________________
: ૨૨ :
નિઝાદ :
,
જયમાળમાં ' વગેરે વચના ૧નુસૂત્રનયને આધારે કહેવાયેલાં છે. તે નય ઘણા સીધેા ને સરલ છે. ભૂતકાળ કે ભવિષ્યકાળને નહિં જોતાં વર્તમાનકાળમાં શું છે ને શું થાય છે તેની જ ચર્ચા તે નય કરે છે. તે નય કહે છે કે જે વખતે કાર્ય કરી તે વખતે તપાસ કે કાર્યને ઉપચેગી સ સામગ્રી છે કે નહિ ! જો કાર્યમાં કારણભૂત સવ સામગ્રી છે તા કાર્ય ધીરે ધીરે-દીર્ઘકાળે કેમ થાય છે ! તુરત જ ઉત્પન્ન ધવુ જોઇએ, ‘ સમર્ધ: ક્ષળાવ વિસî ન મને ' ( સમર્થ પદાર્થ કાર્ય કરવામાં ક્ષણું પણ વિલમ્બને સહન કરતા નથી) સર્વ સામગ્રી મળી નથી તા કાર્યની શરુઆત જ થઇ છે, એમ કેમ મનાય ? સામગ્રી મળ્યા પછી જ આરબ થાય છે. જેમકે, * ઘટ રૂપ કાર્ય કરવું છે. તેને માટે સામાન્ય રીતે માટી, ચક્ર, ઢંડ, દેરા, કુંભાર, વગેરે સામગ્રી જોઇએ; પરંતુ આ સર્વ સ્કુલ સામગ્રી છે, માટે જ આ તમામ હોવા છતાં કાર્ય ધીરે ધીરે થાય છે, એમ આપણને લાગે ઇં; ને તેથી જ આપણે કહીએ છીએ કે ઘણે લાએ કાળ કાર્ય થાય છે. પણુ ઉપર બતાવ્યા સિવાયની તેમાં કારણભૂત બીજી સૂક્ષ્મ સામગ્રી પણ છે, તે કાળ, સ્વભાવ, નિયતિ, કર્મ ને ઉદ્યમ વગેરે. એ સામગ્રીઓ જ્યારે મળે છે ત્યારે તત્ક્ષણ જ કા ઉત્પન્ન થાય છે. વળી પૂર્વે બતાવેલ સામાન્ય સામગ્રીને જ જો આપણું ઘટમાં ઉપયાગી માનીએ તો તે માર્ટીના પિ'ને ચક્ર ઉપર ચડાવ્યે અન ત માટીના પિ’ડની પ્રથમ એક આકૃતિ બની, તે આકૃતિ બતાવેલ સવ સામગ્રીથી બની ઇં, તા તેને ઘટ કહેશે ? ના, તમારે કહેવું જ પડશે કે તે આકૃતિ
.
૧. નગમ, સગ્રહ, વ્યવહાર, ઋજુસૂત્ર, શબ્દ, સમલિંદ્ર ને એવનૃત, એમ સાત નયે છે. આ સાત નયોનુ ટ્રંકમાં સુન્દર સ્વરૂપ સમજવા માટે જુએ પ્રથમ-પરિશિષ્ટ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
