________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
બારડેલી તાલુકામાં અને ભરૂચ જિલ્લા કાં દારૂ-તાડીનાં પીડાં તથા પરદેશી કાપડ પર ચેકીનું કામ કરતાં એમને બેરસદ સત્યાગ્રહમાં જેલમાં સજા થયેથી : - વાડાસિનેર: વીરમતી નટવરલાલ મોદીનું વતન વાશિનેર હતું. ૧૯૪રમાં પતિ તુલસીદાસ
મોદી અડાસ ગોળીબારમાં શહીદ થતાં ૧૯૪૫ માં જાણીતા સમાજવાદી કાર્યકર નટવરલાલ મોદી સાથે એમણે સુધારક વિધવા-લગ્ન કર્યું.
મહેમદાવાદ: જોશી પાવતી બહેન મેહનલાલ મહેમદાવાદનાં વતની હતાં ૧૯૩૦ માં દારૂના પીઠા ઉપર એમની ધરપકડ થયેલી. એમને એક માસની સજા અને રા ૧૫૧ ને દડ થયેલ. ૮૨ વર્ષની ઉંમરે એમને જુસ્સે ગજબનો હતે. ફરીથી એમની અમદાવાદમાં સરઘસમ થી ધરપકડ થઈ અને બે માસની સજા તથા રૂ. ૫૦૧ ને દંડ થયાં હતાં. " દેસાઈ જયાબહેનનું વતન મહેમદાવાદ હતું. ૧૯કર ની લડત વખતે મહેમદાવાદ તાલુકાની રાજકીય પરિષદનું પ્રમુખસ્થાન એમણે સંભાળેલું, એ સમયે એમની ધરપકડ કરવામાં આવી હતી.
શાહ શારદાબહેન ચંદુલાલ પણ મહેમદાવાદનાં વતની હતાં. ૧૯૩૦ની લડતમાં એમણે ભાગ લીધેલ. એ કલકત્તામાં વિકેટિંગ-પ્રચાર પત્રિકા ની કામગીરી બજાવતાં, કલકત્તા જેલમાં એમને છે ભાસની સજા થયેલો.
- આ રીતે ખેડા જિલ્લાનાં નગરો તથા ગામ, જેવાં કે આણંદ કરમસદ પેટલાદ સે જિત્રા . ભાદરણ ઉમરેઠ ડ ગંભીર આખડેલ ઉત્તરસંડા નડિયાદ વસે ધર્મજ લીંબાસી ડભાણ ચિખોદરા બરિયાવી વીરસદ કપડવંજ વાડાસિનોર તથા મહેદાવાદ વગેરેમાંથી મહિલાઓએ આઝાદીની લડતમાં સક્રિય બનીને અદ્ભુત કાર્ય કર્યું હતું. ખૂબ ઉત્સાહ અને હિંમતથી વિદેશી કાપડની દુકાને અને દારૂ-તાડીનાં પીઠ પર પિકેટિંગ કરવાનું જોખમવાળું કાર્ય કર્યું હતું. નાની બાળાઓ તથા મહિલાઓ પ્રભાતફેરી દવજવંદન તથા સભા-સરઘસમાં જતાં. કારાવાસ ભોગવત, દંડ કે લાડીની કે જતીની પરવા ન કરતાં ભૂખ તરસ કે તાપ અથવા ઠંડીની દરકાર પણ ન કરતાં. પોલીસની લાઠીઓ અને અપમાન પણ સહન કરત. .
ખેડા જિલ્લાની મહિલાએ સુરત અને અમદાવાદમાં પણ સેવાતાકી શિબિરમાં સારી સંખ્યામાં જતી. થરડ અને બેલગ મની જેલ માં એમને ખબ ગામ ભોગવેલે, ૧૯૪ર ની હિંદ છોડો' ચળવળમાં પણ ખુબ મોટી સંખ્યામાં મહિલાઓ જેલમાં ગયેલો . અબરમતી જેલ તે ‘જરથી ધ૫ સુધી બહેનોએ ધમધમાવી મૂકેલો......સ્વરાજ્યની લડતથી ગુજર તેની બહેનમાં અપૂર્વ જાગૃતિ આવી હતી.
આમ, દેશના સ્વાતંત્ર્ય-સ ગ્રામમાં પુરુષોની સાથે સાથે મહિલાઓ એ પણ ઓછા પ્રમાણમાં છતાં સક્રિય ભાગ લીધે. એ માટે એમણે બલિદાને આપ્યાં હતાં, એમણે સરકારી પિલો સની લાડીઓને વારંવાર માર ખાધું હતું અને એમણે જેલમાં પણ ખૂબ મુશ્કેલીઓ વેઠી હતી, એમ છતાં એમણે સ્વાતંત્રય મ ટેની લડતમાં પીછેહઠ કરી ન હતી. એ સ્વાતંત્ર સંગ્રામમાં “અબળાને બદલે પ્રબળા પુરવાર થઈ હતી તેથી જ ભારે આતંત્ર્ય સેનાનીઓનું સ્મરણ કરવામાં આવે ત્યારે આ દેશભક્ત સ્ત્રી
ની વિસ્મૃતિ ન થાય એ જોવું જોઈએ. ઠે. ઈતિહાસ વિભાગ, સરદાર પટેલ યુનિવર્સિટી વલભ વિદ્યાનગર-૩૮૮૧૨૦
વિદ્વાન લેખકે પેતા ના આ નિબંધ અનેક સંદર્ભો આપીને યાર કરેલ. સ્થળસંકેચને કારણે - સ દ આપ શકયા નવો એની ક્ષમા ચાઇયે છિયે. પથિક-દીપેસવાંદ-પૂતિ ડિસેમ્બર/૧૯૯૧
-તંત્રી
For Private and Personal Use Only
