yoginI banela mAnavatI sAMjanA pitAne tyAM..rAtanA bhoMyarA vATe ekadaMDiyA mahelamAM.. tyAMthI savAranA punaH pitAne tyAM...tyAMthI yoginIno veza paherIne nagaranI judI judI galIomAM pharatA rahIne mAnatuMganA rAjamahelamAM...basa, enI A dinacaryA banI gaI che. e pote to bharapUra svastha che paraMtu mAnatuMganI hAlata bhAre kaphoDI banI gaI che kAraNa ke e yoginI vinA rahI zakato nathI ane yoginIno viraha ene veThavo rAjAnI vinaMtI mAnI yoginI rAjamahelamAM ja rahevA lAgI. rAjAe rAja kAja choDI dIdhA ane baMnenuM citta ekabIjAmAM bhaLI gayuM. vAMcI che ne A paMkti? jo A sakatI magara jA nahIM sakatI unakA hI nAma aaskti| paNa
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpAMtarita nathI ja thatuM, paNa mana? Aje e DAhyuM hoya che to AvatI kAle e gAMDu banI jAya che. Aje e sajjanatAnA zikhare hoya che to AvatI kAle e durjanatAnI khAImAM paDyuM hoya che. pavitratAnI gaMgAmAM Aje e taratuM hoya che to AvatI kAle e vAsanAnI gaTaramAM DUbakI khAtuM hoya che. Aje e jenI pAchaLa maravA taiyAra hoya che, AvatI kAle ene mArI nAkhavAnA vicAramAM e ramatuM thaI jAya che. A ja kAraNa che ke mananA mAdhyamathI baMdhAto koI paNa saMbaMdha kAyama mATe AnaMdadAyaka ke prasannatAkAraka banyo raheto nathI. AkarSaNa vikarSaNamAM palaTAI jAya che, AnaMda udveganuM svarUpa dhAraNa karI bese che. zAMti kyAre saMklezamAM rUpAMtarita thaI jAya che enI khabara paNa paDatI nathI. eka vAta tane kahuM ?" patie patnIne pUchyuM 'khuzIthI kaho' 'tane khoTuM to nahIM lAge ne?' *prazna ja nathI' to sAMbhaLa. A gharamAM te zarUAtamAM AvI hatI ne tyAre tuM mane 'candramukhI' lAgatI hatI' 'sarasa, pachI ?" 'pachI mane tArAmAM 'sUryamukhI'nAM darzana thavA lAgyA.' 'sarasa, pachI ?" pachI zuM? have tuM mane 'jvALAmukhI' lAge che.' 'bahu sarasa, have huM tamane eka vAta kahuM ?" "khuzIthI kahe' 'A dha2mAM huM AvI ne, tyAre tame mane prANanAtha' lAgatA hatA. 'sarasa. pachI ?" *pachI mane tamArAmAM 'nAtha'nAM darzana thavA lAgyA.' sarasa, pachI ?" pachI zuM? atyAre mane tamArAmAM 'anAtha'nAM darzana thaI rahyA che." patnIe hasIne vAta mUkI dIdhI. kAreluM varaso pachI ya kaDavuM ja rahe che to sAkara varaso pachI ya mIThI ja rahe che. paththara varaso pachI ya pukhamAM rUpAMtarita nathI ja thato to puSpa varaso pachI ya dhULamAM 'A kayuM nagara che?" nagara bahAra vRkSanI chAyAmAM beThelA eka musAphare tyAMthI pasAra thaI rahela eka mANasane pUchyuM, 'nagaranuM nAma che, maMgipattana' 'rAjAnuM nAma ?' 'dalataMbhana' 'rANInuM nAma ?" 'guNamaMjarI" 'parivAramAM ?' 'guNa ane rUpathI anupama evI ratnavatI nAmanI putrI che. mane ema lAge che ke tame A nagarImAM prathamavAra ja AvyA cho? 'tamArI vAta sAcI che, huM ujjayinIthI AvuM chuM" 'to sAMbhaLo mArI eka vAta. tame jo camatkAra jovA mAgatA ho ane tamArA nayanone saMtoSa ApavA mAgatA ho to thoDo samaya ahIM ja beThA raho. rAjakumArI ratnavatI TUMka samayamAM enI sakhIo sAthe ahIM krIDA karavA AvanAra che. tame enA rUpane jozo to tamane ya pratIti thaI jaze ke meM ratnavatInA rUpanA karela vakhANamAM koI ja atizayokti nahotI. are, tamane kadAca alpokti lAge to ya navAI nahIM.' 'to to huM hamaNAM ahIM ja beTho rahIza" AgaMtuka musAphare e nagarInA mANasane pa9 60
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ A javAba Apyo. pelo mANasa to tyAMthI AgaLa nIkaLI gayo ane e sthaLe TUMka samayamAM ja potAnI sakhIothI parivarelI ratnavatI tyAM krIDA karavA AvI pahoMcI. ratnavatI para musApharanI najara paDI ane AMkho visphArita thaI gaI. 'AvuM kamanIya rUpa ? lAge che ke vidhAtAe ene navarAzanI paLomAM ja ghaDI haze." alabatta, musApharanI najara ratnAvatI para paDI hatI paNa ratnavatInI najare e musAphara caDyo nahoto. ane eTale ja musAphare vRkSanI othamAM chupAIne ratnAvatI sakhIo sAthe kevI kevI krIDAo kare che e jovAnuM munAsiba mAnyuM. ratvanatI vagerenI jAtajAtanI krIDAo cAlu to thaI gaI paraMtu acAnaka vRkSa pAchaLa chupAyela musAphara para ratnavatInI najara paDI gaI ane eNe krIDAo thaMbhAvI dIdhI. potAnI eka sakhIne eNe najIka bolAvI ane kAnamAM kahyuM ke 'tyAM UbhelA musApharane tuM ahIM bolAvI lAva.' pelI sakhI vRkSa pAsagaI ane musApharane bolAvI lAvI. rAjakumArI pAse AvelA musAphare rAjakumArIne namaskAra karyA. 'bhAI, tame kyAMthI Avo cho ?' dhanya evI ujjayinI nagarIthI' 'tyAMnA rAjavI ?" mAnatuMga' 'emanI khyAti?' 'zabdomAM na varNavI zakuM evI, ane emAM ya emanuM rUpa to indrane ya zaramAve tevuM che.' zuM vAta karo cho ?' 'sAcuM kahuM ? jenI dRSTi sAthe rAjAno saMbaMdha thayo nathI enuM jIvana phogaTa che. kAraNa ke pratyakSa darzana vinA kevaLa varNanathI to enA rUpano pAra pAmI zakAya tema ja nathI.' rasalaMpaTa sAme tame bhojananI svAdiSTatAnuM varNana karo ane pachI e zAMta besI rahe kharo? dhanalaMpaTa pAse tame saMpattinI prAptinI saMbhAvanAonuM varNana karo ane pachI e hAtha joDIne besI rahe kharo ? yuvAnInI pagathAre Ubhela vyakti sAme vijAtIyanAM rUpanuM varNana karo ane pachI e cittanI svasthatA TakAvI zake e bane kharuM? pANInI sAme tame DhALa lAvIne mUkI do pachI e pANI tyAM ja TakI zake kharuM ? AkAzamAM UMce UDI rahela samaDInI AMkha dharatI para paDela marelA uMdara para paDe ane e pachI ya samaDI AkAzamAM UDatI ja rahe e bane kharuM? basa, ratnavatInI A ja hAlata thaI. ujjayinInA musApharanA mukhe mAnatuMganA rUpanuM varNana sAMbhaLIne enA manamAM UthalapAthala macI gaI. 'jo mAnatuMganuM AvuM advitIya rUpa hoya to mAre ene mAtra nIrakhavuM ja joIe ema nahIM, e rUpanA svAmI mAnatuMgane ja mAre mAro jIvanasAthI banAvavo joIe' A vicAra sAthe eNe krIDA mulatavI rAkhI ane e sIdhI pahoMcI gaI rAjamahelanA potAnA AvAse. turta ja vizvAsa dAsIne eNe bolAvI ane enI samakSa eNe vAta mUkI. 'mane ema lAge che ke mAruM bALapaNa vItI gayuM che ane yuvAnImAM mAro praveza thaI cUkyo che. tane zuM lAge che ?' 'vAta ApanI sAcI che" 'mAruM mana bhoga pratye AkarSita thayuM che. mAruM zarIra paNa e talasI rahyuM che.' 'mAre karavAnuM che? Apa mane kaho" 'mAre ujjayinInA svAmI mAnatuMga sAthe saMbaMdha bAMdhavo che. te mAtA pAse jaIne mArA mananI A vAta jaNAva. ane hA, A vAtanI sAthe mAtAne e vAta paNa jaNAvI deje ke mAnatuMga sAthe mAro saMbaMdha jo nahIM baMdhAya to huM agninA zaraNe cAlI jaIza.' 'e divase Apane jovAnA nahIM ja Ave 'to tuM jA zIgha mAtA pAse ane A saMbaMdhanuM pAkuM karI Ava' dAsI zIvra tyAMthI nIkaLIne AvI guNamaMjarI pAse ane ratnavatInA mananI badhI ja vAto savistara kahI saMbhaLAvI, | 'tane zuM lAge che ?' 'mAnatuMga sAthe saMbaMdha bAMdhavo ja paDaze." 'sAruM. tuM jA. huM rAjAnA kAne A vAta nAkhuM chuM. emano abhiprAya zo Ave che ? e jANIne pachI tene jaNAvuM chuM." rANI pahoMcI rAjA pAse ane dIkarInA mananI badhI ja vAto emane kahI saMbhaLAvI. "dIkarInI manokAmanA huM jarUra pUrI karIza. e aMge tuM atyArathI ja nizcita 62
