Book Title: 18 Dosho thi Rathit Arihant Parmatma
Author(s): Narvahanvijay
Publisher: Narvahanvijay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009168/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI arihaMta paramAbhA - aDhAra ISothI hid muni zrI naravAhanavijayajI anAdi kALathI jagatamAM paribhramaNa karI rahelo jIva cAraghAtI karmanA udayathI aDhAra doSothI sadA mATe yukta ja hoya che. (1) emAM jJAnAvaraNIya karmanA udayathI eka doSa ajJAna nAmano che. (2) darzanAvaraNIya karmanA udayathI eka doSa nidrA nAmano che. (3) mohanIya karmanA udayathI agyAra doSo hoya che. 1. mithyAtva, 2. avirati, 3. rAga, 4. dveSa, 5. hAsya, 6. rati, 7. arati, 8. zoka, 9. bhaya, 10. jugupsA ane 11. kAma (veda). (4) aMtarAya karmanA udayathI pAMca doSo hoya che. 1. dAnAntarAya, 2. lAbhAntarAya, 3. bhogAntarAya, 4. upabhogAntarAya ane 5. vIryAntarAya. A rIte 1 + 1 + 11 + 5 = 18 doSo ghAtI karmanA udayathI jIvone viSe sadA mATe eTale anAdi kALathI rahelA hoya che. A aDhAre doSomAMthI koine koi doSo jIvamAM rahelA hoya che. eka athavA ekathI game teTalA vadhAre. to e doSonA kAraNe jIvo kevalajJAnanI prApti karI zakatA nathI. jyAre purUSArtha karatA karatA. aDhAre doSo saMpUrNa nAza thAya pachI ja jIvone kevalajJAnanI prApti thAya che e aDhAre doSomAMthI jeTalA. jeTalA doSo jema jema nAza pAmatA jAya tema tema jIvone sau prathama kSayopazama bhAve AMzika guNonI prApti. thatI jAya che ane pachI saMpUrNa doSo nAza thatAM kSAyika bhAve guNonI prApti thatI jAya che. A rIte potAnA AtmAmAM rahelA aDhAre doSone jovA mATe roja bhagavAnanuM darzana karavAnuM vidhAnA kaheluM che. jo bhagavAnanuM darzana karIe ane potAnA AtmAmAM rahelA ekeya doSa dekhAya nahi to e bhagavAnanuM darzana AtmAne koi lAbhakartA thatuM nathI. uparathI doSone puSTi karavAmAM sahAyabhUta thAya che. jema saMsAramAM rahelA jIvo snAna karyA pachI ArisAmAM mukha jUe che enuM kAraNa e che ke potAnuM zarIra sApha kareluM hovA chatAMya zarIra upara rahelo DAgha pota ArisA vagara joi zakato nathI e DAgha dekhADanAra svaccha Ariso joie. ArisA upara DAgha rahelA hoya to potAnA zarIranA DAgha joie evA dekhI. zakAtA nathI mATe Ariso paNa svaccha tadana DAgha vagarano ja joie toja zarIra uparanA DAgha dekhI zakAya ane e DAgha dekhAya eTale pAchA pANIthI e DAghone dUra karIe chIe ane zarIra barAbara svaccha thAya pachI jIvo vyavahArika kAma mATe gharanI bahAra nIkaLe che ema bhagavAnanA darzane jatAM khuda bhagavAne purUSArtha karIne aDhAre doSo potAnA AtmAmAM rahelA hatA eno saMpUrNa nAza karelo che eTale doSa rUpI DAgha emanA AtmAmAM rahelo nathI mATe saMpUrNa svaracha, zudhdha, ArisA jevA bhagavAnanA AtmA thayelA che. jyAre ApaNe bhagavAnanA darzana karIe tyAre ApaNane aMtaramAM ema lAge athavA bhAva thAya ke huM saMpUrNa Page 1 of 76 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svaccha-zudhdha saMpUrNa doSorUpI DAgha vagaranA ArisA pAse ubhelo chuM? A rIte svaccha ArisA pAse ubhelA potAnA AtmAne mAnIe eTale aDhAra doSomAMthI jeTalA doSo AtmAmAM rahelA hoya te DAgha rUpe dekhAvA mAMDe che kAraNa ke ArisAnI sAme ubhA rahetA potAnA zarIranuM pratibiMba paDe che tema bhagavAnanA darzanamAM potAnA AtmAnuM pratibiMba paDe che ane doSorUpI DAgha dekhAtA jAya che. AthI ja jJAnI bhagavaMto kahe che ke bhagavAnanuM darzana guNa prApta karavA mATe karavAnuM nathI paNa potAnA AtmAmAM rahelA doSone jovA mATe karavAnuM che. jema jema doSo dekhAtA jAya tema tema e doSorUpI DAghane dUra karavAno prayatna karavAnuM mana thatuM jAya ane doSone dUra karavAno prayatna karatA jeTale aMze doSo dUra thAya teTale aMze guNo pedA thatA jAya che emAM sauthI pahelA AMzika guNarUpe kSayopazama bhAve guNo pedA thAya pachI kSAyika bhAve pedA thAya che. AthI nizcita thAya cheke bhagavAnanuM darzana svadoSa darzana karavA mATe ja karavAnuM che paNa guNa meLavavA mATe nahi. doSane joyA vagara-doSone oLakhyA vagara guNaprApta karavA mATe bhagavAnanA darzane javAmAM Ave to doSone oLakhyA vagara vyavahArIka guNonI prApti thai zake che paNa e guNo, Atmika guNone pedA karavAmAM sahAyabhUta thavAne badale Atmika guNone dabAvavAmAM sahAyabhUta thAya che eTale guNAbhAsa rUpe kAma thAya che ane e guNo Atmika guNo tarapha jIvane lai javAmAM zaktimAna na thatA hovAthI potAnA doSo ne vadhAravAmAM-puSTa karavAmAM sahAyabhUta thai janma maraNanI paraMparA rUpa saMsAranI vRddhi karavAmAM sahAyabhUta thatA jAya che mATe e guNone guNAbhAsa kahevAya che. doSanI sAthe pedA thayelo guNa guNAbhAsa che e guNa doSamAM sahAyabhUta thai doSano vadhAro kare che. mATe ja jJAnI bhagavaMtoe bhagavAnanuM darzana svadoSa jovA mATe karavA javAnuM vidhAna kareluM che. guNa meLavavA mATe darzanano prayatna karavAno nathI. saMpUrNa doSonA DAgha rahita arihaMta paramAtmAnuM darzana karatA ApaNA AtmAnuM pratibiMba aMdara paDatA ja aDhAre doSo dareka Atmapradeza upara rahelA dekhAya che. AthI e doSorUpI DAghone dUra karavA mATe e paramAtmAe je rIte prayatna karyo evo prayatna huM karI zakuM evI zakti mane Apo ane e doSone dUra karavA mATenuM satva mane pedA thAya evI zakti Apo e mAMgavAnuM che ane e mAgavAnI icchA pedA thatA ja e paramAtmAe je rIte purUSArtha karI eke eka doSone oLakhI oLakhIne potAnA AtmAnA Atmapradezo uparathI vINI vINIne-zodhI zodhIne nAza karyo e purUSArtha emanA darzanathI yAda karavAno che ane yAda karIne evo purUSArtha huM kyAre kevI rIte karato thAuM evI bhAvanA bhAvavAnI che. jJAnI bhagavaMto kahe che ke A rIte arihaMta paramAtmAnA darzanathI doSo dekhAtA jAya-oLakhAtA jAya eTale e doSone dUra karavA mATe sauthI pahelA e cAre ghAtakarmamAM rAjArUpe mohanIya karma raheluM che ene oLakhavA mATe prayatna karavAno che ane e mohanIya karmamAM paNa pradhAnapaNe doSone doSo rUpe nahIM dekhADanAra koipaNa hoya to mithyAtva mohanIya karma che je darzana mohanIya karmarUpe kahevAya che ene ja oLakhavAno prayatna karavAno kahelo che. e oLakhAvA mAMDe eTale bAkInA badhA doSo oLakhAvA mAMDe AthI ja darzana karatA mAruM mithyAta maMda paDo, tIvrarasa maMda kevI rIte karavo e jotA javAnuM che ane purUSArtha karavAno che. A rIte doSone jovAnI-oLakhavAnI-samaja meLavavAnI zarUAta thAya eTale aMtaramAM eja bhAva pedA thAya che ke ajJAnI evo huM sarvajJa paramAtmAnA darzane Avalo chuM. jJAnAvaraNIya karmanA udayathI mArA AtmAmAM je ajJAna raheluM che e ajJAnane oLakhIne dUra karavA mATe jJAnI-sarva guNa saMpanna-sarvajJa paramAtmAnA darzana karavA jAuM chuM athavA Avelo chuM. A bhAva Page 2 of 76. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arihaMta paramAtmAnA darzanathI vAraMvAra pedA thato jAya ane e saMskAra rUpe majabUta thatA jAya eTale potAnuM ajJAna dUra karavuM hoya to zuM karUM to ajJAna dUra thatuM jAya e jANavAnI bhAvanA pedA thatI jAya AthI je jJAnI bhagavaMtoe ajJAnane dUra karavA mATeno rasto batAve enI pAse vAraMvAra javAnuM mana thatuM jAya. vAraMvAra jatA jatA potAnA AtmAmAM raheluM ajJAna, jema jema jJAna pedA thatuM jAya tema tema nAza pAmatuM jAya che Ane potAnA AtmAmAM rahelA ajJAna doSane jANe che ema kahevAya che. (1) ana-azubhadhyana aa turthyana. mithyAjJAnaM samastuM tat iha lokopayogI yat / rAgadveSAdayo yasmAt pravardhAnte zarirINAm // 1 // bhAvArtha :- je jJAna A lokamAM upayogI che ane je jJAnathI zarIra dhArionA rAga ane dveSa Adi khuba khuba vRdhdhine pAme che te saghaLuM ja jJAna mithyAjJAna che. vivecana :- ajJAna eTale zuM ? ajJAna eTale jJAnano abhAva athavA samyajJAna zivAyanuM je jJAna te paNa ajJAna kahevAya che. mithyAtva avasthAmAM raheluM jJAna paNa ajJAna kahevAya che. tuccha jJAna paNa ajJAna kahevAya che. jJAnIo samyadraSTi AtmAone ja jJAnI tarIke oLakhAve che athavA je jJAna samyaktva pedA karavAmAM sahAyabhUta thatuM hoya eTaleke Atmika guNonI sanmukha jIvane lai javAmAM sahAyabhUta thatuM je jJAna tathA Atmika guNone pedA karavAmAM sahAyabhUta thatuM je jJAna ene ja jJAnIo jJAna tarIke oLakhAve che. kAraNake mithyAdraSTiomAM je jJAna hoya che te mithyAjJAna hoya che. sAcA-khoTAnA viveka vinAnuM je jJAna e ajJAna koTinuM ja hoya che. evA mithyAjJAnathI AtmAonuM kadI paNa zreya eTale kalyANa thatuM nathI. paralokane sudhAranArUM je jJAna te samyajJAna kahevAya che. tyAre je jJAna kevala A lokamAM ja upayogI ane aprazasta rAga dveSAdi doSone vadhAranArUM te mithyAjJAna che ema upakArIoe uparanA zlokamAM jaNAvela che. A lokanA upayogamAM ja AvatuM ane aprazasta rAga tathA dveSa Adi doSone vadhAranArUM je jJAna te mithyAjJAna hoi kAramuM ajJAna che. je jJAna AlokanA sukhonI ciMtA pedA karAvI meLavavA AdimAM upayogI bane paNa paralokanI vicAraNA pedA na karAve evuM jJAna je jIvone hoya eTale ke A loka mIThA to paraloka kone dIThA evI bhAvanA ane vicAraNA pedA karAve e kAramuM ajJAna kahevAya che. evI ja rIte je jJAna AlokamAM anukULa padArthone meLavavAmAM-bhogavavAmAM-sAcavavAmAM-TakAvavAmAM na cAlyuM jAya enI kALajI rAkhavAmAM rAga pedA karAvIne rAganI vRdhdhi karAve temaja je kAMi AlokamAM pratikULatA Ave e kema dUra thAya, jaldI dUra thAya enI ciMtA pedA karAvIne duHkha pratye- pratikULatAo pratye-dveSa budhdhi pedA karAve-vadhArAve e aprazasta rAgAdi pariNAma kahevAya che eTale ke evA aprazasta rAgAdine vadhAranArUM je jJAna te kAramuM ajJAna kahevAya che. eja kAraNe upakArIo pharamAve che ke sadasada visesaNAo bhavaheu jaicchiova laMbhAo / nANa phlA bhAvAo micchA di Tvista annANuM || 1 || Page 3 of 76 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha - mithyAdraSTi AtmA vastunA astitvane ane nAstitvane vizeSaNa rahitapaNe eTale ekAMte mAne che e kAraNathI, mithyAdraSTi AtmA potAnA jJAnano upayoga karmabaMdhanA hetubhUta mithyAtvAdinI sevAmAM kare che e kAraNathI mithyAdraSTi AtmAno saghaLoja bodha potAnI icchA mujabano hoya che paNa sarvajJa devanA vacanane parataMtra nathI hoto e kAraNathI ane mithyAdraSTi AtmA jJAnanuM phla je virati tene nathI pAmI zakato e kAraNathI tenuM jJAna e ajJAna kahevAya che. A rIte saghaLA varNanathI eka vastu spaSTa thai jAya che ke- ajJAna eTale AtmAne saMsAramAM bhaTakAvI mAranArI vastu. mithyAdraSTi AtmAnuM jJAna e ajJAna ja che kAraNake e AtmAne saMsArathI bacAvI mukti pade pahoMcADavAmAM sahAyaka nathI banatuM. AthI A lokamAM ja upayogI nivaDatA ane AtmAne rAgAdi doSomAM ragadoLI nAkhanArA jJAnano pracAra karavo e samyajJAnano pracAra kahevAto nathI paNa ajJAna kaho ke mithyAjJAna kaho eno ja pracAra kahevAya che. ajJAnane A svarUpe samajavuM e atizaya Avazyaka che. kAraNa ke jJAnI bhagavaMto ajJAnane ja mahApApa tarIke ane duHkhanA kAraNa tarIke oLakhAve che. AthI ajJAna jema AtmAne saMsAramAM bhaTakAvI mAranArI vastu che tema eja ajJAna mahApApa che ane duHkhanuM kAraNa hovAthI du:khe karIne dUra karI zakAya evo mahAroga che. ajJAnane, saMsAramAM bhaTakAvanArI vastu che ema je kahe che enuM kAraNa anAdi kALathI jIvo anukULa padArthonA rAga ane pratikULa padArthonA dveSanA kAraNe, anukULa padArthono rAga e ja sarvasva sukha rUpe mAnIne jIve che eja kharekharUM ajJAna che ane eja ajJAnane saMsAramAM bhaTakAvanArI vastu kahelI che. ajJAnane mahApApa kahyuM enuM kAraNa e cheke e sukhanA rAganuM pApa evuM bhayaMkara cheke eka vAra jIva eka sekaMDa anukULa padAthone meLavavAnI icchA kare eTale ke mane male to sArUM AvI vicAraNA kare temAM ja paMdaralAkha paMdarahajAra chaso pIstAlIza palyopama sudhI nArakInA jIvo jeTaluM duHkha veThe eTaluM duHkha bhogavavAnuM karma bAMdhe che mATe mahApApa rUpe kahevAya che. ajJAnane mahAroga kahelo che enuM kAraNa e jaNAya chake jema manuSyanA zarIramAM thayelo roga vadhatA vadhatA asAdhya bane e mahAroga rUpe gaNAya ema anukULa padArthono rAga evo cepI roga cheke jIvo jema jema adhika adhika meLavavAnI icchAo karyA kare tema tema jIvonI e icchAo vadhatI ja jAya che. jema jJAnIoe kahyuM cheke je anukULa padAthA prApta thayA hoya e prApta thayelAno saMtoSa thavA na de ane prApta thayelAno AsvAda paNa levA na de. paraMtu bIjA nahi prApta thayelA anukULa padArthono cintAnala saLagAve eTale ke asaMtoSathI bhabhukatI Aga jalAve che AthI mahAroga kahevAya che. mATe A rIte ajJAnane oLakhIne dUra karavA prayatna karIe tyAre ja AtmAmAM jJAna pedA thAya che. A rIte jIvo anukULa padArthonA rAga pratye vAraMvAra vicAraNA karato thAya tyAre ajJAna dUra thatAM jJAna pedA thatuM jAya jene samajaNanA gharamAM jIva Avyo ema kahevAya. upakArI mahApurUSo to ajJAna eTale zuM ? enuM varNana karatAM mAve che ke ajJAnaM narako ghora stamorUpa tayA mata / ajJAna meva dAridraya majJAnaM paramo ripuH // 1 || ajJAna roga saMghAto jarApya jJAna mucyate / Page 4 of 76 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAnaM vipadaH sarvA ajJAnaM maraNe matam // 2 // bhAvArtha :- (1) aMdhakAra rUpa hovAthI ajJAna e ghora naraka mAneluM che. (2) ajJAna eja dAridha che.(3) ajJAna e parama zatru che. (4) ajJAna e rogono samudAya (saMghAta) che. (5) jarA (ghaDapaNa) paNa ajJAna kahevAya che.(6) ajJAna e saghaLI vipattio che tema ja.(7) ajJAna e ja maraNa mAneluM che. II 1-2 || (1) ana e dhaira naraka maMnelA che. anAdi kALathI saMsAramAM paribhramaNa karatAM jIvo anukULa padArtho pratye gADha rAga ane pratikULa padArtho pratye gADha dveSavALA hoya che e jIvo akAma nirjarAthI karmanI sthiti ochI karI karIne aMtaH koTA koTI sAgaropamanI sthitivALA bane che chatAM paNa anukULa padArthonI AzA, ene meLavavA mATenI mahenata-bhogavavA AdinI mahanata-sAthe eno AnaMda-enI Asakti tathA e padArthonuM mamatva e jIvane bhAre karmItA nA pratApe dharmanI ArAdhanA karavA chatAM paNa e bhAvanA pariNAmo vadhatA jAya, sthira thatAM jAya enA pratApe jIva Atmika guNanI sanmukha banI zakato nathI ane eja sukhanA sAdhanonI mamatva budhdhi sthira karIne AtmAne moha rAjAnA aMdhakAramAM sthira banAvato jAya che ane saMkhyAtA asaMkhyAtA athavA anaMtA bhavo sudhInAM duHkhanA anubaMdho pedA karAvavAmAM sahAyabhUta thAya che. mATe e ajJAnane ghora naraka rUpe kaheluM che. (2) anlR eja taMridha che. ajJAna eja dAridha che kAraNake ajJAnI jIva anukULa padArthone meLavavA-bhogavavA-sAcavavA-TakAvavA-vadhAravA mATe jyAM jyAM bhaTake che ane khAdhA vinAno-pIdhA vinAno, bhUkhyo, tarasyo eja padArtho mATe aneka prakAranAM kaSTo veThe che tema ja pApanA udayathI je kaSTo-duHkho Ave to te dUra karavA mATe rADo pADe-rUve-kyAre duHkho jaze ema vAraMvAra dIna banIne duHkha kADhavA prayatno karyA kare eja jIvanuM moTAmAM moTuM dAridha kahevAya che. eTale ke jIvone anukULa padArthonI lInatA ane pratikULa padArthonI dInatA eja moTAmAM moTuM dAridha kaheluM che ke jethI jIva sAcA sukhanI sanmukha thai zakato nathI AthI e ajJAnane ja dAridha rUpe kaheluM che. (3) ana eja parama za che. sAmAnya rIte je potAnuM bagADe potAne nukzAna kare ane duHkhamAM nAMkhe ene jJAnIoe zatru kahelA che ema duniyAnA jIvo mAne che. Atmika guNonI sanmukha na thavA devAmAM ane saMsAranuM paribhramaNa cAlu rAkhavAmAM jIvane jo sahAyabhUta thatuM hoya to ajJAna ja kaheluM che. je ajJAna jIvane akAma nirjarAthI manuSya janma apAvI deva-gurU-dharmanI ArAdhanA karAve-tapa karAve-vrata-niyama-paccakkhANa paNa sArI rIte karAve ane AgaLa vadhIne niraticAra paNe ArAdhanAnI kriyAo jIvane karavAmAM sahAyabhUta thAya paNa jJAnIo kahe che ke a ArAdhanA bahu bahu to puNya baMdhAve. ekavAra deva bhavanA sukhonI sAmagrI prApta karAve (apAve) paNa janma maraNanI paraMparA nAza karavAmAM, ochI karavAmAM e kriyAo sahAyabhUta thatI nathI. AthI e ajJAna parama zatrurUpe gaNAya che. Page 5 of 76 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) anna e raeNgane dAghasa che. ajJAnathI prerAyelo jIva, koipaNa eka anukULa padArthanI icchA kare ke enI sAthe ekanI saLatA thAya te agAu anya (bIjA) seMkaDo padArthonI AzAo, icchAo jIvane pedA thatI ja jAya che. eja jJAnIoe rogono saMghAta kahelo che kAraNake mohanA udayane AdhIna thayelo jIva zarIra-dhana ane kuTuMbonI sukhAkArI icchA che. e icchA eja AtmAno roga gaNAya che ane emAMthI bIjI sekaDo icchA pedA thayA ja kare ene ja rogono saMghAta kahelo che. kAraNake icchA mohanA udayathI thAya che ane e icchAone AdhIna thavuM eja ajJAna kahevAya che. (5) jaraM (ghaDapaNa) paNa ana kahevaMya che. jarA (ghaDapaNa) paNa ajJAna kahevAya che kAraNa ke sAmAnya rIte manuSyanuM zarIra saDana-pavana-galanA svabhAvavALuM hoya che AthI nAnuM bALaka potAnA zarIrathI azuci padArthone viSe rame-hAtha nAMkhe-paga bagADe ityAdi kriyA kare e jema ajJAna kahevAya che. ema jarApaNAmAM rahelo mANasa paNa jema jema uMmara thAya tema tema e jIvonI buddhi eTalI kAma karatI na hovAthI-yAda zakti ghaTI gayelI hovAthI huM zuM karuM chuM enI emane khabara paDatI nathI. mATe nAnA bALakanI jema jarA eTale ghaDapaNa kaheluM che. AthI jarA avasthAne ajJAna avasthA kahevAya che. (6) anane ja daghaLI vipaeiM kahelI che. ajJAnane ja saghaLo vipattio kahelI che kAraNake jIvonA rAgAdi pariNAmanI puSTi ajJAnathI ja thAya che. AthI anukULa padArthono rAga ane pratikULa padArthono dveSa e pariNAma jJAnAvaraNIya karmothI poSAto jAya che ane e pariNAmane puSTa karI karIne jIvana jIvavuM eja jJAnIoe vipatti rUpe kahelI che. (7) sarve ana e maraNa maMnelA che. ajJAna e maraNa mAneluM che kAraNa ke aneka prakAranA rAgAdi pariNAmamAM gherAyelo jIva TenzanavALA svabhAvavALo bane che. jyAre juo tyAre e AtmA TenzanamAM ja rahelo hoya che, koinI sAthe bolavAnuM game nahi, khAvAnuM game nahi, vAto cIto karavAnuM game nahi, je vicAramAM rahyo hoya te vicAramAMne vicAramAM kALa pasAra karato hoya eja ajJAna kahevAya che. AthI AvI rIte jIvatA manuSyone maravAnA vAMke jIve che ema kahevAya che. AthI ajJAnane maraNa mAneluM che. AvA AvA upanAmothI oLakhAtuM ajJAna e krodhAdi sarva pApo karatAM paNa kaniSTa eTale bhayaMkara pApa kaheluM che ane hitAhitanuM bhAna nahi thavA denArI vastu che. du:kha ane doSa mAtranuM kAraNa zuM? Aja hetuthI upakArIoe du:kha ane doSa mAtranA kAraNa tarIke ajJAnane varNavyuM che. upakArI mahApuruSo mAne che ke ajJAna-meva sarveSAM rAgAdInAM pravartakamAM Page 6 of 76 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svakArye bhoga tRSNADapi yato : jJAna apekSate || 1 || yA: kazcideva maryeSu nirvANa ca vibhUtayaH | ajJAne naiva tA: sarvA hatA: sanmArga rodhinA || 2 ||. yAH kAzcidayavasthA hyu- yazcionmArga pravRttayaH | yasyAsamaMjase kiMci dajJAna tatra kAraNam II 3 || etadhdhi sarva duHkhAnAM kAraNe varNita budhai: | udvega sAgare ghore haThAdatata pravartakam || 4 || ajJAna meva sarveSAM hiMsAdInAM pravartakam | bhAvArtha :- rAga Adi saghaLAya doSonuM pravartaka ajJAna ja che kAraNake bhoga tuSNA paNa potAnA kAryamAM ajJAnanI apekSA rAkhe che. manuSyomAM ane nirvANamAM je koi vibhUtio che te saghaLAnuM haraNa, sanmArgano rodha karanAra ajJAne kareluM che. A saMsAramAM je koi vilakSaNa avasthAo banI rahI che, je koi unmArganI pravRttio cAlI rahI che ane je kAMi ayogya thai raheluM che temAM kAraNa ajJAna che. paMDita purUSoe sarva du:khonA kAraNa tarIke ajJAnane ja varNaveluM che. ajJAna ghora uga sAgaramAM haThathI pravRtti karAvanAra che. hiMsAdi saghaLA pApomAM pravRtti karAvanAra ajJAna ja che. || 1-2-3-4 || (1) rAga Adi saghaLAya doSonuM pravartaka ajJAna ja che. anAdi kALathI jagatane viSe paribhramaNa karatAM jIvo sukhane irache che koi jIva du:khane icchato nathI paNa e sukha je joie che te kyAM che ? ane kevI rIte maLe che ? enI ene khabara na hovAthI e jIvo sukha mATe bhaTakyA kare che ane vAstavika rItie jemAM je du:kha nathI e padArtho jarUra sukha Apaze AvI buddhithI du:kha vekyA kare che. jJAnI bhagavaMto kahe che ke jagatanA saghaLAya jIvo je sukhane icche che e sukha evA prakAranuM icche che ke je sukhamAM du:khano leza paNa na hoya eTale du:khanA leza vinAnuM, AvyA pachI kadI nAza na pAme evuM icche che ane paripUrNa = adhurA sukhane icchatA nathI AvuM sukha meLavavA mATe jyAM jyAM je je gatine viSe je padArtho anukULa lAge emAM evA sukhanI kalpanAo karI karIne e jIvo e padArtho pratye rAga karIne jIvana jIvatA jAya che ane du:khanI paraMparA vadhAratA jAya che. sAmAnya rIte anukULa padArtho puNyanA udayathI ja maLe che te puNya hoya tyAM sudhI ja rahe che, jIvatA paNa puNya pUrNa thAya to te cAlyA jAya che, nAza pAmI jAya che athavA koi lai jAya che paNa kAyama TakatA. nathI. kadAca koinuM puNya sAruM hoya to te padArtho pote jIve tyAM sudhI paNa rahI zake che paNa aMte to te padArthone mukIne potAnuM AyuSya pUrNa thaye javuM paDe che te vakhate te padArtho sAthe AvatA nathI mATe kAyama TakatA nathI. e anukULa padArthomAM je sukha hoya che te paNa aneka prakAranA duHkhathI bharapura hoya che kAraNa ke e padArtho meLavavAmAM du:kha-bhogavavAmAM paNa du:kha-sAcavavAmAM du:kha-TakAvavAmAM du:kha-na cAlyA jAya enI kALajI rAkhavAmAM duHkha ane jAya to rovAmAM du:kha tathA chelle mukIne javAmAM paNa duHkha che AthI jJAnIo kahe che ke e anukULa padArthomAM sukha nathI paNa sukhAbhAsa che. temaja te padArtho eTale anukULa padArtho puNyanA udayathI male che te paripUrNa hotA ja nathI sadA mATe adhurAne adhurA ja hoya che kAraNa ke e padArthanI sAthe bIjA aneka padArthonI irachAo thayA ja kare che AthI anukULa padArthonuM sukha ekAMte sukharUpa nathI ja paNa du:kharUpa ja che chatAM paNa jIvane je prakAranuM sukha joie che te malatuM nathI mATe AvA anukuLa padArthomAM sukhanI kalpanA karI karIne aneka prakAranA dukhonI paraMparA pedA karyA ja kare che. eja Page 7 of 76 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanuM kAramuM ajJAna kahevAya che ane e ajJAnanA pratApe AtmAmAM rahelA rAga Adi saghaLAya doSo vadhatA jAya che. mATe rAga Adi doSonuM pravartaka kahevAya che. (2) bhoga tRSNA paNa potAnA kAryamAM ajJAnanI apekSA rAkhe che kAraNake bhoganI sAmagrI male puNyathI e bhoganI sAmagrI meLavavAnI icchA e pApanA udayathI gaNAya che chatAMya jIvone bhoganI sAmagrI jema jema malatI jAya tema tema tenI tRSNA aMtaramAM rahyA ja kare che. mATe jJAnI bhagavaMto e bhoganI sAmagrIne tRSNAnA kAraNe ajJAna rUpe kahe che. (3) manuSyapaNAmAM je vibhUtio hoya che te paNa ajJAnI jIvone prApta thatI nathI e vibhUtio jJAnIone ja prApta thAya che mATe ajJAnane manuSyapaNAnI vibhUtionuM haraNa karanArUM eTale vibhUtio prApta na thAya enI kALajI rAkhanArUM ajJAna kaheluM che. te A rIte manuSyapaNAnI-cakravartipaNAnI RRdhdhi-rAjA sAhebanI RRdhdhi-sajjanatAnA guNonI Rdhdhi-sArUM kuLa-sArI jAti-paMcendriyanI pUrNatA-lAMbu AyuSya-nirogI zarIra ityAdi manuSyapaNAnI e vibhUtio ajJAnI jIvone prApta thatI nathI. kAraNake e Rddhio eTale vibhUtio samakItI jIvone sarvaviratipaNAne prApta karelA jIvone-devagatimAMthI manuSyapaNAmAM Ave e jIvone prApta thAya che mATe ajJAna e manuSyapaNAnI vibhUtione haraNa karanArUM kaheluM che. (4) nirvANamAM eTale mokSa prApta karavAmAM sahAyabhUta thanArI vibhUtione paNa ajJAna haraNa kare che. te A rIte anukULa padArthono gADharAga ane pratikULa padArthono gADha dveSa je mohanIya karmanA udayavALI graMthI kahevAya che. e graMthIne, jIva graMthI deze Ave to paNa A ajJAna ene oLakhavA deto nathI. uparathI e ajJAna e rAgAdi pariNAmane puSTa karavAnuM kArya-majabuta banAvavAnuM kAma kare che ane jIva jyAM sudhI potAnI graMthIne oLakhavAnI icchA na kare tyAM sudhI e rAgAdi pariNAme AtmAnuM keTaluM nukzAna karyuM che e khabara paDatI nathI ane e khabara na paDatA jIva nukzAnathI bacavAno prayatna paNa karato nathI ane e prayatna na thatAM jIva Atmika guNanI sanmukha thai zakato nathI. eTale ke samajaNanA gharamAM AvI zakato nathI ane jyAM sudhI samajaNanA gharamAM jIva na Ave tyAM sudhI pApanI pAparUpe mAnyatA pedA karI zakato nathI eTale ke sAmAnya rIte jIva pApane pApa mAne che paNa potAnA svArtha sAdhavA-svArtha poSavA mATe jarUra paDe eTalA puratuM pApane pApa mAne che paNa jJAnInI AjJA mujaba jJAnI bhagavaMtoe je pramANe pApane pApa kahyuM che te rIte e ajJAna mAnavA detuM nathI AthI e jIvo anukULa padArtho mATe tIvrabhAve pApa karavAno pariNAma nAza karatA nathI eTale aMze bhavano rAga paNa ghaTADatA nathI ane AthI ucita vyavahAranuM pAlana enA jIvanamAM dAkhala thatuM nathI. A badhI AtmAnI saMpattio kahevAya che e saMpattinuM haraNa karanAra A ajJAna ja kahevAya che. A badhA kAraNothI jJAnI bhagavaMto kahe che ke rAga Adi doSonI vRdhdhi ajJAnane AbhArI che. bhoga tRSNA paNa ajJAnI AtmAne ja satAve che. saghaLIja sukha / saMpattiono saMhAra karanAruM ajJAna ja che. kAraNake te AtmAne sanmArgamAM pravRtti karatA aTakAvanArUM che. saghaLI ja avyavasthAonuM, saghaLI unmArga pravRttionuM ane koipaNa aNa chAjatA banAvanuM kAraNa eka ajJAna ja che. hiMsA Adi pApanA sthAnomAM pravRtti karAvanAruM paNa ajJAna ja che. eja kAraNe upakArIone pharamAvavuM paDe che ke Page 8 of 76 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ajJAna sarva duHkhonuM ane sarva doSonuM kAraNa che tathA AtmAne bhayaMkara udvega sAgaranI aMdara DubAvavAnuM kArya ajJAna haTha pUrvaka kare che. ajJAnano vipAka kevo hoya che e jaNAve che. eja hetuthI ajJAnano vipAka ghaNoja kAramo che ema upakArIo varNave che. upakArIo kramAve che. ke ajJAnanA yoge AtmAo kAryakArya na jAnanti gamyA gamya ca tatvataH | bhakSyA bhakSya na budhyanta peyApeyaM ca sarvathA | 1 || anDA iva kumArgeNa pravartatte tataH param || tato nibadhya dhorANi kaNya kRta zambalA: || 2 || - bhavamArge niranta patra paryaTatti suduHkhitAH | bhAvArtha :- tatvathI kArya-akAryane ane gamya-agamyane jANatA nathI. bhakSya-abhakSyane ane peya-apeyane sarvathA jANatA nathI, te kAraNathI ajJAna vaza AtmAo adhUnI mAphTa kumArge karIne pravRtti kare che ane e kumArge pravRtti karavAnA kAraNathI paralokanuM bhAthuM nahi karI zakanArA te ghora karmono baMdha karIne atizaya du:khI thayA thakA aMta vinAnA A bhavamArgamAM paryaTana karyA kare che. ajJAnano AvI jAtino vipAka ocho kAramo na ja gaNAya ajJAna AtmAne aMdha banAvI de che. ajJAnathI aMdha banelo AtmA nathI jANI zakato kArya ke akArya-nathI jANI zakato gamya ke agamya-nathI jANI zakato bhakSya ke abhakSya ane nathI jANI zakato peya ke apeya. kArya ane akArya-gamya ane agamya-bhakSya ke abhakSya tathA peya ane apeyane nahi jANanAro AtmA unmArge pravRtti kare e sahaja che. unmArge AthaDato AtmA paralokanI sAdhanA na karI zake ane ghora karmono baMdha karI A anAdi anaMta saMsAramAM potAnuM kAramuM paribhramaNa vadhAre emAM kazuM ja Azcarya nathI. ajJAnanA AvA vipAkane jANyA pachI paNa jeo na cete teono A saMsAramAMthI kadI ja aMta Avato nathI. uttarAdhyayana sUtrane viSe paNa kahyuM che ke ajJAna khaluM kaSTa krodhAdibhyoDapi sarva pApebhyaH | artha hitamahitaM vA na vetti kenADakavRtto lokaH || 1 || bhAvArtha :- krodhAdi kaSAyo karatAM paNa tathA sarva pApo karatAM paNa kaSTadAyaka ajJAna kaheluM che kAraNake ajJAnathI AvRtta thayelA-vIMTAyelA loko (eTale jagata) potAnA hita ahitane jANatA nathI. || 1 || jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama bhAvathI AtmAmAM je jJAnano kSayopazamabhAva pedA thAya che e mithyAtva mohanIya karmanA udayathI ajJAna rUpe kahevAya che. e ajJAnano kSayopazama bhAva jaghanyathI akSaranA anaMtamAM bhAga jeTalo hoya che ane utkRSTathI sADA nava pUrva sudhInAM jJAna sudhI kahelo che. kAraNa ke abhavya-durbhavya-bhArekarmI-durlabhabodhi jIvo graMthI deze AvI sADA nava pUrva sudhI jJAna bhaNI zake che mATe eTaluM kahevAya che. ane e sADAnava pUrva sudhInuM jJAna bhaNe chatAM potAnA AtmAnI hita pravRtti zemAM ane ahita pravRtti zemAM e jJAna e jIvone prApta thai zakatuM ja nathI. niraticAra cAritranuM pAlana pUrvakroDa varSa sudhI pALe eTale ATha varSe saMyama lai niraticArapaNe pAlana kare chatAM mAruM hita sarvaviratinI pravRttimAM che. Page 9 of 76 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema jANatA nathI. eTale ja e pAlana paNa ajJAna rUpe ja kahevAya che. A rIte jagatanA jIvo ajJAnathI AvRtta thai saMsAranuM paribhramaNa karatA ja jAya che. evI ja rIte ajJAna doSa keTaluM nukzAna kare che e batAve che. navi tuM karei agaNi na iva visaM na iva kiha sapAi ! je kuNai mahAdosa tIvra jIvassa micchai || 1 ||. bhAvArtha :- AtmAne mahAdoSa rUpe jeTaluM agni nukzAna nathI karatuM, jeTaluM viSa eTale jhera nukzAna nathI karatuM jeTaluM nukzAna kALo sarpa nathI karato enA karatAM mahAdoSa eTale bhayaMkara doSa ajJAna kare che mATe jIvanuM tIvra mithyAtva eTale tIvra mithyAtvano udaya eja jIvanuM ajJAna kahevAya che. | 1 || (1) agni jIvane kadAca bALI nAMkhe to A bhavamAM bALIne bhasmIbhUta karI nAMkhe eTale eka ja bhava bALe che jyAre tIvra mithyAtvano udaya anaMtA bhavo sudhI janma-maraNanI paraMparAmAM du:kha du:kha ane du:kha ApIne bALyA ja kare che. mATe jJAnIoe agni karatAM aMjJAnane bhayaMkara kaheluM che (2) viSa :- koi jIva duHkhathI kaMTALIne kadAca jhera khAya to maraNa prApta thAya, eka bhavanuM maraNa thAya. jyAre ajJAna eTale tIvra mithyAtvano udaya jIvone anukULa padArthomAM rAga karAvI emAM otaprota banAvI eja sarvasva prakAranuM sukha che evI buddhi pedA karAvI saMkhyAtA-asaMkhyAtA-anaMtA janmo sudhI maraNa karAvI karAvIne mArI nAMkhanAruM che. AvI buddhi pedA na thavA dai saMsAramAM paribhramaNa karAvanArUM che. mATe viSa karatAM ajJAna-eTale tIvra mithyAtvano udaya mahAdoSa rUpe kahelo che. (3) kALo sarpa :- jagatane viSe sAmAnyathI sApa eka sthAnethI bIjA sthAne jato hoya to te herAna ke nukzAna karato nathI ene chaMcheDavAmAM Ave-pajavavAmAM Ave-herAna karavAmAM Ave to e sApa e jIvane mAryA vagara raheto nathI. eTale ke sAmAnyathI sApanI jAtino svabhAva A rIte ja hoya che emAM e sApanI dADhamAM je jhera hoya che enAthI jene Dase te mare paNa