________________
परमयोगिने વળી તે પરતત્ત્વ કેવું છે ?
પરમયોગી છે. યોગ ત્રણ છે. પરતત્વ તેનાથી ભિન્ન હોવાથી પરમયોગ સ્વરૂપ કર્મમુક્તાવસ્થા તેમને પ્રાપ્ત છે. અહીં યોગ એટલે મોક્ષ સાથે જોડાણ. પરતત્ત્વ મુક્તાવસ્થામાં પરમ-ઉત્કૃષ્ટ રીતે જોડાયેલું છે. અરિહંત પરમાત્મા કેવા છે ?
પરમયોગી છે. તેમણે ઉત્કૃષ્ટ યોગની સાધના કરી છે એવા તે પરમયોગી છે અથવા તે ઉત્કૃષ્ટ યોગ (જે મોક્ષ સાથે જોડવારૂપ) સિદ્ધ થયો છે એવું તે પરમયોગી છે. (ઉત્કૃષ્ટ યોગ મોક્ષ કહેવાય છે.) મત્તિમાર્તં-યોશિને – વળી તે પરતત્ત્વ કેવું છે ?
-
ભક્તિયોગી છે. તે ભક્તિમાર્ગમાં જોડી આપનાર છે કેમ કે તેનું આલંબન ભક્તિમાર્ગમાં લઈ જનાર છે અથવા જે ભક્તિમાર્ગમાં જોડાયેલું છે. જીવાત્માઓ સાથે અભેદપણે રહેવું તે જ અભેદતાની ભક્તિ છે. પરતત્ત્વ શક્તિ સ્વરૂપ હોવાથી દરેક જીવાત્માઓમાં શક્તિ સ્વરૂપે રહેલું છે, માટે ભક્તિમાર્ગયોગી છે.
અરિહંત પરમાત્મા કેવા છે ? ભક્તિમાર્ગયોગી છે.
ભક્તિમાર્ગમાં જીવોને આલંબન આપીને જોડે છે માટે ભક્તિમાર્ગયોગી છે.
વિશાલ-શાસનાય - પરતત્ત્વ કેવું છે ?
વિશાલશાસન છે જેની આજ્ઞા વિશાલ છે. જડ-ચેતન દ્રવ્યથી ભરેલું જગત તેની આજ્ઞા પ્રમાણે ચાલતું હોય છે તેમાં તેને આજ્ઞા કરવી પડતી નથી માટે વિશાલ શાસન છે.
પરતત્ત્વ ચૈતન્યશક્તિ સ્વરૂપ છે. ચૈતન્યશક્તિ વ્યાપક છે: જગત તેનું જ સર્જન છે તેથી તેની આજ્ઞામાં જ રહેલું કહેવાય. આ તેનું શાસન વિશાલ છે માટે તે વિશાલ શાસન છે.
૧૩૮
શક્રાવ
