________________
સાર : સાતવારની આ પ્રાર્થના સંતબાલજીના, બધા ધર્મો માટેના આદરનું - સ્નેહનું ઉત્તમ પ્રતીક છે. ગુજરાત - સૌરાષ્ટ્રમાં અને વિહારમાં સર્વ સ્થળે તેઓએ જાહેર સમૂહપ્રાર્થનાનો અનોખો પ્રયોગ કરી લોકોના હૃદય પર અનોખું સ્થાન પ્રાપ્ત કર્યું હતું. સપ્તાહના પ્રત્યેક વારે - દિવસે અને રાતની પ્રાર્થનામાં એક એક વિભૂતિનું પાવનસ્મરણ સહુ કોઈને અનેરો આનંદ અને આધ્યાત્મિક પ્રાપ્તિની સાથે ઉદારતા તથા સર્વધર્મસમભાવ - આદરભાવ માટેની ઉત્કટ ભાવના પ્રગટ કરે છે. સરળ -
મધુર કાવ્યભાષાને કારણે સહુ કોઈને પ્રિય થઈ પડે તેવી આ રચના છે.
૩. સર્વધર્મના સંસ્થાપકો -
૪૮
પ્રાણીમાત્રને રક્ષણ આપ્યું, માન્યા પોતા સમ સહુને, પૂર્ણ અહિંસા આચરનારા, નમન તપસ્વી મહાવીરને. જનસેવાના પાઠ શિખવ્યા, મધ્યમમાર્ગ બતાવીને, સન્યાસીનો ધર્મ ઉજાળ્યો, વંદન કરીએ બુદ્ધ તને એકપત્ની વ્રત પૂરણ પાળ્યું, ટેક વણી છે જીવતરમાં, ન્યાયનીતિમય રામ રહેજો સદા અમારા અંતરમાં. સઘળાં કામો કર્યા છતાં જે રહ્યા હંમેશાં નિર્લેપી, એવા યોગી કૃષ્ણપ્રભુમાં રહેજો અમ મનડા ખૂંપી. પ્રેમરૂપ પ્રભુપુત્ર ઈશુ જે, ક્ષમાસિંધુને વંદન હો, રહમનેકીના પરમપ્રચારક હજરતમહમ્મદ દિલે રહો. જરથોષ્ટ્રીના ધર્મગુરુની પવિત્રતા ઘટમાં જાગો, સર્વધર્મ સંસ્થાપક સ્મરણો વિશ્વશાંતિમાં ખપ લાગો.
સંતબાલજી - જીવનકવન અને પ્રેરક પ્રસંગો
સાર : પૂ. સંતબાલજીએ આ કાવ્યમાં ખૂબ સંક્ષેપમાં સચોટતાથી સર્વધર્મના સંસ્થાપકોને વંદન તો કર્યા છે, પરંતુ આ સર્વધર્મ સંસ્થાપકના સ્મરણો એક દેશ અને બીજા દેશના માનવ-માનવ વચ્ચે શાંતિ સ્થાપવા માટે જ નહીં, વિશ્વની માનવજાત માટે શાંતિનો શુભ સંદેશ આપવાની વિશિષ્ટ ક્ષમતા ધરાવે છે. આજના અશાંત જગતને શાંતિનો શુભ સંદેશ આપવાની તાકાત આ કાવ્યમાં છે.
૪. આત્મચિંતન -
(સવૈયા એકત્રીસા)
ધર્મ અમારો એકમાત્ર એ ‘સર્વધર્મ સેવા’ કરવી, ધ્યેય અમારું છે વત્સલતા વિશ્વમહીં એને ભરવી. ‘સકળ જગતની બની જનેતા વત્સલતા સહુમાં રેડું' એ જ ભાવનાના અનુયાયી બનવાનું સહુને તેડું. નાતજાતના ભેદ અમોને લેશ નથી કંઈ આભડતા, દેશવેશના શિષ્ટાચારો વિકાસ માટે નહીં નડતા. નિર્ભય બનીને જાનમાલની પરવા કદીએ નવ કરીએ, અમ માલિકીની વસ્તુનો મૂઢ સ્વાર્થ પણ પરિહરીએ. બ્રહ્મચર્યની જ્યોત જગાવી, સત્ય પ્રભુની મંદિરીએ, જગસેવાને આંચ ન આવે એ વ્યવસાયો આચરીએ. સદ્ગુણ સ્તુતિ કરીએ સહુની નિંદાથી ન્યારા રહીએ, વ્યસનો તજીએ સદ્ગુણ સજીએ ટાપટીપ ખોટી તજીએ ખાવું પીવું હરવું ફરવું સૂવું જાગવું ને વદવું,
સંતબાલજી - જીવનકવન અને પ્રેરક પ્રસંગો
-૩
૪૯