kharo athavA na paNa mare jyAre kALo sarpa enI dADhamAM eTaluM bhayaMkara jhera hoya che ke e jene DaMsa e jIvane tyAMne tyAM enuM jhera caDhatA e jIva tarata ja maraNa pAme che. to e kALo sarpa bahu bahu to jIvane DaMkha mArIne eka bhava bagADe jyAre ajJAna rUvI tIvra mithyAtva jIvane saMkhyAnA asaMkhyAtA athavA anaMtA bhavo sudhI mAre che. eTale ke janma maraNa karAvyA kare che. AthI jJAnI bhagavaMto ene mahAdoSa rUpe kahe che. AthI ja mahApurUSo kahe che ke ajJAnane dUra karIne jIvo upazama zreNi prApta karI agyAramAM guNasthAnaka sudhI pahoMce-votarAga dazAno anubhava kare chatAM paNa patana pAmIne pahelA guNasthAnake mithyAtvanA udayathI tIvra anubaMdha bAMdhI ajJAnane paravaza banI saMkhyAtA bhavo-asaMkhyAtA bhavo ke anaMtA bhavo sudhI paribhramaNa karavA cAlyA jAya che. AvA vItarAga dazAno anubhava karI nigodamAM vartamAnamAM rahelA jIvo anaMtA che. evI ja rIte je jIvo jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazama bhAvathI caudapUrvanuM jJAna bhaNe-zrutakevalI bane ane sAthe mohanIya karmano kSayopazama bhAva prApta karI chaThThA sAtamA guNasthAnake varSo sudhI rahe eTale hajAro varSo sudhI rahe ane koi nikAcIta karmanA udayathI pramAdane AdhIna thai-patana pAmI- caudapUrvanuM jJAna bhUlI mithyAtvane pAmIne-ghora karmono anubaMdha bAMdhIne sUkSma nigodamAM paNa jAya che. evA sUkSma nigodamAM vartamAnamAM jIvo anaMtA rahelA che. evA sUkSma nigodamAM vartamAnamAM jIvo anaMtA rahelA che. A ajJAna jIvane keTalA bhavo sudhI herAna kare che e AnA uparathI Page 10 of 76 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAravAnuM che. mATe ja jJAnI bhagavaMto e jJAnanI kiMmata ane jJAnanI mahattA mukelI che. A rItanuM raheluM ajJAna khaTake che kharuM? caudapUrva bhaNI upazama zreNi sudhI pahoMcIne/paDelA jema nigodamAM anaMtA jIvo rahelA che evI ja rIte narakamAM asaMkhyAtA jIvo rahelA che. pRthvIkAya AdimAM paNa asaMkhyAtA rahelA che AthI ajJAnane oLakhIne dUra karavAno prayatna karavo joie. AthI AgaLa vadhIne jJAnI bhagavaMto kahe che ke kaThuM karesi apadaM mesI atyaM cayasi dhammaTyA irSA na cayasi micchatta visalava jeNa vakRhisi || 1 || bhAvArtha :- koi jIva aneka prakAre kaSTa kriyA kare tathA paMcAgni sAdhanA tapazcaryAdi kare-pAMce indriyone vaza karavA sArUM indriyone dame. dharmane mATe dhana pramukhano tyAga kare eTalA sarva kAryo kare paraMtu jo eka mithyAtvane nathI choDato to tenI kriyA sarve viSanA olavA sarakhI-azakya-kadAgraha-haTharUpa jANavI. te jIva saMsAra samudramAM DUbe che kAraNake eka mithyAtva chatAM sarve kriyA saMsAranA heturUpe jANavI. ajJAnane jJAna pedA karIne nAza karAya che. jJAna kone kahevAya ? AtmAnA jJAnAdi svabhAvano je lAbha-teno je saMskAra-enuM je kAraNa e jJAna kahevAya che. eTale ke AtmAmAM anaMtajJAnAdi je rahelA che te AtmAno potAno svabhAva che. enA. sivAyanA je jJAnAdi AtmAnA vibhAva rUpe che. eTale ke jJAnAdi guNo sivAyanA je padArtho zarIra-dhana-kuTuMba ityAdi e padArtho pratye mArApaNAnI budhdhi-Asakti-rAgAdi e AtmAno potAno svabhAva nathI paNa vibhAva dazA kahevAya che. e rIte vAraMvAra vicAraNAo pedA karI karIne-e vicArone sthira karavA e AtmasvabhAva. je jJAnAdi pedA karavAmAM sahAyabhUta thAya che e svabhAvano saMskAra je draDha karavo eja vAstavika jJAna kahevAya che. eTale ke jIva anAdi kALathI saMsAramAM paribhramaNa karato karato. anaMtIvAra dharma sAmagrI saMpanna manuSya janma pAme che. e manuSya janmamAM dharmanI ArAdhanA karatAM karatAM bhagavAnanA guNonuM smaraNa karatAM-ciMtana karatAM-vicAraNA karatAM karatAM e guNo e mArA potAnA guNo che kAraNa ke bhagavAna paNa AtmA che huM paNa AtmA chuM. bhagavAne potAnA guNo purUSArtha karIne pedA karelA che. e purUSArtha emane je karyo emAM je potAnA doSo e guNone dabAvavAmAM sahAyabhUta thatAM hatA e doSone oLakhIne saMpUrNa dUra karyA tyAre temanA guNo saMpUrNa rUpe pedA thayA ema huM eja bhagavAnanA guNone jotAM jotAM mArA doSone oLakhato jAuM ane oLakhIne ene kevI rIte dUra karavA eno prayatna karato thAuM to ja huM mArA guNone pedA karI zakuM. AthI bhagavAnanA guNonuM ciMtana-manana karI e guNo pedA karavA mATe potAnA doSone oLakhIne doSone dUra karavA prayatna karyo ema huM paNa emaNe karelA prayatna mujaba doSone dUra karavA mATe prayatna karuM toja mArA guNo pedA thAya. AvI vicAraNA bhagavAna pAse karatAM-sAdhu pAse karatAM tathA ghara-ophIsamAM jyAre navarA paDIe tyAre karatAM karatAM svadoSone oLakhavAnuM eTale ke mArAmAM kayA kayA doSo che e doSonA kAraNe kayA kayA guNo pedA thatAM nathI ane e doSone dUra karatAM karatAM kayA kayA guNo pedA thAya enI vicAraNAo karIne doSone oLakhI zakti mujaba doSone dUra karavA prayatna karato jAuM A rIte doSone oLakhavAmAM ane oLakhIne dUra karavAmAM je jJAnano upayoga karavo e ja jJAnane jJAnI bhagavaMto samyagajJAna kahe che eTale ke jJAna rUpe jJAna kAma karatuM thayuM ema kahevAya che. AthI bhagavAnanuM darzana svadoSa darzana karAvanArUM ane svadoSone dUra karavA mATe preraNA ApI. Page 11 of 76 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ purUSArtha karAvanArUM hovAthI jJAnI bhagavaMtoe bhagavAnanuM darzana jJAna prAptinuM kAraNa eTale ajJAnane dUra karIne jJAnano kSayopazama bhAva pedA karAvanArUM kaheluM che. A rIte jyAre svadoSa darzananI zarUAta thAya eTale jJAnI bhagavaMto kahe cheke ajJAnanA pratApe atyAra sudhI bIjAnA doSa jovAnI vRtti hatI ane bIjAnA doSo bolavAnI vRtti hatI temaja bIjAnA guNone paNa doSa rUpe jovAnI-bolavAnI vRtti hatI te dhIme dhIme ochI thatAM thatAM nAza pAmatI jAya che. e niMdA rUpe bIjAnA doSA jovA ane bolavAno svabhAva nAza pAmato jAya tema tema svadoSa jovAno kALa vadhato jAya che. emAM anAdinA abhyAsa mujaba kadAca bIjAnA doSo dekhAi jAya to sAthe vicAra kare ke huM ajJAna hato to Avo ja hato mATe ajJAnI jIvomAM doSa na hoya to konAmAM hoya ? have huM enA karatAM jJAnI banyo e paNa jyAre mArA jevo banaze tyAre enAmAM paNa doSo nAza pAmaze ane guNa pedA thaze ! AvI vicAraNAo karIne jIva potAnA svadoSone jovAmAM-oLakhavAmAM ane oLakhIne dUra karavAno zakya eTalo prayatna karato jAya che. A rIte prayatna karavo e prayatnane jJAnI bhagavaMtoe jJAnano prayatna kahelo che. A rIte prayatna karatAM karatAM potAnA svadoSane pedA karanArUM tathA TakAvanArUM mULa kAraNa karyuM che e zodhavAno prayatna karavAnuM mana thAya. e zodhavAno vicAra karatAM karatAM ema aMtaramAM sahaja rIte khyAla Ave ke atyAra sudhI svadoSane nahi jovA devAmAM A anukULa padArthono rAga ja kAma kare che ane pratikULa padArthono dveSa ja kAma kare che ane eka bIjAnA doSone dekhADI mArA doSone guNa rUpe dekhADe che, temaja bIjAnA guNo doSa rUpe jovAmAM sahAyabhUta thAya che. AthI e sukhano rAga ghaTADavAno prayatna karato. rahyuM ane e ocho karato rahuM to mArA doSo dekhAvA mAMDe ane ene kADhavAno prayatna karavAnuM mana thAya AthI bhagavAnanuM darzana karatAM karatAM jIva anukULa padArthonI mAgaNI karato hato te baMdha karI de che ane anukULa padArtho AghA-pAchA thAya-nAza pAme athavA koi lai jAya to je ciMtAo thatI hatI to dUra thAya A rIte prayatna karato rahe ene jJAnanI pravRtti kahevAya che. A jJAnamAM AgaLa vadhatA vadhatA jIva sukha mATe tIvra bhAve pApa karato hato te baMdha thai jAya eTale aMze sukhano rAga ocho thato jAya ane AthI ucita vyavahAra pAlana karavAno kSayopazama bhAva pedA thato jAya che. eja jJAnanuM guNa prApti rUpe mAnato jAya che ane AtmA Atma kalyANanA mArge AgaLa vadhato jAya che. A rIte je jJAnanI prApti thatI. jAya tene TakAvI ajJAnane dUra karavA prayatna kare eTale jIva kalyANanA mArge AgaLa vadhI temAM sthira banI mokSa mArgamAM dAkhala thai kSayopazama bhAve dharmanI prApti karanAro bane che. jJAnaMbo kUmatAMdhakAra taraNi jJani jagallocana | jJAna nIti taraMgiNI kulagirijJana kaSAyA pahaM || jJAna nivRtti vazya maMtra mamala jJAna mana: pAvana | jJAnuM svarga gati prayANa paTahaH jJAna nidAna zriya: || bhAvArtha :- he mahAnubhAva ! kumata rUpI aMdhakArano nAza karavAmAM jJAna sUrya samAna che. jJAnA jagatanA netra samAna che. jJAna nItirUpa nadIne nIkaLavAmAM mahAna parvata samAna che. jJAna kaSAyono nAza karanAra che. jJAna muktine vaza karavAmAM nirmaLa maMtra samAna che. jJAna manane pavitra karanAra che. jJAna svargagatimAM prayANa karavAmAM Dhola samAna che. jJAna mukti rUpI lakSmInuM nidAna kAraNa che. jJAna karmarUpI parvatane chedavAmAM vaja samAna che. jJAna prANiyonA zreSTha bhUSaNa samAna che. jJAna jIvone uttama dhana samAna che. jJAna jagatane viSe dIpaka samAna che. jJAna tatva ane atatvanA bhedane jaNAvanAra che. vadhAre zuM kahevuM Page 12 of 76 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ? jJAna lokAlokanA padArthane spaSTa dekhADavAmAM akhaMDa advitIya parama avinAzI jyoti samAna che. jJAna samAna bIjI koipaNa vastu AtmAne prakAzita karanAra nathI mATe jIvoe satyajJAna meLavavA prayatna karavo ke jethI jaldIthI saMsArano aMta Ave. jJAna vagara A kSetramAM eTale saMsAra rUpI kSetramAM bhaTakavAnuM thAya che. mATe jJAnathI ja mokSa maLe che ane te jJAna sidhdhAMtanA ArAdhanathI eTale ke bhagavAnanI AjJA mujaba sidhdhAMta pratye bahumAna-AdarabhAva karI enI ArAdhanA karavAmAM Ave toja prApta thAya che. jJAna sAMbhaLavuM, te jJAna upara vizvAsa rAkhavo, jJAna bhaNavuM, bIjAne jJAna bhaNAvavuM, jJAna bhaNanAra tathA bhaNAvanAranI sevA cAkarI karavI mATe jJAnI bhagavaMtoe kahyu cheke roja ekanuM eka pada-gAthA gokhavAthI cha mAsa sudhI gokhavA chatAM na AvaDe to paNa kaMTALA vagara roja gokhavuM ane cha mahine eka gAthA AvaDe to paNa jJAna bhaNavAthI jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama bhAva pedA thAya che ane jJAna bhaNavAno prayatna ja na kare to jJAnAvaraNIya karma gADha baMdhAya che. mATe jJAnI bhagavaMtoe kahyuM che ke ajJAnane dUra karavAno prayatna karI jJAna prApta karavA mATe prayatna karavo ja joie. mahAnizitha sUtramAM kahyuM che ke bArasa vihaMmi vi tave avyaMtara bAhire kusala diDhe / navi asthi navi ahohi sajjhAya samaM tavo kamma || 1 || bhAvArtha :- sarvajJa bhagavAne kahelA atyaMtara ane bAhya evA bAra prakAranA tapamAM svAdhyAya jevuM (jJAna jevuM) tapakarma koi che nahi temaja thaze paNa nahi. II 1 II maNavayaNa kAya gutto nANAvaraNaM ca khavai aNu samaya / sajjhAe vaeto khaNe khaNe jAi veragga || 2 || bhAvArtha :- svAdhyAyamAM eTale jJAnamAM vartato mANasa mana-vacana-kAyAnI guptie karIne prati samaye jJAnAvaraNIya karmano kSaya kare che tene kSaNe kSaNe vairAgya prApta thAya che. II 2 || igaduti mAsakhavaNaM saMvattharamavi aNasiu hujjA I sajjhAya jhANa rahIo ego vAsaphLa pina labhijjA || 3 || bhAvArtha :- eka mAsa-be mAsa ke traNa mAsakSamaNa kare athavA eka varSa sudhI anazana upavAsa kare paNa jo svAdhyAya (jJAna) dhyAna rahita hoya to eka upavAsanuM phLa paNa meLavato nathI. II 3 II uggama uppAya esaNAhiM saDhuM ca niccuM bhujaMto / jai tiviheNA utto aNu samaya bhavijja sajjhAe I // 4 // tA taM goyama egagga mANasa nevarDa vamiuM sakkA | saMvatjhara khavaNeNa vi jesa tahiM nijjarA chaMtA | // 5 // bhAvArtha :- udgama utpAda ane eSaNAnA doSa vinAnA zudhdha AhArane dararoja bhogavato chato paNa jo te prati samaye trividha yoga vaDe svAdhyAyamAM (jJAnamAM) tatpara hoya to he gautama ! te ekAgra manavALAne sAMvatsarika tapa vaDe karIne paNa upamA ApI zakIe nahi. arthAt tenI sAthe paNa sarakhAvI-zakIe nahi kAraNake sAMvatsarika upavAsa karatAM tene anaMta guNI nirjarA thAya che. svAdhyAyaH paMcadhA prokto mahatI nirjarA karaH / topUrtiranena syAt sarvotkRSTastato DarhatA II 1 || Page 13 of 76 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha :- svAdhyAyanA pAca prakAra che. te karmanI nirjarA karanArA che. enA vaDe tapanI pUrNatA thAya che. mATe ja arihaMte te svAdhyAya tapane sarvotkRSTa tapa kahelo che. A rIte jJAnanI mahattA samajIne ajJAnane dUra karavA prayatna karI jJAna meLavavAno purUSArtha karo. AthI ajJAna, jJAnathI pedA thatI lakSmI eTale guNono nAza karavAmAM sahAyabhUta thAya che ema kahela che. ajJAnI mANaso ajJAnanA pratApe zuM zuM mAne ane kevI rIte jIve che e jaNAve che. (1) jema koi ajJAnI manuSya koDIne mATe koTIne hAre che. (2) sUtrane mATe veDurya maNine daLI nAMkhe che. (3) lokhaMDane mATe bhara samudrane viSe nAvane bhAMge che. (4) rakSAne (rakhIyA) mATe jAtivaMta caMdanane bALI nAMkhe che. (5) kodarAne mATe kapuravRkSane mULamAMthI chedI nAMkhe che. (6) tevI ja rIte ajJAnI bhArekarmI jIva ciMtAmaNine kAMkarA paNe gaNe che. (7) kalpavRkSane keraDApaNe gaNIne. (8) amRtane-kAlakUTa viSe paNe gaNIne. (9) gAyanA ghIne-chAzapaNe gaNIne. (10) dUdhane-telapaNe gaNIne. (11) sUrya-rAhupaNe gaNIne. (12) garUDane sapaNe gaNIne. (13) haMsane kAgaDApaNe gaNIne. (14) mahAna hastIne-DukkarapaNe gaNIne. (15) zukla pakSane-kRSNapakSapaNe gaNIne. (16) mukuTane mastaka baMdhanapaNe gaNIne. (17) snigdhane-lUkhApaNe gaNIne. (18) sArane asArapaNe gaNIne. (19) rAjAne raMkapaNe gaNIne. (20) zrI jinezvaranI AjJAne karka vacana vaDe gaNIne. (21) dharmanA sAdhana bhUta-mahAmahenate prApta thayela manuSya janmane dharmakaraNI sivAya phogaTa gumAvI de che. tevA jIvo saMsAranA pArane koipaNa prakAre pAmI zakatA nathI. ajJAnI jIvo mATe maLelI indriyonuM La jaNAve che. rAjya bhoga-viSaya bhoganI tRSAvALo jIva rIdradhyAnAdithI pIDA pAmI narakane viSe jAya che. jAtimadathI madonmatta thayelA jIvo marIne kRmi jAtine viSe utpanna thAya che. kuLano mada karavAthI zIyALapaNe utpanna thAya che. rUpano mada karavAthI UMTa Adi yonimAM utpanna thAya che. baLano mada karavAthI marIne pataMgIyA thAya che. buddhino mada karavAthI marIne kukaDA thAya che. Page 14 of 76 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ridhdhino mada karavAthI marIne kUtarA thAya che. saubhAgyano mada karavAthI marIne sarpa, kAgaDA vagere thAya che. jJAnano mada karavAthI marIne baLada thAya che. krodha karanArA marIne agnine viSe utpanna thAya che. mAyA karanArA marIne bagalApaNe utpanna thAya che. lobhI mANaso marIne uMdaraDA thAya che. manadaMDathI mananA atyaMta duSTa pariNAmavALo jIva marIne taMdulIyA macchu paNe utpanna thAya che. vacananA daMDathI popaTa, sArikA, tetara vagere thai baMdhanamA paDe che. kAyadaMDathI kura moTA moTA mAchalA ane bilADA thAya che. ane nAnA prakAranA eTale aneka prakAranA karmo karI narake jAya che. sparzendriyanA lolupI jIvo marIne vanane viSe bhuMDapaNe utpanna thAya che. rasanendriyanA lolupI jIvo marIne vAgha thAya che. ghrANendriyanA lolupI jIvo marIne sarpa thAya che. cakSurIndriyanA lolupI jIvo marIne pataMgiyA thAya che. zrotrendriyanA lolupI jIvo marIne mRgalApaNe utpanna thAya che. te te indriyonAM doSothI pharIne paNa nAza pAmI saMsAramAM rajhaLe che. A rIte jIvo ajJAnathI saMsAramAM rakhaDe che. jIvone pahelA-bIjA-trIjA guNasthAnaka sudhI ajJAna rahe che. bIjA guNasthAnake upazama samakItathI paDIne jIvo Ave che ane bIjethI avazya pahelA guNasthAnake jIvo jatAM hoya che AthI mithyAtvanI sanmukhapaNuM bIje raheluM hovAthI jIvone eTale bIje rahelA jIvone ajJAna kahevAya che. cothA guNasthAnakamAM rahelA kSayopazama samakItI jIvone mizra mohanIya karmano udaya thAya tyAre jIvo trIjA guNasthAnakane pAme che. e trIjA guNasthAnakamAM rahelA jIvo jo cothA guNasthAnakanI sanmukha rUpe rahelA hoya to e jIvone trIjA guNasthAnake jJAna gaNAya che ane trIjA guNasthAnakamAM rahelA jIvo jo pahelA guNasthAnakanI sanmukha rahelA hoya to e jIvone trIjA guNasthAnake ajJAna hoya che eTale e jIvonuM jJAna ajJAna rUpe gaNAya che. AvA jIvo trIjA guNasthAnakathI niyamA pahelA guNasthAnakane pAme che. pahelA guNasthAnake mithyAtvanA udaya sAthe ajJAna hoya che. bIjA guNasthAnake mithyAtvanA udaya vagara samakItanA AsvAda pUrvakanuM ajJAna hoya che. trIjA guNasthAnake zrI jinadharma pratye eka aMtarmuhUrta sudhI rAgano pariNAma hoto nathI temaja dveSano paNa pariNAma hoto nathI bAkI bIjA padArtho pratye rAgadveSa hoya che. e rUpe ajJAna hoya che. bIjA guNasthAnake ajJAna utkRSTathI cha AvalikA kALa sudhI ja hAya che. trIjA guNasthAnake eka aMtarmuhUrta sudhI ajJAna hoya che. AthI traNa guNasthAnakomAM ajJAna kahevAya che. jJAnI bhagavaMto kahe cheke guNone pedA karavAnA purUSArthane badale doSone nAza karavAno prayatna karavo eja guNone pedA karavAnuM mukhya kAraNa che. doSone kADhavAnA prayatna vagara guNo meLavavAno prayatna kare to jIvo eno abhyAsa karatA karatA kSamA Adi guNone pedA karaze, apramattabhAve e guNone niraticArapaNe pAlana karatA karatA TakAvavAno prayatna karaze, e mATe je kriyAo karavI paDe te kriyAo paNa karaze paNa doSone dUra karavAno hetu na hovAthI e guNonI prApti e guNone TakAvavAno badho ja prayatna Page 15 of 76 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSphaLa jAya che ane AtmA saMsAranI aMdara rakhaDapaTTI karyA ja kare che. jJAnAvaraNIya karmanA udayamAM jIvone ajJAna je raheluM che temAM kevalajJAnAvaraNIya karmanA pudgalono udaya dareka AtmAone sarvaghAtI raseja udayamAM hoya che eka AtmAnA asaMkhyAtA Atmapradezo hoya che temAM madhyamAM rahelA ATha Atmapradezo eka eka AkAza pradeza upara eka ema ATha AkAzapradezamAM ATha ja Atmapradezo rahelA hoya che ke je sadA mATe dareka jIvonA e ATheya Atmapradezo kevalajJAnathI saMpUrNa svaccha hoya che e pradezo upara ekapaNa karmanuM pudgala coMTelu ke vaLageluM hotu nathI AthI e dareka AtmAonA e ATheya pradezo sidhdha paramAtmA jevA saMpUrNa svaccha hoya che. AthI e ATha pradezane ATha rUcaka pradeza kahevAya che. e sivAyanA bAkInA asaMkhyAtA Atmapradezo upara kevalajJAnane AvaraNa karanArA pudgalo sarvaghAtI raseja udayamAM rahelA hoya che jyAre bAkInA cAra jJAna (matijJAna-zrutajJAna-avadhijJAna ane manaH paryavajJAna) nA pudgalo baMdhAya sarvaghAtI rase ane udayamAM jIvone dezaghAti rasa rUpe Ave che. (pedA thAya che) mATe jJAna kSayopazama bhAve pedA thAya che temAM dezaghAtI adhika rasavALA pudgalono udaya hoya tyAre e jJAna ajJAna rUpe kAma kare che ane jyAre e dezagAtI pudgalo alparasavALA udayamAM hoya che tyAre e jJAna jJAnarUpe kAma kare che paNa enAthI haMmezA kSayopazama bhAve ja jJAna pedA thAya che. kSAyika bhAve e jJAna AtmAne koi ja upayogI thatuM nathI. AthI ajJAna rUpe pariNAma pAmatA jJAnane jJAna rUpe pariNAma pamADavA mATe mithyAtva mohanIyanA rasane maMdarasavALo karI udaya bhogave eTale ke bhogavato jAya toja ajJAna jJAna rUpe thatuM jAya. A jJAnAvaraNIya karmanA udayathI ajJAna nAmano doSa kahevAya che. nidrA (2) darzanAvaraNIya karmanA udayathI eka doSa-nidrA nAmano doSa kahelo che. darzanAvaraNoya karmanI nava prakRtio karmarUpe jJAnI bhagavaMtoe kahelI che temAM traNa prakRtio (cakSu darzanAvaraNIya-acakSudarzanAvaraNIya ane avadhidarzanAvaraNIya) dezaghAtI rasavALI udaya rUpe kahelI che. A traNeya baMdhAya che sarvaghAtI rase ja paNa udayamAM Ave che dezaghAtIvALI thaine ja. jyAre dezaghAtI adhika rasa vALA pudgalo udayamAM cAlatA hoya tyAre A traNa prakRtio udayabhAva rUpe kAma kare che ane jyAre dezaghAtI alparasavALA udayamAM kAma karatA hoya tyAre jIvane A traNa prakRtiono kSayopazama bhAva pedA karavAmAM sahAyabhUta thAya che. bAkInI cha prakRtio (kevala darzanAvaraNIya ane pAMca nidrA. nidrA-pracalA-pracalApracalA-thINadhdhi ane nidrA nidrA) sarvaghAtI rase baMdhAya che ane sarvaghAtI rase ja udayamAM hoya che. kevalajJAna jyAre jIvone pedA thAya ke tarata ja kevala darzana pedA thAya ja che mATe ahIM sAmAnya upayoga rUpa darzanane rokanAra e doSa kahyo nathI paNa nidrA ne doSa rUpe kahelo che. nidrA nAmano doSa jIvone haMmezA sarvaghAtI rase ja hoya che mATe jyAre jIvo nidrAnA udayakALamAM hoya che eTale vizeSa upayoga rUpa jJAna avarAi jAya che eTale nAza pAme che e jJAnano ene kazo upayoga raheto nathI. AthI pAMce nidrAno udaya ekathI cha guNasthAnaka sudhI gaNAya che. emAM nidrA nidrA-pracalA pracalAno udaya tIvrarasa rUpe gaNAya che ane thINadhdhI nidrAno udaya tIvratama rasavALo gaNAya che. nidrA ane pracalAno udaya ekathI bAramA guNasthAnakanA upAnya samaya Page 16 of 76 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudhI kahelo che A nidrAno udaya maMdarasavALo hovAthI apramatta bhAva TakI zake che. jo A maMdarasavALA nidrAnA udayamAM jIvane AnaMda Ave e suvAnuM game, nirAMta lAge, hAzakAro thAya ane enAthI, phresa thavAya. AvI vicAraNA aMtaramAM hoya to e maMdarasavALI nidrAno udaya jIvone tIvrarase udaya pedA karAyA vagara rahetI nathI eTale tIvra rasavALI nidrA nidrAne lai Ave che mATe ja jJAnI bhagavaMtoe nidrAne doSa rUpe kahelo che. vizeSa upayoga rUpa je jJAna teno nAza karavA mATe A nidrA kAma karatI hovAthI doSa kahevAya che. jJAnI bhagavaMto kahe che ke - Atmika guNo pedA karavA - e Atmika guNone TakAvavA-emAM AgaLa vadhavA mATe vizeSa upayoga rUpa jJAna joie che. e upayogamAM jIvo hoya toja Atmika guNa pedA karavAnI draSTi pedA thAya che e pedA thayelI draSTine athavA draSTine pedA nahi thavA devAmAM AvaraNa rUpa kAma karatI hoya to A nidrAno udaya kahelo che mATe e nidrAne jJAnIo doSarUpa kahe che. A doSa evA prakArano che ke je ene vadhAravAmAM Ave to vadhe eTale nidrA vadhArI vadhe evI che ane ene jo ghaTADavAmAM Ave to nidrA ghaTe evI che. mATe jJAnI bhagavaMto kahe cheke AhAramAM jeTalA mAdaka padArthono upayoga karavAmAM Ave to nidrA vadhe che ane keTalIka vAra lukho paNa AhAra adhika levAmAM Ave to paNa nidrA vadhe che. jeTalo AhAra ocho eTalI nidrA ochI thAya che. mAdaka-padArthono jeTalo upayoga ocho lukho AhAra paNa jeTalo ocho vaparAya eTalI nidrA ghaTe che. AthI ja e nidrA nAmanA doSane dUra karavA mATe jeTalo tapa karAya eTalo tapa karavAnuM jJAnIoe vidhAna kaheluM che. AthI ja tIrthaMkara paramAtmAonA AtmAo nidrA doSane dUra karavA mATe potAnA jIvanamAM ghora tapazcaryA kare che ane chelle bhave saMyamano svIkAra karatA evo nizcaya hoya che ke jyAM sudhI kevalajJAnanI prApti na thAya tyAM sudhI jamIna upara pagavALIne eTale palAMThI vALIne besavuM nahi Avo abhigraha hoya che. AthI ja corAzI lAkha pUrva AyuSyavALA tIrthakarono saMyama paryAyano kALa eka hajAra varSa hoya che emAM vyAzI lAkha pUrva ghara saMsAramAM rahe che. chellA eka lAkha pUrva varSa AyuSyano kALa bAkI rahe tyAre saMyamano svIkAra kare che. e eka hajAra varSanA saMyama paryAyamAM nidrAno kALa gaNo to mAtra ahorAtri eTale cAvIza kalAkanI eTale ke eka hajAra varasa sudhI ubhA ubhA rahIne gAme gAma vicaratA vicaratA. ubhA rahevAmAM je vacamAM vacamAM jhokuM AvI jAya evo jhokAno kALa bhego karIe tyAre covIsa kalAkanI nidrA thAya. pAMca bharata ane pAMca eravata kSetramAM chellA tIrthakaro avasarapINImAM thAya teono sADA bAra varasa sudhIno saMyama paryAya hoya che e saMyama paryAyamAM mAtra aDatAlIza miniTanI nidrA hoya che eTale sADA bAra varasamAM vacamAM vacamAM je jhokAno kALa thAya e bhego karIe to mAtra aDatAlIza miniTa jeTalo thAya che sAthe ghora tapazcaryA to hoya ja. AthI e vicAravAnuM cheke tao eTale ke tIrthaMkaranA AtmAo jANe cheke amane kevalajJAnA thavAnuM ja che. mokSe jarUra A bhavamAM ja javAnA chIe chatAMya potAnA AtmAmAM anAdikALathI jAma thai gayelA doSone kADhavA mATeno emano prayatna keTalo che e vicAro. nidrA nAmanA doSano nAza karavA mATe paNa keTaluM kaSTa veThIne purUSArtha kare che. e jIvonI apekSAe ApaNo purUSArtha keTalo ? saMghayaNa bala nathI, jJAnano kSayopazama bhAva nathI. thoDI thoDI vAre zarIra thAkI jAya, paga thAkI jAya, ityAdi aneka prakAranA du:khAvA thayA kare chatAM paNa vartamAnamAM jeTaluM jJAna vidhamAna che emAMthI jeTaluM ApaNana AvaDe Page 17 of 76 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, bhaNelA chIe, yAda rAkheluM che ene TakAvavA mATe ane e jJAnanA saMskAra majabuta ane sthira karavA mATe bIjA bhavamAM e jJAnanA saMskAra sAthe lai javA mATe ubhA ubhA uMgha na Ave, nidrA pedA na thAya e rIte svAdhyAya keTalo karIe chIe ? nidrA Ave to dUra karavA prayatna keTalo karIe chIe ? nidrAne AdhIna thaie ke nidrAne dUra karavA prayatna karIe ? AjanA kALamAM nAmanA, kIrti, pratiSThA meLavavA mATe vaijJAniko mahenata kare che je padArthamAM jazarekhA maLavAnI hoya te padArthanI vicAraNA karavAmAM chatrIza chatrIza kalAka, vhoMtera byoMtera kalAka sudhI e padArthanuM ciMtana kare che e vakhate khAvA, pIvA AdinuM kazuMja emane yAda AvatuM nathI. TAimasara pANI, khorAka mukI janArA mukI jAya ane TAima thAya tyAre pAchuM lai jAya to paNa e jovAnuM mana paNa thatuM nathI. eka nAmanA, kIrti mATe ATalI dhagasa hoya ane ApaNane mokSa mATenI enI apekSA e dhagasa keTalI ? AjanA pAMcamA ArAmAM jo ATaluM thai zakatuM hoya to doSone nAza karavAno rasa pedA thai jAya ane apramattatA Atmika guNo pedA karavAmAM ane doSone nAza karavAmAM kevI pedA thAya ? khuda tIrthaMkaranA AtmAone nidrA nAmanA doSane nAza karavA ATalo prayatna karavo paDe ane ubhA ubhA kevalajJAnanI prApti kare eTale kahyuM cheke "khaDA khaDA kevala lahyuM pUjo jAnu nareza." A bolavA chatAM ubhA ubhA dharmanA anuSThAnonuM sevana keTaluM karIe chIe e vicAro. A nidrA ane pracalA baMdhAya pahelAthI AThamA guNasthAnakanA pahelA bhAga sudhI udayamAM ane sattAmAM ekathI bAramA guNasthAnakanA upAnya samaya sudhI. nidrA nidrA, pracalA-pracalA ane thINadhdhI. A traNa baMdhAya pahelA bIjA guNasthAnake udaya ekathI cha guNasthAnaka sudhI ane sattA ekathI navamA guNasthAnakanA pahelA bhAga sudhI hoya che AthI nidrAno nAza thAya pachI ja jIvane kevalajJAna ane kevaladarzana thAya che mATe A doSane kADhavA prayatna karavo ja joie. mohanIya DarmanA agyAra doSonuM varNana (1) mithyAtva nAmanA doSanuM varNana AtmAnA anAdi sidhdha zatruomAM mithyAtva e kAramo aMdhakAra che e aMdhakAranA yoge AtmA nathI jANI zakato heya ke upAdeya, nathI jANI zakato gamya ke agamya, nathI jANI zakato peya ke apeya tathA nathI jANI zakato karaNIya ke akaraNIya. eja kAraNe e kAramA aMdhakAra rUpa mithyAtvathI vyApta banelA AtmAonI durdazAnuM varNana karatA kalikAla sarvajJa bhagavAn zrI hemacandrasUrIzvarajI mahArAjA mAve che ke mithyAtvenAlIDhA cittA nitAnta, tatvAtatva jAnate naiva jIvAH / kiM jAtyandhA: kunnacita vastu jAte ramyA ramya vyaktimassA yeyuH || 1 II bhAvArtha :- ekAnta mithyAtvathI vyApta cittavALA jIvo tatvane ane atatvane jANatA ja nathI Page 18 of 76 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNake jAyabdha AtmAo zuM koipaNa vastunA samudAyamAM A vastu suMdara che ane A vastu asuMdara che. evA vivekane pAmI zake che ? arthAta nathI ja pAmI zakatA eja rItie mithyAtvathI gherAyelA AtmAo paNa tatvAtatvano viveka nathI karI zakatA Aja hetuthI kalikAla sarvajJa bhagavAna zrI hemacandrasUrIzvarajI mahArAjA mithyAtvane parama roga tarIke parama aMdhakAra tarIke parama zatru tarIke ane parama viSa tarIke oLakhAvIne enI acikitsya dazAnuM varNana karatA kramAve che ke mithyAtva parama rogo mithyAtva parama tamaH | mithyAtva paramaM zatru 2 mithyAtva param viSam II 1 II janmajyekatra duHkhAya rogo dvAnta ripurviSam | api janma saMhaeSa mithyAtva macikisitam || 2 || bhAvArtha :- mithyAtva e parama roga che, mithyAtva e parama aMdhakAra che, mithyAtva e parama zatru che ane mithyAtva e parama viSa che. roga-aMdhakAra-zatru ane viSa e to mAtra eka janmane viSe du:khane mATe thAya che paNa mithyAtva to hajAro janmane viSe acityi che eTale eno vipAka AtmAne hajAro bhavo sudhI bhogavavo paDe che. A uparathI samajI zakAze ke- zarIramAM utpanna thato roga-draSTimAM Avato aMdhakAra sAme dekhAto zatru ane ApaNe joi zakIe chIe te viSa jeTaluM bhayaMkara nathI teTaluM bhayaMkara A mithyAtva che kAraNa ke jo rogAdi du:kha Ape to mAtra eka ja bhavamAM ApI zake che jyAre mithyAtva to aneka bhavo sudhI AtmAne narakAdi aMdhakAramAM paTakI cirakAla sudhI sArAmAM sArI rItie kAramI nirdayatA pUrvaka rIbAvI zake che. A kAramA zatrunuM svarUpa varNavatA kalikAla sarvajJa bhagavAna zrI hemacandrasUrIzvarajI mahArAjA varNave che ke adeve deva budhdhiyAm gurUdhIra gurI ca yA ! adharmo dharma budhdhi% mithyAvaM tad viparyayAt // 1 // bhAvArtha :- mithyAtvanuM svarUpa sakhyatvathI viparIta che eTale samyakatva jema devamAM devabuddhi, gurUmAM gurUbuddhi ane dharmamAM dharmabuddhi karAve che tema mithyAtva e adevamAM devabuddhi, agurUmAM gurUbuddhi ane adharmamAM dharmabudhdhine utpanna karAve che. eTaluM ja nahi paNa mithyAtvamAM jema adevamAM devabuddhi, agurUmAM gurUbuddhi ane adharmamAM dharmabudhdhi karAvavAnuM sAmarthya che tema devamAM adeva budhdhi karAvavAnuM, gurUmAM agurU budhdhi karAvavAnuM ane dharmamAM adharmapaNAnI budhdhi karAvavAnuM sAmarthya paNa che. Aja vastune zrI upamiti bhava prapaMcA nAmanI mahAkathAnA racayitA zrI sidhdharSi gaNIvara mithyAdarzananA mahimA tarIke ghaNAM ja vistArathI varNave che ane e vastu A mithyAtvanI kAramI rogamayatA aMdhakAramayatA zatrutA ane viSamayatA samajavA mATe avazya samajavA jevI che. mithyAdarzanano mahimA samajAvavA mATe prathama to mithyAdarzana nAmano moharAjAno mahattama zuM kare che e vastuno sAmAnya khyAla ApatA e paramopakArI kathAkAra paramarSi mAve che ke adeve deva saMkalpa madhama dharma mAnitAm | atatva tatvabudhdhizca vidhare suparikruTam // 1 ||. apAne pAtratA ropa maguNeSu guNa graham | saMAra hetI nirvANa hetu bhAva karotya yam II 2 || Page 19 of 76 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha :- A mithyAdarzana nAmano moha rAjAno mahattama atizaya spaSTapaNe adevamAM devano saMkalpa utpanna kare che, adharmamAM dharma mAnitAne pedA kare che ane atatvamAM tatva buddhine pragaTa kare che tathA apAtramAM pAtratAno Aropa kare che, aguNomAM guNano graha kare che ane saMsAranA hetumAM nirvANanA hetu bhAvane