Vallabhiya Laghukruti Samucchaya

Author(s): Vinaysagar
Publisher: Rander Road Jain Sangh

Page 143

८४
श्रीश्रीवल्लभीय-लघुकृति-समुच्चयः व्याख्या:- प्रतिवादीति। इह विवादसमये विवादविषये वा गुरुणा धर्मोपदेशकेन प्रतिवादिद्विरदभिदे प्रतिकूला: वादिनः प्रतिवादिनः त एव द्विरदा-हस्तिनस्तेषां भिद्-भेदस्तस्यै प्रतिवादिद्विरदभिदे। कस्य के किम्
अक्रियन्त व्यधीयन्त ? भिदिर विदारणे [पा. धा. १५३२] रुधादिः, भावे क्विप्। इति प्रश्ने, उत्तरम्- आदिश्यन्तरवविशिखानुः, आदिश्यन्त अकथ्यन्त रवाः शब्दा एव विशिखा: =बाणाः रवविशिखाः, नु: = पुरुषस्य प्रतिवादिद्विरदभेदनाय पुरुषस्य शब्दबाणा: आदिष्टा इत्यर्थः।।
उरशब्दः कीदृक् ? कल्याणदबलहिमशृङ्गान् वदति कथयति? इति प्रश्ने, उत्तरम्- आदिश्यन्तरवविशिखानुः आदौ=धुरि शि:= तृतीयस्वरोपधस् तालव्यशकारो यस्मिन् स: आदिशिः । वश्च विश्च शिश्च रवश्च वविशिखाः चतुर्भिरक्षरैर्द्वन्द्वे, अन्तरे विचाले वविशिखाः यस्मिन् स अन्तरवविशिखः । न विद्यते उ:-उकारो यस्मिन् सः अनुः, भावे अत्र नम्। उर इत्यक्षरद्वयस्य आदौ तृतीयस्वरतालव्यशकार-चतुष्टयकरणे विचाले आद्यस्वरदन्तौष्ठ्य १ तृतीयस्वरदन्तौष्ठ्य २ तृतीयस्वरतालव्यशकार ३ प्रथमस्वरकवर्गद्वितीय ४ क्षरकरणे उकाराभावे च। ततः आदिशिश्चासौ अन्तरवविशिखश्चासौ अनुश्चेति त्रिभिः कर्मधारये, आदिश्यन्तरवविशिखानुः । तत: शिवर १ शिविर २ शिशिर ३ शिखर४ इति शब्दचतुष्टयसिद्धिः तदर्थश्चायम्।
१. शिवं कल्याणं राति-ददाति यः सः शिवरः, आतोऽनुपसर्गे कः [पा. सू. ३/२/३] इति कः, कल्याणं मङ्गलं ददातीति कल्याणदम्।
२. शिविरं-सैन्यावासः क्लीबलिङ्गः, यदमर:- निवेशः शिविरं षण्ढे [अमरकोष २/८/३३] इति, सैन्यसैन्यावासयोरभेदविवक्षायां शिविरं, बलं सैन्यम् इत्यर्थः, वदति।
३. शिशिरः पुंक्लीबलिङ्गः, हिम-तुषारं वदति, शिशिरस्तु ऋतौ पुंसि तुषारे शीतलेऽन्यवत्, इति श्रीधरः [विश्वलोचनकोश र-तृतीय २३०] ।
४. शिखर: पुंक्लीबलिङ्गः, शृङ्ग-पर्वताग्रं वदति, यदमर:-कूटोऽस्त्री शिखरं शृङ्गम् [अमर. २/३/४] इति लिङ्गभेदात् विसर्गानुस्वारौ। नानुस्वारविसर्गों