Syadvada Manjari

Author(s): Jagdishchandra Jain
Publisher: Paramshrut Prabhavak Mandal

Page 412

श्रीमद्राजचन्द्रजैनशास्त्रमालायां
पृष्ठ
१३७
१३७
१३७
१३८
१३८
१३९
मुलप्रकृतिरविकृतिर्महदाद्या प्रकृतिविकृतयः सप्त । षोडकश्च विकारो न प्रकृतिन विकृतिः पुरुषः ॥
[सांख्यकारिका ३] अमूर्तश्च तनो भोगी नित्यः सर्वगतोऽक्रियः अकर्ता निर्गुणः सूक्ष्म आत्मा कापिलदर्शने ॥ शुद्धोपि पुरुषः प्रत्ययं बौद्धमनुश्यति तमनुपश्यन् अतदात्मापि तदात्मक इव प्रतिभासते [व्यासभाष्य ] सर्वो व्यवहर्ता आलोच्य............बद्धरसाधारणो व्यापारः
[ सांख्यतत्त्वकौमुदी २३] बुद्धिदर्पणसंक्रान्तमर्थप्रतिबिम्बकं द्वितीयदर्पणकल्पे पुंस्यध्यारोहति । तदेव भोक्तृत्वमस्य न त्वात्मनो विकारापत्तिः
[वादमहार्णव ] विविक्ते दुपरिणती बुद्धी भोगोऽस्य कथ्यते । प्रतिबिम्बोदयः स्वच्छे यथा चन्द्रमसोऽम्भसि ॥ [आसुरि] पुरुषोऽविकृतात्मैव स्वनिर्भासमचेतनम् । मनः करोति सान्निध्यादुपाधिः स्फटिकं यथा ॥
[विन्ध्यवासी] अपरिणामिनी भोक्तशक्तिरप्रतिसंक्रमा च परिणामिन्यर्थे प्रतिसंक्रान्ते च तवृत्तिमनुभवति [ व्यासभाष्य ] शब्दगुणमाकाशम्
[वैशेषिकसूत्र ] इष्टापूर्त मन्यमाना वरिष्ठ नान्यच्छयो येऽभिनन्दन्ति मूढाः । नाकस्य पृष्ठे ते सुकृतेन भूत्वा इमं लोकं हीनतरं वा विशन्ति ।।
[मुण्डक उपनिषद् १-२-१०] रङ्गस्य दर्शयित्वा निवर्तते नर्तकी यथा नृत्यात् । पुरुषस्य तथात्मानं प्रकाश्य विनिवर्तते प्रकृतिः॥
[सांख्यकारिका ५९]
श्लोक १६ x उभयत्र तदेव ज्ञानं प्रमाणफलमधिगमरूपत्वात् [न्यायप्रवेश पृ०७] x उभयत्रेति प्रत्यक्षेऽनुमाने च तदेव ज्ञानं प्रत्यक्षानुमानलक्षणं फलम् कार्यम् ।
कुतः । अधिगमरूपत्वादिति परिच्छेदरूपत्वात् । तथाहि । परिच्छेदरूपमेव ज्ञानमुत्पद्यते । न च परिच्छेदादृतेऽन्यद् ज्ञानफलम्, भिन्नाधिकरणत्वात् । इति सर्वथा न प्रत्यक्षानुमानाभ्यां भिन्नं फलमस्तीति ।
[हरिभद्रसूरि-न्यायप्रवेशवृत्ति पृ. ३६ ] द्विष्ठसंबंघसंवित्तिकरूपप्रवेदनात् ।। द्वयोः स्वरूपग्रहणे सति संबंधवेदनम् ।। [
१४०
xइन अवतरणोंके लिये मुनि हिमांशुविजयजीने मेरा ध्यान आकर्षिक किया है।