________________
પરમશિને - વળી પરતત્ત્વ કેવું છે? પરમદર્શી છે પરમ એટલે ઉત્કૃષ્ટ અથવા જેનાથી ઊંચે એટલે કે ચઢિયાતું કોઈ નથી તે પરમ તેને જોનારા છે. એવું પરમ શું છે? સૌથી ઉત્કૃષ્ટ તત્ત્વરૂપ-ચૈતન્ય સ્વરૂપઆત્મ સ્વરૂપ તેને જોનારું છે.
અરિહંત પરમાત્મા કેવા છે? પરમદર્શી છે. પરમ-આત્મ સ્વભાવ તેને જાણનારા અને જોનારા છે.
નિરુપમજ્ઞાન-વત્રવીર્યસેના-શવશ્વર્ય-મર્યાય - વળી પરતત્ત્વ કેવું છે ? નિરૂપમજ્ઞાનબલવિયેતજઃ શસ્વૈશ્વર્યમય છે. જે પરતત્ત્વ ઉપમા રહિત એવા જ્ઞાન, બળ, વીર્ય, તેજ, શક્તિ અને ઐશ્વર્ય સ્વરૂપ છે. અરૂપી એવું પરતત્ત્વ ચૈતન્યશક્તિ સ્વરૂપ હોવાથી તેમાં જ્ઞાન છે. તે જ્ઞાન કેવું છે ? ઉપમા ન આપી શકાય તેવું છે. માટે નિરૂપમ જ્ઞાનમય તે સક્રિય એવું સમગ્ર જગતના સઘળા સૈકાલિક ભાવોને જાણવાનું સામર્થ્ય ધરાવે છે માટે નિરૂપમ જ્ઞાનમય છે. વળી નિરૂપમ બળમય છે. નિરૂપમ વીર્યમય છે કારણ કે પૃથ્વીને છત્ર કરવાનું સામર્થ્ય ધરાવે છે પરંતુ નિર્મળ જ્ઞાનના કારણે તેવું કદી કરતા નથી. આ તેનું બળ અને વીર્ય સમજાવવા માટે દાખલો આપવામાં આવે છે પરંતુ તેવું બળ અને વીર્ય કદી તે ફોરવતું નથી. વળી નિરૂપમ તેજોમય છે. તેનું તેજ પૌદ્ગલિક પ્રકાશરૂપ નથી પણ અત્યંતર શક્તિરૂપ તેજમય છે. તે તેજ અદશ્ય છે માટે ઉપમા આપી શકાય તેમ નહિ હોવાથી નિરૂપમ તેજમય છે. તથા નિરૂપમ શક્તિમય છે. તેની શક્તિ ત્રણ ભુવનને પણ ઉલ્લંઘી ગઈ છે. અર્થાત તે પોતે જ શક્તિ સ્વરૂપ હોવાથી નિરૂપમ છે માટે નિરૂપમ શક્તિમય છે. પરતત્ત્વ નિરૂપમ ઐશ્વર્યમય છે. તેનું ઐશ્વર્ય સમગ્ર જગતની વસ્તુ છે. તેને ઉપમા ન આપી શકાય તેવું હોવાથી નિરૂપમ ઐશ્વર્યમય છે. આ રીતે પરતત્ત્વ નિરૂપમ જ્ઞાન, બલ, વીર્ય, તેજ, શક્તિ, ઐશ્વર્ય સ્વરૂપ છે. '
૧૨૪
શકસ્તવ
