________________
૪૩૪
જાત્ ચંડાલ છે જે બિચારો નીચ નેત્ર કર્મ બાંધીને અહીં આવ્યા છે. તેણે તે ફક્ત જન્મ જ નીચ જાતિ કે કુળમાં લીધું છે. તેને વિષે તો બીજું કંઈ કહેવાનું રહેતું જ નથી. પરંતુ બીજે, જે ઉચ્ચ કુલ જાતિમાં જન્મ લીધા પછી પણ જે કરવા યોગ્ય નથી તેવા કોધાદિ. કષાયનું સેવન કરે છે તો તેને કર્મચંડાલ કહેવામાં આવે છે.
એક વાર એવો પ્રસંગ બન્યો કે કાશી બનારસમાં એક સન્યાસીજી સ્પર્શાસ્પર્શમાં ખૂબ જ વધારે પડતી માન્યતા ધરાવતા હતા. રસ્તામાં પણ જો કોઈ શુદ્રને દુરથી આવતો જુવે, તો તરત જેરથી બૂમ મારતા... અરે એ શુદ્ર ! જા, અહીંથી જતો રહે. તારા દર્શન માત્રથી પણ મારે ફરીથી ગંગામાં સ્નાન કરવું પડશે પરંતુ રસ્ત તો કેઈનું ઘર નથી. એક વખત એક ચંડાલ સામેથી સીધે સીધે આવી રહ્યો હતો. તે છે કે એક બાજુ ઉપર ચાલી રહ્યો હતે. છતાં પણ તેને ચાલતે જોઈને મહાત્માને ભારે ગુસ્સે આવ્યો. તેને બે ચાર શબ્દ ચેપડાવતાંજ રહ્યા. મનથી પણ તેમને શુદ્ર તરફ તિરસ્કાર, દુગરા જ હતી તેથી સારુ-ખોટુ સંભળાવતાજ રહ્યા. લોકો આ બધું સાંભળીને એકઠા થઈ રહ્યા હતા. એટલામાં તે સામેથી જે ચંડાલ શુદ્ર આવી રહ્યો હતો. તે દોડતો આવીને સંન્યાસીને ગળે લાગી ગયો. તેમની છાતી સાથે બાથ ભીડીને જોર જોરથી બૂમ મારવા લાગ્યા. મ રે ભાઈ મળી ગયે, મારો ભાઈ મળી ગયો. તમાશાને તેડું ન હોય તેથી આ તમાશે જોવા માટે રસ્તા ઉપર લેકેની ભીડ જામવા માંડી. લોકોએ જોયું કે સંન્યાસી ગુસાથી લાલચોળ થઈને ગાળ દેતા જતા હતા, અને ચંડાલે એમને જોરથી પકડ્યા હતા અને ગળે લગાવીને બૂમ મારી રહ્યો હતો કે મારા ભાઈ મળી ગયે મારા ભાઈ મળી ગયો છે તેને મને ઘણે આનંદ છે. એક હસતાં હસતાં આનંદથી બૂમ પાડી રહ્યો હતો તે બીજે ગાળો દેતાં દેતાં બૂમે. મારી રહ્યો હતો. અરે ! ભાગ જૂઠે કયાંને! વળી તારે ભાઈ કયાંથી થાઉં! રસ્તે જતા લોકોએ એમને છોડાવ્યા ત્યારે ચંડાળે કહ્યું સાંભળે... હું તે જન્મથી ચંડાળ છું પરંતુ આ તે સંન્યાસી હોવા છતાં પણ અત્યંત ક્રોધ કરે છે, ગાળે. દે છે તેથી તે તો કર્મચંડાળ છે.
ચંડનો અર્થ છે પ્રચંડ–ભયંકર, ક્રોધ ભયંકર, કોધ કરવાથી એ કર્મ ચંડાળને હું એ જાતિમાં જન્મવાથી જન્મ ચંડાળ. તેથી અમે બન્ને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
