________________
(૫) શુદ્ધિપ્રયોગની સફળતા ઃ
પૂ. સંતબાલજી પગપાળા ગામેગામ ફરતા હતા. તેઓ જાણતા હતા કે ભારતનું હૃદય ગામડું છે. ગામડાની અવદશા જોઈને તેમને ખૂબ દુઃખ થતું હતું. શોષણ, વિખવાદ, અજ્ઞાન, વહેમ,ચોરી, અસ્વચ્છતા, અત્યાચાર, અસલામતી, અભાવ વગેરેથી ગામડાની બદસૂરત થઈ ગઈ હતી. તેઓનું અનુકંપાથી ભરેલું હૈયું દુ:ખી થઈ ગયું, પરંતુ તેને સજીવન કરવા ભગીરથ પુરુષાર્થ આરંભ્યો. સ્વાવલંબન, સંપ, સંગઠન, વ્યસનમુક્તિ, સાચી ધાર્મિકતા વગેરે બાબતો સમજાવવાનો સફળ પ્રયોગ આરંભ્યો. તેમાંના એક શુદ્ધિપ્રયોગ ચોરી કરનારને કે ગુનેગારને કાયદાની કે ભયની દૃષ્ટિએ નહીં પણ વિશુદ્ધિ અને પ્રેમથી ગુનો કબૂલ કરાવી સન્માર્ગે વાળવો. આ માટે સ્નેહ, ઉદારતા, તપ, ભજન વગેરેનો ઉપયોગ કરવાનું શરૂ કર્યું.
સંતબાલજી એક નાના ગામમાં ચાતુર્માસ કરી રહ્યા હતા. એ ગામની બાજુના ગામમાં રહેતી એક વિધવા બાઈના ઘરમાં ચોરી થઈ. ચોરી કરનાર માથાભારે વ્યક્તિ હતી. તેથી કોઈ એનું નામ આપવા કે પોલીસ પણ મદદ કરવા તૈયાર ન હતી.
એ ગરીબ વિધવા બાઈ સંતબાલજીને મળી અને પોતાની મુશ્કેલી દર્શાવી. પૂ. શ્રીએ શુદ્ધિપ્રયોગ શરૂ કર્યો. તેમના સાથીદારોએ ભજન, ઉપવાસ વગેરેથી ગુનો કબૂલ કરાવવા પ્રવૃત્તિ કરી, પણ સફળતા ન મળી. પૂ. સંતબાલજી એ ગામમાં જાતે ગયા અને લોકોને કહ્યું, કે ‘ચોરી માટે જવાબદાર માણસ આગળ આવીને કબૂલ નહીં કરે તો પોતે અનિશ્ચિત સમય માટે ઉપવાસ પર ઊતરશે.’ આ જાહેરાતની ખૂબ સરસ અસર થઈ. બીજે દિવસે સવારે એક માણસ તે ગામના મુખીને મળ્યો
સંતબાલજી - જીવનકવન અને પ્રેરક પ્રસંગો
૫૮
અને ચોરી કબૂલી અને કહ્યું કે ચોરીનો માલ તેણે વેચી નાખ્યો છે. મુખીએ આ ચોરને સંતબાલજી સમક્ષ હાજર કર્યો. પૂ. શ્રીએ તેને ધન્યવાદ આપ્યા અને પંચ નક્કી કરે તે રકમ, ચોરીના માલને બદલે વિધવા બાઈને ચૂકવી આપવાનું નક્કી થયું. પેલો માણસ આ રકમ ચૂકવી આપવા સંમત થયો. શુદ્ધિપ્રયોગથી ચોરીની આ કબૂલાત સહુને ગમી ગઈ. આવા બીજા શુદ્ધિપ્રયોગો પણ તેઓએ કર્યા હતા. (૬) ‘રજા સિવાય અંદર આવવું નહીં :
વડોદરાના એક છાત્રાલયના ગૃહપતિએ, મુનિશ્રીને વિદ્યાર્થીઓ સાથે વાર્તાલાપનું આમંત્રણ આપ્યું. બપોરના ૨.૩૦ કલાકનો સમય નક્કી કર્યો હતો. ગૃહપતિએ કહ્યું, “સમયસર બોલાવવા આવીશ.” પરંતુ મુનિશ્રીએ કહ્યું, “ધક્કો ખાવાની જરૂર નથી, અમે સમયસર આવી જઈશું.” તેઓ સાથીદારો સાથે છાત્રાલયે જવા નીકળ્યા. સમયસર છાત્રાલયના દરવાજે પહોંચ્યા. દરવાજો બંધ, બારી ઉઘાડી. મુનિશ્રી ત્યાં ઊભા રહ્યા. સાથીએ કહ્યું કે ચાલો અંદર જઈએ. મુનિશ્રીએ આંગળી ચીંધી, દરવાજા પરનું બોર્ડ બતાવ્યું. એમાં લખ્યું હતું, ‘રજા સિવાય અંદર આવવું નહીં.' સાથીદારે કહ્યું કે આપણને તો નિમંત્રણ છે જ અને રજા લેવાની જરૂર લાગતી નથી, પરંતુ તેઓ સંમત ન થયા.
એટલામાં બારીમાંથી અંદરના ભાગમાં એક વિદ્યાર્થી ફરતો દેખાયો. તેથી સાથીદારે તેને બૂમ પાડી બોલાવ્યો અને વાત કરી. તેવિદ્યાર્થી ગૃહપતિને બોલાવવા દોડ્યો અને થોડી જ વારમાં ગૃહપતિ પણ આવી પહોંચ્યા અને તે પછી જ પૂ. સંતબાલજીએ છાત્રાલયમાં પ્રવેશ કર્યો!
(૭) બીજાની રજા વિના વસ્તુ એટલે ચોરી :
પૂ. સંતબાલજી એક ગામથી બીજે ગામ પગપાળા વિહાર કરતા હતા. સંતબાલજી - જીવનકવન અને પ્રેરક પ્રસંગો
че