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ thaI jA.' rAjAe rANIne javAba Apyo. rAjAno A javAba sAMbhaLIne harSita thaI gayela guNamaMjarI tyAMthI sIdhI ja putrI ratnavatI pAse AvI ane rAjAe ene je vAta kahI hatI e vAta kahI saMbhaLAvI. ratnavatInA AnaMdano pAra na rahyo. "zuM vAta karo cho ?" 'bilakula sAcI vAta che.' 'paNa teNIe mane kyAMya joyo to nathI.' 'enI mane bhale jANa nathI paNa anumAnathI huM eTaluM jarUra kahI zakuM ke ApanA parAkramanI, ApanA zarIrasauSThavanI, ApanA kamanIya rUpanI kyAMyathI paNa ene jANa thaI gaI ja haze. Ameya potAnI suvAsanI jANa puSpane potAne kyAM karavI paDatI hoya che ? potAnA prakAzanI jANa sUryane potAne kyAM karavI paDatI hoya che ? "huM ahIM chuM" evI jAherAta vIjaLIne potAne kyAM karavI paDatI hoya che ? basa, meM mUkela A prastAva para Apa 'hA' pADI do eTale huM zIdhra maMgipattana pahoMcI jAuM ane samasta rAja parivArane A AnaMdadAyaka samAcAra ApIne prasanna prasanna karI dauM.' maMtrInI A vAta sAMbhaLIne mAnatuMga stabdha paNa thaI gayo ane mauna paNa thaI gayo. vicAraNAmAM DUbI gayelA teNe potAnI dRSTi nIcI nAkhI dIdhI. rAjana ! Apa niruttara kema thaI gayA ?' nA. evuM nathI.' 'to ?' 'maMtrIzvara !' 'jI hajUra' 'tame vahelI take ahIMthI nIkaLIne devAMzI rUpanA dhAraka rAjavI mAnatuMga pAse pahoMcI jAo ane enA caraNe bhaTaNuM dharIne vinaMti karo ke amArA rAjavI dalastaMbhananI putrI ratnavatI ApanI sAthe lagnasaMbaMdhe joDAvA mAge che. amArA rAjavI khuda A saMbaMdha baMdhAya emAM rAjI che, to Apa prasanna thaIne emAM saMmati ApI amane sahune paNa prasanna karo.' 'ApanI AjJA zirodhArya che. jarUrI taiyArI karIne huM vahelAmAM vahelI take rAjavI mAnatuMga pAse javA nIkaLI jAuM chuM' maMtrIzvare rAjAne javAba Apyo. ane eka zubha divase... maMtrIzvara rAjavI mAnatuMganA rAja darabAramAM hAjara thaI gayA. kyAMthI padhAravAnuM thayuM?' 'maMgipattanathI" 'ApanI oLakha ?" 'rAjavI dalastaMbhanano huM maMtrI chuM' 'ahIM AvavAnuM prayojana?' 'ApanA caraNamAM eka vinaMti mUkavAnI che" bolo' 'rAjan ! e vinaMti huM Apane ekAMtamAM karavA mAguM chuM ane saMdhyAkALe rAjavI mAnatuMga samakSa maMtrIzvare vAtanI rajUAta karI. 'rUparUpanA aMbAra samI amArA rAjavInI putrI ke jenuM nAma ratnAvatI che eNe kaThora pratijJA karI che ke paraNuM to huM rAjavI mAnatuMgane ja anyathA agni e ja mAre zaraNa che.' 'tamAro A prastAva mane mAnya to che paNa..' 'paNa zuM?" "eka vicAra muMjhave che? 'kaho, zuM che ?' 'dalataMbhana ahIMthI khAsuM evuM dUra che ane mAre ahIM rahevuM paNa eTaluM ja jarUrI che." zuM zatrurAjAnA AkramaNano bhaya che ?" 'nA' zuM ApanuM svAthya pratikULa che ?' 'zuM prajAjanonI koI samasyA che?' 3 66
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ to ?' ane mAnatuMga A praznano koI javAba Ape tyAM to yoginIe e sthaLamAM praveza karyo. yoginIne jotAveMta rAjA Ubho thaI gayo ane pelA maMtrInI hAjarImAM ja yoginInA 'rAjanuM ! A zuM che ?' 'kema zuM thayuM?" 'roja to mArA AgamanamAtrathI tuM prasanna thaI jato hato ane vINAvAdananA zravaNathI to tuM pAgala pAgala banI jato hato. jyAre atyAre tuM sAva sUnamUna beTho che. tArA mukha para ciMtAnAM vAdaLo gherAI gayelA mane dekhAya che. to hakIkata zI che?" | kahuM Apane ?" 'badhuM ja kahI de. tArI icchA hoya to tapazcaryAnA mArA baLathI huM indrane hAjara karI dauM ane tArI AjJA hoya to merU, sUrya ane candra, e badhAya tane AdhIna karI dauM, mArA mATe koI kArya azakya nathI. tuM mane spaSTa jaNAva. tArI ciMtAnuM kAraNa che zuM ?' yoginIe vINAvAdana sthagita karI daIne rAjAne pUchyuM, sAcI vAta karI dauM?" 'karI ja devI paDaze ne ?" A je mahAzaya mArI samakSa beThA che ne, e maMgipattana nagaranA rAjavI dalastaMbhananA maMtrIzvara che. e ahIM mArI pAse eka vinaMti laIne AvyA che." 'zenI ?" rAjavI dalastaMbhananI putrI ratnavatI mane paraNavA icche che" 'tane ?' 'hA' 'ane tuM emAM saMmata na thAya to?" 'to teNIe agnimAM praveza karavAnI pratijJA lIdhI che" 'teM vicAra zo karyo ?' 'vicAro to magajamAM jAtajAtanA AvI rahyA che paNa nirNaya kAMI ja karI zakato nathI. jo vinaMti nathI svIkArato to e rAjA duzmana bane che ane enI putrI maraNane zaraNa thAya che. ane jo vinaMti svIkArI lauM chuM to...' 'to ?' yoginIe trADa nAkhI. yoginInI trADa sAMbhaLIne, eno lAlaghUma thaI rahela cahero joIne, enA kaMpI rahela zarIrane nihALIne rAjA tharatharavA lAgyo. halastaMbhananA maMtrInI hAjarImAM ja mAnatuMga rAjA yoginInA caraNamAM jhUkI paDatha. caraNamAM jhUkI paDyo, najIkamAM rahela Asana para yoginI besI gaI ane eNe vINAvAdana cAlu karyuM. paNa A zuM? rAjAnA mukha para eNe udAsI joI. 66
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'varAyamevAbhayam' A saMsAramAM vairAgya e ja nirbhaya che. rAgane bhaya che, iSTa viyogano. dveSane bhaya che aniSTa saMyogano. moha bhayabhIta che, bhramanA kAraNe. vAsanA bhayabhIta che atRptinA kAraNe. krodha bhayabhIta che saMkalezanA kAraNe. lobha bhayabhIta che asaMtoSanA kAraNe. nirbhaya e che "kAMI joItuM nathI' ne jeNe potAno jIvanamaMtra banAvI lIdho che. nirbhaya e che 'pratiSThAnI, pratispardhAnI ane pradarzananI' doTamAMthI jeNe potAnI jAtane bahAra kADhI lIdhI che. sukhI e che je "niHspRhI che. AnaMdita e che jeNe zarIra-mananI AjJA mAnavAnI aMtaHkaraNane nA pADI dIdhI che. rAjA yoginInA vikarALa caherAne joIna tharatharavA lAgyo. e kAMI bolavA jAya e pahelAM to yoginIe pelA maMtrInI hAjarImAM ja rAjAne saMbhaLAvavAnuM cAlu karI dIdhuM.. rAjana ! kAna kholIne tuM sAMbhaLI le ke...' 'tamArI kuMDalI paNa meM joI ane tame jenI sAthe lagna karavA dhAro cho e yuvatInI kuMDalI paNa meM joI. mane ema lAge che ke tame A yuvatIne jo patnI banAvazo to enA vicitra svabhAvathI trAsI jazo.' 'paNa jyotiSI mahArAja ! enI ja sAthe lagna karavAno mAro nirdhAra pAko che. Apa pharIvAra kuMDalInA graho joI Apo ne?' yuvakanA AgrahathI jyotiSIe pharIvAra baMne kuMDalI joI. pachI kahyuM, 'be varasa sudhI trAsa veThavAnI taiyArI hoya to tame khuzIthI A yuvatIne patnI banAvo' 'be varasa pachI eno svabhAva sudharI jaze ema ?" 'nA' 'to ?' 'tame enA svabhAva sAthe jIvavAnuM zIkhI jazo !' hA. A saMsAramAM sahue 'goThavAI jatA zIkhI ja levuM paDe che. kedIne jelamAM goThavAI ja javuM paDe che ne ? pANIne vAsaNamAM goThavAI ja javuM paDe che ne? kUtarAe mAlikanI AjJA sAme goThavAI ja javuM paDe che ne ? nokarane zeThanA hukamamAM goThavAI ja javuM paDe che ne ? are, ApaNane maLela zarIra sAthe ApaNe ya goThavAI javuM ja paDe che ne ? saMsAranI karuNatA kaho to A eka ja che. janmathI maraNa 68
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ sudhI basa, sarvatra goThavAtA ja raho! rAjavI mAnatuMgane atyAre bhaya zeno che? yoginI sAthe eNe je vyavasthA goThavI. che e vyavasthAmAM garabaDa UbhI thaI javAnI saMbhAvanA ene dekhAI rahI che ane enA kAraNe yoginInA roSano bhoga banavAno bhaya ene satAvI rahyo che. mAnatuMganI ranavatIne paraNavA javAnI vAta sAMbhaLIne yoginI atyAre AvezamAM kema AvI gaI che? mAnatuMge potAne sAthe rAkhavAnI je bAMyadharI ApI che eno bhaMga thavAnI saMbhAvanA ene dekhAI rahI che. ane e bAMyadharIno bhaMga thAya to pote manamAM ghaDI rAkhela bhAvi yojanAono mahela kaDaDabhUsa thaI javAno bhaya ene satAvI rahyo che. "rAjana ! tuM A zuM bole che? pUrve te mane je vacana ApyuM che e tuM yAda to kara. mane ahIM choDIne jo tAre anyatra javuM ja hatuM to mArI jevI yoginIne tAre vacana ApavuM nahotu.' yoginIe mAnatuMga para potAno roSa ThAlavavAnuM cAlu karI dIdhuM. 'devI, evuM nathI ke...' 