________________
૬. સપ્તમી આલુ સમાસ 8. નિંા અર્થમાં.. સમાસ અર્થ
સમાસ મેરેશૂઃ + | ઘરમાંશૂર દેવ્યર્ડ: હેનર્દી ક | ઘરમાં વાચાળ. पात्रेकुशलःનોખું : + | વાતો કરવામાશૂરો. ગોવિનયી
અર્થ ઘરમાં ઠગ.
ખાવામાં કુશળ. . | વાતોમાં જીતનારો
b. અલ સમાસો - 1 વિઝિઃ | ઝિઃ | વિશેષસંજ્ઞામાં મોર, પૃષ્ઠ | I પૂર્વપદમાં મૂઈગ્ન અને મસ્ત સિવાયના શરીરના અંગવાચી શબ્દ હોય અને ઉત્તરપદમાં મ સિવાયના શબ્દ હોય ત્યારે આ સમાસ થાય.
દા.ત. ડેતિઃ | કરસનોમા | પરતુ મૂર્ધશિવ, મુકામ વગેરેમાં વિભક્તિનો લોપ થાય છે. IT પૂર્વપદ સપ્તમ્ય ન હોય અને ઉત્તરપદ કુદન હોય તથા બંને શબ્દ મળીને વિશેષ સંજ્ઞાવાચક શબ્દ બનતો હોય તો આ સમાસ થાય ા.ત. રુદ( કમલ). •તજ્વર (હાથી. આ શબ્દ સંજ્ઞા વાચક છે) • ન ચાડીયો) • ફેવર: આકાશમાં ફરનાર પંખી, વિદ્યાધર વગેરે) ખત્વેશ: ( માછલી) પરતુ રુંવરઃ વગેરેમાં સમાસ ન થાય. કેમ કે આ સંજ્ઞાવાચક શબ્દ નથી. v પૂર્વપદ કાલવાચક શબ્દ હોય અને ઉત્તરપદમાં ત૨, તમે, તન કે શત શબ્દ હોય તો વિકલ્પ આ સમાસ થાય છે. દા.ત. પૂર્વીષ્ણાત / પૂર્વાણતિઃ | v પ્રવૃટ, શર, વાત, હિન્ શબ્દ + = (= ઉત્પન્ન થનાર ) આવે તો અવશ્ય અલુફ સમાસ થાય. પરન્તુ સંજ્ઞા વાચકન જોઈએ. ઘ.ત. પ્રવૃષિનઃ • શનિઃ | • વિવિગઃ | • વાતેક | VM વર્ષ, ક્ષય, શર, વર + ન = ઉત્પન થનાર) = વિધે અલુક સમાસ થાય. ઘ.ત. વન / વર્ષનઃ | Vા વ્યંજનાતકે મ કારાંત શબ્દ + અય, વાસ, વાસિત, વન્ય (કાલવાચી ન હોય તો) = વિધે અલુક સમાસ
દા.ત. • વેશ / ઉશયઃ | • ગામે વાસ: / ગ્રામવાસ: |
106
