________________
પ્રથમ ચાર દષ્ટિઓમાં અતાત્ત્વિક વેધસંવેદ્યપદ હોય છે. એમાં વેદસંવેદ્યપદનું સ્વરૂપ વર્ણવાય છેवेद्यं संवेद्यते यस्मिन्नपायादिनिबन्धनम् । पदं तद् वेद्यसंवेद्यमन्यदेतद्विपर्ययात् ॥२२-२५।।
“જે આશયવિશેષમાં અપાયાદિના કારણભૂત વેદનો (જાણવાયોગ્યનો) અનુભવ થાય છે; તે આશયવિશેષને વેવસંવેદ્યપદ કહેવાય છે. એનાથી વિપરીત સ્વરૂપવાળું બી(અન્ય) અવેધસંવેદ્ય પદ છે.'-આ પ્રમાણે પચીસમા શ્લોકનો સામાન્ય અર્થ છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે-તેવા પ્રકારના(વાસ્તવિક) ભાવયોગી સામાન્ય વડે અર્થાત્ દરેક ભાવયોગી વડે વસ્તુના વાસ્તવિક સ્વરૂપથી કોઈ પણ પ્રકારના વિકલ્પથી રહિત એવા જ્ઞાનનો જે ગ્રાહ્ય-વિષય છે તેને વેદ્ય કહેવાય છે.
અપાયાદિભૂત નરક-સ્વર્ગાદિનું જે કારણ હિંસાઅહિંસાદિ છે તે બધા અપાયાદિના નિબંધન કહેવાય છે. અપાયાદિના નિબંધનભૂત વેદ્યનું પોતાના ક્ષયોપશમ મુજબ નિશ્ચયાત્મક જે જ્ઞાન છે તેને તે વેધનું સંવેદન કહેવાય છે. અહીં અપાયાદિના નિબંધન તરીકે હિંસાહિંસાદિ જણાવ્યા છે. યોગદષ્ટિસમુચ્ચય શ્લો.નં. ૭૩ની ટીકામાં સ્ત્રી વગેરે જણાવ્યા છે. એ મુજબ અહીં નરવહિપ હિ આવો પાઠ સુધારી શકાય છે. જે આશય(આત્મપરિણામ)વિશેષમાં ઉપર જણાવ્યા મુજબ અપાયાદિના કારણભૂત વેદ્યનું સંવેદન થાય છે, તેને વેદ્યસંવેદ્યપદ કહેવાય છે. એનાથી અન્ય જે અવેદ્યસંવેદ્યપદ છે તે ઉપર જણાવેલા સ્વરૂપથી વિપરીત સ્વરૂપે સમજવું અર્થાત્ ત્યાં તાદશ
