________________
ઘણાં લોકો એમ વિચારતાં હશે કે ધર્મ તો મોટી ઉંમર થશે એટલે કે માથે જ ઓઢીને સ્કુલમાં વગર વેતનથી વિદ્યાર્થીનીઓને ત્યારે કરશું અત્યારે ખાઓ પીઓને મોજ કરો. પણ આયુષ્યનો સંસ્કારિત કરી રહ્યાં છે. સાદગી ભર્યું જીવન જે પોતાનું તથા કોઈ ભરોસો છે નહીં તે આસપાસ બધે દેખાય છે. અને ખુશીની બીજાનું પણ કલ્યાણ કરી શકાય તેવું સાક્ષાત આ સમયે પણ જોવા વાત તો એ છે અત્યારે નાના યુવક તથા યુવતીઓ જે ઉચ્ચ શિક્ષણ મળે છે તે ઘણું સુખદાયક અનુભવી શકાય તેમ છે. જો એક વાર પામેલા એવા લોકો પણ ઉપર બતાવેલા વ્રતોનું ઉપર કહ્યું તેનાથી મળેલો મનુષ્યભવ ફરીને ક્યારે મળશે તે કાંઈ ખબર નથી અને પણ સૂક્ષ્મ રીતે પાલન કરી રહ્યાં છે. આચાર્યશ્રી વિદ્યાસાગરના આવો ધર્મ પણ ફરીને ક્યારે મળશે? માટે આનો સદુપયોગ કરી શિષ્યો ૪૦ થી ૫૦ એવાં છે જેણે ઉંચી ડીગ્રી લઈ મુનિ પંથને લેવો એ જ સમજદારી ભર્યું પગલુ કહેવાશે. થોડા સુખ માટે એવું અંગીકાર કર્યું છે અને બીજા એવા લગભગ ૧૫૦ થી ૨૦૦ પાપ ન કરવું કે તેનું ફળ હજારો વર્ષ સુધી ભોગવવું પડે અને
ઓ આ વ્રતો જીવનભરના લઈને પાલન કરે છે એટલે જ કહ્યું છે હસતાં કર્મ બાંધેલા ને ભોગવતાં આંસુ પણ તેમજ ઉચ્ચ શિક્ષણ પ્રાપ્ત ૩૦૦ જેટલી બહ્મચારી બહેનો આ વાતો ઓછા ન પડે તો જલદીથી ચેતી જઈએ. નું જે શાસ્ત્રમાં “પ્રતિમા''નું નામ છે તેનું પાલન કરે છે. તેમાંથી ઘણી ૨૫-૩૫ વર્ષની બહેનો જીવનભર માટે વસ્ત્રનું પરિમાણ ૯, વિરલ એપાર્ટમેન્ટ, પમે માળે, ગારોડિયા નગર, અને તે પણ સફેદ સાડી-બ્લાઉઝ પહેરી પોતાના વાળને પણ ઢાંકી ઘાટકોપર, મુંબઈ - ૪૦૦૦૭૭. ફોન : ૯૮૯૨૪૪૧૮૭૨
ધ્યાનના પ્રકાર
સુબોધીબેન સતીશ મસાલીઆ (ગતાંકથી ચાલુ...)
સ્થાનક આ જીવે, અનંત વાર સ્પર્શીને મુક્યા છે. એટલે કે આ આર્તધ્યાન તથા રૌદ્રધ્યાનનું સ્વરૂપ જાણ્યા પછી એ જાણીએ ત્રણેય લોકમાં કોઈ જગ્યા એવી નથી કે જ્યાં હું જન્મ નથી લીધો. કે ધર્મધ્યાન એટલે શું?