'ke zuM? maMgipattanathI ahIM Avela A maMtrInI vAta para tuM vicAra paNa kevI rIte karI zake ? jyAre teM mane vacana ja ApyuM che ke jIvanabhara huM ApanI sAthe ja rahIza tyAre koI paNa vyaktinI mArAthI tane dUra karI denArI vAta para tAre vicAra paNa karavAno na hoya. paNa sAcuM kahuM ? AmAM doSa tAro nathI, mAro ja che. gharabAra ane mA-bApa tyajIne yoginI banI cUkelI mAre zA mATe tArI sAthe vacanabaddha thavAnI jarUra hatI ke 'huM ahIM ja rahIza.' mAre to koInI ya lAgaNIne vaza thayA vinA pratibaddha banIne sarvatra pharatA rahevAnI jarUra hatI paNa, huM tArA hRdayanA bhAvone toDI na zakI ane ahIM ja rahevAnuM tane vacana ApI beThI ! Ama chatAM, tane eka vAta huM yAda karAvavA mAguM chuM ke tAre vacana ApIne jo pharI javuM ja hatuM to tAre kama se kama mArA jevI yoginI sAthe to A vizvAsaghAta nahoto ja karavo, tane khabara che ? trAjavAmAM mUkelA deDakAnuM sAcuM vajana jema karI zakAtuM nathI, vRkSanI DALa para beselA vAMdarA mATe enI sthiratA aMgenI sAcI AgAhI jema karI zakAtI nathI tema vizvAsaghAtI ane vacanadrohI sAthe baMdhAyela saMbaMdha kyAM sudhI TakI. raheze, e kahI zakAtuM nathI. khera, to yoginI chuM. mArA mATe tAruM eka ghara baMdha thaI jAya enAthI mane to koI ja pharaka paDato nathI kAraNa ke mArA mATe tArA sivAyanAM badhAM ja gharo Aje ya khullAM ja che, khuzIthI tuM jA ratnapatIne paraNavA. huM to A UpaDI ahIMthI. alabatta, ahIMthI huM jAuM e pahelAM mArI pAse tArI koI apekSA hoya to te tuM mane jaNAva. kAraNa ke sarpa, zatru ane yogIo kyAreya koInA kAyamI mitra hotA nathI. yoginInA A AkrozabharyA tIkhAM-tamatamatAM vacanone sAMbhaLIne rAjA stabdha thaI gayo. yoginIne prasanna karavAnA upAyo te vicAravA lAgyo. ane thoDoka samaya pasAra thayA bAda te bolyo. 'he bhAgyavaMtI yoginI ! kabUla, huM aparAdhI chuM paNa Apa to yoginI cho ne? zuM huM Apane mATe kAmAM yogya nathI ? sukhaDa jema jema ghasAya che tema tema sugaMdhIpaNAMne pAmatuM jAya che, suvarNa jema jema baLAya che tema tema manoharapaNAMne pAmatuM jAya che, zeraDI jema jema yaMtramAM pilAtI jAya che tema tema madhura rasane janma ApatI jAya che. dUdha jema jema UkaLatuM jAya che tema tema vadhu ne vadhu svAdiSTa banatuM jAya che. basa, e ja nyAye yogI puruSo jyAre durjanathI kaleza pamADAya che tyAre vadhu ne vadhu prasannatA dAkhavatA rahe che. zuM AvA yogI puruSomAM Apano samAveza thato nathI ? jo hA, to zuM Ape mArA aparAdhane kSamAyogya mAnI levo na joIe? zuM mArA ApanA pratyenA snehane Ape AMkha sAme rAkhavo na joIe ? zuM mArI ApanA pratyenI bhaktine Ape biradAvavI na joIe? je jIbha vaDe Ape "huM ahIM ja rahIza" evuM kahyuM hatuM, e ja jIbha vaDe "have huM ahIM nahIM rahuM" evuM bolatA Apane zarama nathI AvatI ? huM to ema mAnato hato ke AkRti guNonI jAherAta kare che paNa tamArA AkrozabharyA vacano sAMbhaLyA pachI mane ema lAge che ke mArI e mAnyatA khoTI ja hatI. tamArI kAyA jarUra kamanIya che paraMtu tamAruM mane to vaja karatAM ya kaThora che. he manoharaNI yoginI ! mananI svacchaMdatAne Apa eka bAju mUkI do. meM je kAMI kahyuM che enA para zAMtithI vicAra karo ane Apane chellI vAta karuM? u0
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ kahe 'ApanI AjJA haze to ja huM ratnavatIne paraNavA jaIza. anyathA nahIM. have Apa bolo. mAre zuM karavAnuM che ?' 'rAjan ! tuM jarAya zoka na kara. AkrozabharyAM vacano bolIne meM tArI parIkSA karavA sivAya bIjuM kazuM ja karyuM nathI. tuM khuzIthI ratnavatIne paraNavA jA. paNa hA. vINA sahita huM paNa tArI sAthe ja AvIza. kAraNa ke tuM jyAM jAya tyAM mane tAre sAthe rAkhavAnI ja che evuM to teM mane vacana ApyuM che.' yoginInI vAta sAMbhaLIne rAjAnA AnaMdano pAra na rahyo. yoginIne sAthe paNa rAkhI zakAze ane ratnavatIne paraNI paNa zakAze e khyAle rAjA prasannatAnA gaganamAM UDavA lAgyo. eka puSpanI AsapAsa kadAca pacAsa kAMTAo haze paNa saMsAramAM to seMkaDo du:khonA kAMTAo vacce AzAnuM eka ja puSpa che. ane e puSpanA sahAre ja mAnavI seMkaDo du:khonA kAMTAone hoze hoze apanAvI levA taiyAra rahe che. pUcho, AjanA mANasane. vartamAnamAM tuM sukhI kharo ? kadAca eno javAba haze 'nA'. hA. sukha mArI pAse hatuM kharuM paNa 'gaI kAle.' sukha mArI pAse haze kharuM paNa 'AvatI kAle'. Ano artha ? A ja ke sukha kAM to atItanI smRtino viSaya banI rahyuM che ane kAM to bhaviSyanI kalpanAno viSaya banI rahyuM che. paNa vartamAnamAM to duHkha, hatAzA, udvega ke phariyAda sivAya bIjuM kazuM ja nathI. mAnatuMga pAse atyAre zuM che ? AvatI kAlanA sukhanI AzA. yoginI pAse atyAre zuM che ? AvatI kAlanA sukhanI AzA. pelI ratnavatI pAse gipattanamAM zuM che ? AvatI kAlanA sukhanI AzA. sAme ja beThelA dalastaMbhana rAjavInA maMtrInA manamAM atyAre zuM che ? rAjA muMgipattana AvavA saMmata thaI ja jaze evI AzA ! eka AzAnI mANasanA manamAMthI bAdabAkI karI nAkho. ghauM nIkaLI gayA pachI kothaLo jema nIce paDI ja jAya che tema AzAnI ravAnagI thaI gayA pachI mANasanuM jIvana kevaLa DhasaraDo ja banI rahe che. rAjAe pelA maMtrIne muMgipattana AvavA mATe saMmati ApI dIdhI ane zubha mUhurte lAva-lazkara sAthe rAjAe muMgipattana tarapha javA prayANa AdaryuM, yoginIe paNa rAjAnI 1 sAthe javA taiyArI karI lIdhI paNa koIne ya khabara na paDe e rIte eNe vINAnI aMdaranA bhAgamAM thoDAMka AbhUSaNo goThavI dIdhA. musApharI daramyAna rathamAM rAjAnI pAse ja yoginI besatI hatI ane jyAM paDAva paDato hato tyAM yoginI potAnA svataMtra AvAsamAM rahI jatI hatI. avirata prayANa karatAM karatAM eka divasa rAjAe gADha ane chatAM ramaNIya jaMgalamAM praveza karyo. sainiko vagere sArA pramANamAM zramita paNa thayA hatA ane jaMgalamAM sarovara vagere paNa upalabdha hatAM eTale rAjAe ahIM thoDoka vadhu samaya gALavAno nirNaya laIne senAdhipatine jaNAvI dIdho. yoginI banela mAnavatIe vicAryuM, 'rAjAne ThagavA mATe A sthaLa paNa zreSTha che ane A samaya paNa zreSTha che. kAraNa ke have thanAro vilaMba kadAca mArA mATe jokhamarUpa paNa puravAra thaI jAya.' 'rAjana ! eka vAta che' 'kaho' 'A sthaLa paNa sarasa che ane ahIMnAM sarovaro paNa khUba sarasa che. ghaNA samayathI meM snAna karyuM nathI eTale mane mana thayuM che ke koka sarovara pAse jaIne huM snAna karI AvuM.' 'vana durgama che. vyAdhro ane siMho ahIM garjanA kare che. vaLI Apa strI cho. Apa jo hA pADo to dhanurdhArI evo huM paNa ApanI sAthe ja AvuM' rAjAe kahyuM, 'siMhaNanA rakSaNa mATe koIe sAthe AvavAnI jarUra hoya che kharI ?' Ama kahI yoginI ekalI ja tyAMthI nIkaLI paDI. thoDeka dUra AvI ane eNe eka sarovara joyuM. kAMThe rahela vRkSanI bakholamAM eNe vINA mUkI ane sarovaramAM snAna karavA e UtarI. snAna karIne kinArA pAse AvI. bakholamAM rahela vINA bahAra kADhI ane vINAmAM rahela AbhUSaNo vagere bahAra kADhyA. zarIra para manohara pItAMbara dhAraNa karyuM. baMne netromAM aMjana karyuM. lalATamAM kesaranuM tilaka karyuM. pagamAM jhAMjhara paheryA. dareka aMga para AbhUSaNo goThavI dIdhA. vALa khullA mUkI dIdhA ane tyAM rahela vaTavRkSanI zAkhA para caDI jaIne suMdara AlApo vaDe gIto gAvAnuM eNe zarU karyuM. 72