kare che. ' arthAta mithyAdarzanane vaza paDelA AtmAo adevamAM devapaNAne ane devamAM adevapaNAno saMkalpa karatA thai jAya che. adharmamAM dharmapaNAnI ane dharmamAM adharmapaNAnI mAnyatA karatA banI jAya che. atatvamAM tatva budhdhine ane tatvamAM atatva budhdhine dharatA thai jAya che eTaluM ja nahi paNa apAtramAM pAtratAno ane pAtramAM apAtratAno Aropa ane aguNomAM guNapaNAno graha tathA guNomAM aguNapaNAno graha karavA sAthe saMsAranA hetumAM nirvANanA hetu bhAvano ane nirvANanA hetumAM saMsAranA hetu bhAvano svIkAra karatA thai jAya che. - mithyA darzananA A kAramAM svarUpano khyAla ApyA pachI enA svarUpanA vizeSa prakAre khyAla ApavA e mithyA darzanamAM kevI kevI zaktio che enuM varNana karatA kathAkAra paramarSi kramAve che ke hasito gIta bimboka jANyA Topa parAyaNAH | hatAH katAkSa vikSepe narI dehAI dhAriNaH || 1 || kAmAndhA: paradAreSu saktacittA: kSatapAH | sakrodhA sAyudhA dhorA vairimAraNa tatparAH || 8 || zApa prasAda yogena lasat cittamalA vilA: | izA bho mahAdevA lokeDamena pratiSThatAH || 3 || bhAvArtha :- hAsya, ucca svaranuM gIta, kAmanA cALA, naTakriyA ane ahaMkAra karavAmAM tatpara kaTAkSanA vikSepothI haNAyelA nArInA dehane zarIranA ardhA bhAgamAM dhAraNa karanAra, parabArAomAM Asakta cittavALA-lajjAthI rahita-krodhathI sahita-Ayudhane dharanArA eja kAraNe bhayaMkara ane verIone mAravAmAM tatpara tathA zrApa ane prasAdanA yoge prakAzita thatA cittanA malathI vyApta AvA prakAranA AtmAo ke je duniyAmAM mANasa tarIke manAvavA mATe paNa lAyaka nahi tevAAne A. mithyAdarzana nAmanA moharAjAnA mahattamalokanI aMdara mahAdeva tarIke pratiSThita karelA che. "bhAva aMdhakaramamithyAtvAdianAdisidhazaonuM suviziSTavakSa" ye vItarAgAH sarvajJAH ye zAzvata sukhezvarAH | kilaSTa karma kalAtItA: niSkalAzva mahAdhiyaH || 1 || zAntakrodhA gatATopA hAsya strI hati varjitAH | AkAza nirmalA dhIrA bhagavantaH sadAzivAH || 8 || zApa prasAda nirmaktA tathApi ziva hetavaH | trikoTi zudhdha zAstrArtha dezakA: paramezvarAH || 3 || ye pUjyAH sarva devAnAM ye dhyeyAH sarva yoginAm | ye cAjJA kAraNA rAdhyA nirdhvapna phla dAyinaH || 8 || - mithyAdarzanAkhyana lokeDanena stavIryataH | devAH pracchAditA bhadra ! na jJAyane vizeSata: || 5 || Page 20 of 76 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAvArtha :- he bhadra ! A mithyAdarzana nAmanA mahattame potAnA parAkramathI AlokamAM ghaNoja bhayaMkara julama karyo che kAraNa ke teNe je mahAdevo vItarAga che, sarvajJa che, zAzvata sukhanA svAmI che, kilaSTa karmorUpa kalAothI rahita che, saghaLI ja prapaMcamaya kaLAothI paNa rahita che, mahAbuddhizALI che, krodhathI rahita che, ahaMkAra vinAnA che, hAsya, strI ane hathiyArathI varjita che, AkAzanI mAphTa nirmala che, dhIra che, AtmAnA anupama ezvaryane dharanArA che, sadAya nirupadravI che, zrApa ane prasAdathI sarvathA mukta hovA chatAM paNa zivanA hetu che, kaSa, cheda ane tAparUpa traNe koTithI zudhdha evA zAstrArthanA dezaka che ane paramezvara che tathA je mahAdevo sarva devonA pUjya che, je mahAdevo sarva yogIone mATe dhyAna karavA yogya che ane je mahAdevo AjJArUpa kAraNathI ja ArAdhavA yogya che tathA nirvaghna phlane eTale mukti sukhane ApanArA che te sAcA mahAdevone potAnA vIryathI evI rItie prAcchAdita karI nAkhyA che ke jethI e mahAdevo A vizvamAM vizeSa prakAre jaNAtA nathI. je rItie mithyAdarzana nAmanA mahAmohanA mahattamamAM jeo mANasa tarIke gaNAvavAnI lAyakAta paNa na bhogavatA hoya teone mahAdhva tarIke pratiSThita karavAnuM ane sAcA mahAdevone AcchAdita karI devAnuM sAmarthya che te ja rItie tenAmAM adharmane dharma manAvavAnuM ane zudhdha dharmanuM AcchAdita karavAnuM prabala sAmarthya che e sAmarthyanuM pratipAdana karatA zrI sidhdharSi gaNivara kramAve che ke hiraNya dAna godAna dharAdAnuM muhurmuhuH | snAna pAna ca dhUmasya paMcAMgni tapana tathA || 1 ||. tarpaNa caDijhAdInAM tIrthAntara nipAtanam | yatereka gRhe piDo gItavAdha mahAdara: || 2 || vApIkUpa taDAgAdi kAraNaM ca vizeSataH | yAge ma prayogeNa mAraNa pazu saMhan: II II. kiyanto vA bhaNiSyanta bhUta madana hetava: rahitA: zudhdha bhAvena ye dharmA: kecidIdazAH || 4 ||. | sarveDapi balinADanena mugdha loke prapaMcataH | te mithyA darzanAvena bhadra ! zeyA pravartitAH || 5 || bhAvArtha :- kudeva, kugurU ane kudharmanI upAsanAmAM paDelA tathA AraMbha parigraha ane viSaya kaSAyamAM rakta banelAone gurU tarIke svIkArI teone pAtra buddhithI bhaktipUrvaka suvarNanuM dAna karavuM, gAyonuM dAna karavuM ane pRthvInuM dAna karavuM, vAraMvAra snAna karavuM, dhumADAnuM pAna karavuM, paMcAgnithI. tapavuM, caMDikA Adi hiMsaka devIonuM tarpaNa karavuM, tIrthAtaromAM jai jaine pRpApAta khAvo yatie eka gharanI bhikSA levI gIta ane vAdhamAM mahAna Adara karavo, zarUAtamAM paNa hiMsAthI ja sAdhya ane pariNAme paNa hiMsAnA ja sAdhana tathA zudhdha dharma draSTine apoSaka evI vAvo, kuvAo ane taLAvo Adine vizeSa prakAre karAvavA, maMtranA prayogathI yajJanI aMdara pazuonA samudAyane homavo AvA AvA prANIonA mardanamAM hetubhUta ane zuddha bhAvathI rahita dharmo keTalA kahI zakAya ? arthAt evA dharmo aneka che evA prakAranA aneka je koi dharmo che te saghaLA ja dharmone mahAmohanA mithyAdarzana nAmanA A baLavAna mahattame mugdha lokamAM prapaMcathI prarvatAvelA che ema jANavA yogya che ane kSatti mArdava saMtoSa zaucArjava vimuktayaH | Page 21 of 76 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapa: saMyama satyAni brahmacarya zamo damo || 1 | ahiMsA teya sadhyAna vairAgya gurU bhaktayaH | apramAda sardakArya nairgathya paratAyaH || 2 || ye cAnya citta nairmalya kAriNo-DamRta sannibhAH | sadha: jagadAnanda hetavo bhava saMtavaH || 3 || teSAmeva prakRtyeva mahAmoha mahattamaH | bhaveta prAcchAdano loke mithyAdarzana nAmaka: || 4 ||. bhAvArtha : (1) potAnA pagalika svArthanI game tevI hAni thatI hoya athavA to evA ja kAraNe potAnA upara aneka prakAranI Akto utarI Ave te chatAM paNa krodhAyamAna nahi thavA rUpa kSamA. (2) potAnI ja mahattAne sthApita karavA mATe athavA to aneka prakAranI akkaDa banAvanArI sAdhana sAmagrInuM svAmitva hovA chatAM paNa akkaDa nahi banavA rUpa mRdutA. (3) padgalika padArthonI prAptino je lobha tenA abhAva rUpa saMtoSa. (4) mana, vacana ane kAyAne AraMbha Adi pApa pravRttithI malina nahi karatA nirAraMbha Adi zudhdha dharmanA AsevanathI pavitra thavA rUpa zAca, (5) pagalika padArthonI sAdhanAmAM je prapaMcabharI pravRttio ane mAnasika vRttionuM sevana tenA abhAvarUpa saralatA. (6) podugalika padArtho uparanI je mamatA tenA tyAga rUpa vimukti. (7) aneka prakAranI pogalika lAlasAo ane enA sAdhano tenA tyAgarUpa tapa. (8) indriyo Adine muktinI sAdhanA mATe kAbumAM rAkhavA rUpa saMyama. (9) asatyano tyAga ane hita sAdhaka vastunuM ja pratipAdana jenA dvArA sAdhya che evuM satya. (10) zIla athavA to saghaLAya viSayothI para thai kevala AtmaramaNa karavA rUpa brahmacarya. (11) vikalpa rUpa viSayathI uttIrNa banelo ane sadAya svabhAvanuM avalaMbana karanAra evo je jJAnano paripAka te rUpa zama. (12) parabhAvamAM ramatA AtmAnuM damana karavA rUpa dama. (13) prANImAtrane manathI, vacanathI ane kAyAthI nahi haNavA rUpa, nahi haNAvavA rUpa ane haNatA. hoya teone nahi anumodavArUpa ahiMsA. (14) koinI paNa eka taraNA jevI vastunuM paNa tenA mAlikanI AjJA vinA nahi levuM anya pAse nahi levarAvavuM ane evI rItie lenArAone sArA nahi mAnavArUpa asteya. (15) zudhdha dhyAna saMsAra e nirguNa vastu che. evA svarUpanuM jJAna thavAnA yoge thatI saMsArika sukhanI arUci tenA pratApe saMsArika sukhanI irachAno uccheda karavAnI je bhAvanA te rUpa vairAgya. (16) sarva prakAre prANAtipAta viramaNa Adi pAMca mahAvratonA dharanAra tenA pAlanamAM dhIra mahAvratonI rakSA mATe ja akRta akArita ane ananumata Adi doSothI rahita evI je bhikSA te bhikSA. mAtrathI ja AjIvikAnA calAvanArA. sAmAyikamAM rahenArA ane kevala dharmanA ja upadezaka evA je sagurUo tenI bhakti. Page 22 of 76 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (17) nazo pedA karanArI vastuo zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza rUpa je pAMca indriyonA viSayo tenI lAlasA krodha, mAna, mAyA ane lobharUpa kaSAyo nidrA ane saMsAranI vRddhi karanAra Arta ane rIdradhyAnamAM joDanArI rAjakathA, strIkathA, dezakathA ane bhojanakathA rUpa vikathAo. A pAMca prakArano je pramAda tenA abhAvarUpa je apramAda. sadAya cittanI ekAgratA ane nircathapaNAmAM eTale munipaNAmAM tatparatA Adi tathA e sivAyanA paNa cittanI nirmalatAne karanArA eja kAraNe amRtanA jevA jagatane AnaMdanA hetubhUta ane saMsAra samudrane laMghI javA mATe setu samAM je je zudhdha dharmo te saghaLAya zudhdha dharmone A mithyAdarzana nAmano mahAmoha rAjAno mahattama prakRtithI ja prayatnapUrvaka lokanI aMdara ArachAdita karI denAro thAya che. mANasAithI paNa paravArI beThelAone mahAdeva tarIke pratiSThita karavA ane sAcA tathA vizvanA ekAMta upakArI mahAdevone jagatanI draSTie AvavA ja na devA. ane bIjI zakti e che ke prANIonA ghAtamAM ja hetubhUta ane zudhdha bhAvathI rahita evA azudhdha dharmone prapaMcapUrvaka pravartAvavA ane je je dharmo cittanI nirmalatAne karanArA che, jagatane AnaMdanA hetu che tathA saMsArarUpI. sAgarane taravA mATe setu (pula) samA che te te dharmothI mugdha lokone vaMcita rAkhavA. have enI trIjI zaktinuM pratipAdana karatA e paramopakArI paramarSi kramAve che ke zyAmAka taDulAkAra stathA paMca dhatuH zataH | eko nityastathA vyApI sarvasya jagato vibhuH || 1 || kSaNa santAna rUpovA lalATastho hadi sthitaH | Atmati jJAnamAtra vA zUnya vA sacarAcaram || 2 || paMcabhUta vivartI vA brahmosamiti vaDakhilam | devosa mitivA zeyaM mahezvara vinirmitam II 3 II pramANa bAdhita tataM yadeva vidha maMjasA | sabudhdhi kurUte tatra mahAmoha mahattamaH || 8 || bhAM che kharo paNa te zyAmAka eTale sAmo nAmanuM eka jAtinuM anAja Ave che tenA. jevA AkAravALo che athavA to taDula eTale cokhA tenA jevA AkAravALo che athavA to pAMcaso dhanuSyanA pramANavALo che. vaLI AtmA che paNa te eka ja che, nitya ja che, sarva jagatamAM vyApIne rahenAro eja kAraNe vibhu che. AtmA che paNa kSaNa saMtAna rUpa che athavA to AtmA che paNa kevaLa lalATa eTale kapALa tenI aMdara rahenAro che athavA to hRdayamAM rahenAro che athavA to jJAnamAtra che. e sivAya AtmA koi vastu ja nathI ane A-cara ane acara vastuothI sahita je jagata dekhAya che te kevala zunya ja che. athavA to A saghaLuM pAMca bhUtono mAtra vikAra ja che athavA to A saghaLuM brahmA e banAveluM che. (vAveluM che.) athavA to A saghaLuM devatAe vAveluM che ema jANavuM. athavA to A saghaLuM ya mahezvare nirmANa kareluM che AvA prakAre je tatva ekadama pramANathI bAdhita che tenI aMdara mahAmohano mithyAdarzana nAmano mahattama sabuddhi kare che ane jIvA jIvI tathA puNya pApa saMvara nirjarAH | Astravo bandha mAkSa ca tatva metannavAtmakam || 5 || Page 23 of 76 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satya pratItitaH siddha pramANena pratiSThitam | tathApi nihante bhadra tatSa janadArUNaH || 6 | bhAvArtha :- jIva ane ajIva tathA puNya, pApa, saMvara, nirjarA ane Azrava tathA baMdha ane mokSa A nava saMkhyAvALA je tatvo che te satya che. pratIti thI paNa sidhdha che ane pramANathI pratiSThita che to paNa he bhadra ! loko mATe bhayaMkara evo A mithyAdarzana nAmano mahattama e tatvono apalApa kare che. A vizvamAM satya pratItithI sidhdha ane pramANathI pratiSThita evA paNa tatvono apalApa karIne asatya ane pramANa tathA pratItithI paNa bAdhita evA tatvono pravartAvanAra koi hoya to te e mithyAdarzana ja che. enA pratApe prAyaH AkhuM ya jagata AtmA AdinI mAnyatAomAM bhUluM ja bhame che. mithyAdarzananI asarathI pIDAtA paDito paNa satya ane pramANasidhdha tatvothI moTuM maraDe che ane asatya tathA pramANa bAdhita tatvone ja satya ane pramANa sidhdha karavAmAM ja rakta rahe che. anekAneka paMDita gaNAtAoe atattvone tattva tarIke manAvavA mATe anekAneka graMtho racI. kADhIne ema karavA mATe AkAza pAtALa eka karyuM che. mithyAdarzanathI matta banelAo, jema kudevone mahAdeva manAvavAmAM ane kudharmane saddharma manAvavAmAM masta che, tema atattvone tattva manAvavAmAM paNa sarva rItie sajja che. e mithyAdarzanane AdhIna banelA AtmAo mithyAdarzananA yoge potAno nAza karavA sAthe parano nAza paNa khuba ja kare che. evA AtmAo dvArA satyanA pUjaka vizvane paNa ghaNuM ghaNuM sahavuM paDe che evAonI anarthakArI kalpanAo ane yuktio bhadrIka ane ajJAna jagatane khuba ja muMjhave che. e muMjhavaNanA pariNAme aneka AtmAonuM amUlya mAnavajIvana barabAda thAya che. kharekhara, mithyAtva e evo aMdhakAra che ke-enA yoge eno pUjArI pAse bhaTakAya ane anyane bhaTakADe. e aMdhakAra AtmA uparanI kAramI zatrutA ajamAve che. e kAramI zatrutAthI sajja thayelo "mithyAdarzana" nAmano anAdisiddha zatru potAno mahimA phlAvIne deva, dharma ane tattvanI bAbatamAM jema viparIta pariNAma ANe che, tema pAtra ane apAtra tarIke kone kone jAhara kare che, enuM varNana karatAM paNa paramopakArI zrI sidvarSi gaNivara mAve che ke "gRhiNo lalanADavAcya-mardakA bhUtaghAtina: / BsatyasaghA: pAuiMA: sarvopade ratA: || 9 || tathADanye pacane nitya-mAsaktA: pAcaneDapi ca / madyapA: parArAddhi-vino mAtNST: II 2 || saptAyogolakAkArA-stathApi yatirupiNaH / ye teSu kurute bhadre ! pAtrabuddhimyaM jane / / 3 / / " he bhadra ! lokanI aMdara A 'mithyAdarzana' nAmanA moharAjAno mahattama, gRhasthAvAsamAM rahenArA, strIonA avAcya pradezanuM mardana karanArA, arthAta-strIonuM sevana karanArAo, prANIono ghAta karanArA, asatya pratijJAone dharanArA eTale khoTI pratijJAone lenArA ane toDanArA, aneka prakAranAM pApone AcaranArAo ane dhana-dhAnya Adi nava prakArano je parigraha teno saMgraha ane upayoga karavAmAM rakta evAo je che, teone viSe tathA anya jeo yatirUpane dharanArA hovA chatAM paNa hamezAM pakavavAnI kriyAmAM ane anya pAse pakAvavAnI kriyAmAM Asakta che, madirApAna karanArA che, parastrI AdinuM sevana karanArA che, sanmArgane dUSita karanArA che, e ja kAraNe jeo yatirUpane dharanArA hovA chatAM Page 24 of 76 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa tapAvelA loDhAnA goLA jevA AkArane dharanArA che, tevAone viSe pAtrabuddhi pedA kare che." "sajJAnaghyAnacAritra-tapovIryaparAyaLA: | muLaratnaghanA ghIrA, naThyA: 5pApA: || 9 || saMsArasAgarottAra- kAriNo dAnadAyinAm / acintyavasta bohittha tulyA ye pAragAminaH || 2 || teSu nirmalapitteSu, puruSavu naDAtmanAm | SoDapAdhiyuM ghatte, mahAmohamahattamaH || 3 ||" "sad ane asad heya ane upAdeya, gamya ane agamya, peya ane apeya Adino viveka karAvanAra je suMdara jJAna, AtmAna potAnA kalyANakArI dhyeyamAM sthira banAvanArUM suMdara dhyAna, karmano kSaya karavAmAM samartha evuM suMdara cAritra, karmane tapAvavA mATe asAdhAraNa tApa samAna tapa ane sAdhyanI siddhi mATe jarUrI evuM je vIrya, e sarvanA sadAne mATe jeo uttama AzrayabhUta che, aneka guNo rUpI vividha prakAranAM je ratno te rUpa dhanane jeo dharanArA che, aMgIkAra karela anupama mahAvratonuM pAlana karavAmAM jeo dhIra che, yogya AtmAonA uttama manorathone pUrNa karavA mATe jeo hAlatAM-cAlatAM kalpavRkSo che, zuddha bhAvanAthI koi paNa jAtinI AzaMsA vinA zuddha dAnanA denArA AtmAono saMsArasAgarathI udvAra karanArA che. eTale ke-evA AtmAone saMsArasAgarathI pAra utAranArA che ane acintya vastuonA jhahAja tulya hoi jeo saMsAranA pArane pAmanArA che, tevA nirmala cittane dharanArA mahApurUSonA pArane viSe e mahAmohanA mahattama jaDAtmAonA aMtaramAM apAtra buddhine utpanna kare che." sAcA mahAdevone chUpAvI kudevone mahAdevo tarIke oLakhAvavAnuM, mokSaprApaka saddharmane chUpAvI hiMsaka ane cittane malina karanAra dharmone saddharma tarIke pravartAvavAnuM, satya ane pratIti tathA pramANathI abAdhita tattvano apalApa karI asatya ane pramANathI bAdhita tattvone tattva tarIke prasiddha karavAnuM ane zuddha guNasaMpanna mahApurUSone apAtra tarIke jAhera karI kevala bhayaMkara avaguNothI ja bharelA adhamAdhama AtmAone pAtra tarIke vizvamAM pratiSThita karavAnuM jevuM sAmarthya mithyAdarzanamAM che, tevuM ja sAmarthya tenAmAM ekAMta zuddha ane anekAneka guNothI alaMkRta thayelA AtmAone ekAMta nirguNI Adi tarIke prakAzita karIne kevala kAramA doSothI ja bharelA ghora pApAtmAone guNavAna Adi tarIke oLakhAvavAnuM paNa che. e sAmarthyanuM pratipAdana karatAM paNa paramopakArI zrI siddharSi gaNivara mAve che ke "hautuhuM chuhao mantra-mindranAAM rasayiAm / nirviSIrAM tatra-mantardhAna savismayam || 9 || autpAtamAntarikSaM ca, divyamADgaM svaraM tathA / lakSaLa vyanAM moma, nimitte haiM zumAzumam || 2 || vvAdanuM savidveSa-mAyurvetaM sanAtam | jyotiSaM gaNitaM cUrNaM- yogalepAstathAvidhAH // 3 // ye cAnye vismayakarA, vizeSA pApazAstrajAH / anye bhUtopamardasya, hetavaH zAThyaketavaH // 4 // tAmeva ye vinAnti, niHzA zva prayunate I na dharmayAghAM maLyo, zaThA: pApaparAyaLA: || 7 || Page 25 of 76 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta eva guNino dhIrA-ste pUjyAste manasvinaH / ta va vIrAte lAma-mAninarate munIzvarAH || krU II ityevaM nijavIryeNa, vahiraDgajanemunA | mithyAddarzanasaMjJena, madre ! pApA: pradazitA: || 7 ||" "kautuka eTale saubhAgya mATe sAdhu avasthAmAM paNa rAkha lagADavI te, 565 eTale gArUDI vidhA athavA jAdugarInA prayogo karavA te, maMtra, iMdrajAla, rasakriyA, nirviSa karavAnI kriyA, Azcarya pamADe evI rItie aMjana dvArA adRzya thavAnI kriyA, autpAta eTale tArA vigerenA kharavAthI sArA-khoTA phlanuM kathana karavuM te, AntarIkSa eTale grahonA udaya ane astathI sArA-narasA phlanuM pratipAdana karavuM te, divya eTale tapAvelA telamAM paDavuM ane agninA kuMDa AdimAM jhaMpApAta karavAnI pratijJA svIkAravI te, AMga eTale purUSo ane strIonA jamaNAM ane DAbAM aMgo kavAthI zubhAzubha phLanuM jANavuM te, svara eTale pakSI vigerenA svarathI zubhAzubha phLanuM kthana karavuM te, lakSaNa eTale hAtha ane paganI rekhA uparathI sArA narasA phLanuM kahevuM te, vyaMjana eTale masA ane tala vigere uparathI zubhAzubha phLanuM kahevuM te ane bhauma eTale dharatIkaMpathI zubhAzubha phLanuM kahevuM te; A ATha aSTAMga nimittathI oLakhAya che. enA dvArA zubha ane azubha nimittanu kathana karavuM; zatrunA vinAza mATe vairabuddhipUrvaka kAmaNa TumaNa karavAM, horA graMthanI sAthe Ayurvedano upayoga karavo eTale vaidhaka kriyA karavI. ane saMtatinAM zubhAzubha batAvI ApanArAM cakro banAvavAnI kriyA karavI, jyotiSazAstra ane gaNitazAstrano AraMbhAdikanI pravRttiomAM upayoga karavo, sAMsArika kAryasAdhaka cUrNa taiyAra karavAM ane yoganA pAdalepo taiyAra karavA tathA tevAja prakAranA bIjA paNa je je pApazAstrothI utpanna thayelA ane vismayane karanArA vizeSo eTale bhinna bhinna prakAranA pApavardhaka vyApAro ane bIjA prANIonA upamardanamAM eTale ghAtamAM hetubhUta thAya tevA ane zaThatAno dhajAgaro mAve tevA je je vyApAro teneja jeo vizeSa prakAre jANe che; jANe che eTaluMja nahi paNa niHzaMka banelA jeo koi paNa jAtinI zaMkA vinA e vyApArono prayoga kare che ane pApamAM tatpara banelA je dharmaThago tema karavAmAM dharmane bAdhA pahoMce che ema mAnatA nathI, teoja A vizvamAM guNI che, dhIra che, pUjya che ane buddhizALIo che, eTaluM ja nahi paNa teja sAcA vIra che, sAcA lAbhanA bhAgIdAra che ane munIzvaro che, -A pramANe manAvI he bhadra ! moharAjAno A 'mithyAdarzana' nAmano mahattama pApI AtmAone A lokamAM prakAzita kare che." ane "ye punarmavratanAri-vehinoDatini:spRhA:/ nivRttA toyAtrAyA, dharmAtilmIdraH || 8 || mUgaLyA: paravRttAnte, svanuLAbhyAsane ratAH / asaktA nijadeheDapi, kiM punardraviNAdike / / 9 / / hopAharuhAralAmAu-rpUrataH parivardhitA: / tiSThanti zALavyApArA, nirapekSAstapoSanA: || 2 || na didhyAdikamAruyAnti, kuhakAdi na kurvate / mantrAvItrAnutiSThanti, nimitte na yunnate || 99 || lokopacAraM niHzeSaM, parityajya yathAsukham / Page 26 of 76 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2vAdhyAyadhyAnayomepa, savitA: sADaDarate II 99 II se nirguNA alokakSA, vimUDA bhogavacitA: / apamAnahatA dInA-jJAnahInAzca kurkaTA: / / 13 / / ityevaM nijavIryeNa, yahiraGagajaneDamunA / te mithyAdrzanAvena, rathApitA samadra ! sAghava: II 98 II" je mahApurUSo maMtra ane taMtra AdinA jANakAra hovA chatAM paNa ni:spRha che, lokayAtrAthI nivRttine pAmelA che ane dharmanA atikramathI ghaNA ja DaranArA che : e ja rItie je mahApurUSo paranAM vRtAntamAM muMgA ane aMdhA hoya che, potAnA jJAnAdi guNonA abhyAsamAM rakta hoya che ane potAnA zarIra upara paNa mamatA vinAnA hoya che evAo mATe dravya AdinI mamatAnI vAta paNa kema ja thAya ? arthAta- jeo sarva prakAranI mamatAthI rahita hoya che : je mahApurUSo kopa, ahaMkAra ane lobha AdithI dUrathI ja tajAyelA che, arthAta-je mahApurUSoe kopa, ahaMkAra ane lobha Adino dUrathI ja tyAga karelo che ane je mahApura-So, saghaLAya hAnikara vyApAronA tyAgathI zAMta vyApAravALA banIne ane koinI paNa apekSAthI rahita thaine tathA tapane potAnuM dhana mAnIne rahe che : je mahApurUSo divya Adine kahetA nathI, gArUDI vidhA ke jAdugarInA prayogo Adine karatA nathI, maMtra AdinuM anuSThAna paNa AdaratA nathI ane nimittono prayoga karatA nathI : arthA-saghaLA lokopacArano sukhapUrvaka parityAga karIne je mahApurUSo sadAya svAdhyAya ane dhyAnanA yogomAM Asakta cittavALA banIne rahe che; tevA sAdhupurUSone he bhadra ! A. 'mithyAdarzana' nAmanA mahattame A lokanI aMdara potAnA parAkramathI nirguNI tarIke, lokanA svarUpathI ajJAna mahAmurkha tarIke, bhogothI vaMcita thayelA tarIke, apamAnathI haNAyelA banAvIne dIna tarIke ane jJAnahIna kukaDA tarIke sthApita karyA che." eja rItie mahAmohanA e "mithyAdarzana' nAmanA mahattamamAM mokSanAM kAraNone lupta karI daine saMsAranAM kAraNone mokSakAraNa tarIke sthApita karavAnuM sAmarthya paNa che. e sAmarthyanuM varNana karatAM zrI siddharSi gaNivara kramAve che ke "udvAhana nyAnAM, nine puJsaMhad: I nipAtanaM ca zatrUNAM, kuTumbaparipAlanaM / / 1 / / yadevamAdikaM karma, ghorasaMsArakAraNam / tadra hati saMrathANa, drazad AvatAram II 2 II" "kanyAonuM lagna karavuM, putronA samudAyane pedA karavo, zatruono nAza karavo ane kuTumbonuM pAlana karavuM, A Adi je je ghora saMsAranAM kAraNa karma che, te karmanuM dharma taroke saMsthApana karIne saMsArane taravAnAM sAdhana tarIke, lokanA verI evA mithyAdarzane darzAvelAM che." yaH punarNAnavAritra-drarzAvAyo vimupye | mArga: sarvoDapi soDanena, lopito lokavairiNA: || 3 ||" "jJAna, cAritra ane darzana karIne sahita evo mArga AtmAnI vimukti mATe che, te saghaLoya mokSamArga lokavarI evA A mithyAdarzane vizvamAMthI lupta karelo che." A pramANe A "mithyAdarzana' nAmano mahAmoha rAjAno mahattama potAnA mahimA dvArA ja AtmAonA Page 27 of 76 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtaramAM adevamAM devapaNAno saMkalpa kare che, adharmamAM dharmapaNAnI mAnyatA kare che ane atattvamAM tattvabuddhine kare che; eja rItie ajJAnIono kAramo zatru e, ajJAna AtmAonA aMtaHkaraNamAM apAtranI aMdara pAtratAno Aropa kare che, guNarahita AtmAomAM guNIpaNAno graha kare che ane saMsAranA hetuomAM nirvANanA hetubhAvane kare che. A rItie varNavIne paramopakArI zrI siddhapiMgaNivara, mithyAdarzanano mahimA samajAvI mithyAdarzanarUpa bhAvAndhakArathI bacavAnuM mAve che. karmaneM ja vilaMda : sUtrakAra paramarSi zrI sudharmAsvAmijI mahArAjA, saMsAravarti prANIgaNane saMsAra upara nirveda ane vairAgya utpanna karavAnA ja eka hetuthI A 'dhuta' nAmanA chaThThA adhyayananA pahalA udezAnA bIjA sUtra dvArA karmavipAkanI gariSThatAnuM pratipAdana karI rahyA che. cAra gatirUpa saMsAramAM paDelA prANIo kevA prakAranA karmavipAkane bhogavI rahyA che enuM pratipAdana karatAM bIjA sUtranA "saMti pANA aMdhA tamasi viyAhiyA " A avayavadvArA sUtrakAra paramarSi, mAvI gayA ke 'A vizvamAM prANIo be prakAre aMdha che. jema cakSuno abhAva e aMdhatA che tema sadvivekano abhAva e paNa aMdhatA che. jema aMdhatA be prakAranI che tema aMdhakAra paNa be prakArano che. narakagati AdimAM je aMdhakAra che te dravya aMdhakAra che ane mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAya Adi je aMdhakAra te bhAva aMdhakAra che. karmanA yoge cakSuvikala ane sadvivekathI vikala banelA AtmAo karma vipAke ja ApAdita karela narakagati AdirUpa dravya aMdhakAramAM ane mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAya AdirUpa bhAva aMdhakAramAM vyavasthitapaNe rahelA che ema zrI tIrthaMkaradevo mAve che.' A uparathI e vastu spaSTa che ke avivekarUpa aMdhadazAne Adhina thaine AtmAo ubhaya prakAranA aMdhakAramAM je anAdithI AthaDyA kare che e saghaLo ja vilAsa karmano che. AtmAnuM sukha AvarI laine ene A bhayAnaka saMsAramAM koi rIbAvanAra hoya to te karma che. enA pratApe mithyAtvAdirUpa bhAva aMdhakAramAM phsI sadvivekanA abhAvarUpa aMdhatAnA yoge AtmA, dravya aMdhakArarUpa narakAdigatiomAM AthaDyA kare emAM kazuM ja Azcarya nathI. sadvivekano abhAva e evI aMdhatA che ke e aMdhatAne AdhIna thayelo AtmA unmArge jAya e sahaja che ane mithyAtvAdirUpa aMdhakAramAM AthaDatA AtmA mATe narakagati AdirUpa aMdhakAramAM AthaDavuM e paNa asaha ja nathI. AtmasvarUpathI ajJAta rAkhI tene nahi pragaTa thavA denAra mithyAtva AdinA svarUpane paNa jANavAnI jarUra che. avivekanuM svarUpa ane pariNAma ApaNe joi AvyA tema bhAva aMdhakArarUpa mithyAtva Adi AtmAnA anAdisiddha zatruonuM svarUpa ApaNe joi rahyA chIe. atyAra sudhImAM ApaNa mithyAtvanI acikitsyatA, mithyAtvanuM svarUpa ane mithyAdarzanano mahimA joi AvyA. mithyatvanuM prakarlR ane sena svamI : devamAM adevapaNAnI, gurUmAM agurUpaNAnI ane dharmamAM adharmapaNAnI buddhi karAvanAra je mithyAtva Page 28 of 76 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tenA prakAra ane te te prakAronA adhikArInuM pratipAdana karatAM kalikAlasarvajJa bhagavAna zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA kramAve che ke "mithyAtvaM ca pazcadhA AbhigrahikamanAbhigrahikamAbhi nivezikaM sAMzayikamanAbhogika va 9- tatrAbhigrahikaM pAkhaNDinAM svasvazAstraniyantritavivekA lokAnAM parapakSapratikSepadakSANAM bhavati | 2-anAbhigrahikaM tu prAkRtalokAnAM sarve devA vandanIyA na nindanIyA evaM sava gukha: sarve dha ti | 3- AbhinivezikaM jAnatoDapi yathAsthitaM vastu durabhinivezalezaviplAvitadhiyo jamAleriva atvati | 4- sAMzayikaM devagurudharmeScayamayaM veti saMzayAnasya bhavati / 7- anAbhogikaM vicArazUnyasyakendrimAdervA vizeyavijJAna vikalasya bhavati" mithyAtva pAMca prakAre che. 1- eka to Abhigrahika, 2- bIjuM anAbhigrahika, 3- trIjuM Abhinivezika, 4- cAmuM sAMzayika ane 5- pAMcamuM anAbhogika. A pAMca prakAranA mithyAtvo paikInuM (1) pahelA prakAranuM "Abhigrahika' nAmanuM mithyAtva, jeono vivekarUpa prakAza pota potAnAM zAstrothI niyandrita thai gayelo che ane jeo paranA pakSano tiraskAra karavAmAM huMzIyAra che tevA pAkhaDiAne hoya che. (2) bIjA prakAranuM "anAbhigrahika' nAmanuM mithyAtva, prAkRta lokone hoya che kAraNa ke-vivekanA abhAve teonI mAnyatAja evI hoya che ke- "saghaLAya devo vandanIya hoya che paNa nindanIya nathI hotA. eja rItie saghaLAya gurUo vaMdanIya che paNa niMdanIya nathI ane saghaLA dharmo mAnanIya che paNa niMdanIya nathI.' AvA prakAranI mAnyatAnA pratApe sad asano viveka nahi karI zakatA prAkRta lokone anAbhigrahika' nAmanuM bIjA prakAranuM mithyAtva hoya che. (3) "Abhinivezika' nAmanuM trIjA prakAranuM mithyAtva tene hoya che ke, "jenI buddhi, jamAlinI mAphTa vastune yathAsthita jANavA chatAM paNa dubhinivezanA lezathI viplAvita thai gai hoya." arthAta je vastune yathAsthitapaNe jANavA chatAM paNa potAnA khoTA Agrahane poSavAnI khAtaraja Atura hoya tevA AtmAne "Abhinivezika' nAmanuM trIjA prakAranuM mithyAtva hoya che. (4) sAMzayika' nAmanuM cothA prakAranuM mithyAtva, deva, gurU ane dharmane viSe " A deva ke A deva ? A gurU ke A gurU? ane A dharma ke A dharma' A prakAre saMzayazIla banelA AtmAne hoya che. (5) "anAbhogika" nAmanuM pAMcamAM prakAranuM mithyAtva, vicArazUnya ekendriyAdikane athavA to harakoi vizeSa prakAranA vijJApanathI vikala AtmAne hoya che. A pAMca prakAro uparathI samajI zakAya che ke-A vizvamAM mithyAtvarUpa zatruthI bacelA AtmAonI saMkhyA atizaya alpa che. AvA prakArano mithyAtvarUpa aMdhakAra e kAramo aMdhakAra che. e kAramAM aMdhakAranA pratApe vasvarUpane nahi samajanAra AtmA aneka anAcAro AcarIne narakagati Adi rUpa aMdhakAramAM AthaDe emAM kazuMja Azcarya nathI. suvihita ziromaNi AcArya bhagavAn zrI. Page 29 of 76 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA, mithyAdraSTi AtmAne sukhI avasthAmAM paNa du:khI tarIke ane jJAnI avasthAmAM paNa ajJAnI tarIke ja oLakhAve che. mithyadraSTine dukhanaM IMgamAM paNa tuHkhaja: suvihita ziromaNi AcArya bhagavAna zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA, mithyAdraSTi AtmAne sukhanA yogamAM paNa du:khanuM pratipAdana karatAM mAne che ke "Naya nattao tayaMpi hu, sokkhaM micchattamohiyamaissa / jaha roddavAhigahiyassa, osahAovi tadabhAve / / 1 / / jaha cevovahayaNayaNo, samma ruvaM Na pAsaI puriso / tada veva micchadriDhI, vinaM sovarad pAveDa II 2 II" "jema du:sAdhya vyAdhinI pIDAthI pIDita zarIravALA AtmAne oSadhathI paNa vAstavika rItie sukha nathI thatuM tema mithyAtvathI mohita mativALA AtmAne raiveyaka AdimAM raheluM sukha paNa sukharUpa nathI thatuM jema kAcakAmalAdi doSathI upadravavALA netrone dharanAro, koi paNa vastune vastunA rUpe joi zakato. nathI temaja mithyAdraSTi AtmA, potA mATe samupasthita thayela evA vipula sukhane pAmI zakato nathI." vAta e che ke-asAdhya vyAdhithI pIDAtA AtmAne, svabhAvathI to sukha hotuM ja nathI, paNa auSadhanA yogeya vAstavika sukhano anubhava