Taraditray Battrishi Ek Parishilan

Author(s): Chandraguptasuri
Publisher: Anekant Prakashan

Page 6

अथ प्रारभ्यते तारादित्रयद्वात्रिंशिका | મિત્રાદષ્ટિનું નિરૂપણ આ પૂર્વે કર્યું. હવે તારા, બલા અને દીપ્રા-એ ત્રણ દષ્ટિઓનું નિરૂપણ કરાય છે
तारायां तु मनाक् स्पष्टं, दर्शनं नियमाः शुभाः । अनुद्वेगो हितारम्भे, जिज्ञासा तत्त्वगोचरा ।। २२ - १ |
“તારાદષ્ટિમાં થોડું દર્શન સ્પષ્ટ હોય છે; નિયમો શુભ હોય છે; હિતના આરંભમાં ઉદ્વેગ હોતો નથી; અને તત્ત્વના વિષયમાં જિજ્ઞાસા હોય છે...’-આ પ્રમાણે પ્રથમ શ્લોકનો અર્થ છે. કહેવાનો આશય એ છે કે આ પૂર્વેની બત્રીશીમાં મિત્રાદષ્ટિનું નિરૂપણ કર્યું. આ બત્રીશીમાં તારા, બલા અને દીપ્રા દષ્ટિનું નિરૂપણ કરવાનું છે. એમાં તારાદષ્ટિનું નિરૂપણ આ પ્રથમ શ્લોકથી કરાય છે.
મિત્રાદષ્ટિમાં તૃણના અગ્નિના કણ જેવો બોધ હોવાથી દર્શન મંદ હતું. તેની અપેક્ષાએ અહીં તારાદષ્ટિમાં થોડું સ્પષ્ટ દર્શન છે. કારણ કે છાણાના અગ્નિના કણ જેવો બોધ અહીં હોય છે. યોગનાં આઠ અઙ્ગમાંથી બીજા નિયમ સ્વરૂપ અઙ્ગની પ્રાપ્તિ થાય છે. જેનું સ્વરૂપ હવે પછી વર્ણવાશે. સામાન્યપણે તેના, ઈચ્છા પ્રવૃત્તિ સ્થિરતા અને સિદ્ધિને આશ્રયીને ચાર પ્રકાર છે. પ્રશસ્ત એ નિયમોની પ્રાપ્તિ તારાદષ્ટિમાં થાય છે. યોગના બાધક એવા ખેદાદિ આઠ દોષોમાંથી બીજો ઉદ્વેગ નામનો દોષ આ દૃષ્ટિમાં હોતો નથી. તેથી પરલોકસંબંધી પ્રશસ્ત અનુષ્ઠાનની પ્રવૃત્તિ સ્વરૂપ હિતારંભમાં અહીં અનુદ્વેગ હોય છે. તેમ જ તત્ત્વને જાણવાની ઈચ્છા સ્વરૂપ જે જિજ્ઞાસા ગુણ છે; તેનો અહીં આવિર્ભાવ થાય છે. આ પૂર્વે તત્ત્વ પ્રત્યે અદ્વેષ સિદ્ધ $$$$$
૧