________________
૧૦. આખ્યાનપદ્ધતિ પર પણ જૈનાચાર્યોએ અનેક સરસ કથાગ્રંથની રચના કરી. પાદલિપ્તસૂરિની “તરંગવતી’ હરિભદ્રસૂરિની “સમરાઈથ્ય કથા ઉપદેશપદ ઉદ્યોતસૂરિની “કુવલયમાલા કહા, વિજયસિંહસૂરિની “ભવનસુંદરી કથા, જિનેશ્વરસૂરિની “નિર્વાણ લીલાવતી કથા” વગેરે આખ્યાયિકા કથાશૈલીના મુખ્ય અને પ્રસિદ્ધ ગ્રંથ છે. , કથાગ્રંથની રચનામાં એક ત્રીજી શૈલીને વિકાસ પણ થયે, જેને આપણે “કથાકેષ” અથવા કથાસંગ્રામના રૂપમાં આજે પ્રાપ્ત કરીએ છીએ. જિનેશ્વરસૂરિનું “કથાકોષપ્રકરણ” આગ્રદેવસૂરિનું “આખ્યાનક મણિકેષ,” હરિર્ષણનું “બૃહત્કથાકેષ ધર્મદાસ ગણિનું “ઉપદેશમાલા” તથા શુભવર્ધમાન ગણિનું વર્ધમાનદેશના” વગેરે વિવિધ કથા-કુસમોને ગુલછડીના. રૂપમાં આ કથાથે નાનાં દૃષ્ટાંતો દ્વારા સત્કમની શુભ પ્રેરણું–સુવાસ ફેલાવી રહ્યા છે. તે ઉપરાંત વિદ્વાન, આચાર્યોએ સમયે સમયે કોઈ એક પૌરાણિક ચરિત્ર લઈને કેઈ આગમગત કથાસૂત્રને લઈને અથવા સ્વતંત્ર રૂપથી. પણ ઘણાં સર્જન કરીને સેંકડે કથાગ્રંથની રચનાઓ. કરી છે. આ કથાગૂંથે પહેલાં પ્રાકૃતમાં રચવામાં આવતા હતા, પછી સંસ્કૃત શૈલી ચાલી, પછી અપભ્રંશ યુગ આવ્યો તે અપભ્રંશમાં પણ લખધું અને પછી તે અનેક
ન કવિઓએ ગુજરાતી મિશ્રિત રાજસ્થાનમાં રાસ ચેપાઈ, લખાણના રૂપમાં સેંકડો સરસ, રોચક અને પ્રેરણાદાયક કથાકાવ્યનો સૃષ્ટિથી સરસ્વતીના ભંડારને સમૃદ્ધ કર્યો. પરંપરાની ભિન્નતા અનુતિઓનું અંતર તથા સમયના લાંબા પટને કારણે કથાસૂત્ર પરસ્પર ભિન્નતા. અને પ્રસંગોને જે-તેડમાં પણ ઠીક ફેર પડી ગયે.
સમયના લકરની ન રષ્ટિથી
