Page Text
________________
સંપૂર્ણ ક્ષય કરીને ક્ષાયિક સમકિતની પ્રાપ્તિ કરે છે. એ ક્ષાયિક સમકિત પામ્યા પછી સારો કાળ હોય, આયુષ્ય બાંધેલું ન હોય અને એ ભવમાં તીર્થંકર નામકર્મ નિકાચિત કરેલું ન હોય તો ચારિત્રમોહનીય કર્મની ૨૧ પ્રકૃતિનો ક્ષય કરવા માટે કે જેનાથી જીવને હજી નવ દોષો કાઢવાના બાકી છે એ નવ દોષોને દૂર કરવા માટે ૨૧ પ્રકૃતિનો ક્ષય થાય ત્યારે જીવ મોહનીય કર્મના હાસ્યાદિ નવ દોષોથી સંપૂર્ણ રહિત બને છે અને ક્ષાયિક ચારિત્રની પ્રાપ્તિ કરે છે.
એ ક્ષાયિક ચારિત્રના કાળમાં જીવ પ્રયત્ન કરતાં કરતા દાનાંતરાય આદિ પાંચે દોષોનો સંપૂર્ણ નાશ કરીને કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ કરે છે. આ રીતે તીર્થંકરના આત્માઓ અથવા સામાન્ય જીવના આત્માઓ પુરૂષાર્થ કરીને જ્યારે ૧૮ દોષોથી રહિત બને છે ત્યારે જ કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ કરી શકે છે. આ રીતે સંપૂર્ણ ૧૮ દોષોથી રહિત સંજ્ઞી પયાપ્ત મનુષ્ય-સંખ્યાતવર્ષના આયુષ્યવાળો ગર્ભજ પર્યાપ્ત મનુષ્ય પુરૂષાર્થ કરે ત્યારે તે જ ૧૮ દોષોથી રહિત થઇ શકે છે.
નારકીના જીવો ૧ થી ૭ નારકીમાં રહેલા હોય એ સાતે નારકીના જીવો વેદનાને ભોગવતા, પરમાધામીના વચનો સાંભળતા, પરસ્પર એકબીજાના ઉપદેશના વચનો સાંભળતા અથવા જાતિસ્મરણ જ્ઞાન પેદા થતાં પૂર્વભવે કરેલા પોતાના પાપોને યાદ કરી એનો પશ્ચાતાપ કરતા કરતા લઘુકર્મીપણાને પ્રાપ્ત કરી, મિથ્યાત્વની મંદતા કરીને ઉપશમ સમકિત અથવા ક્ષયોપશમ સમકિતની પ્રાપ્તિ કરી શકે છે. એ સમકિતના કાળમાં મિથ્યાત્વના ઉદયને સંપૂર્ણપણે રોકી શકે છે. અજ્ઞાન નામના દોષન જ્ઞાનના ક્ષયોપશમભાવને પેદા કરીને એ જ્ઞાનથી અનુકૂળ પદાર્થોના રાગમાં છોડવાલાયકની બુધ્ધિ અને પ્રતિકૂળ પદાર્થોના દ્વેષમાં સમાધિ લાવતી બુધ્ધિ પેદા કરીને મિથ્યાત્વના દોષને, અજ્ઞાનના દોષને, અવિરતીના દોષને સંયમિત રાખીને ક્ષયોપશમ સમકિત ટકાવી ૩૩ સાગરોપમ સુધી ક્ષર્યાપશમ સમકિતમાં રહી શકે છે. તિર્યંચગતિને વિશે રહેલા સંજ્ઞી પર્યાપ્તા તિર્યંચો મિથ્યાત્વ મોહનીય કર્મ એટલે કે મિથ્યાત્વ દોષનો ક્ષયોપશમભાવ પેદા કરીને ઉપશમ સમતિ અને ક્ષયોપશમ સમકિતની પ્રાપ્તિ કરી શકે છે. એવી જ રીતે જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો ક્ષયોપશમભાવ પેદા કરીને મતિજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન અને કેટલાક સંખ્યાતવર્ષના આયુષ્યવાળા સંજ્ઞી પર્યાપ્તા તિર્યંચો અવધિજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ કરી શકે છે. એવી જ રીતે અવિરતી નામના દોષનો સંપૂર્ણ નાશ કરવાની શક્તિ ન હોવાથી સંખ્યાત વર્ષના આયુષ્યવાળા સંજ્ઞીપર્યાપ્તા તિર્યંચો દેશથી વિરતીનું પાલન કરી શકે છે. આ દેશવિરતીનું પાલન જાતિસ્મરણ જ્ઞાન પેદા થવાથી, તીર્થંકર પરમાત્મા અને ૠષિમુનિની દેશના સાંભળવાથી તેમ જ અવધિજ્ઞાન પેદા થવાથી પોતાના પૂર્વભવને જોઇને પૂર્વભવે કરેલા પાપને યાદ કરીને એનો પશ્ચાતાપ કરતા કરતા પોતાની જે પ્રમાણે શક્તિ હોય તે મુજબ દેશવિરતીનું પાલન કરી શકે છે. આ કારણોથી ૧૮ દોષમાંથી મિથ્યાત્વદોષ, અવિરતીદોષ, અજ્ઞાનદોષ. આ ત્રણે દોષને ક્ષયોપશમભાવે બનાવીને પોતાનું જીવન સારામાં સારી રીતે જીવતા હોય છે. એની સાથે સાથે રાગદ્વેષ નામના દોષ થોડેઘણે અંશે મંદ કરીને એ રાગાદિ પરિણામનો કાળ અનુકૂળ પદાર્થોમાં રાગ કરવાને બદલે પાતાના આત્મિક ગુણ પ્રત્યે રાગનો ઢાળ વધારે છે. એવી જ રીતે પ્રતિકૂળ પદાર્થો પ્રત્યે દ્વેષ કરવાને બદલે પોતાના દોષો પ્રત્યે દ્વેષબુધ્ધિ પેદા કરતા જાય છે. આથી ૧૮ દોષમાંથી પાંચ દોષને આંશિક રૂપે ક્ષયોપશમભાવરૂપે બનાવીને પોતાના આત્માનું કલ્યાણ સાધતા જાય છે.
દેવગતિમાં રહેલા દેવતાઓ, જે સુખની સામગ્રી મળેલી હોય છે તે સામગ્રીમાં મોટે ભાગે લોભથી અસંતોષ ગુણ પેદા કરીને પોતાનું જીવન જીવતા હોય છે. એમાંના કેટલાક દેવો તીર્થંકર પરમાત્માની વાણીના ઉપદેશથી, એકબીજા મિત્ર દેવોના ઉપદેશથી અથવા કોઇ દેવોને કોઇની રિદ્ધિસિધ્ધિથી અધિક
Page 74 of 76
| SR No. | 009168 |
| Book Title | 18 Dosho thi Rathit Arihant Parmatma |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Narvahanvijay |
| Publisher | Narvahanvijay |
| Publication Year | |
| Total Pages | 76 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 20 MB |