________________
૧૦
પર
પૂ. સંતબાલજીના જીવનના પ્રેરક પ્રસંગો
વિશ્વવાત્સલ્યના આરાધક, ધર્મમય સમાજરચનાના પ્રયોગકાર, સર્વધર્મઉપાસનાના સાધક, આધ્યાત્મિક ચિંતક, વિદ્વાન સાહિત્યકાર, ક્રાંતિકારક સંતના જીવનના અનેક પ્રસંગો આપણા સહુ માટે પ્રેરણાદાયક બની રહ્યા છે. તેઓના જીવનના ધન્ય પ્રસંગો કોઈ એક દેશ કે પ્રજાના માનવી માટે નહીં પણ વિશ્વની સમગ્ર માનવજાત માટે મહાન ઉપકારક બની રહે તેવા છે. આપણે એમના જીવનમાંથી પ્રેરણાના પીયૂષપાન કરી, આપણા જીવનને ધન્ય બનાવીએ. (૧) બહેન કહી, ચૂંદડી ઓઢાડી :
શિવલાલ ૧૩ વર્ષની વયે મુંબઈ કમાવા નીકળી ગયા હતા. મુંબઈમાં તેમની ઉત્તરોત્તર પ્રગતિ થવા લાગી. આરંભના સંઘર્ષ પછી આર્થિક પાસું સમૃદ્ધ થયું. વતનમાં માતાને પૈસા પણ મોકલવા લાગ્યા હતા. તેથી બધાને આનંદ થતો હતો.
સંતબાલજી - જીવનકવન અને પ્રેરક પ્રસંગો
પરંતુ ટોળગામની ભજનમંડળીમાં બનેલ એક પ્રસંગે મોતીબાને શિવલાલની સગાઈ ઝડપથી કરવા માટે ફરજ પાડી. ટોળ ગામના ઈમામ સાહેબ અલીશાહની આસપાસના ગામમાં જ્યોતિષી તરીકે (નજૂમી) તરીકે સારી ખ્યાતિ હતી. લોકો તેમની પાસેથી પોતાનું ભવિષ્ય જાણવા ઉત્સુક રહેતા. અન્ય લોકોની જેમ એક સમયે મોતીબાએ ઈમામસાહેબને પ્રશ્ન પૂછ્યો,
“અલીશા ! મારા શિવાનું તો કંઈ કહો ?’’
“અરે બહેન ! તારા શિવાનું તો શું કહેવાનું હોય ? એ તો ખૂબ કિસ્મતવાળો છે, ભાગ્યશાળી છે.''
“જો જોગી થાય તો કંઈકના ધરમ અજવાળે અને જો લખપતિ થાય તો કંઈકના દળદર ટાળે.’
મોતીબા આ સાંભળી ખુશ થયા, પરંતુ શિવાને જતી થતો અટકાવવા એને સંસારમાં વળગાડી દેવાનું મોતીબાએ નક્કી કરી લીધું.
એ સમયે દીકરા-દીકરીની સગાઈ મા-બાપ નક્કી કરતાં. તેથી મોતીબાએ શિવલાલને પૂછ્યા વિના જ તેમનું વેવિશાળ કરી નાખ્યું. શિવલાલને જ્યારે આ હકીકત જાણવા મળી ત્યારે તેને મોતીબાનો આ નિર્ણય ઉતાવળિયો લાગ્યો, પરંતુ બાનો એ નિર્ણય સ્વીકારી લઈ, લગ્ન મોડા થાય તે માટેના પ્રયત્નો ચાલુ રાખ્યા.
નાનીબેન મણિબહેનના લગ્ન શિવલાલે ખૂબ ધામધૂમથી કર્યા. બાને ખૂબ ખુશ કર્યા. શિવલાલની મુંબઈની જિંદગી સારી રીતે પ્રગતિ કરી રહી હતી અને દેશવ્યાપી રાષ્ટ્રીય પ્રવાહોની તેમના પર તીવ્ર અસર થઈ. ખાદી પહેરવાનો આરંભ કર્યો અને જીવનનું ધ્યેય શું હોઈ શકે તેના વિચારો આવવા લાગ્યા. ધર્મ એ જીવનનું સમર્પણ માગે છે, ત્યાગ માગે છે વ્યાપક ધર્મભાવનાથી પ્રેરાયેલ વાંચનપ્રવચનશ્રવણ વગેરે પ્રવૃત્તિ વધવા લાગી. સંતબાલજી - જીવનકવન અને પ્રેરક પ્રસંગો
૫૩
