________________
૧૭
સાથે કાવ્યાકરણુશસ્ત્રનું પણ પ્રતિપાદન કર્યું છે. તેમના ગ્રન્થનું મૂળ નામ રાવણુ વધ કાવ્ય છે પરંતુ તે કાવ્ય મહાવિ ભટ્ટીના નામથી પ્રસિદ્ધ છે, આ મહાકાવ્યમાં વિસ સર્વાં છે અને ૩૫૦૦ શ્લોકા છે. ભાવિ ભટ્ટી વલ્લભીરાજ્ય (સૌરાષ્ટ્ર પ્રદેશના )ના સિદ્ધસેન રાજાના સભાપડિત હતા. તેથી તેમને સમય છઠ્ઠી શતાબ્દિના ઉત્તરાના મનાય છે.
મા—મહા કવિ માધ ગુજરાતના રાજા વલાતના પ્રધાન મત્ર સુપ્રભદેવના પૌત્ર હતા અને તેમના પિતાશ્રીનું નામ દત્તક હતું, આ મહાકવિ માધવુ શિશુપાલ વધ નામનું મહાકાવ્ય છે, આ કાવ્યમાં વીસ સર્યાં છે. આ મહાકાવ્યનુ` કથાવસ્તુ યુધિષ્ઠિરના રાજસ્થ યજ્ઞમાં શિશુપાલ વધ એ છે. શ્લેષ અલંકાર માટે માધ કવિ સિદ્ધ હસ્ત હતાં. તે પ્રકાંડ પંડિત અને વૈષ્ણવ ભક્ત હતા. તેમના માટે સંસ્કૃત સમાજમાં નીચેની ઉક્તિ પ્રસિદ્ધ છે. (૧) તાવદ્દ્બા ભારવે: ભાતિ યા માઘસ્યોદય: (૨) માધે સન્તિ ત્રયેાગુણાઃ (૩) નવ સગે† ગતે માધે નવ શબ્દો ન વિદ્યતે. આ કાવ્યની ગણના પંચ કાવ્યમાં છે.
ભવભૂતિ –મહાકવિ કાલિદાસની સ્પર્ધા કરવાની શક્તિ આ ભવભૂતિ કવિમાં હતી. ભવભૂતિનાં નાટકામાં સ્વયં સરસ્વતી પેાતાના લલિત લાસ્યથી પ્રેક્ષકાને આનંદ આપે છે. આ કવિ વિદર્ભ દેશના મહારાષ્ટ્રીયન બ્રાહ્મણ હતા. તેમના પિતાનું નામ નીલક અને માતાનું જંતુકણી હતું. તેમનું પેાતાનું નામ શ્રીકંઠ હતુ..પરંતુ કવિએ દ્વારા તેમનું વિશિષ્ટ નામ ભવભૂતિ રાખેલ હતું. અને તેમના નામથી સંસ્કૃત જગતમાં તે પ્રસિદ્ધ થયા, તે મિમાંસાના પ્રસિદ્ધ આચાર્ય કુમારિલના શિષ્ય હતા. અને રાન્ત યશેાવર્માના સભાપડિત હતા, આયો તેમના સમય ઇ. સ. સાતાના મનાય છે. હાલમાં તેમની ત્રણ રચનાઓ જોવા મળે છે, (૧) મહાવીર ચરેત્ર (૨) માલતી માધવ (૩) ઉત્તર રામચરિત્ર, આ ત્રણે નાટકામાં ઉત્તર રામચરિત્ર ભવભૂતિની નાટચ પ્રતિભાનુ સર્વોત્તમ ઉદાહરણ છે. આ નાટકમાં કરૂરસની વિશેષતા છે, એટલા માટે કહેવાય છે કે, “ ઉત્તરે રામચરિત ભવભૂતિવિશિષ્યતે.” આ નાટકના વિષય સીતાના વનવાસથી આરંભીને રામ-સીતાનું પુનર્મિલન સુધીતેા છે. આ નાટક સાત કાથી યુક્ત છે.
ભટ્ટ નારાયણ—ભટ્ટ નારાયણ આઠની શતાબ્દિના પ્રથમ ભાગમાં થયેલ છે. ભટ્ટ નારાયણુ પાંચ કાન્યકુબ્જ વૈદિક બ્રાહ્મણામાંના એક હતા. જે બ્રાહ્મણને બંગાળના રાજા આદિપુરે પોતાના પ્રાન્તમાં વૈદિક ધર્મના પ્રચાર માટે કાન્યકુબ્જથી ખેલાવ્યા હતા. ભટ્ટ નારાયણની એક જ રચના જોવા મળે છે, અને તે છે. વેણીસંહાર નાટક. આ નાટકના છ અા છે. મહાભારતના યુદ્ધનું પ્રદર્શન આ નાટકના મુખ્ય વિષય છે, અને વિષયના અનુરૂપ જ કવિએ ગૌડી રીતીના આશ્રય લીધો છે. ભાવ તથા ભાષામાંનાટક આતે સફળ થયેલ છે. વેણી, સ`હાર એટલે
