________________
ઉદાહરણુ કાલિંદાસનુ` મેશ્વદૂત છે. થોડાક ગીતિ કાવ્યોનો પરિચય આ પ્રમાણે છે.
ભર્તૃહરિ—સાતમી શતાબ્દિના નજીકના સમયમાં કવિ ભર્તૃહરિએ નીતિ શતક, શૃંગાર શતક અને વૈરાગ્ય શતની રચના કરી છે. નીતિ શતકમાં માનવ જીવન વિશ્વાસમાં ગુગૢાની જરૂર છે તે માટે આગ્રહ કરવામાં આવેલ છે. શૃંગાર શતકમાં નારી હૃદયનુ` નિરૂપણ છે. વૈરાગ્ય શતકમાં “ સન્તોષી નર સદા સુખી આ ઉક્તિને લક્ષ્યમાં રાખી વૈરાગ્યની ભાવનાનેં ઉત્તેજીત કરી છે. આ કવિ રાજા હતા ત્યાર બાદ મહા યોગી થયા હતા.
**
99
1
અમરૂક-નવમી શતાબ્દિ પહેલાં અમક નામના કવિએ ાંર્ગાર રસ યુકત “અમરૂક શતક” મન્થની રચના કરી છે. આ ગ્રન્થમાં શૃંગાર રસની જમાવટ તે રીતે કરવામાં આવી છે જાતની જમાવટ બીજી જગ્યાએ પ્રાપ્ત થતી નથી.
જયદેવ બંગાળનાં કેન્દુબિલ્વ ગામના મહા કવિ જયદેવના “ ગીત ગાવિદ્ર ”થી કાણુ અરિચિત હાઇ શકે ? આ જયદેવ વિના સમય ૧૧મી શતાબ્દિને મનાય છે. આ લક્ષ્ણુસેન રાજાની સભાના એક કવિરાજ હતા. ગીત ગે:વિન્દ કાવ્યમાં ૧૨ સર્ગો છે. સંસ્કૃત ભાષા કેટલી મધુર હાય છે, તેનુ જો એક સ્થાનેથી જ જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવુ હોય તેા જયદેવ કવિનું ગીત ગાવિન્દ કાવ્ય બ્સ છે. આ ક્રાવ્યમાં કામલકાન્ત પદાવલીને સરસ પ્રવાહ વહે છે અને સુદર્ ભાવાના સમન્વય પણ જોવા મળે છે. આ કાવ્ય સમજવા માટે ભક્તિ હૃદયની ખાસ આવતા છે. આજે પણ તેમની પુણ્ય સ્મૃતિમાં ગૌડીય વૈષ્ણવ સાધુઓને તેમના જન્મ સ્થાને મેળા ભરાય છે.
ગાવધાઁચાય —આ આચાયૅ બંગાલના રાજા લક્ષ્મણુસેનના દરબારમાં કવિરાજ હતા. શૃંગાર રસભરી કવિતા લખવામાં તે સિદ્ધહસ્ત હતા. તેમના આસપ્તરાતી” નામનેા અનુપમ ગ્રન્થ છે. ગેાવન કવિ આર્યોં છન્દના કવિ હતા. હિન્દીના મઠ્ઠા કવિ બિહારીએ આ પ્રથના આદર્શી ઉપરથી જ સુપ્રસિદ્ધ સતસ” લખેલ છે. આમને સમય ૧૧મી શબ્દના . નિશ્ચિત મનાય છે.
આ ઉપરાંત જૈન કવિ અનસેને પાર્થાંભ્યુદય, વિક્રમે નેમિદૂતમ્, પડિત ાયી કવિએ પથનદૂતમ્, વામન ભટ્ટ બાણે હુ ંસદૂતમ્ વગેરે ગીત કાવ્યોની પણુ અમર રચના કરેલ છે.
પ્રકરણ ૭ કું
અલંકાર શાસ્ત્ર
સંસ્કૃત ભાષામાં અલંકાર શાસ્ત્ર સ્વતતંત્ર શાસ્ત્ર તરીકે પ્રસિદ્ધ છે. આ શાસ્ત્રના મન્થાની રચના આજથી દોઢ હજાર વર્ષોં પહેલાં થતી આવી હૈં. સાધારણ રીતે અલ કાર, શાસ્ત્રના