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ sarovaramAM snAna karI-kinAre AvI yoginIe vRkSanI bakholamAMnI vINAmAM saMtADelA pItAMbara vastro ane alaMkAro dhAraNa karyA. A bAju eka prahara jeTalo samaya vyatIta thaI gayA chatAM yoginI pAchI na pharI eTale ene zodhavA rAjA pote jaMgalamAM ekalo nIkaLI paDyo. cAlatA cAlatA e tyAM AvI gayo ke jyAM yoginI vRkSa para beThI hatI. yoginIe rAjAne potAnA tarapha AkarSita 73 karavA madhura gItano prAraMbha karyo. gIta samApta thatAM ja rAjAne uddezIne eNe bUma pADI. 'he videzIna ! tuM A bAju cAlyo Ava' e avAjane anusarIne rAjA vaTavRkSa tarapha cAlyo. vaTavRkSanI nIce AvIne Ubho rahyo ane vaTavRkSa para beThela yoginI tarapha enI najara gaI. 'oha ! A yoginI to nathI ja. to pachI che koNa ? AvA gADha jaMgalamAM e ekalI ja dekhAya che to zuM e devAMganA haze ? koI mAnavI strI ATalI rUpavatI hoya e to mAnavAmAM ja nathI AvatuM.' 'he mugdhA ! tuM che koNa ? tAro nivAsa kyAM che ? jaMgalamAM ekalI kema che ? zuM tuM tArA pati vaDe tiraskArAI che? tArI vaya to nAnI dekhAya che chatAM ahIM tuM DaratI nathI ? je hoya te tuM mane satya jaNAva' rAjAe pUchyuM. 'bALapaNamAM ajJAnatAthI mArA vaDe eka duHsAdhya pratijJA karAI che. e pratijJAne je pUrNa kare ene ja meM mArA pati banAvavAno nirNaya karyo che' 'zI che e pratijJA ?' 'mArA caraNodakanuM pAna karIne je baLadanI jema nAtha nAkhIne Amatema vahana karavA yogya hoya e ja mAro pati banI zake. Avo pati na maLavAthI ane bIjAno meM niSedha karavAthI krodha pAmela vidyAdhara pitA vaDe potAnA dezamAMthI huM kADhI mukAI chuM' mAMsanA TukaDAne joI jema mAchalA ullAsa pAme che tema sAkSAt rUparUpanA aMbAra samI A strIne joIne mAnatuMga kAmAtura banIne bhAna bhUlI gayo. 'duSTone Azcarya pamADavA ane janmane saphaLa karavA huM Ane zuM kAma na paraNI jAuM ?' juo kAmanI A viDaMbanA ! mAnavatIne paraNIne rAjAe choDI dIdhI che. yoginIne potAnI sAthe rAkhI che. ratnavatIne paraNavA e atyAre nIkaLyo che ane atyAre adhavacce anya rUpavatI strIne joIne ene paraNI javA e tatpara ane taiyAra banI gayo che. saMpattinI gulAmImAM vivekane hajI hAjara rAkhI zakAya che. svAdiSTa bhojananI lolupatA paNa vivekane gerahAjara karI ja de e nakkI nathI. khyAtinI jAlima bhUkha paNa vivekanuM balidAna laIne ja rahe e nizcitta nathI paraMtu vAsanAnI laMpaTatA to vivekanI smazAnayAtrA kADhIne ja rahe che. tyAre ja to kahevAyuM che ne ke ghuvaDa mAtra divase ja AMghaLuM 74
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ hoya che. kAgaDo mAtra rAtre ja AMdhaLo hoya che paraMtu kAmAMdha to covIseya kalAka AMdhaLo hoya che. 'jo tuM mane paraNe to huM tArI pratijJA pUrNa karavA taiyAra chuM' rAjAe e strI pAse vAta mUkI. "to pachI emAM vilaMba karavAnI jarUra ja zI che? huM enI ja to rAha jouM chuM' e strIe javAba Apyo. yoginIne zodhavA nIkaLelo rAjA A strI sAthe paraNavA taiyAra thaI gayo ane paraNavA mATe e strInI hAsyAspada kahI zakAya evI pratijJA pUrNa karavA taiyAra thaI gayo, A vAstavikatA eTaluM ja kahe che ahIM jeNe paNa potAne pazunI haroLamAM goThavAI jatA bacavuM che eNe mAtra carmacakSu ja khullA nathI rAkhavAnA, vicAracakSu ja khullA nathI 'rAjana ! jo mane tame paraNavA mAgatA ho to jaLa lAvIne caraNodaka grahaNa karo.' sarovaramAM UtarIne kamalinInA pAMdaDAnA DAbhaDAmAM rAjA jaLa laI Avyo. e strInA baMne paga dhoIne enuM pANI e pI gayo, tyAra bAda e strIe rAjAnA gaLAmAM vastra nAkhIne ene baLada jevo karyo ane sarovaranA kinAre bhramaNa karAvyuM. pachI vRkSanI sAkSIe eNe rAjA sAthe lagnasaMbaMdha bAMdhyo. ApaNe have chAvaNImAM jazuM?" 'ApanI sAthe AvatAM mane khUba lajjA Ave che, eTale Apa pahelAM pahoMco. huM ApanI pAchaLa ja AvuM chuM" rAjA chAvaNImAM pahoMcIne e strInA AgamananI rAha jue che ane tyAM pelI strI yoginIno veza paherIne hAthamAM vINA laIne chAvaNImAM dAkhala thaI. "A zuM? huM koIthI ThagAyo ke zuM?" rAjA vicAramAM paDI gayo. manomana eNe vicArI lIdhuM ke have kAMI na bolavAmAM ja mAruM bhaluM che. kAraNa ke e strIne zodhavA jo huM nIkaLIza to zakya che ke A yoginIne ya mAre gumAvavI paDe ! e strI maLavI hoya to maLe ane na maLavI hoya to na maLe. A yoginIne gumAvavAnuM mane paravaDe tema ja nathI. huM Ame ya ranavatIne paraNavA ja nIkaLyo chuM ne?" rAjAe manane manAvIne bIje divase muMgipattana taraphanuM potAnuM prayANa AgaLa laMbAvyuM. 'kyAre ratnapatIne nIrakhuM ane kyAre ene paraNuM ?' koNa samajAve rAjAne ke hajI AgaLa to kalyA nahIM hoya evA avanavA raMgo tAre nIrakhavAnA che ! -1 * , kaka ne *** ", TET nA ka jalaka tyArabAda e strIe (vidhAdharIe) rAjAnA gaLAmAM vastra nAkhIne ene baLadanI jema sarovaranA kinAre kAmaNa karAvyuM. rAkhavAnA, vivekacakSu paNa khullA rAkhavAnA ja che. jo vivekacakSu biDAI gayA to pachI e mANasanuM 'pazunI haroLamAM goThavAI javAnuM asaMdigdha ja che. 75 76
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ "pappA ! kavitA ane itihAsa kahevAya kone?" 'tArI mammI sAthe mArA lagna thayA e pahelAM mArA jIvanamAM je mastI hatI e mastInuM svarUpa "kavitA" nuM hatuM, jyAre lagna thayA pachI Aje mArA mananI je hAlata che e hAlatanuM svarUpa 'itihAsa'nuM che. kadAca A 'itihAsa' AvatI kAle 'upahAsa'nuM kAraNa banI jAya to paNa nA nahIM.' saMbaMdhanA kendramAM jyAM paNa 'rAga' haze tyAM A ja sthiti sarjAvAnI che. puSpane tame kAyama tAjuM nathI ja rAkhI zakatA. cAMdane tame kAyama pUnamano nathI ja banAvI zakatA. basa, e ja nyAye rAgane tame kAyama tAjo ane utsAhasabhara nathI ja rAkhI zakatA. mAnatuMga pelI vidyAdharInI smRtinI bhAre vyathA paNa anubhavI rahyo che paNa e vyathA yoginI samakSa pragaTa karI daIne yoginInA roSano bhoga paNa banavA nathI mAMgato. paraNavA nIkaLyo che ratnavatIne. sAthe rAkhI che yoginIne ane smRtimAM goThavAI gaI che pelI vidyAdharI ! A sthitimAM mana svastha zuM rahe ? prasanna zuM rahe ? moDhA para tamAco khAIne ya e gAla lAla rAkhI rahyo che. rAjA potAnA lazkara sAthe AgaLa vadhyo ane jyAM maMgipattananA nAke AvI gayo tyAM yoginIe ene vAta karI. 'huM chuM yoginI ane tame cho bhogI. ApaNe baMne nagaramAM sAthe ja jazuM to lokamAM niMdApAtra banaze. evuM kAMI na bane eTale ApaNe baMne ahIMthI ja chUTA paDI jaIe. tame jAo nagaramAM. huM ahIM rahI jAuM chuM udyAnamAM. ratnapatIne paraNIne tame ahIM Avo. ApaNe sahu ujjayinI tarapha sAthe prayANa karazuM.' yoginInI A vAtane svIkArI levA sivAya mAnatuMga pAse bIjo koI vikalpa ja nahoto. yoginIne ughAnamAM mUkIne mAnatuMge nagarI tarapha prayANa karyuM. dalastaMbhana rAjAe dabadabAbhera mAnatuMganuM sAmaiyuM karyuM ane bhavya AvAsamAM ene utAro Apyo. A bAju udyAnamAM rahela yoginIe potAnA veSane utArI nAkhyo ane sarvAge divya AbharaNo ane alaga vastro paridhAna karI e ratnavatInA AvAse pahoMcI gaI. 'tame koNa ? kyAMthI Avo cho ?' ratnavatIe pUchyuM, 'huM rAjA mAnatuMganI mAnavatI nAmanI rANI chuM. ujjayinIthI AvuM chuM. tAruM rUpa jovA mAnatuMge mane ahIM mokalI che. sAce ja tAruM rUpa adbhuta che.' ratnavatIne mAnavatInI A vAta para pUrNa zraddhA beThI. eNe mAnavatAnI oLakhANa potAnI mAtAne karAvI, mAtA paNa mAnavatIne joIne khuza thaI gaI, ane mAnavatInuM tyAM AvavAnuM rojanuM cAlu thaI gayuM. ane eka divase hajAro nara-nArIonI hAjarImAM zubha mUhurta mAnatuMga ane ratnavatI, baMne eka bIjA sAthe lagnasaMbaMdhathI baMdhAI gayA. rAtanA samaye ratnavatI pAse javA ravAnA thAya e pahelAM tyAM hAjara rahelI mAnavatIe ratnapatInI mAtAne kahyuM, *kuLadevIne namaskAra karyA pachI ja lagnajIvananI zarUAta karavAno amAre tyAM rivAja che. Apa rajA Apo to rAjAnI pAse jaIne e aMgenI saMmati laI AvuM. Apa e pachI ja 2navatIne rAjA pAse mokalo.' ane mAnavatI hAthamAM lApasIno thALa laIne mAnatuMganA AvAse pahoMcI gaI. lApasIno thALa nIce mUkI, namaskAra karIne e mAnatuMga pAse besI gaI. "kAminI ! tuM koNa ? rAtanA ahIM kema ? tArI sAthe lApasIno thALa kema ?" rAjAe pUchyuM. ratnavatAnA gurunI huM patnI chuM. mAnavatI mAruM nAma che. amAre tyAM rivAja che ke mahArAjAnI putrIne je paraNe eNe mArI eThI lApasI khAvI joIe. e AcAranuM
