Pathik 1991 Vol 31 Ank 01 02

Author(s): K K Shastri and Other
Publisher: Mansingji Barad Smarak Trust

Page 3

૨
સાભાર – સ્વીકાર
૧. ઇતિહાસમધુ-લેખક અને પ્રકાશા પ્રા. ડૉ. મુગટલાલ બાવીસી, ૪/૪ શ્રી સાંઈ એપાટ મેન્ટ્સ, હવાડિયા ચકલા પાછળ, સુરત-૩૯૫૦૦૩; kl, ૧૬ પેજી રૃ. ૧-૧૪૬; ૧૯૯૧; મૂલ્ય ૨. ૩૦/
ઈતિહાસનાં અયન અને અધ્યાપનના કાય માં વર્ષોથી સતત ચિત્ત ચેઢાઢીતે અનેક વિષય ઉપર અવારનવાર ઇતિહાસ પરિષદેશનાં અધિવેશને અને નાનસસ્ત્રોમાં તથા સ્વતંત્ર રીતે પણ સામયિામાં નિખા રજૂ કરતા હૈં।. બાવીસીનેા પસંદ કરેલા ૧૫ નિબધાનેા •ઇતિહાસમધુ' એ શી કથી આ સંગ્રહ પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવ્યા છે. પ્રથમના એ નિબંધ ભારતવર્ષના એ નામાંકિત ઈતિહાસ-ન્સ કે સ્વ, શામજી કૃષ્ણ વર્મા અને કનૈયાલાલ મા. મુનશીના ચરિતથી વિભૂષિત છે. તે સ્વાતંત્ર્યસેનાની અને શ્રી મુનશી તે। રાજ્યચાસનના એક મહત્ત્વના સૂત્રધાર બની ચૂકયા હતા, સાહિત્યકાર તરીકે તે। એ ગુજરાતના મૂર્ધન્ય સારસ્વતોમાંના એક છે, કલકત્તાના સ’ક્ષિપ્ત ઈતિહાસ'એ કલકત્તાની વિશિષ્ટતા બતાવતા નિબધ છે, તેા પોતાના વતન * લીંબડી રાજયની કૃષિનીતિ' તથા ‘વાંકાનેર રાજ્યની હરિજન ઉપકારની નીતિ' સૌરાષ્ટ્રને લગતા નિબધ છે, સુરતમાંના લાંબા ગાળાના નિવાસને કારણે ‘સુરતમાં ખિલ](ચળવળ અને પૂર્વ'ના સ્વાતંત્ર્યચળવળ અને રાજપીપળા એ નજીઢના નગરને પણ અભ્યાસના વિષય બનાવ્યા છે. ગુજરાતમાં હિન્દી રાટ્યિ મહાસભાનાં અધિવેશને!' ' હરિપુરા મહાસભાને લગતાં રાષ્ટ્રભક્તિનાં ગીતો' સ્વરાજ્ય માટેની લડતની ભુલાઈ ગયેલી વાતાને વાચા આપી રહ્યાં છે. · સૌરાક્ર્માં દેશી રાજ્યેતુ વહીવટીતંત્ર ’ એ તેા તદ્દન વિસારે પડેલા વિષય જીવતા કર્યાં છે, ’ ‘માધુનિક ગુજરાતમાં ઇતિહાસ-સંશોધનની આછી ઝલક' એ આપણે ત્યાં ઋતિહાસના થતા વિવિધ વિષયના અભ્યાસના પરિચય સુદ્ધભ કરી આપે છે, ખીજા પણ મહત્ત્વના નિબધા સગ્રહાયા છે ઈતિહાસના વિદ્યાથી ઓને આ પદરે નિબંધ માગ દશ બની રહે તેવા છે,
૨. વાત વ્યસ ગ્રામમાં અમરેલી – લેખક અને પ્રકાશક ડૉ. મહેબૂબ દેસાઈ, રૂવાપરી રે૩, સાંઢિયાવાડ નાકા, ભાવનગ-૩૬૪૦૦૧; ા. ૧૬ પે૭ પૃ. ૨૨ + ૧૬૦; ૧૯૯૧; કિં ૨. ૩૫/
.
સૌરાટ્ના ઇતિહાસના અભ્યાસમાં રચ્યાપચ્યા રહેલા, અનેક સામયિકામાં સંશાધનાત્મ* લેખા અને નિભધા આપતા પ્રે. ૐૉ. મહેબૂબ દેસાઈ એમના ક્રિ'મતો લેખાથી પથિક'ના વાચક્રને પરિચિત છે. આ ગ્રંથમાં એમણે ‘અમરેલી' ને જીવંત કરી આપ્યુ છે. દસ નિબધા તથા ત્રણ પરિશિષ્ટ અને સદ - સુચિથી મર્પિત આ ગ્રંથમાં ૧. પૂજ્મકા આપ્યા પછી, ૨ અમરેલીમાં અસહકારની ચળવળ, ૩. મીઠા સત્યાગ્રહમાં અમરેલી, ૪. હિન્દુ છેડાની લતમાં અમરેલી પછી ૫ ગાંધીજી અને અમરેલી વિશે જણ વતાં ગાંધીજીની અમરેલીની ત્રણ ઐતિહાસિક મુલાકાતેને ખ્યાલ સુલભ કરી આપે છે. અમરેલી અને રાજ્ય પ્રજામ`ડળનાં અમરેલીમાં થયેલા પાંચમું-સત્તરમું અને મતિમ એ ત્રણ અધિવેશને ઉપરાંત · અમરેલી પ્રાંત પ્રામડળતુ પ્રથમ અધિવેશન' એમ ચારે અધિવેશનને પ્રસંગ નિરૂપિત ક્રર્યાં છે. છ મા નિબંધ * અમરેલી પ્રાંતમાં રચનાત્મક પ્રવૃત્તિઓ' નીચે ‘હરિજન સેવા’ખાદીકાય ' અને ચર્માલય'ની પ્રતિ વિશે માહિતી સુલભ છે. ૮ મે નિખધ એ રીતે મહત્ત્વને છે કે એમાં અમરેલીના બાવીસ જેટલા મહાનુભાવેની વિવિધક્ષેત્રે અમરેલીને મળેલી સેવાએ વિશક્તાથી સુલભ થઈ છે. ૮ મે નિખ`ધ અમરેલી પ્રાંતના સેનાનીએાની નામાવિલ અને તેમને લડતમાં ક્રાળા અને ૧૦ મા અમરેલી પ્રજાતંત્રના માગે.' એ વિષયે ચગે છે. ત્રણે પરિશિષ્ટ માહિતીથી સભર છે,
અમરેલીની જેમ સૌરાષ્ટ્રનાં ખીજા મહત્ત્વનાં નગરના આવે! પરિચય žા, દેસાઈ આપી શકે એમ છે. વિનતિ કરિયે ૐ ?
૩. નિજાનંદ – લેખક અને પ્રકાશક શ્રી નટવરલાલ શ'કરલાલ ોષી, ૧૬ અબિક્રાકુ જ સાસાયટી, મણિનગર, અમદાવાદ-૩૮૦૦૦૮; ૪, ૧૬ પેજી રૃ. ૭+૪૮; ૧૯૯૦; ક્રૂ'. ૨, ૧૨/