________________
અરિહંત પરમાત્મા કેવા છે? પ્રવર છે. શ્રેષ્ઠમાં શ્રેષ્ઠ છે. તેમણે મોક્ષમાર્ગની દેશના દ્વારા જે ભવ્ય જીવો ઉપર ઉપકાર કર્યો છે તે તેમનું કાર્ય જગતમાં બીજા કોઈથી થઈ શકે તેમ નથી માટે તેમની શ્રેષ્ઠતા પ્રકર્ષન્ પામેલી હોવાથી પ્રવર છે.
ગયાય - વળી પરતત્ત્વ કેવું છે? આગ્રેય છે. પરતત્ત્વ અંગે રહેલું છે માટે આગ્રેય છે. જગતના સર્વ પદાર્થોથી આગળ રહેલું છે અથવા જગતની ટોચે જઈને સ્થિર થયેલું છે. આકાશની જેમ અદશ્ય, અરૂપી, નિરાકાર, નિરંજન, વ્યાપક છતાં જડ નહિ પરંતુ ચૈતન્યશક્તિ સ્વરૂપ અસ્તિત્વ ધરાવતું તે, જગતના તમામ પદાર્થોથી અગ્રે રહેલું છે માટે આગ્રેય છે.
અરિહંત પરમાત્મા કેવા છે? આગ્નેય છે.
અગ્ર રહેલા છે, કોની ? જગતના તમામ જીવાત્માઓ અને આત્મવિકાસને પામેલા સઘળાયની અગ્રે રહેલા છે માટે આગ્રેય છે.
વાવયતિથે - વળી પરતત્ત્વ કેવું છે? વાચસ્પતિ છે. વાચસ્પતિ સ્વરૂપ છે. વાણીનો પતિ તે વાચસ્પતિ. વાણી ચાર પ્રકારે છે વૈખરી, (મુખમાં) મધ્યમા, (કંઠમાં) પશ્યતી, (હૃદયમાં) પરા. (નાભિમાં) આ ચારમાં પરા વાણી જે અગોચર છે તેના પતિ આ પરતત્ત્વ છે કેમકે પરતત્ત્વ પરાના સ્વરૂપે રહેલું છે અર્થાત્ પરા ઉપર તેનું સ્વામિત્વ છે.
અરિહંત પરમાત્મા કેવા છે? વાચસ્પતિ છે.
પરમાત્માની વાણી ત્રણ ભુવનના જીવોને સંસાર સાગરથી પાર ઉતારનારી છે. વૈખરી પણ તેમની અનુપમ છે. તેના પતિ પરમાત્મા છે તથા મધ્યમાં, પયંતી, પરા - તેમાં રહેનારા પરમાત્મા તેના પતિ છે માટે વાચસ્પતિ છે.
૧૧૮
શક્રાવ