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAlana jo na karavAmAM Ave to pati-patnI vacce avazya khaTarAga Ubho thAya. Apa jo dAmpatyajIvanane prasannatAsabhara rAkhavA mAMgatA ho to huM icchuM chuM ke AcAradharmanuM Apa pAlana karo' mAnavatInI A vAta para rAjAne zaMkA karavAnuM koI kAraNa jaNAyuM nahIM. mAnavatIne eNe kahyuM, 'Apa thoDIka lApasI khAIne e thALa mane Apo, huM eThI lApasI khAI lauM eTale AcAradharmanuM pAlana thaI jAya !" mAnatuMga e koI mAmUlI mANasa nathI, rAjA che. rAjA capaLa to hoya ja che paNa cAlAka ane cabarAka paNa hoya che. paricitanI vAta para vizvAsa mUkatA pahelAM ya e lAkha vAra jo vicArato hoya che to aparicitanI vAta para to e vizvAsa mUke ja zeno ? jyAre ahIM mAnatuMga sarvathA aparicita evI strInI vAta para vizvAsa mUkIne enI khAdhelI, eThI karelI lApasI khAvA taiyAra thaI gayo che ! karuNatA ja che ne ? mAnavatIe thALamAMnI thoDIka lApasI khAIne e thALa mAnatuMgane Apyo. mAnatuMge e thALamAM vadhelI eThI lApasI khAI lIdhI. moTuM cokhkhuM karIne eNe mAnavatIne pUchyuM, 'paNe ratnavatI ahIM kema nathI AvI ?' 'gotrajanI pUjA eNe karavAnI raheze. cha mAsa sudhI e vidhi cAlaze. pachI e tamArI pAse Avaze.' 'tyAM sudhI ?? 'tamAre ahIM ja rahevuM paDaze ane tamArA ahIM rahevAnI badhI ja vyavasthA dalastaMbhana rAjAe pahelethI karI ja rAkhI che' mAnatuMga A sAMbhaLIne stabdha ja thaI gayo, mAnavatIne e AgaLa kAMI pUche e pahelAM to mAnavatI tyAMthI nIkaLI gaI ane utAvaLe pagale mahArANI guNamaMjarI pAse AvI. 'rAjA vrata mATe cha mAsa atre raheze. tyAra bAda ujjayinI jaIne gotradevIne prasanna karIne pachI ja ratnavatI sAthe lagnajIvana zarU karaze. rAjAe A saMdeza Apane ApavA mane jaNAvyuM che.' mAnavatIe kahyuM. guNamaMjarI ane ratnavatIne kAMI ja bolavAnuM na rahyuM. bIjI madhyarAtrie mAnavatI punaH mAnatuMga pAse pahoMcI gaI. | 'atyAre kema ?" 'basa, ema ja. mane thayuM Apa ekalA hazo. ApanI pAse pahoMcI jAuM. haLavI vAto karIne Apane prasanna banAvI dauM" mAnavatIe ATaluM ja kahyuM ane rAjAnA manamAM suSupta paDela vAsanA saLavaLI UThI. 'tArA atyAre ahIM AvavAthI mane ya khUba AnaMda thayo che. tuM mArI sAthe...' "rAjana ! tamane zarama AvavI joIe AvI vAta karatA...' paNa rUpa, yuvAnI, ekAMta, aMdhakAra A tamAmane paravaza banI gayela mAnatuMga nirlajja banIne mAnavatI pAse bhoganI yAcanA karavA lAgyo. ane mAnavatI aMdarathI ratnAvatInA gurunI patnInI oLakha ApI mAnavatae thALImAMthI thoDI lApasI khAIne thALa rAjA mAnatuMgane Apyo. rAjAe eThI lApasImAMthI koLIyo bharyo. ge 80
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ A ja to icchatI hatI, 'rAjan ! huM ApanI dAsI ja chuM. ApanI vinaMtine mArAthI kukarAvAya ja zI rIte ?" jyAM mAnavatAnA mukhamAMthI A zabdo nIkaLyo, mAnatuMga bhAna bhUlI gayo. mAnavatI sAthe eNe e ja paLe daihika saMbaMdha bAMdhI ja dIdho. ane pachI to A silasilo rojano cAlu thaI gayo. patananI eka jAlima khataranAkatA khyAlamAM che? patana haMmezAM gatizIla ja hoya che. agAzI parathI nIce tarapha pheMkAto paththara jema satata nIce tarapha ja dhakelAto rahe che tema patana ekavAra zarU thayA pachI satata AgaLa ne AgaLa ja vadhatuM rahe che, gati pakaDatuM ja rahe che. kabUla, je kAMI thaI rahyuM che enI satyatAnI mAnavatIne khabara che paNa mAnatuMgane to kazI ja khabara nathI ne? lagna karI lIdhA che eNe ratnAvatI sAthe. yoginI satata enI sAthe ne sAthe ja che ane chatAM ratnavatInI gurunI patnI sAthe eNe rItasarano vyabhicAra Adaryo che, 'jeNe mUkI lAja, ene nAnuM sarakhuM rAja' A kahevata AvA saMdarbhamAM ja yojAI haze ema lAge che.. rAjana ! eka zubha samAcAra' rasto pasAra karatAM karatAM te ujjayinI AvI gaI ane sIdhI pitA dhanadattanA ghare gaI. | 'tuM acAnaka kyAMthI ?' ane mAnavatIe mAtA-pitA samakSa athathI iti sudhInI vAta atyaMta harSapUrvaka jaNAvI dIdhI, mAtA-pitAnA AnaMdano pAra na rahyo. | 'have ?" 'have kAMI nahIM. sukhanA divaso najIka AvI gayA ja samajo." Ama kahI yoginIno veSa utArI bhoyarA vATe mAnavatI ekadaMDiyA mahelamAM pahoMcI gaI. rAtrinA paheregIrane potAnI pAse bolAvI enI sAthe vArtAlApa karavA lAgI. 'tame mane ATalA divasa sudhI kyAreya uThADyo ja nahIM ? zuM tame ATalo kALa sUtA ja rahyA ?' 'nA. meM maunavrata dhAraNa karyuM hatuM. e pUrNa thatA veMta ja meM tamane vAta karavA atre bolAvyA.' Ama kahI mAnavatIe paheragIranI zaMkA dUra karI ane pote dharmasAdhanAmAM lIna banI gaI. keTaloka samaya pasAra thayA bAda mAnavatIe paheragIrane bolAvIne potAne garbha rahyAnI vAta karI ane e samAcAra aMtaHpuramAM jaIne anya rANIone ApavA jaNAvyuM. paheragIrane A samAcAra sAMbhaLI Azcarya eTaluM na thayuM, jeTalo AMcako lAgyo. 'puruSa praveza vinA A ekadaMDiyA mahelamAM rANIbAne garbha rahyo ja zI rIte?' paNa e to nokara ja hato ne ? mAnavatInA Adeza anusAra aMtaHpuramAM jaIne eNe sarva rANIone A samAcAra ApyA. ane A samAcAra sAMbhaLatAnI sAthe ja aMtaHpuramAM sopo paDI gayo. 'oha ! mAnavatIe A pApa AcaryuM? A pApa AcaratA ene koInI ya zarama na naDI ? potAnuM uttama kuLa paNa ene yAda na AvyuM? khera, enuM pApa e jANe. ApaNe zuM? hA, eka kAma ApaNe karIe, dUta sAthe patra mokalIne rAjAne A samAcAra vahelI take jaNAvI daIe ke jethI ApaNA zire koI bhAra na rahe.' ane mahArANIe ekAMtamAM jaIne rAjA para patra lakhavAnI zarUAta karI. "Apa tyAM AnaMdamAM to haze ja paNa e AnaMdamAM vRddhi thAya evA samAcAra anne amArI pAse AvyA che je A patra dvArA Apane ame jaNAvIe chIe. 'ApanA thakI mane garbha rahyo che" 'zuM vAta kare che ?' 'bilakula sAcuM kahuM chuM, jyAre mAre bALaka thaze tyAre Apa to ujjayinI pahoMcI gayA hazo. ahIM rahIne huM putranuM pAlana kevI rIte karI zakIza? vaLI, lokaniMdA paNa huM kevI rIte sahI zakIza?" 'mane ApanI kaMIka nizAnI Apo. ke jethI A bALaka ApanI pAse Ave tyAre Apa ene AsAnIthI oLakhI jAo.' ane mAnavatInI A vAta ucita lAgavAthI rAjAe ene potAnA nAmathI aMkita vIMTI ane motIthI yukta mALA ApI, e baMne jyAM hAthamAM AvyA, mAnavatI rAjAne namaskAra karIne 'huM ratnavatI pAse jAuM chuM' ema kahIne tyAMthI ravAnA thaI gaI. te sIdhI upavanamAM AvI. yoginIno veSa paherI hAthamAM vINA laIne 'have ahIM rahevAmAM majA nathI' ema vicArI ujjayinI tarapha javA nIkaLI gaI. kALakrame
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvA jAtajAtanA vicAromAM aTavAyelA rAjAe mahArANI para patra lakhyo. 'huM zakya eTalo vahelo tyAM AvuM chuM e patre dUtanA hAthamAM ApI ene ujjayinI bAju ravAnA karyo. ujjayinI pahoMcIne dUte mahArANInA hAthamAM patra mUkyo. patra badhI ja rANIo vacce mahArANIe vAMcyo. 'have to mahArAjA jaladI Avaze. mAnavatIne dhikkAraze. kadAca thAMbhale bAMdhIne cAbUko vaDe phaTakAraze. ApaNe e maMgaLakArI [2] dRzya joIne paraspara tALIo daIne hasazuM.' kevI kAtila che A ISya potAnA sukhe e sukhI nahIM, paraMtu bIjAnA duHkhe e sukhI ! potAnA duHkhe e duHkhI nahIM, paraMtu bIjAnA sukhe e duHkhI ! tame garIbane prasanna joI zakazo. tame rogIne masta joI zakazo. tame vikalAMgane AnaMdita joI zakazo paraMtu IrSALunA caherA para prasannatA jovAmAM tamane lagabhaga to saphaLatA nahIM ja maLe. kAraNa ke e sahune potAnA karatAM 'pAchaLa' ja jovA icchato hoya che ane A saMsAramAM badhA ja enA karatA pAchaLa hoya e to saMbhava ja kyAM che? ahIM ApanI mAnavatI svayaM garbhavatI banI che. jenuM puNya caDhiyAtuM hoya tene ja AvI strI hoya ke je pati vinA paNa bALakane janma ApavA samartha hoya. he mahArAjA ! teNIne jo paTTarANI pada apAya to vadhu sAruM kemake tyAre ja ene potAne saMdeza sthAnanI prAptithI harSa thaze. Apane ame vadhu to zuM lakhIe ? ratvanatI jevI patnI maLyAno Apane tyAM AnaMda che. ane ahIM mAnavatI putra prasavanAra che. A rIte eka sAthe be lAbhanI prApti thaI hoya tyAM ame to Apane yAda ja kyAMthI AvIe ? chatAM he dayALu ! garbha saMskAranA avasare to Apa atre padhArI ja jajo. amArI Apane evI vinaMti che.' patranA zabda zabda kevA DaMkha bharyA che? mananI A ja to kuTeva che. goLathI kAma saratuM hoya tyAMya ene sAmI vyaktine kariyAtuM ja pIvaDAvavAmAM rasa hoya che. soyathI lakSya sudhI pahoMcI zakAtuM hoya tyAMya ene talavArano upayoga karyA vinA cena nathI paDatuM. je Agane ThAravA eka bAladI pANInI jarUra hoya tyAMya ene pANInA pIpaDe pIpaDA khAlI karI dIdhA vinA phAvaTa nathI AvatI. mahArANIe patra dUtanA hAthamAM mUkyo ane dUta patra laIne turta ja tyAMthI maMgipattana tarapha javA nIkaLyo. kALakrame e mugipattana nagare pahoMcI gayo ane mAnatuMganA AvAse jaIne enA hAthamAM mahArANIe Apela patra mUkyo. mAnatuMge patra pUrepUro vAMcI lIdho ane e stabdha thaI gayo, 'je mahelane sAta to daravAjA che. je gharamAM pravezavA kIDI to zuM, sarvatra saMcaranAra, pavana paNa samartha nathI e gharamAM rahelI mAnavatI garbhavatI banI hoya, e vAta mAnavA mAruM mana koI paNa hisAbe taiyAra nathI. mane ema lAge che ke A patramAM kaMIka kapaTa che. mahArANIe mAnavatI pratyenA dveSabhAvathI ja kadAca patramAM AvuM badhuM lakhyuM haze. jo ke mahArANInA svabhAvano mane varasono anubhava che. mane lAgatuM nathI ke eNe mAnavatI mATe je kAMI lakhyuM che te asatya hoya ! re mAnavatI ! tuM AvI kulaTA nIkaLI? AvuM adhamatama pApa AcaratAM tane koI zarama paNa na AvI ? tAruM A kaniSTatama pakaDAI javAno tane koI Dara paNa na lAgyo? paNe mAnavatI ! tane doSa zuM ApuM ? lagnano prathama divasathI meM tane ekalI choDI dIdhI che e bhUla mArI ja che. patithI tarachoDAyelI yuvAna strI AvuM kArya AcarI bese emAM koI ja Azcarya nathI. cha mahinA pUrA thaI gayA bAda... 'jo tamArI gotraja pUjA pUrNa thaI hoya to have mane ujjayinI javAnI rajA Apo' mAnatuMge dalastaMbhana rAjAne vinaMti karI. 'tamArA mahArANIe amane ema kahyuM che ke mahArAjA cha mAsa sudhI gotrajone pUjI le pachI ja tamAre dIkarIne vaLAvavAnI che." 'A gotraja pUjananI vAta zI che ? e pUjana to huM jANato ja nathI, tamArA gurunI patnIe lagnanI pahelI rAtrie eThI lApasI khavaDAvIne mane ema kahyuM hatuM ke ratnavatInI prApti tamane cha mahinA pachI thaze." 'zI vAta karo cho ?" 'hA, teNIe mane ema paNa kahyuM hatuM ke tyArabAda ja tamArA sasarA tamane vidAya karaze. ane teNInA vacananA hisAbe ja huM ahIM rahyo chuM. bAkI mahArANI to mArI sAthe che ja nahIM" 'to Apa sAMbhaLI lo. amAre evI koI gurupatnI che ja nahIM. lAge che ke ApaNane baMnene koI dhutArI ThagI gaI che.' 83
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnatuMganI hAlata to kApo to ya lohI na nIkaLe evI thaI gaI.. 'to zuM meM jenI sAthe viSayasevana karyuM e strI...' e AgaLa vicArI na zakyo. eNe dalastaMbhana pAse ujjayinI javAnI rajA mAMgI ane dalastaMbhana rAjavIe potAnA mobhAne chAje e rIte ratnavatIne azrubhInI vidAya ApI. * 'A udyAna to AvI gayuM paNa ahIM yoginI kyAM ?' mAnatuMganI vedanAno ane valopAtano pAra nathI. e udyAnanAM vRkSone ane udyAnamAM krIDA karI rahela mayUrone pUchI rahyo che. 'tame koIe yoginIne kyAMya jatI joI hoya to mane jaNAvo. mane enA vinA kyAMya cena nathI.' 'svAmin ! Apane koI ciMtA che ?' 're subhaTa ! mArI ciMtAne jANIne tuM zuM karI zakavAno ? je yoginI vINAvAdana dvArA ane gItagAna dvArA mane sadAya prasanna rAkhatI hatI e yoginIe mane vacana ApyuM hatuM ke ratnavatIne paraNIne Apa pAchA pharazo tyAre Apane huM ahIM ja maLIza. huM A udyAnamAM sarvatra pharI Avyo paNa e yoginIno kyAMya pato nathI. tuM ene zodhavAnA mArA prayAsamAM mane kAMI madada karI zake kharo ?' 'svAmina ! eka vAta kahuM Apane ?' 'kahe ". yogIo sAmAnyathI sanmAnamAM utkaMThAvALA hoya che. kabUla, yoginIe Apane ahIM maLavAnuM vacana ApyuM hatuM paraMtu e vAtane Aje cha mahinA uparAMtano samaya thayo. e samaya daramyAna Ape yoginInI koI khabara paNa kaDhAvI che kharI ?' 'nA' 'to ApanAthI virakta thaIne e anyatra cAlI gaI hoya to emAM eno koI doSa nathI ane mArI to Apane eka vinaMtI che' 'zI?' 'atyAre ratnavatI ApanI sAthe che enA AnaMdathI ApanA cittane tarabatara rAkho, yoginI jo ApanAthI virakta thaIne dUra thaI zake che to Apa ene smRtipatha parathI dUra kema nathI karI zakatA ?' subhaTanI A salAha sAMbhaLI mAnatuMge potAnA manane yoginInA smaraNathI mukta 85 karI dIdhuM ane ujjayinI tarapha javA prayANa AdarI dIdhuM. keTalAka divaso pasAra thayA ane lAvalazkara sahita mAnatuMge eka araNyamAM vAsa karyo. A e araNya hatuM ke jyAM eNe apsarA [] nA caraNanuM jaLa pIdhuM hatuM ane baLadarUpe e bhamyo hato. apsarAnI yAde enuM mana punaH azAMta banI gayuM. 'kevuM masta enuM rUpa hatuM ? kAyA enI kevI mohaka hatI ? kevuM gajabanAka mAdhurya hatuM enI vANImAM ? huM kamanasIba rahyo ke eno sahavAsa mane na maLyo !' na hA. vAsanAnuM zarIra eTaluM badhuM moTuM che ke AkhI duniyAnA kapaDAMthI ya e DhaMkAya tema nathI. vAsanAnA vAsaNamAM eTalAM badhAM chidro che ke AkhI duniyAnI jaLarAzithI ya e bharAya tema nathI. vAsanAnuM peTa eTaluM badhu moTuM che ke AkhI duniyAnA bhojananA dravyothI ya e bharAya tema nathI. vAsanAnuM svarUpa eTaluM badhuM vicitra che ke brahmA paNa eno pAra pAmI zake tema nathI. mAnatuMganI manaHsthiti jozo to A satya barAbara samajAI jaze. keTakeTalI strIo enA manano kabajo jamAvIne beThI che ? mAnavatI, ratnavatI, apsarA, vidyAdharI, yoginI, ratnavatInI gurunI patnI. kyAM che enuM mana zAMta ? kyAM che enAM manane tRpti ? kyAM che enAM manane prasannatAnI anubhUti ? sAce ja mananA vizrAmane ane vAsanAnA virAmane anubhavavA mAgo cho ? eka ja kAma karo. taLiyA vinAnA vAsanAnA khapparane pUravAnA prayAso choDI ja do. phAvI jazo. * 'rAjan ! Ape mugipattana pAchA pharavuM paDaze' ujjayinI taraphanuM prayANa zarU thavAnI taiyArImAM hatuM ane tyAM mAnatuMganI chAvaNImAM eka mANase praveza karyo. 'koNa che tuM ?" 'dalastaMbhana rAjAno dUta' 'ahIM kema Avyo che ?' 'ujjayinI taraphanA ApanA prayANane rokavA' 'paNa kAraNa kAMI ?' 'banyuM che evuM ke caMderI nagarIno rAjA jitazatru ratnavatIne icchato hato paraMtu ratnavatI Apane icchatI hatI eTale dalastaMbhana rAjA vaDe enI prArthanA svIkArAI
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'ekadaMDiyA mahelamAM birAjamAna mAnavatIe rUparUpanA aMbAra jevA putraratnane janma Apyo che" 'tane koNe kahyuM?' 'mAnavatIe pote 'tuM koNa che ?' 