________________
સંગને નહિ કરવાનો દ્રઢ નિયમ કરો : ‘પોતે પાપને કરવું નહિ અને પોતાના મતિવિભવથી ન્યાયનિપુણતાનું રક્ષણ થાય એ રીતિએ બીજાને પણ પાપથી વિશેષ પ્રકારે પાછા ફેરવવા.’ આ ‘ અકરણ નિયમ’ નું સ્વરૂપ છે.
‘અબ્રહ્મચર્યનું સેવન આદિ જે પાપો તે પાપોને નહિ કરવાનો પોતે નિયમ કરવો અને અન્ય પણ ભવ્ય આત્માઓ કે જેઓ એવી જાતિનાં પાપોમાં ઉત્સાહપૂર્વક પ્રવૃત્તિ કરતા હોય તેવા આત્માઓને તેવા પ્રકારનાં પાપોથી નિવૃત્તિ કરાવવી.’ એ ‘અકરણનિયમ' કહેવાય છે. અણુવ્રતો આદિ ગૃહીધર્મને નહિ સ્વીકારી શકતા આત્માઓએ પણ આવા પ્રકારના ‘ અકરણનિયમ’ તો ઉપાસક બનવું જ જોઇએ. આવા પ્રકારના ‘ અકરણનિયમ' ના પ્રભાવ અને પરિણામ પણ કાંઇ સામાન્ય નથી. ‘અકરણનિયમ’ નેં પ્રભંવ અને પરિણંમઃ
એજ મહાસતી પ્રવર્તિનીએ, સપરિવાર રાજપુત્રીને ‘ અકરણનિયમ’ને દ્રઢતાથી અંગીકાર કરવાનો ઉપદેશ આપ્યા બાદ એના પ્રભાવનો અને પરિણામનો ખ્યાલ આપતાં પણ ફરમાવ્યું છે કે
“હ્તો વિત્થરફ નણ વિમલા, ચંદ્રસૂરિયં વિશ્વો । इत्तो कल्लाणवरं-परेण पाविज्जए मुत्ती ॥ १ ॥ चट्टेति वसे तियसा, चिंतियमेत्ताइं सव्वकज्जाई । સંપનંતિ નિયાળ, ત્તો ત્યેવ નમ્મમ || 2 ||”
આ ‘ અકરણનિયમ’ ના પ્રતાપે ચંદ્ર અને સૂર્યની હયાતિ રહે ત્યાં સુધી આ વિશ્વમાં વિમલ કીર્તિ વિસ્તાર પામે છે : પરિણામે એ ‘અકરણનિયમ' ના પ્રતાપે કલ્યાણની પરમ્પરા દ્વારા મુક્તિ પ્રાપ્ત થાય છે - ‘ અકરણનિયમ’ નો પ્રતાપ એવો છે કે-એના યોગે આજ જન્મમાં જીવોને દેવો વશમાં વર્તે છે અને સર્વ કાર્યો ચિંતવવા માત્રથી સફ્ત થાય છે : અર્થાત્ સર્વવિરતિ અને સર્વ અણુવ્રતો અને ગુણવ્રતો આદિના સ્વીકાર રૂપ દેશવિરતિનો સ્વીકાર તો દૂર રહો પણ ‘ અબ્રહ્મસેવાદિરૂપ જે પાપો તેને પણ નહિ કરવારૂપ અને અન્ય આત્માઓને પણ તેથી વિરામ પમાડવા જે ‘અકરણનિયમ' તેના પ્રતાપે આ લોક પણ સુંદર બને છે, પરલોક પણ સુંદર બને છે અને પરિણામે શાશ્વત સુખના ધામરૂપ સિદ્વિપદની પણ પ્રાપ્તિ થાય છે.’
અધિકરિન ભેતે ભિમાંં :
આ ‘ અકરણ નિયમ' ના સ્વીકારના પરિણામમાં અધિકારિના ભેદે અવશ્ય ભિન્નતા રહે છે કારણ કે-જે આત્માને ગ્રંથીભેદ થયેલો નથી હોતો તે આત્માનો ‘ અકરણ નિયમ' કાયમી નથી બનતો અને જેની મોહગ્રંથી ભેદાયેલી હોય છે તેનો ‘ અકરણ નિયમ' કાયમી બને છે. આ વસ્તુને સમજાવતાં શાસ્ત્રકારમહર્ષિ ફરમાવે છે કે
“इह यथा कस्यचिन्नीरोगस्यापि दुर्भिक्षादिषु तथाविधभोजना भावात् शरीरकार्श्यमुत्पद्यते, तु पूर्यमाणभोजनसंभवेडपि राजयक्ष्मनाम्नो रोगविशेषात् । तत्र प्रथमस्य समुचितभोजनला भेडविकल स्तदुपचयः स्यादेव । द्वितीयस्य तु तैस्तैरुपचयकारणैरुपचर्य माणस्यापि प्रतिदिनं हानिरेव । एवं सामान्य क्षयोपशमेन निवृत्तिमन्त्यपि कृतानि पापानि सामग्रीलाभात् पुनरपि समुज्जृम्मन्ते । विशिष्टक्षयोपशमवतस्तु, सम्पन्नराजयक्ष्मण इव शरीरं, तावत् पापं प्रतिभवं हीयते यावत् सर्वक्लेशविकलो मुक्तिलाभ इति । ”
Page 36 of 76
अन्यस्य