________________ 13. ઉત્કર્ષને જોઈને આનદ ન અનુભવે ? આ અરસામાં રાજકુમારના લગ્ન સણાદરવાળા " બાંઈસાહેબ સાથે થયા. આ વખતે કુમારશ્રીની ઉંમર 18 વર્ષની હતી. આ સમયમાં દરીયાપાર જવું એ અભડાઈ જવા જેવું હતું, મહારાજા સાહેબે દઢતાથી રાજકુમારી જુવાનસિંહજીને ઉચ્ચ અભ્યાસ ઈગ્લાન્ડ મોકલ્યા, રાજ કુમાર ઘણી ખંતથી કેમ્બ્રીજમાં અભ્યાસ કરવા લાગ્યા. તેમને વિજ્ઞાનના ચ કલા (ફટાગ્રાફી નો ખૂબ શોખ હતો. બે વર્ષમાં તે કોલેજના અધ્યાપક વર્ગને પ્રેમ છતી સ્વદે પાછા ફર્યા. રાજકુમારનું સ્વાગત રાજ્ય કુટુએ તથા જનતાએ સારી રીતે કર્યું. તે વખતે રાજકુમ મહેતા શેરીમાં આવેલ જુવાનસિહજી દરબારગઢ ગામે પ્રસિદ્ધ થયેલ ડેલામાં રહેતા હતો. ગ્લાન્ડથી આવ્યા બાદ તેઓએ પોતાના મકાનમાં એક રૂમને વર્કશેષ તરીકે સ્થાપ્યા. તેમાં તેઓ ફેટે ગ્રાફી, કારપેન્ટરી, ગીડીંગ, એનેમેલિંગ વિગેરે કાર્ય કરતા હતા. તે સમયે ફટાની કૅટે તૈયાર ન આવવાથી પે તે ઘેર બનાવતા હતા. તેઓએ નવરાત્રિ સમયે મહેતા શેરીના ચે કમાં વિજળી ચાલુ કરી જનતાને આશ્ચય ગરકાવ કરી હતી. વિદ્યાપ્રેમી ખૂબ જ હતા. પ્રતિદિન નવું નવું જાણવાની ધગશ રાખતા હતા. તે જ વખતમાં સ્થપાયેલ શામળદાસ કોલેજમાં જઈ વિદ્યાર્થીઓને પોતાના જ્ઞાનને લાભ આપતા હતા. કોલેજની વિવિધ પ્રવૃત્તિઓમાં ભાગ લઈ તે સમયના પ્રોફેસર ઉનાવાળા વિગેરેના પ્રિય મિત્ર થઇ ગયા હતા. રાજકુટુંબમાં પણ તેમની નિડરતા અને પટ વકતૃત્વની સારી એવી છા 5 હતી. મહારાજા સાહેબ પણ પોતાના લઘુબંધુની સુંદર પ્રવૃત્તિઓ જોઈને ખૂબ જ ખુશ થયા હતા. આ પ્રમાણે તેમણે 1882 થી 1884 સુધીના બે વર્ષના ટૂંકા સમયમાં અત્યંત પ્રસિદ્ધિ પ્રાપ્ત કરી લીધી હતી. પરંતુ વિધાતાની અગમ્ય લીલાને કોણ સમજી શક્યું છે ? રાજકુમારની ઉજવળ કીર્તિને જોઈને વિધાતાને પણ ઈર્ષ્યા ન આવી હોય તેથી રાજ કુમારને ટૂંકી બિમારી માં 1884 માં સંવત 1940 આસો સુદ ત્રીજના રોજ 22 વર્ષની ટૂંકી ઉંમર માં નશ્વર પંચમહાભૌતિક પદાર્થોના તે તે પદાર્થ માં લય કરાવી યશ: કાયને છોડી પોતાના અક્ષય સ્થાને લઈ ગયા. આથી રાજકુટુમ્બમાં તેમજ જનતાએ પારાવાર દુઃખ અનુભવ્યું. મહારાજા સાહેબે નિડર અને સ્પષ્ટ વક્તા લઘુબ ઘુ ગુમ વ્યા, માતા શ્રી હિરજીબાના આશાદીપક બુઝાયો, શ્રી બ.ઈસાહેબબાએ પોતાનું સર્વસ્વ ગુમ હું અને નગરે એક મહાન પુરૂષ ગુમાવ્યો. આ કારમાં પ્રસંગથી માતુશ્રીનું હૃદય ખૂબ જ ધવાયું અને તેઓ શ્રીએ રાજકુ માગ્ના પુણ્ય સ્મરણાર્થે જુવાનસિં હજી સંસ્કૃત પાશાળા અને જુવાનસિંહજી મદિર બંધાવ્યું. મહારાજા સારું ને જુવાનસિંહજી દવાખાનું બંધાવ્યું અને ઉપરના બંને સ્થળાના નિભાવ માટે રાજય ખર્ચ આપશે તેમ ઉદાર દિલે જાહેર કર્યું. ૧૮૯૦માં માતુશ્રી સ્વર્ગે સિધાવ્યા. સ્વ. જુવાનસિ હ૧૭ સાહેબના ઠકરાણી બાઈબાહેબબાએ આ વન રાજ્યકુટુમ્બના ગૌરવને દીપ.વનાર અનેક શુભ કાર્યો કરી 1935 માં વિનાશી શરીરનો ત્યાગ કરી પતિલોક તરફ પ્રયાણ કર્યું. - - પ્રકાશક શ્રી સત્યનારાયણ. પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ : હાઇકોર્ટ રોડ. : ભાવનગર