જીવ હવે તો વિરામ પામ... આવા પ્રકારનું શુભ ચિંતવન આત્મામાંથી આત્મા એ અકારણ પારિણામિક દ્રવ્ય છે. એટલે કે જેનું કોઈ ઉદ્ભવવું તે પણ ધર્મધ્યાનનો પહેલો પાયો છે. કારણ પણ નહી હોય, કાંઈ લેવાદેવા પણ નહી હોય એવા કેટલાય સામાન્યથી જીવ ધર્મધ્યાનમાં પ્રવેશ પામ્યો છે તે ક્યારે ખબર વિચારોમાં જીવ પરિણમન કર્યાજ કરશે. ફક્ત એક ૨૪ કલાક પડે? ધર્મધ્યાનના આલંબન પણ જાણો. વીતરાગ ભગવાનની બરાબર આત્મ નિરિક્ષણ કરશોને તો પણ તમને બરાબર સમજાઈ આજ્ઞા અંગિકાર કરવાની અંદરથી રૂચિ ઉપડે, સૂત્ર શ્રવણ કરવા, જશે કે જીવ એવા કેટલાય વિચારોમાં, વસ્તુમાં, વ્યક્તિમાં, ભૂતમાં, મનન કરવા, ભાવથી પઠન કરવાની રૂચી જાગે, તીર્થકર ભગવાનનો ભવિષ્યમાં પરિણમન કરે છે જેની સાથે કાંઈ લેવા-દેવા નથી. ઉપદેશ સાંભળવાની રૂચિ જાગે, શ્રુત સહિત ચારિત્ર ધર્મ અંગિકાર જેનું કોઈ કારણ પણ નથી. તો આત્મા માં સ્થિરતા કરવી, મન કરવાની અંદરથી રૂચી પામે, આ બધા ધર્મધ્યાનના લક્ષણ છે. અને આત્માની જોડ કરી (મનને મક્કમ કરી), જ્ઞાનસ્વભાવી વિનય સહિત જ્ઞાન ગુરૂ કે પુરૂષ પાસે સુત્રતત્વનું વાંચન આત્મામાં શ્રધ્ધા કરી, આત્મામાં એકાગ્રતા કરવી તે ધર્મધ્યાન છે. લેવું, શ્રવણ કરવું, કોઈ શંકા થાય તો ગુરૂ આદિને પુછીને તેનું પોતાના આત્માના આશ્રયથી જે વીતરાગી ધ્યાન પ્રગટ થાય છે તે સમાધાન કરવું, વીતરાગ ભગવાને જે ભાવ જેવા પ્રણિત કર્યા છે, ધર્મધ્યાન છે. ધર્મધ્યાનનું ફળ દેવગતિ અથવા મનુષ્યગતિ (પ્રાયઃ તેવા ભાવ લઈને કર્મની નિર્જરા માટે સભામાં તે ભાવ તેવા પ્રણીત કરીને) છે. શુભ ચિંતવનથી પુણ્ય કર્મનો આશ્રવ થાય છે. જો શુભ કરવા આ બધા ધર્મધ્યાનના આલંબન છે. ચિંતવન આત્મામાંથી ઉદ્ભવે તો તેનો સમાવેશ ધર્મધ્યાનના પહેલા ધર્મધ્યાન સવિકલ્પ છે કે નિર્વિકલ્પ? પરમાત્મધ્યાન કરવાનું પાયામાં થાય છે.
કીધું છે તે કેવી રીતે જાણો. વ્યવહાર ધર્મધ્યાન સવિકલ્પ છે. બે-ચાર ઉદાહરણ સાથે શુભચિંતવન સમજો. શુભચિંતવન પછીથી તે વિકલ્પ પણ છૂટીને નિજસ્વરૂપમાં ઉપયોગ જામે તે જેવું કે..... સર્વજ્ઞ ભગવંતે ધર્મતત્ત્વ વિષે જે કાંઈ કહ્યું છે તે વાસ્તવિક ધર્મધ્યાન કહેવાય અને તે નિર્વિકલ્પ ધ્યાન છે. ધ્યાનના સત્યજ છે અને તેમાં કોઈ શંકા નથી... રાગ, દ્વેષ, કામ, ક્રોધ, ચાર પ્રકાર છે. (૧) પીંડસ્થ (૨) પદસ્થ (૩) રૂપસ્થ (૪) અપેક્ષા, અહમ આ બધા આત્માના દુશ્મનો છે, જે આત્માનેજ રૂપાતીત...પીંડસ્થ એટલે પીંડમાં રહેલ, દેહમાં રહેલ આત્મામાં દુઃખ ઉત્પન્ન કરનાર છે...હું જે જે દુઃખ સહન કરું , તે બધા સ્થિર થવું, પદ એટલે શબ્દ-વાચા-વાણી દ્વારા શુધ્ધઆત્મામાં સ્થિર મારાજ કર્મનો ઉદયકાળ છે. એને માટે હું બીજા કોઈને દોષ દઈ થયું તે પદ0, રૂપસ્થ એટલે સશરિરિ અરિહંત પરમાત્મામાં શકું નહી.... સમ્યક વગરની કરેલી કરણીથી આ ત્રણેય લોક સર્વ મનને સ્થિર કરવું. રૂપાતીત એટલે અક્ષરિરિ સિધ્ધ પરમાત્મામાં
પ્રબુદ્ધજીવન
સપ્ટેમ્બર- ૨૦૧૮
