________________
આ ગ્રંથમાં પૂજ્યશ્રીએ કરી લીધું છે.
જિનભદ્ર જિનભટ્ટસૂરીશ્વરજી મહારાજના જ્ઞાનપ્રભાવે આ ગ્રંથની ૭૦૦ કારિકામાં જે વાતો કરી છે, તેના આધારે અનેકાંતવાદને વરેલા અને એકાંતવાદને વસેલા આચાર્યશ્રી ૭૦૦ પંથો, વાદો, મતો, માન્યતાઓનું નિરસન થઈ જાય તેમ હરિભદ્રસૂરિજી મહારાજ પ્રથમ સ્તબકમાં નાસ્તિકવાદનું ખંડન કરે
છે. પંચ ભૂતમાં ચૈતન્યનો સ્વીકાર કરનારા આ ભૂતચેતન્યવાદનું પૂજ્યાચાર્ય હરિભદ્ર સૂરીશ્વરજી મહારાજાએ દરેક મતોનું ખંડન ખંડ-ખંડ ખંડન કરે છે અને એને સાથે-સાથે સમજાવે છે કે આ કર્યું છે, પણ કોઈને તોડી પાડ્યા કે ઉતારી પાડ્યા નથી. તે તે વાત કોઈ પણ રીતે મગજમાં ઉતરે તેમ નથી...બુદ્ધિનો સહારો મતોની અશુદ્ધતા-અપૂર્ણતાનું દર્શન માત્ર કરાવ્યું છે. લેવામાં આવે તો તમે (ભૂતચેતન્યવાદીઓ) હારી જ...અનેક
તે તે ધર્મ દર્શનોની માન્યતામાં ક્યાં ક્યાં, શું શું ખામી છે, પ્રમાણોથી નહીં, અપિતુ બધા જ પ્રમાણોથી આત્મા સિદ્ધ થાય જ તે ખૂબ જ સારી રીતે દેખાડ્યું છે.
છે. એનો સ્વીકાર કર્યે જ છૂટકો. માત્ર પ્રમાણોથી નહિ, આપણા બુદ્ધિગમ્ય આ પદાર્થો બુદ્ધિથી બંધબેસતા નથી, તેનું દિગ્દર્શન જીવનના સીધા-સાદા વ્યવહારોથી પણ આત્માનો સ્વીકાર કરવો માત્ર કરાવ્યું છે. એમના વચનો મુક્તિવાળા નથી, તે જ દર્શાવ્યું પડે તેમ છે.
ત્યારબાદ આત્મા વિષયક અનેક મત-મતાંતરોનું પણ. તેમના વચનો યુક્તિવાળા નથી, માટે જ મુક્તિવાળા પણ પૂજ્યની ખંડ-ખંડ ખંડન કરે છે. આત્મા અને કર્મનો બંધ અને નથી. અને જે વચનો મુક્તિના હેતુભૂત બને નહીં, તે વચનો સંબંધ પણ માનવો પડે તેમ છે. આત્માના હિત માટે નથી. એટલે જે વચનો ન થતા હોય, એ અત્યારે વર્તમાનકાળે પર્યુષણમાં ગણધરવાદના પ્રવચનમાં વચનો ગ્રાહ્ય નથી-માન્ય નથી-સન્માન્ય નથી.
આત્મસિદ્ધિના ઘણાં દૃષ્ટાંતો સાંભળીએ છીએ. જાતિસ્મરણ, એટલે જ પૂજ્યપાદ આચાર્ય હરિભદ્રસૂરિજી મહારાજ પ્રથમ જન્માંતરીય સહજ સંસ્કાર આદિ અનેક દાખલાઓથી થતી સ્તબકની ૧૧૦મી કારિકામાં લખે છે કે વસ્તુ સ્થિતિની વિરુદ્ધ આત્મસિદ્ધિ તથા દેહ અને આત્માની ભિન્નતા, ઇન્દ્રિયો અને જતા પદાર્થો જ્ઞાનની વૃદ્ધિ કરનારા થતા નથી.
