________________
સંતબાલજીની લોકકલ્યાણની પ્રવૃત્તિઓ
જીવનકાર્ય બની રહ્યું. સાહિત્યસર્જન :- પૂ. સંતબાલજીએ પોતાના સમગ્ર જીવનકાળ દરમિયાન વૈવિધ્યસભર સાહિત્યનું સર્જન કર્યું છે. ગદ્ય અને પદ્ય એમ બંનેમાં એમની સર્જનપ્રવૃત્તિ મળી આવે છે. મુખ્યત્વે ચિંતનાત્મક ધાર્મિક સાહિત્ય પણ સર્યું છે.
જૈન સૂત્રો ઉત્તરાધ્યયન, આચારાંગ, ભગવતી સૂત્ર, દશવૈકાલિક તથા તત્ત્વાર્થસૂત્રને સરળ ભાવવાહી ગુજરાતી ભાષામાં ઉતારી, ગુજરાતી પ્રજા પર મહાન ઉપકાર કર્યો છે. સર્વધર્મ પ્રાર્થના પીયૂષ, વિશ્વ વાત્સલ્ય મહાવીર, બ્રહ્મચર્યસાધના અને ધર્માનુબંધી વિશ્વદર્શનના ૧૦પુસ્તકો મળે છે.
‘રામાયણ’, ‘મહાભારત' અને જૈનદૃષ્ટિએ “ગીતા” જેવાં પુસ્તકો પણ તેમની કલમે સર્જાયા છે.
અનંતની આરાધના અને સંતબાલપત્રસુધા ભાગ-૧-૨ માં પત્રસાહિત્ય સંકલિત થયું છે. બધા મળીને ૬૦પુસ્તકો તેમની કલમે રચાયાં છે.
પત્રકારત્વના ક્ષેત્રમાં પણ એમનું સારું એવું પ્રદાન છે. તેઓની પ્રેરણાથી વિશ્વ વાત્સલ્ય, પ્રયોગદર્શન, નવા માનવી વગેરે પાક્ષિકોનું પ્રકાશન શરૂ થયેલું. વિશ્વવાત્સલ્ય” માં તેઓ પ્રાસંગિક લેખો લખતા હતા.
(૧) ભાલનળકાંઠામાં પ્રવૃત્તિ ઈ.સ. ૧૯૩૭ થી ૧૯૪૭ - પૂ. સંતબાલજી “ધર્મદષ્ટિએ સમાજરચના’ હકીકતને ખ્યાલમાં રાખી, જૈનસંત તરીકે જીવન વ્યતીત કરવાની ભાવના રાખતા હતા. તેઓ ગાંધીજીનાવિચારો અને કાર્યોથી ખૂબ પ્રભાવિત થયા હતા. અહિંસામય, કરુણામયદૃષ્ટિએ તેઓ બધી સમસ્યાઓનો ઉકેલ લાવવા પ્રયત્ન કરતા હતા. તેમની કોઈ પ્રવૃત્તિ “સંસારી ન હતી. કોઈના કલ્યાણના હેતુ સિવાય બીજો કોઈ હેતુ એમનો નહતો. “રાષ્ટ્રીયસંત' “વિશ્વમાનવ' સંતબાલજી જગતસંત’ હતા.
પૂ. સંતબાલજી તેમની પ્રાર્થનામાં અગિયારવ્રત પણ સહુને ઝીલાવતાં. આ વ્રત ખૂબ જાણીતાં છે :
‘અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય, અસંગ્રહ,
શરીરશ્રમ, અસ્વાદ, સર્વત્ર ભયવર્જન સર્વધર્મ સમાનત્વ, સ્વદેશી સ્પર્શભાવના
આ એકાદશ સેવોજી નમ્રત્વે વ્રત નિશ્ચયે.” સંતબાલજી - જીવનકવન અને પ્રેરક પ્રસંગો
સૌ સજ્જનોના ગુણ લે પ્રમોદુ, અસાધુ ભાવેય રહું તટસ્થ; વિરોધ વૃત્તિ કૃતિ કે વિચારે, સર્વત્ર મૈત્રી અનુકંપભાવે.
-
સંતબાલજી - જીવનકવન અને પ્રેરક પ્રસંગો
સંતબાલજી જીવનકવના અ
