Sindur Prakaran

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 21

ਕੁਝ ਇਸ ਰਚਨਾ ਬਾਰੇ
ਜੈਨ ਆਚਾਰਿਆਂ ਨੇ ਜਿੱਥੇ ਅਨੇਕਾਂ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਾਹਿੱਤ ਰਚਿਆ ਹੈ ਉੱਥੇ ਜੈਨ ਆਚਾਰਿਆਂ ਨੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾ ਦੀ ਧਰਮ ਭਾਸ਼ਾ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿਚ ਵੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਾਹਿੱਤ ਰਚਿਆ ਹੈ। ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸਾਹਿੱਤ ਵਿਚ ਗਦ ਤੇ ਪਦ ਦੋਵੇਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਉਪਲਬਧ ਹਨ। ਵਿਸ਼ਾ ਚਾਹੇ ਆਗਮਾਂ ਦੀ ਟੀਕਾ ਦਾ ਹੋਵੇ ਚਾਹੇ ਤਰਕ ਦਾ, ਚਾਹੇ ਜੋਤਿਸ਼ ਦਾ, ਚਾਹੇ ਤੱਤਵ ਵਿੱਦਿਆ ਦਾ, ਚਾਹੇ ਪੁਰਾਣ ਦਾ। ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿਚ ਜੈਨ ਫਿਰਕਿਆਂ ਦੇ ਸਭ ਆਚਾਰਿਆਂ ਨੇ ਕਲਮ ਚਲਾਈ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਆਚਾਰਿਆਂ ਵਿਚ ਪਹਿਲੇ ਆਚਾਰਿਆ ਤਤਵਾਰਥ ਸੂਤਰ ਦੇ ਰਚਨਾ ਵਾਲੇ ਆਚਾਰਿਆ ਸਨ। ਫਿਰ ਆਚਾਰਿਆ ਸਿਧਸੇਨ, ਅਤੇ ਦੇਵ, ਅਕਲੰਕ, ਸ਼ੀਲਾਂਕ, ਮਾਨਤੁੰਗ, ਵਿਨੈ ਵਿਜੇ, ਜਿਨ ਵਿਜੈ, ਜਿਨ ਪ੍ਰਭ ਸੂਰੀ ਜਿਹੇ ਮਹਾਨ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਹੋਏ ਹਨ।
ਜੈਨ ਆਚਾਰਿਆਂ ਨੇ ਆਤਮਾ ਦੇ ਕਲਿਆਣ ਲਈ ਤੀਰਥੰਕਰਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੇ ਵਿਸਥਾਰ ਲਈ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿਚ ਸ਼ਤਕ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਹੈ। ਰਾਜਾ ਭਰਥਰੀ ਹਰੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਸ਼ਤਕ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੈਨ ਆਚਾਰਿਆਂ ਨੇ ਉਸੇ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹੋਏ 18 ਪਾਪਾਂ, ਮਿੱਥਿਆਤਵ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ, ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਰਤਨਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜੀਵ ਨੂੰ ਜੋ ਫਾਇਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟਾਉਣ ਵਾਲੇ ਅਨੇਕਾਂ ਸ਼ੜਕਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਰਚਨਾ ਸਿੰਧੂਰ ਪ੍ਰਕਰਣ ਇਸੇ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਰਚਨਾ ਦੇ ਰਚਿਅਤਾ ਆਚਾਰਿਆ ਸੋਮਦੇਵ ਸੂਰੀ ਹੋਏ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਦੂਸਰਾ ਨਾਂਅ ਸ਼ਕਤੀ ਮੁਕਤਾਵਲੀ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਆਪ ਦਾ ਸਮਾਂ ਤੇ ਰਚਨਾ ਕਾਲ ਤਾਂ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ। ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