આત્માની જુદાઈ આદિ અનેક પદાર્થોના મૂળ તપાસીએ તો - જિનદર્શનથી બાહ્ય સિદ્ધાંતો વસ્તુસ્થિતિની વિરુદ્ધમાં જાય છે “શાસ્ત્રવાર્તાસમુચ્ચય' સુધી જવું જ પડે. માટે જ્ઞાનની વૃદ્ધિ નહીં, પણ અજ્ઞાનની વૃદ્ધિ થાય છે અને જ્ઞાનની બૌદ્ધોની બદચલન ચાલના ભૂચાલમાં ફસાઈને અકાલે હાનિ થાય છે.
કાલકવલિત થયેલા પોતાના શિષ્યો હંસ અને પરમહંસની યાદમાં આત્માના મૂળભૂત અને મુખ્ય લક્ષણ જ્ઞાનની હાનિ કરનારા ૧૪૪૪ ગ્રંથોની રચના દ્વારા મુનિહંસ અને જ્ઞાનહંસ બનેલા તત્ત્વો કેવી રીતે ઉપાદેય બની શકે?
પૂજ્યાચાર્ય હરિભદ્રસૂરિજી મહારાજાએ ૧૪ પૂર્વ નહિ પણ ૧ પૂર્વના અગ્યારે અગ્યાર સ્તબકોમાં પૂજ્યશ્રીએ અજ્ઞાનની વૃદ્ધિ કેટલાક અંશો જે બચેલા હતા, તેને સંકલિત કરવાનું ખૂબ કરનારા આ સિદ્ધાંતોને છોડવાની વાત કરી છે.
સરાહનીય કાર્ય કર્યું છે. અને એમણે જે આ રાહ પકડ્યો, તેથી જુદી-જુદી માન્યતાઓ અલગ-અલગ રીતે અજ્ઞાનની વૃદ્ધિ જૈનશાસન આજે ઘણા બધા પદાર્થોથી સમૃદ્ધ છે. કરનારા છે. અજ્ઞાનની વૃદ્ધિ કરવામાં આ બધાં જ દર્શનો અજબનું જો પૂજ્ય હરિભદ્રસૂરિજી મહારાજાએ આ પ્રશંસનીય કાર્ય ન કૌશલ્ય ધરાવે છે.
કર્યું હોત તો આજે આપણે ઘણા બધા પદાર્થોથી અવગત થયા ન તેની સામે અજ્ઞાનની વૃદ્ધિ કરનારા આ દર્શનોમાં ક્યાં ક્યાં, હોત. કારણ કે તે બધા જ પદાર્થો વિલુપ્ત થઈ ચૂક્યા હોત. કઈ કઈ ક્ષતિ છે, તેનું દિગ્દર્શન કરાવવામાં પૂજ્યપાદશ્રી પાસે માટે આપણે પૂજ્યશ્રીના શબ્દો જ એક શબ્દના ફેરફાર સાથે ગજબની ક્ષમતા છે. ખૂબ સમતા અને સ્વસ્થતાથી તેમની ભૂલોને કહેવા જ પડે. કબૂલ કરાવી જાણે છે.
हा अणाहा रुहं हुंता, जइ न हुन्तो हरिभद्दो। તેમનું અજ્ઞાન છતું કરે છે,
જો હરિભદ્ર સૂરિ ન મળ્યા હોત, તો અનાથ એવા અમે શું અને જ્ઞાનની અછત કેટલી બધી છે તેમનામાં, તે પણ કરત? જણાવે છે.
પૂજ્ય હરિભદ્ર સૂરિજી મહારાજાએ આ શબ્દો જિનાગમો વાંચ્યા સ્યાદ્વાદનો અંશ ન હોય તેવી એક પણ માન્યતાને માન્યતા પછી પોતાના આનંદને અને પ્રભુ પ્રત્યેના આભારને અભિવ્યક્ત ન આપી શકાય, તેની પર સત્યત્વની મહોર છાપ ન લગાડી શકાય, કરવા માટે વાપર્યા હતા. એ જ વાતને પૂજ્યશ્રી સમજાવી રહ્યા છે.
તેઓશ્રીમદથી જન્મ પામેલા આ શબ્દો હતાયાકિની મહત્તરાના પુણ્ય પ્રભાવે અને ગુરુદેવ આચાર્યશ્રી ફ્રા મળTહા હૂં છુંતા, ગદ્દન દુઃો નિણામો
(૧૦૦)
[‘ગદષ્ટિએ સંય-ભાવન’ વિશેષાંક - પ્રબુદ્ધ જીવન
એપ્રિલ - ૨૦૧૮