'ekadaMDiyA mahelano vizvAsu paheragIra chuM, jUTha bolavAno mAre koI prazna nathI.' mAnavatIe bIjuM kAMI kahyuM che?" nahIM. enI prArthanAno asvIkAra thayo hovAthI e bhAre roSe bharAyelo to hato ja paraMtu ApanI upasthiti maMgipattanamAM hovAthI te zAMta besI rahyo hato. paraMtu jyAM ene khyAla AvI gayo ke Apa have muMpittanamAM nathI, e lazkara laIne yuddha karavA muMpittananA nAke AvI gayo che. potAnA dUta dvArA eNe dalastaMbhana rAjavIne saMdezo mokalyo che, "kAM to mane ratnavatI Apo ane kAM to yuddha mATe taiyAra thaI jAo. Apa jANo ja cho ke delakhaMbhana rAjAnuM sainya evuM baLavAna nathI ke jitazatrune yuddhamAM parAjayano svAda cakhADI zake. A hisAbe amArA rAjavIe ane ApanA zvasure mane ApanI pAse mokalyo che. Apa punaH muMpittana padhAro ane jitazatrunA dAMta khATA karI nAkho. dUtanI vAta sAMbhaLatAnI sAthe ja mAnatuMge ujjayinI taraphanA prayANane mAMDI vALIne mugipattana tarapha prayANa AdaryuM. zakya eTalI jhaDape e muMpittana AvI gayo ane jitazatrune kahevaDAvI dIdhuM ke tArI tAkAta hoya eTalA sainyane laIne yuddhanA medAnamAM AvI jA. mArI talavAra tArA lohInI bhUkhI thaI gaI che.' jitazatrune jyAM A samAcAra maLyAM, e thatharI gayo. sasaro ane jamAI baMne jyAre eka thaI gayA che, tyAre emane harAvavAnuM to mAruM gajuM ja kyAM che ? have karuM zuM ? jo pAcho pharI jAuM to lokamAM hAMsI thAya ane jo yuddha ja laDI lauM to jAna jAya ! kAMI nahIM. jAna bhale jAya paNa pAcho pharI jAuM to to mArA kSAtravaTane kalaMka lAge, maravAnuM to Ame ya eka vAra che ja ne ? to pachI yaza sAthe ja motane vahAluM kema 'A ja ke mahArANIne tuM kaheje ke rAjAne A samAcAra mokalAvIne eno harSa vadhAre !" AganI jema samasta aMtaHpuramAM A samAcAra prasarI gayA. mAnavatInI A dhiThThAI ? A nirlajjatA ? A naphaphaTAI? mahArANIe rAjAne patra lakhyo. "mAnavatIne thayela putrajanmanI khuzAlInI mIThAIrUpe A patra ApanA para mokalyo che. patra vAMcIne Apa khUba khUba rAjI thajo.' dalastaMbhana pAse AvelA dUte rAjAne A patra Apyo. patra vAMcatAnI sAthe ja rAjAe ujjayinI pahoMcI javAno nirNaya karyo. "jouM to kharo ke mAnavatIno putra che kevo?' dalastaMbhana rAjAnI rajA laIne mAnatuMga ujjayinI tarapha javA to nIkaLyo paNa atyAre ya enA cittamAM yoginI ja ramI rahI che. kamAla enuM rUpa ! addabhuta enuM vINAvAdana! gajabanAka enA kaMThanuM mAdhurya ! Akhare je banavAnuM hatuM e ja banyuM. dalastaMbhana ane mAnatuMganA jhaMjhAvAtI AkramaNa sAme jitazatru TakI na zakyo. e maryo nahi paNa yuddhanuM medAna choDIne nAsI gayo. samasta mugipattana nagarImAM lokoe vijayotsava to manAvyo paNa A vijayathI atyaMta harSavibhora banI gayela dalastaMbhane mAnatuMgane bIjA cAra mahinA potAnI mahemAnagati mANavA rokAI javAnI vinaMti karI jeno mAnatuMge svIkAra karI lIdho ! 'mahArANI bA ! eka zubha samAcAra !' 87 88
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'putra thavAnI jANa mane mahArANI pAsethI ja thaI che. e sivAya mane bIjI koI ja jANakArI nathI' maMtrIe rAjAne javAba Apyo. ane maMtrIne laIne rAjA sIdho ja pahoMcI gayo ekadaMDiyA mahelamAM mAnavatI pAse. mAnavatIne putrane ramADI rahela joIne rAjAno kopa AsamAne AMkhyo. 're kulaTA ! bola, A putra kono che ?" mAnavatI mauna. A mahelamAM koI puruSano praveza zakya nahoto ane chatAM tuM putravatI banI che to S mane mAcIsa maLaze?* 'kema, zuM kAma che ?' mAre sigareTa saLagAvavI che? 'to eka kAma karo. sAmethI je bhAI Ave che ne, enI jIbha para tame sigareTa mUkI do. saLagI jaze' 'jIbha para sigareTa mUkavAthI zuM saLage ?' 'tamane khabara nathI. e bhAInI jIbhe kekanAM gharo saLagAvI nAkhyA che, tamArI sigareTa saLagI javAmAM zuM vAMdho AvavAno che ?' hA, keTalAkanI jIbhamAM vIMchIno DaMkha hoya che to keTalAkanI jIbhamAM kariyAtAnI aMza hoya che. keTalAkanI jIbha viSanuM pratinidhitva dharAvatI hoya che to keTalAkanI jIbhanI tIkSNatA talavAranI dhAra jevI hoya che. keTalAkanI jIbha dariyAnI sUkI retI jevI hoya che to keTalAkanI jIbhamAM paththaranI karkazatA hoya che. 'rAjanuM ! Apa sIdhA ahIM AvyA?" 'Ape bhUla karI. Ape sIdhA mAnavatI pAse ja pahoMcI javAnI jarUra hatI. patisaMga vinA ya putra prasavI zake evI patnI Apa puyoge pAmyA cho. to pahelAM to Ape enI pAse ja javuM joIe ne?" ujjayinImAM praveza karyA bAda aMtaHpuramAM rANIo pAse gayelA mAnatuMgane mahArANIe jyAre A zabdo kahyA tyAre mAnatuMga pAse eno koI javAba nahoto. aMtaHpuramAMthI bahAra nIkaLIne e potAnA AvAse gayo ane maMtrI subuddhine bolAvyo. 'mAnavatIne putra kevI rIte thayo ?" ane e ja paLe mAnavatIe rAjA samakSa nizAnI rUpe ApelA ghara ane vIMTI kADhI batAvyA-potAno ja hAra ane potAnI ja vITI joI rAjA stabdha thaI gayo. 89 0
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuM devanI ArAdhanAthI tane putra thayo che ? tuM eka kAma kara. A putra jeno che ene tyAM ja rahevA tuM cAlI jA.' ene tyAM ja chuM atyAre' mAnavatI bolI.' | 'eTale ?" A putra Apano ja che ane huM atyAre Apane tyAM ja chuM' 'tane jUTha bolatA zarama nathI AvatI?" 'huM je baulI chuM e satya ja che. Ape e jANavuM che ?' ane e ja paLe mAnavatIe rAjAnI samakSa hAra ane vIMTI mUkyA. potAnA ja hAra, ane potAnI ja vIMTI joIne rAjA stabdha banI gayo. enuM mastaka zaramathI nIce jhUkI gayuM. 'rAjana ! he nAtha ! Apane Azcarya thatuM haze ke A hAra ane vIMTI mArI pAse AvyA kevI rIte ? paNa Apa badhI ya sAcI vAta sAMbhaLo. A nagaramAM Apa je yoginInA vINAvAdana pAchaLa ane gItagAna pAchaLa pAgala hatA e yoginI huM ja hatI.' 'nAtha ! e pachI kahuM chuM. pahelAM A bALakane ramADo to kharA ! ene mAtAnuM vAtsalya maLyuM che. paNa pitAnA pyArano sparza ene hajI sudhI kyAM thayo che ?' ane mAnatuMge e ja paLe bALakane hAthamAM laIne cUmIothI navaDAvI nAkhyo. enI AMkhomAMthI harSanAM AMsu vahevA lAgyA. pitA-putranA sukhada milanane joIne mAnavatInI AMkho paNa sajaLa banI gaI. nAtha ! mAtra vacanapAlana mATe ja meM A badhuM karyuM che. bAkI, huM to ApanI mojaDI samAna chuM jyAre Apa mastakanA mukuTa samAna cho. huM amAsanI rAtri samAna chuM jyAre Apa dIpaka samAna cho. huM kAMTAnA vRkSa samAna chuM jyAre Apa kalpavRthA samAna cho. mATe Apa mArA viSe have je paNa icchatA ho, e kaho.' 'paNa mAnavatI, AvA kaDaka baMdobastavALA ekadaMDiyA mahelamAMthI tuM bahAra nIkaLI zakI ja zI rIte ? mArA to magajamAM A vAta besatI ja nathI. ane mAnavatIe rAjAne e bhoMyaruM ja batAvI dIdhuM ke jenA vATe e roja potAnA pitAne tyAM pahoMcI jatI hatI. bhoMyaruM batAvyA bAda mAnavatIe nAnAmAM nAnI vigato paNa mAnatuMga samakSa nikhAlasa dile rajU karI dIdhI. mAnatuMga to A badhuM joIne ane sAMbhaLIne stabdha ja banI gayo. 'eka strInI A tAkAta ? A hoziyArI ? A hiMmata ? o cAlabAjI ? A kapaTalIlA ? A mardAnagI ? puruSa pAse kadAca tAkAtavALuM zarIrabaLa jarUra che paNa hRdayabaLa to strI pAse je che enI AgaLa puruSa to pANI bhare che. have pachI kyAreya A mAnavatI saMtApavA yogya to nathI ja paNa parIkSA karavA yogya nathI. kadAca e mane paralokamAM ya pahoMcADI de! bAkI, bolelAM vacano caritArtha karavA eNe kevI kamAla karI batADI ? mane page to pADyo paNa enA caraNanuM jaLa pIvaDAvIne eNe mane baLada paNa banAvyo , are, mArA dvArA eNe putra prApti paNa karI lIdhI ! kamAla ! kamAla ! hA. hajI AgaLa sAMbhaLo. maMgipattananA mArgamAM je sarovara pAse Ape vidyAdharI sAthe lagna karIne enA caraNanuM jaLa pIdhuM hatuM e vidyAdharI paNa huM ja hatI' zuM vAta kare che ?' "are, hajI AgaLa sAMbhaLo. ratnAvatInA vivAha samaye Apane eThI lApasI khavaDAvAnI ceSTA karanArI, cha mAsa Apane tyAM vasAvanArI je gurubhAryA hatI e paNa huM ja hatI.' 'kAMI samajAtuM nathI" 'e gurubhA sAthe Ape daihika saMbaMdha bAMdhyo. enAthI ene garbha rahyo ane nizAnI rUpe Ape ene hAra ane vIMTI ApyA, bolo, barAbara che ne? mAnatuMgane have bolavA jevuM kAMI na rahyuM. ene khAtarI thaI gaI ke mAnavatInA khoLAmAM je bALaka ramI rahyo che eno pitA pote ja che. 'paNa te A badhuM karyuM kevI rIte ?' maMtrIne bolAvIne samasta nagarane zaNagArI devAnI mAnatuMge ene AjJA karI ane subhaTo sahita nagarajanonA harSanAda vacce mAnatuMge mAnavatI sAthe rAjamahelamAM jyAre praveza karyo tyAre sauthI vadhu duHkhI ane sauthI vadhu stabdha aMtaHpuranI rANIo hatI. 'ApaNe A zuM joI rahyA chIe? je mAnavatI rAjA dvArA tiraskRta thaIne galIe 91