nathI karI zakato; kAraNa ke-atyanta dArUNa roganA pratApe, tene mArmika pIDA to cAlu ja hoya che, eTale auSadhathI kadAca tene sukhano lAbha thAya to te bAhyaja paNa AMtara to. nahi; jema zaratkAlamAM atizaya pracaMDa sUryanA kiraNothI tapI gayelA moTA moTA hadonuM pANI jema bahArathIja uSNa thai jAya che paNa madhya bhAgamAM to atizaya zItala ja rahe che tema uttama prakAranI kriyAonA yoge mithyAdraSTi AtmAne, greveyikAdinA bAhya sukhano yoga thavA chatAM paNa tenuM citta mithyAtvathI upadravavALuM hovAthI AMtarika to du:kha ja hoya che : kAcakAmalAdi doSothI upadravavALo mANasa vastune vastRrUpe nathI joi zakato teja rItie je je AtmAnuM samyagajJAna , mithyAtvanA pratApe upahyata thai gayuM che te AtmA prApta thayelA atizaya sukhane paNa sukha tarIke nathI bhogavI zakato. mithyAtva e evI kAramI vastu che ke-sukhane paNa du:kha banAvI de che arthAt A saMsAramAM paNa sukhano sAco anubhava samyagaSTi AtmAna karI zake che kAraNake e AtmA samyagajJAnanA pratApe vastu mAtrano viveka karI zake che, eTale e duHkhanI sAmagrImAM paNa sukha anubhave che to sukhanI sAmagrImAM sukha anubhave emAM to Azcaryaja zuM che ! kharekhara samyagadraSTi AtmA eka mokSasukhanoja pipAsu hoi enI aprAptinuM du:kha ene sAlyAja kare che te chatAM paNa te vivekI hovAnA kAraNe potAnA AtmAnI zAMti te koi paNa saMyogamAM gumAvato nathI; jyAre mithyAdraSTi AtmA eka paudgalIka sukhanoja abhilASI hoya che ane pIdgalIka sukho duHkhathI mizrita hovA sAthe pariNAme paNa du:khaneja ApanArAM hovAthI te AtmA duHkha dekhI ane du:khI ja rahe che. podgalIka sukhonI pipAsAthI rIbAtA AtmAo game tevA ane game teTalA sukhamAM saMtoSa nathI mAnatA ane asaMtoSa e kAramuM duHkha che. e kAramuM duHkha mithyAtvanI hayAtithI ghaTatuM nathI paNa vadheja che; eja kAraNe mithyAdraSTi AtmAo, sukha sAmagrInI hayAtimAM paNa sukhano anubhava karavAne badale du:khanoja anubhava kare che kAraNa ke- enuM jJAna paNa ajJAnarUpa che. mithyadraSTinA na paNa adbha: Page 30 of 76 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'mithyAdraSTinuM jJAna e ajJAna che !' enA hetuonuM pratipAdana karatAM eja sUripuraMdara, pUjyapAda zrI jinabhadra gaNi kSamAzramaNajInA zabdomAM kramAve che ke "sadasadavisesaNAo, bhavaheujahicchiovalaMbhAo | UMAnAmAvAmo, micchiirasa 3nnAi || 9 II" | mithyAdraSTi AtmAnuM jJAna cAra hetuthI ajJAna che-eka to "enuM jJAna, vizeSaNarahitapaNe sat ane asatno svIkAra kare che." e hetuthI ajJAna che : bIjo hetu e che ke- "enuM jJAna saMsAranuM kAraNa che. kAraNa ke- 'mithyAdraSTinuM jJAna karmabaMdhanA hetuo je mithyAtvAdi tenIja prAya: pravRtti karAvanAra che." trIjo hetu e che ke, "enA jJAnathI je vastuno bodha thAya che te yadacchArUpa eTale potAnA vikalpa mAtrathI thayelo hoya che paNa samyagadraSTi AtmAnI mA zrI sarvajJa paramAtmAnA vacananI parataMtratAthI thayelo nathI. hoto' e kAraNe paNa enuM jJAna ajJAnarUpa hoya che ane cotho hetu "jJAnanA phlano abhAva che." jJAnanuM phla je virati tenA abhAvathI paNa mithyAdraSTinuM jJAna e ajJAna kahevAya che. kharekhara mithyAdraSTinuM jJAna ghaNuMja kAramuM jJAna che. enuM jJAna jyAM sudhI mithyAtvanI hayAti hoya. tyAM sudhI jJAnarUpa thai zakatuM ja nathI. mithyAdraSTi AtmA, potAnA jJAnathI jo koi vastunuM astitva svIkAraze to te astitva paNa sarva prakAre ja svIkAraze ane nAstitva svIkAraze to te paNa sarva prakAre ja svIkAraze; paNa vastunuM kayA svarUpe astitva che ane kayA svarUpe nAstitva che eno viveka e ajJAnarUpa jJAnanA yoge e AtmA nahi ja karI zake. vAstavika rItie koi paNa vastunuM svarUpa mithyAdraSTio je rItie svIkAre che te rItie hAtuM ja nathI. e ajJAnIo paikInA koi jJAnIo, AtmAne nitya ja mAnaze to koi vaLI anitya ja mAnaze paNa dravyanI apekSAe nitya ane paryAyanI apekSAe anitya ema mAnavA jogI zuddha mati teomAM e kAramAM mithyAtvanA yoge nahi ja thavAnI. mithyAdraSTi AtmA, zaddha syAdavAdI banI zakato ja nathI, sadAne mATe e prAyaH ekAMtavAdI ja hoya che e ekAMtavAda ja enA. jJAnane ajJAna banAvanAra che. ekAMtavAdIo game tevA jJAnIo hoya to paNa vAstavika rItie ajJAnIo che. ajJAnIo hovAnA kAraNe e AtmAo, mithyAtva Adi karmabaMdhananA hetuothI bacI zakatA nathI : kAraNa ke eonuM jJAna eone prAyaH mithyAtvAdi karmabaMdhanA hetuomAM ja pravartAvanAra che : eja kAraNe eonuM jJAna saMsArano hetu che paNa mokSano hetuM nathI. : ethI paNa eonuM jJAna ajJAna kahevAya. che. mithyAtvanA pratApe viparItacivALA banelA mithyAdraSTi AtmAo, prAyaH zrI arihaMta Adi zaddha tattvonA niMdaka ane azuddha tattvone kayuktiothI siddha karanArA hovAthI teonI asatravRtti bhavAMtaramAM paNa anubaMdhavALIja thAya che : e kAraNe paNa eonuM jJAna saMsArano hetu che ane ethI e ajJAna kahevAya che. vaLI mithyAdraSTi AtmAone varastunA bodha rUpa je lAbha thAya che te mithyAtva mohanIya karmanA vipAkathI unmatta manuSyanI mAphTa yadacchArUpa thAya che, kAraNa ke-mithyAdraSTi AtmA, zrI sarvajJaparamAtmAnI AjJAne parata- nahi hovAthI e dareka vastune potAnI pratikalpanAthI ja jANavAno ADambara kare che. madIrApAnI, madanA AvezathI jema kiMkarane paNa rAjA tarIke ane rAjAne paNa kiMkara tarIke mAne che tema mithyAtvanA udayavALo AtmA, sadbhuta vastuno paNa atajvarUpe vyavahAra kare che ane asabhUta vastuno Page 31 of 76 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa tattvarUpe vyavahAra kare che; eja kAraNe upakArIo mithyAtvane pAramArthika graha tarIke oLakhAve che; pizAcAdirUpa itaragraho karatAM paNa mithyAtvarUpa graha moTA moTA anarthone pedA karanAra che ane eja kAraNe e grahanI hayAtimAM thatuM jJAna e jJAnarUpa nathI hotuM paNa ajJAnarUpa hoya che. vaLI jJAnanuM phla e che ke- 'enA yoge AtmA, yogyatA mUjaba dravya, kSetra, kAla ane bhAvanI anukUlatA pramANe pAparUpa prANAtipAta Adi kukRtyothI virAma pAme ane pavitra svAdhyAya, dhyAna ane tapazcaraNAdirUpa kRtyavizeSomAM pravRtti kare.' A vastu, vAstavika rItie mithyAdraSTi AtmAone nathI prApta thatI; eja kAraNe mithyAdraSTinuM jJAna paNa ajJAna kahevAya che kAraNa ke- 'azuddha AlAbupAtramAM nAMkhela dudha ane sAkara Adi madhura dravyo paNa viparIta bhAvane pAmI jAya che tema mithyAdraSTi AtmAmAM raheluM jJAna paNa mithyAtvanA udayathI viparIta bhAvane pAmI jAya che.' AthI samajAze ke-mithyAtva e AtmAno kAramo bhAvazatru che. AvA bhAva aMdhakArarUpa zatrunA pratApe AtmA narakAdi rUpa dravya aMdhakAramAM AthaDyA kare emAM kazuM ja Azcarya nathI ema harakoi vivekI AtmA samajI zake tema che. mithyAtva nAmanA doSanA pratApe choDavA lAyaka padArthomAM grahaNa karavA lAyakanI budhdhi sthira banatI jAya che ane grahaNa karavA lAyaka padArthomAM choDavA lAyakanI budhdhi sthira rUpe rahelI hoya che. AnA kAraNe jIvanamAM je kAMi pravRtti karato hoya emAM viveka draSTi pedA thai zakatI nathI. jyAre jIvone vivekadraSTi vagaranI budhdhi eja mArA AtmAne nukzAnakAraka che AvuM jyAM sudhI thoDe ghaNe aMze na samajAya tyAM sudhI je pramANe rAgAdi pariNAma karato karato azubha kriyAo kare che tema zubha kriyAo paNa karato jAya che. A kAraNathI jyAre jIva choDavA lAyaka padArthomAM grahaNa karavAnI budhdhithI mane duHkha Ave che enAthI ja duHkhanuM phLa maLe che ane duHkhanI paraMparA enAthI vadhe che. AvI vicAraNAo bhagavAnanI vANInA zabdonI vicAraNAo karatA karatA aMtaramAM pedA thavA mAMDe tyAreja AMzika rUpe anukULa padArthono rAga eja duHkhanuM kAraNa che. AvI samajaNa aMtaramAM pedA thatI jAya che. Ane mithyAtvanI maMdatA kahevAya che. jeTale aMze mithyAtva mohanIya karmano rasa udayamAM maMda thato jAya eTale aMze mohanIya karmano aMdhApo dUra thato jAya che ane enA kAraNe aMtaramAM ekadama jhAMkho prakAza koika koika vAra pedA thato jAya che jyAre e prakAza pedA thAya tyAre ene kSaNavAra AnaMda Ape che. pAcho mithyAtvano udaya thAya ane e prakAza cAlyo jAya to pAcho je pramANe jIvato hato te pramANe jIve che A rIte vAraMvAra thatA thatA jhAMkhA prakAzanI anubhUti vAraMvAra pedA karato karato e jhAMkhA prakAzane TakAvavAno prayatna karato jAya to teTalo kALa mithyAtvanI maMdatA aMtaramAM vizeSa rIte pedA thatI jAya che. rAga pUrvaka bolAtA vacana e ja mithyAtva. kAraNa ke enAthI AtmAthI bhinna evo rAga puSTa thAya che. bIjAnA sukhe haiyu sukhI banAvIe to bIjAnA guNa jovAno svabhAva pedA thAya ane doSane doSa tarIke jovAno draSTi Ave. mithyAtva mohanIya karmano baMdha anukULa padArtho pratye rAganA pariNAmo pedA karavAthI ane pratikULa padArtho pratye dveSanA pariNAmo pedA karavAthI samaye samaye jIva bAMdhe che arthAt bAMdhyA kare che. evI ja rIte tIrthaMkara paramAtmAnI AzAtanA karavAthI, temanA vacanono apalApa karavAthI temanA vacanonuM ullaMghana karavAthI, virudhdha AcaraNa karavAthI, jIva mithyAtva mohanIya karma bAMdhe che. evI ja Page 32 of 76 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte dharmI jIvonA duSaNo zodhavAthI, duSaNo bolavAthI adhiSThAyaka deva AdinI niMdA karavAthI koi paNa padArthano kadAgraha paDI rAkhavAthI, gurU AdinuM apamAna karavAthI asaMyationI pUjA karavAthI ane koipaNa kAma utAvaLathI karavAthI jIva mithyAtva mohanIya karmano baMdha kare che. (2) aMvirati nAmanA zeSanuM varNanA avirasinA svarUpa 'mithyAtva" jema AtmAno zatru che tema avirati paNa zatru ja che. avirati paNa AtmAno eka moTAmAM moTo durguNa che. e mahAdurguNathI bacavA mATe sAvadha yogo eTale pApamaya vyApArothI ane viSayAvezathI pAchA haThavuM joie. ema karyA vinA aviratithI bacavuM e muzkela che kAraNa ke aviratinuM svarUpa ja e che ke- " e AtmAne sAvadha yogothI ane viSayAvezathI pAcho na haThavA de." aviratinuM svarUpa darzAvatA upakArIo mAne che ke "sAvadhayogebhyo nivRttyabhAve" pApamaya vyApArothI nivRttinA abhAvamAM avirati rahI zake che. arthAta "pApamaya vyApArothI. anivRti' enuM ja nAma "avirati" che, hRdayapUrvaka pApamaya vyApArothI nivRtti pAmyA vinA AtmAnI avirati TaLatI nathI. eja rItie "30Dho viSayAvezaH, mavedraviratiH bhi" kharekhara bAhya indriyonA je artho tenA vyAkSeparUpa je viSayAveza tenAthI anupamarUpa je akheda te avirati thAya. ' arthAta zabda rUpa, rasa, gaMdha ane sparza rUpa iMdriyonA viSayonI lolupatAthI virAma nahi pAmavuM enuM nAma avirati che. iMdriyonA viSayonI pipAsA e aviratinuM svarUpa che. iMdriyonA viSayo sAthe rAgadveSapUrvaka athaDAyA karavAnI dazA e aviratinI dazA che. sAvadha vyApArothI nivRtti na karavI enuM nAma paNa avirati che ane iMdriyonA viSayo pratyenA AvezathI pAchA nahi huM enuM nAma paNa avirati che. avirasinaM prakare : eja kAraNe aviratinA prakAro paNa bAra che. aviratinA prakAronuM varNana karatAM upakArIo mAve che ke "dvAdazaprakArADavirati:, katham ? ityAha-mana: svAgatam, karaNAnIdriyANi caica, teSAM svasvaviSaye pravarttamAnAnAma niyamoDaniyantraNaM; tathA vaNNAM pRthivyaptejo vAyuvanaspati trasasvarupANAM jIvAnAM vadho hiMseti / " avirati bAra prakAre che : "avirati bAra prakAranI kevI rItie ?' A praznano uttara ApatAM kahe che ke- "mana ane pAMca iMdriyonuM aniyaMtraNa ane pRthvIkAya, akAya, agnikAya, vAyukAya , vanaspatikAya ane trasakAyarUpa chae prakAranA jIvono vadha eTale hiMsA.' A pramANe avirati bAra prakAranI che. arthAt manane ane sparzanA Adi pAMca prakAranI iMdriyo e chaene niyamamAM nahi rAkhavAM. Page 33 of 76 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane chae kAyonA jIvonI hiMsA karavI e bAra prakAranI avirati che. aviratithI bacavA icchanAre jema SakAyanA jIvonI hiMsArUpa sAvadha vyApArothI bacavAnI AvazyaktA che tema mana ane iMdriyonI AdhInatAthI paNa bacavAnI AvazyaktA che. chae kAyanA jIvonI hiMsAthI bacavA mATe jema saMpUrNa "prANAtipAta viramaNa' nI AvazyaktA che tema "mRSAvAda viramaNa, adattAdAna viramaNa, methuna viramaNa ane parigraha viramaNa nI paNa saMpUrNa AvazyaktA che; eja kAraNe upakArIo prANAtipAtAdinA aniSedhamAM avirati kramAve che. "prANono atipAta, mRSAvAda, adattanuM AdAna, methuna ane parigraha' A jema aviratinA pratApe che tema mananI ane iMdriyonI viSayo pratye Aveza pUrvakanI doDAdoDa e paNa aviratinAja pratApe che. sarvaviratine dharanAra AtmAoe jema prANAtipAta AdithI saMpUrNapaNe bacavAnI jarUra che tema iMdriyonA viSayo pratye doDAdoDa karatAM aTakavAnI paNa atizaya AvazyaktA che. aviratinA pariNamaH A avirati evI kAramI che ke-AtmAmAM enI hayAti hoya tyAM sudhI pApanI pravRtti thAo yA nA thAo to paNa tenA nimitte thatuM AtmAnuM baMdhana cAluja rahe che. AtmAnI mukti icchanAre avazya e AzravathI bacavuM joie. avirati doSanuM pariNAma varNavatAM upakArIo mAne che ke "jaivi a na jAi savvattha, koi deheNa mANavo ettha / aviraiavvayavadho. tahAvi niccA bhave tassa / / 1 / / " jo ke A saMsAramAM koi mANasa dehe karIne sarvatra jato nathI to paNa tene avirati ane avratano. baMdha nitya thAya che. avirati ane avratano e prabhAva che ke-cAhe e avirati ane avratano amala thAo yA na thAo to paNa AtmA tenA nimitte thatA baMdhamAM avazya phlAyaja che, enI phlAmaNathI bacavA mATe pratyeka mokSArthie potAnA jIvanane niyamothI niyaMtrita banAvI levAmAM koi paNa rItie cukavuM e iSTa nathI. rUSayonI pipAsAthI para banIne sarvaviratidhara banAve e to suvarNa ane sugaMdhano yoga thayA jevuM che paNa jo ema na bane to paNa dezaviratidhara banavuM ane te paNa na bane to aviratinA vipAkathI DaratA banI. yathAzakti jIvanane niyaMtrita banAvavuM joie. mana ane iMdriyone AdhIna banI enI ja anukULatA khAtara udbhUkhala banI vratono upahAsa karavo e AtmAno kAramI rItie nAza karavAnI kAravAi che. e kAravAi tarapha pasaMdagI darzAvavI e paNa samyakatvane lAMchanarUpa che. samyagadraSTi AtmA, aviratimohanA yoge viratidhara na banI zake e banavA joga che paNa avirati tarapha tenuM hRdaya DhaLe e nahi banavA joga vastu che. avirati tarapha samyagadraSTi AtmAno tiraskAra ja hoya che. aviratithI na chuTAya enuM ene kAramuM duHkha hoya che. aviratimohanA pratApe avirati tarapha tenAthI ghasaDAi javAya e jUdI vastu che paNa e dazAmAMya tenuM hRdaya to saLagatuM ja rahe che kAraNa ke- "aviratinuM pariNAma kAramuM che.' e vAtane e sArI rItie samaje che. virasi maMTene upaveza: upakArIo paNa aviratithI bacAvavA mATe sAmAnya upadeza ApatAM mAve che ke Page 34 of 76 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "asaddhastutyAgespi viratyAdimahAphalam I anyathA tu tattadvastvagrahaNeDapi pazUnAmivAviratatvaM tattanniyamaphalena vacayate / na hiM sakRdbhojyapi pratyAkhyAnoccAraM vinaikAzanAdiphalaM labhate / asambhavadvastunoDapi niyamagrahaNena kadAcitkathacitadyogespi niyamabaddhastanna gRhaNAtyapIti vyaktaM, niyamaphalam | yo yAvadavadhi yathA pAlayituM zaknoti sa tAvadavadhi tathA samucita niyamAnaGgIkuryAt, natvaniyamita eva kSaNamapi tiSThet, viratermahAphalatvAdaviratezca vahukarmabandhAdidoSAt / " potAnI pAse je vastu na hoya teno paNa tyAga karavAthI AtmAne virati Adi mahADvanI prApti thAya che ane tyAga nahi karavAthI to te te vastunuM grahaNa nahi karavA chatAM paNa pazuonI mAphka aviratipaNAnI prApti thavA sAthe AtmA, te te niyamanA phlathI vaMcita thAya che : eka vAra bhojana ekAsaNA AdinA phlane nathI pAmato : jenI prApti potA mATe asaMbhavita che evI vastuno paNa niyama karavAthI niyamabadhdha AtmA, koi vakhate koi paNa rItie te vastuno yoga thai javA chatAM paNa ta vastune nathI grahaNa karato. A pramANe niyamanuM phla prakaTa che : A hetuthI je AtmA, jyAM sudhI je rItie niyamone pALavA mATe zaktimAn hoya; te AtmAe, tyAM sudhI te rItinA yogya niyamone aMgIkAra karavA joie; paNa aniyamita avasthAmAM to AtmAe eka kSaNa paNa na rahevuM joie kAraNa ke-viratinA pratApe mahAphsa thAya che ane aviratithI bahu karmono baMdha e Adi aneka doSo thAya che. A pramANe sAmAnya koTinA AtmAne paNa upakArIo niyamita banavAno upadeza Ape che kAraNa ke-avirati e mahApApa che. sarvavirati ane aNuvratAdi dezavirati paNa jenAthI na bane teNe paNa taddana aniyaMtrita nahi rahetAM zakti mujabanA niyamo avazya karavAja joie e A upadezanuM edamparya che. aniyantrita jIvana e manuSyajIvanamAM paNa eka jAtinuM pazujIvana che. manuSyabhava jevA uttama bhavane pAmIne aniyamita avasthAmAM rahevuM e A jIvanano durUpayoga karavA jevuM che. kalyANanA arthie potAnA jIvanano durUpayoga na thAya enI khAsa kALajI rAkhavI joie. AvA durlabha jIvanano saMpUrNa sadupayoga na karI zakAya to eno AMzika sadupayoga to avazya karavoja joie. samyaktva AdinA svarUpathI aparicita evA paratIrthioe paNa pApamAM pravRtti nahi karavArUpa ' akaraNaniyama' kahyA che ane e paNa ayogya che ema nathI kAraNa ke- ' e paNa zubha bhAvanA yoge pariNAme lAbhadAyI che.' 'akaraNaniyama' nA svarUpa : samyaktva pAmyA pachI paNa sarva aNuvrato Adino svIkAra nahi karI zakatA AtmAone amUka pApane nahi karavArUpa 'akaraNaniyama' no upadeza prabhuzAsanamAM paNa apAya che. eka mahAsatI pravartinIe, potAnI sakhIo sAthe AvelI eka rAjaputrIne sakhIonI sAthe samyaktvanuM dAna karyA bAda akaraNaniyamano upadeza ane tenuM svarUpa darzAvatAM pharamAvyuM che ke "khiyaM ca napha na saha, sALuyamuLavvA gharia tahavi parapurisasaMge, akaraNaniyamaM daDhaM kuNaha || 1 || pAvaM saMya na kIrai, viNiyattijjai parovi pAvAe / mavihavA nayaniSThAM, UraLaniyamasarumiLe || 2 ||" jo tame sarva aNuvratone ane guNovratone dhAraNa karavAne zaktimAn na ho to paNa tame parapurUSanA Page 35 of 76 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMgane nahi karavAno draDha niyama karo : 'pote pApane karavuM nahi ane potAnA mativibhavathI nyAyanipuNatAnuM rakSaNa thAya e rItie bIjAne paNa pApathI vizeSa prakAre pAchA pheravavA.' A ' akaraNa niyama' nuM svarUpa che. 'abrahmacaryanuM sevana Adi je pApo te pApone nahi karavAno pote niyama karavo ane anya paNa bhavya AtmAo ke jeo evI jAtinAM pApomAM utsAhapUrvaka pravRtti karatA hoya tevA AtmAone tevA prakAranAM pApothI nivRtti karAvavI.' e 'akaraNaniyama' kahevAya che. aNuvrato Adi gRhIdharmane nahi svIkArI zakatA AtmAoe paNa AvA prakAranA ' akaraNaniyama' to upAsaka banavuM ja joie. AvA prakAranA ' akaraNaniyama' nA prabhAva ane pariNAma paNa kAMi sAmAnya nathI. 'akaraNaniyama' neM prabhaMva ane pariNaMmaH eja mahAsatI pravartinIe, saparivAra rAjaputrIne ' akaraNaniyama'ne draDhatAthI aMgIkAra karavAno upadeza ApyA bAda enA prabhAvano ane pariNAmano khyAla ApatAM paNa pharamAvyuM che ke "hto vittharapha naNa vimalA, caMdrasUriyaM vizvo / itto kallANavaraM-pareNa pAvijjae muttI // 1 // caTTeti vase tiyasA, ciMtiyamettAiM savvakajjAI / saMpanaMti niyALa, tto tyeva nammama || 2 ||" A ' akaraNaniyama' nA pratApe caMdra ane sUryanI hayAti rahe tyAM sudhI A vizvamAM vimala kIrti vistAra pAme che : pariNAme e 'akaraNaniyama' nA pratApe kalyANanI paramparA dvArA mukti prApta thAya che - ' akaraNaniyama' no pratApa evo che ke-enA yoge Aja janmamAM jIvone devo vazamAM varte che ane sarva kAryo ciMtavavA mAtrathI saphta thAya che : arthAt sarvavirati ane sarva aNuvrato ane guNavrato AdinA svIkAra rUpa dezaviratino svIkAra to dUra raho paNa ' abrahmasevAdirUpa je pApo tene paNa nahi karavArUpa ane anya AtmAone paNa tethI virAma pamADavA je 'akaraNaniyama' tenA pratApe A loka paNa suMdara bane che, paraloka paNa suMdara bane che ane pariNAme zAzvata sukhanA dhAmarUpa sidvipadanI paNa prApti thAya che.' adhikarina bhete bhimAMM : A ' akaraNa niyama' nA svIkAranA pariNAmamAM adhikArinA bhede avazya bhinnatA rahe che kAraNa ke-je AtmAne graMthIbheda thayelo nathI hoto te AtmAno ' akaraNa niyama' kAyamI nathI banato ane jenI mohagraMthI bhedAyelI hoya che teno ' akaraNa niyama' kAyamI bane che. A vastune samajAvatAM zAstrakAramaharSi pharamAve che ke "iha yathA kasyacinnIrogasyApi durbhikSAdiSu tathAvidhabhojanA bhAvAt zarIrakArzyamutpadyate, tu pUryamANabhojanasaMbhaveDapi rAjayakSmanAmno rogavizeSAt / tatra prathamasya samucitabhojanalA bheDavikala stadupacayaH syAdeva / dvitIyasya tu taistairupacayakAraNairupacarya mANasyApi pratidinaM hAnireva / evaM sAmAnya kSayopazamena nivRttimantyapi kRtAni pApAni sAmagrIlAbhAt punarapi samujjRmmante / viziSTakSayopazamavatastu, sampannarAjayakSmaNa iva zarIraM, tAvat pApaM pratibhavaM hIyate yAvat sarvaklezavikalo muktilAbha iti / " Page 36 of 76 anyasya Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A saMsAramAM jema koi rogarahitane paNa duSkAla Adi prasaMgomAM tevA prakAranA bhojananA abhAvathI zaroranuM durbalapaNuM utpanna thAya che ane koine to zarIrane pUrNa karanAra bhojananI sAmagrI hovA chatAM paNa 'rAjyakSma' nAmanA rogavizeSathI zarIranuM durbalapaNuM thAya che : e be paikInA prathamane to yogya bhojanano lAbha thatAM tenA zarIranI vRddhi avikalapaNe thAya ja paNa bIjAne eTale 'rAjyakSma' nAmanA rogavizeSathI pIDAtAne to te prakAranAM vRddhinAM kAraNo dvArA sevAvA chatAM paNa zarIranI hAni ja thAya : e pramANe sAmAnya kSayopazamadvArA nivRttivALAM paNa karelAM pApo sAmagrInA lAbhathI phI paNa sArI rItithI vikAsa pAme che ane jema 'rAjyamAA' rogathI saMpanna mANasanuM zarIra kSINa ja thAya che tema viziSTa prakAranA kSayopazamavALA AtmAnuM pApa to jyAM sudhI sarva prakAranA kalezothI rahita muktino lAbha thAya tyAMsudhI bhave bhave kSINa thAya che. 'darvavirasi' guNane viziSTasaM H alpa kSayopazamavALA AtmAne sAmAnya lAbha Apato ane jenI mohagraMthI bhedAya che evA AtmAne kAyamI suMdara lAbha Apato A 'pApAkaraNaniyama' anya tIrthikoe paNa potAnAM zAstromAM upadezyo che te paNa zrI sarvajJaparamAtmAnA pravacananeja AbhArI che kAraNa ke- 'akaraNaniyama' Adine kahenArAM vAkyono udaya zrI jinavacanarUpa sAgaramAMthI ja thayelo che. A 'pApAkaraNaniyama'no saMbhava dezavirati guNasthAnake paNa che ja ane " savvavirai guNaThANe visiThThatarao imo hoi / " yAvajjIvaM samastapApoparamalakSaNe "sarvaviratiguNasthAnake dezaviratyakaraNaniyamApekSayADakaraNaniyamo bhavati" viziSTatarako jIMdagI paryaMta samasta pAponA uparamarUpa 'sarvavirati' nAmanA chaThThA guNasthAnakamAM, 'dezavirati' nAmanA pAMcamA guNasthAnakamAM je 'akaraNaniyama' hoya che tenI apekSAe atizaya viziSTa prakArano ' akaraNaniyama' thAya che. A sarva uparathI eka ja vastu siddha thAya che ke- 'aniyaMtrita' eTale karmabaMdha mATe anukUla jIvanane niyaMtrita banAvavA mATe zrI jainazAsane kaDakAi karavAmAM kazI ja kamInA nathI rAkhI. koi paNa pApanI ane karmabaMdhanA sAmAnya paNa kAraNanI avirati je zrI jainazAsane duHkhakara mAnI che te zrI jainazAsana aviratine bhayaMkara batAve emAM zuM Azcarya che ? mithyAtva e jema AtmAno anAdisiddha kAramo zatru che tema avirati paNa evo ja zatru che e ubhayane aMge ApaNe sAmAnya vicAraNA karI AvyA. anukULa padArthonI icchA pedA karAve enuM nAma avirati kahevAya che. mithyAtvanI sAthe aviratino udaya rahelo hoya to te aviratinA udaya kALamAM jIvane anaMtAnubaMdhi apratyAkhyAnIya kaSAyano udaya hoya che e kaSAya aprazasta rUpe udayamAM cAlato hoya to puNyanA udayathI je koi anukULa padArtho maLelA hoya to emAM AnaMda pedA karI karIne rAga vadhArato mamatva budhdhi vadhArato vadhArato janma maraNanI paraMparA vadhArato jAya che ane jo prazasta rUpe anaMtAnubaMdhi apratyAkhyAnIya kaSAyano udaya cAlato hoya to mithyAtvanI maMdatAnA kAraNe devanI bhakti, sAdhunI sevA, sAdharmika bhakti karato karato rAgAdi pariNAmanI maMdatA karIne anukULa padArthono rAga ane Page 37 of 76 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikULa padArthono dveSa duHkharUpa che. duHkhanuM phla ApanAra che ane duHkhanI paraMparA vadhAranAra Aja che evI budhdhi sthira karato jAya che ane enAthI janma maraNanI paraMparAno nAza karato jAya che. cothA guNasthAnake mithyAtvanA udaya vagara aviratino udaya rahelo hoya che e aviratino udaya samyaktva sAthe rahelo hovAthI choDavAlAyaka padArthomAM choDavAlAyakanI budhdhi-grahaNa karavAlAyaka padArthomAM grahaNa karavA lAyakanI budhdhi satata vicAraNA rUpe cAlu rahelI hoya che ane aviratinA udayathI saMsAranI saghaLI pravRtti karatA dharmanI niMdA na thai jAya ane dharmanI prabhAvanAmAM kema vizeSa upayogI bane e rIte jIvato hoya che eTale pravRtti karato hoya che. paNa aMtaramAM e saMsAranI pravRtti karavAlAyaka che evI budhdhi hotI nathI AthI ja e jIvo zubha prakRtiono anubaMdha rUpe tIvrarasa bAMdhe che eTale puNyAnubaMdhi puNya bAMdhe che. baMdhAtI azubha kRtiono rasa maMda bAMdhe che ane sattAmAM rahelo azubha karmono tIvrarasa maMdarasa rUpe kare che. apratyAkhyAnIya kaSAyano udaya dhruvodayIrUpe hovAthI cothA guNasthAnake satata udaya cAlu hoya che. anaMtAnubaMdhi kaSAyano udaya pahelA ane bIjA guNasthAnake dhruvodaya rUpe satata hoya che. trIjA ane cothA guNasthAnake apratyAkhyAnIya kaSAyano udaya dhruvodaya rUpe satata hoya che jyAre aviratino udaya jIvone ekathI pAMca guNasthAnaka sudhI satata hoya che. kAraNa ke pAMcamA guNasthAnake bAra prakAranI aviratimAMthI agyAra aviratinuM paccakkhANa hotuM nathI. anukULa padArthone grahaNa karavA lAyaka rUpe meLavavA, bhogavavA, vadhAravA, TakAvavA, sAcavavA Adi aMtaramAM budhdhi pedA thatI jAya tenAthI avirati rUpe karmabaMdha jIvone thAya che. avirati jIvonA vakhANa karavAthI avirati karma baMdhAya che. puNyanA ughyathI je jIvone khAvA, pIvA, paheravA, oDhavA, rahevA AdinI sAmagrI sArI maLelI hoya tenA vakhANa karavAthI paNa avirati karma baMdhAya che. aviratino baMdha eTale cAritra mohanIya karmano baMdha kahevAya che. evI ja rIte pratikULatAomAM dIna thaine eTale samatAbhAva rAkhyA vinA bhogavavAmAM Ave tenAthI paNa jIvone cAritra mohanIya karma baMdhAyA kare che. sAdhuonI niMdA karavAthI, dharmI jIvone dharmakAryamAM aMtarAya karavAthI ane potAnA AtmAmAM ane bIjAnA AtmAmAM kaSAya ane nokaSAya mohanIya karma pedA karavAthI uttejita karavAthI-jIvane cAritra mohanIya karma baMdhAya che. cAritra mohanIya karma bAMdhatA bAMdhatA anukULa padArthone viSe duHkharUpa AdinI budhdhi na hoya ane choDavA lAyakanI budhdhi na hoya to sAthe darzana mohanIya karma eTale mithyAtva mohanIya karma paNa baMdhAya che. pramaMtanI vyutpi 'pramAda' nI vyutpatti karatAM upakArIo mAve che ke " prakarSeNa mAdyantyaneneti pramAdaH " arthAt 'jenA yoge prANIo prakRSTapaNe madane pAme che tenuM nAma pramAda.' 'prANIone khuba khuba mada karAvanAra jo koi hoya to te pramAda che. e vAta A pramAdanI vyutpattithI spaSTa thAya che. pramAda e AtmAne uttamamAM uttama vastunI ArAdhanAthI vaMcita rAkhanAra che.' pramaMtanA svarUpa ane prakara Page 38 of 76 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prANIone khuba khuba mada karAvanAra pramAdanuM svarUpa ane tenA prakAra varNavatAM paNa paramopakArI paramarSio prarUpe che ke "pracurakarmendhanaprabhavanirantarAvighmAtazArIramAnasAnekaduHkha hutavahajvAlAkalApaparItamazeSameva saMsAravAsagRhaM pazyaMstanmadhya vartyapi sati ca tannirgamanopAye vItarAgapraNItadharmacintAmaNau yato vicitrakarmodayasAcivyajanitAtpariNAmavizepAdapazyaniva tadubhayamavigaNayya viziSTaparalokakriyAvimukha evADaDaste jIva: sa khalu pramAda: / tasya ca pramAdasya ye hetavo madyADaDadayasteDapi pramAdA: | tatkAraNatvAt | uktaM ca-" "majjaM visayakasAyA, nidA vigahA ya paMcamI bhaNiyA / DU paMgha pamAyA, nIraM pArveti saMsAre || 9 II" saghaLAya saMsArarUpa vAsagRhane, puSkaLa karmorUpI iMdhanothI utpanna thayela ane niraMtara pavanathI zkela ane zArIrika ane mAnasika du:khorUpI agninI jvALAonA samUhathI cAre bAju gherAyela tara joto tathA e rItie cAre bAjuthI saLagatA saMsArarUpa vAsaMgrahanI madhyamAM rahenAro hovA chatAM paNa ane temAMthI nIkaLavAnA upAya rUpa zrI vItarAgaparamAtmAe prarUpela dharmarUpa ciMtAmaNI, tenI hayAti hovA chatAM; vicitra prakAranA karmodayanI dIvAnagIrIthI utpanna thayela je pariNAma vizeSa tenAthI na joto hoya tema te ubhayane avagaNIne viziSTa prakAranI paralokanI kriyAthI vimukha ja rahe che, te pariNAma vizeSa kharekhara pramAda che : ane he pramAdanA madha Adi je hetuo te paNa pramAdanA kAraNa hovAthI pramAda kahevAya che : kaheluM che ke madha, viSaya, kaSAya, nidrA ane pAMcamI vikathA kahelI che : A pAMca prakAranA pramAdo jIvane saMsAramAM pADe che. arthAta AtmAne jANavA chatAM paNa paralokanI kriyAthI vimukha rAkhanAra koi paNa kAramo duzmana hoya to pramAda che : pramAda e karmodayajanya pariNAma vizeSa che : e pariNAmanA yoge AtmA dekhato hovA chatAM aMdha banI jAya che : prabhupraNIta dharmaciMtAmaNinI, jANavA chatAMpaNa avagaNanA karAvanAra pramAda che. "aneka prakAranAM kAyika ane mAnasika duHkho rUpa je agni, te pracura karmarUpa iMdhanAthI utpanna thayela che ane aviratapaNe moharUpa pavanathI phlAto hovAthI tenI jvAlAono samUha saMsArarUpa vAsagharanI cAre bAjue phrI vaLelo che : e kAraNe cAreya bAjuthI AkhuMya saMsArarUpa vAsaghara sadAne mATe saLagatuM che e kAramAM agninI kAramI jvALAothI saLagatA saMsArarUpa vAsaMgharane jovA chatAM paNa tenAthI AtmAne bedarakAra rAkhI emAM phlAvI rAkhanAro pramAda che : e pramAdanoja e pratApa che ke- "saLagatA saMsArarUpa vAsagharanI madhyamAM raheto AtmA, madAnvita thayo thako pote jenI madhyamAM vase che tene saLagatuM jovA chatAM paNa naciMtA rahe che ane temAMthI nIkaLavAno upAya vidhamAna chatAM tenAthI paNa vimukha rahe che." "saMsArarUpa vAsaghara saLagatuM che eTale temAM rahevAthI saLagyA karavA sivAya bIjuM koija zubha pariNAma AvanAra nathI." ane e saLagatA vAsagharathI bahAra kADhI zAzvata zAMtine ApanAra zrI vItarAga paramAtmAe prarUpela dharmarUpa ciMtAmaNi mojuda che.' ema jANe paNa AtmAne e saLagatA saMsArarUpa vAsagharamAMthI nIkaLatAM aTakAvIne zAzvata zAMti ApanAra zrI vItarAga paramAtmAe kahela dharmarUpaciMtAmaNinI upAsanA nahi karanAra koi Page 39 of 76 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paNa anArya zatru hoya to te pramAda che H e hetubhUta pramAdo pAMca prakAranA che (1) madha :- AtmAne nazo caDhAvanArI vastuonuM sevana karavuM A 'madha' nAmanA pramAdamAM samAya che. saMsArathI chuTIne mokSasukhanI abhilASA rAkhanAre, evI vastuonA sevanathI avazya bacavuM joie. madIrA Adi mada karanArI vastuonuM sevana sujJa AtmAne paNa pAgala banAve che. enA panAre paDelA AtmAo viveka rahita banIne nahi bolavAnuM bole che ane nahi AcaravAnuM Acare che. A vastune jANavA chatAM paNa evI vastuone AdhIna banelA AtmAo, e kAramI vastuono tyAga nathI karI zakatA chatAM paNa kalyANanA kAmI AtmAoe, balAtkAre paNa evI vastuonA pAzathI avazya chuTavuMja joie. (2) viSaya :- 'zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza' A pAMca, pAMca iMdriyonA viSayo che. A viSayo paikInA manohara upara rAga ane amanohara upara dveSa enuM nAma pramAda che. manohara zabdAdi viSayo upara rAga ane amanohara zabdAdi viSayo upara dveSa karanArA AtmAo pramAdI gaNAya che. A pramAdanA pratApe AtmAo jIvananI saphLatA sAdhavAmAM nikLa jAya che. viSayo pratyenI lAlasA e kAramI che. kAyara purUSothI eno vijaya thavo azakya che. (3) kaSAya :- krodha, mAna, mAyA ane lobharUpa kaSAya e AtmAno kAramo zatru che. A kaSAyarUpa pramAdane AdhIna thayelA AtmAo, AtmAnA svabhAvarUpa guNonA anubhavathI vaMcita rahe che. A kaSAyanuM varNana ApaNe pramAdanuM varNana karavA pachI karavuM che eTale A sthaLe ATaluMja basa che. (4) nidrA :- A pramAdanA paNa pAMca prakAra che. nidrA paNa AtmAnA bhAvane bhUlAvanArI che. 