________________
શિકારના શોખીનો આ પક્ષીઓનો શિકાર કરે છે. પૂ. સંતબાલજીએ લોકોની પરિષદ બોલાવી કહ્યું કે નળસરોવરમાં નિર્દોષ પક્ષીઓનો શિકાર કરવામાં જે વ્યર્થ હિંસા થાય છે તે અટકાવવી જોઈએ. લોકપાલ પટેલોને આ વિચાર ગમી ગયો અને શિકાર ન કરવા કે ન કરવા દેવા નક્કી કર્યું.
પરંતુ ટૂંક સમયમાં જ તેઓની કસોટી થાય તેવી પરિસ્થિતિ સર્જાઈ. અમદાવાદના ડ્યુ નામના અંગ્રેજ જિલ્લા કલેક્ટર અને તેમના મહેમાનો નળસરોવરના પક્ષીઓનો શિકાર કરવા આવ્યા હતા. બંદૂકના ધડાકાના અવાજ સાંભળી પૂ. સંતબાલજી કલેક્ટર પાસે પહોંચી ગયા અને સમજાવ્યું કે માત્ર શિકારના શોખ માટે આ નિર્દોષ પક્ષીઓની હત્યા થઈ રહી છે તે અયોગ્ય છે. અંગ્રેજ રાજ્યના ગોરા અમલદાર સામે આ વાત કહેવી એ ઘણી નીડરતા માંગી લેનારી હતી. દલીલો અને પ્રતિદલીલોને કારણે વાતાવરણ તંગ બની ગયું. કલેક્ટર સાથે આવેલા મહેમાનો તો આડેધડ શિકાર કર્યે જતા હતા, પરંતુ એક પણ પક્ષીનું મરણ થયું નહતું.
ગામના લોકો આ જોઈને આશ્ચર્યચકિત થઈ ગયા અને પરસ્પર કહેવા લાગ્યા કે મહારાજે કોઈ ચમત્કાર કર્યો છે. તેથી પક્ષીઓ જીવી ગયા છે. સંતબાલજીએ કહ્યું કે તેમણે કોઈ ચમત્કાર કર્યો નથી, પરંતુ આડેધડ ગોળીબાર થયો તેથી પક્ષીઓને ગોળી વાગી નથી, બચી ગયા છે. લોકોએ આ વાત ન સ્વીકારી અને મહારાજ જાદુઈ શક્તિ ધરાવે છે તેવો પ્રચાર આરંભ્યો. પક્ષીઓનો શિકાર કરવાની પ્રથા બંધ થઈ તેનો સહુને આનંદ થયો. (૪) વિરમગામના કોલેરામાં સફાઈનું સેવાકામ:ઈ.સ. ૧૯૪૫ નું (સં. ૨૦૦૧) નું પૂ. સંતબાલજીનું ચાતુમાંસ
સંતબાલજી - જીવનકવન અને પ્રેરક પ્રસંગો
વિરમગામમાં હતું. ગંદકીને કારણે વિરમગામમાં કોલેરા ફાટી નીકળ્યો હતો. સંતબાલજી દરરોજ સવારે ઝોળીમાં રાખ ભરી, ગામની શેરીએ શેરીએ અને પોળે પોળ ફરે છે અને જ્યાં જ્યાં ઉઘાડો મળ જુએ છે ત્યાં ઝોળીમાંથી રાખ કાઢી એ રાખથી મળને ઢાંકી દે છે. મહારાજશ્રીના મનમાં ભારે વેદના હતી. શહેરમાં ગંદકીનો પાર નહોતો. પાણી અને એંઠવાડનારેલા તથા મળમૂત્રની ગંદકીથી કોલેરા ફાટી નીકળ્યો હતો અને મરણપ્રમાણ વધતું જતું હતું.
સુધરાઈ તથા સરકારે સફાઈ કામ શરૂ કર્યું ખરું પણ ગામની ગંદકી દૂર કરવા માટે એ પ્રયત્નો બહુ કામમાં આવે તેવા નહતા.
મહારાજશ્રીએ ગામના લોકોને સમજાવ્યું કે રોગને દૂર કરવાની ચાવી કોલેરા વિરુદ્ધની રસી જ માત્ર નથી. ગંદકી દૂર કરવાથી આરોગ્ય સચવાશે. મહારાજશ્રીની વાતનો સ્વીકાર થયો અને સ્વયંસેવકદળની રચના થઈ. લોકોનો ઉત્સાહ વધતો ગયો. એ ૩૦૦ ઉપરની સંખ્યા થઈ. મહાન સફાઈયજ્ઞ જાણે કે શરૂ થયો. સંપૂર્ણ સ્વચ્છતાનું મહત્ત્વ લોકોને સમજાવ્યું. ગામ બહાર કોલેરાના દર્દીઓ માટે કામચલાઉ ઇસ્પિતાલ બનાવી. આ રીતે લોકોના આરોગ્યનું ખૂબ મહત્ત્વનું કામ તેઓએ ખૂબ ઉમંગથી - બધાના સહયોગથી સરસ રીતે પૂર્ણ કર્યું. ચાતુર્માસ પૂર્ણ થતાં વિરમગામના લોકોએ વિદાય સમારંભ યોજ્યો હતો. તેમાં બોલતાં તેઓએ કહ્યું, “તેઓ આવા સન્માનને પાત્ર નથી. ખરું જોતાં આનો ખરો યશ તો ગાંધીજી જેવા સંતપુરુષને આપવો જોઈએ, કારણ કે પોતે જાહેર સેવાના પાઠો ગાંધીજી પાસેથી ભણ્યા હતા.”પૂ. સંતબાલજીની અપાર નમ્રતાઆવાક્યોથી જાણી શકીએ છીએ.
સંતબાલજી • જીવનકવન અને પ્રેરક પ્રસંગો
