________________
૪૪૨
ज्ञात्वा भवपरिवते जातीनां कोटि शतसहस्त्रोषु । . हीनोत्तममध्यत्वं को जातिमदं बुधः कुर्यात् ॥ नैकान् जाति विशेषानिन्द्रिय निर्वृत्ति पुर्वकान् सत्वाः । कर्मवशात् गच्छन्त्यत्र कस्य का शाश्वताजातिः ॥ रुप-बल-श्रुति-मति शील-विभव परिवर्जितां स्तथा दृष्टवा । विपुल कुलोत्पन्नानपि ननु कुलमानः परित्याज्यः ॥
"संसारे परिभ्रमतां सत्वानां स्वकर्मोदयात कदाचित् ब्राह्मण जातिः, कदाचिच्चाण्डाल जातिः, कदाचित् क्षत्रियादि जातयः, न નિત્યે જાતિવિત્તિ”—સંસારમાં પરિભ્રમણ કરતા જીવોને સ્વકર્મને વશ થઈને–પોતેજ બાંધેલા ઉચ્ચ નીચ નેત્ર કર્મને લીધે કદીક બ્રાહ્મણ કદીક ક્ષત્રિય, કદીક ચાંડાલ તે કદીક બીજી ત્રીજી જાતિમાં જન્મ લે પડે છે. કોઈપણ જીવની કેઈ એક શાશ્વત જાતિ કે કુળ નથી હિતાં. સંસારમાં પરિભ્રમણ કરતાં કરતાં લાખો, કડો જાતિઓમાં કુળમાં જઘન્ય, મધ્ય અને ઉત્તમ અર્થાત ઉચ્ચ નીચ કુળમાં, જાતિએમાં જીવને ઉત્પન્ન થવું પડે છે પછી કો બુદ્ધિમાન માણસ, જાતિ કે કુળનું અભિમાન કરશે? કારણ કે કર્મને લીધે પ્રાણી ઓછી-વધતી ઈન્દ્રિયોના શરીરવાળી અનેક જાતિઓમાં જન્મે છે ને મરે છે. કયાંય કોઈની કેઈ કાયમી જાતિ તો છે જ નહિ પછી અભિમાન કરવાને શું અર્થ છે? ઉંચા ખાનદાન કુળમાં જન્મેલા મનુષ્યએ પણ રૂપ, બળ, શાસ્ત્રજ્ઞાન, બુદ્ધિ, સંપત્તિ વગેરેને નાશવંત જાણીને તેનું કયારેય અભિમાન ન કરવું જોઈએ. જેનું ચારિત્ર દૂષિત છે તેણે તેના કુળને વિષે અભિમાન કરવાને શું અર્થ છે? ને જે કઈ શીલવાન, સુન્દર ચારિત્રનું પાલન કરનાર હોય તો તે તે પોતાના ગુણેથી જ સુશોભિત છે. ગુણ જ તેનાં આભુષણે છે તે પછી તેને ' પણ કુલનું અભિમાન કરવાની જરૂર જ કયાં રહે છે ? લાભ મદ
ઈતિહાસ પ્રસિદ્ધ સુભૂમ ચકવતી ૬ ખંડની પૃથ્વી સાધીને ચક્રવતી બને. ચક્રવતી બન્યા પછી મને દરેક કાર્યમાં સફળતા જ સફળતા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