'nidrA, nidrAnidrA, pracalA, pracalApracalA ane satyAnarli' A nidrApramAdanA pAMca prakAra che. nidrAne vaza thayelo AtmA sahelAithI jAgRta thAya che H nidrAnidrAne AdhIna thayelo AtmA muzIbate jAgRta thAya che pracalAne AdhIna thayelo AtmA beThe beThe paNa uMghe che : pracalApracalAne AdhIna thayelo AtmA cAlatAM cAlatAM paNa uMghe che ane satyAnaddhi nidrAne AdhIna thayelo AtmA to divase ciMtavela kAryane paNa uMghamAMja kare che. A rItie nidrA paNa eka kAramo pramAda che. (5) vikathA :- A pramAda, kAramI pApapravRttimAM joDanAro che. vikathAo aneka prakAranI che. cAra prakAranI paNa che ane sAta prakAranI paNa che.' rAjakathA, strIkathA, dezakathA ane bhaktakathA' A vikathAnA cAre prakAra ane tenI sAthe 'darzanabhedinI, cAritrabhedinI ane kArUNikI' A traNa bheLavavAthI sAta prakAranI che. A vikathAonuM to Aje sAmrAjya varte che. dharmano khuba hrAsa to eneja AbhArI che. prathamanI cAra kathAoe vizvane pAgala banAvyuM che ane pAchaLanI traNa kathAoe to dharmi samAjane paNa hataprahata karI nAkhyo che. vikathAono pracAra e dharmanA nAzanoja pracAra kare che. pratyeka kalyANanA arthie vikathAothI bacavuMja joie. vikathAono vilAsa kAramo che. vikathAvaza AtmAo tattvavAdanA nAmathIja ubhagI jAya che. evAonI AgaLa tattvanI vAto karanArA mahApurUSo paNa upahAsanuM pAtra bane che. vaLI cha prakArano paNa pramAda pharamAvyo che. "chaviSe pamANa vAtte tuM bahA-makhkhapanA, giddApamANa, visayapamANa, sAyapamANa, paDilehabApanA |" nuyapabhAi, pramAda cha prakArano prarUpyo che ane te A pramANe che-eka madha pramAda, bIjo nidrA pramAda, trIjo Page 40 of 76 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSaya pramAda, cotho kaSAya pramAda, pAMcamo dyuta pramAda ane chaThTho paDilehaNA pramAda. AmAMnA cAra prakAra to prathama pAMcamAM AvyA eja che ane be prakAra navA che. temAMno eka 'ghuta' nAmano to prasiddha ja che. dhuta pramAdane AdhIna thayelAonI kAramI dazA prAyaH saune paricita che. bAkI rahyo eka 'paDilehaNA pramAda' A pramAda aparicita gaNAya. A pramAdanA svarUpathI sAdhuo ane niraMtara samAcArInA zravaNamAM rakta evA zrAvako paricita hoi zake paNa anya nahi, e pramAdane jJAnIo 'dravya, kSetra, kAla ane bhAva' A cAra prakAre varNave che kAraNa ke 'paDilehaNA' cAra prakAranI che eTale ene lagato pramAda paNa cAra prakArano che. cAra prakAranI paDilehaNAmAM (1) dravyathI paDilehaNA tene kahevAya che ke-vastra ane pAtra Adi upakaraNo tathA Azana, pAna Adi AhArone cakSuthI barAbara joyA pachI upayogamAM levA. (2) kSetrapaDilehaNA tene kahevAya che ke 'kAyotsarga karavAnuM sthAna, besavAnuM sthAna ane suvAnuM sthAna tathA sthaMDilano mArga ane vihAranA kSetrasthAnanuM barAbara nirIkSaNa karavuM.' (3) kAlapaDilehaNA tene kahevAya che ke- " meM karaNIya zuM karyuM athavA mAre karaNIya karavAnuM zuM bAkI che ane evo kayo karaNIya tapa che ke jene huM nathI karato ?' AvA vicAromAM rakta rahevArUpa dharma jAgarikA Adi karavI. (4) bhAvapaDilehaNA tene kahevAya che ke- 'pUrvApararAtrakAle eTale pahelA ane chellA prahare zuddha ciMtvanamAM rahevuM.' A cAre prakAranI paDilehaNAmAM zithilatA ane AjJAno atikrama enuM nAma paDilehaNA pramAda kahevAya che. vaLI pramAdane ATha prakAre paNa varNavyo che. "pAtro ya mukhiverdi, maLio prameyo / UnnAthaM saMso gheva, micchAnAnaM taheva ya || 9 || rAno voso sAMso, ghammammi ya zaLAyaro | gomAAM dubaLIhALa, UdguhA vakhtiyavo || 2 ||" jenA pratApe AtmA mokSamArga pratye zithila udhamavALo thAya tenuM nAma pramAda kahevAya che ane e pramAda zrI tIrthaMkara mahArAjAoe ATha prakArano kahyo che. 1 2 3 svIkAravI te. 4padArtho tenA upara mamatvabharyo atyaMta prema. 5 'dveSa' eTale ' aprIti' 6 'smRtibhraMza' eTale ' vismaraNazIlatA' 'dharmamAM anAdara' eTale ' zrI arihaMta paramAtmAoe arpaNa karela dharmanI ArAdhanAmAM -6 'ajJAna' eTale mUDhatA. ' saMzaya' eTale 'zuM A vastu A pramANe haze ke anyathA' AvA prakArano saMdeha. 'mithyAjJAna' eTale vastu je svarUpe hoya te svarUpe nahi svIkAratAM ulaTA svarUpe 'rAga' eTale AtmA, AtmAnA guNo ane tenI khIlavaTanAM sAdhano zivAyanA je je udhama na karavo te.' 8 'yogonuM duSmaNidhAna' eTale 'mana, vacana ane kAyA' A traNe yogonI Page 41 of 76 duSTatA karavI. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ATha prakArano pramAda karmabaMdhano hetu hovAthI varSavA yogya che. pramaMtanA phala : AtmAne mokSamArganI ArAdhanAmAM adhamahIna banAvanAra pramAdanuM phla paNa bhayaMkara che. pramAda A AtmAnA zreyamAM kevo ane keTalo vighnakara che e vastu avazya kalyANanA arthioe vicAravA jevI che. pramAda e kevo kAramo zatru che ane enA mATe ekAMte paropakAramAMja parAyaNa evA paramarpio zuM zuM mAve che e ApaNe joie. pramAdanA dArUNa vipAkanuM pratipAdana karatAM paramopakArI paramarSio mAve che ke "zreyo viSamupabhoktuM, kSamaM bhavet krIDituM hutAzena / saMsAravazvanaa-{ tu pramAvaH kSama: rtum || 9 || asyAmeva hi jAtau, naramupahanyAdviSaM hutAzo vA / zAsevita: pramAvo, halyAnanmAntarazatAni || 2 || yanna prayAnti puruSAH, svarga yazca prayAnti vinipAtam / taMtra nimittamanArya:, pramAd kRti nizvitamimAM me || 3 || saMsArabandhanagato, jAtijarAmaraNavyAdhiduHkhArtaH | yannodvijate satvaH, soDapyaparAdhaH pramAdasya / / 4 / / AjJApyate yadavaza-stulyodarapANipAdavadanena | karmma ca karoti bahuvidha - metadapi phalaM pramAdasya || 7 | iha hi pramattamanasaH, sonmAdavadani bhRtendriyAzcapalAH | yatkRtyaM tadakRtvA, satatamakAryeSvabhipatanti || 6 || teSAmapatitAnA-muUAntAnAM pramattAnAm | varjhana va DhoSAH, vaLataravazvAmbusevena II II" viSano upabhoga karavo e kalyANakara che ane agni sAthe krIDA karavI e hitakara che paNa saMsAranA baMdhanamAM paDelA prANIoe pramAda karavo e hitakara nathI : kAraNa ke viSa ane agni manuSyane Aja jAtimAM mAre che tyAre A sevana karAyelo pramAda A janmane haNavA sAthe seMkaDo janmone haNe che : 'purUSo je svargamAM nathI jatA ane vinipAtane pAme che temAM nimitta anArya evo pramAda che.' A mane nizcita che : saMsAranA baMdhanamAM paDelo ane janma, jarA, maraNa tathA vyAdhirUpa du:khothI pIDita evo paNa AtmA, je saMsArathI udvega nathI pAmato te paNa pramAdano aparAdha che H udara, hAtha, paga ane mukhathI tulya evA paNa mANasa dvArA je parAdhIna manuSya AjJA karAya che ane bahu prakAranA karmane kare che e paNa pramAdanuM phla che H kAraNa ke A saMsAramAM pramatta manavALA AtmAo, unmAdayukta manuSyonI mAphka iMdriyone kAbumAM rAkhanArA nathI hotA ane caMcala hoya che eja kAraNe tevA AtmAo je kRtya hoya che tene nahi karIne niraMtara akAryomAMja paDe che : pANInA siMcavAthI jema vanavRkSo vadhe che tema akAryonI AcaraNAmAM paDelA eja kAraNe udbhAnta banelA ane unmatta hRdayavALA banelA te pramAdI AtmAAnI aMdara pramAdanA pratApe doSo vadheja che. A uparathI samajAze ke-pramAda e kAramo zatru che. avasara AvI paDe to prANIoe viSa khAvuM e Page 42 of 76 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArUM che, agnimAM paDIne baLI maravuM e sArUM che paNa pramAda karavo e sArUM nathI kAraNa ke-viSa ane agni ekaja janmamAM maraNa Ape che jyAre pramAda e aneka janmomAM mAre che. purUSAtana dharAvanArA paNa purUSo svargamAM nathI jatA ane sanmArgathI patana pAme che temAM nimitta tarIke eka anArya pramAda che. saMsAranA baMdhanamAM phsAyelo ane janma, jarA, maraNa tathA vyAdhi Adi aneka prakAranAM duHkhothI pIDAto hovA chatAM paNa AtmA, A asAra ane duHkhamaya saMsArathI udvega nathI pAmato e aparAdha paNa eka pramAdano che. manuSyapaNAthI samAna hovA chatAM paNa eka manuSyane, eka manuSyanI AjJAne tAbe thavuM paDe che ane aneka prakAranAM karmo karavAM paDe che e phla paNa pramAda zivAya anyanuM nathI. pramAdane vaza paDelA AtmAo, unmAdI AtmAonI mAphka iMdriyone AdhIna karIja nathI zakatA eTaluMja nahi paNa ulTA teo ja iMdriyone AdhIna thAya che ane iMdriyonI AdhInatAnA pratApe caMcala hRdayanA bane che; enA pratApe te AtmAo je karavA yogya hoya che te karI nathI zakatA ane akAryo karavAmAM ja rakta bane che. akAryomAM paDelA te AtmAo udbhAnta bane che ane udbAnta banelA te pramatta hRdayanA svAmiomAM niyamathI doSonI vRddhija thAya che. pANInA siMcanathI jema vanavRkSo vadhe tema pramatta hRdayanA dhaNIomAM pramAdanA pratApe doSonI vRddhija thAya che. pramaMtIne upahaMra : Aja hetuthI vizvanA prANIo upara eka upakAra karavAnA ja irAdAthI upakArIo, pramAdI AtmAne cAnaka lAge ane apramAdanA arthione protsAhana maLe e rItano pramAdIne upadezarUpe upahAra ApatAM pharamAve che ke "taM taha dulnahairma, vinmulayApaMpanaM maLusAM | lahUNa no pamAya, so kApuriso na sappuriso || 1 || " te te prakAre durlabha che prApti jenI evA ane vijaLInI latAnI mAphka caMcaLa evA manuSyapaNAne pAmIne je pramAdane kare che te satpurUSa nathI paNa kApurUSa che. kharekhara daza daza draSTAMte durlabha evA manuSyapaNAne pAmIne paNa jeo pramAdane paravaza bane che teo satpurUSonI kakSAmAM nathI AvI zakatA paNa kAyara purUSonIja kakSAmAMja AvI zake che emAM koi jAtinI zaMkA nathI. pramAdI AtmAone AvA prakArano upahAra ApavAmAM te AtmAone cAnaka lagADavAno ane vastune vastusvarUpe varNavavAno tathA uttama AtmAone pramAdanA pAzamAM paDatAM bacAvI levAnoja eka irAdo che : pramAdI AtmAoe cAnaka lagADavAnI kAravAi karavA pUrvaka vastune vastusvarUpe prakaTa karI uttama AtmAne jAgRta banAvavAnuM kArya upakArIo na kare to anya kare paNa koNa ? niHspRha upakArIo zivAya anya koija AvA zabdomAM kahI zake tema nathI. pramaMtI pravajyuMdaMdhakane viziSTa apaMya : A pramAda prANImAtrane hAni karanAro che paNa pravajyAnA sAdhake enAthI ghaNAja sAvadha rahevAnuM che kAraNa ke-pravajyAdharane pramAdanA pratApe sAdhanA phLatI nathI ane navo apAya ubho thAya che. eja vastunuM pratipAdana karatAM paramarSio pharamAve che ke "pavajjaM vijjaM piva, sAhaMto jo hor3a pamAillA | Page 43 of 76 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tassa na sijjai esA, karei garuyaM ca avagAraM / / 1 / / " vidhAnI mAphTa dIkSAne sAdhato je pramAdI thAya che tene dIkSA siddha nathI thatI ane bhAre apakAra kare che. jema vidhA, pramAdI vidhAsAdhakane siddha nathI thatI ane grahasaMkrama Adi anarthane utpanna kare che tema zrI jinezvaradevoe kramAvelI dIkSAne ArAdhanAnI pravRttimAM zithila banelA A AtmAne, zrI. jinezvaradeve prarUpelI A dIkSA sugatine pamADanArI nathI thatI eTaluM ja nahi paNa durgati ane dIrgha kAla sudhInA bhavabhramaNarUpa apAyane utpanna karanArI thAya che. duvihisanA kartavya: eja hetuthI upakArIo, munione saghaLoja kriyAomAM apramatta rahevAnuM bhAra pUrvaka mAve che. muni mATe koi paNa kriyA evI nathI ke je kriyA apramattabhAva vinA Le. eja kAraNe munine saghaLIja kliAomAM apramatta rahevAnuM mAvatAM mahApurUSo kramAve che ke "paDilehaNAi ciThThA, chakkAyavidyAiNI pamattassa / bhaNiyA suyammi tamhA, apamAI suvihio hunjA / / 1 / / " siddhAMtamAM pramAdI AtmAnI paDilehaNA Adi ceSTA, chae kAyanI vidhAtinI kahI che te kAraNathI. suvihita munie saghaLIja kriyAomAM apramatta banavuM joie. | munie dareke dareka kriyA apramattapaNe karavI joie. paDilehaNA; gamanAgamana Adi koi paNa kriyAmAM anya kriyA karanAro muni SakAyano rakSaka banavAne badale ghAtaka bane che. kalyANanI kAmanA rAkhanArA munie, je je kriyAmAM je je kriyAo karavAno niSedha karyo che te te kriyAone tajavAmAM avazya apramatta banavuM joie. zrI jinezvaradevoe mAvelI koi paNa kriyAmAM potAnI matikalpanAthI pravRtti karavI e paNa pramAda che. je je kAle je je kriyA je je rItie karavAnI jJAnIo mAne che te te kAle te te kriyA te te rItie ja karavAmAM rakta rahevuM eja apramAda che. evA prakArano apramAda karavAmAM suvihita munie sadAya sajjaja rahevuM joie. anaMtajJAnIoe kramAvelA A kartavyanuM pAlana karavAmAM sahaja paNa khAmI AvavA devI e potAnA AtmAnuM ja azreya karavAnI kAravAi che. Asima upateza: A rItie pramAda prANImAtranuM ekAMte ahita karanAra che. eja kAraNe upakArIo pramAdano tyAga ane apramAdamAM yatna karavAno upadeza jorazorathI Ape che. pramAda bhayaMkara hovAthI tIrthapatinA AtmAo paNa e zatruthI sAvadha rahetA. eja kAraNe prathama tIrthapati zrI kaSabhadevasvAminA eka hajAra varSanA chamasyakAlamAM bheLo karavAmAM Avato pramAdakAla mAtra ekaja ahorAtra jeTalo thayo che ane carama tIrthapati zrI vardhamAnasvAminA sADA bAra varasa ane paMdara divasa jeTalA chamasthakAlamAM bheLo karavAmAM Avato pramAdakAla mAtra eka aMtarmuhurta jeTaloja thayo che e tArako paNa pramAdathI ATalA sAvadha rahe to bIjAe keTalA rahevuM joie. e khuba vicAro. upakArI mahApurUSo pramAdanuM kAramuM pariNAma darzAvI enA parityAgano ane apramatta banavAne upadeza ApatAM mAne che ke "jesi tu pamAeNaM, gacchai kAlo niratthao dhamme / Page 44 of 76 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te saMsAramaNaMtaM, hiDaMti pamAyadoSeNaM / / 1 / / tamhA khalu ppamAyaM, caiuNaM paMDieNa puruseNaM / hiMsAnAWvarita, chAyavo upUmANo 3 II 2 II" arthAta - je AtmAono dharmamAM kAla pramAdanA yoge nirarthaka jAya che te AtmAo, pramAdanA doSathI anaMtakAla sudhI saMsAramAM bhramaNa kare che ? te kAraNathI nizcayapUrvaka paMDita purUSa, pramAdane tyajIne samyagadarzana, samyagajJAna ane samyakracAritramAM apramAda karavo eja yogya che. pramAdane vaza paDelA AtmAo pramAdanA yoge potAnAM dharmakAryone ArAdhatA nathI paNa nArAja kare che. pramAdavaza AtmAo, dharmane ArAdhavAnA kAlamAM dharmane nathIja ArAdhI zakatA. evuM eka paNa dharmAnuSThAna nathI ke jenI ArAdhanA pramAdI AtmAo sArI rItie karI zake, eja kAraNe upakArIo kramAve che ke- "pramAdI AtmAo, pramAdanA pratApe dharmanAM upayogI kAlane phogaTa gumAve che ane eja hetuthI pramAdarUpa doSathI pramAdavaza paDelA pAmaro anaMtakAla sudhI A anaMta saMsAramAM paribhramaNa kare che; te kAraNathI evA kAramAM pramAdanA doSathI bacavA icchatA paMDita purUSe, e kAramAM pramAdano parityAga karI ratnatrayIno ArAdhanAmAM apramatta banavuM joie.' prabhuzAsanamAM teja paMDitAi sAcI manAya che ke-je viSayAdika pramAdathI bacAvI AtmAne ratnatrayInI ArAdhanAmAM ujamALa banAve che. prabhuzAsananA. premIoe AvI paMDitAi mATe ja prabaLa prayatno karavAnI jarUra che. jeo AthI viparIta paMDitAine pracAra che teo janatAnA hitano saMhAraja kare che. jeo potAnuM ane paranuM hita karavA icchatA hoya teoe pramAdathI bacavuM ja joie, (3) rAga mohanIya nAmanA doSanuM varNana AtmAthI para padArthone viSe jIvane AkarSaNa pedA karAve athavA raMgAve eTale ke zarIra-dhana ane kuTuMba A traNa padArthothI jIvano saMsAra cAle che. anAdi kALathI AtmAnI sAthe eka meka thaine rahelo atyaMtara saMsAra rAga-dveSanA pariNAmavALo jIvane viSe rahelo che. e atyaMtara saMsAranA pariNAmanA kAraNathI jIvano bAhya saMsAra janma maraNa rUpa pedA thato jAya che eTale ke atyaMtara saMsAranA yogathI jIva je je padAthone viSe AkarSaNa pAme che ane bAhya pudgalone viSe raMgAto jAya che. jema jema raMga vRddhi pAmato jAya che tema bAhya saMsAra paNa vadhato jAya che. anAdi kALathI sauthI paheluM AkarSaNa jIvone pudgalono AhAra karavAnuM hoya che mATe e pudagalomAM anukULa pudagala Ave eTale jIva tarata ja emAM AkarSaNa pAmIne raMgAto jAya che ane eTale aMze jIva emAM otaprota thato jAya tema tema rAga nAmano doSa sahaja rIte vRdhdhi pAmato jAya che. rAga nAmano doSa lobhamAMthI pedA thAya che mATe jyAM sudhI jIvane lobhano aMdhApo rahelo hoya tyAM sudhI. mithyAtvano udaya rahelo hoya che jyAre purUSArtha karIne jIva lobhanA aMdhApAne oLakhato jAya tema temA mithyAtva dUra thatuM jAya che. saMpUrNa aMdhApo dUra thAya to paNa jIvone rAgano udaya hoya che paNa e rAga AtmAne nukzAna karanAro banato nathI ane jIva e rAganA saMyogathI prazasta rUpe upayoga karato rAgano nAza karato jAya che eTale ke prazasta rAgathI purUSArtha karato karato saMpUrNa rAgano nAza karavAnuM sAmarthya pedA karato jAya che. jyAM sudhI saMpUrNa rAgane nAza karavAnuM sAmarthya na Ave tyAM sudhI e rAgane Page 45 of 76 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazasta rUpe banAvIne e aprazasta rAgathI sAvadha rahIne karmano alpa baMdha karato jAya che ane janmamaraNanI paraMparAno nAza karato jAya che. jyAM sudhI prazasta rAga karavAnuM sAmarthya na Ave tyAM sudhI aprazasta rAganA purUSArthathI janma maraNanI paraMparA rUpa saMsAra vadhArato jAya che. rAga mohanIyano udaya jIvone ekathI daza guNasthAnaka sudhI hoya che. agyAramA guNasthAnake rAga mohanIya karma jIvone udayamAM dabAyeluM hoya che eTale udaya viraccheda rUpe raheluM hoya che. e agyAramAM. guNasthAnakano kALa eka aMtarmuhurtano hoya che tyAM vItarAga dazAno anubhava karato hoya che. e kALA pUrNa thAya eTale jIva paDIne pAcho dazamAM guNasthAnake Ave che tyAM jIvane rAmamohanIyano udaya thatAM saMjvalana lobhano udaya pedA thAya che ane pachI e lobhano udaya vadhatA vadhatA jIva dazamAM guNasthAnakathI navame guNasthAnake, AThame guNasthAnake, sAtame guNasthAnake, chaThTha guNasthAnake Ave tyAMthI cothA guNasthAnake Ave che. jo tyAM TakavAno hoya to tyAM rahe che nahitara bIjA guNasthAnake thai pahelA guNasthAnake Ave che tyAMthI naraka ane nigodanuM AyuSya bAMdhIne naraka ke nigodamAM jIva ravA jAya che. ' upazama zreNimAM rAgano upazama karatA karatA agyAramAM guNasthAnakane pAmelo jIva jo. ATha-nava-daza ane agyAra A cAra guNasthAnakamAMthI koipaNa guNasthAnakamAM kALa kare to jo pahelA saMghayaNanA udayavALo jIva hoya to niyamA anuttara vimAnamAM jAya che ane je bIjI ke trIjA saMghayaNanA udayavALA jIvo hoya ane e guNasthAnakomAM kALa kare to anuttara vimAna sivAya bAkInA vaimAnika devalokanA koipaNa vimAnamAM utpanna thai zake che kAraNa ke anuttaramAM niyamAM pahelA saMghayaNanA udayavALA jIvoja jai zake che. bIjA nahi. jIvo purUSArtha karatA karatA bIjA jIvo pratye jeTale aMze rAga mohanIyanI nirlepatA karato jAya eTale aMze vAtsalya guNa pedA thato jAya che eTale jIvone vAtsalya guNathI saMsAranA vyavahAramAM sAcavato hoya che. gurUnI marajI mujaba jIvana jIvavuM te prazasta rAga. A rAgane dabAvIne jIvana jIvavAnuM nathI paNa temAM nirlepa thaine rAgane saMyamIta karIne jIvana jIvatA zIkhavAnuM che. deva-gurU-dharma ane sAdharmika pratye jeTalo rAga vadhato jaze (jAya) tema eTalo eTalo kuTuMba pratye rAga jarUra ghaTato jaze. ka rAganI yoni lobha kahelI che. mAthe gurU hoya to sahana zakti khIle che. rAga mohanIyane prazasta banAvavA mAthe gurU-vaDIla joie. dharmanI pradhAnatA rAkhIne AhAra le, zarIra TakAvavA mATe AhAra le. jevuM hoya tevuM cAle evI vRtti hoya ene AhAra saMjJA nathI. je zarIranI pradhAnatA rAkhIne AhAra le ene AhAra saMjJA che. je zarIrane anukULa joie ane pratikULa na ja joie evI icchA e AhAra saMjJA. ke zarIrane puSTa karavAnI icchAnuM nAma e saMjJA. pahelA guNasthAnake bhagavAnanuM darzana karatA karatA anukULa padArtho du:kharUpa lAge. pApa bhIratA guNa pedA thato jAya ane bhagavAne je choDyuM che te choDavA jevuM lAge eTale bhagavAna jevA thavAnuM mana thAya Page 46 of76 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e prazasta rAganI zarUAta kahevAya che. e ja prazasta rAga vadhato jAya toja aprazasta rAga dhIme dhIme ocho thatAM thatAM nAza pAmato jAya ane Atmika guNono vikAsa thato jAya che. ane e ja rAgathI AtmA saMpUrNa rAgano nAza karI bhagavAna jevo thai zake che. bhagavAnanuM darzana, pUjana, caityavaMdana, stavana, emanuM nAmasmaraNa jIvone aprazasta rAga oLakhAvI enAthI choDAvI prazasta rAgamAM joDI aMte prazasta rAgano nAza karAvI potAnA jevo banAve che eja A rAga mohanIyane jANavA mATenuM pratyakSa La kaheluM che. (4) dveSa doSa nAmanA doSanuM varNana je jIvo ApaNA pratye jevuM vartana kare e vatana ApaNane pasaMda na paDe evuM vartana vAraMvAra thavAthI aMtaramAM nArAjI thatAM thatAM e jIva pratye dveSa buddhi pedA thAya eTale e jIva pratye koipaNa prakArano vyavahAra karavAnuM mana na thAya te dveSa kahevAya che. evI ja rIte acetana padArtha pratye eTale ke koi padArtha ApaNane pratikuLa lAgato hoya e padArtha vAraMvAra AMkha sAme Avato hoya enAthI aMtaramAM arUcibhAva pedA thato jAya, nArAjI bhAva pedA thato. jAya ane vAraMvAra AMkha sAme e padArtha Ave to aMtaramAM dveSa buddhi pedA thatAM thatAM dveSa vadhato jAya te dveSa doSa kahevAya che. jema anukULa padArtho AMkha sAme Ava vAraMvAra Ave to e padArthone meLavavAnI, jovAnI, bhogavavAnI, sAcavavAnI vRttipedA thatI jAya te rAga kahevAya che. evI ja rIte e padArthamAMthI koi padArtha pratye aNagamo pedA thai jAya ane vAraMvAra AMkha sAme Ave to aMtaramAM dveSa buddhi pedA thatI jAya e dveSa kahevAya che. AthI jJAnI bhagavaMto e dveSanI yoni rAga kahelI che ane rAganI yoni lobhA kahelI che. anAdi kALathI jagatane viSe paribhramaNa karatA jIvo ne rAga mohanIyanA udayathI anukULa padArtho male to bhogavavAnI, vadhAravAnI, sAcavavAnI, TakAvavAnI na cAlyA jAya enI kALajI rAkhavAnI. icchAo paNa anAdikALathI beThelI hoya che evI ja rIte anukULa padArthonI pratipakSI pratikULa padArthono saMyoga na thai jAya tenI satata kALajI rAkhavAnI vicAraNAo-pratikULa padArthono saMyoga thayelo hoya to teno viyoga kema jaldI thAya enI vicAraNAo ane jyAM sudhI viyoga na thAya tyAM sudhI e padArtho pratye aNagamo, nArAjI ane aMtaramAM udvega bhAva pedA thato rahe, satata cAlyA kare ene jJAnI bhagavaMtoe dveSa bhAva kahelo che eTale ke ene dveSano pariNAma kahevAya che. AvA rAga-dveSanA pariNAma jIvanA aMtaramAM anAdi kALathI rahelA che emAM lAbhAMtarAya karmanA kSayopazama bhAvathI koika koikavAra anukULa padArtho jIvane malatA jAya ane moTA bhAganA kALamAM pratikULa padArthono saMyoga thato jAya che. anukULa padArthono saMyoga thavo tene upacArathI puNya kahevAya che. ane pratikULa padArthono saMyoga thavo ene upacArathI pApa eTale pApano udaya kahevAya che AthI puNya ane pApanA padArtho lAbhAMtarAyanA kSayopazama bhAvathI jIvone prApta thAya che. e pudagalomAM anukULa ane pratikULa karavuM-emAM rAga ane dveSanA pariNAma karyA karavA e mohanIya karma kahevAya che. AthI e nizcita thAya cheke jIvo mokSagamananI yogyatAvALA hoya te bhavya rUpe eka sarakhA hoya che chatAM paNa e bhavyamAM bhavyatva rUpe badhA bhinna bhinna svarUpe jANavA. keTalAka anaMtA jIvonuM tathA bhavyatva evA prakAranuM hoya ke uttarottara sukhano kALa prApta karatA karatA sukha bhogavatA bhogavatA mokSa Page 47 of 76 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArgamAM dAkhala thai mokSe jai zake che. keTalAka tathAbhavyatvavALA jIvo evA hoya che ke je jIvonI evI koi bhavitavyatA ane bhArekarmItAnA kAraNe duHkhanAja anubaMdha paDyA kare ane cheka chevaTanA bhava sudhI duHkha duHkha ane duHkhI bhogavatA bhogavatA mokSe jAya. jemaNe chelle bhave paNa pApanA anubaMdho nikAcIta rUpe bhogavavAnA bAkI hoya ke jenA pratApe te chellA bhavamAM aneka prakAranA pAponuM AcaraNa karatA jAya, du:kha bhogavatA jAya. ane chelle bhavyatva paripAka thatAM potAnA AtmAnuM kalyANa sAdhI mokSe pahoMcI jAya. jemake draDha prahArI. Adi jIvonI jema evA tathAbhavyatvavALA anaMtA jIvo hoya che. AthI jema jema zAsanamAM sukha bhogavatA bhogavatA mokSe janArA anaMtA hoya che tema hiMsAdi kamone karatA karatA duHkha bhogavatA bhogavatA mokSe janArA jIvo paNa anaMtA hoya che. dveSa mohanIyano udaya ekathI nava guNasthAnaka sudhI hoya che. krodha kaSAyanA udayamAMthI A doSa pedA thAya che. krodha kaSAyano udaya ekathI nava guNasthAnaka sudhI hoya che mATe tyAM sudhI hoya che. dveSanA udayathI IrSyA, asUyA, mAyA Adi aneka prakAranA doSo jIvomAM pedA thAya che. AthI jJAnI bhagavaMto kahe che ke rAga jeTalo khataranAka che eTalo ja jIvane dveSa bhayaMkara rIte nukzAna karanAro che AthI jema koi padArtha pratye rAga na thai jAya e rIte jIvana jIvavAnuM kahyuM che. evI ja rIte sacetana ke acetana padArtha pratye dveSa pedA na thai jAya enI kALajI rAkhIne jIvana jIvavAnuM kaheluM che. kAraNa ke jIva pratye dveSa buddhithI verAnubaMdha pedA thai jAya to saMkhyAtA bhavonA asaMkhyAtA bhavonA ke anaMtA bhavonA vairAnubaMdha pedA thai zake che. evI ja rIte acetana padArtho pratye paNa jo dveSa badhdhi pedA thai jAya to vairAnubaMdha saMkhyAtA asaMkhyAtA ke anaMtA bhavo sudhInA thai zake che. - sukhamAM ke du:khamAM kevI rIte jIvavuM e bhagavAnanuM darzana zIkhave che. rAga dveSane saMyamita karavA mATe bhagavAnanuM darzana che. koipaNa rAganA padArtho Ave to rAgAdi pratye abhavya jevA banI javAnuM. uparathI rAga karavA chatAM aMtaramAM eTaluM sthira rAkhavAnuM ke A rAga ja mArA AtmAnI durgati karAvaze. anukULatAnA rAgamAM vairAgya rAkhavo hajI sahelo che paNa pratikULatAmAM samAdhi rAkhavI e bahu ja agharUM che. mohanIya karmanA pAMcathI daza ema cha doSonuM varNana (5) hAsya, (6) rati, (7) arati, (8) zoka, (9) bhaya ane (10) jugupsA mohanIya karma. A cha mAMthI eka sAthe eka samaye baMdha kare to cAranoja baMdha karI zake che. (1) hAsya-rati-bhaya-jugupsA athavA (2) arati, zoka, bhaya, jugupsA. A cha mAMthI udayamAM eka sAthe jIvone eka samaye udaya hoya to eno athavA traNanA athavA cArano udaya hoi zake che. beno udaya hoya to. (1) hAsya-rati athavA arati-zoka traNano udaya hoya to. Page 48 of 76 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1) hAsya-rati-bhaya athavA hAsya, rati, jugupsA. (2) arati-zoka, bhaya athavA arati, zoka, jugupsA ema cAra vikalpo thAya che. cArano udaya hoya to (1) hAsya, rati, bhaya, jugupsA. (2) arati, zoka, bhaya, jugupsA. hAsya-rati e eka yugala kahevAya che. arati-zoka e eka yugala kahevAya che. Ama A be yugala kahevAya che. AthI A hAsyAdi cha doSonA udayamAM ATha vikalpo thAya che temAMthI koine koi vikalpa samaye samaye udayamAM hoya ja che. arati. zAkano baMdha ekathI cha guNasthAnaka sudhI hAsya-ratinI sAthe eka eka aMtarmuhUrta parAvartamAna rUpe hoya che. hAsya-ratino baMdha ekathI cha guNasthAnaka sudhI parAvartamAna rUpe hoya che ane sAtamA guNasthAnakathI AThamAM guNasthAnakanA sAtamAM bhAga sudhI satata hoya che. bhaya-jugupsA dhruvabaMdhi rUpe baMdhamA hovAthI ekathI AThamAM guNasthAnakanA sAtamA bhAga sudhI satata baMdhamAM hoya che. sattAmAM dhruva sattA rUpe hovAthI hAsyAdi-6 e doSo ekathI navamAM guNasthAnakanA pAMcamAM bhAga sudhI hoya che. upazama zreNi vALA jIvone ekathI agyAra guNasthAnaka sudhI sattAmAM hoya che. sAmAnya rIte hAsyAdi cha ene bAMdhavA mATe cAra kAraNo kahelA che temAM bAhya kAraNo traNa kahyA che ane atyaMtara kAraNa eka kaheluM che. bAhya traNa nimitto (1) vacanathI eTale bolavAthI, (2) javAthI eTale draSTithI ane (3) sAMbhaLavAthI. (1) vacanathI eTale bolavAthI - jJAnI bhagavaMto kahe che ke jIve bolavAno upayoga evo. rAkhavo joie ke je potAnA vacanothI potAne ke bIjAne hAsyAdi doSo pedA thavA joie nahi. je vacana smita vacana pUrvakanuM hoya to koipaNa jIvane hAsyAdi pedA thai zake nahi. AthI vacano bolavAmAM upayogapUrvaka bolavAno prayatna karavAmAM Ave to pAtAnA aMtaramAM athavA bIjAnA aMtaramAM e vacanothI. verAgya bhAva pedA thavo joie ke jethI hAsyAdi pedA thatAM bhagavAna pratye bhagavAnanA sAdhu pratye bhagavAne kahelA vacanonA zabdo pratye athavA bhagavAne kahelA anuSThAno pratye hAsyAdi pedA thatAM jAya toja bahumAna, AdarabhAva aMtaramAM vadhato jAya ane toja e hAsyAdi AtmakalyANamAM sahAyabhUta thatA jAya je potAne ane bIjAne vairAgyabhAva pedA karAvIne prazasta rUpe upayogI banI zake jyAre Aje lagabhaga vacano moTebhAge potAno svArtha sAdhavA mATe ane bIjAnA padArtho potAnA banAvavA-paDAvI levA mATe upayogI thatA hoya che AthI evA vacano aprazasta rUpe gaNAya che. evI bhASA evA zabdo potAnA AtmAne mATe hitamAM upayogI thatA na hovAthI nukzAna kAraka gaNAya che ane bIjA jIvone mATe paNa hita thavAne badale ahitamAM upayogI thatA hovAthI nukzAnakAraka gaNAya che evA vacano nirjarA karAvavAmAM sahAyabhUta thavAne badala hAsyAdi doSono baMdha karavAmAM, karAvavAmAM sahAyabhUta thAya che ane tIvrarase Page 49 of 76 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMdhAya che tathA tenI sAthe sAthe eTale e hAsyAdinI sAthe sAthe cAritra mohanIya karma paNa tIvarase baMdhAya che mATe jJAnI bhagavaMtoe evA vacano bolavAno niSedha karelo