________________
આત્મવાદ :
: ૨૮૯ :
( ૪ ) બે-આત્મા ક્ષણિક છે.
આત્માનું સ્વરૂપ ગમે તે હો પણ તે ક્ષણ માત્ર સ્થાયીક્ષણિક છે. વિશ્વમાં સર્વ પદાર્થો ક્ષણિક છે. “ચ રાત ક્ષળિયા” માટે આત્મા પણ સત્ હોવાથી ક્ષણિક છે. વધુ માત્ર ક્ષણિક છે તે પ્રમાણથી સિદ્ધ છે માટે સ્વીકારવું જોઈએ. જુઓ
ઘટ, પટ વગેરે પદાર્થો નાશ પામે છે–સદાકાળ રહેતા નથી તે પ્રત્યક્ષ જણાય છે. એટલે ઘટ, પટાદિ વિનાશસ્વભાવવાળા હોય છે તે ચોકકસ છે. હવે તેમાં બે વિકલ્પ છે. એક તે તેઓ એક ક્ષણ રહી બીજી ક્ષણે નાશ પામવારૂપ વિનાશી છે કે અમુક ચોક્કસ કાળ રહી પછી નાશ પામવારૂપ વિનાશવાળા છે. જે પ્રથમ પક્ષ હોય તે અમારી માન્યતા સિદ્ધ થાય છે, ને તેમ ન હોય તે જે ચોક્કસ કાળ નક્કી કર્યો છે ત્યાં સુધી તે તે પદાર્થો અવશ્ય. રહેવા જોઈએ. વચમાં તેમાં કઈ પણ પરિવર્તન ન થવું જોઈએ. વચમાં તેને નાશ કરવા માટે ગમે તેવા પ્રયત્ન કરવામાં આવે તે પણ તે નાશ ન પામવા જઈએ.
પણ તેમ બનતું નથી. ગમે ત્યારે ગમે તે તેને નાશ કરી શકે છે. નાનું બાળક પણ એક કાંકરી મારી ઘડાને ફેડી શકે છે, માટે અમને અભિમત પ્રથમ પક્ષ જ આદરણીય છે અર્થાત્ જે કઈ સત્ છે. તે ક્ષણવિનાશી છે. | સ્વા–ક્ષણ વિનાશમાં કેઈ કારણ ન હોવાથી તે મિથ્યા છે.
વિનાકારણ કાર્ય બનતું નથી. વિનાશ એ એક કાર્ય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
