Page Text
________________
કરવાનું મન ન થાય તે જીવોને દેવ, ગુરૂ અને ધર્મની આરાધના કરવા છતાં પણ બાલવીર્યંતરાય કર્મનો ઉદયભાવ જણાવે છ. આ ઉદયભાવના પ્રતાપે ધર્મક્રિયા કરવા છતાં પણ જન્મમરણની પરંપરા દૂર થઇ શકતી નથી. જેમ જેમ ધર્મપ્રવૃત્તિ કરતો જાય તેમ તેમ બાલવીર્યંતરાય કર્મના ઉદયભાવથી પાપાનુબંધી પુણ્ય બાંધીને સંસારની વૃધ્ધિ કરતો જાય છે.
(૨) બાલપંડિત વીર્ય :- જે જીવો પોતાના વીર્યંતરાય કર્મના ક્ષયોપશમભાવથી જીવનમાં નાનામાં નાના નિયમથી શરૂ કરીને દેશવિરતીના પાલન માટે ૧૨ વ્રતો અથવા તેમાંથી કોઇપણ એક પ્રકારનું વ્રત ગ્રહણ કરીને અપ્રમત્તભાવે નિરતિચારપણે વ્રતનું પાલન કરવા માટે મન, વચન, કાયના યોગના વીર્યનો ઉપયોગ કરતો જાય એવી જ રીતે વ્રતમાં અતિચાર લગાડનાર-વ્રતને મલિન કરનાર અને વ્રતનો નાશ કરાવી અવ્રતને પેદા કરનાર વિઘ્નરૂપે જેટલા જેટલા પદાર્થો હોય તે પદાર્થો પ્રત્યે મન, વચન અને કાયાના વીર્યથી સજાગપણું રાખીને પોતાનું જીવન જીવવામાં મન, વચન અને કાયાની શક્તિ ઉપયોગી બનાવે એને બાલપંડિત વીર્યંતરાય કર્મના ક્ષયોપશમરૂપે કહેવાય છે અને જે જીવોને બાલપંડિત વીર્ય વીર્યંતરાયના ક્ષયોપશમભાવથી પેદા થયેલું હોવા છતાં નાનામાં નાનો નિયમ પેદા થવા ન દે. દેશવિરતીના ૧૨ વ્રતો અથવા ૧૨ વ્રતોમાંથી કોઇપણ વ્રત પેદા થવા ન દે. પેદા કરવામાં એટલે કે ગ્રહણ કરવામાં આળસ પેદા કરે, પ્રમાદ લાવે એને બાલપંડિતવીર્ય વીર્યંતરાય કર્મનો ઉદયભાવ ગણાય છે એવી જ રીતે ગ્રહણ કરેલા વ્રતોમાં નિરતિચારપણે પાલન કરવા માટે મન, વચન અને કાયાનું વીર્ય ફ્લેરવવા ન દે તેને બાલપંડિત વીર્યના વીર્યંતરાયનો ઉદયભાવ ગણાય છે. જેમ કે બધા નિયમ ગ્રહણ કરતાં હોય તે વખતે બધાંને જોઇને ઉલ્લાસ પેદા કરી નિયમ ગ્રહણ કર. એ ગ્રહણ કર્યા પછી ઘેર જાય અને ઘરમાં વાત કરે અને નિયમની વિરૂધ્ધ કોઇ કાંઇ પણ બોલે એટલે ઉલ્લાસ મંદ પડવા માંડે છે અને પછી મનમાં વિચાર પેદા થાય કે મેં નિયમ ન લીધો હોત તો સારૂં થાત. લીધો છે માટે પાળી લઉં પણ કેટલા દિવસ માટેનો લીધેલો છે એ મેં ધારેલું નથી અન પછી પોતાની જાતે નક્કી કરે કે બે દિવસ પાળીશ અથવા ચાર દિવસ પાળીશ. ઇત્યાદિ જેટલા સમય સુધી પાળે તો એ નિયમ પાળવામાં મન, વચન અને કાયાની શક્તિ ઉલ્લાસપૂર્વક જોડે નહિ અને જેવા દિવસો પૂરા થાય કે તરત જ અંતરમાં વિચાર આવે કે આજે નિયમ પૂરો થયો. આવા જીવોને નિયમ પાળવા છતાં નિયમમાં નિરતિચારપણાનું લક્ષ ન હોવાથી અને ક્યારે નિયમ પૂરો થાય એ લક્ષ હોવાથી લીધેલા નિયમનું પાલન કરવા છતાં એનું ફ્ળ મળતું નથી.
બાલપંડિત વીર્યનો ઉપયોગ દેશવિરતિના પાલન માટે થાય છે. જે તે દેશવિરતીના પાલનમાં અથવા
વ્રત, નિયમ, પચ્ચક્ખાણ લેવામાં લીધેલાને વીર્યોલ્લાસપૂર્વક પાલન ન થવા દેવામાં બાલપંડિત વીર્ય વીર્યંતરાય કર્મનો ઉદયભાવ જીવને કામ કરતો હોય છે અને છતી શક્તિએ એ ઉદયભાવને પુરૂષાર્થ કરીને ક્ષયોપશમ ભાવે પેદા ન કરે તો વીર્યંતરાય કર્મ ગાઢ બંધાય છે.
(૩) પંડિત વીર્ય :- જે જીવો સંજ્ઞી પર્યાપ્તા સંખ્યાત વર્ષના આયુષ્યવાળો મનુષ્યપણું પ્રાપ્ત કરીને વીર્યંતરાય કર્મના ક્ષયોપશમભાવનો આત્મિક ગુણ પેદા કરવાના ઉપયોગમાં લગાડીને પુરૂષાર્થ કરતો કરતો બાલવીર્ય રૂપે ઉપયોગમાં લઇ ગ્રંથીભેદ કરીને સમ્યક્ત્વની પ્રાપ્તિ કરે એ સમ્યક્ત્વ પામ્યા પછી વિશેષ રીતે પુરૂષાર્થ કરતો કરતો પંડિત વીર્ય રૂપ ઉપયોગ કરવા માટે વીર્યંતરાયના ક્ષયોપશમભાવથી અવિરતીને ઓળખીને અને એ અવિરતીથી સાવધ રહેતા રહેતા અવિરતીનો સર્વથા ત્યાગ કરવાની તાકાત કેળવતો જાય છે. એ રીતે પ્રયત્ન કરતાં કરતાં જ્યારે અવિરતી પ્રત્યે અત્યંત ગુસ્સો પેદા થાય અને હવે અવિરતી જોઇતી જ નથી. ક્યારે અવિરતીનો સંપૂર્ણ નાશ કરૂં અને વિરતીના પરિણામને પામું આવી
Page 70 of 76
| SR No. | 009168 |
| Book Title | 18 Dosho thi Rathit Arihant Parmatma |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Narvahanvijay |
| Publisher | Narvahanvijay |
| Publication Year | |
| Total Pages | 76 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 20 MB |