che. (2) jovAthI eTale draSTithI :- je padArthone jotAM potAnA AtmAmAM hAsyAdi pedA thAya eTale ke pAMca indriyonA anukULa viSayovALA padArtho jovAthI hAsya pedA thAya, AnaMda pedA thAya keTalAka pratikULa padArthone jotAM arati pedA thAya aMtaramAM zoka pedA thAya, keTalAka padArtho evA prakAranA hoya ke je bhaya pedA kare ane keTalAka padArthone jotAM moTuM bagaDe cIcarI caDhe evA aneka prakAranA padArtho jagatamAM rahelA. AMkhe caDhe to paNa emAMthI kAMi paNa AtmAmAM vikRtinA vicAro potAne paNa pedA na thavA joie ane bIjAne paNa pedA thavA na joie. evI rIte gRhastho potAnA gharamAM rAkhe. jo e padArtho potAnA gharamAM suzobhita rIte rAkhI bIjAne paNa hAsyAdi pedA karAvavAmAM nimitta bhUta thAya to tenAthI rAkhanArane paNa karmabaMdha thAya, jonArane paNa thAya ane bannene cAritra mohanIya karma paNa baMdhAyA kare. jemake - gRhasthanA gharamAM Ariso rAkhavAnuM vidhAna kharuM paNa te gupta paNe rAkhavAnuM vidhAna che kAraNa ke jAheramAM rahelA ArisAne jotAM bahArathI AvanArA jeTalA emAM potAnuM moTuM jUe, pozAka jUe ane AnaMda pAme, rati pAme, hAsyAdi cenacALA kare e badhu pApa jAheramAM Ariso rAkhanArane tathA temAM jonAra bannene pApa lAgyA ja kare che. AvI rIte dareka padArtha mATe samajavuM. jo potAnI zakti mujaba pote je deva, gurU, dharmanI ArAdhanA kare che e ArAdhanAnI loka niMdA na kare paNa prazaMsA kare e hetuthI e padArthonI goThavaNa karIne gharano zaNagAra karelo hoya to temAM thatAM hAsyAdi prazasta rUpe thatA hovAthI sArA zubha vicArone pedA karanAra zubha-sArA vacanonA zabdo nIkaLatA hovAthI enAthI zubha karmano baMdha vizeSa thato hovAthI rAkhavAno niSedha karelo nathI. rAkhI zakAya che e paNa zAsanaprabhAvanAnuM aMga kaheluM che. (3) sAMbhaLavAthI :- potAnA vacanonAM zabdo, bIjAne sAMbhaLavAthI athavA bIjAnA zabdo pote sAMbhaLavAthI evA prakAranA zabdo hovA joie ke je zabdo AtmAnA hita mATe upayogI thAya. ahitathI pAchA kravAmAM ane hitamAM AgaLa vadhavAmAM sahAyabhUta thAya evA zabdo, vAkyo, vacano sAMbhaLavA e prazasta hAsyAdine pedA karanAra hovAthI guNanI vRddhimAM sahAyabhUta kahelA che paNa jo je zabdo, vAkyo, vacano hitane badale ahitamAM upayogI thatA hoya to te zabdo Adi aprazasta hAsyAdinA vRdhdhimAM sahAyabhUta thatA hovAthI saMsAranI vRddhinuM kAraNa kaheluM che mATe evA zabdo sAMbhaLavAno niSedha karelo che. AthI vacana-draSTi ane sAMbhaLavuM A traNa hAsyAdine padA karavAvALA bAhya kAraNo kahevAya che. AMtara kAraNamAM eka smaraNa karavAthI eTale bhUtakALamAM koi koi prasaMge hAsyAdi pedA thayelA hoya te prasaMgone smaraNathI ekalA beThA hoya tyAre athavA anekanI sAthe besIne hAsyAdine pedA karato. jAya eTale nimitta male ane nimitta na maLe to paNa smaraNathI e prasaMgone yAda karI karIne hAsya karyA kare, rati karyA kare eTale AnaMda pAmyA kare ityAdi beThA beThA- cAlatA calatA yAda karyA karavuM e paNa hAsyAdi baMdhanuM kAraNa kaheluM che evA smaraNa nA hAsyAdithI paNa jIvone cAritra mohanIya karma paNa baMdhAyA kare che emAM jo koi niHsvArtha bhAve sukRta karela hoya to te sukRtane yAda karI karIne anumodanA karato karato AnaMda pAmato jAya athavA jIvanamAM koi duSkRta thai gayuM hoya tene yAda karI karIne pazcAtApa karato karato arati-zoka pAmato jAya ane potAnA pApathI vAraMvAra bhaya pAmIne enI niMdA gaha karato jAya to te prazasta rUpe hAsyAdi hovAthI nirjarA karavAmAM sahAyabhUta thAya che ane Atmika guNa pedA Page 50 of 76 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAmAM sahAyabhUta thatAM saMpUrNa zudhdha svarUpa pedA karavAmAM sahAyabhUta thatA jAya che. AthI jJAnI bhagavaMtoe hAsyAdi cha e doSone nimitta male athavA nimitta na male to paNa hAsyAdi jIvane pedA thayA kare te hAsyAdi cha doSo kahelA che. (1) hAsya karmane bAMdhavAnA pAMca kAraNo - 1. bIjA jIvonA aMtaramAM vikAranA vicAro pedA thAya e rIte hAsya karyA karavuM te. eTale ke evI rIte evA prakArathI hAsya kare ke potAnA aMtaramAM tathA bIjAnA aMtaramAM vikAronA vicAro pedA thayA ja kare te pahelo prakAra kahevAya che. 2. jenI tenI ThaThThA mazkarI karyA karavI. ghaNAM jIvonI evI Teva hoya che ke e vyaktine joine evA ja vacano bole ke pote hase ane bIjAne hasAvato jAya ane mazkarI karato jAya te A bIjo prakAra kahevAya che. 3. nakAmA vacano bolyA karavA eTale ke vagara kAraNe jema tema bolyAja karavuM huM zuM boluM chuM enuM ene bhAna na hoya. basa huM boluM chuM ne bIjAne saMbhaLAvyA ja karuM chuM ne ? eja bhAva eTale vagara kAraNe bolavAnI Teva paDelI hoya. 4. vagara kAraNe hasyA ja karavuM ane 5. dInatA jaNAya athavA bIjAne dInatA pedA thAya evA vacanA bolavAthI bIjAne hAsya pedA thAya AvA pAMca prakAranA koipaNa kAraNamAMthI koine koi kAraNo pedA karI pote hasyA kare athavA bIjAne hasAvyA kare te hAsya mohanIya karma bAMdhavAnA kAraNo kahelA che. A badhA kAraNone oLakhIne dUra karavAno prayatna karatA rahIe to ja A hAsya doSa dUra thato jAya to ja enAthI bacI zakAya. (6) rasi meMhanIya H enA cAra kAraNo che. 1. puNyathI maLelA anukULa padArthone viSe ene bhogavavA mATeno kALa nakkI karavo, aneka prakAranI krIDAo karatA karatA bhogavavAnI icchAo pedA karyA karavI, bhogavyA karavuM enAthI rati mohanIya karma baMdhAyA kare che. 2. nATaka, sarakasa, pIkcara aneka prakAranA nAca, gAna, ramata-gamata, TI.vI. sIrIyalo ityAdi joyA karavuM, jovAno khuba ja rasa pedA karavo ane vAraMvAra joi joine rAjI thayA karavuM te. 3. bIjA jIvonA cittanuM vazIkaraNa karyA karavuM eTale ke vazIkaraNa karavuM, melI vidyAo karavI, bojAne herAna parezAna karIne rAjI thavuM. kevo du:khI thAya che eja dAvano che. ityAdi aneka prakAranA vicAro karI rAjIpo pedA karyA karavo te. 4. judA judA dezone jovAnI icchAo karavI, judA judA dezomAM phkta karavuM ane AnaMda mAnavo. A cAra kAraNothI athavA cAramAMthI koipaNa ekAda kAraNathI jIvo rati mohanIya karma tIvrarase bAMdhyA kare che ane sAthe cAritra mohanIya karmano baMdha paNa karyA kare che. (7) arasi meMhanIya karma : Page 51 of 76 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arati mohanIya karma cAra kAraNothI baMdhAya che. 1. bIjAnA guNone guNarUpe jovAne badale doSarUpe joine aneka prakAranI vicAraNAo karyA karavI-vikalpo karyA karavA te aratinA baMdhanuM kAraNa kaheluM che. eTale ke bIjAnA guNone sAMbhaLatA ke jotAM emAM kAMine kAMi doSAropaNa karyA karavuM te asUyA kahevAya che. eTale ke "guNone doSa rUpe jovA te asUyA jyAre koinI bAhya sAhyabI saMpatti na khamAya te IrSyA athavA adekhAi kahevAya che." 2. pote pApa karato jAya ane bIjAne pApa karavAnI Teva pADyA kare pApamAM joDe te. 3. bIjA jIvonA aMtaramAM je nimittathI AnaMda pedA thayo hoya te AnaMdane nAza karavAno prayatna karavo eTale enA aMtaranA AnaMdano nAza karavo te ane 4. bIjA jIvonA duHkhone jAine AnaMda pedA karyA karavo, sAruM thayuM AvuM thavuM ja joituM hatu. AvI vicAraNAo vAraMvAra karIne aMtaramAM AnaMda pAmavo te. A cAra kAraNo athavA cAra kAraNomAMthI koine koi eka kAraNathI jIvo arati mohanIyA karmano baMdha karyA ja kare che. je jIvonA aMtaramAM pApa bhIratA rahelI hoya te jIvothI pApa sahajatAthI na thAya. je pApanI saLatAthI sukha, sAhyabI, saMpatti male te jIvo pApane pApa mAnatA nathI ema kahevAya che. (8) seMka meMhanIya karma - zoka mohanIya karma traNa kAraNothI baMdhAya che. 1. manamAM eTale aMtaramAM zoka rAkhIne potene pote baLyA kare ane potAnA ajJAnathI jyAM jAya tyAM bIjAne zoka pedA karAve athavA dayA pedA karAve. evA zokavALA vacano bolyA kare ke jethI bIjAnA aMtaramAM evA bhAvo thayA kare. 2. ajJAnanA kSayopazamabhAvathI potAnI sAthe bIjA jIvo zokamAM kema sahAyabhUta thAya ane potAnA vacanothI bIjAne zAkavALA banAvavA prayatna karyA karavo te. 3. raDavuM eTale rUdana karyA karavuM, vAraMvAra rUdana karavAmAM Asakti pedA karavI. pote rUve ane sAthe bIjAne paNa rovaDAve evI rItano prayatna karavo. A traNa kAraNothI athavA traNamAMthI koi ekAda kAraNothI jIvo zoka mohanIya karmano baMdha karyA ja kare che. (9) bhaya meMhanIya karma : bhaya mohanIya karma cAra kAraNothI baMdhAya che. 1. niraMtara bIkaNapaNuM rAkhIne jIvana jIvyA karavuM, puNyathI maLelI sAmagrI cAlI na jAya enI kALajI rAkhIne jIvana jIvyA karavuM te. 2. bIjA jIvone DarAvavAthI athavA bIvarAvavAthI vAraMvAra bIjA jIvone kema DarAvavA ane e rIte DarAvavAmAM AnaMda mAnavo te. 3. bIjA jIvone du:kha ApavAthI athavA trAsa ApavAthI. 4. koipaNa jIvane mAravAnI bhAvanA rAkhavAthI eTale ke bIjAne sAmAnya paNa TapalI mAre to Page 52 of 76 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAne AnaMda Ave eTale raste cAlatA cAlatA je jIvo male tene TapalIo mAryA karavI evI vRtti aTale aMtarathI mAravAnI buddhi te bhaya mohanIya karma bAMdhavAnuM kAraNa kaheluM che. A cAra kAraNothI athavA cAra kAraNomAMthI koi paNa eka kAraNathI jIvone bhaya mohanIya karma baMdhAyA kare che. sArUM sArUM khAvAnI icchAthI sArA sArA padArtho meLavavAnI buddhithI ane sArA sArA anukULa padArthone bhogavyA ja karUM evI bhAvanAthI cha kAya jIvonI hiMsAnuM pApa lAgyA ja kare che e pApanI sAthe bhaya mohanIya karma baMdhAyA ja kare che. (10) gurda meMhanIya karma : jugupsA mohanIya karma traNa kAraNothI baMdhAya che. 1. anaMtI puNya rAzithI bhagavAnanA zAsananA bhagavAne sthApelA saMghanA darzana thAya che e saMghamAM sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA e cAreya gaNAya che e cAremAMthI koipaNanI niMdA karatA jIvone jugupsA mohanIya karma baMdhAya che. 2. e saMghane tarachoDatA saMghanuM apamAna karatA eTale ke saMghamAM zrImaMta paNa hoya ane daridra paNa hoya, prabhAvaka AcArya bhagavaMto upAdhyAya bhagavaMto ane sAdhu bhagavaMto paNa hoya. sAmAnya AcArya bhagavaMto upAdhyAya bhagavaMto ane sAdhu bhagavaMto paNa hoya che. A dareka pratye eka sarako bhAva joie. emAM jo bhAvano sAra thAya to saMghanA apamAnano doSa lAge che evI rIte saMghanuM apamAna karatA. jugupsA mohanIya karma baMdhAya che. 3. uttama sadAcArI manuSyonI khodaNI karatA eTale ke emanAmAM dUSaNa na hovA chatAM game tyAMthI game te dUSaNa zodhIne bIjAnI pAse enI vAto cIto karavI ene khodaNI kahevAya che. niMdA koika koikavAra thAya, khodaNI satata thAya. niMdA jenA pratye dveSa irSyA hoya enI thAya. khodaNImAM koi bAkI na rahe. A traNa kAraNa athavA traNamAMthI koi eka kAraNathI jIvane jugupsA mohanIya karma baMdhAyA kare che. hAsyAdi chae prakAranA doSomAM jyAre jyAre je je doSonA udayakALamAM je je kaSAyonI jarUra paDe (eTale ke krodha, mAna, mAyA ane lobhamAMthI) tyAre te kaSAyo sahaja rIte pedA thatA jAya che. pahelA guNasthAnake hAsyAdi cha doSo udyamAM rahIne mithyAtva mohanIyane puSTa kare che ane rAgAdi pariNAmane tIvra banAve che. cothA guNasthAnake udayamAM rahelA hAsyAdi cha doSo aviratine puSTa kare che. pAMcamA guNasthAnake hAsyAdi chae doSo pratyAkhyAnIya kaSAyane puSTa kare che. chaThThA guNasthAnake hAsyAdi cha doSo jIva jo sAvadha na rahe to te prAmadane puSTa kare che. sAtamAM guNasthAnakathI hAsyAdi cha doSo udayamAM rahIne prazasta rUpe kAma karatA hovAthI AtmAne Atmika guNo pedA thayelA che tene puSTa karI AgaLa vadhAravAmAM sahAyabhUta thAya che. koikavAra aprazasta rUpe hAsyAdi cha udayamAM AvI jAya to te saMjvalana kaSAya prazarasta rUpe cAlato hoya tene aprazasta rUpe paNa banAvI de che. eTale ke saMjvalana aprazastarUpe thaine karmabaMdha karAve che. aprazasta rUpe hAsyAdi thAya eTale koi snehI saMbaMdhInuM mRtyu thAya to tenA rAganA kAraNa arati-zoka pedA thAya te aprazasta rUpe kahevAya che. Page 53 of 76 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (11) kAma nAmanA doSanuM varNana kAma. kAma = viSayAbhilASa. pAMca indriyonA anukULa viSayone viSe indriyone joDavI ane AnaMda pAmavo tene kAma kahevAya che. trevIsa prakAranA viSayo hoya che tenA baso bAvana vikAro hoya che. trevIza viSayomAMthI je viSayo. anukULa lAge tenI sAthe indriyone joDavI ane baso bAvana vikAromAMthI anukULa vikAronA vicAro karI AnaMda pAmavo ane pratikULa viSayo ane vikArone viSe indriyone na joDavI eTale pAchI khaseDavI e kAma nAmano doSa kahevAya che. anAdi kALathI saMsAramAM paribhramaNa karatA jIvone vedano udaya satata cAlu ja hoya che. dhruvodayI. rUpe e udaya kAma karato hoya che ane e udayanA pratApe ja jIvonA aMtaramAM viSayonA-vikAronA vicAro cAlyA ja karatA hoya che ane jyAre je pramANe viSayo ane vikAronI sAmagrI male e pramANe e viSayo ane vikAro uttejita thayA vagara rahetA nathI ane tene AdhIna thaine ja jIvo potAnuM jIvana jIvatA hoya che ane janma maraNanI paraMparA vadhAryA ja kare che. jyAM sudhI mithyAtva guNasthAnakamAM rahela jIva samajaNanA gharamAM na Ave eTale ke apunarbalaka dazAnA pariNAme na pAme tyAM sudhI e jIvone viSayonI anukULatA eja sarvasva sukha che. eja meLavavA jevuM eja bhogavavA jevuM eja vadhAravA jevuM, eja TakAvavA jevuM ane eja sAcavavA jevuM mAnIne potAnuM jIvana jIvatA hoya che ane e kAma nAmanA sukhane meLavavA Adi mATe game teTaluM kaSTa veThavuM paDe to e badhuM kaSTa ullAsapUrvaka sArAmAM sArI rItie kaSTa mAnyA vagara majethI veThe che AthI ja potAnA AtmAno. saMsAra saMkhyAtA bhava rUpe athavA asaMkhyAtA bhavarUpe athavA anaMtA bhavarUpe vadhAryA ja kare che ane kAma nAmano doSa kahevAya che. kAma nAmano doSa purUSa veda athavA strIveda athavA napuMsakavedanA udayathI pedA thAya che. napuMsaka veda eTale purUSa ane strI bannene sevavAno abhilASa pedA thAya che. strIveda eTale purUSane sevavAno abhilASa pedA thAya che. purUSa veda eTale strIne sevavAno abhilASa pedA thAya che. purUSa vedano baMdha pahelA guNasthAnakathI navamA guNasthAnakanA pahelA bhAga sudhI hoya che. udaya navamAM guNasthAnaka sudhI hoya che ane sattA navamAnA chaThThA bhAga sudhI hoya che. jyAM sudhI udaya ane sattA hoya che tyAM sudhI jIva savedI (kAmanA doSanA udayavALo) kahevAya che ane jyAre udaya-sattA nAza pAme tyArathI avedI kahevAya che eTale kAma doSano nAza thayo ema kahevAya. che. strIvedano baMdha pahelA ane bIjA guNasthAnake hoya che. udaya navamAM guNasthAnaka sudhI ane sattA navamA guNasthAnakanA cothA bhAga sudhI hoya che. - napuMsakavedano baMdha pahelA guNasthAnaka sudhI hoya che. udaya navamAM guNasthAnaka sudhI hoya che ane sattA navamAnA trIjA bhAga sudhI hoya che. jyAre jIvo pahelA guNasthAnake samajaNanA gharamAM dAkhala thAya eTale aMtaramAM e bhAva pedA thatA jAya che ke anukULa padArthonA viSayonuM sukha jIvane puNyathI male che evI samajaNa uDe uDe pedA thatI jAya che ane sAthe vicAraNA karatA jAya che ke e puNyathI malatuM sukha ja AtmAnI pAse aneka prakAranA pApanA. Page 54 of 76 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAro pedA karAve che. aneka prakAranA pApanA vyApAro karAve che ane aneka prakAranA pApanA saMskAro draDha karAvIne e anukULa rthonuM sukha ja sarvasva rUpe che evI mAnyatA pedA karAve che mATe ja e anukULa padArthonuM sukha ja duHkharUpa duHkhanuM phla ApanAra ane du:khanI paraMparA vadhAranAra che ema samajaNa pedA thatI jAya che. anukULa padArthonuM sukha kSaNika che chatAM paNa e sukhamAM evI zakti rahelI cheke jIva zarIrathI game teTaluM kAma karIne, thAkIne ghare Avyo hoya. game teTalA barADA pADIne vacano bolIne bolavAnA hoza koza uDI gayA hoya evo sAva thai gayelo hoya ane manathI paNa aneka prakAranI mahenata karIne manathI thAkIne eTale potAne dhArI saLatA prApta na thai hoya, ugharANImAM paNa saLatA na malI hoya ema cAre bAjuthI nAsIpAsa thaine ghare Avelo hoya evo jIva lothapotha thai zunamuna thaine beTho hoya emAM enA rAgavALA potAnA gaNAtA vizvAsapAtra potAnI patnI be sArA zabdothI bolAve-zAMtithI besADe, suvADe tamone je anukULa hoya e padArtho khAvA, pIvA Ape ane ArAma karAve evuM je kSaNika sukha male eTale mana, vacana, kAyAthI AkhA divasano lAgelo thAka badho nAza pAme che eTale utarI jAya che ane e kSaNika sukhamAM hAzakAro pedA thAya che. A rIte e kSaNika sukha duHkhano nAza karI zAtA ane sukha ApavAmAM upayogI thAya che AthI ja e kSaNika sukha jIvone du:kha rUpa lAgatuM nathI ane duHkha rUpa lagADavA prayatna karato nathI. AthI jIvo e sukhane ja sukha mAnIne jagatane viSe paribhramaNa karyA ja kare che. Ane ja kAma nAmano doSa kahevAya che. A kAma nAmanA doSane vadhAranAra ane puSTa karanAra e vicArone sthira karanAra jJAnI bhagavaMtoe sauthI paheluM kAraNa kahyuM hoya to mukhavAsane kaheluM che. mukhavAsa = tAMbUla aneka prakAra tAMbula khAvAthI vikAra pedA thAya che ane e vikArothI kAma nAmano doSa pedA thAya che mATe kAmanA doSathI bacavA mATe tAMbulathI cetatA rahevuM joie. 2. sugaMdhI padArtho no jeTalo vadhAre upayoga karavAmAM Ave eTalo kAma uttejita thAya che kAraNa ke sugaMdhI padArthono jeTalo vadhAre upayoga karavAmAM Ave enAthI viSaya vAsanAnA vicAro jIvone vadhatA jAya che ane AtmAmAM kAmadoSa pedA thato jAya che. sAmAnya rIte durgadhamaya vAtAvaraNamAM cittanI prasannatA TakatI nathI mATe dharmanA anuSThAnomAM attarano upayoga thAya che. bhagavAnanI pUjAmAM vAsakSepano upayoga paNa Aja kAraNathI thAya che. 3. varSAbadatuno kALa. 4. hAsya mohanIya pedA thAya evA citro jovA-pustakonuM vAMcana karavuM, nATako jovA jenAthI kAmadoSa uttejita thAya che. 5. zRMgAra - zarIrane sArI rIte zaNagArIne taiyAra karavuM. 6. mithunanuM sevana karavuM. 7. ramaNIya sthAnomAM haravuM-phravuM. 8. vananA bhAgo eTale ekAMta. 9. snAna karavuM. snAna e kAmane uttejita karanArI cIja che. 10. svAdiSTa-AhAra karavo, managamatA AhAranA padArtho kAma doSane uttejita kare che. A badhA. kAraNo AtmAnI durgatinA kAraNo kahelA che. Page 55 of 76 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAdiSTa khANI-pINI alu bhaktimAM cittanI prasannatA lAvavA detu nathI. tyAga karavo sahelo che, vairAgya lAvavA agharo che. vairAgI jIvana banAvI anukULa padArthono tyAga karavo duSkara che. tyAgavALo jIva tyAgano niyama puro thAya ane tyAgelI cIja na male to ArtadhyAna raudradhyAnamAM sarI paDe che. jyAre vairAgI jIva pAraNuM karatA mana pasaMda sAmagrI male to paNa ochI khAze ane ArtadhyAna raudradhyAna thavA deze nahi. khAvA chatAMya sakAma nirjarA karI Atma kalyANa sAdhaze AthI kAmadoSa pedA na thAya enI kALajI rAkhIne jIvana jIvavA prayatna karavo joie. aMtarAya karma aMtarAyakarmanA 5 doSa che. (1) dAnAMtarAya, (2) lAbhAMtarAya, (3) bhogAMtarAya, (4) upabhogAMtarAya ane (5) vIryaMtarAya. aMtarAya eTale koipaNa jIvane nimittarUpa banAvIne athavA koipaNa acetana padArthane nimittarUpa banAvIne bIjA jIvone enI vicAradhArAmAM, enA vacanomAM ane kAyAthI thatI pravRttimAM vighnarUpa karavuM ene aMtarAyakarma kahevAya che. anAdikALathI jagatane viSe paribhramaNa karatAM potapotAnI zakti mujaba AvelA duHkhono nAza karavA, bhaviSyamAM duHkha na Ave tenI kALajI rAkhavA ane pote icchelI, sukharUpa mAnelI anukULa padArthonI sAmagrI meLavavA mATe prayatna karatAM jIvone je koi vighna karavuM eTale ke anukULa sAmagrInA badale pratikULa sAmagrIno prayatna karato jAya ane anukULa sAmagrIthI cheTo na cheTo thato jAya, evo prayatna karavo tene aMtarAyakarma kahevAya che. vyavahAramAM sAmAnya rIte ema kahevAya che ke bIjAne sukha sagavaDa Ape to bhaviSyamAM sukhasagavaDa maLe. e ja rIte bIjAne khAvA-pIvA AdinI sAmagrI Ape to bhaviSyamAM khAvA-pIvA AdinI sAmagrI maLe. AnA parathI nizcita thAya cha ke jagatanA jIvone je sukha sAmagrI joie che, khAvA-pIvA AdinI sAmagrI joie e sAmagrIo bIjAne na maLe ane potAne ja badhuM maLyA kare. AvI je vicArasaraNI enAthI jIvo bhaviSyamAM anukULa sAmagrI na maLe evuM karma joradAra rase bAMdhatA jAya che. dAnAMtarAya doSanuM varNana puNyanA udayathI jIvanI pAse dAna ApavAnI sAmagrI prApta thayelI hoya, dAnanuM phLa zuM che te paNa jANato hoya. sAme dAnagrahaNa karavAvALo jIva yogya paNa hoya chatAM paNa aMtarAyakarmanA udayathI dAna ApavAnI icchA jarAya pedA na thAya tene dAnAMtarAya karma kahevAya che. sAmAnya rIte dAnanA prakAra ucitadAna, vyavahAradAna, pAtradAna ane supAtradAna ema 4 prakAre che. (1) ucita dAna :- atithi vIgerene athavA gharamAM AvelA athavA ghara AMgaNe AvelA jIvone kulaparaMparAthI je dAna ApavuM te ucitadAna kahevAya. (2) vyavahAra dAna :- potAnA kuTuMba sivAya je snehI saMbaMdhI vI. ne vyavahAra rUpe je ApavuM paDe tene vyavahAradAna kahevAya che. (3) pAtra dAna :- pAtradAnane vize potAnI patnI, dIkarA, dikarIo gaNAya che. mA-bApa Page 56 of 76 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktidAnamAM gaNAya che. (4) supAtra dAna :- sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA supAtradAnamAM gaNAya che. ucitadAna ane vyavahAra dAna, dAna ApyA pachI tene yAda karavAno niSedha che. ApIne tarata ja bhUlI javAnuM che. tenI anumodanA hotI nathI. evI rIte pAtradAnamAM kuTuMbamAM je kAMi ApeluM hoya tene yAda karavAno niSedha che. kAraNa ke A traNe prakAranA dAnane yAda karavAthI te dAna jIvane garva pedA karAve che. garva pedA karAvIne saMsAranI vRdhdhi karAve che mATe traNe prakAranA dAna ApIne bhUlI javAnA hoya che. mATe vyavahAramAM kahevAya che ke nItinA paisAmAMthI eka paisAnuM dAna puNyAnubaMdhI puNya baMdhAve ane anItinA karoDo rUpiyAnuM dAna pApAnubaMdhI baMdhAve-nItithI ApeluM dAna aMtaramAM dayAbhAva na hoya to saMsAranI vRdhdhi kare ane nItithI ApeluM dAna dayAbhAva sahita hoya to saMsAra kApe. jamaNA hAthe ApeluM dAna DAbo hAtha paNa jANato nathI. evI rIte dAna karavAnuM vidhAna che. sAmAnya rIte jIvo dAna kAraNathI paNa Ape che ane kAraNa vagara paNa dAna Ape che. kAraNa vagara apAtuM dAna svArthabhAvavALuM ane svArtha vagaranuM paNa hoya che. svArthapUrvaka apAtuM dAna jIvane je dAnano kSayopazamabhAva pedA karatuM jAya enI sAthe sAthe svArtha bharelo hovAthI rAgAdi pariNAmanI tIvratA banatI jAya che. eTale ke svArthapUrvaka apAtA dAnane vize dAna ApatA ApatA rAgAdi pariNAmano mala dUra thavAne badale puSTa thato jAya cha. evI ja rIte kIrtidAna, e kIrtidAnane viSe aMtaramAM svArtha rahelo hoya che. kAraNa ke e kIrtidAnathI paNa mAnAdi kaSAyo puSTa thatA jAya che enA kAraNe kIrtidAnathI game teTaluM dAna devAmAM Ave to paNa jIvane mohanIya karmano kSayopazama bhAva thavAne badale mohanIyarNa tIvra rase baMdhAtA udayabhAva rUpe kAma karatuM hoya che. mATe svArthapUrvakanuM dAna ane kIrtidAna ityAdi aneka prakAranA dAno mohanIya karmane puSTa karavAmAM sahAyabhUta thatA hovAthI jJAnI bhagavaMtoe evA dAnone saMsAravardhaka dAna kahelA che. A rIte svArthI dAnane vize ucita dAna, vyavahAra dAna ane pAtradAna paNa AvI zake che ane keTalIka vAra kIrtidAnanI mukhyatAnA kAraNe supAtradAna paNa saMsAravardhaka banI zake che. supAtradAna detI vakhate hitabudhdhinA bhAvathI dAna ApavAnuM che. dAna ApatAM supAtra paNa tare ane temanI zakti mujaba mane paNa tAre e budhdhithI supAtradAna ApavAnuM che. jyAre koipaNa jIva koipaNa vyaktine koipaNa padArtha ApavAnI vicAraNA kare ane game tevA bhAvathI bIjAne Ape tene sAmAnya rIte dAna kahevAya che. e dAna detAM detAM aMtaramAM nisvArthabhAvanA pedA thAya eTale ke koinI pAsethI ApelI cIjano badalo levAnI icchA na hoya, ApelI cIja pAchI Apaze ke nahi, keTalA TAime Apaze, haju sudhI pAchI AvI nahi, ityAdi koipaNa prakAranI aMtaramAM vicAraNA Ave nahi. temaja ApyA pachI potAnI nAmanA, kIrti, pratiSThA jANavAnI, sAMbhaLavAnI ane bolavAnI icchA paNa pedA thAya nahi evI rIte ApeluM je koi dAna ene niHsvArthabhAvanuM dAna kahevAya che. sAmAnya rIte jJAnI bhagavaMtoe jema jema jIvane puNyanA udayathI dhana pedA thatuM jAya ane je koi anukULa sAmagrI vadhatI jAya to e sAmagrImAM jIvane vize 5 prakAranA duSaNa eTale ke doSo pedA karAvavAmAM sahAyabhUta kahela che. (1) jema jema puNyanA udayathI lakSmI ke anukULa padArtho vadhatA jAya tema tema jIvamAM enI mamatvabudhdhinA kAraNe nirdayapaNuM pedA thatuM jAya che eTale ke dayAbhAvano nAza kare che. (2) ahaMkAra- garva. jema jema jIvane lakSmI vadhe tema tema anukULa padArtho vadhatA jAya ane sAthe sAthe ahaMkAra vadhato jAya. ahaMkAra jIvane durgatimAM lai jAya. ahaMkAramAM sadgati tarapha lai javAnI tAkAta nathI. (3) tRSNA pedA Page 57 of 76 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kare. jema jema lAbha vadhato jAya tema tema lobha vadhato jAya. lakSmIno saMtoSa kharo ? jeTalI maLe eTalI ochI ja lAge. lakSmI lakSmI na kheMce paNa jIvane kheMce che, durgatimAM kheMcI jAya che. garIbane AzArUpa tRSNA. hoya che. lakSmI meLavavAnI AzA te tRSNAno ja prakAra che. adhika ne adhika meLavavAnI icchA te ja tRSNA che. saMtoSa icchA nirodha tarapha lai jAya che. (4) jenI pAse lakSmI hoya athavA anukULa padArthonI sAmagrI vadhatI hoya tenI pAse koipaNa vyakti Ave to zaMkAthI jovAno svabhAva pedA thAya che. eTale ke e vyakti phrIthI mArI pAse na Ave e hetuthI Thora zabdo bolavAno mahAvaro paDato jAya che. namratA cAlI jAya che. lakSmI vadhatAM pacAvavAnuM puNya samajaNanA gharamAM AvelA jIvane ja hoya. (5) durjana mANasonI sobatamAM rahevAnI icchA thayA kare. ane enA sahavAsamAM rahIne potAnI jiMdagI pUrI kare. sAmAnyathI durjana eTale potAne maLelI lakSmInI vAtocIto karIne e lakSmIne vadhAravAnA vicAro pedA karAve, lakSmIne sAcavavAmAM ane TakAvavAmAM sahAyabhUta thAya ane maLelI lakSmI jaldI na kharcI devAya, koine ApI na devAya evI salAha ApanArA jIvono sahavAsa karavo game evI salAha ApanArA sahavAsavALA jIvo te durjana jIvo kahevAya che. tenAM pAMca tuNa (1) anAdara karIne dAna ApavuM. (2) vilaMba karIne dAna ApavuM. (3) lenAra pratye moM bagADIne ApavuM. (4) ahita vacano bolIne ApavuM. (5) ApyA pachI pazcAtApa karavo. (1) anAdarathI ApavuM - lakSmIne prApta karyA pachI eTale ke anukULa padArthono saMyoga prApta thayA pachI tenI Asakti rAga ane mamatvabuddhi vadhatAM vadhatAM e cIjane choDIne bIjAne ApavAmAM moTe bhAge AtmA khacakAya che. e AtmAnA khacakATathI je mANasa levA mATe Avelo hoya tenA pratye AdarabhAva thavAne badale cIja ApatAM aMtaramAM du:kha pedA thAya che ane cIja ApatAM ApatAM evI rIte Ape ke sAmA. mANasane phrIthI levA AvavAnI irachA pedA thAya nahi ene anAdarathI ApeluM dAna kahevAya che. (2) vilaMba karIne dAna ApavuM :- lakSmI prApta thayA pachI e lakSmI bIjAne ApavAnI Ave te vakhate ApatAM ApatAM aneka prakAranA bahAnA pedA kare ane te bahAnA pedA karI karIne ApavAmAM vilaMbA karato jAya eTale ke vilaMba karI karIne ApavAnI vicAraNA, emAM aMtaramAM e bhAva rahelo hoya che ke vilaMba karatAM karatAM bIjIvAra na Ave to sAruM. mAre na ApavuM paDe to sAruM ane mane choDIne bIjI jagAe jAya to tenAthI aMtaramAM AnaMda pedA thato jAya. AvI vicAraNAthI lakSmI ane anukULa padArthonA mamatvathI jIvane ApavAnA vakhatamAM vilaMba karavAnI Teva paDelI hoya che. (3) lenAra pratye moM bagADIne ApavuM :- lakSmI ke anukULa padArthonA mamatvathI ApavAnA vakhatamAM eTale ke dAna devAnA vakhatamAM lenAra pratye moM bagADIne Ape athavA zarIranA koipaNa aMgopAMga evA prakAranA banAve ke lenArane letA letA aMtaramAM lAge ke Ane bIlakula ApavAnI icchA nathI, parANe ApI rahelo che. Ane lenAra pratye moM bagADIne ApavuM. te trIjo doSa kahevAya che. (4) ahita vacano bolIne ApavuM :- lakSmI ke anukULa padArthonA mamatvathI dAna ApatI vakhate kharAba vacano bolI bolIne Ape ke jenA kAraNe ApanAra ane lenAranuM baMnenuM ahita thAya ane ahita vacano bolIne ApavuM kahevAya che. (5) lakSmI ke anukULa padArtho koivAra koine ApyA pachI kuTuMbIone athavA snehIsaMbaMdhIone Page 58 of 76 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khabara paDe ane kahe ke ATaluM badhuM kema ApyuM ? tamane kazI khabara paDatI nathI. kai vyaktine keTaluM ApavuM e tame kazuM jANatA nathI ane bhoLavAine game tene game teTaluM ApI Avo cho ! AvI vAto sAMbhaLavA maLe ke tarata ja aMtaramAM je kAMi ApyuM hoya eno pazcAtApa pedA thato jAya che. e pazcAtApanA pratApe baMdhAyeluM sArAmAM sAruM puNya khatama karIne pApAnubaMdhI puNyarUpe banAvato jAya che. taMnanaM 5 bhUSNa - lakSmI ane anukULa padArtho puNyanA udayathI prApta thayelA hoya ane e padArthone vize atyaMta Asakti, rAga ane mamatva budhdhi rahelI na hoya to prApta thayelA padArthone bIjA koi levA Ave to levA AvanArane jAine aMtaramAM atyaMta AnaMda pedA thAya che. A dAnanuM paheluM bhUSaNa kaheluM che. (2) lakSmI ane anukULa padArtho puNyanA udayathI prApta thayelA hoya emAM atyaMta Asakti, rAga ane mamatvabudhdhi pedA thayelI na hoya to dAna levA AvanArane joine dAna ApavAmAM enA rUMvADA khaDA. thai jAya che. eTale ke ApatA ApatA aMtaramAM eTalo badho AnaMda pedA thAya ke e AnaMdanI abhivyakti pedA karavA mATe sahaja rIte romAMca pedA thatA jAya che ane aMtaramAM vicAra kare che ke puNyanA udayathI mArI pAse che mATe jarUriyAtavALA mArI pAse levA mATe na Ave to bIje kyAM jAya ? ityAdi aneka prakAranA sArA vicAro karIne dAna ApatAM ApatAM romAMca khaDA thatA jAya che. A dAnanuM bIjuM bhUSaNa kareluM che. (3) lakSmI ane anukULa padArtho puNyanA udayathI prApta thayelA hoya ane emAM rAgAdi pariNAma pedA thayelAM na hoya to koipaNa vyakti eTale ke sAmAnya vyakti athavA mATI vyakti je koi saMkaTamAM paDelA hoya ane potAnI pAse dAna levA mATe Ave eTale ke potAnuM saMkaTa dUra karavA mATe Ave to evA jIvone potAnI zakti mujaba AvakArapUrvaka Adara ane bahumAnapUrvaka dAna Apato jAya. eTale ke AdarapUrvaka dAna devuM e trIjo guNa kahelo che. (4) lakSmI ke anukULa padArtho puNyanA udayathI prApta thayA pachI emAM Asakti rAga ane mamatvabudhdhi ghaTatI jatI hoya to dAna levA AvanArA jIvone sArA sArA priya vacano bolIne dAna Apato hoya. A cothuM bhUSaNa kahevAya che. (5) lakSmI ane anukULa padArthone prApta karyA pachI jeTalI lakSmI dAnamAM vaparAya eno aMtaramAM vizeSa AnaMda pedA karato karato dAnamAM ApelI lakSmInuM anumodana karato jAya ke