________________
ખબર પડે અને કહે કે આટલું બધું કેમ આપ્યું ? તમને કશી ખબર પડતી નથી. કઇ વ્યક્તિને કેટલું આપવું એ તમે કશું જાણતા નથી અને ભોળવાઇને ગમે તેને ગમે તેટલું આપી આવો છો ! આવી વાતો સાંભળવા મળે કે તરત જ અંતરમાં જે કાંઇ આપ્યું હોય એનો પશ્ચાતાપ પેદા થતો જાય છે. એ પશ્ચાતાપના પ્રતાપે બંધાયેલું સારામાં સારું પુણ્ય ખતમ કરીને પાપાનુબંધી પુણ્યરૂપે બનાવતો જાય છે. તંનનં ૫ ભૂષ્ણ
- લક્ષ્મી અને અનુકૂળ પદાર્થો પુણ્યના ઉદયથી પ્રાપ્ત થયેલા હોય અને એ પદાર્થોને વિશે અત્યંત આસક્તિ, રાગ અને મમત્વ બુધ્ધિ રહેલી ન હોય તો પ્રાપ્ત થયેલા પદાર્થોને બીજા કોઇ લેવા આવે તો લેવા આવનારને જાઇને અંતરમાં અત્યંત આનંદ પેદા થાય છે. આ દાનનું પહેલું ભૂષણ કહેલું છે.
(૨) લક્ષ્મી અને અનુકૂળ પદાર્થો પુણ્યના ઉદયથી પ્રાપ્ત થયેલા હોય એમાં અત્યંત આસક્તિ, રાગ અને મમત્વબુધ્ધિ પેદા થયેલી ન હોય તો દાન લેવા આવનારને જોઇને દાન આપવામાં એના રૂંવાડા ખડા. થઇ જાય છે. એટલે કે આપતા આપતા અંતરમાં એટલો બધો આનંદ પેદા થાય કે એ આનંદની અભિવ્યક્તિ પેદા કરવા માટે સહજ રીતે રોમાંચ પેદા થતા જાય છે અને અંતરમાં વિચાર કરે છે કે પુણ્યના ઉદયથી મારી પાસે છે માટે જરૂરિયાતવાળા મારી પાસે લેવા માટે ન આવે તો બીજે ક્યાં જાય ? ઇત્યાદિ અનેક પ્રકારના સારા વિચારો કરીને દાન આપતાં આપતાં રોમાંચ ખડા થતા જાય છે. આ દાનનું બીજું ભૂષણ કરેલું છે.
(૩) લક્ષ્મી અને અનુકૂળ પદાર્થો પુણ્યના ઉદયથી પ્રાપ્ત થયેલા હોય અને એમાં રાગાદિ પરિણામ પેદા થયેલાં ન હોય તો કોઇપણ વ્યક્તિ એટલે કે સામાન્ય વ્યક્તિ અથવા માટી વ્યક્તિ જે કોઇ સંકટમાં પડેલા હોય અને પોતાની પાસે દાન લેવા માટે આવે એટલે કે પોતાનું સંકટ દૂર કરવા માટે આવે તો એવા જીવોને પોતાની શક્તિ મુજબ આવકારપૂર્વક આદર અને બહુમાનપૂર્વક દાન આપતો જાય. એટલે કે આદરપૂર્વક દાન દેવું એ ત્રીજો ગુણ કહેલો છે.
(૪) લક્ષ્મી કે અનુકૂળ પદાર્થો પુણ્યના ઉદયથી પ્રાપ્ત થયા પછી એમાં આસક્તિ રાગ અને મમત્વબુધ્ધિ ઘટતી જતી હોય તો દાન લેવા આવનારા જીવોને સારા સારા પ્રિય વચનો બોલીને દાન આપતો હોય. આ ચોથું ભૂષણ કહેવાય છે.
(૫) લક્ષ્મી અને અનુકૂળ પદાર્થોને પ્રાપ્ત કર્યા પછી જેટલી લક્ષ્મી દાનમાં વપરાય એનો અંતરમાં વિશેષ આનંદ પેદા કરતો કરતો દાનમાં આપેલી લક્ષ્મીનું અનુમોદન કરતો જાય કે પુણ્યોદયે મને જે લક્ષ્મી. આપી એ લક્ષ્મીને ભોગવવાની ઇચ્છા કર્યા વગર એનો સંગ્રહ કરવાની ઇચ્છા કર્યા વગર જેટલી મને આપવાનું મન થાય છે એનાથી વિશેષ રીતે ક્યારે આપતો જાઉં એની વિચારણાઓ કરતો કરતો મળેલી લક્ષ્મીને છૂટે હાથે દાન દેતાં દેતાં દીધેલા દાનનું અનુમોદન કરતો જાય છે. આ રીતે દાન દેવાના પાંચ પ્રકારોમાંથી કોઇને કોઇ પ્રકારે દાન દેતો જાય અને અંતરમાં નિઃસ્વાર્થ ભાવ પેદા થતો જાય તો દીધેલા દાનથી નિયમા પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય બંધાય છે.
આ રીતે લક્ષ્મીના દુષણો, દાનના દુષણો અને દાનના ભૂષણો સંજ્ઞી પર્યાપ્તા જીવોને આશ્રયીને સમજવા. આ દુષણ અને ભૂષણ જીવોને મોટે ભાગે કારણપૂર્વક થતા હોય છે.
જે જીવો પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય બાંધીને આવેલા હોય તે જીવોને પુણ્યાનુબંધી પુણ્યથી લક્ષ્મી કે અનુકૂળ પદાર્થો પ્રત્યે વૈરાગ્યભાવ રહેલો હોય છે. એ વૈરાગ્યભાવના કારણે લક્ષ્મી કે અનુકૂળ પદાર્થો
Page 59 of 76