________________
સંતબાલજીની કવિતા
સંતબાલજીએ થોડાક યાદગાર કાવ્યો રચ્યા છે અને પોતાની કવિત્વશક્તિનો સરસ પરિચય કરાવ્યો છે. એમના કાવ્યોમાં એમની પ્રિયભાવનાઓ સ્પષ્ટ રીતે પ્રતિબિંબિત થઈ છે. સામાન્ય રીતે એમ કહેવાય છે કે લાગણી જ્યારે તીવ્રરૂપે પ્રગટ થવા ઇચ્છે ત્યારે કવિતાનું રૂપ લઈ લે છે. કવિતા એ હૃદયનો ઉદ્ગાર છે, સંયોગીકરણનો વ્યાપાર છે. પૂ. શ્રી પોતાની કાવ્યરચના વિશે લખે છે:
“કાવ્યો પૈકીનો મોટોભાગ મારા રણાપુરના સમૌન એકાંતવાસમાં લખાયો છે. તે સમયના કાષ્ઠમૌનમાં જે કાંઈ લખાતું, તેમાં એક પ્રકારનું કુદરતમય જીવનનું ઓજસ હતું. આજે પણ જ્યારે એ દિવસો યાદ કરું છું ત્યારે એક અવનવો રોમાંચ ખડો થાય છે. જગતના બધા બાહ્યપ્રવાહોથી સાવ અલિપ્ત થઈને, જગતના આંતરપ્રવાહોની મસ્તીમાં લીન થઈને જે રસ માણવા મળતો તેના આ કાવ્યમાં છાંટણાં જણાયા વિના નહીં રહે.” અહીં એમના વિશેષ જાણીતાં ચાર કાવ્યોનો રસાસ્વાદ માણીએ.
૧. કૂચગીત - પગલે પગલે સાવધ રહીને પ્રેમળતા પ્રગટાવ્યે જા, અંતરના અજવાળે વીરા પંથ તારો કાયે જા, તું દુર્ગમ પંથ કાયે જા,
પંથ તારો કાયે જા... (પગલે) કાંટા આવે કંકર આવે ધોમધખતી રેતી આવે, ખાંડાની ધારે ને ધારે ધૈર્ય ધારી ચાલ્યો જા, તું ભેખધારી ચાલ્યો જા,
તું શૌર્યધારી ચાલ્યો જા. (પગલે) હિંમત તારીખોતો ના, સ્વાર્થ સામે જોતો ના શિસ્ત શાંતિને સુલેહનો પાઠ સૌને આપે જા
તું દુર્ગમ પંથ કાયે જા.... (પગલે) સાર: આ કૂચગીતમાં કવિસંતબાલજી, યુવાનને કૂચ કરવાની-જીવનમાં પ્રગતિ સાધવાની ઉત્તમ રીતે દર્શાવે છે. તેઓ લખે છે તે મુજબ ડગલે પગલે જાગૃત રહીને પ્રેમનો પ્રકાશ પાથરતા રહેવાનું કહે છે. બીજા કોઈનો સાથ મળે કે ન મળે, તારા અંતરના અજવાળે તું પંથ પર ચાલ્યો જજે તો અચૂક પ્રગતિ થશે. તારા વિકાસના માર્ગમાં ગમે તેટલાં વિઘ્નો કે મુશ્કેલીઓ આવે તેનાથી ડરી જવાને બદલે કે નિરાશ થઈને કાર્ય છોડી દેવાને બદલે ધીરજથી આગળ વધજે. ગમે તેવા સંકટોમાં પણ હિંમત ગુમાવીશ નહીં કે તારા સ્વાર્થનો વિચાર કરવાને બદલે, લાભનો વિચાર કરવાને બદલે, સહુ કોઈને શિસ્ત, શાંતિ અને મૈત્રીના ઉમદા
સંતબાલજી - જીવનકવન અને પ્રેરક પ્રસંગો
સંતબાલજી - જીવનકવન અને પ્રેરક પ્રસંગો