puNyodaye mane je lakSmI. ApI e lakSmIne bhogavavAnI icchA karyA vagara eno saMgraha karavAnI icchA karyA vagara jeTalI mane ApavAnuM mana thAya che enAthI vizeSa rIte kyAre Apato jAuM enI vicAraNAo karato karato maLelI lakSmIne chUTe hAthe dAna detAM detAM dIdhelA dAnanuM anumodana karato jAya che. A rIte dAna devAnA pAMca prakAromAMthI koine koi prakAre dAna deto jAya ane aMtaramAM niHsvArtha bhAva pedA thato jAya to dIdhelA dAnathI niyamA puNyAnubaMdhI puNya baMdhAya che. A rIte lakSmInA duSaNo, dAnanA duSaNo ane dAnanA bhUSaNo saMjJI paryAptA jIvone AzrayIne samajavA. A duSaNa ane bhUSaNa jIvone moTe bhAge kAraNapUrvaka thatA hoya che. je jIvo puNyAnubaMdhI puNya bAMdhIne AvelA hoya te jIvone puNyAnubaMdhI puNyathI lakSmI ke anukULa padArtho pratye vairAgyabhAva rahelo hoya che. e vairAgyabhAvanA kAraNe lakSmI ke anukULa padArtho Page 59 of 76 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puNyathI je kaMi maLelA hoya che enA pratye Asakti bhAva, rAgabhAva, mamatvabhAva moTe bhAge hoto nathI. jema jema lakSmI ke anukULa padArtho puNyanA udayathI vadhatA jAya tema tema Asakti, rAgabhAva, mamatvabudhdhi ghaTatA ghaTatA vairAgyabhAvanI draDhatA majabUta thatI jAya che. enA pratApe e jIvo je dAna Apaze te dAna pAMca bhUSaNamAMthI koine koi bhUSaNathI yukta thaine dAna apAtuM haze mATe e dAnathI je koi jIvo dAna denAra hoya tene ApelI lakSmI pratye ke anukULa padArtho pratye AsaktibhAva, rAgabhAva, mamatvabudhdhi pedA thaze nahi. evA guNa lenArane paNa prApta thayA vagara raheto nathI. AthI dAna ApanAra ane lenAra baMnne jIvone lakSmInuM mamatva ghaTatuM hovAthI vizeSa rIte nirjarA pedA thatI jAya che. enI sAthe sAthe dAnAMtarAya karma baMdhAtuM hovAthI alparase baMdhAtuM jAya che. jyAre alparasa udayamAM hoya tyAre dAnAMtarAyano kSayopazamabhAva pedA thatA thatA lakSmInuM mamatva ghaTADavA mATe sahAyabhUta thAya che tene dAnAMtarAya karma kahevAya che. eka nigodamAMthI samaye samaye emAM rahelA jIvonI saMkhyA karatAM anaMtamAM bhAga jeTalA jIvo cyavana pAme che. e anaMtamA bhAga jeTalA cyavana pAmelA jIvomAMthI asaMkhyAtA jIvo pRthvIkAyamAM jai zake che. asaMkhyAtA akAyamAM jai zake che, asaMkhyAtA teukAyamAM jai zake che, asaMkhyAtA vAyukAyamAM jai zake che. anaMtA jIvo sAdhAraNa vanaspatikAya rUpe utpanna thai zake che, asaMkhyAtA jIvo pratyeka vanakAya rUpe, asaMkhyAtA beindriya rUpe, asaMkhyAtA teindriya rUpe, asaMkhyAtA caurIndriya rUpe, asaMkhyAtA asaMnnI paMcendriya tiryaMcarUpe, asaMkhyAtA saMjJI paMcendriya tiryaMcarUpe temaja eka, be, saMkhyAta ke asaMkhyAtA saMmUchima manuSya rUpe ane eka, be, saMkhyAtA jIvo saMjJI manuSyarUpe utpanna thai zake che. ekendriyapaNAmAM rahelA jIvone je kAMi pudgalono AhAra maLe che e pudgalono AhAra potAnA sahavartI eTale sAthe rahelA jIvone huM ApuM AvI budhdhi pedA thatI rahe enAthI dAnAMtarAya karmano kSayopazamabhAva pedA thayelo gaNAya che. A dAnane eTale ke dAnanA kSayopazamabhAvane rokanAra karma, ene dAnAMtarAya karma kahevAya che. dAna e AtmAno guNa che ane dAnAMtarAya e AtmAno doSa che. jyAM sudhI dAnAMtarAyano udaya jIvane hoya tyAM sudhI kSAyikabhAve AtmAno dAnaguNa jIvane pedA thai zakato ja nathI mATe dAnAMtarAyane doSa kahevAya che. jyAre jIvone puNyAnubaMdhI puNyanA udayathI lakSmI ke anukULa sAmagrI prApta thayelI hoya to e jIvone lakSmI ke anukULa padArtho pratye enA rAgAdi pariNAma pratye lInatA na hovAthI eTale ke vairAgyabhAvanI anubhUti prApta thayelI hovAthI e jIvone maLelI sAmagrI bhogavavAnI icchA karatAM bIjAnA duHkhane dUra karavAmAM sahAyabhUta thatI hoya tathA bIjA jIvAne sukhI karavAmAM nimittarUpe banatI hoya to e jIvo e lakSmIne anukULa sAmagrIne utsAhapUrvaka bahumAnapUrvaka AdarapUrvaka dAnamAM Ape che. e dAnane jJAnI bhagavaMtoe prazasta dAna kaheluM che ane emAM koipaNa jAtano svArtha rahelo na hovAthI niHsvArthabhAvanA pratApe dAna detAM detAM dAnAMtarAya Adi pAMceno kSayopazamabhAva pedA karatAM karatAM kSAyika bhAvanA guNone prApta karI zake tevI zakti pedA karatA jAya che. jema ke saMbhavanAtha bhagavAne 3jA bhave sAdharmika bhakti karatAM karatAM tIrthaMkara nAmakarma nikAcita karyuM. kumArapALa mahArAjAe dara varSe sAdharmika bhaktimAM 1 karoDa sonAmahoro dAnamAM ApatAM ApatAM eTale ke sAdharmikane dAnamAM ApatAM ApatAM anikAcita bhavonI paraMparA baMdhAyelI hatI teno nAza karyo ane trIje bhave mokSa nakkI karI Apyo. A Page 60 of 76 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte dAna devAthI dAnAMtarAya doSa nAza pAmato jAya che. guNanI pradhAnatA rAkhIne dAna detAM detAM evA guNo mane A bhavamAM bhavAMtaramAM sArAmAM sArI rIte prApta thAya tathA koinA viziSTa guNo joine e guNavAna jIvonI sAthe bhavAMtaramAM mane saMyoga prApta thAya ke jenA kAraNe guNavAnanA sahavAsathI guNa prApta karatAM karatAM saMpUrNa guNone prApta karI zakuM evI buddhithI dAna devAmAM Ave ane dAna detAM detAM guNanuM lakSya hoya to jJAnI bhagavaMtoe e mAgaNI karavAnI chUTa ApelI che. e mAgaNIne niyANuM kahevAtuM nathI. puNya paranI zradhdhA kSayopazama bhAve pedA thaze pachI ja dAnAMtarAya nAmano doSa jaze. lAbhAMtarAya doSanuM varNana A lAbhAMtarAya karma jIvone anAdikALathI sarvaghAtI rase baMdhAya che ane anAdikALathI dareka jIvone dezaghAtI rasarUpe udayamAM hoya che. jyAre dezaghAtI rasanA adhika rasavALA pudgalo udayamAM hoya che tyAre jIvone koipaNa prakArano lAbha prApta thai zakato nathI ane dezaghAtI abhyarasavALA pudagalono udaya hoya tyAre jIvone je pramANe kSayopazamabhAva pedA thayelo hoya te pramANe lAbhanI prApti thAya che. (2) lomAhAranuM varNana :- jyAre jIvo zarIra banAvyA pachI zarIrane vize je romarAjI rahelI hoya che. e romarAjIthI je AhAranA pagalone grahaNa kare che ane pariNAma pamADe che tene lomAhAra kahevAya che. A lomAhAra jIvane zarIra paryAptithI paryApta thayA pachI zarIra jyAM sudhI Take tyAM sudhI lomAhAra samaye samaye jIvane cAlu ja hoya che. jyAre e jIva zarIrane choDIne bIjA sthAnamAM jaze tyAre lomAhAra baMdha thaze. (3) kavaLAhAranuM varNana :- sAmAnya rIte je jIvone rasanendriya prApta thayelI hoya te jIvone kavaLAhAranI zarUAta thAya che. e rasanendriyanA pratApe jIvone jyAre jyAre je je pagalono AhAra maLato hoya te AhAranA pagalone cAkhavAno svabhAva, cAkhyA pachI anukULa lAge to upayogamAM levAno ane anukuLa na lAge to ene choDIne bIjA AhAranI zodha mATe prayatna karavAno svabhAva anAdikALathI rahelo che. AnA kAraNe jIva AhAra kare to ja doSa lAge ane AhAra na kare to doSa na lAge evuM banatuM nathI. kAraNa ke AhAranI saMjJA ane AhAra karavAnI icchA jIvone svAbhAvika rIte rahelI ja hoya che. Ane aviratIno udaya kahevAya che. A aviratInA udayathI AkhA divasamAM be ke traNa vAra kavaLAhAra karato hoya to paNa AkhA divasanuM kavaLAhAranuM pApa lAgyA ja kare che. jena zAsanamAM kavaLAhArano tyAganuM paccakakhANa karAya che. sAmAnya rIte jene upavAsa karavo hoya ene AgalA divase be TaMkanA bhojanamAMthI eka TaMkanA bhojanano tyAga karavAnuM vidhAna che. ane pAraNAnA divase be TaMkanA bhojanamAthI eka TaMkanA bhojananA tyAganuM vidhAna kaheluM che. A rIte jyAre upavAsa karavAmAM Ave tyAre upavAsanA AgalA divase eka TaMkanA kavaLAhArano tyAga upavAsanA divase be TaMkanA kavaLAhArano tyAga ane pAraNAnA divase be TaMkamAMthI eka TaMkanA kavaLAhArano tyAga ema 4 TaMkanA kavaLAhArano tyAga kare tyAre vAstavika upavAsa gaNAya che. Ane cothabhakta upavAsa kahevAya che. cothabhakta eTale cAra prakAranA TaMkanA AhArano tyAga. kavaLAhAranA tyAganuM paccakakhANa jIvanI samAdhi mATe che. jyAM sudhI jIvanI samAdhi Take tyAM sudhI kavaLAhAranA tyAganuM paccakhANa karavuM joie. kasanADImAMthI basanADImAM ja janAra jIva vadhumAM vadhu 3 samaya aNAhArI hoya. basanADImAMthI trasanADInI bahAra athavA basanADInI bahAranA eka cheDethI basanADInI bahAranA bIjA cheDe janAra jIvo 4 athavA 5 samaya mATe Page 61 of 76 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aNAhArI hoya. ekendriyathI paMcendriya sudhInA saghaLAya jIvone koi koivAra lAbhAMtarAya karmanA dezaghAtI adhikarasavALA pUgalo paNa udayamAM hoya che ane koi koi vAra dezaghAtI abhyarasavALA pUgalo paNa udayamAM hoya che. udayAnuvidha kSayopazamabhAve lAbhAMtarAya karmano udaya hoya che. anAdi kALathI jagatane vize paribhramaNa karatAM jIvone lAbhAMtarAya karmano dezaghAtI adhikarasa tIvrarUpe udayamAM hovAthI vigrahagatimAM eka samaya aNAhArI rUpe rahelA jIvone athavA be samaya aNAhArI rUpe rahelA jIvone athavA 3 samaya aNAhArI rUpe rahelA jIvone AhArasaMjJA hovA chatAM AhAranA pagalono lAbha prApta thato ja nathI. (svaicchika nahi paNa karmanA udayajanya aNAhArI hoya che.) anAdikALathI jagatane vize paribhramaNa karatAM jIvone lAbhAMtarAyanA kSayopazamabhAvathI eTale ke udayAvidhya lAbhAMtarAyanA kSayopazama bhAvathI 3 prakAranA pugalono lAbha prApta thAya che. (1) ojAhAra rUpe pudgalonI prApti, (2) lomAhAra rUpe pudgalonI prApti ane (3) kavalAhAra rUpe pudgalonI prApti. (1) ojAhAranuM varNana :- jIva eka sthAnethI maraNa pAmIne bIjA sthAne utpanna thAya tyAre tejasa zarIra ane kAzmaNa zarIra sAthe laine jAya che ane e be zarIra sAthe laine jatAM je sthAnamAM utpanna thAya che, te sthAnamAM rahelA AhAranA pugalone kAmaNa zarIra dvArA grahaNa kare che ane grahaNa karelA pugalone khala ane rasarUpe pariNAma pamADe che. emAM khalavALA pugalono nAza karI rasavALA pugalono saMgraha karato karato AhAranA pagalone grahaNa karato jAya che ane jyAM sudhI zarIra paryAptithI paryApta na thAya athavA jeTalI paryAptio pUrNa karavAnI hoya eTalI pUrNa na kare tyAM sudhI jAhAra kahevAya che. A ojAhAra jIva jyAM sudhI aparyApta avasthAmAM rahelo hoya che tyAM sudhI ja hoya che. paccakhANa karI zakAya. samAdhi rAkhyA vagara game teTalA paccakakhANa kare to zAstra kahe che ke koi divasa saMjJA nAza pAme nahi. samAdhinA lakSyapUrvakanuM paccakhANa saMjJAo toDAve. zarIrane TakAvavA mATe AhAra karavAno che. saMjJAne puSTa karavA mATe AhAra karavAno nathI. pUrUSano 32 kavalano AhAra ane strIono 28 kavalano AhAra jJAnI bhagavaMtoe kahelo che. AnAthI jema jema jeTalA kavalano AhAra ocho karatA jAya eTalo uNodarI tapa gaNAya che. (1) jena zAsananI draSTithI aNAhArI padanuM lakSya rAkhIne jIvo jeTalA TaMka sudhI AhArano tyAga karato jAya ane jyAre AhAra karavo paDe tyAre aMtaramAM du:kha rAkhIne AhAra karato jAya e hetuthI kavalAhArano tyAga mATe paccakhANa karavAnuM vidhAna heluM che. (2) navakArazInuM paccakhANa sUryodaya pahelAM dhAreluM hoya eTale ke sUryodaya thatAM pahelA 3 kalAkanI aMdara paccakhkhANa dhAreluM hoya to zudhdha gaNAya che. navakArazInuM paccakhANa karanArA jIvone cauvihAranuM paccakhANa karavAnuM vidhAna jJAnI bhagavaMtoe kaheluM che. jo kadAca cauvihAra na thai zake to eTale ke asamAdhi pedA thAya tevuM lAge to pANIno AhAra vAparavA mATe tivihAranuM paccakhANa karAyA che. (3) porisInuM paccakhANa karavAnI icchAvALA jIvone navakArazInA paccakhkhANanA TAima pahelA dhArI levuM joie. navakArazInA paccakakhANanA TAima pachI porisInuM paccakakhANa dhAre to porisI. paccakhANano lAbha maLato nathI paNa mukrisahiMa paccakhANano lAbha maLe che. eTale poriTInuM paccakakhANa mAge to mAganArane apAya che. Page 62 of 76 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (4) sADhaporisI karavAvALA jIvone porisI paccakakhANanA TAima sudhImAM dhArI levuM joie. to sATaporisInuM paccakhANa zudhdha gaNAya che. paNa porisInA paccakhANa TAima pachI sADhaporisInuM paccakhANa dhAre athavA gurUbhagavaMta pAse le to sADhaporisInA paccakakhANano lAbha gaNAto nathI. porisImAM sUryodaya pachI 1 prahara, sADhaporisImAM 1ii prahara, purimudramAM 2 prahara samaya gaNAya. avaTTa sUryodayathI 3 prahara athavA 9 kalAka. paNa eTalA samaya sudhI AhArano tyAga karelo che teTalA pUrato mukrisahiaM paccakhANano lAbha maLe che. (5) parimuDha paccakhANa e sADhaporisInA TAima pahelAM dhAreluM hoya athavA na paNa dhAreluM hoya ane parimuThThanA TAime athavA tenA TAima pachI parimuTTanuM paccakhANa le to paNa zudhdha gaNAya che. eTale ke e jIvone paccakkhANano lAbha maLe che. (6) avaDha paccakakhANa paNa je TAime thatuM hoya e TAime le athavA e TAima pachI paNa le ane dhAreluM na paNa hoya to paNa tene paccakakhANano lAbha maLe che eTale ke te paccakhANa zuddha gaNAya che. (7) biyAsaNuM kareluM hoya to savAre ekavAra biyAsaNuM kare athavA paheluM biyAsaNuM bapore kare to uThatI vakhate mukisahiaM paccakhANa levuM ja joie na lIdheluM hoya to doSa lAge che ane jyAre bIjuM biyAsaNuM karavA bese te vakhate muThThI vALIne mukrisahiaM paccakhANa pALIne athavA 3 navakAra gaNIne pachI ja biyAsaNuM karavA besAya. e bIjuM biyAsaNuM karIne uThatAM eTale ke ubhA thayA pachI sAMja sudhImAM pANI na vAparavuM hoya to ane na vAparyuM hoya to tene covihAranuM paccakhANa levAya che ane pANahAranuM paccakhkhANa levAya nahi. bIjuM biyAsaNuM karIne uThatAM tivihAranuM paccakhANa karIne uThavuM joie. eTale traNa AhArano tyAga thatAM eka pANIno AhAra khullo rAkhelo che. e pANIno AhAra je khullo rahelo che tene sUryAsta pachI tyAga karavA mATe pANahAranuM paccakhANa apAya che. (8) ekAsaNuM karanArA jIvoe ekAsaNuM karI lIdhA pachI AkhA divasamAM pANI na vApare to sAMje covihAranuM paccakhANa levAnuM hoya che. e covihArane badale pANahAranuM paccakhANa le to doSa lAge che. tevI ja rIte AyaMbila karyA pachI AkhA divasamAM pANI na vApare to sAMjanA pANahArane badale covihAranuM paccakhANa levAnuM hoya che. tene ThAmacovihAra AyaMbila kahevAya che. ekAsaNuM ane AyaMbila karyA pachI uThatI vakhate tivihAranuM paccakhANa levuM joie. emAM traNa AhArano tyAga thAya che ane eka pANIno AhAra khulluM rahe che te pANI AkhA divasamAM jeTalIvAra vAparavuM hoya teTalI vAra vAparI zake che ane sAMje pANahAranuM paccakhANa levAnuM hoya che. (9) navakArazI karanArA jIvone savAranA navakArazInA TAimathI kavalAhAra khullo thayo e kavalAhAra sAMje sUryAsta pahelAM eTale ke traNa kalAka pahelAM AhAra vAparavo na hoya ane te vakhate tivihAranuM paccakhANa kare to temAM eka pANIno AhAra khullo rahe che. e sAMje sUryAsta vakhate pANInA AhArano tyAga karavA mATe pANahAranuM paccakakhANa karavAnuM hoya che. eTale ke ene pANahAranuM paccakhANa levuM joie jo emAM covihAranuM paccakhANa le to doSa lAge che. (10) je jIvoe navakArazI karelI hoya ane sAMje covihArane badale tivihAra karavAno hoya to tivihAranuM paccakhANa lIdhA pachI eka prahara sudhI pANInI chUTI rahI zake che. eTale ke 3 kalAkanI aMdara game teTalI vAra pANI vAparavuM hoya to tivihAra paccakakhANavALAne eno niSedha nathI eTale ke vAparI Page 63 of 76 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zake che. emAM koi abhigraha kare ke tivihAra karyA pachI eka ja vAra pANI vAparavuM athavA bevAra vAparavuM to ene je pramANe abhigraha karelo hoya teTalI vAra 3 kalAkanA samaya sudhI ja chUTa. duvihAranA paccakkhANamAM pANIno sAthe davA levAnI hoya to davA lai zake che paNa davAnI sAthe dUdha vi. levAya nahi. A kavalAhAranA cAra prakAro hoya che. (1) asana (2) pAna-pANI (3) khAdima. sUTha vi. (4) svAdima. mukhavAsa. asana eTale anAja. A cAre prakArano AhAra kavalAhAra rUpe gaNAto hovAthI e AhAranA pudgalA gRhasthone dhana vagara meLavI zakAtA nathI mATe lakSmI paNa lAbhAMtarAyakarmanA kSayopazamathI prApta thAya che. tema kahevAya che. e lakSmI lAbhAMtarAya karmanA kSayopazamathI maLatI hovA chatAM enA aneka prakAra thAya che. kAraNa ke kSayopazamabhAvanI vicitratA aneka prakAranI hoya che. ene samajavA mATe jJAnI bhagavaMtoe sthUla draSTithI lakSmInA 4 prakAra kahelA che. (1) keTalIka lakSmI lAbhAMtarAyanA kSayopazamathI prApta thatI jAya to paNa evA prakAranI hoya che ke AvelI lakSmI bIjI rahelI lakSmIno nAza kare che. A lakSmIne bALakanI jema mULano uccheda karanArI kahelI che. (2) lAbhAMtarAya karmanA kSayopazamabhAvanI vicitratAne kAraNe keTalIka lakSmI jIvane prApta thAya e puNyarUpe prApta thAya paNa phLa ApanArI na thAya. jema keTalAka vRkSo upara phUla pedA thai zake che paNa phLa pedA thatuM nathI. enI jema samajavuM. jIvone lakSmInI prApti thAya paNa e lakSmI phLavatI banatI nathI. prApta thAya ke tarata ja nAza pAmI jAya. kaMika ne kaMika kharca AvIne ubhA rahe. Akasmika kAraNa kaMika evuM AvIne ubhuM rahe ke lakSmI AvatAM pahelAM e badhA Akasmika kAraNone vize kharcanI goThavaNa thai gayelI hoya ke jenA kAraNe e lakSmI phLavatI banatI nathI. A rIte AvelI lakSmIne kSayopazamanI vicitratAthI keTalIkavAra gujarAna calAvavAmA paNa muzkelI prApta thai zake che. puNya upArjana karavAmAM sahAyabhUta lakSmIne ja phLavatI kahevAya. (3) lAbhAMtarAya karmanA kSayopazamabhAvanI vicitratAthI keTalAka jIvone evI lakSmI pedA thAya che ke e lakSmI bhogaphLa Ape paNa sadnIja rUpe puNyathI vaMcita rAkhe. keLanA jhADanI jema. (keLanA jhADamAM bIja na hoya.) (4) lAbhAMtarAya karmanA kSayopazamabhAvanI vicitratAthI jIvane je lakSmI pedA thAya e lakSmI potAne sarva prakAranuM sukha ApanArI bane ane puNya upArjana karavAmAM sahAyabhUta thatI jAya. eTale ke pote jeTalI sukhamAM vApare enAthI vizeSa rIte puNya / upArjana karavAmAM sahAyabhUta thatI jAya. virAga vinAno saMtoSa guNa bhavabhramaNanuM kAraNa bane che. abhavya, durbhAvya, bhArekarmI bhavya jIvo saMtoSa, namratA, kSamA badhA guNone keLave paNa jo virAgabhAva na hoya to A badhA guNa guNAbhAsarUpe kahevAya. lAbhano aMtarAya eTale jenI pAse lakSmI hoya e udAra hoya, ApavAnI icchAvALo hoya, mAMganAra eTale yAcanA karanAra yAcanAmAM kuzaLa hoya chatAM paNa potAnA lAbhanA aMtarAyanA kAraNe ene iSTa vastunI prApti na thAya tene lAbhAMtarAyano udaya kahevAya che. jemake rAjagRhIno bhikhArI rAjagRhI nagarIne vize traNa traNa divasa sudhI dareka gharomAM yAcanA kare che chatAM paNa lAbhAMtarAya karmanA udyanA kAraNe anAjano dANo paNa maLato nathI. emAM sAMbhaLavA maLyuM ke udyAnamAM ujANI karavA mATe loka bheguM Page 64 of 76 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayeluM che e mANaso pAse jaine yAcanA kare che chatAM paNa lAbhAMtarAyanA udayathI koi kazuM paNa ApatuM nathI. pahADa upara besIne lokone khAtAM jue che ane traNa divasanI bhUkhanI asahya vedanAne kAraNe bhUkhanI asahya vedanA pedA thatAM ujANI karanAra lokone mArI nAkhavAnI buddhi pedA thAya che. paththara gabaDAve che. e paththaranI nIce pote AvI jatAM maraNa pAmIne sAtamI nArakImAM jAya che. virAgabhAva jeTalo tIvra eTalI prasannatA vadhu. lAbhAMtarAyanA udayamAM paNa hAyavoya na kare. A lAbhAMtarAya karmano udaya jIvane 1 thI 12 guNasthA. sudhI hoya che. lAbhAMtarAya karmanA dezaghAtI adhika rasavALA pudgalono joradAra udaya cAlato hoya ane mohanIya karma jo nikAcita na hoya eTale ke darzana mohanIya karma anikAcita rUpe hoya to jIva purUSArtha karIne kSAyika samatinI prApti karI zake che atyAre vartamAnakALamAM jIvo purUSArtha karIne kSayopazama samakitanI prApti karI zake che ane e samakitanI hAjarIthI lAbhAMtarAyakarmanA udayane samAdhipUrvaka veThI zake che. jema jema samAdhipUrvaka lAbhAMtarAyanA udayane bhogavato jAya tema tema lAbhAMtarAya karma kSayopazamabhAve baMdhAtuM jAya che. kSayapazamabhAve bAMdhelu lAbhAMtarAya tIvra rase jo baMdhAtuM hoya ane lAbhAMtarAyano udaya jo nikAcita nA hoya to eka aMtarmuharta pachI udayamAM AvIne lAbhAMtarAyanA udayane nAza kare che. eTale ke kSayopazamabhAva pedA kare che. - virAgIne jema jema bhotika sAmagrI adhika maLe tema tema eno virAgabhAva vadhato jAya. virAganI mastI je jIvamAM hoya tene jIvatAM AvaDe ema jainazAsana kahe che. virAgapUrvakano saMtoSa te zudhdhabhAva ya. virAga vagaranA saMtoSathI janma-maraNano aMta na AvI zake. lAbhAMtarAya karmanA udayane samAdhithI veThavA mATe virAgabhAva jarUrI che. anAdikALathI jagatane vize paribhramaNa karatAM ekendriyathI paMcendriya sudhInA jIvo - e saghaLAya jIvone lAbhAMtarAya karmano kSayopazamabhAva hovAthI dezaghAtI adhika rasavALA pagalo tema ja dezaghAtI abhyarasavALA pugalono AhAra maLyA kare che. paNa e pudagalo maLyA pachI bhogavI zake athavA vAraMvAra bhogavI zake evuM banatuM nathI. e bhogavavA mATe ane vAraMvAra bhogavavA mATe bhogAMtarAya karma ane upabhogavaMtarAya karmano kSayopazamabhAva jIvone prApta thayelo hoya to ja bhogavI zake athavA vAraMvAra bhogavI zake che. bhogAMtarAya Adino kSayopazamabhAva na hoya to lAbhAMtarAyanA kSayopazamabhAvathI je sAmagrI maLelI hoya teno rAga karIne Asakti karIne ane mamatvabudhdhi sthira karIne jIva potAnA hAthe ja potAno saMsAra vadhArato jAya che. lAbhAMtarAya karmanA kSayopazamabhAvathI maLelI sAmagrImAM rAgAdi pariNAmano nAza karavo hoya eTale ke rAgAdi pariNAma ochA karavA hoya to jIva purUSArtha karIne maLelI. sAmagrInI oLakha karato jAya. e oLakhANa karatAM karatAM maLelI sAmagrImAM rAgane badale viraktabhAva pedA karato jAya to ja jIva lAbhAMtarAya karmano kSaya karavA mATe prayatna karI zake che. A lAbhAMtarAya karmano kSayopazamabhAva 1 thI 12 gu. sthA. sudhI jIvane rahelo hoya che. 12mA gu. sthA. nA aMte aMtarAyakarmano saMpUrNa kSaya thavAthI 13 me. gu. sthAnake kSAyikabhAve lAbhalabdhi pedA thAya che. e kSAyika bhAve pedA thayelI lAbhalabdhi anaMtakALa sudhI sAthe raheze. bhogAMtarAya ane upabhogAMtarAya doSanuM varNana anAdikALathI jagatane viSe paribhramaNa karatA ekendriyathI, pApathI duHkha Ave, puNyathI sukhA Page 65 of 76 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave. jagatanA jIvo sukha meLavavA mATe pApa kare che. puNyathI maLelI sAmagrI bhogavatAM bhogavatAM durgati thAya e rIte bhogavAya nahi, virakta bhAve bhogavavAnuM. paMcendriya sudhInA jIvone je AhAranI sAmagrI maLelI hoya e sAmagrIne bhogavavA mATe bhogAMtarAya karmano kSayopazamabhAva dezaghAtI adhikarasavALA pagalo ane dezaghAtI abhyarasavALA pugalo sadA mATe udayamAM rahelA hoya che. jyAre adhikarasavALA pugalono udaya cAlato hoya tyAre jIvone bhoganI sAmagrIno udayabhAva kAma karato hoya che. eTale ke bhogavavA mATenI sAmagrI bhogavatAM LavatI banatI nathI. ane LavatI na banatAM jIvanA zarIrane vize rogAdirUpe aneka prakAranI vikRti pedA kare che. jyAre bhogAMtarAya karmanA aparasavALA pudagalono udaya hoya tyAre maLelI sAmagrIno bhogavaTo jIva karato jAya to e sAmagrI bhoganuM La ApanArI bane che. eTale ke zarIrane nirogI banAvI pAcanazaktine teja banAvI zarIra Adine puSTa banAve che. bhogAMtarAya, upabhogAMtarAya karmano kSayopazamabhAva pApAnubaMdhI puNyanA udayavALA jIvone prApta thayelo hoya to bhogavavA lAyaka ane vAraMvAra bhogavavA lAyaka sAmagrIne bhogavatAM chatAM pApano anubaMdha udayamAM cAlu hovAthI sArI rIte bhogavavA detuM nathI eTale ke bhogavatA bhogavatA e padArthamAM je rasa rahelo hoya e rasanI anubhUti pedA thavA detuM nathI ane sAthe sAthe navuM karma joradAra rase bAMdhatA jAya che. puNyAnubaMdhI puNyanA udayavALA jIvone bhogAMtarAya karmanA kSayopazamabhAvathI jema jema sAmagrIno bhogavaTo karatA jAya tema tema puNyano anubaMdha udayamAM rahelo hovAthI je sAmagrImAM jevo rasa hoya e rasanA AsvAdapUrvaka sAmagrIno bhogavaTo karatA jAya che ane sAthe sAthe aMtaramAM vairAgyabhAva rahelo hovAthI anubaMdha vizeSa thato jAya che. sakAma nirjarA sAdhatA jAya che ane baMdhAtu bhogAvalI karma azubha prakRti rUpe hovA chatAM atharase baMdhAtuM jAya che ane Atmika guNanI sanmukha thatAM purUSArtha karIne potAnuM saMpUrNa svarUpa pedA karI zake che. eTale ke bhogAvalI karmano saMpUrNa kSaya thAya tyAre jIvo kSAyika bhAve bhogalabdhi ane kSAyika bhAve upabhogalabdhine prApta kare che. jyAM sudhI jIvane kSAyika bhAve bhogalabdhi Adi pedA na thAya tyAM sudhI kSayopazamabhAve bhogAvali Adi karma udadhyAnabaMdhi kSayopazamabhAve raheluM hoya che. kSAyika bhAve bhogalabdhi Adi pedA karavAmAM vighnarUpe kSayopazamabhAve bhogAMtarAya Adi karma vijJarUpe kahelA che mATe doSarUpe kahelA che. kSAyikabhAve kevaLajJAna prApta karavAmAM vijJarUpe 18 doSo kahelA che temAM bhogAMtarAya 16mo doSa ane upabhogavaMtarAya 17mo doSa kahevAya che. bAhya sAmagrInI draSTithI bhogAMtarAya ane upabhogAMtarAya karma kSayopazamabhAve aviratInA udaya sudhI kahelo che. athavA pahelA gu. sthA. mAM rahelA jIvo anukaLa padArthanA rAgane badale vairAgyabhAva na pAme tyAM sudhI te bhogAMtarAya karmano kSayopazamabhAva, pApAnubaMdhI puNya, saMsAranI vRdhdhimAM kAraNa bane che. jyArathI jIva vairAgyabhAvanI prApti kare che tyArathI bhogAMtarAya Adi karmano kSayopazamabhAva jIvone AtmikaguNa pedA karavAmAM sahAyabhUta thAya che. eTale ke sauthI pahelAM AtmAnI sanmukha banAve che. tyAra pachI Atmika guNa pedA karavAnA mArgane anusaravAmAM sahAyabhUta thAya che ane jIva jyAre samakitanI prApti kare tyAre rAgAdi pariNAmavALI sAmagrI choDavAlAyaka che evI budhdhi pedA karAvIne enI pratipakSI. sAmagrI pratye rAganuM pariNAma vadhAratA vadhAratA jIva Atmika guNone pedA karato jAya che. temAM sthiratA pAmIne cittanI prasannatA pedA karIne kSayopazamabhAve pedA thayelA guNone dUra karIne kSAyika bhAve guNone pedA karavA mana, vacana, kAyAnuM sAmarthya pedA karato jAya che. ane sAro kALa hoya to e sAmarthyathI. Page 66 of 76 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSayopazamabhAve pedA thayelA guNono nAza karI kSAyika bhAvanA guNonI prApti karI zake che. (1) gu. sthAnakano sAmarthyayoga atAvika che. AtmA gu. sthAnakano sAmarthyayoga tAtvika che. aviratIno udaya hoya tyAM sudhI bhogavaMtarAyakarmano kSayopazamabhAva jIvane herAna kare. sarvaviratI pAmyA pachI bhogAMtarAya karmano kSayopazamabhAva jIvane herAna kare nahi. e vakhate maLe to saMyamapuSTi, na maLe to tapovRdhdhi e bhAva AvI jAya. vIryaMtarAya doSanuM varNana anAdi kALathI jagatane vize paribhramaNa karatAM jIvonuM vIrya eTale ke AtmAnuM anaMtu vIrya karmathI avarAyeluM hoya che. e vIrya saMpUrNa koi kALe avarAtuM nathI. kAraNa ke vIryaMtarAya karma dezaghAtI prakRti kahelI che. jo saMpUrNa vIrya avarAi jAya to ekendriya jIvone thoDIghaNI paNa je zakti rahelI hoya che e zakti pedA thai zake nahi. dezaghAtI adhikarasavALA pudagalono udaya jIvone jyAre cAlato hoya tyAre mana, vacana ane kAyAnA yogathI thoDI ghaNI zakti je pedA thayelI che e zaktino jIva upayoga karI zakato nathI. jyAre e zaktino upayoga karavAnI vicAraNA thAya tyAre dezaghAtI adhika rasavALA pudgalonA udayathI ALasa Ave, pramAda thAya, zarIra tUTe mana thAkI gayeluM jaNAya. AvA prakAranA aneka kAraNo ubhA thAya ke jenA kAraNe zakti hovA chatAM zaktine phoravavAnuM mana pedA thAya nahi ane chatI. zaktie potAnA vIryano upayoga na kare to vIryaMtarAya karma gADha baMdhAya che. jyAre jIvone dezaghAtI abhyarasavALA vIryaMtarAya karmano udaya cAlato hoya tyAre jIvone mana, vacana ane kAyAthI maLelA vIryano upayoga karavAnuM mana thAya che eTale ke mana, vacana ane kAyAthI zakti mujaba pravRtti karatA jAya che. ekendriya jIvone vIryaMtarAya karmanA kSayopazama bhAvathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM zarIra maLeluM hoya che to paNa kAyayogano vyApAra AhAranA pagalone grahaNa karavA, zarIra rUpe pariNamAvavA eTale ke khala ane rasarUpe pariNamAvavA ane khalavALA pudagalono nAza karavo ane rasavALA pudgalono saMgraha karIne zarIra rUpe pariNAvavA. A rIte A kAryano vyApAra vIryaMtarAya karmanA kSayopazamathI ekendriya jIvo karyA kare che. saMjJI paryAptA jIvone vIAMtarAya karmanA kSayopazamabhAvathI sukSma kAyayoga, sukSma vacanayoga, sukSma manayoga temaja bAdara kAyayoga, bAdara vacanayoga ane bAdara manayoga vIryanA kSayopazama bhAvathI pedA thAya che. e vIryanA mukhya be bheda che. (1) sAMsArika vIrya ane (2) Atmika guNa pedA karavA mATenuM vIrya. sAMsArika vIryanA kSayopazamabhAvanuM varNana keTalAka saMjJI paryAptA jIvoe saMjJIpaNuM prApta karIne vIryaMtarAyano kSayopazamabhAva vizeSa rIte prApta karelo hoya che ke janmatAnI sAthe ja nirogI zarIra, bharAvadAra zarIra, majabUta bAMdhAvALuM zarIra AvuM zarIra ane enI zakti sArI rIte prApta thayelI hoya chatAM paNa vacanayoganuM vIrya nabaLuM hoya che ke jenA kAraNe bhASAvargaNAnA pugalone grahaNa karIne bhASArUpe pariNamAvI ane visarjana karavAnI zakti eTale ke e pudgalone choDavAnI zakti nabaLI prApta thayelI hoya to e pudgalone choDatAM choDatAM zabdo Page 67 of 76 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bolavAmAM aTakI aTakIne bole, totaDApaNArUpe bole, bolatAM bolatAM zvAsa caDhI jAya, zarIramAM thAka lAge ityAdi aneka prakAranI vikRti vacanayoganA vIryanI zakti ochI hovAthI AvA aneka prakAranA lakSaNo bolavAmAM jaNAya che.......................... chatAMya AvA jIvone manayoganuM vIrya vizeSa zaktivALuM pedA thayeluM hoya to enA pratApe manayoganA vIryathI vizeSa rIte kAma karI zake che. keTalAka saMjJI paryAptA jIvone zarIra nirogI maLeluM hoya, bAMdho majabUta hoya chatAM paNa vacanayoga ane manayoganI zakti vIryaMtarAyanA kSayopazamabhAvathI ochI prApta thayelI hoya to vacanathI ane manathI. kAma karatAM karatAM thAkI jAya. ityAdi aneka prakAranA lakSaNo zarIrane vize pedA thatAM jAya che. TalAka saMjJI paryApta jIvone vIryaMtarAya karmanA kSayopazamabhAvathI manayoga, vacanayoga ane kAyayoganuM vIrya zaktirUpe sArI rIte prApta thayeluM hoya to mana, vacana ane kAyAthI koipaNa kAmakAja karatAM jIvane skUrti vadhatI jAya che. A rIte vIAMtarAyanA kSayopazamabhAvathI keTalAka jIvone zarIra nabaLuM maLeluM hoya, zarIranA vIryanI zakti ochI prApta thayelI hoya tene vadhAravA mATe game teTalA prayatno kare to paNa zarIranI zakti vadhe nahi ane nabaLA zarIranA kAraNe thoDuM kAma karatAMnI sAthe zarIra thAkI jAya. e thAkelA zarIranI asara mana upara vartAya ke jenA