________________
પડે તે તમે જોયું હશે? સહન થાય કે ન થાય. ડંખ માર્યાજ કરે એ (૫) હે દેવાધિદેવ ભલે આ રોગ થકીપણ મને આત્માની બધાથી બચવા માટે જાય કયાં? તમારા, મારા કે આપણા કોઈને પ્રતીતિ થાઓ, આત્મ સ્વરૂપ પ્રગટાવવાની તાલાવેલી જાગો, માટે પણ આવી પળ આવી શકે છે. અરે... અનંતીવાર આવા આત્મા અને દેહનું મને ભેદજ્ઞાન થાઓ. દુ:ખો પરાધીન પણે ભોગવીને આવ્યા છીએ અને જેમ લુહાર (૬) જીવોના રોગ બે પ્રકારના છે. દ્રવ્યરોગ અને ભાવરોગ. લોઢાને ટીપે એમ આ જીવ અનંતીવાર ટીપાયો ઈ. ચારેગતિમાં એટલે કે શરીરના રોગ અને આત્માના રોગ. તેમાંથી ક્રોધ-માનભ્રમણ કરતાં આ જીવે એટલા આંસુ પાડ્યા છે કે એ એકઠા માયાલોભ એ જીવોના ભાવરોગ છે. આ રોગ હજારો જન્મ સુધી કરવામાં આવે તો આખો સમુદ્ર ભરાઈ જાય. આ કોઈ અતિશયોક્તિ જીવનો કેડો છોડતા નથી. આ દ્રવ્ય રોગ તો આ એક જ ભવના નથી. ભગવાને કહ્યું છે કે, ૮૪ લાખ યોનિમાંથી કોઈ યોનિ બાકી છે પણ હે પ્રભો આ ભાવરોગમાંથી મારી મુક્તિ થાઓ. નથી કે ત્યાં તેં જન્મ ન લીધો હોય કે એક તસુભાર પણ ક્ષેત્ર-ભૂમિ (૭) આજ સુધી હું એમ માનતો હતો કે આ રોગ જ બાકી નથી કે તું ત્યાં જન્મ્યો ન હોય.
આર્તધ્યાનનું કારણ છે, પણ આજે ખબર પડી કે આ રોગ નહિ આ બધાનો સાર એ છે કે, “કર્મજન્ય દુઃખદ પરિસ્થિતિ નો પણ રોગને દૂર કરવાની, રોગમુક્તિની તીવ્ર અભિલાષા જ આર્તધ્યાન સમજપૂર્વક સહજભાવે સ્વીકાર કરવો.' ભૂતકાળમાં બાંધેલા કર્મ છે.... માટે હે પ્રભો સહજતાથી આ રોગને સહન કરવાની મને વહેલા કે મોડા તો ભોગવવાના તો છે જ. મળેલા મનુષ્ય જન્મનો શક્તિ આપ. સદુપયોગ કરીને જૂના કર્મ નહી ખપાવે ને જલસા કરીને ઓર (૮) મહર્ષિ સનતુ ચક્રવર્તિએ સાત સાત મહારોગોને સાતસો વધારે કર્મોના ઢગલા કરીશ તો તો છૂટવાની તો કોઈ વાતજ વર્ષ સુધી એકધારા સહન કર્યા, તેને દૂર કરવાની પોતાની પાસે નથી... પરંતુ વધારે ને વધારે લેવાતો જઈશ... Now choice is શક્તિ હોવા છતાં, જો તેણે રોગ દૂર કરવાનો વિચાર શુદ્ધાં પણ yours. ભગવાનની જેમ સમતાભાવે સહન કરી મોક્ષાનંદ મેળવવો ન કર્યો હોય તો એમનું દેહ અને આત્મા વચ્ચેનું ભેદજ્ઞાન કેટલું? છે કે દુ:ખના ગુણાકાર કરી સંસાર સાગરમાં ડૂબવું છે? ચાર હે પ્રભુ હું આંશિક તો આવા ભેદજ્ઞાનને પામું... પ્રકારના ધ્યાનને સમજ્યા પછી એ નિર્ણય આપણે કરવાનો છે. (૯) સમતાભાવે પ્રતિકૂળતાને સહ્યા વિના કર્મ ખપશે નહિ.
હવે આપણે એ જોઈએ કે, મહારોગ આવ્યે આર્તધ્યાનથી કેમ કે ભવિષ્યમાં આનાથી કઈ ગુણા દુઃખો સહન કરવાનો વારો બચવું.