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ galIe bhaTakavA yogya banavI joItI hatI e mAnavatIno atyAre dabadabApUrvaka rAjamahelamAM praveza thaI rahyo che? zuM rAjAne mAnavatIe mUrakha banAvI dIdho haze ? zuM mAnavatIe rAjA para koI kAmaNa-drumaNano prayoga ryo haze ? kazuM ja samajAtuM nathI. khera, hamaNAM to ApaNe mauna ja raho. AgaLa para badhuM ya joyuM jaze !" mAnatuMga-mAnavatIe putranuM nAma "madanabhrama' rAkhyuM. susaMskAronA AdhAna sAthe jJAnAbhyAsa karatAM karatAM e moTo thavA lAgyo. mAnatuMga-mAnavatI paNa dharmArAdhanAmAM lIna banIne prasannatApUrvaka divaso pasAra karavA lAgyA, emAM eka divasa rAjamahelanA jharukhe beThelA mAnatuMganI najara nagaranA rastAo para paDI ane enI AMkho AzcaryathI pahoLI thaI gaI. A zuM ?" 'gaI kAle to A dUdha sarasa hatuM, Aje phATI gayeluM kema dekhAya che?' 'emAM lIMbunAM TIpAM paDI gayA che" 'gaI kAle to A dUdha sarasa hatuM, Aje bagaDI gayeluM kema dekhAya che ?" 'emAM rASTra paDI gaI che.' 'gaI kAle to A dUdha moLuM hatuM. Aje emAM svAda kema anubhavAya che?" 'emAM sAkara nAkhI che* 'gaI kAle to A dUdha 'dUdha' ja hatuM. Aje enuM dahIM banI gayeluM kema dekhAya che ?' 'emAM meLavaNa nAkhyuM che basa, jIvananuM ya AvuM ja che. e kevuM banaze? e jANavA tamAre koI jyotiSI pAse javAnI jarUra ja nathI. tame e jIvanamAM kone praveza Apo cho enA para ja eno javAba nirbhara che, tame jIvanamAM jo gaMdAne, galatane praveza Apo cho to e jIvana gaMdu ane galata ja banavAnuM che ane jo jIvanamAM tame samyakta ane sarasane praveza Apo cho to e jIvana samyaka ane sarasa ja banavAnuM che. 'A lokonAM ToLeToLAM kaI bAju jaI rahyA che?' nagaranA rastA para cAlI rahela lokasamUhane joIne mAnatuMga paheregIrane bolAvIne pUchyuM, 'gAma bahAra vanamAM nirmaLa jJAnanA dhAraka pUjya dharmaghoSa munirAja padhAryA che. nagarajano emane vaMdana karavA vana tarapha jaI rahyA che." A sAMbhaLIne parivArathI yukta mAnavatI sahita mAnatuMga paNa vaMdana karavA vanamAM 93 94
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane mAnatuMganA A praznanuM samAdhAna ApavA munibhagavaMte e baMnenA pUrvabhava kahevAnuM zarU karyuM. jaMbudvIpa bhAratadeza pRthvabhUSaNe nagara tilakasena rAjA dhanadatta zeTha jinadattajinapAla be putro. banyuM evuM ke jinapAlane eka vAra sadguruno yoga thayo. emanA mukhethI dezanA sAMbhaLIne eNe mRSAvAdanA viSayamAM paccakhANa karyuM. dhaMdhAmAM to eNe jUTha bolavAnuM baMdha karyuM ja paNa mazkarImAM paNa jUTha na bolAI jAya e aMge eNe jabaradasta sAvadhagIrI dAkhavavA mAMDI. haMmezAM satya ja bolavAnA enA AgrahanA kAraNe kyAreka dhaMdhAmAM ya ene joIe tevo lAbha nahoto thato chatAM ya vratapAlananA enA AnaMdamAM to satata vRddhi ja thatI hatI. eka divasa jinadatta acAnaka dukAne jaI caDyo ane eNe joyuM ke dhaMdhAmAM joIe tevo napho nahoto. 'Ama kema cAle ?* jinapAlane eNe pUchyuM, 'paNa emAM huM zuM karuM? nyAya-nItine choDIne ke jUTha bolIne huM paisA kamAvAmAM nathI mAnato." 'paNa nirdhanatA Ave enuM zuM?' 'tamane ghanano lobha hoya to tame dhaMdho karo. bAkI huM to A ja raste dhaMdho karIza ?" 'tAro A nirNaya pAko ja che?' 'hA' ane A javAba sAMbhaLIne AvezamAM AvI gayela jinadatte dukAnamAM paDela lokhaMDanuM vajaniyuM upADyuM ane jinapAlanA mAthAmAM phaTakArI dIdhuM. vajaniyuM marmasthAne vAgavAthI tyAM ja jinapAlanuM mota thaI gayuM. udyAnamAM munizreSTha mAnavatI sahita rAjAe vaMdana karyA. pahoMcyo. pAMca abhigamanuM pAlana karIne muni zreSThane mAnavatI sahita rAjAe praNAma karyA ane ucita Asane beTho. munie dharmAziSa ApIne bhavasamudramAM DUbelA jIvonA ajJAna-aMdhakArano nAza karanArI dezanAno prAraMbha karyo. khaLakhaLa vahetA jharaNAMnAM nIra jevI dezanA sAMbhaLIne sahunAM citta prasanna to banyA paNa dezanAnI samApti bAda mAnatuMge muni bhagavaMtane prazna pUchaDyo. he svAmin ! mArA jIvanamAM mAnavatInA praveza bAda je UthalapAthala sarjAI ane mArA tamAma upAyo mAnavatI dvArA niSphaLa karAyA tenuM kAraNa zuM hatuM ? Apa kRpA karIne mane e jaNAvI na zako?'
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnatuMga vyathita che to 'satyavacana bolavAnA niyame mArAmAM AvI tAkAta pedA karI ?" A vicAre mAnavatI AnaMdita che. 'gurudeva ! ATalo samaya meM to phogaTa ja gumAvyo' mAnatuMge azrubhInI AMkhe guru bhagavaMta samakSa ekarAra karyo. rAjan ! jIvana jyAM sudhI hAthamAM che tyAM sudhI bagaDelI bAjI pUrepUrI sudhArI zakAya che. tame baMnee joI lIdho saMsAra. bhogavI lIdhA bhogo. jANI lIdhA karmonA khela, have cAlyA Avo saMyamanA mArge. niSpApa e jIvana che. prasannatA e jIvanano prANa che. pavitratA e jIvananI mUDI che. nirmaLa pariNati e jIvananI bAdazAhI che ane paramapada e jIvananuM phaLa che. zA mATe e jIvanane apanAvI levAmAM have vilaMba dAkhavo cho ?' ane muni bhagavaMtanI A preraNAne jhIlI laIne yuvAna vaye pahoMcI gayelA putra madanabhramane rAjagAdI soMpI daIne mAnatuMga ane mAnavatI baMne cAritranA mArge nIkaLI paDyA. je parAkramathI saMsAra tyAga karyo, enAM bamaNAM parAkramathI e baMnae saMyamajIvananA pAlanamAM jAgRti dAkhavI, saMyamajIvananuM niraticAra pAlana karIne chelle eka mahinAnuM anazana karIne baMne sarvArtha siddha vimAnamAM pahoMcyA. tetrIsa sAgaropamanuM AyuSya pUrNa karI tyAMthI vIne e baMne mahAvideha kSetramAM manuSya janma pAmI, saMyama aMgIkAra karI, ghAtI karmono kSaya karI kevaLajJAna pAmI mokSamAM padhArI jaze. AvezamAM AvI gayelA jinadatta dukAnamAM paDela lokhaMDanuM vajaniyuM upADyuM ane jinapAlanA mAthAmAM phaTakArI dIdhuM. jinapAlano e jIva judA judA bhavomAM pharIne A bhavamAM 'mAnavatI' svarUpe thayo ane bhAInA motathI du:khI thayela jinadatta keTalAka kALa pachI marIne A bhavamAM mAnatuMga" svarUpe thayo. pachI zuM zuM banyuM ? mAnatuMga ! tuM e badhuM ja jANe che. pUrvanA vairabhAvathI te ahIM mAnavatIne du:khI karavA prayAso karyA ane satyavAdIpaNAnAM jinapAlanA saMskAre mAnavatIne potAnA vacananA pAlanamAM saphaLatA apAvI. mAnatuMga ane mAnavatI, baMne potAnA pUrvabhavanI dAstAne sAMbhaLIne stabdha ja thaI gayA. 'dhananA lobhe meM khude mArA nAnA bhAInI hatyA karI nAkhelI ?' A vicAre. tame kerInI goTalIne joIne kahI zakazo ke AmAMthI AMbo pedA thaze. tame galUDiyAne joIne kahI zakazo ke AgaLa jatAM A alseziyana kUtaro banaze. tame bIjanA candrane joIne kahI zakazo ke AvatI kAle e pUnama banaze. gaMgotrIne joIne tame kahI zakazo ke AgaLa jatAM A virATa gaMgAnuM svarUpa dhAraNa karI besaze. agni para caDelA mAkhaNane joIne tame kahI zakazo ke AmAMthI ghI banaze. paNa, mANasane joIne enA bhAvi aMge tame koI ja AgAhI nahIM karI zako. Aje
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zetAna lAgato mANasa, AvatI kAle paramAtmA ya banI jAya ane Aje sajjana zreSTha lAgato mANasa AvatI kAle zetAna paNa banI jAya. Aje jIvarakSaka dekhAto mANasa AvatI kAle jIvabhakSaka paNa banI jAya ane Aje kRpatAnI khAImAM paDelo mANasa AvatI kAle udAratAnAM zikhare beThelo paNa dekhAya. A vAstavikatAne AMkha sAme rAkhIne ApaNe eka ja kAma karavAnI jarUra che. aMdaramAM paDela zubhane bahAra lAvavA mATe sanimittone ane zubha AlaMbanone ApaNe satata hAthavagAM rAkhavAnAM che. ane aMdaramAM paDela azubha bahAra AvI na jAya e mATe kanimittAthI ane galata AlaMbanothI jAtane satata bacAvatA rahevAnuM che. A bAbatamAM jo ApaNe saphaLa banyA to je itihAsa mAnatuMga ane mAnavatIno racAyo, ApaNo itihAsa paNa evo ja racAI jAya e asaMdigdha vAta che. he mAnatuMga rAjarSi ! he mAnavatI sAdhvIjI ! amArA para evI kRpAvarSA Apa varasAvo ke adhyAtmayAtrAnA zikhare AruDha thavAnAM je sava-saMkalpa-sAdhanA-samarpaNa ane samatA ApanI pAse hatA e badhAM ja udAtta paribaLonA svAmI ame paNa banIne ja rahIe. Akhare amAre ya ApanI jema