kAraNe mananI zakti paNa nabaLI thatI jAya. A rIte vIryAtarAyakarmanA kSayopazamabhAvanI vicitratAnA kAraNe aneka prakAranA jIvone vIryanI zakti bhinna bhinnarUpe pedA thatI jAya che. nirogI zarIra hovA chatAM, yuvAnavaya prApta thayelI hovA chatAM mana, vacana, kAyAnA yoganuM vIyI zaktirUpe sAruM prApta thayeluM hovA chatAM potAnI icchA mujaba mana, vacana ane kAyayoganA vIryathI. sAMsArika pravRtti karI zake nahi eTale ke jyAre jyAre mana, vacana ane kAyAthI koipaNa sAMsArika pravRtti karavAno vakhata Ave te vakhate ALasa na thAya, zarIrano dukhAvo thAya, mananA vicAro nabaLA patA jAya, vacanathI bahu bolavAnI zakti rahe nahi, ityAdi aneka prakAranA lasso zarIramAM pedA thatAM jAya ane vIryaMtarAya karma kahevAya che. sAMsArika pravRttimAM mana, vacana, kAyAnA vIryane joDavuM eTale ke e yoganA vIryathI anukULa padArthono rAga vadhAravo ane pratikULa padArtho pratye dveSa vadhAravo emAM potAnI icchA mujaba mana, vacana ane kAyAnuM vIrya upayogamAM na Ave to aMtaramAM du:kha pedA thavuM ityAdi aneka prakAranA vicArothI jIva pote potAnA hAthe janma-maraNanI paraMparA vadhArato jAya che ane saMsArika vIrya kahevAya che. anAdikALathI saMsAramAM paribhramaNa karI rahelA jIvone vIryAtAraya karmanA kSayopazamabhAvathI sUkSma kAyayoga rUpe ekandriya jIvone vIryano eTale ke zaktino kSayopazamabhAva hoya che. tenI sAthe bAdara kAyayoga vIryano kSayopazamabhAva sUkSma yoga karatAM vizeSa rIte vIryanI zakti pedA thayelI hoya che. e bAdara kAyayoga rUpe vIryanI zaktino upayoga ekendriya jIvo anukULa pugalone vize rAga karavAmAM ane pratikULa pugalone vize dveSa karavAmAM upayoga karatA karatA potAno saMsAra vadhAratA jAya che. - beindriya jIvone sUkSma kAyayoga ane sukSma vacanayoga prApta thayelo hoya che. enI sAthe sAthe bAdara kAyayoga ane bAdara vacanayoga vIryano kSayopazamabhAva pedA thayelo hoya che. emAM aparyAptA baindriya jIvo vizeSa rIte bAdara kAyayoga vIryano upayoga karatAM karatAM potAno saMsAra vadhAratA jAya che ane paryAptA beindriya jIvo vizeSa rIte bAdara vacanayogano upayoga karatA karatA eTale ke rasanendriyano upayoga vizeSa rIte karatA karatA eTale ke anukuLa padArthomAM rAgAdi pariNAma ane Page 68 of 76 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratikULa padArthomAM dveSAdi pariNAma karatAM karatAM potAno saMsAra vadhAratA jAya che. evI ja rIte teindriya jIvone sUkSma kAyayoga ane sUkSma vacanayoga prApta thayelA hoya che. enI sAthe sAthe bAhara kAyayoga, bAdara vacanayoga prApta karIne rAgAdi pariNAma karatA karatA potAno saMsAra vadhAratA jAya che. corindriya jIvone sUkSma kAyayoga, sUkSma vacanayoga temaja bAdara kAyayoga, bAdara vacanayoga vIrya kSayopazamabhAva pedA thayeluM hoya che. e vIryanA kSayopazamabhAve rAgAdi pariNAma pudagalone vize karatAM karatAM e cIrindriya jIvo potAno saMsAra vadhAratA jAya che. jIvone jema jema vIryaMtarAya karmanA kSayopazamabhAvathI vIryanI zakti vadhatI jAya che tema tema jIvo vadhatA jatA vIryathI karmano baMdha paNa vizeSa rIte karatA jAya che. asaMjJI paMcendriya jIvone sukSma kAyayoga ane sukSma vacanayoga vIryaMtarAya karmanA. kSayopazamabhAvathI vIrya rUpe pedA thato jAya che tema bAdara kAyayoga ane bAdaravacanayoga vIryanI zakti vIryaMtarAya karmanA kSayopazama bhAvathI jIvone pedA thatAM thatAM eno upayoga pugalone vize rAgAdi pariNAma karatA karatA saMsAranI vRddhinuM kAraNa bane che. A vIryathI asaMjJI paMcendriya jIvo ekendriya jIvo karatAM 1000 gaNo adhika karmabaMdha kare che. saMjJI paMcendriya jIvone sukSma kAyayoga, sukSma vacanayoga, sukSma manayoga A traNenI zakti vIryaMtarAya karmanA kSayopazamabhAvathI prApta thayelI hoya che. tenI sAthe sAthe bAhara kAyayoga, bAdara vacanayoga ane bAdaramanayoga vIryanI zakti vIryaMtarAya karmanA kSayopazamabhAvathI pedA thayelI hoya che. A zaktinA pratApe samaye samaye jIva jaghanyathI aMtaHkoTAkoTi sAgaropama jeTalo karmabaMdha karato jAya che ane utkRSTathI dareka karmanI utkRSTa sthiti je pramANe kahelI che te pramANe karmabaMdharUpe bAMdhato jAya che. vIAMtarAya karmanA kSayopazamabhAvathI Atmika guNanI sanmukha thavAmAM ane AMzika Atmika guNano anubhava karavAmAM sahAyabhUta nahi thavA devAmAM je vIryaMtarAya karmano udaya jIvane mana, vacana, kAyAnA yogano vyApAra upayogI na bane ane purUSArtha karIne upayogI banAve evA vIryaMtarAya karmanA kSayopazama bhAvanA 3 bheda pADavAmAM AvelA che. (1) bAlavIrya, (2) bAlapaMDita vIrya ane (3) paMDita vIrya. (1) bAlavIrya :- je jIvo purUSArtha karIne potAnA mana, vacana, kAyAnA yogano vyApAra graMthI deze AvyA pachI graMthIne oLakhavAmAM prayatna kare eTale ke deva, gurU ane dharmanI ArAdhanA karatAM karatAM mArA AtmAnA saMsAramAM janma maraNanI paraMparA vadhAranAra ane e janma maraNamAM du:kha, du:kha ane du:khanI paraMparA pedA karAvanAra koNa che ? e du:khathI chUTavA mATe huM zuM karuM? to chUTI zakuM AvI vicAraNAo pedA karIne du:kha ApanAra cIjone oLakhavAnI icchA pedA thAya, du:kha ApanArI cIjothI dUra rahevAnI icchA pedA thAya evI bhAvanAthI deva, gurU ane dharmanI ArAdhanA kare ane emAM potAnA vIryane, zaktine vAraMvAra joDato jAya ane ene joDIne mokSano abhilASa pedA kare, graMthIbheda kare ane samatinI prApti kare e samakitane pAmIne ene TakAvI rAkhIne potAnuM jIvana jIve, e rIte maLelI vIryanI zaktino upayoga karavo ene bAlavIrya kahevAya che. deva, gurU ane dharmanI ArAdhanA zubha kriyArUpe karatAM karatAM potAnA AtmAne duHkhI karanArI cIjone oLakhavAnI icchA pedA na thAya ane oLakhIne tenAthI sAvacetI rAkhI jIvana jIvavAno purUSArtha Page 69 of 76 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAnuM mana na thAya te jIvone deva, gurU ane dharmanI ArAdhanA karavA chatAM paNa bAlavIryaMtarAya karmano udayabhAva jaNAve cha. A udayabhAvanA pratApe dharmakriyA karavA chatAM paNa janmamaraNanI paraMparA dUra thai zakatI nathI. jema jema dharmapravRtti karato jAya tema tema bAlavIryaMtarAya karmanA udayabhAvathI pApAnubaMdhI puNya bAMdhIne saMsAranI vRdhdhi karato jAya che. (2) bAlapaMDita vIrya :- je jIvo potAnA vIryaMtarAya karmanA kSayopazamabhAvathI jIvanamAM nAnAmAM nAnA niyamathI zarU karIne dezaviratInA pAlana mATe 12 vrato athavA temAMthI koipaNa eka prakAranuM vrata grahaNa karIne apramattabhAve niraticArapaNe vratanuM pAlana karavA mATe mana, vacana, kAyanA yoganA vIryano upayoga karato jAya evI ja rIte vratamAM aticAra lagADanAra-vratane malina karanAra ane vratano nAza karAvI avratane pedA karanAra vighnarUpe jeTalA jeTalA padArtho hoya te padArtho pratye mana, vacana ane kAyAnA vIryathI sajAgapaNuM rAkhIne potAnuM jIvana jIvavAmAM mana, vacana ane kAyAnI zakti upayogI banAve ene bAlapaMDita vIryaMtarAya karmanA kSayopazamarUpe kahevAya che ane je jIvone bAlapaMDita vIrya vIryaMtarAyanA kSayopazamabhAvathI pedA thayeluM hovA chatAM nAnAmAM nAno niyama pedA thavA na de. dezaviratInA 12 vrato athavA 12 vratomAMthI koipaNa vrata pedA thavA na de. pedA karavAmAM eTale ke grahaNa karavAmAM ALasa pedA kare, pramAda lAve ene bAlapaMDitavIrya vIryaMtarAya karmano udayabhAva gaNAya che evI ja rIte grahaNa karelA vratomAM niraticArapaNe pAlana karavA mATe mana, vacana ane kAyAnuM vIrya phleravavA na de tene bAlapaMDita vIryanA vIryaMtarAyano udayabhAva gaNAya che. jema ke badhA niyama grahaNa karatAM hoya te vakhate badhAMne joine ullAsa pedA karI niyama grahaNa kara. e grahaNa karyA pachI ghera jAya ane gharamAM vAta kare ane niyamanI virUdhdha koi kAMi paNa bole eTale ullAsa maMda paDavA mAMDe che ane pachI manamAM vicAra pedA thAya ke meM niyama na lIdho hota to sArUM thAta. lIdho che mATe pALI lauM paNa keTalA divasa mATeno lIdhelo che e meM dhAreluM nathI ana pachI potAnI jAte nakkI kare ke be divasa pALIza athavA cAra divasa pALIza. ityAdi jeTalA samaya sudhI pALe to e niyama pALavAmAM mana, vacana ane kAyAnI zakti ullAsapUrvaka joDe nahi ane jevA divaso pUrA thAya ke tarata ja aMtaramAM vicAra Ave ke Aje niyama pUro thayo. AvA jIvone niyama pALavA chatAM niyamamAM niraticArapaNAnuM lakSa na hovAthI ane kyAre niyama pUro thAya e lakSa hovAthI lIdhelA niyamanuM pAlana karavA chatAM enuM phLa maLatuM nathI. bAlapaMDita vIryano upayoga dezaviratinA pAlana mATe thAya che. je te dezaviratInA pAlanamAM athavA vrata, niyama, paccakkhANa levAmAM lIdhelAne vIryollAsapUrvaka pAlana na thavA devAmAM bAlapaMDita vIrya vIryaMtarAya karmano udayabhAva jIvane kAma karato hoya che ane chatI zaktie e udayabhAvane purUSArtha karIne kSayopazama bhAve pedA na kare to vIryaMtarAya karma gADha baMdhAya che. (3) paMDita vIrya :- je jIvo saMjJI paryAptA saMkhyAta varSanA AyuSyavALo manuSyapaNuM prApta karIne vIryaMtarAya karmanA kSayopazamabhAvano Atmika guNa pedA karavAnA upayogamAM lagADIne purUSArtha karato karato bAlavIrya rUpe upayogamAM lai graMthIbheda karIne samyaktvanI prApti kare e samyaktva pAmyA pachI vizeSa rIte purUSArtha karato karato paMDita vIrya rUpa upayoga karavA mATe vIryaMtarAyanA kSayopazamabhAvathI aviratIne oLakhIne ane e aviratIthI sAvadha rahetA rahetA aviratIno sarvathA tyAga karavAnI tAkAta keLavato jAya che. e rIte prayatna karatAM karatAM jyAre aviratI pratye atyaMta gusso pedA thAya ane have aviratI joitI ja nathI. kyAre aviratIno saMpUrNa nAza karUM ane viratInA pariNAmane pAmuM AvI Page 70 of 76 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicAraNA draDha karIne mana, vacana, kAyAnA yogane vIryarUpe upayogamAM laine sarvathA aviratIno tyAga karI ullAsapUrvaka viratIno svIkAra kare che. e viratIno svIkAra karyA pachI aviratIno udaya manathI. paNa pajave nahi. eTale ke manamAM aviratInA vicAro pedA thAya nahi tenA mATe viratIno svIkAra karyA pachI kAyamI cAritranI kriyAmAM joDe che. vacananA vIryane bhagavAnanI AjJA mujabanA vacana bolavAno abhyAsa karato jAya che. eTale ke sAvadha vacana bolAi na jAya ane jarUra paDe tyAre niravadha vacana pApavyApAranA tyAganA hetuthI bolavAno vakhata Ave tyAre vacanayoganA vIryano upayoga kare che ane manayoganA vIryane svAdhyAyanA vicAromAM, vinaya karavAnA vicAromAM, vaiyAvacca karavAnA vicAromAM, tapa karavAnA vicAromAM ane saMyama niraticArapaNe kevI rIte pAlana karAya tenA vicAromAM 24 kalAka joDeluM rAkhIne eTale ke A pAMcamAMthI jyAre jyAre jemAM manayogathI vicAra karato hoya temAM mana thAke tyAre pAMcamAMthI bIjAnA vicAramAM joDe ema eka ekamAM manane joDI joDIne manane navaruM paDavA detA. nathI. jo mana navaruM paDe to aviratInA vicAro, mithyAtvanA vicAro eTale ke je padArtho sAvadha vyApAravALA hatA eno je sarvathA tyAga karyo che enA vicAro pedA karIne vicArathI aviratI pedA karatA jAya che ane choDelA padArtho keTalA sarasa hatA evI vicAraNAo vAraMvAra karIne manayogane mithyAtvathI vAsita eTale ke mithyAtvavALuM banAve che. A kAraNathI manayoganuM vIrya aviratI ane mithyAtvavALa na banI jAya tenI satata kALajI rAkhavA mATe svAdhyAya Adi pAMcamAM manane vAraMvAra joDI joDIne emAM ja poravI rAkhe che. A rIte saMyamane vize mana, vacana, kAyAnA yoganA vIryane joDIne upayoga karyA karavo. ane cAritramAM apramattapaNe AgaLa vadhyA karavuM tene paMDitavIrya vIryaMtarAya karmano kSayApazamabhAva kahevAya che. A rIte jIva vIryaMtarAya karmano kSayopazamabhAva pedA thayelo che eno vizeSa rIte upayoga karato jAya to enA upayogathI jJAnAvaraNIya karma, darzanAvaraNIya karma ane mohanIya karmano. kSayopazamabhAva vadhato jAya che. emAM ja vIryanI vizeSa tAkAta hoya to sauthI pahelAM mohanIya karmanA kSayopazamabhAvane prApta karatAM karatAM darzana mohanIya karmano saMpUrNa kSaya karavAno prayatna karIne darzanasaptakano kSaya kare che ane kSAyika samakitanI prApti kare che. A kSAyika samakita prApta karyA pachI pUrve AyuSya bAMdheluM na hoya ane tIrthaMkara nAmakarma nikAcita kareluM na hoya to jIva mana, vacana ane kAyayoganA vIryathI sAmarthyayoga pedA karIne kSayopazamabhAve je dharmanI prApti thayelI che eno nAza karI kSAyika bhAve dharmanI prApti karavA mATe cAritra mohanIya karmanI 21 prakRtiono saMpUrNa kSaya karavA mATe kSapakazreNInI prApti kare che. e kSapakazreNI prApta karyA pachI 9mA guNasthAnake cAritramohanIya karmanI 20 prakRtiono saMpUrNa kSaya kare che ane 10mAM guNasthAnake cAritra mohanIya karmanI chellI prakRti saMjvalana lobha eno saMpUrNa nAza karI 12mAM guNasthAnake jaine jIva kSAyika cAritranI prApti kare che. e kSAyika cAritra prApta kareluM hovA chatAM jJAnAvaraNIya karma, darzanAvaraNIya karma ane aMtarAya karma kSayopazamabhAve ja rahelA hoya che. e karmono hajI saMpUrNa nAza thayo nathI. mAtra mohanIya karmano saMpUrNa nAza thayelo che. AthI e kSAyika cAritranA kALamAM jIva jJAnAvaraNIya karma, darzanAvaraNIya karma ane aMtarAya karmanA yopazamabhAvane nAza karIne kSAyika bhAva pedA karavAno prayatna karato jAya che. ane jyAre jIva 12mAM guNasthAnomAMthI 13mAM guNasthanane pAme che tyAre jIvane jJAnAvaraNIya karmanA saMpUrNa kSayathI kevaLajJAnanI prApti thAya che. darzanAvaraNIya karmanA saMpUrNa kSayathI kevaladarzananI prApti thAya che ane aMtarAyakarmanA saMpUrNa kSayathI anaMtavIrya je AtmAnI zaktirUpe raheluM che tenI prApti thAya che. A rIte paMDitavIryamAM vIAMtarAya Page 71 of 76 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmanA kSayopazamabhAvano upayoga karato karato jIva purUSArtha karavAmAM AgaLa vadhe to vIryaMtarAya karmano saMpUrNa kSaya karI zake che ene paMDitavIrya kahevAya che. vIryaMtarAya karmanA kSayopazamabhAvathI mana, vacana, kAyAnA yoganA vIryane Atmika guNa pedA karavAnA upayogamAM letAM letAM jIva paMDitavIrya sudhI pahoMce ane pachI vIryaMtarAya karmano udaya pedA thAya to potAnA mana, vacana, kAyAnA yoganA vIryane aviratIno saMpUrNa tyAga karyA pachI, viratIno svIkAra karyA pachI svAdhyAyane viSe, vinayane viSe, vaiyAvaccane viSe, tapane viSe ane saMyamane vize AgaLa vadhavAnAM pariNAma pedA thavA detA nathI. jyAM che tyAM TakAvI rAkhe che athavA jo aviratIno udaya joradAra pedA thai jAya to jIvone e ja vIryaMtarAya karmano udayabhAva patana pariNAmI banAvI paMDitavIryathI nIce utAre che. A paMDitavIryane nIce utAravAmAM vizeSa rIte kAraNarUpe gaNAtuM hoya to jJAnI bhagavaMtoe e pramAda kIdhelo che. AvA pramAdane AdhIna thaine codapUrvIo paMDitavIrya ravIne jJAnAvaraNIya karmano kSayopazamabhAva pedA karIne zrutakevalI banelA hoya che ane pachI nikAcita karmanA udayathI pramAdane AdhIna thai paMDitavIrya rUpe vIryano upayoga karavAne badale vIryaMtarAya karmanA udayabhAvathI aviratIne vadhAravAmAM vIryano upayoga karatA jAya che ane svAdhyAya Adi pAMcanuM lakSya dhIre dhIre aMtaramAM ghaTatuM jAya che. enAthI jJAna paNa bhUlAtuM jAya che ane e vIryaMtarAya karmano udaya mithyAtvano udaya pedA karAvI. saMsAramAM vA mATe nigodamAM javA lAyaka saMkhyAtA bhavono, asaMkhyAtA bhavono athavA anaMtAbhavono anubaMdha pedA karAvIne jIvane sukSma nigodamAM lai jAya che. Ane paMDitavIrya vIryaMtarAya karmano udayabhAvA kahevAya che. A rIte vIAMtarAya karmanA udayabhAvathI saMjJI paryAptapaNuM prApta karIne ekendriya AdinA bhavonA saMkhyAtA, asaMkhyAtA ke anaMtA bhava prApta karIne saMsAramAM paribhramaNa karatA thAya che. evI ja rIte beindriya, teindriya, caurindriyapaNAmAM saMkhyAtA ke asaMkhyAtA bhavonA anubaMdha pedA karIne saMsArane vize paribhramaNa kare che. evI ja rIte keTalAka jIvo saMjJI paryAptapaNAmAM eTale ke manuSyabhava ane nArakIno bhava evI rIte manuSya ane nArakIpaNAnA bhavane pedA karatAM karatAM 2000 sAgaropama sudhI. paribhramaNa kare che temAM manuSyabhavanuM AyuSya jaghanyathI 2 mahInAnuM ane nArakInuM AyuSya sAgaropamapaNAnuM eTale ke 1, 2, sAgaropama ityAdi 33 sAgaropamapaNAnuM AyuSya du:kharUpe bhogavyA kare che. emAM vacamAM 1000 sAgaropama kALa pUrNa thAya tyAre 1 bhava vikalendriyapaNAno kare che. A ja rIte saMjJI paryAptA tiryaMcane vize tiryaMca ane manuSya e rIte bhavo karatAM karatAM manuSyano. bhava 2 mahInAno ane 1 tiryaMcano bhava pUrva phroDa varSano AvI rIte manuSya ane tiryacapaNuM vAraMvAra prApta karatAM karatAM 2000 sAgaropama kALa sudhI paribhramaNa kare che. A rIte jIvane du:khano kALa je prApta thAya che. enuM mukhya kAraNa Atmika guNa pedA karavA mATe puruSArtha karIne potAnA vIryano upayoga na karavo ane paMDitavIryarUpe Atmika guNanI sthiratA apramattabhAva ityAdi guNone padA karavA mATe mana, vacana, maLelA vIryaMtarAya karmano kSayopazamabhAva eTale ke zakti eno upayoga na karatAM pramAdane paravaza banI anukULa padArthomAM rAgAdine vadhAravA ane pratikULa padArthomAM dveSAdine vadhAravA ane enI sthiratA pAmavA mATe mana, vacana, kAyAnA yoganA vIryano upayoga karyo enA pariNAme saMsAramAM paribhramaNa karatAM karatAM jIva du:khane upArjana karato jAya che ane du:kha veThato jAya che. Page 72 of 76 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e ja vIryaMtarAya karmano kSayopazamabhAva mana, vacana, kAyAnA yoganI zaktine pedA karIne paMDitavIrya rUpe upayoga karato karato jIva potAnA AtmAnA guNarUpe anaMtavIrya pedA karI chaTave yogano nirodha karI ayogI avasthAne pAmI aghAtI karmano saMpUrNa nAza karI jIva sidhdhigatine pAme che. eTale ke potAnA AtmAnI sAdi anaMtakALa sudhInI sukhanI sthitine prApta kare che. A rIte kevaLajJAnanI prApti jIva 15 karmabhUmimAM prApta karI zake che. 15 karmabhUmimAM utpanna thayelA manuSya temAM 5 mahAvideha kSetramAM janmelA manuSyo purUSArtha karIne jyAre kevaLajJAnanI prApti karavI hoya tyAre karI zake che ane e 5 mahAvidehakSetramAM janmyA pachI devatAo saMharaNa karIne akarmabhUmine viSe athavA aMtarhipane viSe mUke to tyAM rahIne paNa e jIvo potAnA vIryanA purUSArthathI kevaLajJAnanI prApti karI zake che. evI ja rIte 5 mahAvideha kSetranA manuSyone viSe 5 bharata ane 5 airavata kSetrane viSe saMharaNa karIne koi deva mUke to avasarpiNI ke utsarpiNI kALamAM e jIvo purUSArtha karIne kevaLajJAnanI prApti karI zake che. AthI 5 mahAvideha kSetramAM janmelA manuSyo 45 lAkha yojanamAMthI koipaNa kSetrane viSe purUSArtha karIne kevaLajJAna pAmI zake che. jyAre 5 bharata ane 5 airavata kSetrane viSe avasarpiNI-utsarpiNI kALa 6-6 ArArUpe rahelo hovAthI mAtra eka koTAkoTi sAgaropama kALa sudhI ja mokSe javAno kALa hoya che eTale ke kevaLajJAna pAmavA mATeno kALa hoya che. eka koTAkoTi sAgaropamamAM 5mA ane 6ThThA ArAnA 42000 varSa nyUna samajavA. e eka koTAkoTi sAgaropama kALamAM janmelA manuSyonuM saMharaNa karIne 45 lAkha yojanamAMthI game te kSetramAM mUkavAmAM Ave to paNa purUSArtha karIne e kSetrone viSe kevaLajJAnanI prApti karI zake che. AthI manuSyagatine vize jJAnI bhagavaMtoe pAMce jJAnanI prApti kahelI che. anAdi kALathI saMsArane viSe paribhramaNa karI rahelA jIvo temAM tIrthaMkaranA AtmA ane bIjA sAmAnya AtmAo je kAMi paribhramaNa karI rahelA che e A 18 doSomAMthI koine koi doSa pradhAnapaNe banAvIne, ene prANa karatAM adhika sAcavIne jIvana jIvatA hoya che. ene kAraNe saMsAranuM paribhramaNa cAlu ne cAlu rahe che. jyAre e jIvo akAma nirjarA karIne puNya bAMdhIne ekaThuM karatA karatA saMjJI paryAptapaNAne prApta kare che, emAM jo laghukarmitA prApta thAya to nArakInA jIvo tiryaMcanA jIvo, manuSya ane devanA jIvo bhagavAnanI vANInA zabdonA upadezathI athavA karmanA udayathI AvelI vedanAothI duHkha veThatA veThatA tema ja jAtismaraNa jJAna pedA thavAthI athavA nisargarUpe eTale ke jagatamAM rahelA koipaNa sArAmAM sArA padArthane sArI rIte joyelo hoya ane thoDA kALamAM naSTa thayelo jue ane enAthI 18 doSamAMthI sauthI pahelA (1) mithyAtva nAmanA doSane maMda pADIne samyaktvanI prApti kare che. e samyaktvanA kALamAM anukULa padArthonI icchAono nAza karavA mATe(2) aviratI nAmanA doSane duzmanarUpe mAnIne viratInI bhAvanA aMtaramAM pedA karI aviratIno nAza karato jAya che. ArIte aviratIno saMpUrNapaNe jyAre jIva tyAga kare tyAre udayamAMthI aviratIno nAza thayelo hoya che. enI sAthe sAthe jJAnAvaraNIya karmanA udayathI (3) ajJAna nAmano je doSa hato te jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamabhAvathI ajJAna nAmanA doSane dUra karato jAya che. evI rIte darzanAvaraNIya karmanA udayathI (4) nidrA nAmano je doSa hato te purUSArtha karatA karatA nidrAne ochI karI karIne pramAdabhAvano tyAga karato jAya che ane apramattabhAva pedA karato jAya che. e apramatta bhAvamAM AgaLa vadhatA vadhatA bAkInA doSano nAza karavA mATe sauthI pahelAM anaMtAnubaMdhI 4 kaSAya, mithyAtva, mizramohanIya, samyaktvamohanIya e sAte prakRtino Page 73 of 76 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpUrNa kSaya karIne kSAyika samakitanI prApti kare che. e kSAyika samakita pAmyA pachI sAro kALa hoya, AyuSya bAMdheluM na hoya ane e bhavamAM tIrthaMkara nAmakarma nikAcita kareluM na hoya to cAritramohanIya karmanI 21 prakRtino kSaya karavA mATe ke jenAthI jIvane hajI nava doSo kADhavAnA bAkI che e nava doSone dUra karavA mATe 21 prakRtino kSaya thAya tyAre jIva mohanIya karmanA hAsyAdi nava doSothI saMpUrNa rahita bane che ane kSAyika cAritranI prApti kare che. e kSAyika cAritranA kALamAM jIva prayatna karatAM karatA dAnAMtarAya Adi pAMce doSono saMpUrNa nAza karIne kevaLajJAnanI prApti kare che. A rIte tIrthaMkaranA AtmAo athavA sAmAnya jIvanA AtmAo purUSArtha karIne jyAre 18 doSothI rahita bane che tyAre ja kevaLajJAnanI prApti karI zake che. A rIte saMpUrNa 18 doSothI rahita saMjJI payApta manuSya-saMkhyAtavarSanA AyuSyavALo garbhaja paryApta manuSya purUSArtha kare tyAre te ja 18 doSothI rahita thai zake che. nArakInA jIvo 1 thI 7 nArakImAM rahelA hoya e sAte nArakInA jIvo vedanAne bhogavatA, paramAdhAmInA vacano sAMbhaLatA, paraspara ekabIjAnA upadezanA vacano sAMbhaLatA athavA jAtismaraNa jJAna pedA thatAM pUrvabhave karelA potAnA pApone yAda karI eno pazcAtApa karatA karatA laghukarmIpaNAne prApta karI, mithyAtvanI maMdatA karIne upazama samakita athavA kSayopazama samakitanI prApti karI zake che. e samakitanA kALamAM mithyAtvanA udayane saMpUrNapaNe rokI zake che. ajJAna nAmanA doSana jJAnanA kSayopazamabhAvane pedA karIne e jJAnathI anukULa padArthonA rAgamAM choDavAlAyakanI budhdhi ane pratikULa padArthonA dveSamAM samAdhi lAvatI budhdhi pedA karIne mithyAtvanA doSane, ajJAnanA doSane, aviratInA doSane saMyamita rAkhIne kSayopazama samakita TakAvI 33 sAgaropama sudhI kSaryApazama samakitamAM rahI zake che. tiryaMcagatine vize rahelA saMjJI paryAptA tiryaMco mithyAtva mohanIya karma eTale ke mithyAtva doSano kSayopazamabhAva pedA karIne upazama samati ane kSayopazama samakitanI prApti karI zake che. evI ja rIte jJAnAvaraNIya karmano kSayopazamabhAva pedA karIne matijJAna, zrutajJAna ane keTalAka saMkhyAtavarSanA AyuSyavALA saMjJI paryAptA tiryaMco avadhijJAnanI prApti karI zake che. evI ja rIte aviratI nAmanA doSano saMpUrNa nAza karavAnI zakti na hovAthI saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJIparyAptA tiryaMco dezathI viratInuM pAlana karI zake che. A dezaviratInuM pAlana jAtismaraNa jJAna pedA thavAthI, tIrthaMkara paramAtmA ane RRSimuninI dezanA sAMbhaLavAthI tema ja avadhijJAna pedA thavAthI potAnA pUrvabhavane joine pUrvabhave karelA pApane yAda karIne eno pazcAtApa karatA karatA potAnI je pramANe zakti hoya te mujaba dezaviratInuM pAlana karI zake che. A kAraNothI 18 doSamAMthI mithyAtvadoSa, aviratIdoSa, ajJAnadoSa. A traNe doSane kSayopazamabhAve banAvIne potAnuM jIvana sArAmAM sArI rIte jIvatA hoya che. enI sAthe sAthe rAgadveSa nAmanA doSa thoDeghaNe aMze maMda karIne e rAgAdi pariNAmano kALa anukULa padArthomAM rAga karavAne badale pAtAnA Atmika guNa pratye rAgano DhALa vadhAre che. evI ja rIte pratikULa padArtho pratye dveSa karavAne badale potAnA doSo pratye dveSabudhdhi pedA karatA jAya che. AthI 18 doSamAMthI pAMca doSane AMzika rUpe kSayopazamabhAvarUpe banAvIne potAnA AtmAnuM kalyANa sAdhatA jAya che. devagatimAM rahelA devatAo, je sukhanI sAmagrI maLelI hoya che te sAmagrImAM moTe bhAge lobhathI asaMtoSa guNa pedA karIne potAnuM jIvana jIvatA hoya che. emAMnA keTalAka devo tIrthaMkara paramAtmAnI vANInA upadezathI, ekabIjA mitra devonA upadezathI athavA koi devone koinI riddhisidhdhithI adhika Page 74 of 76 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ joine e riddhisiddhimAM sukha maLavAne badale du:khI thatA joine nisargarUpe samatinI prApti karI zake che. koi baLavAna devo bIjAnI devIone upADIne bhAgI jAya, bIjAnI riddhisiddhi laine nAsI jAya, aneka devo bhegA thaine nabaLA devone mAra mAratA hoya, mazkarI karatA hoya ityAdi aneka prakAranA du:kha pedA karavAnA sthAnone joine athavA koi deva cyavana pAmavAnA kALanI najIkamAM hoya ane sAmagrI choDIne javAnI vicAraNAmAM atyaMta du:khI thayelA devone joine, potAno svAmI cAlyo jaze to ame zuM karIzuM evI vicAraNA karIne devIono kalpAMta ane atyaMta du:khI thayelo devIone joine sukhanA rAgamAM vairAgya pedA karIne mithyAtva nAmanA doSamAM kSayopazama bhAva pedA karIne upazama ke kSayopazama samakitane prApta karI zake che. sukha du:kharUpa lagADavA mATe kriyA karato hoya to ja te kriyA samyakriyA kahevAya che. evI ja rIte devalokamAM rahelA devone anukULa padArthone vize atyaMta AsaktipUrvaka ane mamatva budhdhi pUrvaka puNyathI maLelA padArthone vize mamatva rAkhI rAkhIne palyopamakALa sudhI, sAgaropama kALa sudhI e padArthono bhogavaTo karelo hoya ane e padArthone jyAre choDIne bIjA sthAne javAno vakhata Ave tyAre potAnA AyuSyanA 6 mahinAno kALa bAkI rahe tyAre devone khabara paDe che. mAre A badhA padArtho mUkIne have javAnuM che. e vakhate jIvone mithyAtvanI maMdatA athavA mithyAtvano kSayopazamabhAva pedA thayelo na hoya to e jIvone mithyAtvanA udayathI ajJAna nAmanA doSathI, rAga nAmanA doSathI e padArthono viyoga thavAthI ane mAre mUkIne javAnuM che e jANatAnI sAthe je du:khanI vedanA pedA thAya che te duHkha nArakInA duHkha karatAM paNa kaMika gaNuM adhika pedA thayeluM hoya che. evA du:khI devone joine du:khamAM rIbAtA padArthonA viyogathI jhuratA evA AtmAone jotAnI sAthe ja laghakarmI bhavyAtmA devone potAnA AtmAnI dayA pedA thAya che. jo tuM paNa sAvadha nahi rahe to chelle tArI paNa Aja hAlata thaze. evI vicAraNAmAM caDhatAMnI sAthe viyoganA du:khanI rIbAmaNa na thAya tenI kALajI rAkhIne mithyAtva kSayopazamabhAva pedA karavAno prayatna karatA jAya che. AvA aneka prakAranA nimittothI devalokamAM laghukarmI bhavyAtmA devo adhigama samakti athavA nisarga samakita eTale ke upazama samakita athavA kSayopazama samaktine prApta karI zake che. jyAre samaktine prApta karI e samaktine TakAvIne potAnuM jIvana jIvatA hoya che. te vakhate ajJAna doSa, mithyAtvanA udayanA nAzano doSa, rAganI maMdatAno doSa, AMzika aviratInA doSane kAbumAM rAkhIne potAnuM jIvana jIvatA hoya che. mithyAtvanI maMdatAnA kAraNe puNyathI maLelI sAmagrI devone paNa duHkharUpa lAge che. kSayopazama samakitanA kAraNe puNyathI maLelI sukhanI sAmagrI choDavA lAyaka che evI budhdhi satata rahelI hoya che. A kAraNathI kSayopazama samakitI devo bhavanapatithI mAMDIne nava raiveyaka sudhImAM je rahelA hoya che e badhA devonI sthiti potAne maLelI sAmagrI du:kharUpa, du:khanA Lane ApanArI, du:khanI paraMparA vadhAranArI hovAthI, choDavA lAyaka ja che, gADha aviratInA udayathI pote nathI choDI zakatA enuM aMtaramAM bhArobhAra duHkha hoya che. e du:khanA pratApe avadhijJAna kSayopazamabhAvathI avadhijJAna prApta thayeluM hoya che. eno upayoga mukIne manuSyalokamAM rahelA manuSyomAMthI je manuSya sarvaviratIno pariNAma che aviratIno sarvathA tyAga kare che e AtmAne joine atyaMta AnaMda pAme che ane tyAM devalokamAM rahelA deva sarvaviratI pAmanAra AtmAnI anumodanA karatA karatA potAnA jIvana pratye dhikkArapaNAnI buddhi pedA karatA jAya che ane sAthe sAthe bhAvanA bhAve che ke kyAre manuSyapaNuM prApta karI huM paNa sarvaviratInA pariNAmane pAmIza. A bhAvanA aviratInA udayakALamAM kSayopazama samakitanI nirmaLatAnA kAraNe Page 75 of 76 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMtaramAM satata bhAvanAonA vicAromAM ramyA kare che. A vicAraNAne jJAnI bhagavaMtoe viratI pratyenA. rAganA kAraNe ane aviratI pratyenA dveSanA kAraNe aviratIno saMyama kahelo che. devonA jIvone aviratIno saMyama manathI ATalo ja pedA thai zake che. jyAre manuSyapaNAmAM rahelA jIvo aviratInA udayakALamAM devonA jeTalo saMyama aviratIno prApta karI purUSArtha karato jAya to mana, vacana, kAyAthI karavArUpe, karAvavArUpe, anumodavArUpe aviratIno sarvathA tyAga karI zake che. mATe devonA jIvana karatAM jJAnI bhagavaMtoe manuSyanuM jIvana uMcu kaheluM che. duniyAnI bAhya sAmagrInI apekSAe vAstavika rIte uMcu jIvana gaNIe to devalokanuM jIvana uMcu gaNAya che paNa e jIvana janma-maraNanI paraMparA nAza karavAmAM sahAyabhUta thatuM nathI. uparathI janmamaraNanI paraMparA vadhAravAmAM sahAyabhUta thAya che. mATe jJAnI bhagavaMtoe bAhya sakhanI sAmagrInI apekSAe devonuM jIvana uMca kaheluM nathI. bAhya sAmagrIno sarvathA tyAga je jIvanamAM thai zake e jIvanane uMca kaheluM che. AthI devatAo mithyAtva, aviratI, ajJAna, rAga A 4 doSonI maMdatA karIne potAnA AtmAnuM kalyANa sAdhI zake che. A rIte manuSyanA janmanI, manuSyanA jIvananI kiMmata samajIne 18 doSone kADhavAnA je jIvo prayatna karatA jAya che te jIvo sArAkALamAM purUSArtha karIne 18 doSono saMpUrNa nAza kare tyAre kevaLajJAnanI prApti karIne yogano virodha karI ayogI avasthAne pAme. aghAtI karmano udaya ene sattAmAMthI nAza karIne siddhigatine pAme che. prApta thayeluM kevaLajJAna siddhigatimAM sAdi anaMtakALa sudhI jIvane sAthe rahe che. Page 76 of 76