________________
મુસાફરને પૂછયું કે ક્યાં આટલી ચિકાર પ્રમાણમાં ઘાસની સળીઓ મળે છે ? ત્યારે તેણે તે રોગીને કહ્યું કે-લાદેશમાં મળે છે, પરંતુ તારે એનું શું કામ છે ?' તેથી ખંજવાળના રોગીએ કહ્યું કે-“મારે ખંજવાળવા માટે જોઈએ છે.' આ સાંભળીને વૈદ્યપથિકે તેને કહ્યું કે-“આ ઘાસની સળીનું કામ જ નહીં પડે. સાત દિવસમાં જ તારી ખંજવાળ દૂર કરી દઉં! ત્રિફળાનો પ્રયોગ શરૂ કર.' ત્યારે એ વાત સાંભળીને રોગીએ કહ્યું કે-જે ખંજવાળ જ દૂર થઈ જાય, તો ખંજવાળવાનો આનંદ જતો રહે, પછી જીવવાનું જ વ્યર્થ બને ! તેથી ત્રિફળાના પ્રયોગ વડે સર્યું !
થાનકનો આશય સ્પષ્ટ છે કે ખંજવાળના રોગીને જેમ ખંજવાળવાની બુદ્ધિની નિવૃત્તિ થતી નથી, પણ ઉપરથી વધ્યા જ કરે છે તેમ આ ભવાભિનંદી એવા અવેદ્યસંવેદ્યપદવાળા આત્માઓની ભોગેચ્છાની નિવૃત્તિમાં બુદ્ધિ થતી નથી પણ ઉપરથી વધ્યા જ કરે છે, જેથી વૃદ્ધાવસ્થામાં પણ ઔષધાદિનું સેવન કરી તેઓ ભોગેચ્છાને વધાર્યા કરતા હોય છે. ર૨-૩ના
ઉપર જણાવ્યા મુજબ ભવાભિનંદી જીવોને જેથી વિપરીત બુદ્ધિ થાય છે તેથી તેઓ જે કરે છે તે જણાવાય છે. અર્થાત્ વિપરીત બુદ્ધિનું ફળ વર્ણવાય છે
एतेऽसच्चेष्टयात्मानं, मलिनं कुर्वते निजम् । बडिशामिषवत्तुच्छे, प्रसक्ता भोगजे सुखे ॥२२-३१॥
““આ ભવાભિનંદી જીવો, માછલાને પકડવાના કાંટામાં રહેલા માંસના કટકા જેવા અત્યંત તુચ્છ એવાં
