________________
૪૩૫
’
એક જાતિના-ચંડાળ જાતિના હોવાથી ભાઈ થયા કે નહિ ? કેટલાએ સમય પછી આજે હું મારા ભાઈને મળે તે હું એમને ગળે વળગ્યું અને ભેટી પડયે. આ વાતનું તાત્પર્ય સંન્યાસી સમજી ગયા. તેમને લાગ્યું કે હું નિરર્થક જાતિનું અભિમાન કરુ છે તે બરાબર નથી.
કુળ અને જાતિનું ઉચ્ચ કે નીચપણું એ તે ઉચ્ચ અને નીચ , ગોત્ર કમને આધીન છે. આપણે જેવું કર્મ બાંધ્યું હોય તેવું તેનું ફળ મળે છે. પોતે જ બાંધેલા નીચ ગોત્ર કમને લીધે જીવ માતંગ, ઢેડ, ભંગી, ચમાર, હરિજન આદિ જાતિ કુળમાં ઉત્પન્ન થાય છે અને ત્યાં એને હલકું કામ કરવું પડે છે. માળી, કળી, તેલી ઘાંચી, બી, મચી વગેરે જાતિ નીચ ગોત્ર કર્મને લીધે મળે છે. અરે જવ તિર્યંચ ગતિમાં જાય છે ત્યાં પણ નીચ જાતિ, નીચ કુળ, અને ઉચ્ચ જાતિ, ઉચ્ચ કુળ તેના કર્માનુસારે તેને મળે છે. સિંહ, હંસ, કબૂતર, કેયલ વગેરે ઉચ્ચ જાતિનાં કહેવાય છે. જ્યારે સૂવર, શિયાળ આદિને જન્મ નીચ ગેત્ર કમને લીધે મળે છે. સૂકવર ભૂંડ વગેરેને નીચ ગોત્ર કર્મને લીધે વિઠા વગેરે ખાવું પડે છે. નીચ ગોત્ર કર્મને લીધે જ જીવને યાચક, દરિદ્ર, ૨ક, કૃપણુ વગેરેને ત્યાં ફેકાવું પડે છે. - જ્યારે સારુ ઉચ્ચ બત્ર કર્મ બાંધ્યું હોય તે લેકમાં પ્રશંસા પામેલું, લોકમાં સન્માનનીય, દાતારકુળ, રાજકુળ, ક્ષત્રિય જાતિ અને ઉચ્ચ કુળની જીવને પ્રાપ્તિ થાય છે.
હરિકેશી મુનિ
શાસ્ત્ર પ્રસિદ્ધ હરિકેશી મુનિરાજ અને શ્રી મેતારજ મુનિ જેવા ઉંચી કક્ષાના મહાત્માઓને પણ પૂર્વ જન્મમાં બાંધેલા નીચ નેત્ર કર્મને લીધે નીચ કુળમાં તથા ચંડાળ જાતિમાં ઉત્પન્ન થવું પડેલું. વાત એમ છે કે મથુરા નગરીના શંખ રાજાએ દીક્ષા લીધી સાધુ બન્યા વિહાર કરતાં હસ્તિનાપુરને રસ્તે કેઈને પૂછયે. સેમદેવ નામના પુરોહિતે તેમને રસ્તો બતાવ્યો. તેમની વચ્ચે થોડી વાતચીત થઈ. શંખ મહારાજાએ સોમદેવને વૈરાગ્યને ઉપદેશ દીધે. પરિણામે સેમદેવ પુરોહિતે તેમની પાસે દીક્ષા લઈ લીધી. પરંતુ તે પુરોહિત રોજે રોજ પિતાની જાતિનું અભિમાન કરતા હતા. વાત વાતમાં બોલતા હતા કે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