આવશે. માટે હે જીવ! દૃષ્ટાબની આવેલા કર્મને વેદી લે. આવેલા રોગનો પ્રતિકાર કરવોએ કર્મબંધનું કારણ છે અને (૧૦) અનેક મહાપુરૂષોએ તો કર્મનાશ માટે સામેથી દુ:ખને એ રોગને સહજતાથી સ્વીકારી લેવો એ કર્મ નિર્જરાનું કારણ છે. આમંત્રણ આપી બોલાવ્યું છે. મારું એવું તો સત્વ નથી. પણ આવેલા રોગના દૃષ્ટા બની સમતામાં સ્થિર થવા પ્રયત્ન કરવો. સહજપણે આવી પડેલી પરિસ્થિતિનો સ્વીકાર કરી તેનો ભોક્તા નીચે પ્રમાણે ચતવન કરવું.
નહી પણ દષ્ટા બની રહું, અનિત્ય ભાવનામાં સ્થિર રહી કર્મો ની (૧) આ શરીર તો રોગનું જ ઘર છે. રૂપ, લાવણ્ય, કાંતિ નિર્જરા કરી મુક્તિ મેળવી શકે એવી હે પ્રભો મને શક્તિ આપ, શરીર અને ધન આ બધું જ સંસારમાં ચંચળ છે. જે નિત્ય નથી મને એવું સત્વ આપ... રહેવાનું અનિત્ય જ છે તેની અનિત્યતાને હું સ્વીકારું છું.
(૧૧) હે જીવ! શરીરમાં કરોડ રૂંવાટા છે. પ્રત્યેક રૂંવાટે (૨) આ રોગ પણ જે ઉત્પન્ન થયો છે તે અનિત્ય જ છે. પોણાબે રોગ થવાની સંભાવના છે. મારો એટલો પુણ્યોદય છે કે કાયમ માટે આ દુનિયામાં કાંઈજ રહેતું નથી. કોઈ જનમમાં મેં મને હજી એટલા બધા રોગ ઉત્પન્ન થયા નથી તો મારે શા માટે જીવદયા નથી પાળી, તો મારા જીવને સંકલેશ ઉપજાવે તેવા રોગો મુંઝાવું જોઈએ. આવવાના છે તેને હું સહર્ષ સ્વીકારું છું.
(૧૨) રોગ કાઢવો કે રાખવો તે મારા હાથની વાત નથી. (૩) આ રોગો મને કેમ આવ્યા? આ મને ન જ જોઈએ, ન તેનો પોપાદયની તીવ્રતા. મંદતા ઉપર આધારીત છે. પણ એનો જ જોઈએ... એવી અતિશય અંદરની તીવ્ર અભિલાષાને વશ સ્વીકાર કરવો કે ન કરવો તે મારા હાથની વાત છે. મારા મનથી નહી થાઉં કેમકે તે આર્તધ્યાન મને દુર્ગતિના દુઃખોમાં પટકી આ રોગનો સ્વીકાર કરી હું મારા કર્મો અહીંજ ભોગવવા માંગુ છું. દેશે... જો આટલા રોગના દુઃખો સહન નથી થતાં તો દુર્ગતિના તેનો અસ્વીકાર કરી, આર્ત ધ્યાનમાં ડૂબી મારે તીર્થ યગતિનો બંધ દુઃખો કેવી રીતે સહન થશે?
નથી કરવો. (૪) શરીર ઢીલું પડે છે પણ આશાઓ ઢીલી પડતી નથી. (૧૩) આ રોગો ફક્ત મારા શરીરને પીડા કરી શકે છે, મને રૂપનાશ પામે છે પણ પાપ બુદ્ધિ નાશ પામતી નથી. શરીરમાં કે મારા આત્મસ્વરૂપને જરાપણ પીડા કરવાને સમર્થ નથી એમ વૃધ્ધાવસ્થા પ્રગટે છે. પણ જ્ઞાન પ્રગટતું નથી. શરીર ધારીઓની વિચારી હે જીવ! તું સ્વસ્થ થા. આ અવદશાને ધિક્કાર છે.
(૧૪) આ રોગ કેમ આવ્યો? ક્યારે જશે? હું નહી હોઉં તો
પ્રવ્રુદ્ધ જીવન
સપ્ટેમ્બર- ૨૦૧૮
